AKCESJA DO UE A WYDATKI W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH W EUROPIE ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ
|
|
- Monika Bednarska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Marlena PIEKUT AKCESJA DO UE A WYDATKI W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH W EUROPIE ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ 1. Wstęp Wzrost konsumpcji oraz wyraźna poprawa poziomu życia społeczeństw krajów wysoko i średnio rozwiniętych powoduje, że współczesną fazę rozwoju gospodarczego nazywa się coraz częściej gospodarką konsumpcyjną. Konsumpcja nie jest już biernym efektem rozwoju gospodarczego, ale ważnym jej stymulatorem. Masowa produkcja stosunkowo tanich towarów konsumpcyjnych, dzięki dużej skali produkcji oraz ciągłym innowacjom produktowym, a także wysokie zatrudnienie, przy szybkim wzroście dochodów ludności umożliwiają nabywanie wytwarzanych towarów i usług. Konsumpcja to najbardziej powszechna czynność człowieka 1. Celem jej jest zaspokajanie potrzeb ludzkich poprzez użytkowanie określonych dóbr lub usług. W wyniku konsumpcji zużywane są przedmioty konsumpcji, czyli dobra żywnościowe, nieżywnościowe, a także usługi. Podmiotem konsumpcji jest konsument, konsumuje on produkty i usługi zaspokajające potrzeby podstawowe oraz zużywa urządzenia, wyroby i inne dobra dla zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu 2. Proces konsumpcji odbywa się w gospodarstwie domowym. Gospodarstwo domowe natomiast to zespół osób spokrewnionych lub niespokrewnionych, które mieszkają razem i wspólnie się utrzymują. Jeżeli któraś z osób mieszkających razem w gospodarstwie domowym oddzielnie się utrzymuje, to osoba ta tworzy oddzielne gospodarstwo domowe 3. Dwie dekady przemian systemowych dokonały wielu zmian w gospodarstwach domowych przede wszystkim z krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Przejście od gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej wywołało duże zmiany w warunkach życia konsumentów. Celem opracowania jest porównanie wydatków na wybrane dobra i usługi w krajach Europy Środkowo-Wschodniej do średniej dla krajów starej Unii. W artykule uwzględniono Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych, Politechnika Warszawska, Filia w Płocku 1 Bywalec Cz. 2010: Konsumpcja a rozwój gospodarczy i społeczny. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa, s Sztucki T. (1998), Encyklopedia Marketingu. Definicje, zasady, metody. Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 3 Gospodarstwa domowe i rodziny (2003), Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań. Powszechny Spis Rolny. GUS, Warszawa
2 cztery grupy wydatków konsumpcyjnych, tj. wydatki na żywność, na wyposażenie mieszkania i prowadzenie gospodarstwa domowego, na zdrowie oraz na rekreację i kulturę. 2. Zróżnicowanie potencjału społeczno-gospodarczego Na początku warto prześledzić zróżnicowanie przestrzenne niektórych zmiennych ekonomicznych, które odzwierciedlają poziom rozwoju gospodarczego i równocześnie wpływają na poziom konsumpcji. W analizach porównawczych wskaźnikiem bardzo często wykorzystywanym do oceny poziomu rozwoju gospodarczego oraz poziomu życia ludności jest produkt krajowy brutto na osobę. Miara ta przedstawia końcowy efekt działalności wszystkich podmiotów gospodarki narodowej i jest równa sumie wartości dodanej brutto wytworzonej przez wszystkie krajowe jednostki instytucjonalne, powiększone o podatki i akcyzy oraz pomniejszone o dotacje. Poziom PKB stanowi podstawowy i syntetyczny miernik rozwoju gospodarczego, zaś dysproporcje poziomu rozwoju dobrze obrazuje PKB na 1 mieszkańca. Jego wzrost świadczy o pomyślnie rozwijającej się gospodarce, a co się z tym wiąże o osiągnięciu wyższego poziomu dobrobytu indywidualnego, więc również konsumpcji. W analizowanych krajach Europy Środkowo-Wschodniej w 2000 r. najwyższy poziom PKB na mieszkańca osiągnęła Słowenia euro, a najniższy Łotwa i Litwa po 3600 euro na mieszkańca. Dekadę później Słowenia utrzymała pierwszą pozycję w utworzonym rankingu, natomiast na ostatniej pozycji znalazła się Polska, podczas gdy w 2000 r. zajmowała z Węgrami 3 pozycję. W 2011 r. PKB na mieszkańca w Polsce wyniosło 9600 euro. W latach największe średnioroczne tempo wzrostu odnotowano w Słowacji, z roku na rok poziom PKB na mieszkańca wzrastał o 10,9%, a następnie na Litwie 9,9%. Najniższe tempo wzrostu zauważono w Słowenii, gdzie z roku na rok PKB per capita wzrastało o 4,5%. Relatywnie niskie tempo wzrostu zauważono też w Polsce 6,3%. Tabela 1. PKB na mieszkańca w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w latach PKB w euro na mieszkańca Średnioroczne tempo Lokata kraju Wyszczególnienie zmian w latach Republika Czeska , Estonia , Łotwa ,53 7/8 7 Litwa ,93 7/8 5 Węgry ,60 3/4 6 Polska ,30 3/4 8 Słowenia , Słowacja ,90 6 3
3 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych Eurostat Pomiędzy krajami Europy występowały i występują dysproporcje w poziomie rozwoju gospodarczego, co wpływa też na poziom życia ludności. Współczynnik zmienności wskazuje jednak na zmniejszające się różnice pomiędzy wyróżnionymi krajami Europy Środkowo- Wschodniej w zakresie PKB na mieszkańca. W 2000 r. współczynnik zmienności dla wyróżnionych krajów wynosił 44,5%, w 2004 r. 38,3%, a w 2011 r. 23,8%, świadczy to o pozytywnych tendencjach niwelowania zróżnicowań międzyregionalnych. Do porównań sytuacji materialnej w gospodarstwach domowych dobrym wskaźnikiem jest faktyczne spożycie indywidualne przypadające na jednego członka gospodarstwa domowego, tzw. Actual Indywidual Consumption per capita - AIC per capita. Wskazuje się 4, że miara ta obejmuje spożycie gospodarstw domowych niezależnie od źródła finansowania, dzięki temu bardziej niż PKB na osobę nadaje się do porównań sytuacji w gospodarstwach domowych. W krajach Europy Środkowo-Wschodniej najwyższy udział AIC per capita w 2000 r. posiadała Słowenia, podobnie jak dwanaście lat później. Najniższe wartości odnotowano w 2000 r. dla Łotwy, a w 2012 r. dla Węgier. Polska na początku dekady zajęła wśród analizowanych krajów trzecią pozycję na osiem analizowanych krajów, natomiast w 2012 r. przedostatnią. Największą dynamikę wzrostu AIC per capita w latach odnotowano w Słowacji, a następnie na Łotwie i Litwie. W krajach starej UE wartość AIC per capita jest zdecydowanie większa niż w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. W 2000 r. w krajach UE-15 AIC wyniosło euro na mieszkańca, a w 2012 r euro na mieszkańca. Tabela 2. AIC na mieszkańca w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w latach AIC w euro na mieszkańca Średnioroczne tempo Lokata kraju Wyszczególnienie zmian w latach UE ,3 - - Republika Czeska ,0 2 2 Estonia ,8 5 5 Łotwa ,4 8 6 Litwa ,4 6/7 4 Węgry ,8 4 8 Polska ,2 3 7 Słowenia ,4 1 1 Słowacja ,5 6/7 3 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych Eurostat 4 Murawska A., Poziom życia w krajach Europy i Unii Europejskiej na podstawie Actual Indywidual Consumption per capita, Ekonomia i Prawo, Polszakiewicz B., Boehlke J. (red.), Tom XII, nr 3/2013, ss. 405.
4 Udział osób w populacji, których tzw. wyrównany dochód rozporządzalny (po transferach socjalnych) znajduje się poniżej linii ubóstwa, czyli poniżej 60% krajowej mediany wyrównanych dochodów rozporządzalnych nazywamy zagrożonych ubóstwem relatywnym. We wskaźniku tym przywiązuje się uwagę do dochodu, którym dysponują gospodarstwa domowe, wliczając do niego zasiłki i transfery socjalne. Jeżeli dochód jest mniejszy niż 60% przeciętnych wydatków gospodarstw w danym kraju, to oznacza, że rodzina taka żyje poniżej progu ubóstwa. Wskaźnik ten nie mierzy bogactwa czy ubóstwa, ale niskie dochody w porównaniu z innymi mieszkańcami danego kraju. Największe zagrożenie ubóstwem relatywnym w 2000 r. wystąpiło w Estonii i dotyczyło 18% ogółu populacji, najmniejsze zaś w Republice Czeskiej 8%. Jedenaście lat później Litwini byli w największym stopniu zagrożeni ubóstwem relatywnym blisko 18%, natomiast Czesi utrzymali swoją pierwszą pozycję około 10% zagrożonych było ubóstwem. W latach w większości krajów, z wyjątkiem Węgier, średnio z roku na rok zagrożenie ubóstwem obniżało się. W Polsce wskaźnik ten ulegał zmniejszeniu z roku na rok o ponad 2%. Dodatnie tempo wzrostu wskaźnika zagrożenia ubóstwem odnotowano na Węgrzech, a względna stabilizację w Słowenii. Tabela 3. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w latach Wskaźnik zagrożenia ubóstwem* w Średnioroczne tempo Lokata kraju Wyszczególnienie % ogółu populacji zmian w latach ** UE-15 15,0 15,7 16,7 0,43 Republika Czeska 8,0 10,4 9,8-0, Estonia 18,0 18,3 17,5-0, Łotwa 16,0 19,4 19-0,35 4/5 7 Litwa 17,0 20,5 19,2-0, Węgry 11,0 13,5 13,8 1,22 2/3 4 Polska 16,0 20,5 17,7-2,08 4/5 6 Słowenia 11,0 12,2 13,6 0,15 2/3 3 Słowacja bd*** 13,3 13-0,38 bd 2 Komentarz: * punkt odcięcia: 60% mediany dochodu po transferach socjalnych ** z powodu braku danych dla roku 2004 przedstawione dane dla roku 2005 *** bd = brak danych Źródło: obliczenia własne na podstawie danych Eurostat Wskaźnikiem, który służy ocenie warunków popytu i podaży na rynku pracy jest poziom płacy minimalnej. Poziom ten ustalany jest ustawowo lub w drodze porozumienia międzysektorowego. W analizie uwzględniono płacę minimalną wyrażoną w standardzie siły nabywczej. Według Eurostat standard siły nabywczej (SSN) jest sztuczną jednostką walutową. W teorii przyjmuje się, za jeden SSN można kupić tę samą ilość dóbr i usług w
5 danym kraju. Jednakże różnice cen pomiędzy państwami wskazują, iż różne ilości krajowych jednostek walutowych są potrzebne do zakupu tych samych towarów i usług w zależności od kraju. SSN uzyskiwane jest dzięki podzieleniu każdego agregatu gospodarczego kraju w walucie krajowej przez jego odpowiednik w parytetach siły nabywczej. W 2000 r. i w 2011 r. największą płacę minimalną w SSN odnotowano w Słowenii, średnioroczne tempo zmian kształtowało się na poziomie 16%. W 2000 r. najmniejszą płacę minimalną w przeliczeniu na SSN posiadała Łotwa, a w 2011 r. Litwa. Polska z płacą minimalną wynoszącą blisko 289 SSN w 2000 r. i 575 SSN w 2011 r. zajęła drugą pozycję wśród analizowanych krajów. Najwyższe tempo wzrostu płac minimalnych w latach odnotowano w Estonii, z roku na rok płaca minimalna wzrastała o 24% oraz na Łotwie o 23%. Najniższe tempo wzrostu odnotowano dla Republiki Czeskiej, płace minimalne w rzeczonym okresie zwiększały się rokrocznie o 7%. Tabela 4. Płaca minimalna w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w latach Płaca minimalna w SSN Średnioroczne tempo zmian Lokata kraju Wyszczególnienie w latach Republika Czeska 233,7 379,1 431,2 7,1 3 5 Estonia 156,2 251,3 366,9 23,8 7 7 Łotwa 152,1 214,2 398,4 22,9 8 6 Litwa 221,0 243,5 359,8 17,0 4 8 Węgry 199,3 339,6 454,3 23,2 6 3 Polska 288,7 341,8 574,9 19,6 2 2 Słowenia 493,1 617,3 881,9 16,0 1 1 Słowacja 211,5 276,6 449,0 21,1 5 4 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych Eurostat Z przedstawionej analizy wynika więc, że Słowenia i Republika Czeska stoją na czele większości rankingów, natomiast na drugim końcu znajdują się w zależności od analizowanego wskaźnika Litwa, Łotwa oraz Polska. 3. Wydatki na żywność Potrzeby żywnościowe należą do priorytetowych potrzeb fizjologicznych człowieka i są elementarnymi, których zaspokojenie warunkuje rozwój innych potrzeb. Wydatki na żywność w gospodarstwach domowych przesądzają o ilości i jakości spożywanej żywności. Ekonomiści nurtu heterodoksyjnego Myrdal, Galbraith twierdzą, że w krajach słabo rozwiniętych wydatki na żywność można traktować jako inwestycję w kapitał ludzki 5. 5 Landreth H, Colander D.C Historia myśli ekonomicznej, PWN, Warszawa, s. 421.
6 Z danych Eurostat wynika, że udział wydatków na żywność w wydatkach ogółem w gospodarstwach domowych we wszystkich analizowanych krajach Europy Środkowo- Wschodniej w latach uległ zmniejszeniu, najwięcej na w Łotwie o blisko 17 pkt. proc. oraz w Litwie o 14 pkt. proc. W Polsce w latach udział wydatków na żywność w wydatkach ogółem w gospodarstwach domowych uległ zmniejszeniu o ponad 11 pkt. proc. W krajach Piętnastki udział wydatków na żywność w wydatkach ogółem w gospodarstwach domowych jest relatywnie niższy niż w krajach, które przystąpiły do Wspólnoty w 2004 r. W UE-15 w analizowanym okresie udział wydatków na żywność uległ zmniejszeniu o 1,4 pkt. proc. Większe tempo zmian w poziomie wydatków na żywność w gospodarstwach domowych z Europy Środkowo-Wschodniej w większości krajów odnotowano przed akcesją do UE, jedynie w Słowacji oraz w Polsce zauważono większe tempo zmian w wydatkach na żywność po przystąpieniu tych krajów do Wspólnoty Europejskiej. Z przeprowadzonej analizy wynika więc, że udział wydatków na żywność i napoje bezalkoholowe w strukturze wydatków konsumpcyjnych w gospodarstwach domowych ulega zmniejszeniu. Fakt ten jest poniekąd potwierdzeniem prawa Engla w zakresie kształtowania się wydatków żywnościowych w warunkach wzrostu poziomu dochodów w gospodarstwach domowych. Mimo obserwowanego spadku udziału wydatków na żywność w wydatkach ogółem w gospodarstwach domowych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej stanowią one nadal dominującą grupę wydatków konsumpcyjnych. WYKRES 1: Udział wydatków na żywność w wydatkach ogółem w gospodarstwach domowych w latach 1995, 2004 i 2012 oraz średnioroczne tempo wzrostu w latach i w krajach UE Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat.
7 4. Wydatki na wyposażenie mieszkania Wyposażenie w dobra trwałego użytku to ważna cecha preferencji konsumpcyjnych gospodarstw domowych, a w efekcie modelu konsumpcji. Wyposażenie wnętrz mieszkalnych oszczędza czas konsumentów oraz ułatwia codzienne prace. Posiadanie dóbr trwałych świadczy o zamożności konsumentów oraz zapewnia komfort życia członkom gospodarstw domowych. Skądinąd wiadomo, że im jest wyższy stopień wyposażenia w dobra trwałego użytkowania, tym jest większa swoboda gospodarowania bieżącymi dochodami, a także tym wyższa średnia ocena poziomu życia. Wraz z poprawą sytuacji materialnej w gospodarstwach domowych przybywa w nim dóbr trwałego użytku 6. Słaby 7 wskazuje, że zachowania takie są czynnikiem zmieniającym zachowania konsumpcyjne społeczeństwa, unowocześniającym strukturę konsumpcji i strukturę wyposażenia gospodarstw domowych w dobra trwałego użytkowania. Z danych Eurostat wynika, że w latach w gospodarstwach domowych Estończyków, Węgrów oraz Słoweńców udział wydatków na wyposażenie mieszkania w wydatkach ogółem uległ zmniejszeniu. W pozostałych krajach rzeczony udział utrzymał się na zbliżonym poziomie lub uległ zwiększeniu. W Polsce w 2012 r. na wydatki związane z użytkowaniem mieszkania przeznaczano 4,5% wydatków ogółem. W krajach Piętnastki w latach udział wydatków na wyposażenie mieszkania uległ zmniejszeniu o 1,3 pkt.proc. Większe tempo zmian w wydatkach na wyposażenie mieszkania w okresie w porównaniu do odnotowano w Łotwie i Polsce. W pozostałych krajach Europy Środkowo-Wschodniej odnotowano podobne lub mniejsze tempo zmian w okresie po przystąpieniu do UE w porównaniu przed okresem przedakcesyjnym. Na Węgrzech natomiast zauważono ujemne tempo zmian w wydatkach na wyposażenie mieszkania w latach WYKRES 2: Udział wydatków na wyposażenie mieszkania w wydatkach ogółem w gospodarstwach domowych w latach 1995, 2004 i 2012 oraz średnioroczne tempo wzrostu w latach i w krajach UE 6 Pankowski K. 2011, Wzrost standardu wyposażenia gospodarstw domowych. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa. 7 Słaby T. (red.) 2009, Reakcje polskiego konsumenta na kryzys gospodarczy, Wydawnictwo SGH, Warszawa.
8 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat. 5. Wydatki na zdrowie Jedną z potrzeb, która pojawia się w ramach funkcjonowania gospodarstwa domowego, jest ochrona zdrowia. Warto pamiętać, że lepszy stan zdrowia to lepszy kapitał ludzki. Ważną kwestią jest zapewnienie przez Państwo godziwej ochrony zdrowia obywateli. Inwestowanie w ochronę zdrowia jest traktowane, jako inwestowanie w rozwój cywilizacyjny i w kapitał ludzki 8. Wielkość wydatków ponoszonych z budżetów domowych na zdrowie w dużej mierze zależy od przyjętego w danym kraju systemu opieki zdrowotnej. Udział wydatków na zdrowie w wydatkach ogółem w gospodarstwach domowych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w 2012 r. kształtował się od 2,4% w Estonii do około 4,5% na Węgrzech i w Litwie. W Polsce udział wydatków na zdrowie w wydatkach ogółem w 2012 r. wyniósł 4,6% i był większy w porównaniu do roku 1995 o 2 pkt. proc. W latach w większości krajów, z wyjątkiem Estonii i Łotwy, odnotowano wzrost udziału wydatków na zdrowie w wydatkach ogółem w gospodarstwach domowych. Zauważono też większe tempo wzrostu wydatków na zdrowie w okresie po akcesji w porównaniu z okresem przedakcesyjnym, wyjątek stanowiły Węgry i Słowenia. W krajach Piętnastki średnioroczne tempo wzrostu w latach wyniosło 6,6%, a w latach ,0%. WYKRES 3: Udział wydatków na zdrowie w wydatkach ogółem w gospodarstwach domowych w latach 1995, 2004 i 2012 oraz średnioroczne tempo wzrostu w latach i w krajach UE 8 Frączkiewicz-Wronka A., Zarządzanie publiczne w teorii i praktyce ochrony zdrowia, Wolters Kluwer Polska 2009
9 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat. Wskazuje się 9, że zmiany w systemach wartości współczesnych konsumentów przekładają się na zwiększone zainteresowanie własnym wyglądem i jakością życia. Konsumenci, zwłaszcza z gospodarstw domowych wysokodochodowych, coraz większą uwagę przywiązują do ochrony własnego zdrowia. Nabywają drogie i lepsze jakościowo kosmetyki, ekologiczną żywność, suplementy diety. Korzystają także z operacji plastycznych, centrów odnowy biologicznej, czy innowacyjnych środków farmakologicznych. 6. Wydatki na rekreację i kulturę Na skutek licznych działań marketingowych konsumpcja przeistacza się w potrzebę, której zaspokojenie staje się warunkiem samorealizacji 10. Jedną z bardziej deficytowych wartości w życiu ludzi jest czas wolny, i choć społeczeństwa są coraz bogatsze to odczuwany jest coraz większy brak czasu. Jednym z obszarów czasu wolnego jest rekreacja i uczestnictwo w kulturze. Korzystanie z różnego rodzaju usług rekreacyjno-kulturalnych to wyznacznik poziomu i jakości życia, poziomu kultury i stanu zdrowia, to forma inwestowania w rozwój osobowości, samokształcenia, kształtowania aspiracji i potrzeb, rozwijania zainteresowań 11. Należy także pamiętać, że większe wydatki w gospodarstwach domowych na usługi mogą pozytywnie wpłynąć na wzrost gospodarczy. Rozwój usług kulturalno-rekreacyjnych 9 Zalega T. (2012), Konsumpcja. Determinanty, teorie, modele. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa. 10 Szafraniec K. (2011), Młodzi 2011, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa. 11 Dąbrowska A., Gutkowska K., Janoś-Kresło M., Ozimek I. (2010), Korzystanie z usług związanych z zagospodarowaniem czasu wolnego przez gospodarstwa domowe w świetle wyników badań. (w) Ozimek I. Zachowania konsumentów na rynku dóbr i usług. Wybrane aspekty, Difin, Warszawa
10 wpływa na wzrost zatrudnienia, co generuje dochody dla przedsiębiorców i pozytywnie wpływa na przychody publiczne w formie podatków. Najwyższy udział wydatków na rekreację i kulturę wśród krajów Europy Środkowo- Wschodniej odnotowano w 2012 r. w Słowacji oraz Republice Czeskiej ponad 9% wydatków ogółem, najmniejszy zaś w gospodarstwach domowych Litwinów oraz Estończyków 6-7% wydatków ogółem. W Polsce na rekreację i kulturę przeznaczano blisko 8% wydatków ogółem w gospodarstwach domowych. Największy wzrost udziału wydatków na rekreację i kulturę w latach odnotowano w gospodarstwach domowych Łotyszy i Litwinów, o ponad 3 pkt. proc. Najwyższe średnioroczne tempo wzrostu wydatków na rekreację i kulturę w latach odnotowano w gospodarstwach domowych Estończyków i Słowaków, z roku na rok wydatki zwiększały się o 14,7%. W kolejnym okresie najwyższe tempo wzrostu wydatków na rekreację i kulturę zauważono w gospodarstwach domowych Łotyszy, Litwinów i Polaków, z roku na rok wydatki zwiększały się o 10,7%. WYKRES 4: Udział wydatków na rekreację i kulturę w wydatkach ogółem w gospodarstwach domowych w latach 1995, 2004 i 2012 oraz średnioroczne tempo wzrostu w latach i w krajach UE Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat. 7. Zakończenie Sytuacja społeczno-gospodarcza w krajach Europy Środkowo-Wschodniej jest zróżnicowana. Z danych wynika, że najkorzystniejszą sytuację odnotowuje się w Słowenii oraz w Republice Czeskiej; najwyższe wskaźniki PKB na osobę oraz faktycznego spożycia indywidualnego przypadającego na jednego członka gospodarstwa domowego, a także najniższy poziom zagrożenia ubóstwem. W Słowenii dodatkowo zauważono najwyższy
11 poziom płacy minimalnej. Jedne z najniższych poziomów na osobę PKB oraz faktycznego indywidualnego spożycia zauważono w Polsce. Natomiast największe zagrożenie ubóstwem odnotowano w Litwie i Łotwie. Z przeprowadzonych analiz wydatków w gospodarstwach domowych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej wynika, że systematycznie zmniejsza się udział wydatków na żywność w wydatkach ogółem, co świadczy o poprawiającej się sytuacji materialnej gospodarstw domowych z tego obszaru geograficznego. Odsetek ten jednak nadal jest wyższy niż w krajach starej UE. Można się jednak spodziewać, że z czasem różnice te będą zanikać. Udział wydatków na wyposażenie mieszkania w większości krajów Europy Środkowo-Wschodniej jest niższy lub na zbliżonym poziomie jak w krajach UE-15. Tempo wzrostu wskazuje jednak na rosnące znaczenie wydatków na wyposażenie mieszkania w budżetach domowych. Zmiany w systemach opieki zdrowotnej w krajach byłego Bloku Wschodniego, a także pojawiające się trendy konsumpcyjne (większa dbałość o zdrowie) powodują, że zwiększa się udział wydatków na zdrowie w wydatkach ogółem w gospodarstwach domowych. Wydatki na rekreację i kulturę związane są z zaspokajaniem potrzeb wyższego rzędu. Tempo zmian wskazuje na zwiększanie się tych wydatków w budżetach domowych. W miarę bogacenia się społeczeństw można prognozować dalszy wzrost wydatków na rekreację i kulturę w budżetach domowych. Niewątpliwie zmiany w wydatkach w gospodarstwach domowych są rezultatem procesów globalizacji i integracji. Wskazuje się 12 zatem, że w zmieniającej się rzeczywistości społeczno-gospodarczej i cywilizacyjnej, coraz ważniejszą rolę odgrywa konsument jako jednostka gospodarująca, jako podmiot oddziaływań rynkowych, jako podmiot rynkowy na europejskim i globalnym rynku. Społeczeństwa krajów wysoko rozwiniętych to społeczeństwa konsumpcyjne. W krajach Europy-Środkowo Wschodniej dopiero tworzą się takie społeczeństwa. Bibliografia Opracowania: Dąbrowska A., Gutkowska K., Janoś-Kresło M., Ozimek I. 2010, Korzystanie z usług związanych z zagospodarowaniem czasu wolnego przez gospodarstwa domowe w świetle wyników badań. (w) Ozimek I. Zachowania konsumentów na rynku dóbr i usług. Wybrane aspekty, Difin, Warszawa. 12 Kieżel E. (red.) (2010) Konsument i jego zachowania na rynku europejskim, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
12 Gospodarstwa domowe i rodziny, 2003, Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań. Powszechny Spis Rolny. GUS, Warszawa. Kieżel E. (red.) (2010) Konsument i jego zachowania na rynku europejskim, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa Murawska A., Poziom życia w krajach Europy i Unii Europejskiej na podstawie Actual Indywidual Consumption per capita, Ekonomia i Prawo, Polszakiewicz B., Boehlke J. (red.), Tom XII, nr 3/2013, ss Landreth H, Colander D.C Historia myśli ekonomicznej, PWN, Warszawa Pankowski K. 2011, Wzrost standardu wyposażenia gospodarstw domowych. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa. Słaby T. (red.) 2009, Reakcje polskiego konsumenta na kryzys gospodarczy, Wydawnictwo SGH, Warszawa. Szafraniec K. 2011, Młodzi 2011, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa. Sztucki T., Encyklopedia Marketingu. Definicje, zasady, metody. Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa Zalega T. (2012), Konsumpcja. Determinanty, teorie, modele. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa Strony internetowe: Eurostat, Final consumption expenditure of households by consumption purpose - COICOP 3 digit - aggregates at current prices stan na dzień
Zmiany w strukturze konsumpcji krajów Grupy Wyszehradzkiej
Marlena Piekut Zmiany w strukturze konsumpcji krajów Grupy Wyszehradzkiej Raporty, badania, dobre praktyki 91 Przemiany systemowe w krajach byłego bloku wschodniego przyczyniły się do wielu zmian w gospodarstwach
Bardziej szczegółowoW kierunku konwergencji gospodarstwa domowe
W kierunku konwergencji gospodarstwa domowe z Unii Europejskiej Marlena Piekut Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych, Politechnika Warszawska Cel Porównanie wydatków ponoszonych na dobra podstawowe
Bardziej szczegółowo6. Wybrane wskaźniki nierówności społecznych
6. Wybrane wskaźniki nierówności społecznych Możliwości bieżącej analizy zmian nierówności społecznych w Polsce na podstawie dochodów i wydatków są niestety ograniczone. Prezentacja odpowiednich danych
Bardziej szczegółowoPomiar dobrobytu gospodarczego
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Pomiar dobrobytu gospodarczego Uniwersytet w Białymstoku 07 listopada 2013 r. dr Anna Gardocka-Jałowiec EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Bardziej szczegółowoWarunki życia ludności Polski po akcesji do Unii Europejskiej
Warunki życia ludności Polski po akcesji do Unii Europejskiej dr Marta Pachocka Katedra Administracji Publicznej Kolegium Ekonomiczno-Społeczne Szkoła Główna Handlowa w Warszawie (KES SGH) Polskie Stowarzyszenie
Bardziej szczegółowoUbóstwo ekonomiczne w Polsce w 2014 r. (na podstawie badania budżetów gospodarstw domowych)
015 GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Opracowanie sygnalne Warszawa, 9.06.2015 r. Ubóstwo ekonomiczne w Polsce w 2014 r. (na podstawie badania budżetów gospodarstw domowych) Jaki był zasięg ubóstwa ekonomicznego
Bardziej szczegółowoPŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
10.05.2018 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 12 423 00 45 media@sedlak.pl PŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Wysokość płacy minimalnej jest tematem wielu dyskusji.
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ 16 ZMIANY STRUKTUR WYDATKÓW GOSPODARSTW DOMOWYCH W POLSCE
Katarzyna Włodarczyk Śpiewak ROZDZIAŁ 16 ZMIANY STRUKTUR WYDATKÓW GOSPODARSTW DOMOWYCH W POLSCE Wprowadzenie Polska gospodarka od kilkunastu lat poddawana jest ciągłym przeobrażeniom. Ma to ścisły związek
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ 15 PRZEMIANY STRUKTURY KONSUMPCJI GOSPODARSTW DOMOWYCH W POLSCE ANALIZA EKONOMETRYCZNA
Krystyna Hanusik Urszula Łangowska-Szczęśniak ROZDZIAŁ 15 PRZEMIANY STRUKTURY KONSUMPCJI GOSPODARSTW DOMOWYCH W POLSCE ANALIZA EKONOMETRYCZNA Wprowadzenie W Polsce po 1989 r. miały miejsce dynamiczne i
Bardziej szczegółowoANALIZA DOCHODÓW I WYDATKÓW GOSPODARSTW DOMOWYCH OSÓB PRACUJĄCYCH NA WŁASNY RACHUNEK W POLSCE W LATACH 2002-2007
ZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU EKONOMII I ZARZĄDZANIA Agnieszka STARCZEWSKA ANALIZA DOCHODÓW I WYDATKÓW GOSPODARSTW DOMOWYCH OSÓB PRACUJĄCYCH NA WŁASNY RACHUNEK W POLSCE W LATACH 2002-2007 Zarys treści: Autorka
Bardziej szczegółowoWYDATKI KONSUMPCYJNE GOSPODARSTW DOMOWYCH Z DZIEĆMI NA UTRZYMANIU
WYDATKI KONSUMPCYJNE GOSPODARSTW DOMOWYCH Z DZIEĆMI NA UTRZYMANIU Miesięcznik Polityka Społeczna 7/2005. Powielanie, przedrukowywanie oraz rozpowszechnianie bez wiedzy i zgody Redakcji PS zabronione. Marlena
Bardziej szczegółowoPłaca minimalna w krajach Unii Europejskiej [RAPORT]
Płaca minimalna w krajach Unii Europejskiej [RAPORT] data aktualizacji: 2018.05.14 Wysokość płacy minimalnej jest tematem wielu dyskusji. Niektóre grupy społeczne domagają się jej podniesienia, z kolei
Bardziej szczegółowoJak Polacy zarabiali i wydawali pieniądze ze swoich budżetów domowych w 2018 r.? [RAPORT]
Jak Polacy zarabiali i wydawali pieniądze ze swoich budżetów domowych w 2018 r.? [RAPORT] data aktualizacji: 2019.06.03 Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego w roku 2018 nastąpiła poprawa
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Akademia Młodego Ekonomisty Mierniki dobrobytu gospodarczego Dr Beata Banachowicz Katedra Zarządzania Miastem i Regionem Wydział Zarządzania Uniwersytet Łódzki 27 października 2015 r. Plan wykładu Co to
Bardziej szczegółowo2.2 Gospodarka mieszkaniowa Struktura wykształcenia... 19
Spis treści Spis tabel... 5 Spis rysunków... 7 1.Wstęp... 10 2. Struktura społeczna ekonomiczna w Polsce... 11 2.1 Liczebność i udziały grup społeczno ekonomicznych... 11 2.2 Gospodarka mieszkaniowa...
Bardziej szczegółowoProdukt krajowy brutto w województwie śląskim w 2010 r.
Urząd Statystyczny w Katowicach 40 158 Katowice, ul. Owocowa 3 e-mail: SekretariatUsKce@stat.gov.pl tel.: 32 7791 200 fax: 32 7791 300, 258 51 55 OPRACOWANIA SYGNALNE Produkt krajowy brutto w województwie
Bardziej szczegółowoJak zmierzyć rozwoju? Standardowe wskaźniki. Tomasz Poskrobko
Jak zmierzyć rozwoju? Standardowe wskaźniki Tomasz Poskrobko Produkt krajowy brutto (PKB) wartość rynkową wszystkich finalnych dóbr i usług produkowanych w kraju w danym okresie PKB od strony popytowej
Bardziej szczegółowoSYTUACJA DOCHODOWA ROLNICTWA W KRAJACH EUROPY ŚRODKOWEJ I WCHODNIEJ THE INCOME SITUATION IN AGRICULTURE IN THE CEE COUNTRIES
Walenty Poczta 1 Anna Fabisiak 2 Katedra Ekonomiki Gospodarki Żywnościowej Akademia Rolnicza w Poznaniu SYTUACJA DOCHODOWA ROLNICTWA W KRAJACH EUROPY ŚRODKOWEJ I WCHODNIEJ THE INCOME SITUATION IN AGRICULTURE
Bardziej szczegółowoJak zmierzyć rozwoju? Standardowe wskaźniki. Tomasz Poskrobko
Jak zmierzyć rozwoju? Standardowe wskaźniki Tomasz Poskrobko Produkt krajowy brutto (PKB) wartość rynkową wszystkich finalnych dóbr i usług produkowanych w kraju w danym okresie PKB od strony popytowej
Bardziej szczegółowo1. Udział dochodów z działalności rolniczej w dochodach gospodarstw domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego w 2002 r.
1 UWAGI ANALITYCZNE 1. Udział dochodów z działalności rolniczej w dochodach gospodarstw domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego w 2002 r. W maju 2002 r. w województwie łódzkim było 209,4 tys. gospodarstw
Bardziej szczegółowoPRODUKT KRAJOWY BRUTTO W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2012 R.
Urząd Statystyczny w Katowicach Ośrodek Rachunków Regionalnych ul. Owocowa 3, 40 158 Katowice e-mail: SekretariatUsKce@stat.gov.pl tel.: 32 779 12 00 fax: 32 779 13 00, 258 51 55 katowice.stat.gov.pl OPRACOWANIA
Bardziej szczegółowoProdukt Krajowy Brutto. Rachunki Regionalne w 2014 roku
WWW.OBSERWATORIUM.MALOPOLSKA.PL Produkt Krajowy Brutto. Rachunki Regionalne w 2014 roku Opracowanie: Małopolskie Obserwatorium Rozwoju Regionalnego Departament Polityki Regionalnej Urząd Marszałkowski
Bardziej szczegółowoBS/170/2005 OCENY I PRZEWIDYWANIA DOTYCZĄCE INFLACJI I DOCHODÓW REALNYCH - OPINIE BADANYCH Z POLSKI, CZECH, WĘGIER I SŁOWACJI KOMUNIKAT Z BADAŃ
BS/170/2005 OCENY I PRZEWIDYWANIA DOTYCZĄCE INFLACJI I DOCHODÓW REALNYCH - OPINIE BADANYCH Z POLSKI, CZECH, WĘGIER I SŁOWACJI KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, PAŹDZIERNIK 2005 PRZEDRUK MATERIAŁÓW CBOS W CAŁOŚCI
Bardziej szczegółowoProdukt krajowy brutto w województwach ogółem
1 SPIS TREŚCI Wstęp... 3 Produkt krajowy brutto w województwach ogółem... 3 Produkt krajowy brutto w województwach w przeliczeniu na 1 mieszkańca... 7 Produkt krajowy brutto w podregionach... 8 Produkt
Bardziej szczegółowoURZĄD STATYSTYCZNY W WARSZAWIE ul. 1 Sierpnia 21, Warszawa PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM W LATACH
URZĄD STATYSTYCZNY W WARSZAWIE ul. 1 Sierpnia 21, 02-134 Warszawa Informacja sygnalna Data opracowania 20.12.2017 r. Kontakt: e-mail: sekretariatuswaw@stat.gov.pl tel. 22 464 23 15 faks 22 846 76 67 Internet:
Bardziej szczegółowo4,6% wzrost gospodarczy w Polsce w 2017 r. - GUS podał wstępne szacunki
https://www. 4,6% wzrost gospodarczy w Polsce w 2017 r. - GUS podał wstępne szacunki Autor: Ewa Ploplis Data: 9 lutego 2018 Wzrost gospodarczy w Polsce, czyli wzrost Produktu Krajowego Brutto tzw. PKB
Bardziej szczegółowoSpołeczno-ekonomiczne uwarunkowania poprawy wydajności pracy w polskim przemyśle spożywczym na tle krajów Unii Europejskiej
Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania poprawy wydajności pracy w polskim przemyśle spożywczym na tle krajów Unii Europejskiej mgr Jadwiga Drożdż mgr Mirosława Tereszczuk dr inż. Robert Mroczek Prezentowany
Bardziej szczegółowoDepartament Koordynacji Polityki Strukturalnej. Fundusze unijne. a zróżnicowanie regionalne kraju. Warszawa, 27 marca 2008 r. 1
Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej Fundusze unijne a zróżnicowanie regionalne kraju Warszawa, 27 marca 2008 r. 1 Proces konwergencji w wybranych krajach UE (zmiany w stosunku do średniego PKB
Bardziej szczegółowoELASTYCZNOŚĆ POPYT SZTYWNY DOCHODOWA ELASTYCZNOŚC POPYTU POPYT DOSKONALE ELASTYCZNY. e p P
Cena LASTYCZNOŚĆ Informuje o wielkości zmiany jednej wielkości w reakcji na zmianę innej wielkości Współczynnik elastyczności cenowej popytu informuje o sile reakcji konsumenta na zmieniającą się cenę
Bardziej szczegółowoMariola Banach UNIWERSYTET RZESZOWSKI. STUDIA PODYPLOMOWE Mechanizmy funkcjonowania strefy euro VI edycja, rok akademicki 2014/15
UNIWERSYTET RZESZOWSKI Promotor: dr Magdalena Cyrek Mariola Banach STUDIA PODYPLOMOWE Mechanizmy funkcjonowania strefy euro VI edycja, rok akademicki 2014/15 przedstawienie istoty ubóstwa i wykluczenia
Bardziej szczegółowoRóżnice w wydatkach na zagospodarowywanie czasu wolnego między młodymi i starszymi. Marlena Piekut
Różnice w wydatkach na zagospodarowywanie czasu wolnego między młodymi i starszymi Marlena Piekut Cel Przedstawienie oraz ocena różnic w wydatkach na rekreację i kulturę oraz gastronomię i zakwaterowanie
Bardziej szczegółowoMetody obliczania produktu krajowego brutto (PKB)
Dochód narodowy Spis treści: 1. Sposoby liczenia produktu krajowego brutto... 2 2. Produkt krajowy brutto a dochód narodowy... 3 3. Co naprawdę wyraża dochód narodowy? Dochód narodowy jako wskaźnik dynamiki
Bardziej szczegółowoTrendy w robotyzacji przemysłu w Polsce i na świecie.
Trendy w robotyzacji przemysłu w Polsce i na świecie. Potrzeby rozwojowe światowego przemysłu powodują, że globalny popyt na roboty przemysłowe odznacza się tendencją wzrostową. W związku z tym, dynamiczny
Bardziej szczegółowoWarszawa, kwietnia 2012
Warszawa, 20-22 kwietnia 2012 Skutki płacy minimalnej Andrzej Rzońca Warszawa, 20 kwietnia 2012 r. Płaca minimalna w Polsce jest wysoka Na początku br. najniższe wynagrodzenie wzrosło o 8,2 proc., choć
Bardziej szczegółowoMakroekonomia. Rachunek dochodu narodowego Dr Gabriela Przesławska. Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych
Makroekonomia. Rachunek dochodu narodowego Dr Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych Makroekonomia. Podstawowe zagadnienia makroekonomiczne Makroekonomia bada sposób działania
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty piąty kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (IV kwartał 2014 r.) oraz prognozy na lata 2015 2016 KWARTALNE
Bardziej szczegółowoURZĄD STATYSTYCZNY W OPOLU WYDZIAŁ BADAŃ ANKIETOWYCH
URZĄD STATYSTYCZNY W OPOLU WYDZIAŁ BADAŃ ANKIETOWYCH 1 Badanie budżetów gospodarstw domowych spełnia ważną rolę w analizach poziomu życia ludności. Jest podstawowym źródłem informacji o dochodach, wydatkach,
Bardziej szczegółowoSZANSE I ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z CZŁONKOSTWEM W UNII EUROPEJSKIEJ OPINIE MIESZKAŃCÓW JEDENASTU KRAJÓW KANDYDUJĄCYCH
SZANSE I ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z CZŁONKOSTWEM W UNII EUROPEJSKIEJ OPINIE MIESZKAŃCÓW JEDENASTU KRAJÓW KANDYDUJĄCYCH Warszawa, listopad W każdej z wymienionych siedmiu dziedzin, więcej osób łącznie we wszystkich
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ 8 SYTUACJA GOSPODARSTW DOMOWYCH W POLSCE W OKRESIE TRANSFORMACJI
Krystyna Hanusik Urszula Łangowska-Szczęśniak ROZDZIAŁ 8 SYTUACJA GOSPODARSTW DOMOWYCH W POLSCE W OKRESIE TRANSFORMACJI 1. Wprowadzenie Transformacja systemu społeczno-ekonomicznego w Polsce spowodowała
Bardziej szczegółowoAutor: Joanna Nitecka, pracownik Departamentu Integracji Europejskiej i Studiów Porównawczych URE
CZY ENERGIA JEST DROGA? Autor: Joanna Nitecka, pracownik Departamentu Integracji Europejskiej i Studiów Porównawczych URE ( Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki nr 4/2004) Namacalnym efektem działalności
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty szósty kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (I kwartał 2015 r.) oraz prognozy na lata 2015 2016 KWARTALNE
Bardziej szczegółowoCASE-Doradcy Spółka z o.o. POZIOM WYDATKÓW NA LEKI. POLSKA NA TLE KRAJÓW OECD
CASE-Doradcy Spółka z o.o. POZIOM WYDATKÓW NA LEKI. POLSKA NA TLE KRAJÓW OECD Poniżej przedstawiamy opracowanie porównawcze, przygotowane na podstawie najnowszych międzynarodowych danych statystycznych.
Bardziej szczegółowoKrajowy przemysł farmaceutyczny a bezpieczeństwo lekowe i wpływ na gospodarkę.
Krajowy przemysł farmaceutyczny a bezpieczeństwo lekowe i wpływ na gospodarkę. Jakie korzyści przynosi nam krajowy przemysł farmaceutyczny? 1. Zapewnia bezpieczeństwo lekowe Polaków. Co drugi lek na rynku
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty dziewiąty kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (IV kwartał 2015 r.) oraz prognozy na lata 2016 2017
Bardziej szczegółowoSYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA W UNII EUROPEJSKIEJ W 2010 R.
1 SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA W UNII EUROPEJSKIEJ W 2010 R. T. 01. LUDNOŚĆ (stan w dniu 1 stycznia) GĘSTOŚĆ ZALUDNIENIA w tys. UE (27) 495 292 497 683 499 703 501 103 Strefa euro (17) 326 561 328 484
Bardziej szczegółowoPieniądz w gospodarstwie domowym. Pieniądze ma się po to, aby ich nie mieć Tadeusz Kotarbiński
Pieniądz w gospodarstwie domowym Pieniądze ma się po to, aby ich nie mieć Tadeusz Kotarbiński Od wieków pieniądz w życiu każdego człowieka spełnia rolę ekonomicznego środka wymiany. Jego wykorzystanie
Bardziej szczegółowoSytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego
Sytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego Dr inż. Piotr SZAJNER IERiGZ-PIB ul. Świętokrzyska 20 PL 00-002 Warszawa E-mail: szajner@ierigz.waw.pl Plan prezentacji Wyniki finansowe przemysłu cukrowniczego;
Bardziej szczegółowoZakupy on-line w europejskich gospodarstwach domowych. dr inż. Marlena Piekut Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechnika Warszawska
Zakupy on-line w europejskich gospodarstwach domowych dr inż. Marlena Piekut Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechnika Warszawska Cel badania Identyfikacja zakresu wykorzystania handlu elektronicznego
Bardziej szczegółowoWynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej
Wynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej Płaca minimalna w krajach unii europejskiej Spośród 28 państw członkowskich Unii Europejskiej 21 krajów posiada regulacje dotyczące wynagrodzenia
Bardziej szczegółowoProdukt Krajowy Brutto. Rachunki Regionalne w 2013 roku
Produkt Krajowy Brutto. Rachunki Regionalne w 2013 roku Wstęp Publikacja Głównego Urzędu Statystycznego Produkt krajowy brutto Rachunki regionalne w 2013 r., zawiera informacje statystyczne dotyczące podstawowych
Bardziej szczegółowoMinimum egzystencji w układzie przestrzennym.
INSTYTUT PRACY I SPRAW SOCJALNYCH INSTITUTE OF LABOUR AND SOCIAL STUDIES Minimum egzystencji w układzie przestrzennym. Komentarz do danych za 2015 r. Warszawa, 25 lipca 2016 r. Wprowadzenie Do oszacowania
Bardziej szczegółowoProdukt Krajowy Brutto. dr Krzysztof Kołodziejczyk
Produkt Krajowy Brutto dr Krzysztof Kołodziejczyk https://data.worldbank.org/indicator/ny.gdp.mktp.kd.zg?end=2016&locations=pl- CN-XC&start=1989 Plan 1. PKB podstawowy miernik efektów pracy społeczeństwa
Bardziej szczegółowoPowiat pruszkowski Trendy konsumenckie w okresie I.2013
Nastroje konsumenckie w powiatach województwa mazowieckiego Trendy konsumenckie w okresie I.213 Metodologia Niniejsze opracowanie powstało na podstawie analizy źródeł danych zastanych (głównie danych statystycznych
Bardziej szczegółowoPRODUKT KRAJOWY BRUTTO
Opracowania sygnalne PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2007 R. Urząd Statystyczny w Katowicach, ul. Owocowa 3, 40-158 Katowice www.stat.gov.pl/katow e-mail: SekretariatUsKce@stat.gov.pl tel.:
Bardziej szczegółowoUWAGI ANALITYCZNE. Gospodarstwa z użytkownikiem gospodarstwa indywidualnego. Wyszczególnienie. do 1 ha użytków rolnych. powyżej 1 ha.
UWAGI ANALITYCZNE UDZIAŁ DOCHODÓW Z DZIAŁALNOŚCI ROLNICZEJ W DOCHODACH OGÓŁEM GOSPODARSTW DOMOWYCH W Powszechnym Spisie Rolnym w woj. dolnośląskim spisano 140,7 tys. gospodarstw domowych z użytkownikiem
Bardziej szczegółowoKrzywoliniowy świat satysfakcji. Krzysztof Zagórski
Krzywoliniowy świat satysfakcji Krzysztof Zagórski Ekonomiści wiedzą, że świat jest krzywoliniowy. Fizycy wiedzieli to pierwsi. Socjologowie dowiedzieli się tego znacznie później. A geografowie? Rysunek
Bardziej szczegółowoPROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK
29.2.207 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 536 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 208 ROK Końcowe miesiące roku to dla większości menedżerów i specjalistów
Bardziej szczegółowoSiła nabywcza konsumentów i obroty handlu stacjonarnego w Europie raport
Siła nabywcza konsumentów i obroty handlu stacjonarnego w Europie raport data aktualizacji: 2017.06.13 Firma GfK opublikowała raport pt. Europejski handel detaliczny w 2017 r. Zawiera on m.in. analizy
Bardziej szczegółowoPoziom dochodów a konsumpcja polskich gospodarstw domowych w latach w świetle badań statystycznych
WSB University in Wroclaw Research Journal ISSN 1643-7772 I eissn 2392-1153 Vol. 16 I No. 2 Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu ISSN 1643-7772 I eissn 2392-1153 R. 16 I Nr 2 Poziom dochodów
Bardziej szczegółowoZmiany sytuacji dochodowej a wydatki na usługi w polskich gospodarstwach domowych
ZMIANY SYTUACJI DOCHODOWEJ A WYDATKI NA USŁUGI... 101 MAŁGORZATA RADZIUKIEWICZ IBRKK Warszawa Zmiany sytuacji dochodowej a wydatki na usługi w polskich gospodarstwach domowych Wprowadzenie Gospodarstwa
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty. Mierniki dobrobytu gospodarczego. Jak mierzyć dobrobyt?
Akademia Młodego Ekonomisty Mierniki dobrobytu gospodarczego. Jak mierzyć dobrobyt? dr Anna Gardocka-Jałowiec Uniwersytet w Białymstoku 7 marzec 2013 r. Dobrobyt, w potocznym rozumieniu, utożsamiać można
Bardziej szczegółowoCzy Polska jest krajem dużych nierówności ekonomicznych?
Czy Polska jest krajem dużych nierówności ekonomicznych? (IBS Policy Paper 1/2017) Michał Brzeziński Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych Seminarium Instytutu Badań Strukturalnych Polska
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty siódmy kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce ( kwartał 2015 r.) oraz prognozy na lata 2015 2016 KWARTALNE
Bardziej szczegółowoU b ó s t w o e n e r g e t y c z n e w P o l s c e
U b ó s t w o e n e r g e t y c z n e w P o l s c e 2 0 1 2-2 0 1 6 Z m i a n y w c z a s i e i c h a r a k t e r y s t y k a z j a w i s k a BRIEF REPORT WERSJA POPRAWIONA LUTY 2018 K a t a r z y n a
Bardziej szczegółowoMakroekonomia. Rachunek dochodu narodowego Dr Gabriela Przesławska. Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych
Makroekonomia. Rachunek dochodu narodowego Dr Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych Makroekonomia. Podstawowe zagadnienia makroekonomiczne Makroekonomia bada sposób działania
Bardziej szczegółowoDeficyt finansowania ochrony zdrowia
Deficyt finansowania ochrony zdrowia Łukasz Zalicki Warszawa, 19 marca 2013 Wydatki na ochronę zdrowia porównanie międzynarodowe Polska ma obecnie jeden z niższych poziomów wydatków na ochronę zdrowia
Bardziej szczegółowoPolski sektor żywnościowy 5 lat po akcesji
Polski sektor żywnościowy 5 lat po akcesji Andrzej Kowalski Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB Katedra Rozwoju Obszarów Wiejskich Szkoła Główna Handlowa Warszawa kwiecień 2009 Wzajemne
Bardziej szczegółowoInstytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy. Wojciech Ziętara, Wojciech Józwiak, Zofia Mirkowska
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy Rola dużych gospodarstw rolnych we wzroście produktywności pracy rolnictwa polskiego na tle sytuacji w innych w wybranych
Bardziej szczegółowoRynek piwa w Polsce i UE
Rynek piwa w Polsce i UE mgr Katarzyna ROLA IERiGŻ-PIB ul. Świętokrzyska 20 PL 00-002 Warszawa E-mail: katarzyna.rola@ierigz.waw.pl, Tel: +48 22 50 54 632 Rynek. Rynek to kluczowa kategoria ekonomii głównego
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Otoczenie gospodarcze Dlaczego jedne kraje są biedne a inne bogate? dr Edyta Pieniacka Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 27 listopada 2017 r. Czy zawsze istniały kraje
Bardziej szczegółowoZmiany liczby gospodarstw osób fizycznych ze zdolnością konkurencyjną
Zmiany liczby gospodarstw osób fizycznych ze zdolnością konkurencyjną prof. dr hab. Wojciech Józwiak mgr Jolanta Sobierajewska mgr inż. Marek Zieliński Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej
Bardziej szczegółowo156 Eksport w polskiej gospodarce
156 Eksport w polskiej gospodarce Eksport w polskiej gospodarce struktura oraz główne trendy Eksport jest coraz ważniejszym czynnikiem wzrostu gospodarczego w Polsce. W 217 r. eksport stanowił 54,3% wartości
Bardziej szczegółowoPROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 2017 ROK
07.06.206 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 56 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 207 ROK Jak wynika z prognoz Komisji Europejskiej na 207 rok, dynamika realnego
Bardziej szczegółowoKOMUNIKATzBADAŃ. Oczekiwania dochodowe Polaków NR 158/2015 ISSN
KOMUNIKATzBADAŃ NR 158/2015 ISSN 2353-5822 Oczekiwania dochodowe Polaków Przedruk i rozpowszechnianie tej publikacji w całości dozwolone wyłącznie za zgodą CBOS. Wykorzystanie fragmentów oraz danych empirycznych
Bardziej szczegółowoWARUNKI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW POZNANIA URZĄD MIASTA POZNANIA WYDZIAŁ ROZWOJU MIASTA
WARUNKI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW POZNANIA URZĄD MIASTA POZNANIA WYDZIAŁ ROZWOJU MIASTA Warunki życia mieszkańców Poznania URZĄD MIASTA POZNANIA WYDZIAŁ ROZWOJU MIASTA Oddział Statystyki, Analiz i Sprawzodawczości
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Mierniki dobrobytu gospodarczego ElŜbieta Adamowicz Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 26 października 2010 r. Przedmiot ekonomii: badanie w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące dokonuje wyborów dotyczących
Bardziej szczegółowoZrównoważona intensyfikacja rolnictwa jako kombinacja efektywności ekonomicznej i środowiskowej. prof. Andrzej Czyżewski mgr Jakub Staniszewski
Zrównoważona intensyfikacja rolnictwa jako kombinacja efektywności ekonomicznej i środowiskowej prof. Andrzej Czyżewski mgr Jakub Staniszewski XV Międzynarodowa Konferencja Naukowa Globalne problemy rolnictwa
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 07.03.2008r
Makroekonomia 07.03.2008r CREATED BY HooB Czynniki określające poziom konsumpcji i oszczędności Dochody dyspozycyjne gospodarstw domowych dzielą się na konsumpcję oraz oszczędności. Konsumpcja synonim
Bardziej szczegółowoNa co Polacy wydają pieniądze?
047/04 Na co Polacy wydają pieniądze? Warszawa, czerwiec 2004 r. Przeciętne miesięczne wydatki gospodarstwa domowego w Polsce wynoszą 1694 zł, a w przeliczeniu na osobę 568 zł. Najwięcej w gospodarstwach
Bardziej szczegółowoKOBIETY I MĘŻCZYŹNI NA RYNKU PRACY
KOBIETY I MĘŻCZYŹNI NA RYNKU PRACY Dane prezentowane w niniejszym opracowaniu zostały zaczerpnięte z reprezentacyjnego Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL), z rejestrów bezrobotnych prowadzonych
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Katowicach
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Katowicach Notatka informacyjna PRODUKT KRAJOWY BRUTTO RACHUNKI REGIONALNE W 2008 R. 1 PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W 2008 roku wartość wytworzonego produktu krajowego
Bardziej szczegółowoMirosław Gronicki MAKROEKONOMICZNE SKUTKI BUDOWY I EKSPLOATACJI ELEKTROWNI JĄDROWEJ W POLSCE W LATACH 2020-2035
Mirosław Gronicki MAKROEKONOMICZNE SKUTKI BUDOWY I EKSPLOATACJI ELEKTROWNI JĄDROWEJ W POLSCE W LATACH 2020-2035 Krynica - Warszawa - Gdynia 5 września 2013 r. Uwagi wstępne 1. W opracowaniu przeanalizowano
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoRynek drobiu: prognozy cen, spożycia i eksportu
.pl https://www..pl Rynek drobiu: prognozy cen, spożycia i eksportu Autor: Elżbieta Sulima Data: 27 września 2016 Produkcja drobiu w Unii Europejskiej stale rośnie, konsumenci wciąż bowiem chętnie spożywają
Bardziej szczegółowoURZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE
POLSKA URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE 31-223 Kraków, ul. Kazimierza Wyki 3 e-mail:sekretariatuskrk@stat.gov.pl tel. 12 415 60 11 Internet: http://krakow.stat.gov.pl Informacja sygnalna Nr 13 Data opracowania
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Społecznych i Warunków Życia. Europejskie badanie dochodów i warunków życia (EU-SILC) w 2011 r.
Materiał na konferencję prasową w dniu 21 grudnia 2012 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Społecznych i Warunków Życia Notatka informacyjna WYNIKI BADAŃ GUS Europejskie badanie dochodów i warunków
Bardziej szczegółowoWYKŁAD. Makroekonomiczna równowaga na rynku
WYKŁAD Makroekonomiczna równowaga na rynku POPYT JAKO AGREGAT EKONOMICZNY (AD) Zagregowany popyt zależność między całkowitą ilością dóbr i usług (realny PKB) jaką podmioty gospodarcze (przedsiębiorstwa,
Bardziej szczegółowoMIKROEKONOMIA. Wykład 3 Mikroanaliza rynku 1 MIKROANALIZA RYNKU
Wykład 3 Mikroanaliza rynku 1 MIKROANALIZA RYNKU 1. POPYT Popyt (zapotrzebowanie) - ilość towaru, jaką jest skłonny kupić nabywca po ustalonej cenie rynkowej, dysponując do tego celu odpowiednim dochodem
Bardziej szczegółowoMinimum egzystencji w układzie przestrzennym. Komentarz do danych za 2014 r.
INSTYTUT PRACY I SPRAW SOCJALNYCH INSTITUTE OF LABOUR AND SOCIAL STUDIES INSTYTUT PRACY I SPRAW SOCJALNYCH Warszawa, 4 października 2015 r. INSTITUTE OF LABOUR AND SOCIAL STUDIES Minimum egzystencji w
Bardziej szczegółowoEkonomia rozwoju wykład 11 Wzrost ludnościowy i jego powiązanie z rozwojem. dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I
Ekonomia rozwoju wykład 11 Wzrost ludnościowy i jego powiązanie z rozwojem gospodarczym. dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I Plan wykładu Powiązanie rozwoju gospodarczego i zmian w poziomie ludności
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty pierwszy kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (IV kwartał 2013 r.) oraz prognozy na lata 2014 2015
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Katowicach
Materiał na konferencję prasową w dniu 30 listopada 2012 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Katowicach Notatka informacyjna PRODUKT KRAJOWY BRUTTO RACHUNKI REGIONALNE W 2010 R. 1 PRODUKT
Bardziej szczegółowoURZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE
URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE 31-223 Kraków, ul. Kazimierza Wyki 3 e-mail:sekretariatuskrk@stat.gov.pl tel. 012 415 60 11 Internet: http://www.stat.gov.pl/krak Informacja sygnalna - Nr 15 Data opracowania
Bardziej szczegółowoURZĄD STATYSTYCZNY W WARSZAWIE ul. 1 Sierpnia 21, Warszawa STAN I RUCH NATURALNY LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM W 2016 R.
URZĄD STATYSTYCZNY W WARSZAWIE ul. 1 Sierpnia 21, 02-134 Warszawa Informacja sygnalna Data opracowania: 30.05.2017 r. Kontakt: e-mail: sekretariatuswaw@stat.gov.pl tel. 22 464 23 15 faks 22 84676 67 Internet:
Bardziej szczegółowoPolski rynek dóbr luksusowych jest już wart prawie 24 mld zł i szybko rośnie
Polski rynek dóbr luksusowych jest już wart prawie 24 mld zł i szybko rośnie data aktualizacji: 2018.12.05 W 2017 roku już blisko 195 tys. Polaków zarabiało miesięcznie powyżej 20 tys. zł brutto, z czego
Bardziej szczegółowoZ badań. KRYSTYNA KUŚMIERCZYK, LUCYNA PISKIEWICZ IBRKK Warszawa. Konsumpcja w Polsce na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej
78 KONSUMPCJA I ROZWÓJ NR 2/2012 Z badań KRYSTYNA KUŚMIERCZYK, LUCYNA PISKIEWICZ IBRKK Warszawa Konsumpcja w Polsce na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej Poziom konsumpcji w krajach europejskich
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Dlaczego jedne kraje są biedne, a drugie bogate? dr Jacek Rodzinka
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Dlaczego jedne kraje są biedne, a drugie bogate? dr Jacek Rodzinka Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie 22 maja 2014 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Bardziej szczegółowoWpływ wprowadzenia euro na stopień otwartości i zmiany strukturalne w handlu krajów strefy euro
Wpływ wprowadzenia euro na stopień otwartości i zmiany strukturalne w handlu krajów strefy euro PREZENTACJA WYNIKÓW Wojciech Mroczek Znaczenie strefy euro w światowym handlu 1996-1998 2004-2006 Czy wprowadzenie
Bardziej szczegółowoOCENY I PROGNOZY SYTUACJI GOSPODARCZEJ ORAZ WARUNKÓW MATERIALNYCH GOSPODARSTW DOMOWYCH W POLSCE, CZECHACH, NA SŁOWACJI I WĘGRZECH NR 34/2015
Warszawa, marzec 2015 ISSN 2353-5822 NR 34/2015 OCENY I PROGNOZY SYTUACJI GOSPODARCZEJ ORAZ WARUNKÓW MATERIALNYCH GOSPODARSTW DOMOWYCH W POLSCE, CZECHACH, NA SŁOWACJI I WĘGRZECH Znak jakości przyznany
Bardziej szczegółowoSytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego
Sytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego Dr inż. Piotr SZAJNER IERiGZ-PIB ul. Świętokrzyska 20 PL 00-002 Warszawa E-mail: szajner@ierigz.waw.pl Plan prezentacji Wyniki finansowe przemysłu cukrowniczego;
Bardziej szczegółowo