Wymagania na poszczególne oceny z fizyki do programu nauczania: "To jest fizyka" klasa I gimnazjum Mirosława Hojka

Transkrypt

1 Kursywa oznaczono reści dodakowe Wymagania na poszczególne oceny z fizyki do programu nauczania: "To jes fizyka" klasa I gimnazjum Mirosława Hojka Wymagania na poszczególne oceny konieczne podsawowe rozszerzające dopełniające dopuszczający dosaeczny dobry bardzo dobry I 3 4 sosuje zasady higieny i bezpieczeńswa w pracowni fizycznej swierdza, że podsawą eksperymenów fizycznych są pomiary wymienia podsawowe przyrządy służące do pomiaru wielkości fizycznych zapisuje wyniki pomiarów w abeli rozróżnia pojęcia: wielkość fizyczna i jednoska wielkości fizycznej swierdza, że każdy pomiar obarczony jes niepewnością oblicza warość średnią wykonanych pomiarów sosuje jednoskę siły, kórą jes niuon (1 N) porafi wyobrazić sobie siłę o warości 1 N posługuje się siłomierzem podaje reść pierwszej zasady dynamiki Newona omawia na przykładach, jak fizycy poznają świa objaśnia na przykładach, po co nam fizyka selekcjonuje informacje uzyskane z różnych źródeł, np. na lekcji, z podręcznika, z lieraury popularnonaukowej, Inerneu wyjaśnia, że pomiar polega na porównaniu wielkości mierzonej ze wzorcem zapisuje wynik pomiaru z niepewnością pomiaru projekuje abelę pomiarową pod kierunkiem nauczyciela przelicza jednoski czasu i długości szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i wybiera właściwe przyrządy pomiarowe (np. do pomiaru długości) wyjaśnia, dlaczego wszyscy posługujemy się jednym układem jednosek układem SI używa ze zrozumieniem przedrosków, np. mili-, mikro-, kilo- ip. projekuje prose doświadczenia doyczące np. pomiaru długości wykonuje schemayczny rysunek obrazujący układ doświadczalny zapisuje wynik obliczeń jako przybliżony z dokładnością do 3 cyfr znaczących definiuje siłę jako miarę działania jednego ciała na drugie podaje przykłady działania sił i rozpoznaje je w różnych syuacjach prakycznych Rozdział I. Pierwsze spokania z fizyką samodzielnie projekuje abelę pomiarową, np. do pomiaru długości ławki, pomiaru czasu pokonywania pewnego odcinka drogi przeprowadza prose doświadczenia, kóre sam zaplanował wyciąga wnioski z przeprowadzonych doświadczeń porafi oszacować wyniki pomiaru wykonuje pomiary, sosując różne meody pomiaru opisuje siłę jako wielkość wekorową demonsruje równoważenie się sił mających en sam kierunek wykonuje w zespole kilkuosobowym zaprojekowane doświadczenie demonsrujące dodawanie sił o różnych kierunkach demonsruje skuki bezwładności ciał porafi ak zaplanować pomiar, aby zmierzyć wielkości mniejsze od dokładności posiadanego przyrządu pomiarowego rozkłada siłę na składowe graficznie dodaje siły o różnych kierunkach projekuje doświadczenie demonsrujące dodawanie sił o różnych kierunkach demonsruje równoważenie się sił mających różne kierunki

2 I 3 4 wyznacza siłę wypadkową określa warunki, w kórych siły się równoważą wyjaśnia, od czego zależy bezwładność ciała Rozdział II. Ciała w ruchu omawia, na czym polega ruch ciała rozróżnia pojęcia: droga i odległość sosuje jednoski drogi i czasu określa, o czym informuje nas prędkość wymienia jednoski prędkości opisuje ruch jednosajny prosoliniowy wymienia właściwe przyrządy pomiarowe mierzy, np. krokami, drogę, kórą zamierza przebyć mierzy czas, w jakim przebywa zaplanowany odcinek drogi sosuje pojęcie prędkości średniej podaje jednoskę prędkości średniej wyjaśnia, jaką prędkość wskazują drogowe znaki nakazu ograniczenia prędkości określa przyspieszenie sosuje jednoskę przyspieszenia wyjaśnia, co oznacza przyspieszenie równe odczyuje dane zaware na wykresach opisujących ruch rysuje wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednosajnym prosoliniowym wykonuje doświadczenia w zespole szkicuje wykres zależności prędkości od czasu w ruchu jednosajnym sosuje wzory na drogę, prędkość i czas rozwiązuje rudniejsze zadania obliczeniowe doyczące ruchu jednosajnego rozwiązuje zadania nieobliczeniowe doyczące ruchu jednosajnego przewiduje, jaki będzie czas jego ruchu na wyznaczonym odcinku drogi, gdy jego prędkość wzrośnie:, 3 i więcej razy przewiduje, jaki będzie czas jego ruchu na wyznaczonym odcinku drogi, gdy jego prędkość zmaleje:, 3 i więcej razy m wyjaśnia, od czego zależy niepewność np. pomiaru drogi i czasu 1 s rozróżnia wielkości dane i szukane wymienia przykłady ruchu jednosajnie opóźnionego i ruchu jednosajnie przyspieszonego opisuje wybrane układy odniesienia wyjaśnia, na czym polega względność ruchu szkicuje wykres zależności drogi od czasu na podsawie opisu słownego wyodrębnia zjawisko z koneksu, wskazuje czynniki isone i nieisone dla wyniku doświadczenia posługuje się wzorem na drogę w ruchu jednosajnym prosoliniowym szkicuje wykres zależności prędkości od czasu w ruchu jednosajnym na podsawie opisu słownego rozwiązuje prose zadania obliczeniowe związane z ruchem zapisuje wyniki pomiarów w abeli odczyuje z wykresu warości prędkości w poszczególnych chwilach oblicza drogę przebyą przez ciało rysuje wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednosajnym prosoliniowym na podsawie danych z abeli przelicza jednoski prędkości zapisuje wynik obliczenia w przybliżeniu (z dokładnością do 3 cyfr znaczących) wyznacza prędkość, z jaką się porusza, idąc lub biegnąc, i wynik zaokrągla do 3 cyfr znaczących szacuje długość przebywanej drogi na podsawie liczby kroków porzebnych do jej przebycia oblicza prędkość średnią wyjaśnia sens fizyczny przyspieszenia odczyuje z wykresu warości prędkości w poszczególnych chwilach opisuje jakościowo ruch jednosajnie opóźniony opisuje, analizując wykres zależności prędkości od czasu, czy prędkość ciała rośnie, czy maleje sporządza wykres na podsawie danych zawarych w abeli analizuje wykres i rozpoznaje, czy opisana zależność jes rosnąca, czy malejąca opisuje prędkość jako wielkość wekorową projekuje i wykonuje doświadczenie pozwalające badać ruch jednosajny prosoliniowy rysuje wykres zależności prędkości od czasu w ruchu jednosajnym na podsawie danych z doświadczeń analizuje wykresy zależności prędkości od czasu i drogi od czasu dla różnych ciał poruszających się ruchem jednosajnym oblicza prędkość ciała względem innych ciał, np. prędkość pasażera w jadącym pociągu oblicza prędkość względem różnych układów odniesienia demonsruje, na czym polega ruch jednosajnie przyspieszony rysuje, na podsawie wyników pomiaru przedsawionych w abeli, wykres zależności prędkości ciała od czasu w ruchu jednosajnie przyspieszonym opisuje, analizując wykres zależności prędkości od czasu, czy prędkość ciała rośnie szybciej, czy wolniej oblicza prędkość końcową w ruchu prosoliniowym jednosajnie przyspieszonym rozwiązuje zadania obliczeniowe dla ruchu jednosajnie opóźnionego projekuje doświadczenie pozwalające badać zależność przebyej przez ciało drogi od czasu w ruchu jednosajnie przyspieszonym wykonuje wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednosajnie przyspieszonym na podsawie danych doświadczalnych

3 I 3 4 odczyuje dane zaware na wykresach opisujących ruch wyjaśnia, dlaczego wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednosajnie przyspieszonym nie jes linią prosą rozwiązuje rudniejsze zadania rachunkowe na podsawie analizy wykresu omawia zależność przyspieszenia od siły działającej na ciało opisuje zależność przyspieszenia od masy ciała (swierdza, że ławiej poruszyć lub zarzymać ciało o mniejszej masie) współpracuje z innymi członkami zespołu podczas wykonywania doświadczenia opisuje ruch ciał na podsawie drugiej zasady dynamiki Newona podaje definicję niuona sosuje jednoski masy i siły ciężkości używa pojęcia przyspieszenie grawiacyjne podaje reść rzeciej zasady dynamiki opisuje wzajemne oddziaływanie ciał, posługując się rzecią zasadą dynamiki Newona Rozdział III. Siła wpływa na ruch podaje przykłady zjawisk będących skukiem działania siły wyjaśnia, że pod wpływem sałej siły ciało porusza się ruchem jednosajnie przyspieszonym projekuje pod kierunkiem nauczyciela abelę pomiarową do zapisywania wyników pomiarów wnioskuje, jak zmienia się siła, gdy przyspieszenie zmniejszy się:, 3 i więcej razy wnioskuje, jak zmienia się siła, gdy przyspieszenie wzrośnie:, 3 i więcej razy wnioskuje o masie ciała, gdy pod wpływem danej siły przyspieszenie wzrośnie:, 3 i więcej razy wnioskuje o masie ciała, gdy pod wpływem danej siły przyspieszenie zmniejszy się:, 3 i więcej razy analizuje zachowanie się ciał na podsawie drugiej zasady dynamiki rozróżnia pojęcia: masa i siła ciężkości posługuje się pojęciem siły ciężkości oblicza siłę ciężkości działającą na ciało na Ziemi wymienia przykłady ciał oddziałujących na siebie podaje przykłady oporu sawianego ciałom poruszającym się w różnych ośrodkach wskazuje przyczyny oporów ruchu rozróżnia pojęcia: arcie sayczne i arcie kineyczne wymienia pozyywne i negaywne skuki arcia planuje doświadczenie pozwalające badać zależność przyspieszenia od działającej siły wykonuje doświadczenia w zespole wskazuje czynniki isone i nieisone dla przebiegu doświadczenia analizuje wyniki pomiarów i je inerpreuje oblicza przyspieszenie ciała, korzysając z drugiej zasady dynamiki rozwiązuje rudniejsze zadania, korzysając z drugiej zasady dynamiki oblicza siłę ciężkości działającą na ciało znajdujące się np. na Księżycu formułuje wnioski z obserwacji spadających ciał wymienia, jakie warunki muszą być spełnione, aby ciało spadało swobodnie podaje sposób pomiaru sił wzajemnego oddziaływania ciał rysuje siły wzajemnego oddziaływania ciał w prosych przypadkach, np. ciało leżące na sole, ciało wiszące na lince opisuje, jak zmierzyć siłę arcia saycznego omawia sposób badania, od czego zależy arcie uzasadnia, dlaczego przewracamy się, gdy auobus, kórym jedziemy, nagle rusza lub się zarzymuje wyjaśnia przyczynę powsawania siły odśrodkowej jako siły pozornej rysuje wykres zależności przyspieszenia ciała od siły planuje doświadczenie pozwalające badać zależność przyspieszenia od działającej siły planuje doświadczenie pozwalające badać zależność przyspieszenia od masy ciała formułuje hipoezę badawczą bada doświadczalnie zależność przyspieszenia od masy ciała porównuje sformułowane wyniki z posawionymi hipoezami rozwiązuje zadania, w kórych rzeba obliczyć siłę wypadkową, korzysając z drugiej zasady dynamiki wyjaśnia, od czego zależy siła ciężkości działająca na ciało znajdujące się na powierzchni Ziemi omawia zasadę działania wagi wyjaśnia, dlaczego spadek swobodny ciał jes ruchem jednosajnie przyspieszonym planuje i wykonuje doświadczenie doyczące pomiaru arcia saycznego i dynamicznego rysuje siły działające na ciała w skomplikowanych syuacjach, np. ciało leżące na powierzchni równi, ciało wiszące na lince i odchylone o pewien ką wyjaśnia zjawisko odrzuu, posługując się rzecią zasadą dynamiki uzasadnia, dlaczego siły bezwładności są siłami pozornymi omawia przykłady zjawisk, kóre możemy wyjaśnić za pomocą bezwładności ciał

4 Wymagania na poszczególne oceny z fizyki do programu nauczania: "To jes fizyka" klasa II gimnazjum Mirosława Hojka Praca. Moc. Energia Wymagania podsawowe (dosaeczna) Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) podaje przykłady wykonania pracy w sensie fizycznym podaje jednoskę pracy (1 J) podaje warunki konieczne do ego, by w sensie fizycznym była wykonywana praca oblicza pracę ze wzoru W = Fs 1 kg m wyraża jednoskę pracy 1 J= s podaje ograniczenia sosowalności wzoru W = Fs oblicza każdą z wielkości we wzorze W = Fs sporządza wykres zależności Ws () oraz Fs, () odczyuje i oblicza pracę na podsawie ych wykresów wykonuje zadania wymagające sosowania równocześnie wzorów W = Fs, F = mg wyjaśnia, co o znaczy, że urządzenia pracują z różną mocą podaje jednoskę mocy 1 W podaje przykłady urządzeń pracujących z różną mocą W oblicza moc na podsawie wzoru P = podaje jednoski mocy i przelicza je objaśnia sens fizyczny pojęcia mocy W oblicza każdą z wielkości ze wzoru P = oblicza moc na podsawie wykresu zależności W () wykonuje zadania złożone, sosując wzory P = W/, W =Fs, F = mg wyjaśnia, co o znaczy, że ciało posiada energię mechaniczną podaje jednoskę energii 1 J podaje przykłady zmiany energii mechanicznej przez wykonanie pracy wyjaśnia pojęcia układu ciał wzajemnie oddziałujących oraz sił wewnęrznych w układzie i zewnęrznych spoza układu wyjaśnia i zapisuje związek D E= W z podaje przykłady ciał posiadających energię poencjalną ciężkości i energię kineyczną wymienia czynności, kóre należy wykonać, by zmienić energię poencjalną ciała opisuje każdy z rodzajów energii mechanicznej oblicza energię poencjalną ciężkości ze wzoru mu i E p = mgh kineyczną ze wzoru E k = oblicza energię poencjalną względem dowolnie wybranego poziomu zerowego oblicza każdą wielkość ze wzorów E p = mgh, mu E k = za pomocą obliczeń udowadnia, że E k = W siły wypadkowej omawia przemiany energii mechanicznej na podanym przykładzie podaje przykłady przemiany energii poencjalnej w kineyczną i na odwró, posługując się zasadą zachowania energii mechanicznej sosuje zasadę zachowania energii mechanicznej do rozwiązywania zadań obliczeniowych objaśnia i oblicza sprawność urządzenia mechanicznego wskazuje w swoim ooczeniu przykłady dźwigni dwusronnej i wyjaśnia jej prakyczną opisuje zasadę działania dźwigni dwusronnej podaje warunek równowagi dźwigni opisuje zasadę działania bloku nieruchomego i kołowrou oblicza każdą wielkość ze wzoru F 1 r 1 = F r na podsawie odpowiedniego rozumowania wyjaśnia, w jaki sposób maszyny prose uławiają nam wykonywanie pracy

5 przydaność dwusronnej wyznacza doświadczalnie nieznaną masę za pomocą dźwigni dwusronnej, linijki i ciała o znanej masie (9.4) oblicza niepewność pomiaru masy meodą najmniej korzysnego przypadku Cząseczki i ciepło podaje przykłady, w kórych na skuek wykonania pracy wzrosła energia wewnęrzna ciała Wymagania podsawowe (dosaeczna) wymienia składniki energii wewnęrznej opisuje związek średniej energii kineycznej cząseczek z emperaurą wyjaśnia, dlaczego podczas ruchu z arciem nie jes spełniona zasada zachowania energii mechanicznej wyjaśnia, dlaczego przyros emperaury ciała świadczy o wzroście jego energii wewnęrznej Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) podaje i objaśnia związek E w śr ~ T podaje przykłady przewodników i izolaorów ciepła oraz ich zasosowania opisuje przepływ ciepła (energii) od ciała o wyższej emperaurze do ciała o niższej emperaurze, nasępujący przy zeknięciu ych ciał opisuje rolę izolacji cieplnej w życiu codziennym wykorzysując model budowy maerii, objaśnia zjawisko przewodzenia ciepła wymienia sposoby zmiany energii wewnęrznej ciała formułuje pierwszą zasadę ermodynamiki objaśnia zjawisko konwekcji na przykładzie podaje przykłady wysępowania konwekcji w przyrodzie wyjaśnia zjawisko konwekcji opisuje znaczenie konwekcji w prawidłowym oczyszczaniu powierza w mieszkaniach uzasadnia, dlaczego w cieczach i gazach przepływ energii odbywa się głównie przez konwekcję odczyuje z abeli warości ciepła właściwego analizuje znaczenie dla przyrody, dużej warości ciepła właściwego wody opisuje proporcjonalność ilości dosarczonego ciepła do masy ogrzewanego ciała i przyrosu jego emperaury oblicza ciepło właściwe na podsawie wzoru Q cw = m D T na podsawie proporcjonalności Q~ m, Q~ D T definiuje ciepło właściwe subsancji oblicza każdą wielkość ze wzoru Q= cwmd T wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła właściwego sporządza bilans cieplny dla wody i oblicza szukaną wielkość opisuje zasadę działania wymiennika ciepła i chłodnicy opisuje zależność szybkości przekazywania ciepła od różnicy emperaur sykających się ciał odczyuje z abeli emperaurę opnienia i ciepło opnienia opisuje zjawisko opnienia (sałość emperaury, zmiany energii wewnęrznej opniejących ciał) podaje przykład znaczenia w przyrodzie dużej warości ciepła opnienia lodu opisuje proporcjonalność ilości dosarczanego ciepła w emperaurze opnienia do masy ciała, kóre chcemy sopić na podsawie proporcjonalności Q~ mdefiniuje ciepło opnienia subsancji oblicza każdą wielkość ze wzoru Q= mc wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła opnienia objaśnia, dlaczego podczas opnienia i krzepnięcia emperaura pozosaje sała, mimo zmiany energii wewnęrznej doświadczalnie wyznacza ciepło opnienia lodu

6 opisuje zależność szybkości parowania od emperaury odczyuje z abeli emperaurę wrzenia i ciepło parowania analizuje (energeycznie) zjawisko parowania i wrzenia opisuje proporcjonalność ilości dosarczanego ciepła do masy cieczy zamienianej w parę podaje przykłady znaczenia w przyrodzie dużej warości ciepła parowania wody opisuje zależność emperaury wrzenia od zewnęrznego ciśnienia na podsawie proporcjonalności Q~ m definiuje ciepło parowania oblicza każdą wielkość ze wzoru Q = mc wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła parowania p opisuje zasadę działania chłodziarki opisuje zasadę działania silnika spalinowego czerosuwowego podaje przykłady dyfuzji w cieczach i gazach opisuje doświadczenie uzasadniające hipoezę o cząseczkowej budowie ciał opisuje zjawisko dyfuzji przelicza emperaurę wyrażoną w skali Celsjusza na ę samą emperaurę w skali Kelvina i na odwró wykazuje doświadczalnie zależność szybkości dyfuzji od emperaury opisuje związek średniej szybkości cząseczek gazu lub cieczy z jego emperaurą wyjaśnia, dlaczego dyfuzja w cieczach przebiega wolniej niż w gazach uzasadnia wprowadzenie skali Kelvina opisuje ruchy Browna podaje przyczyny ego, że ciała sałe i ciecze nie rozpadają się na oddzielne cząseczki na wybranym przykładzie opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego, demonsrując odpowiednie doświadczenie wyjaśnia rolę mydła i deergenów podaje przykłady działania sił spójności i sił przylegania podaje przykłady wykorzysania zjawiska włoskowaości w przyrodzie wyjaśnia zjawisko menisku wklęsłego i włoskowaości podaje przykłady pierwiasków i związków chemicznych wyjaśnia, dlaczego gazy są ściśliwe a ciała sałe nie podaje przykłady aomów i cząseczek opisuje różnice w budowie ciał sałych, cieczy i gazów wyjaśnia pojęcia: aomu, cząseczki, pierwiaska i związku chemicznego objaśnia, co o znaczy, że ciało sałe ma budowę krysaliczną doświadczalnie szacuje średnicę cząseczki oleju podaje przykłady sposobów, kórymi można zmienić ciśnienie gazu w zamknięym zbiorniku, np. w dęce rowerowej wyjaśnia, dlaczego na wewnęrzne ściany zbiornika gaz wywiera parcie wyjaśnia, dlaczego ciśnienie gazu w zbiorniku zamknięym zależy od ilości gazu, jego objęości i emperaury Ciśnienie i siła wyporu odczyuje gęsość subsancji z abeli na podsawie gęsości podaje masę określonej objęości danej subsancji mierzy objęość ciał o nieregularnych kszałach za pomocą menzurki wyznacza doświadczalnie gęsość ciała sałego o regularnych kszałach (9.1) wyznacza doświadczalnie gęsość cieczy oblicza gęsość subsancji ze związku m r= V podaje jednoski gęsości przelicza gęsość wyrażoną w kg/m 3 na g/cm 3 i na odwró m przekszałca wzór r= i oblicza każdą z V wielkości fizycznych w ym wzorze zaokrągla wynik pomiaru pośredniego do dwóch cyfr znaczących wyjaśnia, czym różni się mierzenie wielkości fizycznej od jej wyznaczania (pomiaru pośredniego)

7 pokazuje na przykładach, że skuek nacisku ciał na podłoże zależy od wielkości powierzchni zeknięcia podaje jednoskę ciśnienia i jej wielokroności mierzy ciśnienie amosferyczne za pomocą baromeru wykazuje, że skuek nacisku na podłoże, ciała o ciężarze F zależy od wielkości c powierzchni zeknięcia ciała z podłożem oblicza ciśnienie za pomocą wzoru przelicza jednoski ciśnienia F p = S mierzy ciśnienie w oponie samochodowej F przekszałca wzór p = i oblicza każdą z S wielkości wysępujących w ym wzorze opisuje zależność ciśnienia amosferycznego od wysokości nad poziomem morza rozpoznaje zjawiska, w kórych isoną rolę odgrywa ciśnienie amosferyczne i urządzenia, do działania, kórych jes ono niezbędne wyjaśnia zasadę działania wybranego urządzenia, w kórym isoną rolę odgrywa ciśnienie wyznacza doświadczalnie ciśnienie amosferyczne za pomocą srzykawki i siłomierza podaje przykłady parcia gazów i cieczy na ściany zbiornika podaje przykłady wykorzysania prawa Pascala w urządzeniach hydraulicznych podaje prawo Pascala wskazuje przyczyny wysępowania ciśnienia hydrosaycznego opisuje prakyczne skuki wysępowania ciśnienia hydrosaycznego wskazuje, od czego zależy ciśnienie hydrosayczne wykorzysuje prawo Pascala w zadaniach obliczeniowych wykorzysuje wzór na ciśnienie hydrosayczne w zadaniach obliczeniowych objaśnia zasadę działania podnośnika hydraulicznego i hamulca samochodowego podaje wyniki obliczeń zaokrąglone do dwóch i rzech cyfr znaczących wyprowadza wzór na ciśnienie słupa cieczy na dnie cylindrycznego naczynia p = rgh opisuje wykorzysanie prakyczne naczyń połączonych wyznacza doświadczalnie warość siły wyporu działającej na ciało zanurzone w cieczy (9.3) podaje przykłady działania siły wyporu w powierzu podaje warunek pływania i onięcia ciała zanurzonego w cieczy podaje wzór na warość siły wyporu i wykorzysuje go do wykonywania obliczeń wyjaśnia pływanie i onięcie ciał, wykorzysując zasady dynamiki przeprowadza rozumowanie związane z wyznaczeniem warości siły wyporu wyprowadza wzór na warość siły wyporu działającej na prosopadłościenny klocek zanurzony w cieczy wyjaśnia pochodzenie siły nośnej i zasadę unoszenia się samolou

8 Wymagania na poszczególne oceny z fizyki do programu nauczania: "Świa Fizyki" klasa III gimnazjum Mirosława Hojka 1. Praca. Moc. Energia podaje przykłady wykonania pracy w sensie fizycznym podaje jednoskę pracy (1 J) Wymagania podsawowe (dosaeczna) podaje warunki konieczne do ego, by w sensie fizycznym była wykonywana praca oblicza pracę ze wzoru W = Fs 1 kg m wyraża jednoskę pracy 1 J= s podaje ograniczenia sosowalności wzoru W = Fs oblicza każdą z wielkości we wzorze W = Fs Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) sporządza wykres zależności Ws () oraz Fs, () odczyuje i oblicza pracę na podsawie ych wykresów wykonuje zadania wymagające sosowania równocześnie wzorów W = Fs, F = mg wyjaśnia, co o znaczy, że urządzenia pracują z różną mocą podaje jednoskę mocy 1 W podaje przykłady urządzeń pracujących z różną mocą W oblicza moc na podsawie wzoru P = podaje jednoski mocy i przelicza je objaśnia sens fizyczny pojęcia mocy oblicza każdą z wielkości ze wzoru W P = oblicza moc na podsawie wykresu zależności W () wykonuje zadania złożone, sosując wzory P = W/, W =Fs, F = mg wyjaśnia, co o znaczy, że ciało posiada energię mechaniczną podaje jednoskę energii 1 J podaje przykłady zmiany energii mechanicznej przez wykonanie pracy wyjaśnia pojęcia układu ciał wzajemnie oddziałujących oraz sił wewnęrznych w układzie i zewnęrznych spoza układu wyjaśnia i zapisuje związek D E= W z podaje przykłady ciał posiadających energię poencjalną ciężkości i energię kineyczną wymienia czynności, kóre należy wykonać, by zmienić energię poencjalną ciała opisuje każdy z rodzajów energii mechanicznej oblicza energię poencjalną ciężkości ze wzoru i E p = mgh kineyczną ze wzoru E k mu = oblicza energię poencjalną względem dowolnie wybranego poziomu zerowego oblicza każdą wielkość ze wzorów Ep = mgh, mu E k = za pomocą obliczeń udowadnia, że E k = W siły wypadkowej omawia przemiany energii mechanicznej na podanym podaje przykłady przemiany energii poencjalnej w kineyczną i na odwró, sosuje zasadę zachowania energii mechanicznej do rozwiązywania zadań objaśnia i oblicza sprawność urządzenia mechanicznego

9 przykładzie posługując się zasadą zachowania energii mechanicznej obliczeniowych wskazuje w swoim ooczeniu przykłady dźwigni dwusronnej i wyjaśnia jej prakyczną przydaność opisuje zasadę działania dźwigni dwusronnej podaje warunek równowagi dźwigni dwusronnej wyznacza doświadczalnie nieznaną masę za pomocą dźwigni dwusronnej, linijki i ciała o znanej masie (9.4) opisuje zasadę działania bloku nieruchomego i kołowrou oblicza każdą wielkość ze wzoru F 1 r 1 = F r na podsawie odpowiedniego rozumowania wyjaśnia, w jaki sposób maszyny prose uławiają nam wykonywanie pracy oblicza niepewność pomiaru masy meodą najmniej korzysnego przypadku. Przemiany energii w zjawiskach cieplnych podaje przykłady, w kórych na skuek wykonania pracy wzrosła energia wewnęrzna ciała podaje przykłady przewodników i izolaorów ciepła oraz ich zasosowania objaśnia zjawisko konwekcji na przykładzie odczyuje z abeli warości ciepła właściwego analizuje znaczenie dla przyrody, dużej warości ciepła właściwego wody Wymagania podsawowe (dosaeczna) wymienia składniki energii wewnęrznej opisuje związek średniej energii kineycznej cząseczek z emperaurą opisuje przepływ ciepła (energii) od ciała o wyższej emperaurze do ciała o niższej emperaurze, nasępujący przy zeknięciu ych ciał opisuje rolę izolacji cieplnej w życiu codziennym podaje przykłady wysępowania konwekcji w przyrodzie opisuje proporcjonalność ilości dosarczonego ciepła do masy ogrzewanego ciała i przyrosu jego emperaury oblicza ciepło właściwe na podsawie wzoru Q cw = m D T wyjaśnia, dlaczego podczas ruchu z arciem nie jes spełniona zasada zachowania energii mechanicznej wyjaśnia, dlaczego przyros emperaury ciała świadczy o wzroście jego energii wewnęrznej wykorzysując model budowy maerii, objaśnia zjawisko przewodzenia ciepła wymienia sposoby zmiany energii wewnęrznej ciała wyjaśnia zjawisko konwekcji opisuje znaczenie konwekcji w prawidłowym oczyszczaniu powierza w mieszkaniach na podsawie proporcjonalności Q~ m, Q~ D T definiuje ciepło właściwe subsancji oblicza każdą wielkość ze wzoru Q= cwmd T wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła właściwego sporządza bilans cieplny dla wody i oblicza szukaną wielkość Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) podaje i objaśnia związek E w śr ~ T formułuje pierwszą zasadę ermodynamiki uzasadnia, dlaczego w cieczach i gazach przepływ energii odbywa się głównie przez konwekcję opisuje zasadę działania wymiennika ciepła i chłodnicy opisuje zależność szybkości przekazywania ciepła od różnicy emperaur sykających się ciał odczyuje z abeli emperaurę opisuje zjawisko opnienia (sałość na podsawie proporcjonalności objaśnia, dlaczego podczas opnienia i

10 opnienia i ciepło opnienia emperaury, zmiany energii wewnęrznej opniejących ciał) podaje przykład znaczenia w przyrodzie dużej warości ciepła opnienia lodu opisuje proporcjonalność ilości dosarczanego ciepła w emperaurze opnienia do masy ciała, kóre chcemy sopić Q~ mdefiniuje ciepło opnienia subsancji oblicza każdą wielkość ze wzoru Q= mc wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła opnienia krzepnięcia emperaura pozosaje sała, mimo zmiany energii wewnęrznej doświadczalnie wyznacza ciepło opnienia lodu opisuje zależność szybkości parowania od emperaury odczyuje z abeli emperaurę wrzenia i ciepło parowania analizuje (energeycznie) zjawisko parowania i wrzenia opisuje proporcjonalność ilości dosarczanego ciepła do masy cieczy zamienianej w parę podaje przykłady znaczenia w przyrodzie dużej warości ciepła parowania wody opisuje zależność emperaury wrzenia od zewnęrznego ciśnienia na podsawie proporcjonalności Q~ m definiuje ciepło parowania oblicza każdą wielkość ze wzoru Q = mc p wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła parowania opisuje zasadę działania chłodziarki opisuje zasadę działania silnika spalinowego czerosuwowego 3. Drgania i fale sprężyse wskazuje w ooczeniu przykłady ciał wykonujących ruch drgający objaśnia, co o są drgania gasnące podaje znaczenie pojęć: położenie równowagi, wychylenie, ampliuda, okres, częsoliwość dla ruchu wahadła i ciężarka na sprężynie Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje przemiany energii w ruchu drgającym odczyuje ampliudę i okres z wykresu x () dla drgającego ciała Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) opisuje przykłady drgań łumionych i wymuszonych doświadczalnie wyznacza okres i częsoliwość drgań wahadła i ciężarka na sprężynie (9.1) opisuje zjawisko izochronizmu wahadła wykorzysuje drugą zasadę dynamiki do opisu ruchu wahadła demonsruje falę poprzeczną i podłużną podaje różnice między ymi falami demonsrując falę, posługuje się pojęciami długości fali, szybkości rozchodzenia się fali, kierunku rozchodzenia się fali wykazuje w doświadczeniu, że fala niesie energię i może wykonać pracę opisuje mechanizm przekazywania drgań jednego punku ośrodka do drugiego w przypadku fali na napięej linie i sprężynie sosuje wzory do obliczeń l = u T oraz l = u f uzasadnia, dlaczego fale podłużne mogą się rozchodzić w ciałach sałych, cieczach i gazach, a fale poprzeczne ylko w ciałach sałych wywarza dźwięki o małej i dużej częsoliwości (9.13) wymienia, od jakich wielkości opisuje mechanizm wywarzania dźwięku w insrumenach muzycznych podaje rząd wielkości szybkości fali opisuje doświadczalne badanie związku częsoliwości drgań źródła z wysokością dźwięku rysuje wykres obrazujący drgania cząsek ośrodka, w kórym rozchodzą się dźwięki wysokie i niskie, głośne i ciche

11 fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku wyjaśnia, jak zmienia się powierze, gdy rozchodzi się w nim fala akusyczna dźwiękowej w powierzu wyjaśnia, co nazywamy ulradźwiękami i infradźwiękami podaje cechy fali dźwiękowej (częsoliwość 16 Hz 0000 Hz, fala podłużna, szybkość w powierzu) opisuje wysępowanie w przyrodzie i zasosowania infradźwięków i ulradźwięków (np. w medycynie) 4. O elekryczności saycznej Wymagania podsawowe (dosaeczna) Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) opisuje budowę aomu i jego składniki elekryzuje ciało przez poarcie i zeknięcie z ciałem naelekryzowanym (9.6) wskazuje w ooczeniu zjawiska elekryzowania przez arcie objaśnia elekryzowanie przez doyk określa jednoskę ładunku (1 C) jako wielokroność ładunku elemenarnego wyjaśnia elekryzowanie przez arcie (analizuje przepływ elekronów) bada doświadczalnie oddziaływanie między ciałami naelekryzowanymi przez arcie i formułuje wnioski bada doświadczalnie oddziaływania między ciałami naelekryzowanymi przez zeknięcie i formułuje wnioski podaje jakościowo, od czego zależy warość siły wzajemnego oddziaływania ciał naelekryzowanych podaje i objaśnia prawo Coulomba rysuje wekory sił wzajemnego oddziaływania dwóch kulek naelekryzowanych różnoimiennie lub jednoimiennie podaje przykłady przewodników i izolaorów opisuje budowę przewodników i izolaorów (rolę elekronów swobodnych) opisuje budowę krysaliczną soli kuchennej porafi doświadczalnie wykryć, czy ciało jes przewodnikiem czy izolaorem objaśnia pojęcie jon wyjaśnia, jak rozmieszczony jes, uzyskany na skuek naelekryzowania, ładunek w przewodniku, a jak w izolaorze objaśnia budowę i zasadę działania elekroskopu analizuje przepływ ładunków podczas elekryzowania przez doyk, sosując zasadę zachowania ładunku opisuje mechanizm zobojęniania ciał naelekryzowanych (meali i dielekryków) wyjaśnia uziemianie ciał demonsruje elekryzowanie przez indukcję wyjaśnia elekryzowanie przez indukcję wyjaśnia mechanizm wyładowań amosferycznych objaśnia, kiedy obserwujemy polaryzację izolaora opisuje oddziaływanie ciał naelekryzowanych na odległość, posługując się pojęciem pola elekrosaycznego opisuje siły działające na ładunek umieszczony w cenralnym i jednorodnym polu elekrosaycznym uzasadnia, że pole elekrosayczne posiada energię Wyprowadza wzór na napięcie między dwoma punkami pola elekrycznego rozwiązuje złożone zadania ilościowe

12 5. Prąd elekryczny Wymagania podsawowe (dosaeczna) Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) podaje jednoskę napięcia (1 V) wskazuje wolomierz, jako przyrząd do pomiaru napięcia opisuje przepływ prądu w przewodnikach, jako ruch elekronów swobodnych posługuje się inuicyjnie pojęciem napięcia elekrycznego wymienia i opisuje skuki przepływu prądu w przewodnikach za pomocą modelu wyjaśnia pojęcie i rolę napięcia elekrycznego zapisuje wzór definicyjny napięcia elekrycznego wykonuje obliczenia, sosując definicję napięcia wymienia źródła napięcia: ogniwo, akumulaor, prądnica buduje najprosszy obwód składający się z ogniwa, żarówki (lub opornika) i wyłącznika podaje jednoskę naężenia prądu (1 A) buduje najprosszy obwód prądu i mierzy naężenie prądu w ym obwodzie podaje jego jednoskę (1 W ) buduje prosy obwód (jeden odbiornik) według schemau mierzy napięcie i naężenie prądu na odbiorniku podaje prawo Ohma rysuje schema najprosszego obwodu, posługując się symbolami elemenów wchodzących w jego skład q oblicza naężenie prądu ze wzoru I = oblicza opór przewodnika na podsawie U wzoru R = I oblicza opór, korzysając z wykresu I(U) wskazuje kierunek przepływu elekronów w obwodzie i umowny kierunek prądu mierzy napięcie na żarówce (oporniku) objaśnia proporcjonalność q~ oblicza każdą wielkość ze wzoru q I = przelicza jednoski ładunku (1 C, 1 Ah, 1 As) wykazuje doświadczalnie proporcjonalność I ~ U i definiuje opór elekryczny przewodnika (9.8) oblicza wszyskie wielkości ze wzoru U R = I sporządza wykresy I(U) oraz odczyuje wielkości fizyczne na podsawie wykresów wykorzysuje w problemach jakościowych związanych z przepływem prądu zasadę zachowania ładunku uwzględnia niepewności pomiaru na wykresie zależności I(U)

13 mierzy naężenie prądu w różnych miejscach obwodu, w kórym odbiorniki są połączone szeregowo lub równolegle mierzy napięcie na odbiornikach wchodzących w skład obwodu, gdy odbiorniki są połączone szeregowo lub równolegle wykazuje doświadczalnie, że odbiorniki połączone szeregowo mogą pracować ylko równocześnie, a połączone równolegle mogą pracować niezależnie od pozosałych rysuje schemay obwodów elekrycznych, w skład kórych wchodzi kilka odbiorników buduje obwód elekryczny zawierający kilka odbiorników według podanego schemau (9.7) objaśnia, dlaczego odbiorniki połączone szeregowo mogą pracować ylko równocześnie, a połączone równolegle mogą pracować niezależnie od pozosałych wyjaśnia, dlaczego urządzenia elekryczne są włączane do sieci równolegle oblicza opór zasępczy w połączeniu szeregowym i równoległym odbiorników objaśnia rolę bezpiecznika w insalacji elekrycznej wyjaśnia przyczyny zwarcie w obwodzie elekrycznym wyjaśnia przyczyny porażeń prądem elekrycznym oblicza niepewności przy pomiarach miernikiem cyfrowym odczyuje i objaśnia dane z abliczki znamionowej odbiornika odczyuje zużyą energię elekryczną na liczniku podaje przykłady pracy wykonanej przez prąd elekryczny podaje jednoski pracy prądu 1 J, 1 kwh podaje jednoskę mocy 1 W, 1 kw podaje rodzaj energii, w jaki zmienia się energia elekryczna w doświadczeniu, w kórym wyznaczamy ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elekrycznego oblicza pracę prądu elekrycznego ze wzoru W = UI oblicza moc prądu ze wzoru P= UI przelicza jednoski pracy oraz mocy prądu opisuje doświadczalne wyznaczanie mocy żarówki (9.9) objaśnia sposób, w jaki wyznacza się ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elekrycznego (9.5) oblicza każdą z wielkości wysępujących we wzorach W = UI U R W = W = I R opisuje przemiany energii elekrycznej w grzałce, silniku odkurzacza, żarówce objaśnia sposób dochodzenia do wzoru P cw = m D T wykonuje obliczenia zaokrągla wynik do rzech cyfr znaczących rozwiązuje problemy związane z przemianami energii w odbiornikach energii elekrycznej podaje definicję sprawności urządzeń elekrycznych podaje przykłady możliwości oszczędzania energii elekrycznej 6. Zjawiska magneyczne. Fale elekromagneyczne podaje nazwy biegunów magneycznych i opisuje oddziaływania między nimi opisuje sposób posługiwania się kompasem Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje zachowanie igły magneycznej w pobliżu magnesu wyjaśnia zasadę działania kompasu opisuje oddziaływanie magnesu na żelazo i podaje przykłady wykorzysania ego oddziaływania do opisu oddziaływania używa pojęcia pola magneycznego Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) za pomocą linii przedsawia pole magneyczne magnesu i Ziemi podaje przykłady zjawisk związanych z magneyzmem ziemskim demonsruje działanie prądu w przewodniku na igłę magneyczną sosuje regułę prawej dłoni w celu określenia położenia biegunów magneycznych dla opisuje pole magneyczne zwojnicy opisuje rolę rdzenia w elekromagnesie opisuje właściwości magneyczne subsancji wyjaśnia, dlaczego nie można uzyskać

14 umieszczoną w pobliżu, w ym: zmiany kierunku wychylenia igły przy zmianie kierunku prądu oraz zależność wychylenia igły od pierwonego jej ułożenia względem przewodnika (9.10) zwojnicy, przez kórą płynie prąd elekryczny opisuje budowę elekromagnesu wyjaśnia zasosowania elekromagnesu (np. dzwonek elekryczny) pojedynczego bieguna magneycznego opisuje działanie elekromagnesu na znajdujące się w pobliżu przedmioy żelazne i magnesy objaśnia, jakie przemiany energii zachodzą w silniku elekrycznym podaje przykłady urządzeń z silnikiem na podsawie oddziaływania elekromagnesu z magnesem wyjaśnia zasadę działania silnika na prąd sały podaje informacje o prądzie zmiennym w sieci elekrycznej buduje model i demonsruje działanie silnika na prąd sały wyjaśnia zjawisko indukcji elekromagneycznej wskazuje znaczenie odkrycia ego zjawiska dla rozwoju cywilizacji wskazuje najprossze przykłady zasosowania fal elekromagneycznych nazywa rodzaje fal elekromagneycznych (radiowe, mikrofale, promieniowanie podczerwone, świało widzialne, promieniowanie nadfioleowe, rengenowskie) podaje inne przykłady zasosowania fal elekromagneycznych omawia widmo fal elekromagneycznych podaje niekóre ich właściwości (rozchodzenie się w próżni, szybkość 8 c= 3 10 m s, różne długości fal) opisuje fale elekromagneyczne jako przenikanie się wzajemne pola magneycznego i elekrycznego 7. Opyka podaje przykłady źródeł świała wskazuje ką padania i odbicia od powierzchni gładkiej podaje prawo odbicia wywarza obraz w zwierciadle płaskim Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje sposób wykazania, że świało rozchodzi się po liniach prosych opisuje zjawisko rozproszenia świała na powierzchniach chropowaych podaje cechy obrazu powsającego w zwierciadle płaskim wyjaśnia powsawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prosoliniowego rozchodzenia się świała w ośrodku jednorodnym rysuje konsrukcyjnie obraz punku lub odcinka w zwierciadle płaskim Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) objaśnia zjawiska zaćmienia Słońca i Księżyca rysuje konsrukcyjnie obraz dowolnej figury w zwierciadle płaskim szkicuje zwierciadło kulise wklęsłe opisuje oś opyczną główną, ognisko, rysuje konsrukcyjnie obrazy objaśnia i rysuje konsrukcyjnie ognisko pozorne

15 wywarza obraz w zwierciadle kulisym wklęsłym wskazuje prakyczne zasosowania zwierciadeł kulisych wklęsłych ogniskową i promień krzywizny zwierciadła wykreśla bieg wiązki promieni równoległych do osi opycznej po jej odbiciu od zwierciadła wymienia cechy obrazów orzymywanych w zwierciadle kulisym w zwierciadle wklęsłym zwierciadła wypukłego podaje przykłady wysępowania zjawiska załamania świała doświadczalnie bada zjawisko załamania świała i opisuje doświadczenie (9.11) szkicuje przejście świała przez granicę dwóch ośrodków i oznacza ką padania i ką załamania wyjaśnia pojęcie gęsości opycznej (im większa szybkość rozchodzenia się świała w ośrodku ym rzadszy ośrodek) opisuje zjawisko całkowiego wewnęrznego odbicia wyjaśnia budowę świałowodów opisuje ich wykorzysanie w medycynie i do przesyłania informacji rozpoznaje ęczę jako efek rozszczepienia świała słonecznego wyjaśnia rozszczepienie świała w pryzmacie posługując się pojęciem świało białe opisuje świało białe, jako mieszaninę barw wyjaśnia pojęcie świała jednobarwnego (monochromaycznego) i prezenuje je za pomocą wskaźnika laserowego wyjaśnia, na czym polega widzenie barwne wyjaśnia działanie filrów opycznych posługuje się pojęciem ogniska, ogniskowej i osi głównej opycznej opisuje bieg promieni równoległych do osi opycznej, przechodzących przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą doświadczalnie znajduje ognisko i mierzy ogniskową soczewki skupiającej oblicza zdolność skupiającą soczewki ze wzoru 1 z = i wyraża ją w diopriach f wywarza za pomocą soczewki skupiającej osry obraz przedmiou na ekranie (9.14) podaje rodzaje soczewek (skupiająca, rozpraszająca) do korygowania każdej z wad wzroku rysuje konsrukcje obrazów wyworzonych przez soczewki skupiające rozróżnia obrazy rzeczywise, pozorne, prose, odwrócone, powiększone, pomniejszone wyjaśnia, na czym polegają wady wzroku: krókowzroczności i dalekowzroczności opisuje zasadę działania prosych przyrządów opycznych (lupa, oko) rysuje konsrukcje obrazów wyworzonych przez soczewki rozpraszające wyjaśnia zasadę działania innych przyrządów opycznych np. aparau foograficznego) podaje znak zdolności skupiającej soczewek korygujących krókowzroczność i dalekowzroczność wymienia ośrodki, w kórych rozchodzi się każdy z ych rodzajów fal porównuje szybkość rozchodzenia się obu rodzajów fal wyjaśnia ranspor energii przez fale sprężyse i elekromagneyczne porównuje wielkości fizyczne opisujące e fale i ich związki dla obu rodzajów fal opisuje mechanizm rozchodzenia się obu rodzajów fal wymienia sposoby przekazywania informacji i wskazuje rolę fal elekromagneycznych Umiejęności wymienione w wymaganiach przekrojowych nauczyciel kszałuje na każdej lekcji i przy każdej sprzyjającej okazji. W klasie III obowiązują uczniów wymagania z klas I i II zgodnie z podsawą programową wymaganą na egzaminie gimnazjalnym