Szanowny Panie Rzeczniku,

Transkrypt

1 MINISTER OBRONY NARODOWEJ Warszawa r. RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH Pan dr Janusz KOCHANOWSKI Dotyczy: problemów stwierdzonych podczas kontroli w 7 Pomorskiej Brygadzie Obrony Wybrzeża Szanowny Panie Rzeczniku, Informuję, że w Ministerstwie Obrony Narodowej dokonano analizy materiału przesłanego po kontroli w 7 Pomorskiej Brygadzie Obrony Wybrzeża. Poruszane w nim kwestie dotyczą działalności kadrowej i struktur organizacyjnych, problematyki szkoleniowej oraz spraw bytowych żołnierzy. W powyższych kwestiach stanowisko Ministerstwa Obrony Narodowej jest następujące: Działalność kadrowa i struktury organizacyjne Problemy poruszane w piśmie dotyczące spraw kadrowych i organizacyjnych jednostek wojskowych są znane Ministrowi Obrony Narodowej. Stąd też po 2-letnim okresie funkcjonowania dotychczasowej ustawy pragmatycznej zaproponowano zmianę niektórych jej przepisów. Projekt nowelizacji ustawy znajduje się aktualnie w Sejmie RP. Przewiduje on m.in. zmianę przepisów dotyczących obszarów stanowisk służbowych (zniesienie podziału stanowisk), zasad wyznaczania na wyższe stanowiska służbowe, opiniowania służbowego, wymogów kwalifikacyjnych warunkujących wyznaczanie na stanowiska służbowe oraz zasad kadencyjności na stanowiskach służbowych, co wyeliminuje dotychczasowe niedoskonałości. Każdy korpus osobowy kadry ma określony przez gestora tego korpusu model rozwoju zawodowego, w którym zawarto kolejność zajmowania stanowisk oraz kryteria, jakie powinien spełniać żołnierz, aby zostać wyznaczonym na określone stanowisko służbowe. Należy także podkreślić, że przed wprowadzeniem etatu

2 jednostki wojskowej, parametry zawartych w nim stanowisk są uzgadniane z gestorami poszczególnych korpusów osobowych. Struktury etatowe pododdziałów brygady (opracowane i zaproponowane przez Dowództwo Wojsk Lądowych) zostały uzgodnione z zainteresowanymi komórkami Ministerstwa Obrony Narodowej. Odnosząc się do przypadku zmiany stopnia etatowego dowódcy wozu dowodzenia" ze st. chor." do kpr." należy podkreślić, że we wszystkich etatach obowiązujących przed 1 lipca 2004 r. stanowiska służbowe obecnych podoficerów zawodowych nie były określane konkretnymi stopniami etatowymi, lecz dwoma odrębnymi korpusami kadry tj. chorąży" i podoficer zawodowy". Na tak określonych stanowiskach można było zatrudniać żołnierzy zawodowych we wszystkich stopniach wojskowych mieszczących się w danym korpusie (np. na stanowiskach określonych jako chorąży" można było zatrudniać żołnierzy zawodowych posiadających stopnie wojskowe od mł. chor." do st. chor. sztab."). W etatach obowiązujących od 1 lipca 2004 r. stanowiska etatowe przeznaczone wcześniej dla podoficerów zawodowych i chorążych zostały zaszeregowane do konkretnych stopni etatowych (od kpr." do st. chor. sztab."). Stanowiska żołnierzy przywiązanych" do etatowego sprzętu technicznego, w tym załogi (obsługi) poszczególnych typów wozów dowodzenia ujęte zostały w znowelizowanych Normach obsad etatowych podstawowego uzbrojenia i sprzętu wojskowego występującego na wyposażeniu Sił Zbrojnych RP". Przy nowelizacji wspomnianych norm kierowano się zasadą (w przypadku dowódców wozów dowodzenia), aby stanowiska przewidziane wcześniej dla chorążych" nie były zaszeregowane niżej niż plutonowy, natomiast stanowiska przewidziane dla podoficerów" do stopnia starszego kaprala i kaprala. W świetle powyższego stopień etatowy stanowiska, jakie zajmował wskazany chorąży nie mógł być obniżony do stopnia kaprala. Wymieniony żołnierz mógł być jednak wyznaczony na dowódcę innego niż dotychczas wozu dowodzenia, którego dowódca został zaszeregowany do stopnia etatowego kpr.". W podnoszonej sprawie kadencyjności stanowisk, należy zwrócić uwagę, że nowe przepisy ustawy pragmatycznej przewidują kadencję na stanowisku od 1,5 roku do 3 lat z możliwością jej przedłużenia o rok. Ponadto, w związku z planowanym zniesieniem obszarów stanowisk, można będzie powtarzać kadencję na tym samym stanowisku, co dotychczas nie było dozwolone w odniesieniu do stanowisk zasadniczych. Możliwe będzie również skrócenie kadencji w celu

3 wyznaczenia żołnierza, na inne stanowisko służbowe, po uprzednim jego zaopiniowaniu. Biorąc pod uwagę powyższe można stwierdzić, że nowelizowane przepisy wychodzą naprzeciw oczekiwaniom żołnierzy oraz dowódców odpowiedzialnych za wyznaczanie kadry na stanowiska. Zgłaszany problem niezadowolenia kadry z powodu otrzymywanych propozycji obejmowania stanowisk służbowych w odległych od macierzystego garnizonach, wiąże się z wymogiem dyspozycyjności żołnierzy. W działalności kadrowej priorytetowo traktowane są potrzeby Sił Zbrojnych, które nie zawsze są zgodne z osobistymi preferencjami żołnierzy zawodowych. Często możliwość rozwoju służbowego żołnierza zawodowego uwarunkowana jest zmianą miejsca pełnienia służby. Sygnalizowana kwestia znaczenia "rozmów kadrowych" jest jedynie niewielkim fragmentem złożonej procedury związanej ze sporządzaniem opinii żołnierza i formułowaniem prognozy objęcia przez niego kolejnych stanowisk. Procedura ta jest konsekwencją przepisów ustawy i przepisów wynikających z aktów wykonawczych do ustawy pragmatycznej. Wspomniana rozmowa kadrowa poprzedzona jest analizą wielu dokumentów, w których zawarte są dane, istotne z punktu widzenia kształtowania kariery żołnierza zawodowego i dotyczy tych aspektów czy też informacji, które mogą być ważne w procesie ostatecznego podjęcia decyzji na temat przyszłości żołnierza. Osobną kwestią pozostaje natomiast problem kwalifikowania kandydatów na wyższe stanowiska dowódcze, w stosunku do których również prowadzi się obecnie rozmowy kadrowe. Należy przyznać, że istniejąca obecnie procedura kwalifikacyjna stosowana w odniesieniu do tych stanowisk jest niewystarczająca dla pełnej identyfikacji predyspozycji kandydata. W związku z tym, trwają prace nad wprowadzeniem bardziej obiektywnych narzędzi oceny właściwości osobowości i predyspozycji psychologicznych, które w sposób rzetelny wspomagałyby i uzupełniałyby istniejący proces doboru kandydatów na stanowiska dowódcze i kierownicze. Działalność szkoleniowa W 2005 roku w SZ RP wdrożono nowy system szkolenia żołnierzy zasadniczej służby wojskowej, w którym służbę wojskową skrócono do 9-ciu miesięcy. System ten przewiduje, że specjalistów wojskowych szkoli się w centrach i ośrodkach szkolenia, zaś żołnierzy funkcji prostych szkoli się w wytypowanych jednostkach wojskowych.

4 W ocenie ministerstwa w początkowym okresie funkcjonowania nowego systemu szkolenia, w Wojskach Lądowych wystąpiły niedopracowania w organizacji szkolenia podstawowego i specjalistycznego, co potwierdziły także kontrole Departamentu Kontroli MON. Mając na uwadze wnioski i doświadczenia z dotychczasowego szkolenia wg nowego systemu, Dowódca Wojsk Lądowych podjął działania naprawcze. W tym celu wydał Rozkaz Nr 19 z dnia 19 stycznia br. w sprawie organizacji szkolenia żołnierzy zasadniczej służby wojskowej w dziewięciomiesięcznym wymiarze jej pełnienia". W ocenie ministerstwa przedmiotowy rozkaz zmniejsza liczbę ośrodków i jednostek wojskowych szkolących żołnierzy tzw. funkcji prostych", ogranicza liczbę kadry delegowanej do innych jednostek oraz przejazdy i przewozy żołnierzy, co znacząco obniża koszty szkolenia. Docelowo, wraz ze wzrostem uzawodowienia jednostek wojskowych oraz zmniejszaniem się liczby wcielanych poborowych, szkolenie podstawowe i specjalistyczne w zakresie tzw. funkcji prostych planuje się realizować w wybranych centrach i ośrodkach szkolenia. Ponadto zaproponowane rozwiązania pozwalają dowódcom na szkolenie niektórych specjalności w macierzystych jednostkach wojskowych. Problem powyższy został omówiony z Dowództwami Rodzajów Sił Zbrojnych w celu zapewnienia właściwego oprzyrządowania procesu szkolenia oraz dokonywania cyklicznej oceny stanu przedmiotowej tematyki. Problemy zakwaterowania Zgodnie z postanowieniami zawartymi w ustawie z dnia 22 czerwca 1995 roku o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 41, poz. 398 ze zm.), żołnierzy zawodowych pełniących zawodową służbę wojskową w korpusie szeregowych zawodowych oraz w korpusie podoficerów zawodowych na stanowiskach służbowych o stopniach etatowych kaprala i starszego kaprala pełniących tę służbę na podstawie kontraktu na pełnienie służby terminowej kwateruje się nieodpłatnie we wspólnych kwaterach stałych, będącymi pomieszczeniami mieszkalnymi w budynkach położonych na terenach zamkniętych, pozostających w dyspozycji dowódców jednostek wojskowych. Jest to podstawowa forma zakwaterowania tego korpusu. Wojskowe organy infrastruktury sprawują zarząd i finansowanie kosztów utrzymania ww. nieruchomości.

5 Na podstawie informacji z Rejonowego Zarządu Infrastruktury w Gdyni ustalono, że w 7 BOW w Słupsku obecnie pełni służbę 3 żołnierzy w korpusie szeregowych zawodowych, którzy z prawa wynikającego z art. 6 ww. ustawy nie korzystają i zamieszkują poza terenem jednostki wojskowej. Mając na uwadze ustawowy obowiązek zapewnienia miejsc na zakwaterowanie szeregowych zawodowych na terenach jednostek wojskowych, realizowane są przez rejonowe organy infrastruktury (w ramach planu inwestycji budowlanych na lata ) zadania inwestycyjne przygotowujące infrastrukturę koszarową do zakwaterowania ww. korpusu. W bieżącym roku planowane jest przygotowanie i przekazanie do użytku 1908 miejsc na zakwaterowanie szeregowych zawodowych w garnizonach: Bielsko - Biała, Lubliniec, Gliwice, Rzeszów, Brzeg, Opole, Międzyrzecz, Wędrzyn, Bydgoszcz, Brodnica, Czerwińsk. Natomiast w 2007 r. planowane jest przekazanie do użytkowania 2011 miejsc w garnizonach: Tomaszów Mazowiecki, Leźnica, Kraków, Gliwice, Rzeszów, Szczecin, Brzeg, Świętoszów, Czerwieńsk. Ponadto pragnę poinformować, iż organy infrastruktury mogą podejmować, odpowiednio do posiadanych środków finansowych, działania mające na celu poprawę warunków zakwaterowania żołnierzy służby zasadniczej, poprzez wykonywanie niezbędnych remontów i konserwacji budynków koszarowych. Prace inwestycyjno-remontowe realizowane są stosownie do zgłoszeń Dowództwa Wojsk Lądowych, które jednocześnie określa kolejność (priorytet) ich realizacji. Problemy żywienia Problem braku wystarczającej ilości środków finansowych na prace remontowe pomieszczeń kuchennych oraz magazynów; doposażenie obiektów kuchennych w urządzenia i sprzęt zgodny z wymogami systemu Hazard Analysis and Critical Control Point (HACCP) - analiza zagrożeń i krytycznych punktów kontroli". Wdrażanie systemu HACCP w jednostkach wojskowych Wojsk Lądowych realizowane jest w oparciu o Ramowe zasady przygotowania i wdrażania systemu HACCP w stołówkach i kasynach wojskowych" wydane 22 kwietnia 2004 r. przez Logistykę Wojsk Lądowych. Zgodnie z ww. zasadami, podstawowe etapy wdrażania tego systemu, w większości jednostek wojskowych, zakończono z dniem r. Przy wprowadzaniu przedmiotowego systemu w jednostkach wojskowych uczestniczyły wyspecjalizowane firmy, a dla osób funkcyjnych

6 odpowiedzialnych za wdrażanie HACCP w jednostkach wojskowych przeprowadzono szereg specjalistycznych szkoleń. Ponadto celem przybliżenia tej problematyki dla osób funkcyjnych jednostek wojskowych prowadzących żywienie żołnierzy, rozpowszechniono w Siłach Zbrojnych RP wydawnictwo Wojskowego Ośrodka Badawczo-Wdrożeniowego Służby Żywnościowej Wytyczne do wdrażania systemu HACCP (Analiza Zagrożeń i Krytyczne Punkty Kontroli) w polowych i stacjonarnych zakładach żywienia zbiorowego oraz magazynach żywnościowych SZ RP". Wdrażanie systemu HACCP wymaga w wielu przypadkach modernizacji obiektów kuchennych i magazynowych oraz doposażenia ich w sprzęt zgodny z jego wymogami. Remonty stołówek żołnierskich, jak również wprowadzanie w użytkowanie nowego sprzętu realizowane jest sukcesywnie, w zakresie, na jaki pozwalają przydzielone środki finansowe. Aktualnie w Siłach Zbrojnych RP jest 76 obiektów stołówkowo-kuchennych, które można zaliczyć do stołówek o bardzo dobrym i dobrym stanie technicznym oraz posiadających nowoczesne wyposażenie technologiczne do przygotowywania i wydawania posiłków, kolejnych 14 obiektów jest objętych remontem. Na realizację zadań związanych z utrzymaniem właściwego stanu sanitarnohigienicznego obiektów służby żywnościowej, tj. zakup środków czystości oraz na higienę i estetykę przygotowywania i wydawania posiłków, służba żywnościowa jednostek wojskowych prowadzących żywienie, dysponuje w każdym roku budżetowym, ryczałtem zaopatrzenia, który jest ustalany w oparciu o wartość pieniężną normy rzeczowej. Środki finansowe na ten cel, są przydzielane przez poszczególnych dysponentów środków budżetowych. Pomimo konieczności wdrożenia wielu kosztownych procedur związanych z opracowaniem i certyfikowaniem dokumentacji, szkoleniem personelu, dostosowaniem funkcjonowania obiektów stołówkowo-kuchennych do wymogów sanitarnych, zapewnieniem właściwych narzędzi pracy i nowoczesnych środków do utrzymania czystości i higieny żywienia oraz wydawania posiłków, systemowi HACCP w Siłach Zbrojnych RP nadano odpowiednią rangę. Doceniając wagę tej problematyki w bieżącym roku wprowadzono m.in. dzienne wartości pieniężne norm rzeczowych na zakup nakryć stołowych jednorazowego użytku dla żywionych w warunkach poligonowych oraz zwiększono wartości pieniężne norm rzeczowych na sprzęt służby żywnościowej powszechnego użytku.

7 Poprawiono warunki pracy oraz zapewniono właściwe standardy higieny przygotowywania posiłków, dokonywana jest wymiana przestarzałego sprzętu technologicznego. Na wyposażenie stołówek zakupywany jest sprzęt nowoczesny, spełniający perspektywiczne standardy i normy jakościowe, np. piece konwekcyjnoparowe, zmywalnie naczyń i sprzętu kuchennego oraz bemarowe systemy wydawcze, a także drobny sprzęt kuchenny ze stali nierdzewnej. Działania te wpływają bezpośrednio na jakość przyrządzanych posiłków, eliminowanie strat wartości odżywczych produktów oraz zapewnienie właściwych warunków wydawania posiłków dla żołnierzy. Dokonywane w latach zakupy sprzętu służby żywnościowej w znaczny sposób przyczyniły się do poprawy stanu ilościowego i jakościowego wyposażenia obiektów żywieniowych jednostek wojskowych. Należy jednak podkreślić, że wdrażanie systemu HACCP to proces ciągły, wymagający nieustannych nakładów rzeczowych i finansowych zapewniających podnoszenie jakości i bezpieczeństwa zarówno żywności jak i żywienia. Wyposażanie obiektów stołówkowo-kuchennych i pododdziałów w termosy do przechowywania i transportu posiłków regulują Normy należności sprzętu służby żywnościowej na czas pokoju i wojny" sygn. Żywn. 117/98. Realizując wnioski rodzajów sił zbrojnych w zakresie konieczności dokonania zmian w ww. Normach należności..." rozkazem Szefa Sztabu Generalnego WP Nr 302/Log./P4 z dnia 29 marca 2006 r. wprowadzono zmiany w wyposażeniu pododdziałów. Dotyczyły one głównie zwiększenia ilości termosów na dania gorące i napoje. Zakupy tego sprzętu realizują RSZ z własnych środków i w ich kompetencji leży weryfikacja zgłaszanych potrzeb oraz przydział sprzętu dla podległych jednostek wojskowych. Ewentualne opóźnienia w zaopatrywaniu jednostek wojskowych, mogą wynikać z opóźnień dostaw realizowanych w trybie zamówień publicznych. Celem zapewnienia właściwych warunków w zakresie utrzymania stanu sanitarno-higienicznego obiektów służby żywnościowej wydano rozkaz Nr 786/Log./P4 Szefa Sztabu Generalnego WP z dnia 2 sierpnia 2006 r. w sprawie wartości pieniężnej normy rzeczowej na środki czystości oraz na higienę i estetykę przygotowywania i wydawania posiłków. Wartość pieniężną normy rzeczowej na środki czystości oraz na higienę i estetykę przygotowywania i wydawania posiłków dostosowano do rzeczywistych potrzeb jednostek wojskowych. Stworzyło to warunki do zapewnienia właściwego utrzymania stanu sanitarno-higienicznego w obiektach służby żywnościowej.

8 Zwiększenie normy rzeczowej rozwiązuje także problem środków indywidualnej ochrony jednorazowego użytku (rękawiczki foliowe, fartuchy, przepaski, czepki) dla personelu kuchennego. Wyposażanie personelu kuchennego w odzież roboczą i obuwie ochronne reguluje rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 31 marca 2005 r. w sprawie umundurowania i wyekwipowania żołnierzy czynnej służby wojskowej (dla żołnierzy kucharzy), natomiast dla pracowników wojska określają dowódcy jednostek wojskowych. Dotychczas przedstawiciele Rodzajów Sił Zbrojnych nie zgłaszali konieczności dokonania zmian www. rozporządzeniu MON. Można przypuszczać, że przejściowe trudności mogły wynikać jedynie z opóźnionych dostaw z przemysłu. W działalności służby żywnościowej, problematyce zatrudniania w kuchniach żołnierskich wykwalifikowanych pracowników wojska w zamian kucharzy żołnierzy oraz drużyn obsług, od wielu lat nadawany jest priorytet. Corocznie podczas szkoleń kierowniczej kadry służby żywnościowej Sił Zbrojnych w zadaniach określanych dla RSZ podkreśla się konieczność kontynuacji zmian w strukturze zatrudnienia w stołówkach żołnierskich. Stwarzane są warunki do wdrożenia w obiektach żywienia zbiorowego jednostek wojskowych systemu HACCP, jako systemowego postępowania mającego na celu identyfikację zagrożeń jakości zdrowotnej żywności oraz ryzyka ich występowania na wszystkich etapach procesu produkcji i dystrybucji żywności. Proces zatrudniania zwiększonej liczby pracowników kuchni jest kontynuowany we wszystkich rodzajach sił zbrojnych stosownie do wielkości posiadanych środków budżetowych. Pełne potrzeby Sił Zbrojnych RP ocenia się na ok pracowników wojska - kucharzy i pomocniczego personelu kuchennego. Stanowiłoby to wzrost o ok. 75% w stosunku do ilości obecnie zatrudnionych. W celu zapewnienia właściwych warunków spożywania posiłków w warunkach poligonowych, podczas ćwiczeń lub w czasie remontu obiektów stołówkowych, wydano rozkaz Nr 708/Log./P4 Szefa Sztabu Generalnego WP z dnia 14 lipca 2006 r. zmieniający rozkaz w sprawie wartości pieniężnych norm rzeczowych na sprzęt służby żywnościowej powszechnego użytku. W sytuacjach uzasadnionych względami sanitarno-higienicznymi, żołnierze mogą spożywać posiłki w naczyniach jednorazowego użytku. Dla zabezpieczenia tych potrzeb ustalono normę w wysokości 1,80 zł dziennie na osobę. Umożliwienie stosowania nakryć stołowych jednorazowego użytku oraz zwiększenie ilości termosów dla pododdziałów powinno

9 poprawić warunki transportu i spożywania posiłków przez żołnierzy w warunkach poligonowych. Informuję Pana, że instytucje resortu odpowiedzialne za określoną problematykę poruszoną w raporcie po kontroli w 7 BOW, podejmą stosowne działania w celu wyeliminowania stwierdzonych niedociągnięć. Mam nadzieję, że powyższe wyjaśnienia uzna Pan, w kontekście przedstawionego protokołu, za wystarczające. Łączę pozdrowienia, /-/ Radosław SIKORSKI