Typologia orientacji przedsiębiorstw
|
|
- Natalia Kaźmierczak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 677 Akademii Ekonomicznej w Krakowie 2005 Katedra Marketingua Typologia orientacji przedsiębiorstw 1. Wprowadzenie Niemal każdy podręcznik marketingu zawiera w początkowych rozdziałach omówienie tzw. orientacji marketingowej, kwestia ta stanowi bowiem ważny element wiedzy objaśniającej genezę i istotę marketingu. W minionych latach, w Polsce, poświęcano tej tematyce stosunkowo dużo uwagi, czego śladem są liczne artykuły i referaty naukowe. Jednak w ogromnej większości przypadków celem tych publikacji była popularyzacja koncepcji marketingowej, której znaczenie gwałtownie wzrosło wraz z nastaniem w Polsce gospodarki rynkowej. W dążeniu do popularyzacji marketingu nie przywiązywano należytej wagi do precyzji, a niekiedy nawet do elementarnej logiki wypowiedzi na temat wspomnianych orientacji. Sporo zamieszania wprowadziły tu również nieprecyzyjne tłumaczenia tez i pojęć zaczerpniętych z literatury obcojęzycznej, często bezkrytycznie powielanych przez polskich autorów. Istotne rozbieżności interpretacyjne pojawiają się już przy określaniu przedmiotu orientacji (orientacja czego lub kogo?), jak również w odniesieniu do podstawowych dla omawianego problemu pojęć, takich jak orientacja rynkowa i orientacja marketingowa. Pojawiały się wprawdzie głosy protestu przeciwko nieuzasadnionemu mnożeniu i zacieraniu utrwalonego już znaczenia niektórych pojęć 1, jednakże nie miało to większego wpływu na późniejsze publikacje, poruszające omawianą tematykę. Dyskusje terminologiczne często uchodzą za jałowe, niepraktyczne. Mimo to, kierując się przede wszystkim względami dydaktycznymi, zamierzam w niniejszym artykule podjąć próbę pewnego uporządkowania, a przynajmniej ukazania złożoności omawianego problemu. 1 Por. W. Wrzosek, Drogi i bezdroża marketingu, Marketing i Rynek 1998, nr 11.
2 8 2. Przedmiot orientacji Możliwości funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstwa są określone przez szereg czynników wewnętrznych i zewnętrznych, które bezpośrednio lub pośrednio wpływają na jego pozycję rynkową i wyniki finansowe. Znaczenie poszczególnych czynników, zarówno ze względu na siłę, jak i długotrwałość ich oddziaływania, może być różne. Zarządy skupiają więc uwagę przede wszystkim na tych czynnikach, które w największym stopniu oddziałują na egzystencję i rozwój danej jednostki gospodarczej. Uznanie określonego czynnika za wiodący pociąga za sobą odpowiednie ogólne ukierunkowanie przedsiębiorstwa. Każdorazowa ocena (prognoza) stanu tego czynnika stanowi punkt wyjścia do określenia celów, strategii działania i wszelkich dalszych decyzji gospodarczych. W źródłach literaturowych, opisujących proces ewolucji orientacji przedsiębiorstw, najczęściej wymienia się cztery fazy tego procesu, określane jako: orientacja produkcyjna, orientacja sprzedażowa (dystrybucyjna), orientacja na klienta (marketingowa) oraz orientacja społeczna lub strategiczna. W określeniach tych słowo orientacja oznacza to samo co ukierunkowanie lub ogólne nastawienie. Natychmiast jednak pojawia się pytanie, czego lub kogo owo ukierunkowanie dotyczy. Według F. Misiąga określenie orientacja marketingowa odnosi się do wewnętrznych warunków firmy i obejmuje głównie postawy, predyspozycje i umiejętności personelu. Kluczowym składnikiem tej orientacji są postawy pracowników, które można określić jako trwały, a zarazem pozytywny stosunek do marketingu jako koncepcji działań rynkowych 2. Najczęściej jednak autorzy nie wyjaśniają tej kwestii. Z kontekstu wypowiedzi można wnioskować, że zdecydowana większość autorów odnosi omawiane określenia do przedsiębiorstwa (firmy) lub zarządzania rozumianego zarówno jako proces, jak i system organizacyjny 3. Zdarzają się jednak również inne odniesienia, np. w podręczniku europejskim Ph. Kotlera wskazuje się, że poszczególne typy orientacji stanowią pogląd, filozofię, koncepcję odnoszące się do zarządzania 4. Z kolei w innym popularnym podręczniku mówi się nie o zmieniających się orientacjach przedsiębiorstw, lecz o erach wyróżnionych w procesie ewolucji orientacji rynkowej. Prowadzi to do zaskakującej konkluzji wskazującej na orientację rynkową jako najwyższy etap ewolucji orientacji rynkowej 5. 2 F. Misiąg, Bariery procesu kształtowania orientacji marketingowej, Handel Wewnętrzny 2003, nr 2. 3 Por. m.in.: L. Garbarski, I. Rutkowski, W. Wrzosek, Marketing. Punkt zwrotny nowoczesnej firmy, PWE, Warszawa 2000; J. Lambin, Strategiczne zarządzanie marketingowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001; F. Misiąg, Metodyczne problemy badania orientacji marketingowej, Marketing i Rynek 2001, nr 10; K. Przybyłowski, S. Hartley, R. Kerin, W. Rudelius, Marketing, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa Ph. Kotler, G. Armstrong, J. Saunders, V. Wong, Marketing. Podręcznik europejski, PWE, Warszawa 2002, s. 49.
3 Typologia orientacji przedsiębiorstw 9 Podobne do wyżej wskazanego nieporozumienia, spotykane również w innych źródłach, wynikają najczęściej z podwójnego znaczenia terminu marketing, który oznacza zarówno określoną sferę działań przedsiębiorczych (funkcję), odnoszącą się do rynku zbytu każdego przedsiębiorstwa, jak i tzw. koncepcję marketingową (marketing concept), stanowiącą ukształtowany w latach sześćdziesiątych minionego stulecia zbiór zasad i reguł określających sposób działania i miejsce marketingu w przedsiębiorstwie. Mając więc na myśli marketing w rozumieniu funkcjonalnym, można oczywiście mówić o jego ewolucji, zarówno jak idzie o zakres czynnościowy, jak i znaczenie decyzji i działań marketingowych w zarządzaniu przedsiębiorstwem. W tym rozumieniu marketing podlegał ewolucji również w czasach poprzedzających pojawienie się koncepcji marketingowej, a więc w okresie, gdy dominowała orientacja produkcyjna, a następnie sprzedażowa, i co więcej marketing nadal się zmienia, stosownie do pojawiających się nowych wyzwań i możliwości działania. Ewolucji marketingu nie należy jednak mylić z ewolucją orientacji przedsiębiorstw. Ich ukierunkowanie zmienia się w zależności od oceny znaczenia poszczególnych czynników sukcesu przez zarząd przedsiębiorstwa i od jego skuteczności w kształtowaniu odpowiednich postaw personelu i struktury pozostałych zasobów przedsiębiorstwa. Fakt, że przedsiębiorstwo w swoich działaniach jest nastawione głównie na racjonalizację procesów wytwórczych lub na dystrybucję (jest zorientowane produkcyjnie lub sprzedażowo) wcale nie musi więc oznaczać, że nie prowadzi ono działań marketingowych. Oznacza jedynie, że zakres tych działań nie jest tak szeroki, jak w przedsiębiorstwie ukierunkowanym na konsumenta, a ich rola skupia się na wspieraniu sprzedaży tego, co firma wytwarza. 3. Historyczne i prakseologiczne znaczenie orientacji przedsiębiorstw Zmiany zachodzące w makrootoczeniu przedsiębiorstw oraz pojawianie się nowych, alternatywnych koncepcji marketingowych powodują, że odpowiednio zmienia się również treść i sposób rozumienia rynkowej (marketingowej) orientacji przedsiębiorstwa. I tak np. firma ukierunkowana według koncepcji marketingu partnerskiego nadal pozostaje w obrębie orientacji marketingowej, chociaż jest to już inny marketing, różniący się od tego, którego istotę określa klasyczna koncepcja marketingowa. Z mnogością i trybem wykształcania się poszczególnych typów orientacji wiąże się kolejne pytanie: czy poszczególne typy orientacji przedsiębiorstw można i należy traktować wyłącznie jako powiązane sekwencyjnie kategorie historyczno-sytuacyjne; czy raczej jako kategorie prakseologiczne, wskazujące różne koncepcje (warianty) szeroko rozumianej filozofii przedsiębiorstwa 6. W pierwszym wypadku 6 Por. m.in.: P. Kotler, Marketing analiza, planowanie, wdrożenie i kontrola, Gebethner i Ska, Warszawa 1994, s ; oraz K. Przybyłowski, S. Hartley, R. Kerin, W. Rudelius, op. cit., s
4 10 należy założyć, że każda kolejna orientacja reprezentuje wyższy poziom zarządzania od poprzedzającej ją. Wynika z tego krytyczny lub wręcz negatywny stosunek do orientacji wcześniejszych, jako przestarzałych, nie nowoczesnych, a zarazem afirmacja orientacji nowych do niedawna marketingowej, a następnie społecznej lub strategicznej. Dla takiego sposobu traktowania orientacji przedsiębiorstwa charakterystyczne jest także stałe kontestowanie popularnych w danej chwili orientacji i poszukiwanie oraz lansowanie nowych koncepcji. Powoduje to niejednoznaczność wiedzy traktującej o orientacjach przedsiębiorstw. Z wiedzy pozytywnej, opisującej i objaśniającej praktykę gospodarczą, przekształca się ona w wiedzę normatywną, gdzie trudno czasem oddzielić opis rzeczywistości od twórczości autora, odzwierciedlającej jego własne wyobrażenia na temat efektywnej filozofii zarządzania biznesem. Zakładając z kolei czasową niezależność poszczególnych orientacji, od teorii należałoby oczekiwać metodycznie poprawnej klasyfikacji, zmierzającej do zdefiniowania określonych typów ukierunkowania przedsiębiorstw. Z tego punktu widzenia należy krytycznie ocenić poprawność wyszczególnionych dotychczas orientacji. Przede wszystkim zwraca uwagę niejednorodność zastosowanych kryteriów podziału: w wypadku orientacji produkcyjnej i orientacji sprzedażowej podstawą ich wyróżnienia są odpowiednie funkcje gospodarcze, w wypadku orientacji na klienta, utożsamianej z orientacją marketingową, jest nią podmiot konsument (nabywca) lub idea (koncepcja marketingowa), w końcu w wypadku marketingu społecznego jest to rozmaicie definiowane społeczeństwo, najczęściej postrzegane jako składowa makrootoczenia i przedmiot analizy strategicznej sytuacji firmy. Wracając więc do wcześniej postawionego pytania należy stwierdzić, że z punktu widzenia potrzeb doskonalenia zarządzania bardziej uzasadnione wydaje się traktowanie poszczególnych orientacji jako kategorii prakseologicznych, wskazujących różne możliwości ukierunkowania potencjału przedsiębiorstwa odpowiednio do jego charakteru i warunków działania. Podejście takie można także uznać za odpowiednie z punktu widzenia kształtowania prawidłowych relacji między teorią i praktyką zarządzania. Obiektywny opis poszczególnych typów orientacji ukazuje bowiem nie tylko historyczne tło i przesłanki ich wykształcania się, ale także warunki i okoliczności uzasadniające efektywne ich naśladowanie. Ukazuje więc pole wyboru możliwych rozwiązań praktycznych i w tym sensie stanowi pomoc, a nie jednoznaczne zalecenie dla menedżera poszukującego własnej koncepcji działania. 4. Typy orientacji W świetle powyższych rozważań, celowe wydaje się zwrócenie uwagi na problem właściwej typologii orientacji przedsiębiorstw. Winna ona nawiązywać do klasyfikacji wspomnianych na wstępie czynników, warunkujących funkcjonowanie i rozwój przedsiębiorstwa. Konsekwencją tego będzie hierarchiczność podziału.
5 Typologia orientacji przedsiębiorstw 11 Oznacza to, że w ramach określonych orientacji ogólnych zostaną wyróżnione suborientacje 7 (rys. 1). Orientacja przedsiębiorstwa wewnętrzna (na własne zasoby) zewnętrzna (na otoczenie) produkcyjna sprzedażowa marketingowa (na marketing jako funkcję) na inne funkcje wewnętrzne rynkowa na konsumenta (nabywcę końcowego, indywidualnego lub instytucjonalnego) na pośrednika handlowego (jako klienta) na konkurenta strategiczna społeczna ekologiczna na inne elementy makrootoczenia na dostawcę Rys. 1. Typy orientacji jednostek gospodarczych Źródło: opracowanie własne. Wychodząc z podziału czynników sukcesu na wewnętrzne i zewnętrzne, należałoby odpowiednio rozróżnić orientację wewnętrzną i orientację zewnętrzną. Aczkolwiek jest to bardzo ogólne zarysowanie różnych koncepcji działania, rozstrzyga jednak bardzo ważną kwestię, a mianowicie to, w czym firma postrzega główne źródła swojego sukcesu: we własnych zasobach i procesach, czy w otoczeniu. 7 Potrzebę wyróżnienia suborientacji dostrzegają L. Garbarski, I. Rutkowski i W. Wrzosek, autorzy cytowanej pracy: Marketing. Punkt zwrotny nowoczesnej firmy (s. 38) wskazując, że w obrębie orientacji rynkowej mogą być wyróżnione dwie suborientacje, a mianowicie: popytowa i konku-
6 12 Orientacje wewnętrzna i zewnętrzna wymagają bliższego określenia przez wyodrębnienie suborientacji. Typowym przykładem suborientacji wewnętrznej jest orientacja produkcyjna. Pewne wątpliwości co do wewnętrznego charakteru może budzić natomiast zaliczenie do tej kategorii orientacji sprzedażowej, a tym bardziej orientacji marketingowej (na marketing). Sprzedaż bowiem oraz działania marketingowe związane są w swej istocie z oddziaływaniem na bezpośrednie otoczenie rynkowe, a więc na zewnątrz przedsiębiorstwa. Z punktu widzenia rozpatrywanego tu problemu nie ma to jednak istotnego znaczenia. Sprzedaż bowiem, a także marketing są tu postrzegane jako organiczne funkcje przedsiębiorstwa, zajmujące określoną pozycję w hierarchicznej strukturze decyzji i działań, a także skupiające odpowiednie części ogólnych zasobów przedsiębiorstwa. Do kwestii tej powrócimy przy okazji omawiania orientacji na nabywcę. Cechą wspólną wszystkich typów orientacji wewnętrznej jest podporządkowanie ogólnej koncepcji funkcjonowania przedsiębiorstwa, jego zasobów oraz postaw kierownictwa i personelu tworzeniu optymalnych warunków dla efektywnej w przekonaniu kierownictwa realizacji priorytetowej funkcji: produkcji, sprzedaży, marketingu lub innego zakresu działań przedsiębiorczych. Z kolei w ramach orientacji zewnętrznej można wyodrębnić dwie suborientacje pierwszego rzędu: 1) na otoczenie bezpośrednie (bliskie), czyli orientację rynkową, oraz 2) na otoczenie ogólne (makrootoczenie), czyli orientację strategiczną, a dalej w zależności od elementów rynku i makrootoczenia na odpowiednie suborientacje drugiego rzędu. W ramach orientacji rynkowej, odpowiednio do charakterystyki typowych uczestników rynku, można wyróżnić suborientacje: na konsumenta (finalnego nabywcę indywidualnego lub instytucjonalnego), na konkurenta, na pośrednika handlowego lub na dostawcę. Orientacja na konsumenta, polegająca na uznaniu jego potrzeb, pragnień i możliwości za punkt wyjścia w kształtowaniu ogólnej strategii firmy, bywa również określana jako marketingowa, przy czym określenie to odnosi się w tym wypadku nie do marketingu jako funkcji, lecz do ukierunkowania zgodnego z regułami koncepcji marketingowej. Zamienne stosowanie określeń orientacja na konsumenta i orientacja marketingowa może więc powodować nieporozumienia 8. Jak już bowiem wspomniano, to drugie określenie może odnosić się nie tylko do sytuacji, w której priorytet przyznaje się koncepcji marketingowej, ale także samym działaniom związanym z aktywnym kształtowaniem rynku. W rezultacie rozmaicie bywa interpretowana zasada priorytetu konsumenta. Dla jednych oznacza ona troskę o jak najlepsze zaspokojenie zidentyfikowanych, rzeczywistych potrzeb finalnego nabywcy (konsumenta, użytkownika, odbiorcy przemysłowego itd.) i zdobywanie tą drogą jego sympatii i lojalności, dla drugich wiąże się przede wszystkim z koniecznością tworzenia klienteli przez kreowanie nowych potrzeb i związanego z nimi popytu. W pierwszym wypadku mamy do czynienia rzeczywiście z orien- 8 Zwraca na to uwagę W. Wrzosek, kwestionując zasadność stosowania terminu orientacja marketingowa ; zob. Drogi i bezdroża marketingu, Marketing i Rynek 1998, nr 11.
7 Typologia orientacji przedsiębiorstw 13 tacją na konsumenta, wobec którego marketing pełni rolę służebną. W drugim przeciwnie najważniejszy jest marketing jako zespół działań kreujących klienta. Klient jest więc tu efektem, a nie punktem wyjścia do działań marketingowych. W takim rozumieniu orientacja marketingowa (na marketing) różni się zasadniczo od orientacji na konsumenta. W istocie stanowi ona jedną z funkcjonalnych suborientacji wewnętrznych, odznaczającą się skupieniem uwagi i podporządkowaniem zasobów decyzjom i czynnościom związanym z aktywnym marketingiem kreującym rynek. Dodatkowe komplikacje terminologiczne w określaniu orientacji przedsiębiorstw wiążą się z utożsamianiem orientacji na konsumenta i marketingowej z orientacją rynkową. Jest to skutek charakterystycznego w literaturze marketingowej zawężenia pojęcia rynku do jego strony popytowej, a więc do nabywców. Rynek jak wiadomo obejmuje w szerokim rozumieniu także innych uczestników: konkurujących między sobą oferentów, oraz kooperujących z nimi pośredników handlowych. Z tego punktu widzenia nieprecyzyjne jest także, często spotykane w literaturze określenie orientacja na nabywcę. Nabywcą może bowiem być tzw. nabywca finalny (konsument, użytkownik), ale także kupiec, hurtownik, detalista, nabywający produkt w celu dalszej sprzedaży. Odpowiednio należy odróżniać orientację na konsumenta od orientacji na pośrednika handlowego jako klienta. Są to orientacje alternatywne, tzn. każda z nich, w zależności od konkretnych możliwości i warunków działania, może być przez daną firmę uznana za najlepszą. Z punktu widzenia charakteru i zakresu realizowanej strategii marketingowej powyższy wybór ma fundamentalne znaczenie: czyje potrzeby, możliwości i oczekiwania bierzemy w pierwszym rzędzie pod uwagę, kogo postrzegamy jako klientów konsumentów, do których staramy się dotrzeć m.in. poprzez odpowiednio ukształtowane kanały dystrybucji, czy niezależnych hurtowników i detalistów, których potrzeby zaopatrzeniowe staramy się zaspokoić, pozostawiając im troskę o doprowadzenie produktu do finalnego odbiorcy. Jak wykazuje praktyka, silne dynamiczne przedsiębiorstwa z reguły przyjmują orientację na konsumenta, słabsze lub bardzo wąsko wyspecjalizowane orientują się na klientów handlowych, w skrajnych przypadkach wytwarzając produkty wyłącznie na zamówienie i pod marką firmy handlowej. Z kolei w przypadku firm handlowych, niezdolnych do stworzenia własnej efektywnej strategii marketingowej, alternatywą orientacji na konsumenta może być ukierunkowanie na określonego dostawcę, na rzecz którego firma wykonuje zamówione usługi dystrybucyjne. Wyszczególnione alternatywne suborientacje rynkowe konsumencka i na pośrednika handlowego lub dostawcę mają w opozycji jeszcze inną opcję: orientację na konkurenta. Z praktyki wiadomo, że wielu menedżerów kieruje się w swoich decyzjach przede wszystkim dotychczasowymi działaniami i przewidywanymi reakcjami konkurencji. Często jest to jeden najważniejszy (najbliższy) konkurent, z którym firma na co dzień rywalizuje. W takim wypadku strategia marketingowa firmy i jej stosunek do klientów stanowią pochodną obranej strategii konkurencji. Natomiast w wypadku orientacji na konsumenta mamy sytuację odwrotną spo-
8 14 sób konkurowania wynika nie tylko z oceny sytuacji konkurencyjnej, lecz przede wszystkim z ustaleń dotyczących celów marketingowych i sposobów ich realizacji. Zróżnicowanie obu ujęć nie sprowadza się do innego rozłożenia akcentów, lecz wynika z odmiennego zasadniczo postrzegania istoty prowadzonej działalności gospodarczej. W wypadku orientacji na konsumenta działalność tę widzi się przede wszystkim jako proces kreowania i dostarczania wartości potencjalnym nabywcom, przy uwzględnieniu działań i reakcji konkurentów zainteresowanych tym samym rynkiem. Natomiast w ujęciu zorientowanym na konkurentów działalność gospodarczą traktuje się przede wszystkim jako proces rywalizacji firm o podział wytwarzanej wartości ekonomicznej. Charakterystycznym przykładem rozpatrywania biznesu głównie z punktu widzenia konkurencji jest tzw. model pięciu sił Portera, w którym konkurencja jest postrzegana jako zjawisko powszechne, obejmujące wszystkich uczestników rynku. Firma konkuruje więc nie tylko z innymi przedsiębiorstwami należącymi lub zamierzającymi wejść do danego sektora, lecz także z klientami i dostawcami 9. Klienci są więc postrzegani głównie jako przeciwnicy starający się wytargować jak najkorzystniejsze warunki zakupu, a dopiero w dalszym planie jako cel oddziaływań marketingowych i obiekt rywalizacji pomiędzy konkurującymi firmami. Jakie czynniki sprzyjają, czy wręcz wymuszają orientację na konkurenta? Podstawowe znaczenie wydaje się tu mieć dotychczasowa pozycja rynkowa i sytuacja konkurencyjna. Firmy o niedostatecznym potencjale innowacyjnym, usiłujące wejść na rynek lub zwiększyć swój udział kosztem konkurentów, z natury rzeczy muszą skupiać swoją uwagę na konkurentach i podejmować działania z myślą o przewidywanych kontrposunięciach z ich strony. Liderzy, a także firmy poszukujące nisz rynkowych, mogą sobie pozwolić na większy dystans w stosunku do potencjalnych konkurentów z korzyścią dla bezpośredniego zainteresowania finalnym konsumentem. Kończąc ten krótki przegląd typów orientacji przedsiębiorstw, należy wspomnieć o suborientacjach strategicznych, które można wyodrębniać w nawiązaniu do struktury makrootoczenia przedsiębiorstwa. W szczególności należą tutaj takie typy orientacji, jak społeczna, czy ekologiczna, przejawiające się przywiązywaniem szczególnej wagi do budowania korzystnych relacji z otoczeniem poprzez uwrażliwienie na problemy wykraczające poza bezpośredni obszar decyzji i działań typowo komercyjnych. Literatura L. Garbarski, I. Rutkowski, W. Wrzosek, Marketing. Punkt zwrotny nowoczesnej firmy, PWE, Warszawa Kotler Ph., Marketing analiza, planowanie, wdrożenie i kontrola, Gebethner i Ska, Warszawa M.E. Porter, Strategia konkurencji metody analizy sektorów i konkurentów, PWE, Warszawa 1992, s. 23.
9 Typologia orientacji przedsiębiorstw 15 Kotler Ph., Armstrong G., Saunders J., Wong V., Marketing. Podręcznik europejski, PWE, Warszawa Lambin J., Strategiczne zarządzanie marketingowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Misiąg F., Bariery procesu kształtowania orientacji marketingowej, Handel Wewnętrzny 2003, nr 2. Misiąg F., Metodyczne problemy badania orientacji marketingowej, Marketing i Rynek 2001, nr 10. Porter M.E., Strategia konkurencji metody analizy sektorów i konkurentów, PWE, Warszawa Przybyłowski K., Hartley S., Kerin R., Rudelius W., Marketing, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa Wrzosek W., Drogi i bezdroża marketingu, Marketing i Rynek 1998, nr 11. A Typology of Enterprise Orientation The purpose of this article is to attempt to systematise the terminology used in discussing enterprise orientation issues. In particular, the article deals with the mutual relationships between such orientation expressions as: market, marketing, consumer, and seller. In addition, the author presents proposals for other types of orientations suggested through the application of a multi-level classification of enterprise orientation.
ZALECANA LITERATURA:
ZALECANA LITERATURA: Marketing. Sposób myślenia i działania. Red. J. Perenc. Wydawnictwo Naukowe US, Szczecin 2002 A. Smalec, G. Rosa, L. Gracz: Marketing przewodnik do ćwiczeń. Wydawnictwo Naukowe US,
Bardziej szczegółowoMarketing dr Grzegorz Mazurek
Marketing dr Grzegorz Mazurek Orientacja rynkowa jako podstawa marketingu Orientacja przedsiębiorstwa określa co jest głównym przedmiotem uwagi i punktem wyjścia w kształtowaniu działalności przedsiębiorstwa.
Bardziej szczegółowodr Grzegorz Mazurek racjonalna reakcja konkurencji celowy zintegrowanym orientacji rynkowej zidentyfikowaniu i przewidywaniu potrzeb odbiorców
Sprawy organizacyjne Literatura B. Żurawik, W. Żurawik: Marketing usług finansowych, PWN, Warszawa, 2001 M. Pluta-Olearnik: Marketing usług bankowych, PWE, Warszawa, 2001 Marketing na rynku usług finansowych
Bardziej szczegółowoWSPÓŁCZESNY MARKETING cz. I
Studia podyplomowe Trening Menedżerski - Wykład WSPÓŁCZESNY MARKETING cz. I Dr Barbara Bielicka e mail: barbara.bielicka@wsb.torun.pl Market ing Rynek i działania tworzące i rozwijające rynek koncepcja
Bardziej szczegółowoUniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną dr hab. Izabela Michalska-Dudek, prof. UE MARKETING Wprowadzenie "Nie
Bardziej szczegółowoSpołeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne. Maciej Bieńkiewicz
2012 Społeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne Maciej Bieńkiewicz Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - istota koncepcji - Nowa definicja CSR: CSR - Odpowiedzialność przedsiębiorstw
Bardziej szczegółowoWyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu SYLABUS
Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu SYLABUS Profil : Zawodowy Stopień studiów: I Kierunek studiów: Turystyka i Rekreacja Specjalność: Wszystkie Semestr: Forma studiów: I stacjonarne/niestacjonarne
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do marketingu. mgr Jolanta Tkaczyk
Wprowadzenie do marketingu mgr Jolanta Tkaczyk Czym marketing nie jest...czyli dwa błędne spojrzenia na marketing marketing to sprzedaż marketing to dział firmy Czym jest rynek? Rynek (ang. market) - ogół
Bardziej szczegółowoPodstawy marketingu. Informatyka I stopień (I stopień / II stopień) Ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod E-3IZ1-01-s5 Przedmiot humanistyczny 1 Nazwa Podstawy marketingu Humanistic course 1 Nazwa w języku angielskim Bases of marketing Obowiązuje od roku akademickiego 2012/13
Bardziej szczegółowoE-ID2S-18-s2. Podstawy marketingu. Informatyka II stopień (I stopień / II stopień) Ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu E-ID2S-18-s2 Nazwa modułu Podstawy marketingu Nazwa modułu w języku angielskim Basics of marketing Obowiązuje od roku akademickiego 2012/13 (aktualizacja 2017/2018)
Bardziej szczegółowoPodstawy Marketingu. Marketing zagadnienia wstępne
Podstawy Marketingu Marketing zagadnienia wstępne Definicje marketingu: Marketing to zyskowne zaspokajanie potrzeb konsumentów /Kotler 1994/. Marketing to kombinacja czynników, które należy brać pod uwagę
Bardziej szczegółowoIZ1_PH15 Przedmioty humanistyczne 1 Podstawy marketingu Humanistic course 1 Bases of marketing
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. Kod Nazwa Nazwa w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2012/13 IZ1_PH15 Przedmioty humanistyczne
Bardziej szczegółowoElektrotechnika I stopień (I stopień / II stopień) Ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny) Niestacjonarne (stacjonarne / niestacjonarne)
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Przedmioty humanistyczne 1 Nazwa modułu w języku angielskim Humanistic course
Bardziej szczegółowoPrzedmioty humanistyczne 1 Podstawy marketingu Humanistic course 1 Bases of marketing
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2012/13
Bardziej szczegółowoEiT_S_I_PH1. Elektronika i Telekomunikacja I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU EiT_S_I_PH1 Kod modułu Nazwa modułu Przedmioty humanistyczne 1 Nazwa modułu w języku angielskim Humanistic Course 1 Obowiązuje od roku akademickiego 2012/13 A. USYTUOWANIE
Bardziej szczegółowoSpecjalność - Marketing i zarządzanie logistyczne
Zagadnienia na egzamin dyplomowy na Wydziale Zarządzania Społecznej Akademii nauk Studia pierwszego stopnia kierunek zarządzanie w roku akademickim 2012/2013 Specjalność - Marketing i zarządzanie logistyczne
Bardziej szczegółowoIS1_PH11 Przedmioty humanistyczne 1 Podstawy marketingu Humanistic course 1 Bases of marketing
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 0/2 z dnia 2 lutego 202r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 202/3 IS_PH
Bardziej szczegółowoE-2IZ s3. Podstawy marketingu. Informatyka II stopień (I stopień / II stopień) Ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu E-2IZ2-1008-s3 Nazwa modułu Podstawy marketingu Nazwa modułu w języku angielskim Basics of marketing Obowiązuje od roku akademickiego 2012/13 (aktualizacja 2017/2018)
Bardziej szczegółowoZarządzanie łańcuchem dostaw
Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania kierunek: Zarządzanie i Marketing Zarządzanie łańcuchem dostaw Wykład 1 Opracowanie: dr Joanna Krygier 1 Zagadnienia Wprowadzenie do tematyki zarządzania
Bardziej szczegółowo2012 Marketing produktu ekologicznego. dr Marek Jabłoński
2012 Marketing produktu ekologicznego dr Marek Jabłoński Od kilku lat ekologia przestaje mieć znaczenie ideologiczne, w zamian za to nabiera wymiaru praktycznego i inżynierskiego. Większość firm na świecie,
Bardziej szczegółowoGenerated by Foxit PDF Creator Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Cena jako element marketingu mix
Cena jako element marketingu mix Cena jako element marketingu mix Cena to pieniądze lub inne środki wymienialne na własność lub użytkowanie produktu lub usługi Dla konsumenta cena to wyznacznik wartości
Bardziej szczegółowoZarządzanie marketingowe
Zarządzanie marketingowe 1. Pojęcie i wymiary zarządzania. 2. Struktura zarządzania przedsiębiorstwem (rys.). 3. Przedmiot i funkcje marketingu. 4. Naczelne zasady i główne zadanie marketingu. 5. Proces
Bardziej szczegółowoData wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Opis przedmiotu
Sylabus przedmiotu: Specjalność: Marketing Wszystkie specjalności Data wydruku: 31.01.2016 Dla rocznika: 2015/2016 Kierunek: Wydział: Zarządzanie i inżynieria produkcji Inżynieryjno-Ekonomiczny Dane podstawowe
Bardziej szczegółowoZarządzanie marketingiem w przedsiębiorstwie
Zarządzanie marketingiem w przedsiębiorstwie Opis specjalności: Celem specjalności Zarządzanie marketingiem w przedsiębiorstwie jest wykształcenie specjalistów posiadających kompetencje pozwalające im
Bardziej szczegółowo6 Metody badania i modele rozwoju organizacji
Spis treści Przedmowa 11 1. Kreowanie systemu zarządzania wiedzą w organizacji 13 1.1. Istota systemu zarządzania wiedzą 13 1.2. Cechy dobrego systemu zarządzania wiedzą 16 1.3. Czynniki determinujące
Bardziej szczegółowoDynamiczna zdolność przedsiębiorstwa do tworzenia wartości wspólnej jako nowego podejścia do społecznej odpowiedzialności biznesu
Dynamiczna zdolność przedsiębiorstwa do tworzenia wartości wspólnej jako nowego podejścia do społecznej odpowiedzialności biznesu Rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem naukowym prof. dr hab. Tomasz
Bardziej szczegółowo2. Analiza strategiczna otoczenia organizacji dla projektowania DSZ
Decyzyjne Systemy Zarządzania redakcja naukowa Jerzy Kisielnicki, Książka jest monografią napisaną przez autorów zajmujących się problematyką zarządzania z punktu widzenia zarówno teorii, jak i praktyki.
Bardziej szczegółowoWydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej Instytut Przedsiębiorczości. Zarządzanie strategiczne
Nazwa Wydziału Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa modułu kształcenia Kod modułu Język kształcenia Efekty kształcenia dla modułu kształcenia Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej Instytut Przedsiębiorczości
Bardziej szczegółowoMARKETING USŁUG ZDROWOTNYCH
MARKETING USŁUG ZDROWOTNYCH Beata Nowotarska-Romaniak wydanie 3. zmienione Warszawa 2013 SPIS TREŚCI Wstęp... 7 Rozdział 1. Istota marketingu usług zdrowotnych... 11 1.1. System marketingu usług... 11
Bardziej szczegółowoWydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej
Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu magisterskiego na kierunku Ekonomia II stopień PYTANIA NA OBRONĘ
Bardziej szczegółowoZ-LOGN1-019 Podstawy marketingu Fundamentals of marketing
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2017/2018 Z-LOGN1-019 Podstawy marketingu Fundamentals of marketing A. USYTUOWANIE
Bardziej szczegółowoUniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną
Ćwiczenia z Podstaw Marketingu III rok studia niestacjonarne I stopnia na kierunku Zarządzanie Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania
Bardziej szczegółowoZ-LOG-028I Podstawy marketingu Fundamentals of marketing. Logistyka I stopień Ogólnoakademicki
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2012/2013 Z-LOG-02I Podstawy marketingu Fundamentals of marketing A. USYTUOWANIE
Bardziej szczegółowoZ-LOGN1-019 Podstawy marketingu Fundamentals of marketing. Logistyka I stopień Ogólnoakademicki
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2012/2013 Z-LOGN1-019 Podstawy marketingu Fundamentals of marketing A. USYTUOWANIE
Bardziej szczegółowoMarketing 1 Słowo wstępne
Marketing 1 Słowo wstępne dr Jolanta Tkaczyk Katedra Marketingu O czym będzie? Organizacja zajęć Program zajęć Zasady zaliczenia Lektury Wprowadzenie do marketingu 1 Organizacja Dyżur - 109 A czwartek
Bardziej szczegółowoMarketing (1) dr Jolanta Tkaczyk
Marketing (1) dr Jolanta Tkaczyk 1. Istota marketingu 2. Istota i rodzaje planów marketingowych. Struktura planu marketingowego. Procedury przygotowania planu marketingowego. Analiza otoczenia na potrzeby
Bardziej szczegółowoImię, nazwisko i tytuł/stopień KOORDYNATORA (-ÓW) kursu/przedmiotu zatwierdzającego protokoły w systemie USOS Marek Kruk, dr
SYLLABUS na rok akademicki 010/011 Tryb studiów Studia stacjonarne Kierunek studiów Ekonomia Poziom studiów Pierwszego stopnia Rok studiów/ semestr / 3 Specjalność Bez specjalności Kod katedry/zakładu
Bardziej szczegółowoLiczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia
Wydział: Zarządzanie i Finanse Nazwa kierunku kształcenia: Zarządzanie Rodzaj przedmiotu: specjalnościowy Opiekun: dr Robert Nowacki Poziom studiów (I lub II stopnia): II stopnia Tryb studiów: Niestacjonarne
Bardziej szczegółowoWydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej
Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu magisterskiego na kierunku Ekonomia II stopień PYTANIA NA OBRONĘ
Bardziej szczegółowoBudowanie przewagi konkurencyjnej Istota, metody, techniki
Budowanie przewagi konkurencyjnej Istota, metody, techniki Opracowanie: Aneta Stosik Nowoczesna organizacja Elastyczna (zdolna do przystosowania się do potrzeb) wg P. Druckera Dynamiczna (Mająca umiejętność
Bardziej szczegółowoLiczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia
Wydział: Zarządzanie i Finanse Nazwa kierunku kształcenia: Zarządzanie Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: dr Robert Nowacki Poziom studiów (I lub II stopnia): I stopnia Tryb studiów: Niestacjonarne
Bardziej szczegółowoSZKOLENIE BADANIE SATYSFAKCJI KLIENTA I ZARZĄDZANIE SATYSFAKCJĄ KLIENTA W PRZEDSIĘBIORSTWIE
SZKOLENIE ROZWIĄZANIA W ZAKRESIE ROZWOJU KAPITAŁU LUDZKIEGO PRZEDSIĘBIORSTW BADANIE SATYSFAKCJI KLIENTA I ZARZĄDZANIE SATYSFAKCJĄ KLIENTA W WPROWADZENIE W dobie silnej konkurencji oraz wzrastającej świadomości
Bardziej szczegółowoWstęp 1. Dwugłos o zarządzaniu 2. Współczesny świat w erze turbulencji (Alojzy Z. Nowak) 3. Przedsiębiorczość (Beata Glinka)
Wstęp 1. Dwugłos o zarządzaniu 1.1. Ewolucja podejść do zarządzania (Włodzimierz Piotrowski) 1.1.1. Kierunek klasyczny 1.1.2. Kierunek human relations (szkoła stosunków międzyludzkich) 1.1.3. Podejście
Bardziej szczegółowoMARKETING TR/1/PK/MARK 24 3
Przedmiot Kod nr w planie studiów MARKETING TR/1/PK/MARK 2 Kierunek Turystyka i Rekreacja Poziom kształcenia Studia I stopnia Rok/Semestr 2 rok, sem. Typ przedmiotu (obowiązkowy/fakultatywny) Obowiązkowy
Bardziej szczegółowobiuro pośrednictwa Jak założyć kredytowego ABC BIZNESU
Jak założyć biuro pośrednictwa kredytowego ABC BIZNESU Jak założyć biuro pośrednictwa kredytowego ABC BIZNESU Spis treści 2 Pomysł na firmę / 3 1. Klienci biura pośrednictwa kredytowego / 4 2. Cele i zasoby
Bardziej szczegółowoPlanowanie w przedsiębiorstwie handlowym
Planowanie strategiczne Etapy planowania Planowanie w przedsiębiorstwie handlowym Planowanie jest procesem podejmowania decyzji co do pożądanego przyszłego stanu przedsiębiorstwa i dzieli się na dwa podstawowe
Bardziej szczegółowoSpołecznie odpowiedzialne zarządzanie w organizacjach publicznych. Teza cele konstrukcja realizacja
Dr Grzegorz Baran, Instytut Spraw Publicznych UJ Społecznie odpowiedzialne zarządzanie w organizacjach publicznych Teza cele konstrukcja realizacja Teza Zakorzenienie modelu działania organizacji publicznej
Bardziej szczegółowogroup Brief Marketingowy
2 1. Sytuacja 1.1 Wyzwanie 1.1.1. Na czym polega wyzwanie dla marki/oferty Firmy w Polsce? 1.1.2. Z czego wynika? wg Firmy 1.1.3. Na jakiej podstawie zostało zdefiniowane? badania; doświadczenie; wyniki
Bardziej szczegółowoRozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych Zarządzanie wiedzą w Polsce i na świecie w świetle ostatnich lat
Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Autor: Marcin Kłak Wstęp Rozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych 1.1. Rola i znaczenie wiedzy 1.1.1. Pojęcia i definicje
Bardziej szczegółowoEtapy procesu zaspokajania potrzeb. B. Czynniki wpływające na zachowanie nabywcy. 1. Rozpoznanie potrzeby. 2. Poszukiwanie informacji
Istota procesu postępowania nabywców Punktem wyjścia wszystkich działań marketingowych jest konsument Postępowanie nabywców dr Grzegorz Mazurek Proces zachowania konsumenta (consumer behavior) można zdefiniować
Bardziej szczegółowoTechnikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu
Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych
Bardziej szczegółowoPODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW
PODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW Część 5. Mgr Michał AMBROZIAK Wydział Zarządzania Uniwersytet Warszawski Warszawa, 2007 Prawa autorskie zastrzeżone. Niniejszego opracowania nie wolno kopiować ani
Bardziej szczegółowoMarcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie
Marcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomii i Prawa im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach Kielce czerwiec 2010 1 Spis treści Wstęp 7 Rozdział
Bardziej szczegółowoPRODUKT (product) CENA (price) PROMOCJA (promotion) DYSTRYBUCJA (place) 7 (P) (+ Process, Personnel, Physical Evidence)
Marketing-mix Klasyfikacja środków konkurencji wg McCarthy ego - 4 P Cena w marketingu dr Grzegorz Mazurek PRODUKT (product) CENA (price) DYSTRYBUCJA (place) PROMOCJA (promotion) 7 (P) (+ Process, Personnel,
Bardziej szczegółowoDr Kalina Grzesiuk. Produkt
Dr Kalina Grzesiuk Produkt Produkt - każdy obiekt rynkowej wymiany; wszystko to, co można zaoferować nabywcom do konsumpcji, użytkowania lub dalszego przerobu w celu zaspokojenia jakiejś potrzeby. Produktami
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE. Marketing międzynarodowy E. Logistyka. stacjonarne. II stopnia. Katedra Marketingu. dr inż.
Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Kierunek Forma studiów Poziom kwalifikacji Marketing międzynarodowy E Logistyka stacjonarne II stopnia Rok 1 Semestr
Bardziej szczegółowoTechnikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu
Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych
Bardziej szczegółowoINŻYNIERIA I MARKETING dlaczego są sobie potrzebne?
POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA I EKONOMII Międzynarodowa Konferencja Naukowo-techniczna PROGRAMY, PROJEKTY, PROCESY zarządzanie, innowacje, najlepsze praktyki INŻYNIERIA I MARKETING dlaczego
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć edukacyjnych nr 6.9 Temat zajęć: Jak przyciągniemy klientów? Działania marketingowe (2)
Strona1 Anna Irena Szymańska Scenariusz zajęć edukacyjnych nr 6.9 Temat zajęć: Jak przyciągniemy klientów? Działania marketingowe (2) 1. Cele lekcji: Uczeń: wyjaśnia znaczenie pojęć: marketing, marketing-mix,
Bardziej szczegółowoPozycjonowanie produktu w oparciu o kryteria psychologiczne
Pozycjonowanie produktu w oparciu o kryteria psychologiczne Psychologiczne podstawy marketingu.02.06.2014 Małgorzata Badowska Katarzyna Maleńczyk Aleksandra Tomala Spis treści 1. Definicje 2. Istota pozycjonowania
Bardziej szczegółowoUniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną dr Izabela Michalska-Dudek MARKETING Program zajęć Konsultacje: piątki
Bardziej szczegółowospołeczno-gospodarczymi na świecie, które wywierały istotny wpływ na funkcjonowanie
Wstęp Rozwój marketingu usług logistycznych był ściśle związany z przeobrażeniami społeczno-gospodarczymi na świecie, które wywierały istotny wpływ na funkcjonowanie rynku usług Transport Spedycja Logistyka
Bardziej szczegółowoZ-ZIP-028z Podstawy marketingu Fundamentals of Marketing. Podstawowy Obowiązkowy Polski Semestr piąty
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2012/2013 Z-ZIP-028z Podstawy marketingu Fundamentals of Marketing A. USYTUOWANIE
Bardziej szczegółowoMARKETING spotkanie 1
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu MARKETING spotkanie 1 dr Marcin Soniewicki Zaliczenie Przygotowanie projektu w grupach i jego prezentacja na ostatnim spotkaniu 25 kwietnia. Aktywność podczas zajęć Aktywna
Bardziej szczegółowoMARKETING & MEDIA SPOŁECZNOŚCIOWE
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną dr hab. Izabela Michalska-Dudek, prof. UE MARKETING & MEDIA SPOŁECZNOŚCIOWE
Bardziej szczegółowoKRYTERIA WYBORU PROJEKTÓW DLA POSZCZEGÓLNYCH OSI PRIORYTETOWYCH, DZIAŁAŃ I PODDZIAŁAŃ RPO WO 2014-2020 zakres: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
KRYTERIA WYBORU PROJEKTÓW DLA POSZCZEGÓLNYCH OSI PRIORYTETOWYCH, DZIAŁAŃ I PODDZIAŁAŃ RPO WO 2014-2020 zakres: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego OŚ PRIORYTETOWA II RPO WO 2014-2020 KONKURENCYJNA
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOT: Zarządzanie i marketing KOD S/I/st/11
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOT: Zarządzanie i marketing KOD S/I/st/11 2. KIERUNEK: Sport 3. POZIOM STUDIÓW 1 : I stopień studia stacjonarne 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: II rok/iv semestr 5. LICZBA PUNKTÓW
Bardziej szczegółowoZarządzanie kapitałem ludzkim. Procesy narzędzia aplikacje
RECENZJE Zarządzanie kapitałem ludzkim. Procesy narzędzia aplikacje Autor: red. Marta Juchnowicz Wydawnictwo PWE Warszawa 2014 Przedstawiona mi do recenzji książka zatytułowana Zarządzanie kapitałem ludzkim.
Bardziej szczegółowoSystematyka rynku. Pojecie rynku. 1. Ujecie historyczne (techniczne)
Systematyka rynku Pojecie rynku 1. Ujecie historyczne (techniczne) Rynek - miejsce spotkań kupujących i sprzedających, którzy dokonują transakcji wymiennych. 2. Ujęcie ekonomiczne (klasyczne) Rynek - ogół
Bardziej szczegółowoÁ Á JAKIE SPECJALNOŚCI
KIERUNEK MARKETING I KOMUNIKACJA RYNKOWA Marketing i komunikacja rynkowa to kierunek przygotowany z myślą o kształceniu wysokiej klasy specjalistów z zakresu marketingu. Zajęcia pozwalają zdobyć wiedzę
Bardziej szczegółowoStreszczenie rozprawy doktorskiej pt. Uwarunkowania stosowania koncepcji otwartych innowacji w instytucjach naukowych i badawczo-rozwojowych
mgr Aneta Olejniczak Promotor: prof. dr hab. Agnieszka Izabela Baruk Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. Uwarunkowania stosowania koncepcji otwartych innowacji w instytucjach naukowych i badawczo-rozwojowych
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE STRATEGICZNE
WYKŁAD 6 ZARZĄDZANIE STRATEGICZNE 1 1. Istota zarządzania strategicznego: Przygotowanie strategii i oparcie na niej funkcjono- wania organizacji jest treścią kompleksowego, inter- dyscyplinarnego i wielofazowego
Bardziej szczegółowoMariola Kajfasz Magdalena Krzak Magda Kaczmarczyk Anna Jabłońska
Mariola Kajfasz Magdalena Krzak Magda Kaczmarczyk Anna Jabłońska Plan prezentacji 1. Podstawowe definicje produkt, marka 2. Dwojakie spojrzenie na markę; 3. Postawa wobec marki; 4. Tożsamość marki 5. Rodzaje
Bardziej szczegółowoSPOŁECZNA AKADEMIA NAUK WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA
SPOŁECZNA AKADEMIA NAUK WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA Zagadnienia na egzamin dyplomowy na Wydziale Zarządzania Społecznej Akademii Nauk Studia pierwszego stopnia kierunek zarządzanie w roku akademickim 2014/2015
Bardziej szczegółowoMarketing : podręcznik akademicki / Eugeniusz Michalski. Wyd. 2. Warszawa, Spis treści
Marketing : podręcznik akademicki / Eugeniusz Michalski. Wyd. 2. Warszawa, 2017 Spis treści Wstęp 15 Część I Model funkcjonowania marketingu 19 1. Przesłanki działalności marketingowej w przedsiębiorstwie
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Kierunek Forma studiów Poziom kwalifikacji Rok Semestr Jednostka prowadząca Osoba sporządzająca Profil Rodzaj
Bardziej szczegółowoCRM. Relacje z klientami.
CRM. Relacje z klientami. Autor: Jill Dyche Książka przeznaczona jest dla wielu czytelników -- od menedżerów do użytkowników Część 1. skierowana jest do kadry zarządzającej, menedżerów projektów oraz ludzi
Bardziej szczegółowoSpis treści. Istota i przewartościowania pojęcia logistyki. Rozdział 2. Trendy i determinanty rozwoju i zmian w logistyce 42
Spis treści Od Autora 11 Rozdział 1 Istota i przewartościowania pojęcia logistyki n 1.1. Przegląd i interpretacja znaczących definicji logistyki 17 1.2. Ewolucja i przewartościowania przedmiotu, celów
Bardziej szczegółowoZACHOWANIA NABYWCÓW NA RYNKU
ZACHOWANIA NABYWCÓW NA RYNKU PODSTAWOWE POJĘCIA (1) KLIENT osoba fizyczna lub instytucja występująca w charakterze partnera sprzedawcy w transakcjach kupna-sprzedaży; termin ten może być utożsamiany z
Bardziej szczegółowoWykład 2 Rola otoczenia w procesie formułowania strategii organizacji
Dr inż. Aleksander Gwiazda Zarządzanie strategiczne Wykład 2 Rola otoczenia w procesie formułowania strategii organizacji Plan wykładu Koncepcja otoczenia przedsiębiorstwa Metoda SWOT Cele przedsiębiorstwa
Bardziej szczegółowoEkologiczny smak sukcesu.
www.ecropolis.eu Ekologiczny smak sukcesu. Walory sensoryczne i ich znaczenie w działalności przedsiębiorstw funkcjonujących na rynku żywności ekologicznej. Dr inż. Mariusz Maciejczak Wydział Nauk Ekonomicznych
Bardziej szczegółowoUniwersytet w Białymstoku Wydział Ekonomiczno-Informatyczny w Wilnie SYLLABUS na rok akademicki 2010/2011 http://www.wilno.uwb.edu.
SYLLABUS na rok akademicki 010/011 Tryb studiów Studia stacjonarne Kierunek studiów Ekonomia Poziom studiów Pierwszego stopnia Rok studiów/ semestr 1 / Specjalność Bez specjalności Kod katedry/zakładu
Bardziej szczegółowoSpis treści WSTĘP CZĘŚĆ I. MODEL FUNKCJONOWANIA MARKETINGU
Spis treści WSTĘP CZĘŚĆ I. MODEL FUNKCJONOWANIA MARKETINGU Rozdział l. Przesłanki działalności marketingowej w przedsiębiorstwie Koncepcja modelu funkcjonowania marketingu. 1.2. Rola produktu w wymianie
Bardziej szczegółowoRozdział 1. Przesłanki działalności marketingowej w przedsiębiorstwie...19
Spis treści Wstęp...13 CZĘŚĆ I. MODEL FUNKCJONOWANIA MARKETINGU Rozdział 1. Przesłanki działalności marketingowej w przedsiębiorstwie....19 1.1. Koncepcja modelu funkcjonowania marketingu........ 19 1.2.
Bardziej szczegółowoCzas na jakość szkoleń
Gdzie leży odpowiedzialność za V Konferencja Małopolska otwarta na wiedzę Czas na jakość szkoleń zapewnienie jakości kształcenia? 21 maja 2012 Kraków Kinga Padzik www.swps.pl ESSEY Doradztwo Personalne
Bardziej szczegółowoISTOTA MARKETINGU - DEFINICJE (1)
ISTOTA MARKETINGU ISTOTA MARKETINGU - DEFINICJE (1) MARKETING - to proces kreowania wartości na rynku Klient kupuje to co stanowi dla niego wartość. Marketing ma stworzyć takie wartości (np. renomę marki,
Bardziej szczegółowoZarządzanie strategiczne STRATEGIC MANAGEMENT
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014 Zarządzanie strategiczne STRATEGIC MANAGEMENT A. USYTUOWANIE MODUŁU W
Bardziej szczegółowoKontekst sytuacyjny: Pytanie pozostaje tylko w jakich obszarach ich rozwijać?
WPŁYW POZIOMU ŚWIADOMOŚCI BIZNESOWEJ NA ROZWÓJ ORGANIZACJI SPRZEDAŻY NA RYNKU PRODUKTÓW FMCG Szanowni Państwo, Przedstawiamy Państwu poniższą ofertę dotyczącą wsparcia pracowników działu sprzedaży w Państwa
Bardziej szczegółowoOtoczenie zewnętrzne organizacji
Analiza PEST Otoczenie zewnętrzne organizacji Otoczenie zewnętrzne to to, co znajduje się na zewnątrz niej, poza jej granicami i oddziałuje na nią Umowność rozgraniczenia organizacji i otoczenia: Otoczenie
Bardziej szczegółowoLUDZKIMI BARBARA ZYZDA
ZARZĄDZANIE ZASOBAMI LUDZKIMI BARBARA ZYZDA KONSULTACJE W semestrze zimowym 2015/2016 - pokój 402, bud. A: 07.11.2015 godz. 12.10-13.10 21.11.2015 godz. 14.10-15.10 12.12.2015 godz. 12.10-13.10 23.01.2016
Bardziej szczegółowoSPOŁECZNA AKADEMIA NAUK WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA
SPOŁECZNA AKADEMIA NAUK WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA Zagadnienia na egzamin dyplomowy na Wydziale Zarządzania Społecznej Akademii Nauk Studia pierwszego stopnia kierunek zarządzanie w roku akademickim 2015/2016
Bardziej szczegółowoModel postępowania konsumenta w procesie. produktów
Model postępowania konsumenta w procesie definiowania kategorii produktów Dystrybucja detaliczna FMCG w Polsce 1995 0 hipermarketów 0 sklepów dyskontowych 1300 supermarketów Dystrybucja detaliczna FMCG
Bardziej szczegółowoUniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną Prof. UE, dr hab. Izabela Michalska-Dudek PODSTAWY MARKETINGU Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoPostrzeganie e-commerce w polskich sklepach detalicznych - wyniki badań
Postrzeganie e-commerce w polskich sklepach detalicznych - wyniki badań Aleksandra Kaniewska-Sęba, Grzegorz Leszczyński Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Katedra Strategii Marketingowych, Październik 2003
Bardziej szczegółowoUniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną dr hab. Izabela Michalska-Dudek, prof. UE PODSTAWY MARKETINGU DYSTRYBUCJA
Bardziej szczegółowoMetody określania celów rynkowych i ustalania pozycji konkurencyjnej firmy na danym rynku
Metody określania celów rynkowych i ustalania pozycji konkurencyjnej firmy na danym rynku Metody określania celów rynkowych i ustalania pozycji konkurencyjnej Title of the presentation firmy na danym Date
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Marketing: relacje z klientami Istota dr hab. Justyna Światowiec Szczepańska Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 21 marca 2013 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Bardziej szczegółowoPromocja w marketingu mix
Promocja w marketingu mix Promocja Promocja- jest procesem komunikowania się przedsiębiorstwa z rynkiem i obejmuje zespół środków, za pomocą których przedsiębiorstwo przekazuje na rynek informacje charakteryzujące
Bardziej szczegółowoUniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną dr Izabela Michalska-Dudek PODSTAWY MARKETINGU Program zajęć Konsultacje:
Bardziej szczegółowo