Chłoniaki o wysokiej agresywności klinicznej

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Chłoniaki o wysokiej agresywności klinicznej"

Transkrypt

1 PRACA POGLĄDOWA Review Article Acta Haematologica Polonica 2009, 40, Nr 2, str JAN WALEWSKI, ANNA DĄBROWSKA-IWANICKA, KATARZYNA DOMAŃSKA- CZYś, GRZEGORZ RYMKIEWICZ Chłoniaki o wysokiej agresywności klinicznej Aggressive lymphoma Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie STRESZCZENIE Przedstawiono aktualną definicję, charakterystykę patomorfologiczną i obraz kliniczny chłoniaków agresywnych: Burkitta, pierwotnego śródpiersia z komórek B i anaplastycznych z duŝych komórek oraz aktualne podejścia lecznicze i ich wyniki, z uwzględnieniem doświadczeń Centrum Onkologii Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. SŁOWA KLUCZOWE: Chłoniak Burkitta Chłoniak pierwotny śródpiersia Chłoniak anaplastyczny SUMMARY This paper presents a current definition and pathologic summary description along with clinical features of aggressive lymphoma: Burkitt, Primary Mediastinal B-cell, and anaplastic Large-cell Lymphoma as well as recent treatment approaches and outcomes including experience from the Maria Skłodowska-Curie Memorial Institute and Cancer Centre, Warszawa. KEY WORDS: Burkitt lymphoma Primary mediastinal lymphoma Anaplastic lymphoma Chłoniaki o wysokiej agresywności klinicznej charakteryzują się szybkim przebiegiem, patomorfologicznymi cechami wysokiej złośliwości, inwazyjnym wzrostem zmian nowotworowych i częstym występowaniem umiejscowień pozawęzłowych. Szansę przeŝycia mają, w zasadzie wyłącznie chorzy, którzy uzyskają całkowitą remisję w pierwszym podejściu leczniczym. Do tej grupy nowotworów naleŝy zaliczyć chłoniaka Burkitta (BL), chłoniaki z komórek B nieklasyfikowalne o cechach pośrednich między chłoniakiem rozlanym z duŝych komórek B (DLBCL) i BL (Intermediate- BL/DLBCL), chłoniaka pierwotnego śródpiersia (grasiczego) z komórek B (PMBL), oraz chłoniaka anaplastycznego z duŝych komórek (ALCL): ALK+ i ALK. CHŁONIAK BURKITTA Chłoniak Burkitta wywodzi się z limfocytów B, charakteryzuje się blisko 100% frakcją wzrostową i najkrótszym wśród nowotworów czasem podwojenia masy (około 26 godzin). Translokacja onkogenu MYC jest wysoce charakterystyczna, ale nieswoista.

2 126 J. WALEWSKI i wsp. Obraz histopatologiczny wykazuje rozlany naciek monomorficznych komórek o średniej wielkości, skąpej cytoplazmie i licznych jąderkach. Występują liczne figury podziału i histiocyty z materiałem apoptotycznym, co daje obraz starry-sky charakterystyczny, lecz nieswoisty. Obraz moŝe być bardziej pleomorficzny co do wielkości i wyglądu komórek w przypadkach, które w przeszłości określano jako BL atypowy lub chłoniak podobny do BL (BLL) kategorie obecnie nie uŝywane. Immunofenotyp w badaniach immunohistochemicznych (IH) obejmuje następujące odczyny: CD20+/CD10+/IgM+/MYC+/BCL 6+/Tcl1+/ CD44 / Mum1 /CD138 /BCL-2. Blisko 100% komórek jest Ki67+ i CD W cytometrii przepływowej (krew obwodowa w przypadkach białaczki Burkitta, płyn wysiękowy, płyn mózgowordzeniowy lub zawiesina komórek z aspiratu/biopsji cienkoigłowej zmiany litej) komórki BL wykazują ekspresję CD45 bright i antygenów limfocytów B (CD19, CD20, CD22 i CD79a), HLADR, CD77 i ko-ekspresję CD43 oraz wykazują nagromadzenie monoklonalnego łańcucha cięŝkiego klasy IgM oraz jednego z łańcuchów lekkich (kappa lub lambda). Średnia intensywność fluorescencji (MFI Median Fluorescence Intensity) CD20 jest przykładowo, większa niŝ CD19, a w przypadku CD10 i CD38 MFI jest większa w komórkach BL niŝ DLBCL typu komórki z ośrodka rozmnaŝania (germinal center B-cell-like). Komórki BL nie wykazują ekspresji antygenów: CD5, CD11c, CD23, CD25, TdT. W części przypadków moŝe występować róŝnicowanie plazmocytoidne: CD16&CD56+, CD56+, CD138+. W większości przypadków BL występuje translokacja genu MYC (8q24) do regionu łańcucha cięŝkiego immunoglobulin (14q32) lub rzadziej do locus łańcucha kappa (2p12) lub lambda (22q11). Jest to często jedyne zaburzenie cytogenetyczne w kariotypie BL, chociaŝ mogą współwystępować nieliczne (nie więcej niŝ 3) zaburzenia obejmujące chromosomy 1q, 7, 12 (dodatki) i 6q, 13q32-34, 17p (ubytki). Przypadki, w których obok translokacji MYC występuje translokacja genu BCL2 (18q21), BCL6 (3q27) lub CCND1(11q13) oraz przypadki, w których obok translokacji MYC, występują liczniejsze niŝ 3 zmiany ilościowe kariotypu, są obecnie zaliczane do nieklasyfikowalnych chłoniaków z komórek B z cechami pośrednimi między DLBCL a BL (Int-BL/DLBCL). Chłoniaki te a zwłaszcza double/triple hit lymphoma, wykazują oporność na leczenie. W ok. 10% przypadków BL badanie FISH nie wykazuje translokacji MYC [1, 2]. Postać sporadyczna choroby (poza Afryką równikową i Papuą, N. Gwineą) występuje głównie u dzieci i młodzieŝy (50% chłoniaków u dzieci), u dorosłych stanowi 1 2% chłoniaków nie-hodgkina, w 15 20% jest związana z wirusem EBV. Zachorowalność w Europie wynosi ok. 0.2 na mieszkańców z 2 3-krotną przewagą męŝczyzn. ChociaŜ mediana wieku chorych wynosi 30 lat, chorzy w wieku >40 l. stanowią (w USA) ok. 60% chorych dorosłych. U nosicieli HIV, BL jest chorobą definiującą AIDS, występującą razy częściej niŝ przypadki sporadyczne. Związek z EBV występuje w 30 40% przypadków. U większości chorych na postać sporadyczną BL, w chwili rozpoznania występuje masywna zmiana w jamie brzusznej oraz cechy laboratoryjne i kliniczne zespołu rozpadu guza (TLS). Zajęcie szpiku rzadziej u dorosłych, u dzieci występuje w 20 40%

3 Chłoniaki o wysokiej agresywności klinicznej 127 przypadków, a ośrodkowego układu nerwowego (OUN) w 10 20%. Do najczęstszych umiejscowień choroby naleŝą: okolica krętniczo-kątnicza, węzły chłonne obwodowe, krezkowe i zaotrzewnowe, migdałki, jajniki, nerki. Zajęcie piersi, często obustronne, moŝe występować w okresie dojrzewania, ciąŝy lub laktacji. Zmianom w jamie brzusznej często towarzyszy płyn wysiękowy, ale zajęcie wątroby lub śledziony jest rzadkie. NaleŜy podkreślić, Ŝe płyn wysiękowy w jamie brzusznej jest dobrym źródłem materiału diagnostycznego, poniewaŝ zwykle zawiera liczne komórki chłoniaka Burlitta i powinien być zbadany metodami cytometrii przepływowej i cytogenetyki. U chorych ze zmianami masywnymi moŝe występować faza białaczkowa, ale białaczka Burkitta (dawniej określana jako ALL-L3 w klasyfikacji FAB) jest rzadka. ŚwieŜo rozpoznany BL jest zazwyczaj stanem naglącym ze względu na dynamikę choroby i TLS występujący nawet przed rozpoczęciem chemioterapii, zagroŝenie niewydolnością nerek, niedroŝnością przewodu pokarmowego, uciskiem dróg moczowych, uszkodzeniem rdzenia kręgowego w przypadkach zmian zaotrzewnowych. Czynniki ryzyka międzynarodowego wskaźnika rokowniczego IPI (wiek >60 l., stan sprawności > 1, stopień zaawansowania klinicznego wg Ann Arbor >II, LDH > normy, liczba umiejscowień pozawęzłowych > 1) oraz obecność zmiany masywnej ( > 10 cm) mają istotne znaczenie takŝe w BL. Oprócz systemu z Ann Arbor, w klasyfikacji zaawansowania BL jest często stosowany system St. Jude Children s Research Hospital uwzględniający ewentualną resekcję zmiany w jamie brzusznej i konkretne umiejscowienie choroby (wewnątrz klatki piersiowej, około-rdzeniowe, w szpiku, OUN, nieoperacyjne w jamie brzusznej jako niepomyślne), jednak obecnie traci on znaczenie ze względu na odejście od zabiegów redukujących masę nowotworu i spadek znaczenia niektórych czynników rokowniczych (umiejscowienie choroby) dzięki wdroŝeniu wysoce aktywnych programów leczenia systemowego [2]. Ocena chorego i ustalenie zaawansowania BL powinno być wykonane w trybie pilnym, optymalnie w ciągu godzin. Zasadniczym krokiem jest uzyskanie miarodajnego materiału diagnostycznego i wykonanie wszystkich badań (histopatologia, immunohistochemia, cytometria przepływowa, ocena kariotypu i analiza FISH), które są w danym przypadku (często wszystkie wymienione) niezbędne do ustalenia wiarygodnego rozpoznania. Umiejscowienie choroby określa się na podstawie tomografii komputerowej klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy, rezonansu magnetycznego w razie zajęcia OUN, biopsji szpiku i nakłucia lędźwiowego. Płyn mózgowordzeniowy i płyn wysiękowy, o ile występuje powinien być zbadany metodą cytometrii przepływowej ze względu na jej większą czułość od badania cytologicznego i często równieŝ od badania histopatologicznego. Konieczna jest ocena czynności nerek (klirens kreatyniny) i wątroby oraz badanie w kierunku wirusa HIV. Postępy w leczeniu BL w okresie minionych 40 lat wyraŝają się poprawą częstości wyleczeń z 10 20% do 70 90%. Ten postęp był moŝliwy dzięki stwierdzeniu odrębności BL od nowotworów limfoblastycznych i wdroŝeniu u dorosłych, intensywnych programów chemioterapii sprawdzonych uprzednio u dzieci, obejmujących skojarzenie antymetabolitów z lekami alkilującymi w odpowiednich dawkach, a takŝe profilaktyka zajęcia OUN oraz profilaktyka TLS.

4 128 J. WALEWSKI i wsp. Najbardziej rozpowszechnionym programem leczenia BL u dorosłych jest program CODOX-M/IVAC, oryginalnie opracowany zarówno dla zarówno dzieci, jak i dorosłych, składający się z 3 kursów CODOX-M dla chorych bez czynników ryzyka lub z 4 kursów naprzemiennych CODOX-M i IVAC dla chorych o ryzyku podwyŝszonym. Program ten zawiera frakcjonowany cyklofosfamid (1600 mg/m 2 ), doksorubicynę, winkrystynę i metotreksat w wysokich dawkach (6720 mg/m 2 ) we wlewie 24- godzinnym, stosowane naprzemiennie z frakcjonowanym ifosfamidem (7500 mg/m 2 ), etopozydem i cytarabiną w wysokich dawkach (8000 mg/m 2 ) oraz trójlekowe leczenie dokanałowe (metotreksat, cytarabina, deksametazon). W porównaniu z poprzednią wersją tego programu bez cytarabiny i z mniejszą dawką metotreksatu, wyniki u chorych o medianie wieku 25 l. były 4-krotnie lepsze, 2-letnie przeŝycie chorych bez niepowodzenia (EFS) wyniosło 92%, a całkowite (OS) 100%. Program ten został poddany ocenie w międzynarodowym badaniu klinicznym fazy II, obejmującym 52 chorych o medianie wieku 35 l. z uwzględnieniem czynników ryzyka IPI oraz obecności zmiany masywnej. Dwuletnie przeŝycie EFS i OS było wyraźnie gorsze odpowiednio: 65% i 73%, ale znacząco lepsze od danych historycznych [3]. Ze względu na znaczną toksyczność hematologiczną i w zakresie błon śluzowych, program ten zmodyfikowano redukując dawkę metotreksatu o 55% do 3000 mg/m 2. W celu włączenia do następnej wersji tego badania chorych w wieku >65 l., wprowadzono dalsze redukcje dawek dla chorych starszych: metotreksat 1000 mg/m 2 (redukcja o 85%), cytarabina 4000 mg/m 2 (redukcja o 50%), ifosfamid 5000 mg/m 2 (redukcja o 33%). Wyniki leczenia 53 chorych na BL o medianie wieku 37 l. były podobne, jak w poprzednim badaniu z pełnymi dawkami leków: przeŝycie wolne od progresji (PFS) 64% i OS 67% [4]. Toksyczność hematologiczna była podobna (4 o u większości chorych), ale toksyczność śluzówkowa 4 o uległa redukcji z 40% do 8%. Śmiertelność zaleŝna od leczenia wyniosła 8%. ChociaŜ badanie to było adresowane m.in. do chorych starszych, wiek tylko 8% włączonych chorych przekraczał 60 l., a wyniki były u nich znacznie gorsze niŝ u młodszych (OS 25%). Do badania tego włączano równieŝ chorych na DLBCL o frakcji proliferacyjnej >95% i nie stwierdzono istotnych róŝnic przeŝycia w porównaniu z BL. Natomiast nie przeŝył Ŝaden z 4 chorych, u których stwierdzono podwójną translokację t(8;14) i t(14;18). Jak dotąd, nie wiadomo, czy dodanie rituximabu do programu CODOX-M/IVAC moŝe istotnie poprawić wyniki. Wstępne dane jednego takiego badania obejmującego 24 chorych o medianie wieku 45 l. (w tym 8 chorych HIV+) są zachęcające [5]. Największe pod względem liczby chorych, obecnie aktywne badanie kliniczne dotyczące m.in. BL (włączono ponad 150 chorych na BL, w tym 23 chorych w Centrum Onkologii Instytucie w Warszawie) jest prowadzone w ramach European Leukemia Network przez niemiecką grupę badawczą ostrej białaczki limfoblastycznej u dorosłych (GMALL German Multicenter Adult ALL Study Group). Program leczenia (GMALL B-ALL/NHL 2002) jest modyfikacją chemioterapii od wielu lat rozwijanej w odniesieniu do dzieci chorych na ALL przez grupę BFM (Berlin-Frankfurt-Münster) i zawiera 3 bloki 5-dniowej intensywnej chemioterapii stosowane naprzemiennie do 6 kursów: blok A: frakcjonowany ifosfamid 4000 mg/m 2, metrotreksat 1500 mg/m 2 /24

5 Chłoniaki o wysokiej agresywności klinicznej 129 godz., winkrystyna, tenipozyd, cytarabina 600 mg/m 2, blok B: frakcjonowany cyklofosfamid 1000 mg/m 2, metotreksat 1500 mg/m 2 /24 godz., winkrystyna, doksorubicyna, cytarabina 600 mg/m 2, blok C: windezyna, metotreksat 1500 mg/m 2 /24 godz., etopozyd 500 mg/m 2, cytarabina 4000 mg/m 2. Ponadto, w kaŝdym cyklu leczenia: deksametazon i trójlekowe leczenie dokanałowe. W 1 dniu kaŝdego cyklu rituximab 375 mg/m 2 oraz 2 dawki podtrzymujące po zakończeniu chemioterapii. Chorzy w I-II stopniu zaawansowania BL, którzy uzyskali całkowitą remisję po 2 kursie leczenia, otrzymują 4 bloki (ABCA), natomiast pozostali chorzy 6 bloków (ABC x 2). Właściwe leczenie jest poprzedzone prefazą zawierającą cyklofosfamid 200 mg/m 2 i prednison 60 mg/m 2 przez 5 dni w celu zminimalizowania ryzyka TLS. Chorzy w wieku > 55 l. otrzymują zredukowane dawki metotreksatu (500 mg/m 2 ) i nie otrzymują cytarabiny w wysokich dawkach lub otrzymują dawki zredukowane (2000 mg/m 2 ), o ile są w dobrym stanie biologicznym [6]. Rycina 1. Program optymalizacji leczenia chłoniaków agresywnych GMALL B-ALL/NHL 2002 Wiek Niepowodzenie: HCT (allo, auto) P R A1 R B1 R C1 R A2 R B2 R C2 R R Afereza : CS I/II, CR po B1 RT (Med, CNS, PR) Wiek >55 P R A1 R B1 R A2 R B2 R A3 R B3 R R P A B C Cyklofosfamid Ifosfamid 1600 a Cycklofosfamid 1000 Windezyna 3 tygodnie Prednison Metotreksat 1500 Metotreksat 1500 Metotreksat 1500 Cytarabina 600 Cytarabina 600 Cytarabina 4000 (500) (2000) Tenipozyd 100 Doksorubicyna 50 Etopozyd 500 Winkrystyna 2 Winkrystyna 2 Dx, Rituximab, Cyt/Met/Dx i.th. G-CSF a mg/m 2 Ryc. 1. Program optymalizacji leczenia chłoniaków agresywnych GMALL B-ALL/NHL 2002 Fig. 1. Optimization protocol for therapy of aggressive lymphoma GMALL B-ALL/NHL 2002 W grupie dotychczas ocenionych 146 chorych na BL, 3-letnie OS wyniosło 91% dla chorych w wieku < 55 r.ŝ. i 84% dla chorych starszych. U chorych w fazie białaczkowej (B-ALL) wyniki były znacząco gorsze u starszych (OS 39%) niŝ u młodszych chorych (OS 79%), prawdopodobnie w związku z wyłączeniem cytarabiny w wysokich dawkach u chorych starszych. Śmiertelność zaleŝna od leczenia wyniosła 3% u chorych na BL i 11% u chorych w fazie białaczkowej.

6 130 J. WALEWSKI i wsp. Wyniki analizy przejściowej tego badania są najbardziej obiecujące spośród prezentowanych dotychczas wyników u dorosłych i wskazują na istotne znaczenie skojarzenia średnich dawek metotreksatu i wysokich dawek cytarabiny u chorych o wysokim ryzyku. Rola rituximabu w tym programie nie moŝe być indywidualnie oceniona, ale porównanie z programem CODOX-M/IVAC, w którym dawki krytycznie waŝnych leków są porównywalne lub większe niŝ w GMALL B-ALL/NHL 2002, a wyniki gorsze, wskazuje na jego pozytywny efekt. Tabela 1. Chłoniak Burkitta: wyniki wybranych badań klinicznych Table 1. Results of selected clinical studies in Burkitt lymphoma Program N Mediana wieku OS ( 2 lata) Autorzy/rok CODOXM/IVAC % (wiek 65) 25% (wiek > 65) Mead 2008 R-CODOXM/IVAC % Abramson 2008 GMALL B-ALL/NHL % (wiek 55) 84% (wiek >55) Hoelzer 2007 R-Hyper-CVAD % Thomas 2006 R-DA-EPOCH % Dunleavy 2006 GELA/GOELAMS LMB % Diviné 2005 HOVON 27 BL % van Imhoff 2005 Spośród innych programów o wysokiej aktywności (OS %) stosowanych u dorosłych chorych na BL i ocenionych, jak dotychczas, wstępnie w niewielkich badaniach z pojedynczych ośrodków, naleŝy wymienić program Hyper-CVAD skojarzony z rituximabem (2 dawki przeciwciała w pierwszych 4 cyklach leczenia) i program infuzyjny DA (dose-adjusted) EPOCH-R (rituximab) [7, 8]. Leczenie mieloablacyjne z transplantacją komórek krwiotwórczych (HCT Hematopoietic Cell Transplantation) bywa rozwaŝane jako opcja postępowania, zarówno w pierwszej linii, jak i w nawrocie BL. Dane publikowane są bardzo skąpe. W praktyce, wkomponowanie procedury autologicznej, a tym bardziej allogenicznej, do programu leczenia BL jest trudne, ze względu na dodatkowy czas potrzebny do kolekcjonowania komórek lub zaangaŝowania odpowiedniego dawcy. Tego czasu z zasady brakuje, poniewaŝ choroba zwłaszcza nie poddająca się leczeniu ma tendencję do progresji szybszej niŝ odnowa hematologiczna po poprzednim cyklu chemioterapii. Ponadto, intensywność programów mieloablacyjnych nie jest znacząco większa od współczesnych programów nie-mieloablacyjnych. Zwłaszcza napromienianie całego ciała (TBI), jako główny element takich programów, nie jest obiecujące, ze względu na od dawna znany brak skuteczności napromieniania w BL. Natomiast sam cyklofosfamid w dawce 120 mg/kg jest lekiem potencjalnie radykalnym w odniesieniu do BL o niskim ryzyku, co wykazał juŝ Sir Denis Burkitt stosując dawkę dwukrotnie niŝszą (1 2 podania) u dzieci w Kampali (Uganda) przed blisko 50 laty. Jednak w przypadku choroby o wysokim ryzyku, a tym bardziej nawrotowej, taka monoterapia, ew. skojarzona z napromienianiem, jest nieskuteczna. Warunkiem powodzenia procedury prze-

7 Chłoniaki o wysokiej agresywności klinicznej 131 szczepowej (auto- i allo-) jest uprzednie uzyskanie całkowitej lub częściowej remisji, a właśnie ten cel jest na ogół nieosiągalny w chorobie nawrotowej. Jedno z nielicznych doświadczeń prospektywnych z zastosowaniem HCT w BL pochodzi z okręgu Kolumbii Brytyjskiej, gdzie w latach wszyscy chorzy na BL byli wstępnie kwalifikowani do HCT w pierwszej linii leczenia. W indukcji remisji stosowano cyklofosfamid i metotreksat 3000 mg/m 2 w połowie cyklu chemioterapii, programy podobne do CHOP lub CODOX-M. Procedurę HCT zastosowano jedynie u 27 spośród 43 zakwalifikowanych chorych (63%), głównie w związku z opornością choroby u pozostałych 16 pacjentów. Auto-HCT otrzymało 20 chorych (19 po zastosowaniu purging u in vitro), a 6 chorych allo-hct od zgodnego rodzeństwa. W kondycjonowaniu stosowano cyklofosfamid mg/kg i TBI Gy oraz u części chorych etopozyd 1800 mg/m 2. W całej grupie 43 chorych, przeŝycie 3-letnie całkowite i wolne od wydarzeń, wyniosło odpowiednio, 45% i 42%, a u 27 chorych po HCT EFS wyniosło 51%. U 3 chorych nastąpiła progresja chłoniaka bezpośrednio przed HCT i wszyscy zmarli w ciągu 3 miesięcy od przeszczepienia. W przypadkach zaawansowanej choroby, LDH > normy i zajęcia szpiku; EFS wyniosło odpowiednio, 26%, 21% i 15% [9]. Wyniki tego programu są zdecydowanie poniŝej oczekiwań, ze względu na suboptymalne leczenie indukcyjne, którego nie poprawiła procedura mieloablacyjna. Prospektywne badanie fazy II (HOVON 27 BL) z zastosowaniem auto-hct po kondycjonowaniu programem BEAM u chorych na BL po krótkiej intensywnej indukcji remisji przeprowadzono w ramach holendersko-belgijskiej grupy badawczej HOVON. U 27 chorych na BL o medianie wieku 36 l. bez zajęcia OUN i bez zajęcia szpiku przekraczjącego 30%, podano 2 kursy chemioterapii indukcyjnej zawierającej m.in. frakcjonowany cyklofosfamid 4000 mg/m 2 i etopozyd 2000 mg/m 2 oraz 5 dawek metotreksatu dokanałowo. Nie stosowano antymetabolitów systemowo. Większość chorych (85%) zrealizowała cały program leczenia obejmujący auto-hct. Pięcioletnie OS i EFS wyniosło 81% i 73% [10]. Wyniki tego intensywnego programu przeszczepowego są podobne do wyników współczesnych programów nie-mieloablacyjnych. Podobne obserwacje wynikają z analizy danych rejestrowych EBMT. W grupie 70 chorych na BL, u których auto-hct wykonano w pierwszej całkowitej remisji, 3-letnie OS i PFS wyniosły 72% i 73% [11]. Procedury przeszczepowe są jednak zwykle traktowane jako leczenie ratunkowe w przypadkach nawrotu i oporności choroby. Według danych rejestrowych EBMT, 3- letnie OS po auto-hct w przypadkach nawrotu podatnego wyniosło 37%, a w przypadkach oporności 7%. W rejestrze EBMT obejmującym lata zidentyfikowano 71 chorych na BL poddanych allo-hct (6% wszystkich procedur allo) i wyniki porównano z danymi 416 chorych na BL poddanych auto-hct (3% wszystkich procedur auto), którzy byli dopasowani pod względem istotnych statystycznie zmiennych klinicznych. W chwili allo-hct stwierdzano CR1 u 39%, oporność u 20% i CR>1 lub nawrót podatny u 41% chorych. Stan choroby w chwili HCT był głównym czynnikiem determinującym

8 132 J. WALEWSKI i wsp. przeŝycie. W całej grupie chorych poddanych allo-hct, 4-letnie OS wyniosło 37%, a PFS 35%. Śmiertelność niezaleŝna od BL w ciągu 4 lat wyniosła 31%. Częstość nawrotów była podobna po auto- i allo-hct, a występowanie GVHD nie miało wpływu na przeŝycie [12]. Obserwacje te sugerują nieobecność efektu GvL (Graft vs Lymphoma) w przypadku BL. Zwraca uwagę dobre przeŝycie 4-letnie, jednak charakterystyka chorych i wybitna zaleŝność przeŝycia od stanu choroby w chwili HCT nie pozwalają wykluczyć moŝliwego faktu wyleczenia znacznej części chorych zanim zostali poddani przeszczepieniu. Podobne wyniki allo-hct uzyskano u 13 chorych (mediana wieku 13 l.) w obserwacji 24-letniej Uniwersytetu Minnesota: 10-letnie OS 31%. Całkowita remisja w chwili przeszczepienia była takŝe głównym czynnikiem rokowniczym u tych chorych. Oceniając łącznie te ograniczone doświadczenia transplantacyjne w BL, moŝna jedynie uznać, Ŝe długotrwałe remisje są moŝliwe zarówno po auto- jak i allo-hct u ok % chorych pod warunkiem, Ŝe w chwili przeszczepienia są oni w całkowitej remisji choroby. WNIOSKI Ustalenie rozpoznania BL wymaga zintegrowanego zastosowania metod histopatologicznych, immunohistochemicznych, cytometrii przepływowej i cytogenetyki molekularnej w celu wiarygodnego róŝnicowania z nową kategorią chłoniaków o charakterze pośrednim (int-dlbcl/bl) oraz DLBCL. Diagnostyka i leczenie powinny być wdroŝone w trybie pilnym. Program leczenia powinien obejmować zastosowanie leków alkilujących i antymetabolitów w średnich lub wysokich dawkach oraz przeciwciała anty-cd20, leczenie dokanałowe, profilaktykę i leczenie zespołu rozpadu guza, w tym zapewnienie moŝliwości hemodializy w razie nagłego wystąpienia wskazań. Leczenie powinno być prowadzone z moŝliwie najkrótszymi przerwami, w liczbie 3 do 6 kursów leczenia, zaleŝnie od szybkości odpowiedzi i czynników ryzyka. Leczenie choroby nawrotowej i opornej wymaga opracowania nowych podejść zwłaszcza, Ŝe znaczenie metod związanych z transplantacją komórek krwiotwórczych jest ograniczone. Chłoniak pierwotny śródpiersia (grasiczy) z duŝych komórek B Jest to agresywny nowotwór o budowie rozlanej wywodzący się z limfocytów B o domniemanym pochodzeniu z rdzenia grasicy, wykazujący charakterystyczne cechy kliniczne, immunofenotypowe i genotypowe (PMBL primary mediastinal (thymic) large B-cell lymphoma). Mikroskopowo, PMLBCL zajmuje grasicę, tkankę tłuszczową, ściany naczyń, często okoliczną tkankę płucną, opłucną i osierdzie w sposób rozlany. Mogą być zajęte węzły chłonne nadobojczykowe, ale nieobecność zajęcia innych węzłów obwodowych

9 Chłoniaki o wysokiej agresywności klinicznej 133 i szpiku naleŝy do definicji choroby. Rozległe włóknienie dzieli utkanie nowotworowe na małe poletka. Wielkość i kształt komórek są heterogenne. Jądro owalne lub nieregularne (centrocyto- lub centroblastopodobne), cytoplazma często jasna ( pusta ). W części przypadków, jądra mają morfologię pleomorficzną (przypominają komórki Reed-Sternberga i Hodgkina) lub wielopłatową (przypominają DLBCL). Komórki łatwo ulegają uszkodzeniu (efekt zgniecenia) podczas mediastinoskopii lub biopsji chirurgicznej, co utrudnia ocenę histopatologiczną. PMBL wymaga róŝnicowania z: chłoniakami o cechach pośrednich, nieklasyfikowalnymi ( gray zone lymphoma, B-cell lymphoma, unclassifiable, with features intermediate between diffuse large B- cell lymphoma and classical Hodgkin lymphoma), chłoniakami złoŝonymi (composite) z PMBL i klasycznym chłoniakiem Hodgkina (chl), DLBCL z wtórnym zajęciem śródpiersia przedniego, chłoniakami limfoblastycznymi z komórek T, klasycznym chłoniakiem Hodgkina (chl) typu stwardnienia guzkowego, rakami grasicy rakami przerzutowymi nowotworami zarodkowymi grasicy. Szczególnie trudne moŝe być róŝnicowanie PMBL z chłoniakami szarej strefy i chłoniakami złoŝonymi, w oparciu o skąpy materiał chirurgiczny z mediastinoskopii. Dlatego teŝ, jest wskazane pobieranie moŝliwie duŝego materiału biopsyjnego w celu uwidocznienia wszystkich komponentów histopatologicznych guza śródpiersia. Konieczne jest wykonanie badań immunohistochemicznych (IH). Komórki PMBL mają dodatnie odczyny pan-b (CD19, CD20, CD23) oraz CD45 i MAL oraz nie wykazują ekspresji antygenów zgodności tkankowej klasy II. Inne odczyny IH: CD30, MUM1, BCL2, BCL6 i CD10, są heterogenne. Cechą charakterystyczną, odróŝniającą PMBL od innych chłoniaków z duŝych komórek B, jest ekspresja tylko jednego komponentu receptora limfocytów B (CD79a+), a brak ekspresji powierzchniowej immunoglobuliny (sig-) najlepiej uchwytny w cytometrii przepływowej. Badania cytogenetyczne (porównawcza hybrydyzacja genomu) wykazują dodatkowy materiał w zakresie chromosomów 9p (amplifikacja JAK2, PDL1 i 2) oraz 2p (amplifikacja REL, BCL11A) w ponad połowie przypadków. Molekularny wzorzec transkrypcyjny PMBL jest charakterystyczny, odrębny od DLBCL, ale zawiera znaczny zbiór wspólny z klasycznym chłoniakiem Hodgkina (np. aktywacja NFκB i JAK- STAT). RearanŜacje BCL2, BCL6, MYC prawie nie występują [12, 13, 14]. PMBL stanowi 2 4% chłoniaków nie-hodgkina, występuje głównie u młodych dorosłych (mediana wieku: 35) ze znaczną przewagą zachorowań u kobiet (K/M 2/1). Choroba rozwija się w przednim-górnym śródpiersiu, wywiad zwykle nie przekracza 3 miesięcy. Mimo znacznej dynamiki wzrostu guza, w chwili rozpoznania zwykle nie stwierdza się ognisk choroby poza klatką piersiową, natomiast inwazyjność nowotworu wyraŝa się naciekaniem osierdzia i/lub serca, opłucnej, płuca i ściany klatki piersiowej. Guz często osiąga znaczne rozmiary (> 10 cm) i powoduje zespół Ŝyły głównej. Objawy systemowe występują rzadko, a podwyŝszenie LDH u większości chorych.

10 134 J. WALEWSKI i wsp. W przypadkach nawrotu lub progresji choroby, często występuje zajęcie narządów odległych: nerek, nadnerczy, wątroby, jajników i OUN. Wybór optymalnego leczenia PMBL jest przedmiotem kontrowersji, które są trudne do rozstrzygnięcia ze względu na brak badań randomizowanych. Publikowane dane retrospektywne obejmujące znaczne grupy chorych wskazują na podobne lub lepsze rokowanie PMBL w porównaniu z DLBCL, jednak metody leczenia są trudne do porównania, poniewaŝ chorzy na PMBL są często leczeni przy pomocy chemioterapii bardziej intensywnej niŝ CHOP (tzw. programy trzeciej generacji) oraz z reguły otrzymują napromienianie śródpiersia. Ponadto, u chorych na PMBL z zasady nie występują 2 spośród 5 czynników ryzyka IPI, które determinują przeŝycie chorych na chłoniaki agresywne: wiek > 60 l. i stopień zaawansowania choroby > II [15]. Reprezentatywnym przykładem heterogenności danych przytaczanych jako argument na rzecz lepszego rokowania w przypadkach PMBL niŝ DLBCL jest retrospektywne badanie populacyjne obejmujące 153 chorych na PMBL w porównaniu z 1273 chorymi na DLBCL leczonymi w latach w Kolumbii Brytyjskiej [16]. U chorych na PMBL stosowano w latach chemioterapię 3-ciej generacji MACOP-B lub VACOP-B, w latach program CHOP, a od 2001 roku immunochemioterapię R-CHOP. U chorych na PMBL i DLBCL, 10-letnie PFS wyniosło 69% i 47%, a OS 66% i 43%; róŝnice między PMBL i DLBCL były wysoce znamienne statystycznie i występowały takŝe po ograniczeniu analizy do chorych młodszych niŝ 65 l. Ponadto, inny był kształt krzywych przeŝycia; chorzy na PMBL osiągali plateau po 2 latach obserwacji, natomiast w przypadku DLBCL, krzywa prze- Ŝycia miała przebieg spadkowy, co wskazuje na stałe ryzyko nawrotu choroby. Jednak chorzy na PMBL byli znacznie młodsi niŝ chorzy na DLBCL (średnia wieku 37 vs. 64) i mieli niŝszy stopień zaawansowania choroby (CS I/II: 74% vs 30%), a jedynym czynnikiem ryzyka na podstawie modelu Coxa był stopień sprawności >1. Analiza przeŝycia w zaleŝności od metody leczenia wykazała, Ŝe istotne róŝnice wystąpiły jedynie między chorymi na PMBL leczonymi przy pomocy programów 3-ciej generacji (MACOP-B/VACOP-B) i CHOP. Jednak wpływ rodzaju chemioterapii na OS w analizie wieloczynnikowej nie osiągnął znamienności statystycznej. Napromienianie śródpiersia, które było stosowane rutynowo od 1998 r., nie miało istotnego wpływu na 5-letnie PFS ani OS. Inne obserwacje wskazujące na większą skuteczność programów 3-ciej generacji w porównaniu z CHOP pod względem częstości CR oraz PFS i OS pochodzą przede wszystkim z szeregu włoskich badań retrospektywnych, jedno- i wieloośrodkowych, w których kontrolę stanowiły dane historyczne oraz z retrospektywnego badania IELSG Międzynarodowej Grupy Badawczej Chłoniaków Pozawęzłowych, obejmującego 426 chorych na PMBL [17, 18]. Chorzy na PMBL stanowili 11% (n=87) 824 chorych włączonych do międzynarodowego badania randomizowanego (MInT) porównującego leczenie programem CHOP (lub podobnym) z immunochemioterapią R-CHOP u chorych na DLBCL w wieku <60 l., w II-IV stopniu zaawansowania lub w I stopniu ze zmiana masywną i z liczbą czynników IPI nie większą niŝ 1. Analiza wyników w podgrupach (PMBL oraz

11 Chłoniaki o wysokiej agresywności klinicznej 135 DLBCL z zajęciem śródpiersia mdlbcl, n=139) wykazała, Ŝe u chorych leczonych bez rituximabu, częstość progresji choroby (PD) była większa w podgrupie PMBL niŝ w mdlbcl (24% vs. 11%, p=0.09), natomiast u chorych leczonych programem R- CHOP częstość PD była znikoma (3% vs. 2%) w obu podgrupach. RóŜnice PFS i OS między podgrupami nie osiągnęły znamienności statystycznej. Te obserwacje sugerują, Ŝe program CHOP jest nieco mniej aktywny w leczeniu PMBL niŝ mdlbcl i Ŝe dodanie rituximabu eliminuje tę róŝnicę [19]. Znaczący wpływ rituximabu na poprawę przeŝycia 18 chorych na PMBL wykazano w wyniku badania programu DA-EPOCH (ciągły 96-godzinny wlew etopozydu, winkrystyny i doksorubicyny z adaptacją dawek leków mielosupresyjnych w zaleŝności od nadiru leukocytów i płytek po poprzednim kursie) z dodaniem przeciwciała. W porównaniu z historyczną kontrolą z tego samego ośrodka (n=40), PFS i OS u tych chorych wyniosło 93% vs. 67% (p=0.019) i 100% vs 78% (p=0.017). U 92% chorych odstąpiono od napromieniania śródpiersia ze względu na uzyskanie CR [20]. Wpływu rituximabu na przeŝycie nie wykazało natomiast badanie grupy włoskiej obejmujące 45 chorych na PMBL leczonych programem M/VACOP-B i napromienianiem śródpiersia z dodaniem rituximabu w porównaniu z kontrolą historyczną: 2-letnie PFS i OS wyniosło 84% i 80%, a w grupie kontrolnej przeŝycia 5-letnie, odpowiednio, 81% i 87%. Jednak wyniki historyczne były na tyle dobre, Ŝe trudno oczekiwać istotnej statystycznie poprawy w niewielkiej grupie chorych [21]. Znaczenie napromieniania śródpiersia stosowanego po zakończeniu chemioterapii dla skuteczności leczenia PMBL jest trudne do ustalenia ze względu na brak bezpośrednich danych porównawczych. W większości badań sugerujących lepsze przeŝycie chorych napromienianych w porównaniu z danymi z innych ośrodków lub historycznymi, zwraca uwagę zwiększenie odsetka CR po radioterapii, co moŝe oznaczać niezadowalającą skuteczność poprzedzającej chemioterapii. Badania, w których osiągano wysokie częstości CR, nie potwierdzały pozytywnego efektu napromieniania [15, 20]. W związku z upowszechnieniem zastosowania tomografii emisyjnej pozytonowej (FDG-PET) do oceny odpowiedzi na leczenie chłoniaków agresywnych, podejmowano próby uzaleŝnienia decyzji terapeutycznych od wyniku badania PET we wczesnej fazie leczenia (po 2 4 kursach chemioterapii). Jednak pierwsze doświadczenia w tym zakresie były niezadowalające ze względu na niską pozytywną wartość predykcyjną tego badania, co wykazano m.in. metodą weryfikacji histopatologicznej zmian o zwiększonej aktywności metabolicznej glukozy [22]. Doświadczenia Centrum Onkologii Instytutu w Warszawie w leczeniu chorych na PMBL z zastosowaniem chemioterapii standardowej były niepokojące ze względu na częste występowanie progresji w trakcie leczenia i nieskuteczność radioterapii w opanowaniu progresywnej choroby. Z tego względu, od 2004 r. chorzy na PMBL są włączani do programu GMALL B-ALL/NHL W ramach tego badania, w naszym ośrodku było leczonych od 2004 roku 43 chorych. W 2007 r. przeprowadzono ocenę wyników leczenia 20 spośród tych chorych łącznie z 6 chorymi leczonymi z zastosowaniem innych programów zawierających metotreksat w wysokich dawkach (CODOX-M/IVAC 4, MACOP-B 2 chorych) i

12 136 J. WALEWSKI i wsp. porównano z wynikami leczenia 42 pacjentów przed 2004 r. z zastosowaniem programu CHOP. Wszyscy chorzy, którzy uzyskali co najmniej częściową remisję byli napromieniani (87%). Rituximab otrzymywali wszyscy chorzy w ramach programu GMALL (n=20). Prawdopodobieństwo 5-letniego OS chorych leczonych intensywnie wyniosło 91%, a leczonych programem CHOP 50%. PFS wyniosło, odpowiednio, 83% i 33%. Analiza wieloczynnikowa z zastosowaniem modelu Cox a wykazała, Ŝe znamienny wpływ na przeŝycie całkowite miał rodzaj zastosowanej terapii: (szansa przeŝycia chorych leczonych intensywnie była większa o 85% niŝ chorych leczonych standardowo (p=0.0098), a takŝe podwyŝszone stęŝenie LDH oraz stan sprawności ogólnej. 1,0 0,9 PrzeŜycie całkowite 0,8 Prawdopodobieństwo przeŝycia 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 p=0,0055 0,1 CHTH standardowa CHTH zintensyfikowana 0, miesiące CHTH standardowa: CHOP + IFRT (5-letnie OS = 50%), CHTH zintensyfikowana: u większości chorych (77%) program GMALL B-ALL/NHL 2002 (5-letnie OS = 91%) Ryc. 2. PrzeŜycie całkowite (OS) chorych na PMBL w zaleŝności od intensywności leczenia Fig. 2. Overall survival (OS) of PMBL patients by intensity of treatment Powikłania leczenia były znaczące i wymagały hospitalizacji chorych przez większą część czasu leczenia. U wszystkich chorych występowała przynajmniej raz toksyczność hematologiczna 3 i 4 stopnia. Gorączka w okresie neutropenii wystąpiła u 74% chorych. Wszyscy chorzy otrzymywali G-CSF zgodnie z programem oraz przetoczenia preparatów krwiopochodnych wg wskazań. Zapalenie błon śluzowych jamy ustnej stopnia 3 wystąpiło u 70% chorych, a biegunka stopnia 3 u 50%. U 25% chorych występowały przejściowe wzrosty enzymów wątrobowych w stopniu 3 i 4. Trzech pacjentów nie otrzymało zaplanowanych 6 kursów chemioterapii z powodu powikłań zapalenia płuc o cięŝkim przebiegu, przedłuŝonej eliminacji metotreksatu z podwyŝszeniem stęŝenia kreatyniny oraz rzekomobłoniastego zapalenia jelit. U jednej

13 Chłoniaki o wysokiej agresywności klinicznej 137 chorej wystąpiła obwodowa neuropatia czuciowo-ruchowa wymagająca długotrwałej rehabilitacji [23]. 1,0 0,9 PrzeŜycie wolne od progresji 0,8 Prawdopodobieństwo przeŝycia 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 p=0,0001 0,1 CHTH standardowa CHTH zintensyfikowana 0, miesiące CHTH standardowa: CHOP + IFRT (5-letnie PFS = 33%), CHTH zintensyfikowana: u większości chorych (77%) program GMALL B-ALL/NHL 2002 (5-letnie PFS = 83%). Ryc. 3. PrzeŜycie wolne od progresji (PFS) chorych na PMBL w zaleŝności od intensywności leczenia Fig. 3. Progressionfree survival (PFS) of PMBL patients by intensity of treatment Nawroty PMBL występują zazwyczaj w ciągu pierwszych 12 miesięcy obserwacji, a bardzo rzadko po 2 latach od zakończenia leczenia. Wczesny charakter nawrotów świadczy o wysokiej agresywności choroby i w większości przypadków podobnie jak w chłoniaku Burkitta, choroba nawrotowa jest oporna na leczenie. Chemioterapia mieloablacyjna i auto-hct prowadzi do długotrwałych remisji u niewielu chorych (0 20%). Z doświadczeń Centrum Onkologii w Warszawie wynika Ŝe, nawrót lub progresja choroby wystąpiły u 32 z 68 (47%) pacjentów, w tym u 67% pacjentów leczonych programem CHOP i u 17% leczonych programami zintensyfikowanymi. U większości chorych (n=25, 78%) doszło do progresji w trakcie leczenia pierwszej linii lub w ciągu pierwszych trzech miesięcy po jej zakończeniu. U 7 pacjentów wznowa wystąpiła w okresie 5 18 miesięcy od zakończenia leczenia. Progresja choroby nastąpiła w śródpiersiu, płucach, nerkach, nadnerczach, węzłach chłonnych jamy brzusznej i w OUN. Wszyscy pacjenci otrzymywali chemioterapię kolejnych linii (programy DHAP, ES- HAP, ICE lub zawierające metotreksat w wysokich dawkach), ale tylko 9 pacjentów (28%) uzyskało trwałą remisję, w tym 6 chorych po konsolidacji z zastosowaniem auto-hct [23, 24].

14 138 J. WALEWSKI i wsp. WNIOSKI Chłoniak pierwotny śródpiersia (grasiczy) z komórek B jest odrębną jednostką chorobową wymagającą wiarygodnego róŝnicowania z innymi nowotworami, w szczególności, z zajęciem śródpiersia w przebiegu DLBCL, klasycznym chłoniakiem Hodgkina, chłoniakami,,granicznymi i chłoniakiem limfoblastycznym z komórek T. Wybór optymalnego leczenia musi z konieczności, opierać się na ocenie licznych publikowanych danych retrospektywnych i nielicznych prospektywnych badań obejmujących niewielkie grupy chorych i przeprowadzonych bez równoległej grupy kontrolnej. Doświadczenie Centrum Onkologii w Warszawie obejmujące 42 chorych leczonych programem CHOP i 43 chorych leczonych programem o wysokiej intensywności zawierającym antymetabolity w wysokich dawkach oraz rituximab przemawia za wyborem leczenia intensywnego. Zastosowanie rituximabu jest racjonalnie uzasadnione wynikami badań zawierającymi kontrolę historyczną z tych samych ośrodków oraz wynikami analizy w podgrupach wyodrębnionych z populacji chorych włączonych do międzynarodowego, randomizowanego badania MInT. Rola radioterapii śródpiersia stosowanej w celu konsolidacji odpowiedzi na chemioterapię sprowadza się najprawdopodobniej do poprawy jakości remisji i nie moŝna wykluczyć, Ŝe poprawia przeŝycie chorych, którzy osiągnęli remisję częściową. Leczenie choroby nawrotowej i opornej wymaga podobnie jak w przypadku chłoniaka Burkitta, opracowania nowych podejść. Chłoniak anaplastyczny z duŝych komórek (ALCL) ALK dodatni i ALCL ALK ujemny Chłoniaki anaplastyczne z duŝych komórek (anaplastic large cell lymphoma, AL- CL) ALK pozytywny i ALK negatywny są, zgodnie z aktualną definicją WHO, odrębnymi podtypami chłoniaków z obwodowych limfocytów T. Morfologicznie, są najczęściej zbudowane z duŝych komórek limfoidnych o obfitej cytoplazmie i pleomorficznym jądrze, często w kształcie podkowy. NajwaŜniejszą róŝnicą między nimi jest obecność translokacji genu ALK (anaplastic lymphoma kinase) z ekspresją białka ALK. Oba rodzaje chłoniaków wykazują wyraźną ekspresję CD30. ALCL, ALK(+) i ALK( ) naleŝy róŝnicować z: ALCL postacią pierwotnie skórną (zawsze ALK ujemny) innymi podtypami chłoniaków z obwodowych komórek B i T o morfologii anaplastycznej i/lub z ekspresją CD30 (w tym z chłoniakami z obwodowych komórek T bliŝej nieokreślonymi, PTCL NOS) klasycznym chłoniakiem Hodgkina przerzutami raka lub czerniaka (w związku z często niecałkowitym zajęciem węzła chłonnego, np. typowo w zatokach węzła).

15 Chłoniaki o wysokiej agresywności klinicznej 139 Oba podtypy chłoniaków zajmują zarówno węzły chłonne, jak i tkanki pozawęzłowe. Zajęcie OUN, przewodu pokarmowego jest rzadkie. Zajęcie szpiku (w badaniach IH) występuje w ok. 30% przypadków. Wariant drobnokomórkowy ALCL ALK dodatni moŝe mieć postać białaczkową. Morfologicznie, w badaniach histopatologicznych (HP) oba podtypy ALCL zbudowane są z duŝych okrągłych, owalnych lub wielokątnych komórek limfoidalnych z obfitą cytoplazmą i jądrem od okrągłego lub nerkowatego do podkowiastego. Naciekom nowotworowym mogą towarzyszyć nacieki zapalane złoŝone z komórek plazmatycznych, granulocytów, histiocytów oraz włóknienie podścieliska. WyróŜnia się kilka wariantów ALCL: zwykły, olbrzymiokomórkowy, limfohistiocytarny, bogaty w nacieki z granulocytów obojętnochłonnych i drobnokomórkowy (nie występuje w ALCL ALK ujemny). Zawsze jest konieczne wykonanie badań IH. Komórki ALCL wykazują silnie dodatni odczyn CD30 o charakterze błonowym i w okolicy aparatu Golgie go na wszystkich komórkach (poza wariantem drobnokomórkowym), przypadki ALK(+) wykazują odczyn ALK w róŝnych strukturach komórki, który koreluje z róŝnymi wariantami translokacyjnymi ALK i tworzeniem róŝnych genów fuzyjnych. Większość przypadków ALCL ALK dodatni wykazuje dodatni odczyn błonowy EMA, a część przypadków - odczyn na cytokeratynę (CK), co utrudnia diagnostykę róŝnicową z przerzutami raków, szczególnie w przypadkach o słabym odczynie CD45 i CD45RO. Większość ALCL ALK dodatni wykazuje ekspresję jednego lub wielu antygenów pan-t (CD2, CD4, CD5, CD25, CD43, rzadko CD3) oraz ekspresję TIA1, granzymu B i/lub perforyny. ALCL ALK ujemny, częściej wykazują ekspresję CD2 i CD3, a rzadziej pozostałych antygenów pan-t. Występują nieliczne przypadki null cell, w których badania IH nie wykazują tych antygenów. W takich przypadkach, rozpoznanie ALCL moŝna potwierdzić przy pomocy cytometrii przepływowej komórek uzyskanych metodą biopsji cienkoigłowej lub badań cytogenetycznych (FISH) z zastosowaniem sondy ALK, lub badania rearanŝacji receptora komórek T (TCR), które występują w ok. 90% przypadków ALCL (TCRβ, TCRγ). Znaczenie cytometrii przepływowej w diagnostyce ALCL, jak i innych PTCL, polega ponadto na moŝliwości oceny ekspresji CD52, która moŝe mieć znaczenie w kwalifikacji do leczenia alemtuzumabem. Charakterystyczna dla ALCL ALK dodatnich jest translokacja t(2;5)(p23;q35) powodująca fuzję genu ALK i genu nukleofosminy NPM, występująca w około 85% przypadków i związana z ekspresją białka ALK w cytoplazmie i w jądrze komórkowym w odczynie IH. W pozostałych przypadkach, gen ALK ulega translokacji do innego chromosomu, a produkt powstałego genu fuzyjnego wykazuje inny charakter w badaniu IH. W przypadkach ALCL ALK ujemnych, nie znaleziono powtarzalnych nieprawidłowości cytogenetycznych i nie wykazano definitywnych róŝnic profilu ekspresji genów w stosunku do ALCL ALK dodatnich i PTCL NOS [25, 26]. ALCL ALK dodatni stanowi ok. 3% chłoniaków nie-hodgkina u dorosłych i 10 20% u dzieci, większość zachorowań występuje w pierwszych 3 dekadach Ŝycia, z przewagą u męŝczyzn.

16 140 J. WALEWSKI i wsp. W większości przypadków (70%) choroba jest w III i IV stopniu zaawansowania, z zajęciem węzłów obwodowych i jamy brzusznej oraz umiejscowień pozawęzłowych, w tym szpiku. Często występują objawy systemowe (gorączka) [28, 29, 30]. Dane dotyczące skuteczności leczenia ALCL są trudne do jednoznacznej oceny, chociaŝ najczęściej spotyka się sugestie o bardzo dobrym rokowaniu w przypadku ALCL ALK+, wyraźnie lepszym niŝ w przypadku ALK i PTCL NOS. Jednak badania, na których są oparte te sugestie, były w większości retrospektywne, grupy chorych niejednorodne pod względem rozpoznania, którego kryteria ulegały sprecyzowaniu w okresie ostatnich 10 lat, a metody leczenia zróŝnicowane. Leczenie dzieci było z reguły bardziej intensywne niŝ u dorosłych w ośrodkach europejskich zwykle stosowano programy intensywne oparte na modelu opracowanym w grupie BFM dla BL lub podobne, w ośrodkach USA częściej stosowano programy opracowane dla ALL. U dorosłych, zwykle jest stosowany program CHOP lub podobne. Szereg retrospektywnych badań kliniczno-patologicznych wykazało znamienną statystycznie zaleŝność przeŝycia chorych od czynników ryzyka wg IPI, zwłaszcza zaawansowania choroby i wieku. RóŜnica wieku wydaje się decydująca dla róŝnicy rokowania między ALCL ALK+ i ALK-, poniewaŝ w przypadkach ALK- chorzy są zazwyczaj starsi. W zaleŝności od klinicznych czynników ryzyka, przeŝycie 5-letnie chorych na ALCL ALK+ zawiera się w szerokim przedziale od 40% do ponad 90%. PoniewaŜ w większości przypadków, ALCL jest chorobą zaawansowaną, u znacznej części chorych wyniki są niezadowalające i istnieje potrzeba optymalizacji leczenia. Według aktualnych zaleceń NCCN dotyczących leczenia pierwszej linii chorych na PTCL, preferowane jest leczenie chorych w ramach badania klinicznego ze względu na brak ustalonego standardu. Poza badaniem klinicznym, jest zalecany jeden z programów często stosowanych w USA w przypadkach chłoniaków agresywnych: CHOP, EPOCH lub Hyper-CVAD. Ostatnio opublikowano wyniki międzynarodowego badania prospektywnego obejmującego 352 chorych na ALCL (AKL+ w 96%) o medianie wieku 11 l. ( l.), w którym oceniano zmodyfikowany program chemioterapii BFM 90 (prefaza, metotreksat, ifosfamid, cytarabina, etopozyd stosowane naprzemienie z metotrexatem, cyklofosfamidem, doksorubicyną, łącznie 6 kursów) z randomizacją dawkowania metotreksatu: 1000 mg/m 2 /24 godz. i leczenie dokanałowe lub 3000 mg/m 2 /3 godz. bez leczenia dokanałowego. PrzeŜycie 2-letnie EFS i OS, wyniosło u chorych w 1 ramieniu badania 74% i 90%, a w 2 ramieniu, odpowiednio, 75% i 95%. Badanie to wykazało doskonałe wyniki intensywnej chemioterapii, której toksyczność znacznie zredukowano przez modyfikację dawki metotreksatu (większa dawka w krótszym czasie podania) i eliminację leczenia dokanałowego [31]. W Centrum Onkologii Instytutu w Warszawie, w latach , chorych na ALCL leczono z zastosowaniem chemioterapii standardowej CHOP. W grupie 65 zidentyfikowanych chorych, mediana wieku wyniosła 40 l., ALK+ stwierdzono u 45% chorych, objawy systemowe u 54%, liczbę czynników IPI >1 u 47%, obecność zmiany masywnej u 50% chorych. PrzeŜycie 5-letnie OS i PFS wyniosło 49% i 36%. Do czynników istotnie wpływających na OS (model proporcjonalnego ryzyka Coxa) naleŝały: IV stopień zaawansowania choroby, objawy systemowe i zmiana masywna [27].

17 Chłoniaki o wysokiej agresywności klinicznej 141 Wyniki leczenia chorych na ALCL z zastosowaniem programu CHOP okazały się niezadowalające, dlatego teŝ od 2004 r. chorych z tym rozpoznaniem włączano do programu GMALL B-ALL/NHL 2002 (z pominięciem przeciwciała anty-cd20). Dotychczas leczono tą metodą 19 chorych o medianie wieku 34 l., w większości przypadków (83%) stwierdzano ALK+, objawy systemowe występowały u 56%, liczba czynników IPI >1 u 67% chorych. Mediana przeŝycia nie została osiągnięta, a projektowane 5-letnie OS wyniosło 67%. Spośród 5 zgonów, 1 nastąpił z powodu ostrej białaczki szpikowej, pozostałe z powodu progresji ALCL. Ze względu na małą liczbę chorych i krótki czas obserwacji, nie jest moŝliwe zastosowanie metod statystycznych do porównania przeŝycia chorych w obu grupach, historycznej i aktualnej, jednak zaznacza się wyraźna tendencja w kierunku dłuŝszego przeŝycia chorych leczonych przy pomocy programu zintensyfikowanego. N=82 Mediana przeŝycia IPI 0-1: nie osiągnięta (>20 lat obserwacji) IPI >1: 1.06 lat log rank p<0.001 Ryc. 4. PrzeŜycie całkowite chorych na ALCL w latach w zaleŝności od liczby czynników ryzyka IPI Fig. 4. Overall survival of ALCL patients in years by the IPI score Group 1: Chorzy leczeni programem CHOP; 5-letnie OS: 49% Group 2: Chorzy leczeni programem GMALL B-ALL/NHL 2002; 5-letnie OS: 67% Log rank p=0,6523 Ryc. 5. PrzeŜycie całkowite chorych na ALCL w latach w zaleŝności od metody leczenia Fig. 5. Overall survival of ALCL patients in zears by treatment regimen WNIOSKI Chłoniaki anaplastyczne z duŝych komórek: ALK dodatnie i ALK ujemne, stanowią odrębne jednostki patomorfologiczne, wymagające róŝnicowania z innymi chłoniakami CD30+, w tym z klasycznym chłoniakiem Hodgkina, z chłoniakami z obwodowych komórek T inaczej nieokreślonymi, a takŝe z przerzutami raka i czerniaka.

18 142 J. WALEWSKI i wsp. Przebieg naturalny i odpowiedź na leczenie chłoniaków ALCL wykazują znamienną statystycznie zaleŝność od liczby czynników ryzyka IPI, w tym w szczególności od wieku i stanu zaawansowania choroby. Optymalny sposób leczenia ALCL nie został ustalony; u dorosłych są najczęściej stosowane programy chemioterapii analogiczne do stosowanych w przypadkach agresywnych chłoniaków z komórek B: CHOP, EPOCH, Hyper-CVAD. Doświadczenia europejskich grup pediatrycznych, zwłaszcza grupy badawczej BFM, wskazują, Ŝe optymalnym sposobem leczenia u dzieci i młodzieŝy jest naprzemienna chemioterapia zawierająca frakcjonowane dawkowanie leków alkilujących, metotreksat w średnio-wysokiej dawce o skróconym czasie podawania oraz zredukowane dawki doksorubicyny, etopozydu i cytarabiny. Program ten prowadzi do wyleczenia ponad 90% pacjentów i wiąŝe się z niewielką toksycznością późną. ChociaŜ rola metotreksatu w średnio-wysokich dawkach jest niepotwierdzona, to pozwala na pominięcie inwazyjnego leczenia dokanałowego bez zwiększenia ryzyka nawrotów w OUN. Ocena skuteczności podobnego podejścia leczniczego u dorosłych wymaga dalszych prospektywnych badań klinicznych, prowadzonych obecnie m.in. w Centrum Onkologii w Warszawie. PIŚMIENNICTWO 1. Leoncini L, Raphaël M, Stein H, Harris NL, Jaffe ES, Kluin PM: Burkitt lymphoma. In: Swerdlow SH, Campo E, Harris NL, Jaffe ES, Pileri SA, Stein H, Thiele J, Vardiman JW (Eds.): WHO classification of tumours of haematopoietic and lymphoid tissues. IARC: Lyon 2008, pp Perkins AS, Friedberg JW Burkitt Lymphoma in Adults. Hematology, Am Soc Hematol Educ Program 2008; 2008: Mead GM, Sydes MR, Walewski J et al.: An international evaluation of CODOX-M alternating with IVAC in adult Burkitt s lymphoma: results of United Kingdom Lymphoma Group LY 06 study. Ann Oncol 2002; 13: Mead GM, Barrans SL, Qian W et al.: A prospective clinicopathologic study of dose-modified CODOX-M/IVAC in patients with sporadic Burkitt lymphoma defined using cytogenetic and immunophenotypic criteria (MRC/NCRI LY 10 trial). Blood 2008; 112: Abramson JS, Barnes JA, Toomey CE et al.: Rituximab added to CODOX-M/IVAC is highly effective in HIV-negative and HIV-positive Burkitt lymphoma. Blood 2008; 112: Abstract Hoelzer D, Hiddemann W, Baumann A et al.: High survival rate in adult Burkitt s lymphoma/leukemia and diffuse large B-cell lymphoma with mediastinal involvement. Blood 2007; 110: Abstract Thomas DA, Faderl S, O Brien S et al.: Chemoimmunotherapy with Hyper-CVAD plus rituximab for the treatment of adult Burkitt and Burkitt-type lymphoma or acute lymphoblastic leukemia. Cancer 2006; 106: Dunleavy K, Pittaluga S, Janik J et al.: Novel treatment of Burkitt lymphoma with dose-adjusted EPOCH-rituximab: preliminary results showing excellent outcome. Blood 2006; 108: Abstract Song KW, Barnett MJ, Gascoyne RD et al.: Haematopoietic stem cell transplantation as primary therapy of sporadic adult Burkitt lymphoma. Br J Haematol 2006; 133: van Imhoff GW, van der Holt B, MacKenzie MA et al.: Short intensive sequential therapy followed by autologous stem cell transplantation in adult Burkitt, Burkitt-like and lymphoblastic lymphoma. Leukemia 2005; 19:

CHŁONIAKI ZŁOŚLIWE U DZIECI

CHŁONIAKI ZŁOŚLIWE U DZIECI Prof. dr hab.med. Jacek Wachowiak CHŁONIAKI ZŁOŚLIWE PODZIAŁ CHŁONIAKI ZŁOŚLIWE 1. CHŁONIAKI NIEZIARNICZE 2. CHOROBA HODGKINA (ZIARNICA ZŁOŚLIWA) EPIDEMIOLOGIA - OK. 10% NOWOTWORÓW Klinika Onkologii, Hematologii

Bardziej szczegółowo

NON-HODGKIN S LYMPHOMA

NON-HODGKIN S LYMPHOMA NON-HODGKIN S LYMPHOMA Klinika Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku We Wrocławiu Aleksandra Bogucka-Fedorczuk DEFINICJA Chłoniaki Non-Hodgkin (NHL) to heterogeniczna grupa nowotworów charakteryzująca

Bardziej szczegółowo

S T R E S Z C Z E N I E

S T R E S Z C Z E N I E STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych

Bardziej szczegółowo

LECZENIE CHORYCH NA OSTRĄ BIAŁACZKĘ LIMFOBLASTYCZNĄ (ICD-10 C91.0)

LECZENIE CHORYCH NA OSTRĄ BIAŁACZKĘ LIMFOBLASTYCZNĄ (ICD-10 C91.0) Załącznik B.65. LECZENIE CHORYCH NA OSTRĄ BIAŁACZKĘ LIMFOBLASTYCZNĄ (ICD-10 C91.0) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Kryteria kwalifikacji do leczenia dazatynibem ostrej białaczki limfoblastycznej z obecnością chromosomu

Bardziej szczegółowo

Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych

Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych Karolina Klara Radomska Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych Streszczenie Wstęp Ostre białaczki szpikowe (Acute Myeloid Leukemia, AML) to grupa nowotworów mieloidalnych,

Bardziej szczegółowo

BADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE

BADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE BADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE Marian Reinfuss CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE OCENA WARTOŚCI CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE PROWADZENIA BADAŃ KONTROLNYCH 1. długość przeŝycia

Bardziej szczegółowo

Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2012 Leczenie glejaków mózgu Załącznik nr 6 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 r.

Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2012 Leczenie glejaków mózgu Załącznik nr 6 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 r. Załącznik nr 6 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 r. Nazwa programu: LECZENIE GLEJAKÓW MÓZGU ICD-10 C71 nowotwór złośliwy mózgu Dziedzina medycyny: Onkologia kliniczna,

Bardziej szczegółowo

LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1)

LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) Załącznik B.14. LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie przewlekłej białaczki szpikowej u dorosłych imatinibem 1.1 Kryteria kwalifikacji Świadczeniobiorcy

Bardziej szczegółowo

Białaczka limfatyczna

Białaczka limfatyczna www.oncoindex.org SUBSTANCJE CZYNNE W LECZENIU: Białaczka limfatyczna OBEJMUJE PRZEWLEKŁĄ BIAŁACZKĘ LIMFOCYTOWĄ (PBL) I OSTRĄ BIAŁACZKĘ LIMFOBLASTYCZNĄ (ALL) Clofarabine Leczenie ostrej białaczki limfoblastycznej

Bardziej szczegółowo

Chłoniak Burkitta. Definicja. Epidemiologia. Jan Walewski

Chłoniak Burkitta. Definicja. Epidemiologia. Jan Walewski Jan Walewski Definicja Chłoniak Burkitta (BL, Burkitt lymphoma) wywodzi się z dojrzałych, obwodowych limfocytów B ośrodków rozmnażania, charakteryzuje się blisko 100-procentową frakcją wzrostową i najkrótszym

Bardziej szczegółowo

Program dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008.

Program dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008. załącznik nr 7 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Program dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008. 1. Nazwa programu:

Bardziej szczegółowo

Nowe możliwości leczenia ostrej białaczki limfoblastycznej

Nowe możliwości leczenia ostrej białaczki limfoblastycznej Nowe możliwości leczenia ostrej białaczki limfoblastycznej Dr hab. med. Grzegorz W. Basak Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Warszawa, 17.12.15

Bardziej szczegółowo

Rak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie

Rak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Rak piersi Doniesienia roku 2014 Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Miejscowe leczenie Skrócone napromienianie części piersi (accelerated partial breast irradiation;

Bardziej szczegółowo

Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości

Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Pulmonologia 2015, PAP, Warszawa, 26 maja 2015 1 Epidemiologia raka płuca w Polsce Pierwszy nowotwór w Polsce pod względem umieralności. Tendencja

Bardziej szczegółowo

c) poprawa jakości życia chorych z nieziarniczym chłoniakiem typu grudkowego w III i IV stopniu

c) poprawa jakości życia chorych z nieziarniczym chłoniakiem typu grudkowego w III i IV stopniu Nazwa programu: Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2012 Załącznik nr 9 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011r. LECZENIE CHŁONIAKÓW ZŁOŚLIWYCH ICD-10 C 82 chłoniak grudkowy

Bardziej szczegółowo

Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia

Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego może być stosowana łącznie z leczeniem operacyjnym chemioterapią. Na podstawie literatury anglojęzycznej

Bardziej szczegółowo

Efektywna kontrola chorych po leczeniu nowotworów jąder

Efektywna kontrola chorych po leczeniu nowotworów jąder Efektywna kontrola chorych po leczeniu nowotworów jąder Marzena Wełnicka-Jaśkiewicz Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego Efektywna kontrola ścisła obserwacja po leczeniu

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 268/2013 z dnia 30 grudnia 2013 r. w sprawie usunięcia świadczenia obejmującego podawanie nelarabiny w rozpoznaniach

Bardziej szczegółowo

c) poprawa jakości życia chorych z nieziarniczym chłoniakiem typu grudkowego w III i IV stopniu

c) poprawa jakości życia chorych z nieziarniczym chłoniakiem typu grudkowego w III i IV stopniu Nazwa programu: Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2009 Załącznik nr 10 do zarządzenia Nr 98/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 27 października 2008 roku LECZENIE CHŁONIAKÓW ZŁOŚLIWYCH ICD-10 C 82 chłoniak grudkowy

Bardziej szczegółowo

Warszawa, 16-17.03.201217.03.2012 PLRG / PALG 16-17.03.2012

Warszawa, 16-17.03.201217.03.2012 PLRG / PALG 16-17.03.2012 Przegląd badań klinicznych PLRG Konferencja PLRG i PALG Warszawa, 16-17.03.201217.03.2012 Janusz Szczepanik CRO Quantum Satis 1 Badania kliniczne PLRG PLRG R-CVP/CHOP (PLRG4) HOVON 68 CLL Watch and Wait

Bardziej szczegółowo

LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) (ICD-10 C 15, C 16, C 17, C 18, C 20, C 48)

LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) (ICD-10 C 15, C 16, C 17, C 18, C 20, C 48) Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 492 Poz. 66 Załącznik B.3. LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) (ICD-10 C 15, C 16, C 17, C 18, C 20, C 48) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie adjuwantowe

Bardziej szczegółowo

LECZENIE ZAAWANSOWANEGO RAKA JELITA GRUBEGO (ICD-10 C 18 C 20)

LECZENIE ZAAWANSOWANEGO RAKA JELITA GRUBEGO (ICD-10 C 18 C 20) Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 511 Poz. 42 Załącznik B.4. LECZENIE ZAAWANSOWANEGO RAKA JELITA GRUBEGO (ICD-10 C 18 C 20) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie zaawansowanego

Bardziej szczegółowo

Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego. Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa

Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego. Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa RAK TRZUSTKI U 50% chorych w momencie rozpoznania stwierdza się

Bardziej szczegółowo

c) poprawa jakości życia chorych z nieziarniczym chłoniakiem typu grudkowego w III i IV stopniu

c) poprawa jakości życia chorych z nieziarniczym chłoniakiem typu grudkowego w III i IV stopniu załącznik nr 10 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu: LECZENIE CHŁONIAKÓW ZŁOŚLIWYCH ICD-10 C 82 chloniak grudkowy C 83 chłoniaki nieziarniczy rozlane Dziedzina

Bardziej szczegółowo

Poniższa informacja dotyczy chłoniaka Burkitta, będącego odmianą chłoniaka nieziarniczego.

Poniższa informacja dotyczy chłoniaka Burkitta, będącego odmianą chłoniaka nieziarniczego. Poniższa informacja dotyczy chłoniaka Burkitta, będącego odmianą chłoniaka nieziarniczego. Chłoniak nieziarniczy Chłoniak nieziarniczy jest nowotworem układu chłonnego, który jest częścią systemu odpornościowego

Bardziej szczegółowo

LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) (ICD-10 C 15, C 16, C 17, C 18, C 20, C 48)

LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) (ICD-10 C 15, C 16, C 17, C 18, C 20, C 48) Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 546 Poz. 71 Załącznik B.3. LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) (ICD-10 C 15, C 16, C 17, C 18, C 20, C 48) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie adjuwantowe

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 8 grudnia 2011 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 8 grudnia 2011 r. Dziennik Ustaw Nr 269 15678 Poz. 1593 1593 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 8 grudnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych Na podstawie

Bardziej szczegółowo

Nowotwór złośliwy oskrzela i płuca

Nowotwór złośliwy oskrzela i płuca www.oncoindex.org SUBSTANCJE CZYNNE W LECZENIU: Nowotwór złośliwy oskrzela i płuca Bevacizumab Bewacyzumab w skojarzeniu z chemioterapią opartą na pochodnych platyny jest wskazany w leczeniu pierwszego

Bardziej szczegółowo

LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA (ICD-10 C 34)

LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA (ICD-10 C 34) Załącznik B.6. LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA (ICD-10 C 34) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY SCHEMAT DAWKOWANIA LEKÓW W PROGRAMIE BADANIA DIAGNOSTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH

Bardziej szczegółowo

LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1)

LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) Załącznik B.14. LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie przewlekłej białaczki szpikowej dazatynibem 1.1. Kryteria kwalifikacji 1) przewlekła białaczka szpikowa

Bardziej szczegółowo

LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1)

LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 618 Poz. 51 Załącznik B.14. LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie przewlekłej białaczki szpikowej dazatynibem 1.1. Kryteria

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka zakażeń EBV

Diagnostyka zakażeń EBV Diagnostyka zakażeń EBV Jakie wyróżniamy główne konsekwencje kliniczne zakażenia EBV: 1) Mononukleoza zakaźna 2) Chłoniak Burkitta 3) Potransplantacyjny zespół limfoproliferacyjny Jakie są charakterystyczne

Bardziej szczegółowo

LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1)

LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 624 Poz. 71 Załącznik B.14. LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie przewlekłej białaczki szpikowej dazatynibem 1.1. Kryteria

Bardziej szczegółowo

Leczenie zaawansowanych (nieresekcyjnych i/lub przerzutowych) GIST Nieoperacyjny lub rozsiany GIST jest oporny na konwencjonalną chemioterapię.

Leczenie zaawansowanych (nieresekcyjnych i/lub przerzutowych) GIST Nieoperacyjny lub rozsiany GIST jest oporny na konwencjonalną chemioterapię. Leczenie zaawansowanych (nieresekcyjnych i/lub przerzutowych) GIST Nieoperacyjny lub rozsiany GIST jest oporny na konwencjonalną chemioterapię. Rola radioterapii nie jest ostatecznie ustalona. Dotychczasowe

Bardziej szczegółowo

Leczenie skojarzone w onkologii. Joanna Streb, Oddział Kliniczny Onkologii Szpitala Uniwersyteckiego

Leczenie skojarzone w onkologii. Joanna Streb, Oddział Kliniczny Onkologii Szpitala Uniwersyteckiego Leczenie skojarzone w onkologii Joanna Streb, Oddział Kliniczny Onkologii Szpitala Uniwersyteckiego Zastosowanie leczenia skojarzonego w onkologii Chemioradioterapia sekwencyjna lub jednoczasowa: Nowotwory

Bardziej szczegółowo

Jarosław B. Ćwikła. Wydział Nauk Medycznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Jarosław B. Ćwikła. Wydział Nauk Medycznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Nowe algorytmy oceny odpowiedzi na leczenie w badaniach strukturalnych, dużo dalej niż klasyczne kryteria RECIST Jarosław B. Ćwikła Wydział Nauk Medycznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Radiologiczna

Bardziej szczegółowo

Leczenie systemowe raka nie-jasnokomórkowego

Leczenie systemowe raka nie-jasnokomórkowego Leczenie systemowe raka nie-jasnokomórkowego Piotr Tomczak Uniwersytet Medyczny w Poznaniu Klinika Onkologii Jastrzębia Góra Nie-jasnokomórkowy rak nerki (ncc RCC) niejednorodna grupa o zróżnicowanej histologii

Bardziej szczegółowo

Piotr Potemski. Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi

Piotr Potemski. Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi Piotr Potemski Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi VI Letnia Akademia Onkologiczna dla Dziennikarzy, Warszawa, 10-12.08.2016 1 Obserwowane są samoistne regresje zmian przerzutowych

Bardziej szczegółowo

RAK JAMY USTNEJ, WARG I JĘZYKA (Carcinomas of the Lip and Oral Cavity) Józef Kobos

RAK JAMY USTNEJ, WARG I JĘZYKA (Carcinomas of the Lip and Oral Cavity) Józef Kobos RAK JAMY USTNEJ, WARG I JĘZYKA (Carcinomas of the Lip and Oral Cavity) Józef Kobos 1. Opis umiejscowienia materiału (wycinka) Otrzymano Materiał świeŝy (nieutrwalony) Materiał utrwalony w formalinie Nieokreślono

Bardziej szczegółowo

LECZENIE CHORYCH NA PRZEWLEKŁĄ BIAŁACZKĘ SZPIKOWĄ (ICD-10 C 92.1)

LECZENIE CHORYCH NA PRZEWLEKŁĄ BIAŁACZKĘ SZPIKOWĄ (ICD-10 C 92.1) Załącznik B.14. LECZENIE CHORYCH NA PRZEWLEKŁĄ BIAŁACZKĘ SZPIKOWĄ (ICD-10 C 92.1) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie przewlekłej białaczki szpikowej dazatynibem 1.1. Kryteria kwalifikacji 1) przewlekła białaczka

Bardziej szczegółowo

ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU

ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych

Bardziej szczegółowo

Katarzyna Pogoda Warszawa, 23 marca 2017 roku

Katarzyna Pogoda Warszawa, 23 marca 2017 roku Chemioterapia doustna i podskórne metody podawania leków w raku piersi. Lepsza jakość życia pacjentek Katarzyna Pogoda Warszawa, 23 marca 2017 roku Rak piersi - heterogenna choroba Stopień zaawansowania

Bardziej szczegółowo

Lublin, 26 maja, 2015 roku

Lublin, 26 maja, 2015 roku Lublin, 26 maja, 2015 roku Recenzja pracy doktorskiej lek. Iwony Kubickiej- Mendak pt. Ocena przyczyn niepowodzenia leczenia i ryzyka późnych powikłań brachyterapii LDR i HDR chorych na raka szyjki macicy

Bardziej szczegółowo

PRZEWLEKŁĄ BIAŁACZKĘ SZPIKOWĄ I OSTRĄ BIAŁACZKĘ SZPIKOWĄ

PRZEWLEKŁĄ BIAŁACZKĘ SZPIKOWĄ I OSTRĄ BIAŁACZKĘ SZPIKOWĄ www.oncoindex.org SUBSTANCJE CZYNNE W LECZENIU: Białaczka szpikowa OBEJMUJE PRZEWLEKŁĄ BIAŁACZKĘ SZPIKOWĄ I OSTRĄ BIAŁACZKĘ SZPIKOWĄ Dasatinib Dasatinib jest wskazany do leczenia dorosłych pacjentów z:

Bardziej szczegółowo

LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA Z ZASTOSOWANIEM AFATYNIBU (ICD-10 C 34)

LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA Z ZASTOSOWANIEM AFATYNIBU (ICD-10 C 34) Załącznik B.63. LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA Z ZASTOSOWANIEM AFATYNIBU (ICD-10 C 34) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Kryteria kwalifikacji 1) rozpoznanie histologiczne lub cytologiczne raka gruczołowego

Bardziej szczegółowo

LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA (ICD-10 C-34)

LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA (ICD-10 C-34) Załącznik B.6. LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA (ICD-10 C-34) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY SCHEMAT DAWKOWANIA LEKÓW W PROGRAMIE BADANIA DIAGNOSTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH

Bardziej szczegółowo

MAM HAKA NA CHŁONIAKA

MAM HAKA NA CHŁONIAKA MAM HAKA NA CHŁONIAKA CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Chłoniaki są to choroby nowotworowe, w których następuje nieprawidłowy wzrost komórek układu limfatycznego (chłonnego). Podobnie jak inne nowotwory, chłoniaki

Bardziej szczegółowo

Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną. Klinika Onkologii i Radioterapii

Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną. Klinika Onkologii i Radioterapii Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną chemioterapię z udziałem cisplatyny? Jacek Jassem Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego ń Uniwersytetu t Medycznego Jaka jest siła

Bardziej szczegółowo

LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA Z ZASTOSOWANIEM AFATYNIBU (ICD-10 C 34)

LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA Z ZASTOSOWANIEM AFATYNIBU (ICD-10 C 34) Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 825 Poz. 71 Załącznik B.63. LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA Z ZASTOSOWANIEM AFATYNIBU (ICD-10 C 34) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Kryteria kwalifikacji 1) rozpoznanie

Bardziej szczegółowo

LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA Z ZASTOSOWANIEM AFATYNIBU (ICD-10 C 34)

LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA Z ZASTOSOWANIEM AFATYNIBU (ICD-10 C 34) Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 731 Poz. 48 Załącznik B.63. LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA Z ZASTOSOWANIEM AFATYNIBU (ICD-10 C 34) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Kryteria kwalifikacji 1) rozpoznanie

Bardziej szczegółowo

IL-4, IL-10, IL-17) oraz czynników transkrypcyjnych (T-bet, GATA3, E4BP4, RORγt, FoxP3) wyodrębniono subpopulacje: inkt1 (T-bet + IFN-γ + ), inkt2

IL-4, IL-10, IL-17) oraz czynników transkrypcyjnych (T-bet, GATA3, E4BP4, RORγt, FoxP3) wyodrębniono subpopulacje: inkt1 (T-bet + IFN-γ + ), inkt2 Streszczenie Mimo dotychczasowych postępów współczesnej terapii, przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) nadal pozostaje chorobą nieuleczalną. Kluczem do znalezienia skutecznych rozwiązań terapeutycznych

Bardziej szczegółowo

Aktywność fosfatazy alkalicznej w neutrofilach u pacjentów z przewlekłą białaczką szpikową

Aktywność fosfatazy alkalicznej w neutrofilach u pacjentów z przewlekłą białaczką szpikową Aktywność fosfatazy alkalicznej w neutrofilach u pacjentów z przewlekłą białaczką szpikową Radosław Charkiewicz praca magisterska Zakład Diagnostyki Hematologicznej Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Przewlekła

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa Barbara Czerska... 11 Autorzy... 17 Wykaz skrótów... 19

Spis treści. Przedmowa Barbara Czerska... 11 Autorzy... 17 Wykaz skrótów... 19 Przedmowa Barbara Czerska.................................. 11 Autorzy.................................................... 17 Wykaz skrótów.............................................. 19 Rozdział I.

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 163/2014 z dnia 30 czerwca 2014 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych w sprawie usunięcia świadczenia gwarantowanego obejmującego

Bardziej szczegółowo

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PRZEŻYCIE CHORYCH NA CHŁONIAKI ZŁOŚLIWE

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PRZEŻYCIE CHORYCH NA CHŁONIAKI ZŁOŚLIWE CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PRZEŻYCIE CHORYCH NA CHŁONIAKI ZŁOŚLIWE Jan Walewski, Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Warszawa Grzegorz Harańczyk, StatSoft Polska Sp. z o.o. W latach 1997

Bardziej szczegółowo

Pracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny

Pracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny POZAGONADALNE I POZACZASZKOWE GUZY GERMINALNE (EXTRAGONADAL GERM CELL TUMOR) Ewa IŜycka-Świeszewska Pracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny 1.

Bardziej szczegółowo

MINISTERSTWO ZDROWIA DEPARTAMENT POLITYKI ZDROWOTNEJ NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH

MINISTERSTWO ZDROWIA DEPARTAMENT POLITYKI ZDROWOTNEJ NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH Załącznik nr 1 opis programu MINISTERSTWO ZDROWIA DEPARTAMENT POLITYKI ZDROWOTNEJ Nazwa programu: NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH Nazwa zadania: WDROŻENIE PROGRAMU KONTROLI JAKOŚCI W DIAGNOSTYCE

Bardziej szczegółowo

LECZENIE SZPICZAKA PLAZMATYCZNO KOMÓRKOWEGO (PLAZMOCYTOWEGO) (ICD-10 C 90)

LECZENIE SZPICZAKA PLAZMATYCZNO KOMÓRKOWEGO (PLAZMOCYTOWEGO) (ICD-10 C 90) Załącznik B.13. LECZENIE SZPICZAKA PLAZMATYCZNO KOMÓRKOWEGO (PLAZMOCYTOWEGO) (ICD-10 C 90) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Kryteria kwalifikacji do leczenia bortezomibem 1.1 Leczenie bortezomibem nowo zdiagnozowanych

Bardziej szczegółowo

Czy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym?

Czy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym? Czy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym? Piotr Potemski Klinika Chemioterapii Nowotworów Katedry Onkologii Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with

Bardziej szczegółowo

Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011

Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,

Bardziej szczegółowo

Typ histopatologiczny

Typ histopatologiczny Typ histopatologiczny Wiek Stopieo zróżnicowania nowotworu Typ I (hormonozależny) Adenocarcinoma Adenoacanthoma Naciekanie przestrzeni naczyniowych Wielkośd guza Typ II (hormononiezależny) Serous papillary

Bardziej szczegółowo

Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie ul. Wawelska 15B, Warszawa, Polska

Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie ul. Wawelska 15B, Warszawa, Polska C ertyfikat N r: 2 5 8 756-2018-AQ-POL-RvA Data pierws zej c ertyfikacji: 0 6 kwietnia 2 012 Ważnoś ć c ertyfikatu: 2 7 maja 2 0 1 9-0 5 kwietnia 2 021 Niniejszym potwierdza się, że system zarządzania

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 204/2014 z dnia 25 sierpnia 2014 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych w sprawie usunięcia z wykazu świadczeń gwarantowanych

Bardziej szczegółowo

Aneks. Wnioski naukowe i podstawy do odmowy przedstawione przez Europejską Agencję Leków

Aneks. Wnioski naukowe i podstawy do odmowy przedstawione przez Europejską Agencję Leków Aneks Wnioski naukowe i podstawy do odmowy przedstawione przez Europejską Agencję Leków Wnioski naukowe i podstawy do odmowy przedstawione przez Europejską Agencję Leków Produkt leczniczy Folotyn roztwór

Bardziej szczegółowo

Urologiczne leczenie paliatywne zaawansowanych raków nerki. Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, COI, Warszawa

Urologiczne leczenie paliatywne zaawansowanych raków nerki. Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, COI, Warszawa Urologiczne leczenie paliatywne zaawansowanych raków nerki Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, COI, Warszawa Nefrektomia Nefrektomia jest metodą umożliwiającą całkowite wyleczenie

Bardziej szczegółowo

czerniak (nowotwór skóry), który rozprzestrzenił się lub którego nie można usunąć chirurgicznie;

czerniak (nowotwór skóry), który rozprzestrzenił się lub którego nie można usunąć chirurgicznie; EMA/524789/2017 EMEA/H/C/003820 Streszczenie EPAR dla ogółu społeczeństwa pembrolizumab Niniejszy dokument jest streszczeniem Europejskiego Publicznego Sprawozdania Oceniającego (EPAR) dotyczącego leku.

Bardziej szczegółowo

Personalizacja leczenia rozsianego raka nerki.

Personalizacja leczenia rozsianego raka nerki. RAFAŁ STEC Personalizacja leczenia rozsianego raka nerki. Warszawa, 13 października 2018 roku Opis przypadku nr 1. Rozpoznanie Data rozpoznania: 07.11.2007 r. Pacjent: 65 lat, K Dane na temat guza: - Stopień

Bardziej szczegółowo

Hematoonkologia w liczbach. Dr n med. Urszula Wojciechowska

Hematoonkologia w liczbach. Dr n med. Urszula Wojciechowska Hematoonkologia w liczbach Dr n med. Urszula Wojciechowska Nowotwory hematologiczne wg Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (rew 10) C81 -Chłoniak Hodkina C82-C85+C96

Bardziej szczegółowo

Rak piersi - zagrożenie cywilizacyjne

Rak piersi - zagrożenie cywilizacyjne Rak piersi - zagrożenie cywilizacyjne dr n. med. Marcin Wiszniewski, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M. Kopernika w Łodzi Regionalny Ośrodek Onkologiczny II Ogólnopolska Konferencja Medycyny Pracy

Bardziej szczegółowo

Podstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień

Podstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień Marcin Stępie pień Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM Wrocław, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu. Cele diagnostyki rozpoznanie choroby nowotworowej; ocena zaawansowania

Bardziej szczegółowo

Międzynarodowe standardy leczenia szpiczaka plazmocytowego w roku 2014

Międzynarodowe standardy leczenia szpiczaka plazmocytowego w roku 2014 Międzynarodowe standardy leczenia szpiczaka plazmocytowego w roku 2014 Wiesław Wiktor Jędrzejczak, Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Tak

Bardziej szczegółowo

Promotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak

Promotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie

Bardziej szczegółowo

LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB

LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH U PACJENTÓW 65+ Włodzimierz Samborski Katedra Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH

Bardziej szczegółowo

Materiał tkankowy opracowano z godnie z obowiązującymi standardami.

Materiał tkankowy opracowano z godnie z obowiązującymi standardami. STRESZCZENIE WPROWADZENIE: Biopsja cienkoigłowa (BC) jest szybką, tanią metodą w diagnostyce raka piersi (RP) oraz ognisk przerzutowych tego nowotworu. Skuteczność tej metody uzależniona jest od umiejętności

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 33/2012 z dnia 18 czerwca 2012 r. w sprawie usunięcia z wykazu świadczeń gwarantowanych albo zmiany jego poziomu

Bardziej szczegółowo

Recenzja pracy doktorskiej lek. Bogumiły Szyszki-Charewicz pt. Analiza skuteczności napromieniania przerzutów do mózgu u chorych na czerniaka

Recenzja pracy doktorskiej lek. Bogumiły Szyszki-Charewicz pt. Analiza skuteczności napromieniania przerzutów do mózgu u chorych na czerniaka Lublin, 27 lutego, 2015 roku Recenzja pracy doktorskiej lek. Bogumiły Szyszki-Charewicz pt. Analiza skuteczności napromieniania przerzutów do mózgu u chorych na czerniaka Jedyną metodą radykalnego leczenia

Bardziej szczegółowo

Dr n. med. Norbert Grząśko w imieniu Polskiej Grupy Szpiczakowej Lublin, 12.04.2008

Dr n. med. Norbert Grząśko w imieniu Polskiej Grupy Szpiczakowej Lublin, 12.04.2008 Ocena skuteczności i bezpieczeństwa leczenia układem CTD (cyklofosfamid, talidomid, deksametazon) u chorych na szpiczaka plazmocytowego aktualizacja danych Dr n. med. Norbert Grząśko w imieniu Polskiej

Bardziej szczegółowo

Nowotwory złośliwe u dzieci w 2005 roku

Nowotwory złośliwe u dzieci w 2005 roku Nowotwory złośliwe u dzieci w 2005 roku Urszula Wojciechowska, Joanna Didkowska Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów, Centrum Onkologii - Instytut, Warszawa Krajowy Rejestr Nowotworów Niniejsze

Bardziej szczegółowo

Rak pęcherza moczowego - chemioterapia jako element leczenia skojarzonego

Rak pęcherza moczowego - chemioterapia jako element leczenia skojarzonego Rak pęcherza moczowego - chemioterapia jako element leczenia skojarzonego Elżbieta Senkus-Konefka Klinika Onkologii i Radioterapii Gdański Uniwersytet Medyczny Kliknij ikonę, aby dodać obraz 888 cystektomii

Bardziej szczegółowo

Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2010 Leczenie raka nerki Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 8/2010/DGL Prezesa NFZ z dnia 20 stycznia 2010 roku

Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2010 Leczenie raka nerki Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 8/2010/DGL Prezesa NFZ z dnia 20 stycznia 2010 roku Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 8/2010/DGL Prezesa NFZ z dnia 20 stycznia 2010 roku Nazwa programu: LECZENIE RAKA NERKI ICD-10 C 64 Dziedzina medycyny: Nowotwór złośliwy nerki za wyjątkiem miedniczki

Bardziej szczegółowo

Nowotwory złośliwe u dzieci w 2006 roku

Nowotwory złośliwe u dzieci w 2006 roku Nowotwory złośliwe u dzieci w 2006 roku Joanna Didkowska, Urszula Wojciechowska, Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów, Centrum Onkologii Instytut, Warszawa Krajowy Rejestr Nowotworów Niniejsze opracowanie

Bardziej szczegółowo

Przegląd wiedzy na temat leku Opdivo i uzasadnienie udzielenia Pozwolenia na dopuszczenie do obrotu w UE

Przegląd wiedzy na temat leku Opdivo i uzasadnienie udzielenia Pozwolenia na dopuszczenie do obrotu w UE EMA/55246/2019 EMEA/H/C/003985 Przegląd wiedzy na temat leku Opdivo i uzasadnienie udzielenia Pozwolenia na dopuszczenie do obrotu w UE Co to jest lek Opdivo i w jakim celu się go stosuje Opdivo jest lekiem

Bardziej szczegółowo

DO MINISTERSTWA ZDROWIA DEPARTAMENT POLITYKI ZDROWOTNEJ NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH 2005

DO MINISTERSTWA ZDROWIA DEPARTAMENT POLITYKI ZDROWOTNEJ NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH 2005 DO MINISTERSTWA ZDROWIA DEPARTAMENT POLITYKI ZDROWOTNEJ Nazwa programu: NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH 2005 Nazwa zadania: WDROŻENIE PROGRAMU KONTROLI JAKOŚCI W DIAGNOSTYCE NIEZIARNICZYCH

Bardziej szczegółowo

typ 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe

typ 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe Guz neuroendokrynny żołądka typ 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe Mariusz I.Furmanek CSK MSWiA i CMKP Warszawa Ocena wyjściowa, metody strukturalne WHO 2 (rak wysoko zróżnicowany); Endoskopia i/lub EUS;

Bardziej szczegółowo

Limfocyty powstają w szpiku kostnym, czyli tam gdzie powstają wszystkie komórki krwi. Występują

Limfocyty powstają w szpiku kostnym, czyli tam gdzie powstają wszystkie komórki krwi. Występują Informacja dotyczy chłoniaka śródpiersia z dużych komórek B, stanowiącego odmianę chłoniaka nieziarniczego. Chłoniak nieziarniczy Jest to choroba rozrostowa układu limfatycznego, który stanowi część systemu

Bardziej szczegółowo

Załącznik do OPZ nr 8

Załącznik do OPZ nr 8 Załącznik do OPZ nr 8 Lista raportów predefiniowanych Lp. Tytuł raportu Potencjalny użytkownik raportu 1. Lista chorych na raka stercza w zależności od poziomu antygenu PSA (w momencie stwierdzenia choroby)

Bardziej szczegółowo

Ośrodki medyczne wykonujące procedury diagnostyczno-terapeutyczne powinny mieć następujące możliwości:

Ośrodki medyczne wykonujące procedury diagnostyczno-terapeutyczne powinny mieć następujące możliwości: REKOMENDACJE KONSULTANTA KRAJOWEGO W DZIEDZINIE CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ ORAZ POLSKIEGO TOWARZYSTWA CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ W ZAKRESIE DIAGNOSTYKI I LECZENIA CHORYCH NA RAKA JELITA GRUBEGO REKOMENDACJE

Bardziej szczegółowo

Znaczenie PFS oraz OS w analizach klinicznych w onkologii

Znaczenie PFS oraz OS w analizach klinicznych w onkologii Znaczenie PFS oraz OS w analizach klinicznych w onkologii experience makes the difference Magdalena Władysiuk, lek. med., MBA Cel terapii w onkologii/hematologii Kontrola rozwoju choroby Kontrola objawów

Bardziej szczegółowo

Lek. Dominika Kulej. Przebieg kliniczny a wyjściowy status białek oporności wielolekowej w leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej u dzieci

Lek. Dominika Kulej. Przebieg kliniczny a wyjściowy status białek oporności wielolekowej w leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej u dzieci Lek. Dominika Kulej Katedra i Hematologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Przebieg kliniczny a wyjściowy status białek oporności wielolekowej w leczeniu ostrej białaczki

Bardziej szczegółowo

MIĘDZYBŁONIAK OPŁUCNEJ (Malignant Pleural Mesothelioma) Renata Langfort

MIĘDZYBŁONIAK OPŁUCNEJ (Malignant Pleural Mesothelioma) Renata Langfort MIĘDZYBŁONIAK OPŁUCNEJ (Malignant Pleural Mesothelioma) Renata Langfort 1. Rodzaj materiału chirurgicznego: opłucna inne brak moŝliwości określenia 2. Procedura chirurgiczna: dekortykacja opłucnej pleurektomia

Bardziej szczegółowo

CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE

CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ROZDZIA 4 NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE Arkadiusz Jeziorski W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy nowych pacjentów; około 80 tysięcy

Bardziej szczegółowo

GUZY PODŚCIELISKOWE PRZEWODU POKARMOWEGO. (Gastrointestinal Stromal Tumor (GIST)) Anna Nasierowska-Guttmejer, Katarzyna Guzińska-Ustynowicz

GUZY PODŚCIELISKOWE PRZEWODU POKARMOWEGO. (Gastrointestinal Stromal Tumor (GIST)) Anna Nasierowska-Guttmejer, Katarzyna Guzińska-Ustynowicz Sformatowano GUZY PODŚCIELISKOWE PRZEWODU POKARMOWEGO (Gastrointestinal Stromal Tumor (GIST)) Anna Nasierowska-Guttmejer, Katarzyna Guzińska-Ustynowicz 1. Materiał chirurgiczny: przełyk, Ŝołądek, jelito

Bardziej szczegółowo

Program. 10.00 10.15 Powitanie 10.15 10.45 Otwarcie Sympozjum Czego dokonaliśmy- dokąd zmierzamy Prof. D.Perek

Program. 10.00 10.15 Powitanie 10.15 10.45 Otwarcie Sympozjum Czego dokonaliśmy- dokąd zmierzamy Prof. D.Perek Czwartek, 05 listopada 2009 Program 10.00 10.15 Powitanie 10.15 10.45 Otwarcie Sympozjum Czego dokonaliśmy- dokąd zmierzamy Prof. D.Perek 10.45 11.00 Przerwa na kawę Sesja I 11.00 14.00 Przewodniczą: E.

Bardziej szczegółowo

LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA Z ZASTOSOWANIEM AFATYNIBU I NINTEDANIBU (ICD- 10 C 34)

LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA Z ZASTOSOWANIEM AFATYNIBU I NINTEDANIBU (ICD- 10 C 34) Załącznik B.63. LECZENIE NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUCA Z ZASTOSOWANIEM AFATYNIBU I NINTEDANIBU (ICD- 10 C 34) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Kryteria kwalifikacji 1) rozpoznanie histologiczne lub cytologiczne

Bardziej szczegółowo

WSKAZANIA DO NAPROMIENIANIA REGIONALNYCH WĘZŁÓW CHŁONNYCH W 4 SYTUACJACH KLINICZNYCH. Anna Niwińska

WSKAZANIA DO NAPROMIENIANIA REGIONALNYCH WĘZŁÓW CHŁONNYCH W 4 SYTUACJACH KLINICZNYCH. Anna Niwińska WSKAZANIA DO NAPROMIENIANIA REGIONALNYCH WĘZŁÓW CHŁONNYCH W 4 SYTUACJACH KLINICZNYCH Anna Niwińska 4 RÓŻNE SYTUACJE KLINICZNE RAK PIERSI PIERWOTNIE OPERACYJNY kt1n0-t2n1 I-IIB stopień Klasyczna operacja

Bardziej szczegółowo

Nowotwory układu chłonnego

Nowotwory układu chłonnego Nowotwory układu chłonnego Redakcja: Krzysztof Warzocha, Monika Prochorec-Sobieszek, Ewa Lech-Marańda Zespół autorski: Sebastian Giebel, Krzysztof Jamroziak, Przemysław Juszczyński, Ewa Kalinka-Warzocha,

Bardziej szczegółowo

Zespoły mielodysplastyczne

Zespoły mielodysplastyczne Zespoły mielodysplastyczne J A D W I G A D W I L E W I C Z - T R O J A C Z E K K L I N I K A H E M ATO LO G I I, O N KO LO G I I I C H O R Ó B W E W N Ę T R Z N YC H WA R S Z AW S K I U N I W E R S Y T

Bardziej szczegółowo