Perspektywy rozwoju rynku nieruchomości w Polsce w 2009r.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Perspektywy rozwoju rynku nieruchomości w Polsce w 2009r."

Transkrypt

1 Departament Analiz Makroekonomicznych i Sektorowych Perspektywy rozwoju rynku nieruchomości w Polsce w 29r r. Warszawa Opracowała: Monika Dybciak tel Akceptował: Dariusz Winek tel

2 I Najważniejsze fakty i komentarze 3 II Rynek nieruchomości mieszkalnych 4 Zasoby mieszkaniowe 4 Czynniki podażowe 6 Czynniki popytowe 11 Tendencje cenowe 18 Wartość kredytów hipotecznych 24 Luka podażowa 3 Główne czynniki ryzyka 31 III Rynek użytków rolnych 32 Tendencje cenowe 32 Transakcje na rynku gruntów ornych 35 Międzynarodowe porównanie 38 Perspektywy cenowe 4 2

3 Najważniejsze fakty i komentarze W I połowie 28 roku na rynku nieruchomości utrzymywał się stabilny poziom cen, w drugiej zaś obserwowany kryzys finansowy i znaczne obostrzenia w udzielaniu kredytów hipotecznych osobom prywatnym stały się impulsem do rozpoczęcia korekty cen. Jednak obserwowany silny spadek popytu przy krótkookresowym wzroście podaży w dłuższej perspektywie będzie się zmniejszać, przez co presja na spadek cen powinna maleć. W krótkim okresie otwiera to drogę do budownictwa pod wynajem, czy budownictwa tańszych mniejszych mieszkań, dostępnych poprzez finansowanie ze środków własnych. W 28 roku nastąpił znaczny wzrost podaży mieszkań na rynku pierwotnym. W całym roku oddano łącznie 165,8 tys. mieszkań, tj. o 24, % więcej r/r. Jednak obserwowany w ciągu roku spadek popytu, zaostrzony ze względu na ograniczenie akcji kredytowej banków w IV kwartale, wyhamował procesy podażowe W 28r. rozpoczęto budowę 174,1 tys. mieszkań, co oznacza spadek o 5,6% r/r oraz wydano 23,1 tys. pozwoleń na budowę mieszkań, tj. mniej o 7,1% r/r. Co więcej, szacujemy, że znaczna cześć wydanych w 28r. pozwoleń nie zostanie zrealizowana. Już teraz przedsiębiorstwa deweloperskie zapowiadają zmniejszenie skali inwestycji w 29r. i skupienie się na zakończeniu tych, które są w trakcie realizacji. Oczekuje, że liczba mieszkań oddanych do użytkowania, szczególnie w drugiej połowie 29r. istotnie się zmniejszy. W 29r. wzrostu zainteresowania nieruchomościami można spodziewać się ze strony gospodarstw domowych chcących skorzystać z rządowego programu Rodzina na swoim. Dodatkowym impulsem popytowym może być zamiar wprowadzenia przez KNF nowej Rekomendacji T, co podobnie jak przy wprowadzaniu rekomendacji S, zwiększy popyt wśród części kredytobiorców, która będzie chciała zaciągnąć kredyt jeszcze przed wprowadzeniem obostrzeń. Niemniej jednak czynnikami ograniczającymi popyt będą wysokie koszty kredytów hipotecznych oraz niska dostępność kredytów hipotecznych związana z niekorzystną sytuacją płynnościową sektora bankowego. Spadek zainteresowania nabyciem nieruchomości będzie również wynikał z pogorszenia się koniunktury na rynku pracy. Negatywnie na popyt na rynku nieruchomości będzie oddziaływało podwyższone ryzyko kursowe. Słaba waluta krajowa będzie wpływała na zwiększenie kosztów obsługi kredytów walutowych, co w połączeniu z pogorszeniem sytuacji na rynku pracy może doprowadzić do wzrostu liczby nieobsługiwanych kredytów. W 29r. szacujemy średnioroczny spadek cen lokali mieszkalnych w Polsce na poziomie ok. 18,9% r/r, nieruchomości niemieszkalnych ok. 15,2% r/r oraz gruntów zabudowanych i zurbanizowanych o ok. 13,2% r/r. Jednocześnie nie wykluczamy wydłużenia się okresu dekoniunktury w Polsce na 2 r. Wielkość korekty na rynku nieruchomości będzie w znacznym stopniu zależała od długości i głębokości spowolnienia gospodarczego w Polsce jak również od długości trwania kryzysu finansowego na świecie. W sytuacji niepewności na rynkach finansowych w 28r. nadal utrzymywało się zainteresowanie kapitału spekulacyjnego ziemią. W 28r. notowany był stały wzrost cen gruntów ornych pochodzących z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Z kolei w obrocie prywatnym silny trend wzrostowy został zaburzony zmianami sezonowymi. Zmniejsza się różnica cen gruntów sprzedawanych przez ANR (średnio w III kw zl/ha) oraz w obrocie prywatnym ( zł/ha). W związku ze spadkiem cen upraw polowych a tym samym zmniejszeniem się opłacalności produkcji rolniczej, oczekuje się, iż dynamika wzrostu cen w skali roku 29 istotnie osłabnie. 3 Opracowanie AM

4 Zasoby mieszkaniowe kraju i ich struktura Zasoby mieszkaniowe kraju stanowiły na koniec grudnia 27 r. 13, mln mieszkań, w których zlokalizowane były 48, mln izb o powierzchni użytkowej 97,2 mln m2. Porównując przedstawione dane względem 26r. liczba mieszkań wzrosła o około 117, tys. mieszkań (tj. o ok.,9% r/r), 12146,4 tys. m. kw. powierzchni użytkowej (ok. 1,4%), oraz 499,9 tys. izb (ok. 1,1%). W pięciu największych miastach tj.: Warszawie, Łodzi, Krakowie, Wrocławiu i Poznaniu, gdzie mieszka ok. 18,9% ludności miejskiej, skupia się ponad 22,% mieszkań spośród wszystkich zasobów mieszkaniowych. W 27r. największy rozwój budownictwa nastąpił na obszarze centralnej i północnej Polski, tj w woj. mazowieckim i pomorskim (wzrost o 1,4% r/r), a najmniejszy w woj. opolskim i świętokrzyskim (,4% r/r). Szacujemy, że w 28r. znaczny wzrost budownictwa mieszkaniowego miał miejsce również w dwóch pierwszych ww. województwach jak również w małopolskim, dolnośląskim oraz wielkopolskim, tj. województwach na terenach których skupione są największe aglomeracje miejskie. Struktura mieszkań oddanych do użytkowania w latach 199- IX 28 27,7% 2- I- XI'28 4,61% 53,64% 2,15% 11,34%,56% 48,2% Spółdzielcze Komunalne Zakładowe Indywidualne Przeznaczone na sprzedaż lub wynajem Społeczne czynszowe W 28r. według szacunków AM zasoby mieszkaniowe zwiększyły się w skali istotnie wyższej od obserwowanej w 27r. W I-III kwartale 28 r. przekazano do użytkowania nowych budynków mieszkalnych, na które składało się mieszkań. Wśród nich 6767 (ok. 67,1%) to nowe mieszkania w miastach, a pozostałe 32,9% czyli to nowe lokale na wsi.,54% 3,79% 3,56% 5,54% 38,38% Struktura zasobów w mieszkaniowych według okresu oddania do użytkowaniau ytkowania. Wybudowane w latach: przed Liczba w mln 1,24 1,58 5,39 2,22 1,44, 8 % ogółu 9,79% 12,46% 42,54% 17,52% 11,36% 6,32% 4 Źródło: GUS, Opracowanie AM

5 Charakterystyka zasobów mieszkaniowych w przekroju regionalnym Na koniec grudnia 27 r. w dziewięciu województwach powierzchnia użytkowa jednego mieszkania nie przekroczyła 7,4 m.kw.- średniej krajowej. Wielkość ta jest nieznacznie tj. o,3 m.kw. większa od średniej w 26r., równej 7,1 m.kw. Mieszkania o największej przeciętnej powierzchni użytkowej zlokalizowane są w woj.: podkarpackim (77,7 mkw), wielkopolskim (77,1 mkw), i opolskim (77, m.kw.). Najmniejsze natomiast w woj.: warmińsko- mazurskim (65,3 mkw), łódzkim (65,5 m.kw.) oraz kujawsko- pomorskim (66, m.kw.).r. Przeciętna powierzchnia użytkowa przypadająca na 1 osobę wzrosła w 27r. o,6 m.kw. i wyniosła 23,9 m.kw. Jednocześnie była większa na wsi niż w miastach o ok. 6,5% (wzrost w miastach z 22,8 m.kw. do 23,2 m/kw., na wsi z 24,5 m.kw. do 24,7 m/kw). Wskaźnik charakteryzujący tę wielkość w układzie regionalnym wahał się od 21,4 m.kw. w województwie warmińskomazurskim do 25,2 m.kw. mazowieckim. Mieszkania wiejskie są bardziej zaludnione od mieszkań miejskich: na 1 mieszkanie w miastach przypadało przeciętnie 2,67 osoby, a na wsi 3,48. Widoczna jest ujemna zależność pomiędzy wielkością miasta a liczbą izb w mieszkaniu, czyli im większe miasto tym mniejsza liczba izb. Najwięcej osób w 1 mieszkaniu znajdowało się województwie podkarpackim tj. 3,44, najmniej zaś w województwach: łódzkim tj. 2,67. Przeciętna pow. użytkowa Przeciętna pow. użytkowa Przeciętna liczba osób w mkw. na 1 osobę w mkw. na 1 mieszkanie w 1 mieszkaniu 5 Źródło: GUS, Opracowanie AM

6 Determinanty podaży Główne czynniki decydujące o podaży mieszkań: Liczba udzielanych pozwoleń na budowę, która przekłada się na liczbę lokali mieszkalnych oddawanych do użytku, Dostępność gruntów pod budowę- wielkość planów zagospodarowania przestrzennego, Dostępność wykwalifikowanej kadry pracowników branży budowlanomontażowej. Dostępność oraz kształtowanie się cen materiałów budowlanych, Efektywność sądów wieczysto- księgowych i oraz wprowadzanie elektronicznej księgi wieczystej, Sytuacja prawna deweloperów oraz ich kondycja finansowa Dostępność kredytów dla deweloperów. Obserwowany w 28r. znaczny spadek popytu zahamował procesy podażowe. W 28r. wydano 23,1 tys. pozwoleń na budowę mieszkań, tj. mniej o 7,1% r/r. Ponadto rozpoczęto budowę 174,1 tys. mieszkań, co oznacza spadek o 5,6% r/r. Z uwagi na fakt, że proces budowy mieszkania to inwestycja kilkuletnia, istotne wzrosty popytu na nieruchomości obserwowane w ostatnich latach prowadziły o do zwiększenia podaży również w ub.r. W całym 28r. oddano łącznie 165,8 tys. mieszkań, tj. o 24, % więcej r/r. Indywidualnych oddano więcej o 15,3% r/r (łącznie ), a przeznaczonych na sprzedaż lub wynajem - więcej o 48,7% r/r (łącznie ). Szacujemy, że w celu uniknięcia obowiązku posiadania świadectwa charakterystyki energetycznej budynku, obowiązującego od 1 stycznia 29r., istotna cześć deweloperów i osób prywatnych na koniec swojej inwestycji wyznaczała XII 28r. Wśród składowych kategorii: liczba mieszkań oddanych do użytku w 28r.: spadł r/r udział mieszkań indywidualnych o 3,8 pp. (wynosi on 49,8%), przy wzroście produkcji deweloperskiej, tj. o 6,8 pp. (aktualnie osiąga on poziom 4,1%). W dalszym ciągu zmniejsza się podaż nowych mieszkań budowanych w systemie spółdzielczym (ich udział to 5,2% ogółu). 6 [w tys.] [tys.] Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie 5 67 Lubelskie Budownictwo mieszkaniowe w Polsce Mieszkania na realizacje których wydano pozwolenia Mieszkania których budowę rozpoczęto Mieszkania oddane do użytkowania Lubuskie Budownictwo mieszkaniowe w Polsce wg.. województw Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie L. mieszkań na mieszkańców (prawa oś) L. nowych mieszkań 6 L. mieszkań, których budowę rozpoczęto L. pozwoleń na nowe mieszkania Źródło: GUS, Opracowanie AM

7 Grunty przekazane inwestorom pod budownictwo mieszkaniowe w 27r.w ujęciu wojewódzkim. W 27 roku gminy przekazały inwestorom ok ha gruntów, z czego 88% stanowiły ziemie przeznaczone pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne. W poprzednim 26r. grunty przekazane inwestorom obejmowały obszar ok ha powierzchni użytkowej. Najmniej ziemi przeznaczono pod budownictwo komunalne ok. 1,3% oraz spółdzielcze 2,9%. W 27r. gminy przekazały inwestorom porównywalną wielkość gruntów zlokalizowanych na wsi (ok. 819,5 ha) i w miastach (ok. 864,3 ha). Znacznie więcej ziemi otrzymali inwestorzy zachodnich terenów Polski niż wschodnich. Najwięcej ziemi przekazano w woj. dolnośląskim, najmniej zaś w woj. świętokrzyskim. W dalszym ciągu w obu ww. woj. pozostaje odpowiednio najwięcej i najmniej gruntów w zasobie do rozdysponowania. W woj. dolnośląskim jest ich ok ha, podczas gdy w woj. świętokrzyskim tylko 46 ha. 7 Źródło: GUS; Opracowanie AM

8 Podaż mieszkań [ tys. ] 6 Analizując liczbę mieszkań oddawanych do użytkowania Polska na tle krajów Europy notuje w ostatnich latach dość wysokie poziomy. Jednakże zaszłości komunistyczne i ogromne braki mieszkaniowe, na które złożył się zastój budowlany z kilkunastu poprzednich lat, powodują, że znajdujemy się wśród krajów gdzie poziom zasobów mieszkaniowych jest niski. Zestawiając dane demograficzne z liczbą nowych mieszkań Polska wypada znacznie gorzej. Widoczne jest istotne odchylenie Polski od średniej z krajów Europy Zachodniej. (patrz następny slajd) Liczba nowych mieszkań oddawanych do użytkowania w tys. [tys] Liczba pozwoleń na budowę w tys. 651, , Słowenia Luksemburg Słowenia 5,9 7,4 9,3 9,3 16,5 18,9 28,4 31,7 35,3 36,2 41,6 47,3 Estonia 4,9 5,8 6,4 7,5 8,9 9, 11,3 18,1 18,2 2,9 22,3 29, 32,7 44,3 53,6 56,6 77, 87,9 Litwa Łotwa Łotwa Cypr Litwa Estonia Malta Slowacja Bułgaria Dania Irlandia Szwecja Finlandia Slowacja Bułgaria Dania Szwecja Węgry Belgia Norwegia Grecja Holandia Niemcy Finlandia Węgry 236,7 182,3 Czechy 236,7 Polska Francja Hiszpania Norwegia Irlandia 78, 8,2 Holandia Polska 133,8 Niemcy 2,7 Hiszpania 8 Źródło: EMF- European Mortgage Federation, Opracowanie AM

9 Liczba mieszkań oddawanych do użytkowania na mieszkańców W 27 roku w Polsce na każde tysiąc mieszkańców oddano do użytkowania ok. 3,5 mieszkania. Porównując polski rynek nieruchomości do rynków krajów Unii Europejskiej widać, że Polska nie odbiega znacznie poziomem budowy mieszkań od swoich postkomunistycznych sąsiadów. Dla porównania na irlandzkim rynku nieruchomości w 27r. zbudowano około 18 mieszkań na tysiąc mieszkańców (w fazie boomu mieszkaniowego liczba mieszkań oddawanych do użytkowania wzrastała znacznie, począwszy od 27r. obserwujemy załamanie tego trendu i zmniejszanie skali budownictwa mieszkalnego.) Na hiszpańskim rynku budownictwa mieszkaniowego, który obecnie przeżywa falę recesji, przeciętnie co roku na każde tysiąc mieszkańców przybywa ponad mieszkań, w 27r. liczba ta wynosiła 14,3 (w pierwszych latach po wejściu do UE w kraju tym oddawano prawie trzy razy mniej mieszkań niż obecnie). Przewiduje się, że pozytywnym aspektem integracji będzie w dłuższym okresie sukcesywne dążenie do osiągnięcia poziomów krajów Europy Zachodniej. Obserwowane obecnie znaczne pogorszenie koniunktury w segmencie budowlanym znacznie opóźni ten proces. 9 Irlandia Hiszpania Finlandia Estonia Dania Holandia Łotwa Czechy Węgry Polska Szwecja Slowacja Słowenia Litwa Niemcy Bułgaria Norwegia 2,8 2,6 2,5 2,2 3,6 3,5 3,1 2,9 4,1 4, 3,5 5,5 5,2 4,9 6,7 14, , Źródło: EMF- European Mortgage Federation, Opracowanie AM

10 Perspektywy rozwoju rynku nieruchomości w Polsce w 29r. czynniki podażowe Gwałtowny wzrost popytu na rynku nieruchomości obserwowany w ostatnich latach przyczynił się do istotnego wzrostu liczby rozpoczętych inwestycji deweloperskich w ostatnich dwóch latach. Znaczna ich cześć jest obecnie finalizowana, można wręcz twierdzić, ze trzeci i czwarty kwartał br. był wzmożonym okresem przekazywania właścicielom nowych mieszkań. Kontynuowana jest tendencja do wzrostu udziału lokali przeznaczonych na sprzedaż lub wynajem w ogólnej liczbie nowych lokali mieszkalnych oddawanych do użytkowania. Szacujemy, ze przyszła liczba mieszkań oddanych do użytkowania, szczególnie w drugiej połowie 29r. istotnie się zmniejszy. Obserwowane zmniejszanie się popytu na lokale mieszkalne determinuje pogłębianie się ujemnej rocznej dynamiki liczby pozwoleń na budowę nowych lokali. Jednocześnie z uwagi na długi okres oczekiwania na wydanie pozwolenia na budowę należy podkreślić, że prawdziwą skalę spadku zainteresowania nowymi inwestycjami będziemy obserwować w przyszłych miesiącach- kiedy będą wydawane decyzje odnośnie składanych obecnie wniosków. W perspektywie kolejnych kwartałów będzie prowadziło to do zmniejszenia liczby inwestycji w tym segmencie. Ponadto ze względu na obostrzenia w udzielaniu kredytów hipotecznych przez banki mniemać można, że znaczna cześć tych pozwoleń nie zostanie zrealizowana. Już teraz przedsiębiorstwa deweloperskie zapowiadają zmniejszenie skali inwestycji w przyszłym roku i skupienie się na zakończeniu tych, które są w trakcie realizacji. Wejście w życie aktualizacji ustawy o automatycznym odrolnieniu ziemi rolnej położonej w granicach miast bez względu na jej klasę uwolniło znaczną cześć gruntów dla celów inwestycyjnych w tym dla budownictwa mieszkaniowego. Może to w średniej perspektywie wpłynąć na wzrost podaży na rynku nieruchomości. Jednakże obecne niekorzystne perspektywy dla sektora budowlanego zniwelują taki kierunek oddziaływania. Ponadto, należy zaznaczyć, że do rozpoczęcia realizacji nowego projektu wymagana jest zmiana planu zagospodarowania terenu, co obecnie jest bardzo czasochłonnym procesem. Tym samym automatyczne odrolnienie gruntów skraca czas realizacji inwestycji oraz zmniejsza jej koszty (m.in. poprzez brak opłaty za odrolnienie) to jednak nie spowoduje w najbliższym okresie gwałtownego wzrostu zainteresowania ziemią pod budownictwo. Działki odrolnione na mocy zmiany ustawy są duże. Teoretycznie kupić je mogą deweloperzy, ale ci kupowali ziemie na zapas w ubiegłym roku i wcześniej. Szacujemy, że obecne ich banki ziemi są na tyle duże, że nie będą poszukiwać nowych gruntów, za wyjątkiem kuszących cenowo okazji. Wejście w życie nowego prawa budowlanego, o ile zostanie ono zatwierdzone przez jednostki ustawodawcze i wykonawcze, w istotny sposób zwiększy szybkość realizacji inwestycji. Co więcej, ustawa znosząca pozwolenia na budowę przyczyni się do zmniejszenia kosztów samej inwestycji jak również potencjalnych strat deweloperów z tytułu alternatywnych korzyści wynikających z możliwości inwestycji środków zamrożonych w ziemi kupionej pod inwestycję. Planowane na rok obecny wejście w życie omawianej nowelizacji jeszcze w 29r. może stać się impulsem do złagodzenia spadku zainteresowania budownictwem mieszkaniowym. W świetle proponowanego nowego prawa budowlanego należy zgłosić zamiar budowy staroście wraz z niezbędnymi dokumentami (m.in. projekt budowlany) i przy brak jego sprzeciwu w ciągu 3 dni można rozpocząć budowę. Nie przewidziano też żadnego postępowania z udziałem stron. Jedyna forma protestu to skarga do sądu powszechnego. Wyjątkiem będzie rejestracja budowy mającej wpływ na środowisko lub obszar Natura 2. Zmianie ma podlegać również proces rejestracji odbioru budynku. Opracowanie AM

11 Determinanty popytu cz1. demograficzno- makroekonomiczne Rosnące możliwości dochodowe funkcjonującego już na rynku pracy pokolenia wyżu demograficznego Sytuacja na rynku pracy oraz perspektywy jej zmian Poziom oszczędności Polaków Zmiana struktury gospodarstw domowych, w szczególności wzrost liczby jednoosobowych gospodarstw domowych. Poziom stóp procentowych w kraju i polityka kredytowa banków w segmencie kredytów hipotecznych. Poziom stóp procentowych za granica, poziom kursu walutowego oraz skłonność banków do udzielania kredytów hipotecznych w walutach obcych Utrzymująca się w I połowie 28 roku poprawa sytuacji na rynku pracy (spadek zagrożenia utratą miejsc pracy), dalszy spadek stopy bezrobocia, zwiększenie liczby zatrudnionych wraz z systematycznym polepszeniem się statusu materialnego Polaków połączonym z przekonaniem o jego dalszym wzroście w przyszłości korzystnie oddziaływały na popyt na nieruchomości. Wraz z nasileniem się kryzysu finansowego za granicą i początkiem jego oddziaływania na gospodarkę polską szczególnie w IV kw. 28r. nastąpiło pogorszenie koniunktury na rynku pracy. Obserwowany wzrost stopy bezrobocia i wzrost zagrożenia utraty miejsca pracy znacznie hamowały popyt na rynku nieruchomości. Co więcej, dla nowo udzielanych kredytów niewielki wpływ miały znaczne obniżki stóp procentowych, których siłę oddziaływania zniwelowały banki poprzez znaczne obostrzenia warunków udzielania kredytów. [tys.] % Dynamika zatrudnienia i przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw oraz inflacja cen konsumenta w ujęciu r/r Zatrudnienie Wynagrodzenie Inflacja Migracje zagraniczne na stałe Imigracja Emigracja Saldo migracji (prawa oś) - -2 [%] migracja krajowa i zagraniczna. Pogłębianie się w ciągu kilku ostatnich lat ujemnego salda migracji wpływało negatywnie na popyt na nieruchomości. Z drugiej jednak strony część oszczędności tych emigrantów była przeznaczana na zakup nieruchomości w Polsce. Wraz z pogarszaniem się negatywnej koniunktury gospodarczej za granicą zaczęło zmniejszać się znacznie zainteresowanie emigracją, w konsekwencji nie następuje ubytek popytu na nieruchomości * Źródło: GUS, Opracowanie AM

12 Determinanty popytu cz2. oszczędnościowo- spekulacyjne, Kształtowanie się średniookresowej stopy zwrotu z inwestycji w nieruchomości na poziomie wyższym niż nominalne stopy procentowe od kredytów i depozytów oraz stopy inflacji w Polsce i innych krajach Europy Zachodniej, Różnicę w cenach nieruchomości w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej W 28r. oba wymienione powyżej czynniki nie miały znacznego wpływu na popyt na nieruchomości. Stopa zwrotu z inwestycji w nieruchomości w Polsce przestała być interesująca zarówno dla Polskich jak i zagranicznych inwestorów. Co więcej, praktycznie wygasło powszechne oczekiwanie co do konieczności zmniejszania w krótkim okresie różnicy w cenach nieruchomości w Polsce i innych krachach Europy Zachodniej. regulacyjne, Obowiązujące od 2 czerwca 26r. znowelizowane przepisy ustawy- prawo budowlane. Zgodnie z nimi osoby, które dopuściły się samowoli budowlanej między 1 stycznia 1995r. a 11 lipca 1998r. mogły dokonać bezpłatnej legalizacji tych budynków. Obowiązująca od 1 stycznia 28 r. ustawa gwarantującą zwrot różnicy między stawkami 7 proc. i 22 proc. VAT za materiały kupione od 1 maja 24 r., na które po tej dacie podatek wzrósł z 7 do 22 proc. oraz ustawa o społecznym budownictwie mieszkaniowym. Według niej preferencyjna 7-proc. stawka VAT obejmuje nowe mieszkania o powierzchni do 15 mkw. oraz domy jednorodzinne do 3 mkw., kupowane od deweloperów i spółdzielni mieszkaniowych. Wyższa, 22-proc. stawka VAT obowiązuje za każdy dodatkowy metr powierzchni użytkowej. Oddziaływanie Rekomendacji S Program Rodzina na swoim oparty na ustawie z dnia 8 września 26 r. (znowelizowanej 15 czerwca 27r.) o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania. Jak podaje BGK w 28 r. w ramach programu Rodzina na swoim" udzielono łącznie kredytów na łączną kwotę 852,6 mln zł. W 29 r. planuje się udzielenie 19,2 tys. kredytów na łączną kwotę 2,5 mld zł. (W roku 27 udzielono 4 1 kredytów na łączną kwotę 434,7 mln zł, co oznacza, że średnia wysokość udzielonego kredytu była na poziomie 8 6 zł. Dopłaty do tych kredytów wyniosły nie, jak planowano, 64 mln zł, ale 3,3 mln zł.) Ustawę z dnia 27 października 27r. obniżającą o połowę opłatę za usługi notarialne związane z obrotem nieruchomościami (mieszkania, domy jednorodzinne, działki budowlane). W 28r. czynniki regulacyjne oddziaływały raczej neutralnie na popyt na rynku nieruchomości. Z jednej strony w dalszym ciągu obowiązywały obostrzenia kredytów walutowych wynikających z Rekomendacji S, z drugiej strony część banków znacznie łagodziła te kryteria. Z uwagi na wysokie ceny nieruchomości, przewyższające limity cenowe programu Rodzina na swoim niwelowały potencjalny korzystny wpływ tego czynnika. Liczba umów kredytowych z dopłatą w 28r. pozostała na niskim poziomie. 12 Źródło: ; Opracowanie AM

13 Perspektywy rozwoju rynku nieruchomości w Polsce w 29r. czynniki popytowe cz1. Nadal istotne znaczenie czynnika demograficznego. Zarówno minimalizacja czynnika migracji poza granice kraju oraz wzrostu liczby gospodarstw domowych (zmiana struktury demograficznej gospodarstw domowych związana ze zmianą modelu rodziny tj. mniejsza liczba osób tworzących gospodarstwa domowe wynikająca ze spadku liczby rodzin wielodzietnych i wzrostu liczby gospodarstw jednoosobowych). w dalszym ciągu korzystnie oddziałuje na stronę popytową. Jednocześnie oczekujemy, że ta determinanta nie będzie w 29r. odgrywała istotnej roli w kształtowaniu popytu na rynku nieruchomości. Ważnym czynnikiem wpływającym negatywnie na popyt w 29r. będzie wzrost poczucia zagrożenia co do utraty miejsca pracy, wzrost stopy bezrobocia oraz spadek dynamiki wielkości wynagrodzeń. Należy spodziewać się wygaśnięcia popytu inwestycyjnego, w szczególności chęci zakupu kolejnego mieszkanie, czy też poprawy warunków mieszkaniowych poprzez powiększenie powierzchni użytkowej i standardu posiadanych mieszkań. Czynnikami ograniczającymi popyt w 29 roku będą wysokie koszty kredytów hipotecznych. Problemy płynnościowe i światowy kryzys finansowy skłoniły banki do zmiany polityki kredytowej w IV kw. 28r. Sztywne ograniczenie udzielania kredytów hipotecznych poprzez m.in. wzrost marż oraz zmniejszenie maksymalnego poziomu LTV będzie skutkowało również w 29r. gwałtownym zredukowaniem popytu. Zmniejszy się dysproporcja pomiędzy kosztem odsetkowym nowych kredytów hipotecznych zaciąganych w złotym w porównaniu do kredytów nominowanych we franku szwajcarskim (spadek krajowych stóp procentowych przy jednoczesnych niskich stopach procentowych w Szwajcarii i strefie euro ale przy wysokich (często kilkukrotnie wyższych - marżach odsetkowych dla kredytów walutowych). Sytuacja ta przyczyni się do ponownego wzrostu zainteresowania kredytami hipotecznymi nominowanymi w walucie krajowej. Rozpoczęte w listopadzie 28r. rozluźnianie krajowej polityki pieniężnej będzie również wpływało pozytywnie na zdolność kredytową potencjalnych kredytobiorców. Negatywne oddziaływanie na popyt będzie miała trudna sytuacja płynnościowa sektora bankowego. Niekorzystna sytuacja płynnościowa w krajowym sektorze bankowym oraz jeszcze gorsze perspektywy dla zagranicznego sektora (w szczególności chodzi o banki, które posiadają większościowe udziały w polskich instytucjach) będzie w dalszym ciągu generowała silne bariery źródeł finansowania tak wysokiej jak dotychczas akcji kredytowej. Z uwagi na brak transakcji międzybankowych jedynym alternatywnym źródłem finansowania pozostaną środki z coraz droższych depozytów od osób prywatnych. Poziom ich jest jednak ograniczony dlatego należy się liczyć z utrzymaniem wysokich marż i prowizji. W obliczu kryzysu i spadku cen nieruchomości spodziewać się można, ze banki będą mniej skłonne ponosić zwiększające się ryzyko utraty wartości nieruchomości. Szacujemy że w 29 roku rynek kredytów hipotecznych znacznie zwolni, roczna dynamika wyraźnie osłabnie do poziomów kilkuprocentowych. Nie oczekujemy spadku popytu w skutek wprowadzenia z dniem 1 stycznia 29r. obowiązku posiadania świadectw charakterystyki energetycznej dla każdej nieruchomości uczestniczącej w obrocie (sprzedaż lub wynajem). Co prawda, liczba osób uprawniona do wystawiania takiego certyfikatu jest ograniczona (ok. 8 tys. uprawnionych) to jednak brak świadectwa nie uniemożliwia dokonania transakcji i nie stanowi formalnej przeszkody w jej zawarciu. Jeśli nabywca (wynajmujący) nie wymaga od zbywcy (najemcy) posiadania takiego dokumentu to transakcja może być zrealizowana. Wprowadzenie certyfikatów może być jednak symptomem do wzrostu popytu na nieruchomości cechujące się wysoką energooszczędnością a spadku lokalami nisko energooszczędnymi. Sytuacja taka może determinować większą korektę cenową nieruchomości mało energooszczędnych. Jak wynika z analizy w np. Danii, Szwecji, Wielkiej Brytanii czy Francji, wprowadzenie świadectw energetycznych spowodowało spadek cen lokali nisko energooszczędnych średnio o -2%. Opracowanie AM 13

14 Perspektywy rozwoju rynku nieruchomości w Polsce w 29r. czynniki popytowe cz2. Zmniejszenia popytu na nieruchomości można spodziewać się z tytułu wprowadzenia w 29r. postanowień Rekomendacji T. Komisja Nadzoru Bankowego sugeruje też możliwość odroczenie wejścia jej w życie do 2r. Jednocześnie jej wprowadzenie może być dodatkowym impulsem popytowym w okresie bezpośredni przed jej obowiązywaniem. Podobnie jak przy wprowadzaniu rekomendacji S, zwiększy się popyt wśród części kredytobiorców, która będzie chciała zaciągnąć kredyt jeszcze przed wprowadzeniem obostrzeń. Wzrostu zainteresowania nieruchomościami można spodziewać się ze strony gospodarstw domowych chcących skorzystać z rządowego programu Rodzina na swoim. Nowelizacja ustawy, która weszła w życie 2 stycznia 29r. wprowadza wzrost mnożnika (z 1,3 do 1,4) stosowanego do ustalenia limitu ceny lub kosztu 1 m2 powierzchni użytkowej nieruchomości finansowanej kredytem, dzięki czemu rozszerzeniu ulega rynek nieruchomości dostępnych dla tego produktu. Co więcej, możliwe jest przystąpienie osób z najbliższej rodziny do umowy kredytu preferencyjnego, co w znaczący sposób może wpłynąć na wzrost zdolności kredytowej osób, które będą korzystać z dopłat do oprocentowania. Kredyt preferencyjny w ramach programu Rodzina na swoim to kredyt mieszkaniowy dla małżeństw i osób samotnie wychowujących dzieci. Osoby zaciągające kredyt otrzymują dofinansowanie pokrywające część kosztów odsetkowych przez 8 lat stanowiące równowartość 5% kwoty odsetek. Powierzchnia użytkowa lokalu mieszkalnego, domu jednorodzinnego kupowanego, budowanego lub przebudowanego nie może przekroczyć odpowiednio 75m2 i 14m2. Przy czym podstawa naliczania dopłat jest ograniczona do wartości kredytu przypadającego na 5 m2 w przypadku mieszkania oraz 7 m2 dla domu jednorodzinnego. Jednocześnie warunkiem uzyskania dopłat jest cena zakupu lub budowy mieszkania lub domu nie może ona przekraczać kwoty stanowiącej iloczyn mnożnika (1,4) średniego wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1m2 powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych ogłaszana kwartalnie przez Główny Urząd Statystyczny. Z dniem 1 stycznia 29r. zmieniły się zasady płatności podatku od sprzedaży nieruchomości. Tym samym przestała obowiązywać tzw. ulga meldunkowa (z podatku w wysokości 19 proc. dochodu mogły być zwolnione osoby, które nabyły nieruchomości w terminie od 1 stycznia 27r. do końca 28r. i były w niej zameldowane przynajmniej 12 miesięcy). Wraz z początkiem roku zwolnienie z płacenia podatku obowiązuje w przypadku przeznaczenia pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości na inne cele mieszkaniowe w ciągu dwóch lat (ulga taka obowiązywała wcześniej do końca 26 r.) Ulga ta jest znacznie korzystniejsza, ponieważ nie ogranicza zwolnień z podatku tylko jednego mieszkania jak było to w przypadku ulgi meldunkowej. 14 Opracowanie AM

15 Świadectwo charakterystyki energetycznej cz1. Świadectwo charakterystyki energetycznej określa wielkość zapotrzebowania na energię niezbędną do zaspokojenia potrzeb związanych z użytkowaniem danego budynku lub lokalu, czyli energii na potrzeby ogrzewania, przygotowania ciepłej wody, wentylacji i klimatyzacji, a w przypadku budynków użyteczności publicznej również oświetlenia. Do sporządzenia dokumentu brane są pod uwagę jedynie stałe, obiektywne cechy opisujące poziom energii. Z tego względu w przypadku budynków przemysłowych i magazynowych nie uwzględnia się energii potrzebnej do celów technologiczno- produkcyjnych tych lokali. Świadectwo informuje o orientacyjnej wielkości energii dostarczanej do danego budynku a tym samym mówi o kosztach tego procesu. Obowiązek sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynków został nałożony na Polskę na mocy Dyrektywy 22/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 22 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Do wykonywania tego dokumentu Polska zobowiązana jest począwszy od 1 stycznia 29r. Świadectwo charakterystyki energetycznej obowiązuje wszystkie nowopowstałe nieruchomości oraz użytkowane i oferowane do sprzedaży lub wynajmu, a także dla budynku, gdy w wyniku przebudowy lub remontu uległa jego charakterystyka energetyczna. Przepisów tych nie stosuje się do budynków: - podlegających ochronie na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami; -używanych jako miejsca kultu i do działalności religijnej; - przeznaczonych do użytkowania w czasie nie dłuższym niż 2 lata; - niemieszkalnych służących gospodarce rolnej; -przemysłowych i gospodarczych o zapotrzebowaniu na energię nie większym niż 5 kwh/(m2 rok); - mieszkalnych przeznaczonych do użytkowania nie dłużej niż 4 miesiące w roku; - wolnostojących o powierzchni użytkowej poniżej 5 m2. Na rynku pierwotnym to inwestor jest obowiązany dołączyć świadectwo do zawiadomienia o zakończeniu budowy lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie. W przypadku rynku wtórnego to najemcy lub kupującemu świadectwo powinno być udostępnione. Przepisy nie narzucają osoby, która powinna pokryć koszty przeprowadzenia takiej analizy. Brak świadectwa nie uniemożliwia jednak dokonania transakcji i nie stanowi formalnej przeszkody w jej zawarciu. Jeśli nabywca nie wymaga od zbywcy posiadania takiego dokumentu to transakcja może być zrealizowana. Świadectwo charakterystyki energetycznej jest ważne lat pod warunkiem nie przeprowadzenia w tym czasie robót budowlanych, w wyniku których zmianie uległaby charakterystyka energetyczna budynku. Jednocześnie jeśli takowe roboty nie zostały wykonane to po latach istnieje możliwość przedłużenia ważności tego dokumentu. 15 Źródło: Ministerstwo Infrastruktury, Opracowanie AM

16 Świadectwo charakterystyki energetycznej cz2. Wymagania, jakie muszą spełnić osoby ubiegające się o uprawnienia do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej: Posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych Niekaralność za przestępstwa przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniężnemu i papierami wartościowymi lub za przestępstwo skarbowe Ukończenie szkolenia dotyczącego sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynków i zadanie egzaminu przed ministrem właściwym do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej. Ukończenia studiów magisterskich w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym Ukończenie co najmniej rocznych studiów podyplomowych w zakresie audytu energetycznego na potrzeby termomodernizacji oraz oceny energetycznej budynków, na kierunkach: architektura, budownictwo, inżynieria środowiskowa, energetyka lub pokrewnych. Posiadanie uprawnień budowlanych do projektowania w specjalności: architektonicznej, konstrukcyjnobudowlanej lub instalacyjnej. Obecnie, według szacunków Ministerstwa Infrastruktury, uprawnienia do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynków, lokali mieszkalnych lub części budynków stanowiących samodzielna całość techniczno użytkową posiada około 8 tys. osób. Zgodnie z art. 5 ust. 8 ustawy Prawo budowlane osoby te nabyły prawo do wystawiania świadectw z tytułu ukończenia studiów magisterskich dających uprawnienia do projektowania w specjalności architektonicznej, konstrukcyjno-budowlanej lub instalacyjnej oraz ukończyły studia magisterskie. W połowie roku 29 listę uprawnionych osób do wystawiania świadectwa zasilą pierwsi absolwenci studiów podyplomowych z ww. kierunków. Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Infrastruktury jeszcze wcześniej możliwość sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej nabędą osoby w drodze egzaminu. Z uwagi na minimalny okres 6 dni przed którymi powinien pojawić się oficjalny komunikat o terminie i miejscu egzaminu, należy spodziewać się że pierwsze egzaminu nie odbędą się wcześniej niż pod koniec I kw. 29r. 16 Źródło: Ministerstwo Infrastruktury, Opracowanie AM

17 Wzór świadectwa charakterystyki energetycznej dla budynku 17 Źródło: Ministerstwo Infrastruktury, Opracowanie AM

18 Przeciętne ceny mieszkań w ujęciu wojewódzkim Różnica w średniej cenie 1 mkw. lokalu mieszkalnego w 28r. w najtańszym woj. lubuskim a najdroższym mazowieckim wyniosła ponad 3,7 zł. Przedział wahań przeciętnych cen kupna/ sprzedaży lokali mieszkalnych w omawianym okresie wyniósł 3111 zł/mkw zł/mkw. Największy roczny wzrost (równy 25,5%) cen w 28 roku odnotowano w województwie lubuskim. Najniższy zaś w woj. warmińskomazurskim, tutaj koszt zakupu lokalu mieszkalnego na przestrzeni roku praktycznie nie uległ zmianie. Z uwagi na przesunięcie w czasie boomu mieszkaniowego w 28r. ceny szybciej rosły tych rejonach Polski gdzie były one relatywnie niższe i gdzie wzrost podaży nowych lokali nie był aż tak odczuwalny jak np. w woj. wielkopolskim czy dolnośląskim. Dane roczne za 28r. nie wykazują jeszcze ujemnych dynamik cen, niemniej jednak są one już widoczne w kwartalnych statystykach. W ostatnim kwartale 28r. kilku procentowa ujemna zmiana cen kw/kw była udziałem większości województw. [tys.] [tys.] 5, 4,5 4, 3,5 3, 2,5 2, 1,5 lubuskie lubelskie kujawsko-pomorskie 1, sty 4 sty 5 sty 6 sty 7 sty 8 sty 9 4,5 4, 3,5 3, 2,5 2, warmońsko- mazurskie śląskie zachodniopomorskie łódzkie [tys.] mazowieckie małopolskie dolnosląskie pomorskie wielkopolskie 1 sty 2 sty 3 sty 4 sty 5 sty 6 sty 7 sty 8 sty 9 18 [tys.] 1,5 1, sty 2 sty 3 sty 4 sty 5 sty 6 sty 7 sty 8 sty 9 5, 4,5 4, 3,5 3, 2,5 2, 1,5 śweiętokrzyskie podkarpackie podlaskie opolskie 1, sty 5 sty 6 sty 7 sty 8 sty 9 Źródło: AMRON, Opracowanie AM

19 Przeciętne ceny mieszkań z rynku pierwotnego vs.. rynku wtórnego Wyższe ceny mieszkań na rynku pierwotnym względem wtórnego obserwowane do połowy 26r. w istotnym stopniu wynikały ze znacznego niedoboru nowych lokali mieszkalnych, których brak wynikał z długiego okresu stagnacji i braku nowych inwestycji w poprzednich latach. Obecnie tendencja uległa odwróceniu (widoczne jest to szczególnie w woj. mazowieckim. Czynnikiem oddziaływujący na taką zależność można uznać zwiększoną podaż mieszkań kupowanych spekulacyjnie, a obecnie ponownie wprowadzanych na rynek, oraz lokali kupowanych w ciągu ostatnich kilku lat, których standard pozwala na natychmiastowe zamieszkanie lub wymaga niewielkiego remontu. Ceny takich lokali są często wyższe niż mieszkań deweloperskich. Ponadto mieszkania atrakcyjnie zlokalizowane- droższe, częściej spotykane są na rynku wtórnym niż pierwotnym. W 29r. oczekujemy większej korekty cenowej na rynku pierwotnym niż wtórnym, wyłączając oczywiście lokale budowane z tzw. wielkiej płyty. Z uwagi na mniej stabilną sytuację finansową deweloperów należy oczekiwać większego popytu na lokale z rynku wtórnego budowane po 2r. nowym systemem oraz lokale deweloperskie zlokalizowane w budynkach wielorodzinnych oddanych już do użytkowania. [tys.] Średnie ceny mieszkań w Polsce na rynku pierwotnym i wtórnym 6, 5,5 5, 4,5 4, 3,5 3, 2,5 2, mar-4 cze-4 wrz-4 gru-4 mar-5 cze-5 wrz-5 gru-5 mar-6 cze-6 wrz-6 gru-6 mar-7 cze-7 wrz-7 r. wtórny r. pierwotny gru-7 mar-8 cze-8 wrz-8 gru-8 Średnie ceny mieszkań w wybranych województwach na rynku pierwotnym i wtórnym [tys.] [tys.] [tys.] woj. małopolskie mar-4 wrz-4 mar-5 wrz-5 mar-6 wrz-6 mar-7 wrz-7 mar-8 wrz-8 woj. wielkopolskie woj. mazowieckie r. wtórny r.pierwotny r. wtórny r.pierwotny mar-4 wrz-4 mar-5 wrz-5 mar-6 wrz-6 mar-7 wrz-7 mar-8 wrz-8 r. wtórny r.pierwotny mar-4 wrz-4 mar-5 wrz-5 mar-6 wrz-6 mar-7 wrz-7 mar-8 wrz-8 19 Źródło: AMRON, Opracowanie AM

20 Ceny mieszkań w miastach wojewódzkich Największy roczny wzrost cen w 28 roku odnotowano w Gorzowie Wielkopolskim (19,6%) i Zielonej Górze (16,9%)- tutaj też notowane są najniższe poziomy ceny. Najmniej w ciągu roku wzrosły ceny we Wrocławiu (2,8%) i Krakowie (2,5%). Analogicznie jak w województwach ceny szybciej rosły w miastach o relatywnie niższej cenie od tych o cenach wysokich. Dane roczne za 28r. nie wykazują jeszcze ujemnych dynamik cen, niemniej jednak są one już widoczne w kwartalnych statystykach. Ceny lokali mieszkalnych w większości miast wojewódzkich utrzymywały się na stałym poziomie. Wystąpienie znacznego spadku obrotem nieruchomościami w IV kw. 28r. jest dużym impulsem do korekty cenowej, której pierwsze symptomy są już widoczne. [tys.] Warszawa Kraków Wrocław Gdańsk Poznań 2 sty 2 sty 3 sty 4 sty 5 sty 6 sty 7 sty 8 sty 9 2 [tys.] [tys.] [tys.] 5, 4,5 4, 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1, sty 4 sty 5 sty 6 sty 7 sty 8 sty 9 6, 5,5 5, 4,5 4, 3,5 3, 2,5 2, 1,5 Zielona Góra Gorzów Wielkopolski Lublin Bydgoszcz Toruń Olsztyn Katowice Sczecin Łódz 1, sty 2 sty 3 sty 4 sty 5 sty 6 sty 7 sty 8 sty 9 5, 4,5 4, 3,5 3, 2,5 2, Kielce Rzeszów Białystok Opole 1,5 sty 5 sty 6 sty 7 sty 8 sty 9 Źródło: AMRON, Opracowanie AM

21 Ceny nieruchomości w wybranych krajach europejskich W latach Polska na tle europejskich krajów notowała jedne z wyższych rocznych wzrostów cen. Jednocześnie już od II kw. 27r. również tutaj nastąpiło odwrócenie trendu. Okres kilkulub kilkunasto- procentowych wzrostów cen obserwowanych w Europie Zachodniej został w Polsce skumulowany do 3-4 lat. Szacować więc można, że obserwowana skala korekty cen w Europie będzie coraz silniej oddziaływała w Polsce. W II kwartale 28r. Ujemna dynamika roczna cen występowała w: Irlandii (-8.9% r/r), Danii (-4.6% r/r), Estonii (-17.6% r/r), Portugalii (-4.6% r/r). Spadki te należy jednak skonfrontować ze wysokim wzrostem cen nieruchomości obserwowanym na przestrzeni kilku poprzednich lat. Roczna dynamika cen mieszkań [w %] Q4' 25 Q1' 26 Q2' 26 Q3' 26 Q4' 26 Q1' 27 Q2' 27 DK EE ES FR PT IE SE PL UK Q3' 27 Q4' 27 Dynamika cen mieszkań [Q4 25 = ] Q1' 28 Q2' 28 Szacujemy utrzymanie się spadkowych tendencji cen w 29r. szczególnie w takich krajach jak Irlandia, Hiszpania, Wielka Brytania, gdzie notuje się wysoką liczbę pustostanów. 21 Źródło: EMF- European Mortgage Federation, Opracowanie AM

22 Ceny gruntów pod zabudowę Średnio w Polsce na przestrzeni roku 28 ceny gruntów pod zabudowę wzrosły o ponad 7%. Wysokość rocznego przyrostu cen ziemi jest w dużym stopniu wynikiem jej wzrostu w I kwartale 28r. Jedną z głównych determinant wzrostów było przenoszenie kapitału inwestycyjnego ze stabilnego rynku mieszkaniowego na bardziej perspektywiczny w tym okresie rynek ziemi. Najwyższe ceny kupna/sprzedaży gruntów pod zabudowę w 28r. utrzymały się w woj. mazowieckim (ok. 476,1 zł/mkw) Najmniej za ziemię należało zapłacić w woj. świętokrzyskim (ok. 54,3 zł/mkw) lubuskie opolskie warmińsko-mazurskie podlaskie Przeciętne ceny gruntów pod zabudowę w Polsce [w zł/mkw] Przeciętne ceny gruntów pod zabudowę w ujęciu wojewódzkim świętokrzyskie lubelskie kujawsko-pomorskie podkarpackie śląskie łódzkie małopolskie zachodniopomorskie pomorskie dolnośląskie wielkopolskie mazowieckie mazow ieckie IV I II III IV I II III IV I II III IV Analogicznie jak na rynku lokali mieszkalnych najwyższe ceny działek budowanych notowane są na terenie największych aglomeracji miejskich lub w obrębie ich miast satelitarnych.. Trzeba zaznaczyć, że w II połowie 28r. zmniejszyła się liczba wszystkich transakcji kupna/ sprzedaży działek budowlanych, a co za tym idzie na odnotowywane średnie poziomy cen coraz większy wpływ mają pojedyncze transakcje odstające ceną w górę lub w dół od mediany. Elementy odstające w większym stopniu wpływają na jakość statystyki kwartalnej niż rocznej. 22 Źródło: AMRON, Opracowanie AM

23 Procesy cenowe na rynku nieruchomości w 29r. Kształtowanie się cen mieszkań na rynku pierwotnym w 29r. będzie w znacznym stopniu zależało od polityki banków w kwestii udzielania kredytów deweloperom. Przedsiębiorstwa, które zapewniły sobie środki własne lub mają je zabezpieczone jako kredyt bankowy, będą mniej skłonne do drastycznych obniżek cen lokali. W gorszej sytuacji będą natomiast deweloperzy, którzy rozpoczęli inwestycje finansując się własnymi środkami, licząc m.in. na pokrycie dalszych kosztów ze sprzedaży kolejnych mieszkań. W takim przypadku zapewne będą oni skłaniać się do sprzedaży części posiadanego banku ziemi lub znacznie redukować marżę, której de facto skala zmniejszenia jest silnie zależna od ceny zakupu grunty. Szacujemy, że silne cenowe skutki obecnego obostrzenia kredytów hipotecznych będą odczuwalne w istotnym stopniu dopiero za kilka miesięcy. Ostateczne skala korekty na polskim rynku mieszkaniowym będzie zależała od długości i głębokości spowolnienia gospodarczego w Polsce jak również od wielkości skutków finansowych kryzysu finansowego na całym świecie. Skala obniżki cen poszczególnych lokali na rynku wtórnym będzie w istotnym stopniu skorelowana z szybkością, z jaką zbywca będzie chciał sprzedać swoją nieruchomość. Jeżeli jednak ceny lokali spadną do poziomów nie akceptowalnych przez zbywcę, zapewne znajdzie się grupa gospodarstw, która zrezygnuje ze sprzedaży własnej nieruchomości, zwiększając tym samym pulę mieszkań na wynajem. Tendencje na rynku nieruchomości może zmienić planowana do wprowadzenia Rekomendacja T. Oczekujemy wystąpienia podobnej reakcji rynku jak przed wprowadzeniem Rekomendacji S, kiedy to bezpośrednio przed zapowiedzianym obostrzeniem w udzielaniu kredytów walutowych pojawił się skumulowany popyt na lokale mieszkalne, który był impulsem do znacznego wzrostu cen. Szacujemy, że podobne tendencje mogą wystąpić wskutek wprowadzania nowej Rekomendacji, nie przewidujemy jednak wystąpienia istotnych wzrostów cen. Spodziewamy się, że możliwy wzrost popytu na lokale zahamuje i złagodzi skutki korekty cenowej. Wraz ze zmniejszeniem się popytu na lokale mieszkaniowe następuje przejściowy spadek zainteresowania inwestorów działkami budowlanymi. W perspektywie kolejnych kwartałów stopniowo zmniejszająca się rentowność przedsiębiorstw deweloperskich może skłaniać część z nich, szczególnie tych powstałych na fali boomu mieszkaniowego, do podejmowania decyzji o zaniechaniu realizacji planowanych inwestycji i zbyciu zakupionych gruntów. Nie przewidujemy więc wzrostów cen gruntu pod zabudowę, co więcej nie wykluczamy wystąpienia korekty cenowej na tym rynku. W 29r. szacujemy średnioroczny spadek cen lokali mieszkalnych w Polsce na poziomie ok. 18,9% r/r, nieruchomości niemieszkalnych ok. 15,2% r/r oraz gruntów zabudowanych i zurbanizowanych o ok. 13,2% r/r. Jednocześnie nie wykluczamy wydłużenia się okresu dekoniunktury w Polsce na 2 r. Wielkość korekty na rynku nieruchomości będzie w znacznym stopniu zależała od długości i głębokości spowolnienia gospodarczego w Polsce jak również od długości trwania kryzysu finansowego na świecie. 23 Opracowanie AM

24 Wartość kredytów hipotecznych w Polsce Kształtowanie się kursu CHF/PLN na koniec miesiąca Kredyty hipoteczne są produktem bankowym, który najbardziej odczuł negatywny wpływ kryzysu finansowego Oprócz wzrostów marż odsetkowych i rozszerzenia spreadów na kursie walutowym, banki istotnie zaostrzyły kryteria udzielania tych kredytów. 2,9 2,7 2,5 2,3 2,1 1,9 1,7 1,5 Kurs CHF/PLN na koniec miesiąca Procentowa zmiana kursu r/r (prawa oś) Wartość kredytów hipotecznych wzrosła na koniec 28r. z 114,3 mld zł odnotowanego na koniec 27r. do ponad 192,1 mld zł, tj. o ponad 64,7% r/r. Czynnikiem oddziaływującym na poziom zadłużenia z tytułu kredytów hipotecznych jest kurs walut CHF/PLN. Ponad 6% kredytów to należności walutowe w CHF, które w cyklu miesięcznym są przeliczane na PLN, jeżeli występuje znaczna deprecjację złotego (tak jak obecnie) to zadłużenie z tytułu kredytów mieszkaniowych po przeliczeniu na PLN znacznie zwiększa się podczas gdy nowe kredyty w walutach obcych są wycofywane z rynku. [m ld PLN] 2, 15,, 5,, Poziom i dynamika kredytów mieszkaniowych Walutowe kredyty mieszkaniowe (lewa oś) Złotowe kredyty mieszkaniowe (lewa oś) Dynamika kredytów walutowych r/r (prawa oś) Dynamika kredytów złotowych r/r (prawa oś) % % 8% 6% 4% 2% % 24 Źródło: NBP, REUTERS; Opracowanie AM

25 Sztywne ograniczenie udzielania kredytów hipotecznych będzie skutkowało w 29r. gwałtownym zredukowaniem akcji kredytowej. Zmniejszy się dysproporcja pomiędzy kosztem odsetkowym nowych kredytów hipotecznych zaciąganych w złotym w porównaniu do kredytów nominowanych we franku szwajcarskim (spadek krajowych stóp procentowych przy jednoczesnych niskich stopach procentowych w Szwajcarii i strefie euro ale przy wysokich (często kilkukrotnie wyższych - marżach odsetkowych dla kredytów walutowych). Sytuacja ta przyczyni się do ponownego wzrostu zainteresowania kredytami hipotecznymi nominowanymi w walucie krajowej. Spadek krajowych stop procentowych będzie pozytywnie wpływał na zdolność kredytową potencjalnych kredytobiorców. Zakładane po pierwszym półroczu 29r. umacnianie się złotego wpłynie na spadek łącznego wolumenu kredytów mieszkaniowych. Wolumeny rynkowe oraz zmiany kwartalne na kredytach mieszkaniowych w bankowości detalicznej Poziom i dynamika kredytów mieszkaniowych Dynamika wartości walutowych kredytów mieszkaniowych r/r W IV kw. 29r. oczekujemy okresowego wzrostu (oczyszczona z kwartalnych zmian kursu CHF/PLN) zainteresowania kredytami mieszkaniowymi. Szacujemy, że Dynamika wartości kredytów mieszkaniowych w PLN r/r wzrost popytu będzie obserwowany bezpośrednio przed wprowadzeniem ograniczeń wynikających z Rekomendacji T, której wprowadzenie planowane jest na 2r. Prognoza wolumenu kredytów mieszkaniowych w Polsce Kategorie I 28 II 28 III 28 IV 28 I 29* II 29* III 29* IV 29* Wolumeny rynkowe (mld( PLN) 129,6 136,8 152,9 192,1 225,4 236,1 231,3 231,9 Zmiany kw/kw (%) 11,1 5,5 11,7 25,7 17,3 4,7-2,,7 25 Źródło: NBP; Opracowanie AM

26 Wartość kredytów hipotecznych w milionach EUR Łączna wartość kredytów hipotecznych w Europie jest zdecydowanie wyższa w jej zachodniej niż wschodniej i środkowowschodniej części. Wysokie ceny nieruchomości mieszkalnych w krajach Europy Zachodniej w istotnym stopniu ograniczały możliwość zakupu mieszkania bez współfinansowania tej inwestycji ze strony banku. Wartość całego portfela kredytów hipotecznych w 27 r. była najwyższa w Wielkiej Brytanii i Niemczech. Co więcej, poziom tego typu zadłużenia w 27r. w pierwszym z nich wzrósł o 8,9% r/r. Odwrotną sytuację odnotowano w Niemczech, gdzie zadłużenie spadło o 2,4% r/r. Oceniamy, że na stymulowanie wzrostu tego wskaźnika miały wpływ zmniejszający się popyt oraz znacznie niższe ceny nieruchomości w landach wschodnich względem zachodnich. Szacujemy, że w 29r. finansowanie rynku nieruchomości w europejskich krajach będzie znacznie mniejsze niż dotychczas. Z uwagi m.in. na brak płynności oraz korektę cenową na ryku nieruchomości banki będą ograniczały w istotnym stopniu skalę kredytowania. Skala zmian na rynku kredytów hipotecznych w znacznym stopniu zależała będzie od głębokości oraz długości trwania kryzysu Wielka Brytania Niemcy Francja Hiszpania Holandia Włochy Dania Szwecja Norwegia Irlandia Belgia Portugalia Grecja Aus tria Finlandia Polska Czechy Islandia Rosja Luksemburg Węgry Ukraina Cypr Łotwa Slowacja Estonia Litwa Rumunia Bułgaria Słowenia Malta Serbia Albania Polska Czechy Islandia Rosja Luksemb Węgry Ukraina Cypr Łotw a Slow acja Estonia Litw a Rumunia Bułgaria Słow enia Malta Serbia Albania 49,9 mld EUR stan kred. hip. na koniec 28. (wyliczone po kursie EUR/ PLN= 3,85) finansowego na całym świecie Źródło: EMF- European Mortgage Federation, Opracowanie AM

Rynek nowych mieszkań w III kwartale 2015 r. Przewidujemy: Zwiększenie popytu związane z nowelizacją programu MdM Utrzymanie się przyrostu podaży

Rynek nowych mieszkań w III kwartale 2015 r. Przewidujemy: Zwiększenie popytu związane z nowelizacją programu MdM Utrzymanie się przyrostu podaży Rynek nowych mieszkań w III kwartale 2015 r. Przewidujemy: Zwiększenie popytu związane z nowelizacją programu MdM Utrzymanie się przyrostu podaży nowych mieszkań Umiarkowane wzrosty cen nowych mieszkań

Bardziej szczegółowo

Rynek Mieszkań. Nowych IIMieszkań. Rynek Nowych. kwartał 2014 r. III kwartał 2012 r.

Rynek Mieszkań. Nowych IIMieszkań. Rynek Nowych. kwartał 2014 r. III kwartał 2012 r. Rynek Nowych Rynek Mieszkań Nowych IIMieszkań kwartał 2014 r. III kwartał 2012 r. str. 02 Na podstawie analizowanych danych przewidujemy: możliwe wzrosty cen w największych polskich miastach, szczególnie

Bardziej szczegółowo

RYNEK MIESZKANIOWY W RZESZOWIE III kw. 2014

RYNEK MIESZKANIOWY W RZESZOWIE III kw. 2014 RYNEK MIESZKANIOWY W RZESZOWIE III kw. 201 www.certus.net.pl Rynek nieruchomości mieszkaniowych RZESZÓW Powierzchnia Liczba mieszkańców (stan na 3.11.201) 116,32 m2 185 22 Zasoby mieszkaniowe 2012 r. Liczba

Bardziej szczegółowo

Tendencje rozwoju sektora nieruchomości mieszkaniowych w Polsce

Tendencje rozwoju sektora nieruchomości mieszkaniowych w Polsce Tendencje rozwoju sektora nieruchomości mieszkaniowych w Polsce Jacek Łaszek Kraków, maj 211 r. 2 Stabilizacja cen na rynku mieszkaniowym, ale na wysokim poziomie Ofertowe ceny mieszkań wprowadzonych pierwszy

Bardziej szczegółowo

Stan i perspektywy rozwoju rynku nieruchomości niemieszkalnych w Polsce w 2012 r.

Stan i perspektywy rozwoju rynku nieruchomości niemieszkalnych w Polsce w 2012 r. Departament Analiz Makroekonomicznych i Sektorowych Stan i perspektywy rozwoju rynku nieruchomości niemieszkalnych w Polsce w 2012 r. 26.03.2012 r. Warszawa Opracowali: Monika Orłowska tel. 22 860 54 09

Bardziej szczegółowo

Raport Instytutu Gospodarki Nieruchomościami na temat sytuacji mieszkaniowej w Polsce

Raport Instytutu Gospodarki Nieruchomościami na temat sytuacji mieszkaniowej w Polsce Monika Kramek 2012 Raport Instytutu Gospodarki Nieruchomościami na temat sytuacji mieszkaniowej w Polsce Dane statystyczne Według wstępnych danych GUS, w okresie styczeń-maj 2012 r. oddano do użytkowania

Bardziej szczegółowo

Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych

Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Anna Trzecińska, Wiceprezes NBP Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Warszawa / XI Kongres Ryzyka Bankowego BIK / 25 października 2016 11-2002 5-2003 11-2003

Bardziej szczegółowo

Rynek. Nowych Mieszkań. Rynek Nowych. Mieszkań. III kwartał 2012 r.

Rynek. Nowych Mieszkań. Rynek Nowych. Mieszkań. III kwartał 2012 r. Rynek Nowych Rynek Mieszkań Nowych III kwartał 213 r. Mieszkań III kwartał 212 r. str. 2 Na podstawie analizowanych danych przewidujemy: utrzymanie stabilnego poziomu cen, możliwe wzrosty dla szczególnie

Bardziej szczegółowo

ŚWIADECTWA CHARAKTERYSTYKI ENERGETYCZNEJ INFORMATOR

ŚWIADECTWA CHARAKTERYSTYKI ENERGETYCZNEJ INFORMATOR MINISTERSTWO INFRASTRUKTURY ŚWIADECTWA CHARAKTERYSTYKI ENERGETYCZNEJ INFORMATOR Warszawa 2009 50 100 150 200 Opracowanie: Departament Rynku Budowlanego i Techniki przy współpracy Biura Informacji i Promocji.

Bardziej szczegółowo

newss.pl Singiel to nie rodzina, a jeśli mieszkanie to tylko nowe

newss.pl Singiel to nie rodzina, a jeśli mieszkanie to tylko nowe Rada Ministrów we wtorek 18 stycznia przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Podjęte decyzje mają duże

Bardziej szczegółowo

Czy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A.

Czy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A. Czy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A. W której fazie cyklu gospodarczego jesteśmy? Roczna dynamika PKB Polski (kwartał do kwartału poprzedniego

Bardziej szczegółowo

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Handlu i Usług GOSPODARKA MIESZKANIOWA W 2007 R.

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Handlu i Usług GOSPODARKA MIESZKANIOWA W 2007 R. Materiał na konferencję prasową w 23.października 2008 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Handlu i Usług Notatka informacyjna WYNIKI BADAŃ GUS GOSPODARKA MIESZKANIOWA W 2007 R. Na stronie internetowej

Bardziej szczegółowo

Mieszkanie dla Młodych w pigułce"

Mieszkanie dla Młodych w pigułce Opracowanie: Portal MieszkanieDlaMlodych.pl - Wydanie na IV kwartał 2013 Mieszkanie dla Młodych w pigułce" Program Mieszkanie dla Młodych jest skierowany do osób, które nie przekroczyły 35 roku życia (w

Bardziej szczegółowo

Świadectwa charakterystyki energetycznej

Świadectwa charakterystyki energetycznej Świadectwa charakterystyki energetycznej Ustawa z dnia 19 września 2007 r. o zmianie ustawy Prawo budowlane (Dz. U. Nr 191, poz. 1373) wdraża postanowienia dyrektywy 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego

Bardziej szczegółowo

Sytuacja zawodowa osób z wyższym wykształceniem w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w 2012 r.

Sytuacja zawodowa osób z wyższym wykształceniem w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w 2012 r. 1 Urz d Statystyczny w Gda sku W Polsce w 2012 r. udział osób w wieku 30-34 lata posiadających wykształcenie wyższe w ogólnej liczbie ludności w tym wieku (aktywni zawodowo + bierni zawodowo) wyniósł 39,1%

Bardziej szczegółowo

Rynek nieruchomości mieszkaniowych

Rynek nieruchomości mieszkaniowych 1 Rynek nieruchomości mieszkaniowych RZESZÓW Powierzchnia Liczba mieszkańców (stan na 23.08.2013) 116,32 m2 182 673 Zasoby mieszkaniowe 2011 r. Liczba mieszkań (w tys.) Pow. użytkowa łącznie (w tys.) Przeciętna

Bardziej szczegółowo

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2015 roku

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2015 roku WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W SZCZECINIE Wydział Badań i Analiz Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2015 roku Szczecin 2016 Według danych Eurostat zharmonizowana stopa bezrobocia 1 dla Polski

Bardziej szczegółowo

Rynek mieszkaniowy w głównych miastach Polski. II kwartał 2008

Rynek mieszkaniowy w głównych miastach Polski. II kwartał 2008 Rynek mieszkaniowy w głównych miastach Polski II kwartał 28 Podaż 2 W pierwszej połowie bieżącego roku na rynku mieszkaniowym w Polsce nastąpiła zmiana w relacji popytu względem podaży. Popyt na mieszkania,

Bardziej szczegółowo

Do końca roku łatwiej o kredyt mieszkaniowy

Do końca roku łatwiej o kredyt mieszkaniowy Do końca roku łatwiej o kredyt mieszkaniowy Na rynku kredytów hipotecznych od początku 2010 r. odnotowano poprawę sytuacji w porównaniu z rokiem ubiegłym. Dalszy wzrost zainteresowania rządowym programem

Bardziej szczegółowo

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2016 roku

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2016 roku WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W SZCZECINIE Wydział Badań i Analiz Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2016 roku Szczecin 2017 Według danych Eurostat zharmonizowana stopa bezrobocia 1 dla Polski

Bardziej szczegółowo

Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 31/ (data odczytu r.). 2 Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1067/2008 z dnia

Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 31/ (data odczytu r.). 2 Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1067/2008 z dnia RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Krajowe ceny zakupu zbóż Zgodnie z informacjami z oddziałów terenowych ARR z 10 sierpnia br. poprawa pogody w drugim tygodniu sierpnia pozwoliła na znaczne przyspieszenie prac

Bardziej szczegółowo

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2017 roku

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2017 roku WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W SZCZECINIE Wydział Badań i Analiz Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2017 roku Szczecin 2018 Według danych Eurostat zharmonizowana stopa bezrobocia 1 dla Polski

Bardziej szczegółowo

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2018 roku

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2018 roku Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2018 roku Szczecin 2019 Według danych Eurostat zharmonizowana stopa bezrobocia 1 dla Polski w grudniu 2018 roku 2 wynosiła 3,5% tj. o 0,8 pkt proc.

Bardziej szczegółowo

II. BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE

II. BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE II. BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE 1. Mieszkania oddane do eksploatacji w 2007 r. 1 Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w Polsce w 2007 r. oddano do użytku 133,8 tys. mieszkań, tj. o około 16% więcej

Bardziej szczegółowo

Deficyt Mieszkaniowy w Polsce

Deficyt Mieszkaniowy w Polsce Jednym z ważniejszych czynników wpływających na rynek nieruchomości, poza możliwościami finansowymi i podażą na rynku, są potrzeby mieszkaniowe ludności. Ich powszechnie stosowanym miernikiem jest tzw.

Bardziej szczegółowo

Informacja dotycząca realizacji programu Szklanka mleka przez Biuro Wspierania Konsumpcji Agencji Rynku Rolnego

Informacja dotycząca realizacji programu Szklanka mleka przez Biuro Wspierania Konsumpcji Agencji Rynku Rolnego Warszawa 31-03-2011 Informacja dotycząca realizacji programu Szklanka mleka przez Biuro Wspierania Konsumpcji Agencji Rynku Rolnego 1. Dopłaty do spożycia mleka i przetworów mlecznych w placówkach oświatowych

Bardziej szczegółowo

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2014 roku Porównanie grudnia 2013 i czerwca 2014 roku

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2014 roku Porównanie grudnia 2013 i czerwca 2014 roku WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W SZCZECINIE Wydział Badań i Analiz Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2014 roku Porównanie grudnia 2013 i czerwca 2014 roku Szczecin 2014 Według danych

Bardziej szczegółowo

Departament Bankowości Komercyjnej i Specjalistycznej oraz Instytucji Płatniczych URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO WARSZAWA, marzec 2016 r.

Departament Bankowości Komercyjnej i Specjalistycznej oraz Instytucji Płatniczych URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO WARSZAWA, marzec 2016 r. Opracowanie: Wydział Analiz Sektora Bankowego Departament Bankowości Komercyjnej i Specjalistycznej oraz Instytucji Płatniczych URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO WARSZAWA, marzec 201 r. W dniu 22 marca

Bardziej szczegółowo

ŚWIADECTWA CHARAKTERYSTYKI ENERGETYCZNEJ BUDYNKÓW I LOKALI

ŚWIADECTWA CHARAKTERYSTYKI ENERGETYCZNEJ BUDYNKÓW I LOKALI Program edukacyjno-informacyjny Patronat Departamentu Rynku Budowlanego i Techniki Ministerstwa Budownictwa ŚWIADECTWA CHARAKTERYSTYKI ENERGETYCZNEJ BUDYNKÓW I LOKALI Czym są? W jakich sytuacjach prawnych

Bardziej szczegółowo

Pełen zestaw raportów będzie wkrótce dostępny na naszej

Pełen zestaw raportów będzie wkrótce dostępny na naszej Rynek ziemi rolnej w Polsce w latach 24 28 Przedstawiamy Państwu raport dotyczący rynku ziemi rolniczej w Polsce w latach 24 28. Raport podsumowuje serię 16 analiz realizowanych przez nas od końca 27 roku

Bardziej szczegółowo

Departament Bankowości Komercyjnej i Specjalistycznej oraz Instytucji Płatniczych URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO WARSZAWA, marzec 2017 r.

Departament Bankowości Komercyjnej i Specjalistycznej oraz Instytucji Płatniczych URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO WARSZAWA, marzec 2017 r. Opracowanie: Wydział Analiz Sektora Bankowego Departament Bankowości Komercyjnej i Specjalistycznej oraz Instytucji Płatniczych URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO WARSZAWA, marzec r. W dniu marca r. Komisja

Bardziej szczegółowo

Informacja sygnalna. Rynek nieruchomości mieszkaniowych w Katowicach oraz w niektórych miastach aglomeracji śląskiej I kwartał 2017 r.

Informacja sygnalna. Rynek nieruchomości mieszkaniowych w Katowicach oraz w niektórych miastach aglomeracji śląskiej I kwartał 2017 r. Maj 217 r. Rynek nieruchomości mieszkaniowych w Katowicach oraz w niektórych miastach aglomeracji śląskiej I kwartał 217 r. NBP Oddział Okręgowy w Katowicach Katowice, 217 r. Synteza Synteza Informację

Bardziej szczegółowo

czerwiec 2013 Raport rednet Consulting i tabelaofert.pl sytuacja na rynku mieszkaniowym

czerwiec 2013 Raport rednet Consulting i tabelaofert.pl sytuacja na rynku mieszkaniowym czerwiec 2013 Raport rednet Consulting i tabelaofert.pl rednet Property Group Sp. z o.o. z siedzibą przy ul. Dywizjonu 303 nr 129 B 01-470 Warszawa, NIP 632-17-99-435, o kapitale zakładowym 57.500 PLN,

Bardziej szczegółowo

RYNEK MIESZKANIOWY KWIECIEŃ 2015

RYNEK MIESZKANIOWY KWIECIEŃ 2015 X X X X X X X X X X RYNEK MESZKANOWY KWECEŃ Kwiecień był drugim rekordowym miesiącem pod względem sprzedaży mieszkań na rynku pierwotnym. Liczba sprzedanych mieszkań w ostatnim czasie większa była jedynie

Bardziej szczegółowo

Program Mieszkanie dla młodych

Program Mieszkanie dla młodych Program Mieszkanie dla młodych CO TO JEST? Program Mieszkanie dla młodych to nowy program polegający na dopłatach do kredytów udzielonych na zakup pierwszego mieszkania z rynku pierwotnego. Ma on w pewnym

Bardziej szczegółowo

URZĄD STATYSTYCZNY W LUBLINIE OPRACOWANIA SYGNALNE. Lublin, czerwiec 2015 r.

URZĄD STATYSTYCZNY W LUBLINIE OPRACOWANIA SYGNALNE. Lublin, czerwiec 2015 r. URZĄD STATYSTYCZNY W LUBLINIE OPRACOWANIA SYGNALNE Lublin, czerwiec 2015 r. Kontakt: SekretariatUSLUB@stat.gov.pl tel. 81 533 20 51, fax 81 533 27 61 Internet: http://lublin.stat.gov.pl Budownictwo mieszkaniowe

Bardziej szczegółowo

PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK

PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK 29.2.207 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 536 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 208 ROK Końcowe miesiące roku to dla większości menedżerów i specjalistów

Bardziej szczegółowo

Wyniki finansowe banków w okresie I-III kwartał 2009 r. [1]

Wyniki finansowe banków w okresie I-III kwartał 2009 r. [1] Warszawa, 2010.01.08 Wyniki finansowe banków w okresie I-III kwartał 2009 r. [1] W końcu września 2009 r. działalność prowadziło 69 banków komercyjnych (o 1 mniej niż rok wcześniej), w tym 59 z przewagą

Bardziej szczegółowo

Budownictwo mieszkaniowe w województwie lubelskim w 2012 roku

Budownictwo mieszkaniowe w województwie lubelskim w 2012 roku OPRACOWANIA SYGNALNE Lublin, czerwiec 2013 r. Kontakt: SekretariatUSLUB@stat.gov.pl Tel. 81 533 20 51, fax 81 533 27 61 Internet: http://www.stat.gov.pl/urzedy/lublin Budownictwo mieszkaniowe w województwie

Bardziej szczegółowo

Prawo budowlane a certyfikaty (świadectwa energetyczne) Mgr inż. Andrzej Jurkiewicz

Prawo budowlane a certyfikaty (świadectwa energetyczne) Mgr inż. Andrzej Jurkiewicz Prawo budowlane a certyfikaty (świadectwa energetyczne) Mgr inż. Andrzej Jurkiewicz USTAWA z dnia 19 września 2007 r. o zmianie ustawy - Prawo budowlane Dz.U. 2007 nr191 poz. 1373 w art. 5: a) dodaje się

Bardziej szczegółowo

Śniadanie prasowe Trendy na rynku kredytów dla ludności w 2015r. Grupa BIK

Śniadanie prasowe Trendy na rynku kredytów dla ludności w 2015r. Grupa BIK Śniadanie prasowe Trendy na rynku kredytów dla ludności w 2015r. Grupa BIK 1 Agenda Kredyty konsumpcyjne Wzrost wartości i spadek liczby udzielonych kredytów. Jakość na dobrym, stabilnym poziomie. Osłabienie

Bardziej szczegółowo

marzec 2013 Raport rednet Consulting i tabelaofert.pl sytuacja na rynku mieszkaniowym

marzec 2013 Raport rednet Consulting i tabelaofert.pl sytuacja na rynku mieszkaniowym Raport rednet Consulting i tabelaofert.pl rednet Property Group Sp. z o.o. z siedzibą przy ul. Dywizjonu 303 nr 129 B 01-470 Warszawa, NIP 632-17-99-435, o kapitale zakładowym 57.500 PLN, wpisaną do rejestru

Bardziej szczegółowo

PODSTAWOWE AKTY PRAWNE W ZAKRESIE EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ BUDYNKÓW Materiały szkoleniowe wyboru dokonał dr inż.

PODSTAWOWE AKTY PRAWNE W ZAKRESIE EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ BUDYNKÓW Materiały szkoleniowe wyboru dokonał dr inż. PODSTAWOWE AKTY PRAWNE W ZAKRESIE EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ BUDYNKÓW Materiały szkoleniowe wyboru dokonał dr inż. Grzegorz Misztal PRZEDSIĘWZIĘCIA Zwiększajace efektywnośc energetyczną JAKO ELEMENT REALIZACJI

Bardziej szczegółowo

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r.

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r. Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na 30.06.2018 r. Liczba zaakceptowanych wniosków: 110.698 w tym na 2014 : 9.141 na 2015: 21.888 na 2016: 27.085 na 2017: 26.539 na 2018: 26.045 Wysokość

Bardziej szczegółowo

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r.

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r. Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na 30.09.2018 r. Liczba zaakceptowanych wniosków: 110 445 w tym na 2014 9 141 na 2015 21 888 na 2016 27 085 na 2017 26 539 na 2018 25 792 Wysokość przyznanego

Bardziej szczegółowo

Informacja sygnalna. Rynek nieruchomości mieszkaniowych w Katowicach oraz w niektórych miastach aglomeracji śląskiej I kwartał 2018 r.

Informacja sygnalna. Rynek nieruchomości mieszkaniowych w Katowicach oraz w niektórych miastach aglomeracji śląskiej I kwartał 2018 r. Maj 218 r. Rynek nieruchomości mieszkaniowych w Katowicach oraz w niektórych miastach aglomeracji śląskiej I kwartał 218 r. NBP Oddział Okręgowy w Katowicach Katowice, 218 r. Synteza Synteza Informację

Bardziej szczegółowo

Źródło: kwartalne raporty NBP Informacja o kartach płatniczych

Źródło: kwartalne raporty NBP Informacja o kartach płatniczych Na koniec I kwartału 2018 r. na polskim rynku znajdowały się 39 590 844 karty płatnicze, z czego 35 528 356 (89,7%) to karty klientów indywidualnych, a 4 062 488 (10,3%) to karty klientów biznesowych.

Bardziej szczegółowo

Rządowy program Mieszkanie dla młodych Dane za IV kwartał 2014r.

Rządowy program Mieszkanie dla młodych Dane za IV kwartał 2014r. Rządowy program Mieszkanie dla młodych Dane za IV kwartał 2014r. Liczba zaakceptowanych wniosków: 15.972 w tym na 2014: 9.145 na 2015: 5.870 na 2016: 915 na 2017: 42 na 2018: 0 Wysokość przyznanego dofinansowania:

Bardziej szczegółowo

Zmiany na polskim i wojewódzkim rynku pracy w latach 2004-2014

Zmiany na polskim i wojewódzkim rynku pracy w latach 2004-2014 WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W KATOWICACH Zmiany na polskim i wojewódzkim rynku pracy w latach 2004-2014 KATOWICE październik 2014 r. Wprowadzenie Minęło dziesięć lat od wstąpienia Polski do Unii Europejskiej.

Bardziej szczegółowo

Raport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009 r. Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski

Raport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009 r. Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski Raport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009 r. Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski 1 Raport o stabilności finansowej Publikowanie Raportu jest standardem międzynarodowym, NBP

Bardziej szczegółowo

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2015 roku

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2015 roku WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W SZCZECINIE Wydział Badań i Analiz Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2015 roku Szczecin 2015 Według danych Eurostat zharmonizowana stopa bezrobocia

Bardziej szczegółowo

Raport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009 r. Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski

Raport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009 r. Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski Raport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009 r. Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski 1 Raport o stabilności finansowej Publikowanie Raportu jest standardem międzynarodowym, NBP

Bardziej szczegółowo

Wymogi dla warunków wspierania budownictwa mieszkaniowego

Wymogi dla warunków wspierania budownictwa mieszkaniowego Wymogi dla warunków wspierania budownictwa mieszkaniowego (1) Warunki ekonomiczne budownictwa czynszowego W celu określenia warunków ekonomicznych dla wspierania budownictwa czynszowego, przygotowana została

Bardziej szczegółowo

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r.

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r. Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na 31.12.2018 r. Wnioski o dofinansowanie wkładu własnego w programie MdM stan na 31.12.2018 r. Liczba zaakceptowanych wniosków: 110 402 w tym na 2014

Bardziej szczegółowo

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r.

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r. Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na 31.03.2017r. Liczba zaakceptowanych wniosków: 94.258 w tym na 2014: 9.141 na 2015: 21.888 na 2016: 27.085 na 2017: 24.577 na 2018: 11.567 Wysokość

Bardziej szczegółowo

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r.

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r. Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na 30.09.2016r. Liczba zaakceptowanych wniosków: 73.279 w tym na 2014: 9.141 na 2015: 21.888 na 2016: 27.104 na 2017: 13.388 na 2018: 1.758 Wysokość

Bardziej szczegółowo

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r.

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r. Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na 30.06.2017r. Liczba zaakceptowanych wniosków: 95.959 w tym na 2014: 9.141 na 2015: 21.888 na 2016: 27.085 na 2017: 24.385 na 2018: 13.460 Wysokość

Bardziej szczegółowo

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r.

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r. Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na 31.12.2017r. Liczba zaakceptowanych wniosków: 98.073 w tym na 2014: 9.141 na 2015: 21.888 na 2016: 27.085 na 2017: 26.539 na 2018: 13.420 Wysokość

Bardziej szczegółowo

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r.

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r. Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na 30.06.2016r. Liczba zaakceptowanych wniosków: 70.738 w tym na 2014: 9.141 na 2015: 21.888 na 2016: 27.132 na 2017: 12.421 na 2018: 156 Wysokość przyznanego

Bardziej szczegółowo

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r.

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r. Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na 31.12.2016r. Liczba zaakceptowanych wniosków: 76.160 w tym na 2014: 9.141 na 2015: 21.888 na 2016: 27.085 na 2017: 13.094 na 2018: 4.952 Wysokość

Bardziej szczegółowo

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r.

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r. Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na 31.03.2016r. Liczba zaakceptowanych wniosków: 62.293 w tym na 2014: 9.141 na 2015: 21.888 na 2016: 28.108 na 2017: 3.120 na 2018: 36 Wysokość przyznanego

Bardziej szczegółowo

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r.

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r. Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na 31.12.2015r. Liczba zaakceptowanych wniosków: 46.873 w tym na 2014: 9.141 na 2015: 21.888 na 2016: 14.556 na 2017: 1.278 na 2018: 10 Wysokość przyznanego

Bardziej szczegółowo

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r.

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r. Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na 31.03.2018 r. Liczba zaakceptowanych wniosków: 110.711 w tym na 2014 : 9.141 na 2015: 21.888 na 2016: 27.085 na 2017: 26.539 na 2018: 26.058 Wysokość

Bardziej szczegółowo

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane za III kwartały 2014 r. Warszawa, 6 października 2014 r.

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane za III kwartały 2014 r. Warszawa, 6 października 2014 r. Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane za III kwartały 2014 r. Warszawa, 6 października 2014 r. Liczba zaakceptowanych wniosków: 11.490 w tym na 2014 : 8.442 na 2015 : 2.691 na 2016 : 356 na 2017

Bardziej szczegółowo

Sytuacja w branży budowlanej. Bartłomiej Sosna Spectis

Sytuacja w branży budowlanej. Bartłomiej Sosna Spectis Sytuacja w branży budowlanej Bartłomiej Sosna Spectis Sytuacja w branży budowlanej w Polsce Marzec 2019 Dynamika realna PKB (%, r/r) 4,6% 4,2% 5,4% 5,0% 5,3% 5,1% 5,1% 4,9% 4,3% 4,1% 4,3% 4,4% 2019 2019

Bardziej szczegółowo

RYNEK MIESZKANIOWY STYCZEŃ 2016

RYNEK MIESZKANIOWY STYCZEŃ 2016 RYNEK MESZKANOWY STYCZEŃ Deweloperzy już od drugiej połowy 2013 roku cieszą się dobrymi wynikami sprzedażowymi, jednak dynamiczny wzrost sprzedaży mieszkań odnotowuje się od marca roku, kiedy to Rada Polityki

Bardziej szczegółowo

Rządowy program Mieszkanie dla młodych Dane za I kwartał 2015r.

Rządowy program Mieszkanie dla młodych Dane za I kwartał 2015r. Rządowy program Mieszkanie dla młodych Dane za I kwartał 2015r. Liczba zaakceptowanych wniosków: 20.453 w tym na 2014: 9.141 na 2015: 9.474 na 2016: 1.723 na 2017: 115 na 2018: 0 Wysokość przyznanego dofinansowania:

Bardziej szczegółowo

Stan i perspektywy rozwoju rynku użytków rolnych w Polsce w 2012 r.

Stan i perspektywy rozwoju rynku użytków rolnych w Polsce w 2012 r. Departament Analiz Makroekonomicznych i Sektorowych Stan i perspektywy rozwoju rynku użytków rolnych w Polsce w 2012 r. 26.03.2012 r. Warszawa Opracowali: Monika Orłowska tel. 22 860 54 09 Łukasz Patoła

Bardziej szczegółowo

Raport KRN.pl: Kupować czy wynajmować? Niniejszy raport został przygotowany przez specjalistów portalu nieruchomości KRN.pl.

Raport KRN.pl: Kupować czy wynajmować? Niniejszy raport został przygotowany przez specjalistów portalu nieruchomości KRN.pl. Niniejszy raport został przygotowany przez specjalistów portalu nieruchomości KRN.pl. Raport KRN.pl: Kupować czy wynajmować? Niniejszy raport został przygotowany przez specjalistów portalu nieruchomości

Bardziej szczegółowo

Analiza sektora bankowego* wg stanu na 31 marca 2013 r.

Analiza sektora bankowego* wg stanu na 31 marca 2013 r. Analiza sektora bankowego* wg stanu na 31 marca 213 r. Opracowano w Departamencie Analiz i Skarbu * Sektor bankowy rozumiany jako banki krajowe wg art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo

Bardziej szczegółowo

Prognozy gospodarcze dla

Prognozy gospodarcze dla Prognozy gospodarcze dla Polski po I kw. 21 Łukasz Tarnawa Główny Ekonomista Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, 13.5.21 Gospodarka globalna po kryzysie finansowym Odbicie globalnej aktywności gospodarczej

Bardziej szczegółowo

Aktywność banków na rynku nieruchomości. III Forum Gospodarcze InvestExpo Chorzów 7-8 kwietnia 2011 r.

Aktywność banków na rynku nieruchomości. III Forum Gospodarcze InvestExpo Chorzów 7-8 kwietnia 2011 r. Aktywność banków na rynku nieruchomości III Forum Gospodarcze InvestExpo Chorzów 7-8 ietnia 2011 r. Rynek kredytów hipotecznych w 2010 r. 2010 r. Nazwa Zmiana 2010/2009 263,6 mld zł ogólna ota zadłużenia

Bardziej szczegółowo

Wyniki finansowe banków w I półroczu 2009 r. [1]

Wyniki finansowe banków w I półroczu 2009 r. [1] Warszawa, 2009.09.23 Wyniki finansowe banków w I półroczu 2009 r. [1] W końcu czerwca br. działalność prowadziło 71 banków komercyjnych (o 6 więcej niż rok wcześniej), w tym 61 z przewagą kapitału zagranicznego

Bardziej szczegółowo

Wyniki finansowe banków w I kwartale 2009 r. [1]

Wyniki finansowe banków w I kwartale 2009 r. [1] Warszawa, 2009.07.10 Wyniki finansowe banków w I kwartale 2009 r. [1] W końcu marca br. działalność prowadziło 70 banków komercyjnych (o 6 więcej niż rok wcześniej), w tym 60 z przewagą kapitału zagranicznego

Bardziej szczegółowo

Wymiana gospodarcza województwa podlaskiego z zagranicą - stan, perspektywy, zagrożenia

Wymiana gospodarcza województwa podlaskiego z zagranicą - stan, perspektywy, zagrożenia Wymiana gospodarcza województwa podlaskiego z zagranicą - stan, perspektywy, zagrożenia dr.inż. Wojciech Winogrodzki Prezes Zarządu Członek Konfederacji Lewiatan Przygotowując moje wystąpienie wykorzystałem:

Bardziej szczegółowo

System finansowy w Polsce. dr Michał Konopczak Instytut Handlu Zagranicznego i Studiów Europejskich michal.konopczak@sgh.waw.pl

System finansowy w Polsce. dr Michał Konopczak Instytut Handlu Zagranicznego i Studiów Europejskich michal.konopczak@sgh.waw.pl System finansowy w Polsce dr Michał Konopczak Instytut Handlu Zagranicznego i Studiów Europejskich michal.konopczak@sgh.waw.pl Segmenty sektora finansowego (w % PKB) 2 27 212 Wielkość systemu finansowego

Bardziej szczegółowo

Budownictwo mieszkaniowe a) w okresie I-II 2014 r.

Budownictwo mieszkaniowe a) w okresie I-II 2014 r. Warszawa, 17.3.214 r. Budownictwo mieszkaniowe a) w okresie I-II 214 r. Według wstępnych danych, w okresie styczeń-luty 214 r. oddano do użytkowania 2378 mieszkań, tj. o 4,9% mniej w porównaniu z analogicznym

Bardziej szczegółowo

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na 30.06.2015r.

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na 30.06.2015r. Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na 30.06.2015r. Liczba zaakceptowanych wniosków: 25.194 w tym na 2014: 9.141 na 2015: 12.757 na 2016: 3.042 na 2017: 253 na 2018: 1 Wysokość przyznanego

Bardziej szczegółowo

Odbicie na rynku nieruchomości

Odbicie na rynku nieruchomości Raporty i analizy Odbicie na rynku nieruchomości W III kwartale 2009 r. obserwowaliśmy na rynku nieruchomości stosunkowo duŝe oŝywienie. Większość współpracujących z portalem KRN.pl pośredników potwierdza,

Bardziej szczegółowo

Wyniki finansowe ULMA Construccion Polska S.A. w III kwartale 2013 roku. Warszawa, 14 listopada 2013 r.

Wyniki finansowe ULMA Construccion Polska S.A. w III kwartale 2013 roku. Warszawa, 14 listopada 2013 r. Wyniki finansowe ULMA Construccion Polska S.A. w III kwartale 2013 roku Warszawa, 14 listopada 2013 r. 2 Spis treści Rynek budowlany w Polsce w III kw. 2013 3 Wyniki finansowe w III kwartale 2013 r. 11

Bardziej szczegółowo

Regulatorzy w trosce o kondycję kredytu hipotecznego podsumowanie ostatnich kuracji i nisze dla biznesu bankowo-ubezpieczeniowego.

Regulatorzy w trosce o kondycję kredytu hipotecznego podsumowanie ostatnich kuracji i nisze dla biznesu bankowo-ubezpieczeniowego. Regulatorzy w trosce o kondycję kredytu hipotecznego podsumowanie ostatnich kuracji i nisze dla biznesu bankowo-ubezpieczeniowego. dr Agnieszka Tułodziecka Fundacja na Rzecz Kredytu Hipotecznego Historyczne

Bardziej szczegółowo

Rynek nieruchomości mieszkaniowych w Polsce w roku 2009

Rynek nieruchomości mieszkaniowych w Polsce w roku 2009 Rynek nieruchomości mieszkaniowych w Polsce w roku 2009 Jacek Łaszek, Hanna Augustyniak I Konferencja Przemysłu Materiałów Budowlanych Rawa Mazowiecka, 28-29.05.2009 r. Prognozy wskazują dobre perspektywy

Bardziej szczegółowo

InfoDług www.big.pl/infodlug Profil klienta podwyższonego ryzyka Klient podwyższonego ryzyka finansowego to najczęściej mężczyzna pomiędzy 30 a 39 rokiem życia, mieszkający w województwie śląskim lub mazowieckim,

Bardziej szczegółowo

Wpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP

Wpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP Wpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP Prof. Anna Zielińska-Głębocka Uniwersytet Gdański Rada Polityki Pieniężnej 1.Dynamika wzrostu gospodarczego spowolnienie

Bardziej szczegółowo

Informacja sygnalna. Rynek nieruchomości mieszkaniowych w Katowicach oraz w niektórych miastach aglomeracji śląskiej II kwartał 2018 r.

Informacja sygnalna. Rynek nieruchomości mieszkaniowych w Katowicach oraz w niektórych miastach aglomeracji śląskiej II kwartał 2018 r. sierpień 218 r. Rynek nieruchomości mieszkaniowych w Katowicach oraz w niektórych miastach aglomeracji śląskiej II kwartał 218 r. NBP Oddział Okręgowy w Katowicach Katowice, 218 r. Synteza Synteza Informację

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie roku 2010 oraz wyzwania i szanse bankowości w Polsce w 2011 r. Narodowy Bank Polski

Podsumowanie roku 2010 oraz wyzwania i szanse bankowości w Polsce w 2011 r. Narodowy Bank Polski Podsumowanie roku 2010 oraz wyzwania i szanse bankowości w Polsce w 2011 r. arodowy Bank Polski Plan Prezentacji toczenie makroekonomiczne sektora bankowego w 2010 r. Sytuacja sektora bankowego w 2010

Bardziej szczegółowo

Budownictwo mieszkaniowe w województwie lubelskim w 2013 roku

Budownictwo mieszkaniowe w województwie lubelskim w 2013 roku OPRACOWANIA SYGNALNE Lublin, maj 2014 r. Kontakt: SekretariatUSLUB@stat.gov.pl tel. 81 533 20 51, fax 81 533 27 61 Internet: http://lublin.stat.gov.pl/ Budownictwo mieszkaniowe w województwie lubelskim

Bardziej szczegółowo

Raport upadłości polskich firm D&B Poland / I kwartał 2011 roku

Raport upadłości polskich firm D&B Poland / I kwartał 2011 roku Raport upadłości polskich firm D&B Poland / I kwartał 2011 roku W I kwartale 2011 roku sądy gospodarcze ogłosiły upadłość 145 polskich przedsiębiorstw. W porównaniu do analogicznego okresu w roku ubiegłego,

Bardziej szczegółowo

Banki i firmy pożyczkowe na rynku kredytowym. dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A 21 Listopada 2018 roku

Banki i firmy pożyczkowe na rynku kredytowym. dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A 21 Listopada 2018 roku Banki i firmy pożyczkowe na rynku kredytowym dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A 21 Listopada 2018 roku!1 Aktywność kredytowa Polaków na tle Unii Europejskiej Kredyty mieszkaniowe

Bardziej szczegółowo

w całości (97,1%) podmiotom sektora niefinansowego, nieznacznie powiększając w analizowanym okresie swój udział w tym segmencie rynku (o 1,1 pkt

w całości (97,1%) podmiotom sektora niefinansowego, nieznacznie powiększając w analizowanym okresie swój udział w tym segmencie rynku (o 1,1 pkt Wyniki finansowe banków w 2008 r. [1] Warszawa, 2009.05.08 W końcu 2008 r. działalność prowadziło 70 banków komercyjnych (o 6 więcej niż rok wcześniej), w tym 60 z przewagą kapitału zagranicznego lub całkowicie

Bardziej szczegółowo

ŚNIADANIE PRASOWE TRENDY NA RYNKU KREDYTÓW

ŚNIADANIE PRASOWE TRENDY NA RYNKU KREDYTÓW ŚNIADANIE PRASOWE TRENDY NA RYNKU KREDYTÓW DLA LUDNOŚCI I FIRM W 2016 R. Mariusz Cholewa Prezes Zarządu BIK S.A. AGENDA Kredyty konsumpcyjne i pożyczki Wzrost wartości przy spadku liczby udzielonych kredytów.

Bardziej szczegółowo

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania - Ministerstwo Infrastruktury

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania - Ministerstwo Infrastruktury Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania - Ministerstwo Infrastruktury Jakich budynków dotyczy obowiązek sporządzania świadectwa charakterystyki energetycznej? Od 1 stycznia 2009 r. świadectwa charakterystyki

Bardziej szczegółowo

W 2013 roku zaległe zobowiązania Polaków rosły najwolniej od 6 lat!

W 2013 roku zaległe zobowiązania Polaków rosły najwolniej od 6 lat! Kontakt: Aleksandra Lewko Rzecznik Prasowy Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor S.A. tel.: (22) 486 56 16, kom.: 504 074 218 Aleksandra.Lewko@InfoMonitor.pl Warszawa, 08 stycznia 2014 r. W 2013 roku

Bardziej szczegółowo

Ile zapłacimy za hektar ziemi w 2017? Spodziewany mniejszy wzrost cen!

Ile zapłacimy za hektar ziemi w 2017? Spodziewany mniejszy wzrost cen! .pl https://www..pl Ile zapłacimy za hektar ziemi w 2017? Spodziewany mniejszy wzrost cen! Autor: Ewa Ploplis Data: 27 stycznia 2017 W rozpoczętym niedawno 2017 r. wzrost cen ziemi rolnej może być dużo

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 19 września 2007 r. o zmianie ustawy Prawo budowlane 1)

USTAWA z dnia 19 września 2007 r. o zmianie ustawy Prawo budowlane 1) Kancelaria Sejmu s. 1/1 USTAWA z dnia 19 września 2007 r. Opracowano na podstawie: Dz.U. z 2007 r. Nr 191, poz. 1373. o zmianie ustawy Prawo budowlane 1) Art. 1. W ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo

Bardziej szczegółowo

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r. Warszawa, 7 lipca 2014 r.

Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na r. Warszawa, 7 lipca 2014 r. Rządowy program Mieszkanie dla młodych dane wg stanu na 30.06.2014r. Warszawa, 7 lipca 2014 r. Liczba zaakceptowanych wniosków: 8.237 w tym na 2014 : 6.626 na 2015 : 1.532 na 2016 : 79 Wysokość przyznanego

Bardziej szczegółowo

SKUP I CENY SKUPU MLEKA ANALIZA POLSKIEJ IZBY MLEKA 1/2009

SKUP I CENY SKUPU MLEKA ANALIZA POLSKIEJ IZBY MLEKA 1/2009 SKUP I CENY SKUPU MLEKA ANALIZA POLSKIEJ IZBY MLEKA 1/2009 21 stycznia 2009 Finansowane ze środków Funduszu Promocji Mleczarstwa 1 1. Skup i cena skupu mleka województwami ( jednostki skupujące ) Dane

Bardziej szczegółowo

Czy w Polsce nadchodzi era bankowości korporacyjnej? Piotr Popowski - Lider Doradztwa Biznesowego dla Instytucji Biznesowych Sopot, 25 czerwca 2013

Czy w Polsce nadchodzi era bankowości korporacyjnej? Piotr Popowski - Lider Doradztwa Biznesowego dla Instytucji Biznesowych Sopot, 25 czerwca 2013 Czy w Polsce nadchodzi era bankowości korporacyjnej? Piotr Popowski - Lider Doradztwa Biznesowego dla Instytucji Biznesowych Sopot, 25 czerwca 2013 Agenda Bankowość korporacyjna w Polsce na tle krajów

Bardziej szczegółowo

Ile zapłacimy za hektar ziemi w 2017? Spodziewany mniejszy wzrost cen!

Ile zapłacimy za hektar ziemi w 2017? Spodziewany mniejszy wzrost cen! .pl Ile zapłacimy za hektar ziemi w 2017? Spodziewany mniejszy wzrost cen! Autor: Ewa Ploplis Data: 27 stycznia 2017 1 / 13 .pl W rozpoczętym niedawno 2017 r. wzrost cen ziemi rolnej może być dużo niższy

Bardziej szczegółowo

Program Mieszkanie dla młodych Zasady działania i stan realizacji. Warszawa, 22 maja 2014 r.

Program Mieszkanie dla młodych Zasady działania i stan realizacji. Warszawa, 22 maja 2014 r. Program Mieszkanie dla młodych Zasady działania i stan realizacji Warszawa, 22 maja 2014 r. Cel regulacji Racjonalizacja struktury wydatków budżetowych na mieszkalnictwo (zgodnie z dokumentem pt. Główne

Bardziej szczegółowo