Program REBA. ergonomia. czyli ocena obciążenia układu ruchu dla prac związanych z ręcznym przemieszczaniem

Transkrypt

1 rogram czyli ocena obciążenia układu ruchu dla prac związanych z ręcznym przemieszczaniem Metoda jest szybką metodą ergonomicznej oceny stanowisk pracy, na których pracownicy skarżą się na dolegliwości ze strony układu ruchu. Uwzględnia obciążenie całego układu mięśniowoszkieletowego związane zarówno z użyciem siły dla potrzeb wykonania określonego zadania, jak i koniecznością utrzymania niezbędnej pozycji ciała. Zbigniew W. Jóźwiak Instytut Medycyny racy im. prof. dr med. JerzegoNoffera Wiarygodność metody, opracowanej w 000 r. przez S. Hognetta i. McAtamneya przetestowana została na wielu grupach pracowników wykonujących pracę wymagającą wysiłku fizycznego i wykonywaną często w wymuszonych, niefizjologicznych pozycjach ciała. W zależności od potrzeb można wykonać tylko ocenę czynności związanych z największym obciążeniem układu ruchu (np. podnoszenie ciężkich przedmiotów i/lub przyjmowanie wyraźnie niekorzystnych pozycji ciała) dzięki temu uzyskuje się informację o ryzyku zawodowym i konieczności wprowadzenia interwencji ergonomicznej. Zastosowanie tej metody po ewentualnym wdrożeniu interwencji pozwala na oszacowanie skuteczności wprowadzonych rozwiązań. Możliwe jest także wykonanie serii obserwacji (np. fotografi) czynności na stanowisku pracy (metoda obserwacji migawkowych) i dokonanie oceny średniego obciążenia układu ruchu w określonym czasie. Ważną zaletą metody jest łatwość w stosowaniu i szybkość uzyskiwania wiarygodnych wyników. Wynik końcowy uzyskiwany przy jej pomocy źródło: strona

2 określa wielkość ryzyka wystąpienia dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego, a także zakres interwencji ergonomicznych niezbędnych do zmniejszenia tego ryzyka. W sumie stanowi doskonałe uzupełnienie innych, bardziej złożonych, ergonomicznych metod oceny stanowisk pracy zwłaszcza na pierwszym, wstępnym etapie oceny. Jej zalety przyczyniły się do jej spopularyzowania nie tylko wśród pracowników nauki, ale również wśród pracowników służb bhp. Sytuacja taka spowodowała potrzebę przygotowania specjalnego arkusza oceny ułatwiającego wykonanie szybkiej oceny bezpośrednio na stanowisku pracy. Taka właśnie wersja metody opracowana została w 003 r. przez A. Hedge a i wykorzystano ją do opracowania wersji skomputeryzowanej będącej jednym z celów niniejszego zadania - prostej postaci użytecznej podczas badań terenowych. W praktyce dużym ułatwieniem stosowania metody podczas oceny w terenie jest Karta oceny przy użyciu metody. Karta drukowana jest dwustronnie pierwsza strona ułatwia określenie liczby punktów odpowiadających pozycjom elementów układu ruchu, druga natomiast prowadzi krok po kroku przez kolejne etapy obliczeń. Wypełniona karta oceny może, wraz ze zdjęciem lub schematem pozycji ciała, stanowić dokumentację przeprowadzonego badania. Może być także wykorzystana do przeprowadzenia symulacji wyników usprawnienia stanowiska pracy jej użycie wskazuje, które z ocenianych elementów (pozycja ciała, siła, jakość uchwytów itp.) najbardziej wpływają na wynik końcowy. Zbigniew W. Jóźwiak Instytut Medycyny racy im. prof. dr med. JerzegoNoffera Schemat postępowania podczas stosowania metody Tułów TABICA A TABICA B Ramiona rzedramiona Kończyny dolne Nadgarstki WYNIK A TABICA C WYNIK B WYNIK C AKTYWNOŚĆ WYNIK KOŃCOWY strona źródło:

3 Karta oceny ryzyka Obciążenie ramion > >90 0 OZYCJA UNKTY Uniesienie do przodu lub do tyłu Uniesienie do tyłu > 0 0 Uniesienie do przodu Uniesienie do przodu pochylenie do przodu > Dodatkowo 1 jeśli ramię jest odwiedzione lub skręcone Dodatkowo 1 jeżli bark jest podniesiony Dodatkowo -1 jeśli ramię jest opuszczone lub podparte Obciążenie przedramion >100 0 OZYCJA UNKTY uniesienie do przodu uniesienie do przodu < 60 0 uniesienie do przodu > Obciążenie nadgarstków > 15 0 > 15 0 OZYCJA UNKTY Odchylenie do góry Odchylenie do dołu Odchylenie do góry > 15 0 Odchylenie do dołu > 15 0 Dodatkowo 1 jeśli nadgarstki są odchylone na boki lub skręcone Obciążenie tułowia >60 0 OZYCJA UNKTY wyprostowana 1 pochylenie do przodu odchylenie do tyłu pochylenie do przodu odchylenie do tyłu > 0 0 pochylenie do przodu > Dodatkowo 1 jeśli tułów jest skręcony lub pochylony na boki Obciążenie szyi 1 OZYCJA UNKTY pochylenie do przodu odchylenie do tyłu pochylenie do przodu > 0 0 odchylenie do tyłu > 0 0 Dodatkowo 1 jeśli szyja jest skręcona lub pochylona na boki Obciążenie kończyn dolnych 1) ) < >0 0 OZYCJA UNKTY 1) odnoszenie z równomiernym chodzenie siedzenie ) odnoszenie z jednostronnym pozycja niestabilna Karta oceny ryzyka 1 Tułów Kończyny dolne >60 0 Dodatkowo 1 jeśli kolana są zgięte pod kątem Dodatkowo jeżeli kolana są zgięte pod kątem > 60 0 (nie dotyczy siedzenia) 1 WYNIK A rzykładowe strony karty oceny ryzyka, wykorzystującej metodę TABICA A Obiążenie / Siła obciążenie / siła < 5 kg 5 10 kg > 10 kg Wynik A Obciążenie gwałtowne, szybkonarastające TABICA C TABICA B rzedramię Wynik B uchwyty Uchwyty WYNIK B Nadgarstki 0 - bardzo dobre 1 - dobre - wystarczające 3 - nieakceptowalne Dobrze dopasowane uchwyty Chwyt rękoma akceptowalny z elementem umożliwiającym ale nie idealny lub wygodne wygodny chwyt trzymanie przy wykorzystaniu innych części ciała Chwyt rękoma niewygodny lub niemożliwy Ramiona Brak uchwytów, chwyt nie zapewniający bezpieczeństwa. Trzymanie nie jest możliwe nawet przy użyciu innych części ciała rzedramiona WYNIK C Jeżeli co najmniej jedna z części ciała pozostaje w warunkach statycznych dłużej niż 1 min. WYNIK KOŃCOWY aktywność Aktywność Jeżeli powtarzanie niewielkiego zakresu Jeżeli wykonywanie czynności powoduje czynności zachodzi częściej niż 4 razy na nagłe duże zmiany pozycji ciała lub czynność min (oprócz chodzenia) wykonywana jest na niestabilnej podstawie oziom działania Wynik Ryzyko Działanie 0 1 Niewielkie Nie jest potrzebne 1 3 Małe Może być potrzebne 4 7 Średnie otrzebne Wysokie Konieczne wkrótce Bardzo wysokie Niezbędne natychmiast źródło: strona

4 W pierwszym etapie oceniana zostaje (przy użyciu rysunków wzorcowych przedstawionych poniżej) pozycja tułowia, szyi i kończyn dolnych. Obciążenie tułowia Obciążenie szyi >60 0 < >0 0 OZYCJA UNKTY Wyprostowana 1 ochylenie < -0 0 do -0 przodu Odchylenie do tyłu ochylenie do przodu Odchylenie do tyłu > ochylenie do przodu > Dodatkowo 1 jeśli tułów jest skręcony lub pochylony na boki OZYCJA UNKTY ochylenie do przodu Odchylenie do tyłu ochylenie do przodu > 0 0 Odchylenie do tyłu > 0 0 Dodatkowo 1 jeśli szyja jest skręcona lub pochylona na boki Obciążenie kończyn dolnych 1) ) 1 OZYCJA 1) odnoszenie z równomiernym chodzenie siedzenie ) odnoszenie z jednostronnym pozycja niestabilna UNKTY >60 0 Dodatkowo 1 jeśli kolana są zgięte pod kątem Dodatkowo jeżeli kolana są zgięte pod kątem > 60 0 (nie dotyczy siedzenia) strona źródło:

5 Następnie wartości dla ocenionych elementów układu ruchu podstawiane są do Tablicy A w celu uzyskania dla nich wartości sumarycznej. Tułów 1 3 Nogi Do wartości tej dodawana jest odpowiednia (zgodnie z tabelą zamieszczoną poniżej) liczba punktów charakteryzujących obciążenie lub siłę zewnętrzną działające na pracownika otrzymując w efekcie Wynik A. Obciążenie / siła < 5 kg 5 10 kg > 10 kg Obciążenie gwałtowne, szybkonarastające odobną procedurę stosuje się do pozostałych elementów układu ruchu. Obciążenie ramion OZYCJA UNKTY Uniesienie do przodu lub do tyłu Uniesienie do tyłu > 0 0 Uniesienie do przodu Uniesienie do przodu > >90 0 ochylenie do przodu > Dodatkowo 1 jeśli ramię jest odwiedzione lub skręcone Dodatkowo 1 jeżli bark jest podniesiony Dodatkowo -1 jeśli ramię jest opuszczone lub podparte źródło: strona

6 Obciążenie przedramion Obciążenie nadgarstków 1 > > >100 0 OZYCJA UNKTY Uniesienie do przodu Uniesienie do przodu < 60 0 Uniesienie do przodu > OZYCJA UNKTY Odchylenie do góry Odchylenie do dołu Odchylenie do góry > 15 0 Odchylenie do dołu > 15 0 Dodatkowo 1 jeśli nadgarstki są odchylone na boki lub skręcone Korzystając z poniższej tabeli uzyskujemy wartość sumaryczną dla kończyn górnych, a po dodaniu punktów charakteryzujących jakość uchwytów z tabeli opublikowanej na dole strony, otrzymujemy Wynik B Ramię rzedramię 1 Nadgarstki Uchwyty 0 - bardzo dobre 1 - dobre - wystarczające 3 - nieakceptowalne Dobrze dopasowane uchwyty z elementem umożliwiającym wygodny chwyt Chwyt rękoma akceptowalny ale nie idealny lub wygodne trzymanie przy wykorzystaniu innych części ciała Chwyt rękoma niewygodny lub niemożliwy Brak uchwytów, chwyt nie zapewniający bezpieczeństwa. Trzymanie nie jest możliwe nawet przy użyciu innych części ciała strona źródło:

7 W rezultacie podstawienia wartości A i B do poniższej tablicy otrzymuje się Wynik C który, po zwiększeniu o liczbę punktów charakteryzujących aktywność pracownika podczas wykonywania ocenianego zadania (tabela Aktywność) pozwala na uzyskanie końcowej wartości. Wynik A Wynik B Tabela charakteryzująca aktywność pracownika Aktywność Jeżeli co najmniej jedna z części ciała pozostaje w warunkach statycznych dłużej niż 1 min. Jeżeli powtarzanie niewielkiego zakresu czynności zachodzi częściej niż 4 razy na min (oprócz chodzenia) Jeżeli wykonywanie czynności powoduje nagłe duże zmiany pozycji ciała lub czynność wykonywana jest na niestabilnej podstawie orównanie uzyskanego wyniku całkowitego z wartościami zamieszczonymi w tej tablicy pozwala na ocenę ryzyka powstania dolegliwości ze strony układu ruchu jak również ocenę konieczności zastosowania interwencji ergonomicznej w celu zmniejszenia poziomu ryzyka. oziom działania Wynik Ryzyko Działanie 0 1 Niewielkie Nie jest potrzebne 1 3 Małe Może być potrzebne 4 7 Średnie otrzebne Wysokie Konieczne wkrótce Bardzo wysokie Niezbędne natychmiast źródło: strona