Działalność naukowo-dydaktyczna Instytutu Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie w 2013 roku

Transkrypt

1 Działalność naukowo-dydaktyczna Instytutu Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie w 2013 roku

2

3 INSTYTUT GEOGRAFII Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Działalność naukowo-dydaktyczna Instytutu Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie w 2013 roku pod redakcją Sławomira Kurka i Tomasza Rachwała Kraków 2014

4 Redakcja merytoryczna: Sławomir Kurek, Tomasz Rachwał Przygotowanie materiałów do druku, redakcja techniczna i korekta: Małgorzata Szelińska-Kukulak ISBN Instytut Geografii Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie ul. Podchorążych Kraków tel. (+48) tel./faks (+48) geograf@up.krakow.pl

5 WPROWADZENIE Rok 2013 był kolejnym okresem dynamicznego rozwoju Instytutu Geografii, zarówno pod względem naukowym jak i dydaktycznym. Kierunki geografia oraz ochrona środowiska (prowadzona wspólnie z Instytutem Biologii) otrzymały pozytywną opinię Państwowej Komisji Akredytacyjnej. W 2013 r. trzech pracowników uzyskało stopień doktora nauk o Ziemi w zakresie geografii: K. Augustowski, W. Kilar oraz P. Wilczyński. Zatrudniono pięciu nowych pracowników naukowo-dydaktycznych (dr Bernard Bińczycki, dr Joanna Fidelus, dr Łukasz Quirini-Popławski, dr Tomasz Padło, mgr inż. arch. Joanna Zielińska). Przyjęto na studia kolejne roczniki studiów inżynierskich na kierunku gospodarka przestrzenna oraz studiów doktoranckich z geografii, uruchomionych w poprzednim roku. Pracownicy Instytutu Geografii uczestniczyli licznie w międzynarodowych projektach badawczych (ReSeCo, Common Goals Common Ways) oraz grantach NCN. Rozwijała się wymiana studentów w ramach programu ERASMUS. Pracownicy Instytutu prowadzili badania naukowe, których problematyka nawiązuje do specjalizacji poszczególnych zakładów. W roku 2013 pracownicy Zakładu Geografii Fizycznej wykonywali w większości prace badawcze o podobnym profilu tematycznym jak w roku ubiegłym. Problematyka tych prac obejmowała głównie analizy funkcjonowania systemu fluwialnego i stokowego w wybranych regionach Karpat i na ich przedpolu. Tematyka badanych zagadnień dotyczyła: - parametryzacji małych zlewni rzek karpackich w zakresie natężenia ich reakcji na wezbrania, - problemów hydrologicznych w dolinach tatrzańskich i rzekach beskidzkich, - oceny hydromorfologicznej jakości i stanu środowiska rzek południowej Polski, - ustalenia przyczyny zaniku rzek wielonurtowych i określenia możliwości rewitalizacji tych rzek, - geologicznych uwarunkowań natężenia procesów mrozowych na brzegach rzek oraz metodyki badań erozji brzegów przez te procesy, - oceny przemian torfowisk dolinnych (Bieszczady) i wododziałowych (Podhale) oraz wpływu podłoża na rozwój tych torfowisk, - datowania i ustalenia genezy węgli drzewnych pogrzebanych w osadów rzecznych, - dokumentowania i prezentacji georóżnorodności środowiska Ponidzia i rejonu Babiej Góry, - badań osadów gliniastych na stożkach fluwioglacjalnych Czarnego Dunajca (Podhale). Ponadto część prowadzonych badań skupiała się na tematyce funkcjonalności systemów informacji geograficznej w geografii fizycznej. 5

6 Podsumowaniem realizacji tematu o erozji brzegów przez procesy mrozowe było przygotowanie pracy doktorskiej i jej obronienie (K. Augustowski). Ponadto pracownicy Zakładu Geografii Fizycznej realizowali trzy granty badawcze finansowane przez NCN i złożyli wnioski na kolejne granty. Wyniki prac badawczych były prezentowane na konferencjach naukowych ogólnopolskich, międzynarodowych i zagranicznych. Publikowano je również w formie rozdziałów monograficznych i artykułów w czasopismach naukowych (cztery z nich są notowane w bazie Journal Citation Reports). W zakresie prac organizacyjnych część pracowników wykonywała recenzje wniosków grantowych dla NCN, recenzje wydawnicze artykułów naukowych dla czasopism krajowych i zagranicznych i była członkami komitetów redakcyjnych krajowych czasopism naukowych. Prof. dr hab. R. Soja był/jest przewodniczącym Rady Naukowej Parków Narodowych: Ojcowskiego i Pienińskiego, a prof. dr hab. A. Łajczak członkiem takiej Rady w Parku Babiogórskim. Prace badawcze Zakładu Geologii nawiązywały do specjalizacji i zainteresowań poszczególnych pracowników. Badania prof. UP dr. hab. Krzysztofa Bąka prowadzone w 2013 roku dotyczyły zagadnień stratygraficznych i paleoekologicznych morskich osadów kredy, paleogenu i karbonu. Były one oparte na analizach mikropaleontologicznych, obejmując badania mikroskamieniałości (otwornic) i mikrofacji w skałach dawnej Zachodniej Tetydy (kreda-paleogen) i platformy węglanowej basenu śląsko-morawskiego (dolny karbon). Prowadzono je w Tatrach (środkowo kredowe margle i łupki ilaste w serii autochtonicznej i w seriach wierchowych), w Gorcach (paleogeńskie czerwone łupki w płaszczowinie magurskiej), na Pogórzu Wielickim (cenomańskie serie turbidytowohemipelagiczne w płaszczowinie śląskiej) i w obszarze podkrakowskim (dolnokarbońskie wapienie w antyklinie Dębnika w obrębie bloku górnośląskiego). W Tatrach badania miały charakter biostratygraficzny. Określono wiek najmłodszych osadów serii wierchowych, który odpowiada okresowi od późnego albu do późnego cenomanu (publikacja w Acta Geologica Polonica, wspólnie z M. Bąk). W Gorcach badania miały charakter bio- i litostratygraficzny. Wydzielono trzy poziomy czerwonych głębokowodnych facji w paleoceńsko-eoceńskich seriach turbidytowo-hemipelagicznych w płaszczowinie magurskiej. Określono ich wiek w oparciu o biostratygrafię otwornicową i zinterpretowano różnice w miąższościach hemipelagicznych czerwonych łupków w bystrzyckiej i raczańskiej strefie tektoniczno-facjalnej. Zdaniem autorów tych badań (K. Bąk, M. Cieśla (UJ), M. Bąk (AGH), Z. Paul (PIG)), mała miąższość utworów hemipelagicznych w południowej części dawnego basenu magurskiego Karpat Zewnętrznych, wiąże się głównie z licznym udziałem mułowcowych turbidytów, których ilość i miąższości zmniejszają się ku północnej strefie dawnego basenu, świadcząc o kierunku i intensywności prądów zawiesinowych w czasie późnego paleocenu wczesnego eocenu. Podrzędnym czynnikiem mogła być tektoniczna redukcja miąższości w bystrzyckiej (południowej) części płaszczowiny magurskiej, widoczna 6

7 w silnym tektonicznym zaangażowaniu tych osadów w badanych profilach osadów (publikacja w Annales Societatis Geologorum Poloniae). W głębokowodnych osadach cenomanu w płaszczowinie śląskiej Karpat Zewnętrznych (Grzbiet Barnasiówki k. Myślenic) udokumentowano obecność dobrze zachowanych bakterii żelazowych z grupy Sphaerotilus Leptothrix. Pochodzenie żelaza w tych osadach mogło się wiązać z kominami hydrotermalnymi na dnie ówczesnego basenu śląskiego, którego dno stanowiła ścieniona skorupa kontynentalna (oddane do druku w Annales Societatis Geologorum Poloniae, wspólnie z M. Bąk z AGH). W obszarze podkrakowskim (Dolina Racławki) prowadzono badania mikrofacjalne wapieni dolnego karbonu, które powstawały na płytkowodnej platformie węglanowej, będącej częścią basenu śląsko-morawskiego w czasie paleozoiku. Wapienie te zawierają liczne mikroskamieniałości węglanowe (otwornice, małżoraczki) a także pokruszone elementy pancerzy trylobitów, które z tego regionu nie zostały dotychczas opisane. Określono przynależność trylobitów do grupy Proetidae (oddane do druku w Geology, Geophysics & Environment, wspólnie z M. Bąk (AGH) i P. Dulembą (doktorant w IG UP). Badania prof. UP dr. hab. inż. Radosława Tarkowskiego koncentrowały się w roku 2013 wokół tematyki dotyczącej wpływu francuskiej myśli przyrodniczej na rozwój nauk o Ziemi w Polsce w XVIII wieku oraz wokół osoby przyrodnika i podróżnika Konstantego Jelskiego ( ). Ich wynikiem są trzy referaty wygłoszone we Francji, Peru i w Polsce, opracowanie biogramu K. Jelskiego w języku hiszpańskim, a także przygotowanie tekstu książki pt. Konstantyn Jelski ( ) naturalista e investigador de América Latina, opublikowanej w Peru (Sociedad Geográphica de Lima). Mgr Szymon Okoński w roku 2013 prowadził badania nad rozpoznaniem zespołów promienic kredowych pochodzących z osadów głębokomorskich obszaru Zachodniej Tetydy. Były to badania terenowe prowadzone na obszarze dawnej platformy węglanowej w basenie Umbria-Marche (obecnie Północne Apeniny). Pobrano próby ze skrzemionkowanych wapieni turonu (górna kreda), które odsłaniają się w wąwozie Contessa k. Gubbio. S. Okoński prowadził ponadto prace laboratoryjne i taksonomiczne zespołów promienic, wyseparowanych ze skrzemionkowanych łupków turonu z obszaru dawnego morskiego basenu śląskiego w Karpatach Zewnętrznych (obecnie płaszczowina śląska), które odsłaniają się w kamieniołomie w Jasienicy na Grzbiecie Barnasiówki niedaleko Myślenic. Badania powyższe są częścią przygotowywanej rozprawy doktorskiej nt. taksonomii i znaczenia ekologicznego zespołów turońskich promienic (radiolarii). S. Okoński wraz ze Z. Górnym (AGH, Kraków) prowadził nadto badania skrzemionkowych mułowców i piaskowców turbidytowych, które występują w turońskich pstrych łupkach w płaszczowinie śląskiej Karpat Zewnętrznych. Były to badania mikropaleontologiczne redeponowanych ziaren biogenicznych, które występują w turbidytach. Wśród nich liczne są igły krzemionkowych gąbek, redeponowane w prądach zawiesinowych z szelfu ówczesnego basenu śląskiego. 7

8 Wyniki badań zostały oddane do druku w czasopiśmie Geology, Geophysics & Environment. Mgr Anna Chrobak, doktorantka w Zakładzie Geologii, w roku 2013 prowadziła badania terenowe na terenie Podhala i Orawy w ramach przygotowywanej rozprawy doktorskiej, której celem jest wyznaczenie miejsc atrakcyjnych dla turystyki (geoturystyki) wokół Tatrzańskiego Parku Narodowego. A. Chrobak prowadziła ponadto badania ankietowe wśród młodzieży licealnej na Podhalu, sprawdzające ich wiedzę przyrodniczą o najbliższej okolicy. Ankieta miała na celu ocenę możliwości bycia przewodnikiem wokół swojego miejsca zamieszkania przez młodych mieszkańców tego regionu. Niezależnie od badań naukowych, A. Chrobak w roku 2013 uzyskała licencję przewodnika tatrzańskiego, uprawniającego do prowadzenia wycieczek na obszarze Tatr i regionach przyległych, a także wzbogaciła swoją wiedzę nt. regionu Tatr i Podtatrza, biorąc udział w tatrzańskich warsztatach geomorfologicznych i hydrologicznych. Mgr Mariola Michalik, doktorantka w Zakładzie Geologii, w roku 2013 prowadziła badania, które były związane z rozpoznaniem zespołów okrzemek występujących w jednostce skolskiej polskich Karpat Zewnętrznych oraz opracowaniem preparatyki związanej z pozyskaniem okrzemek ze skał. W ramach badań terenowych M. Michalik pobrała próby do dalszych badań kameralnych z profilu zlokalizowanego w kopalni diatomitu w Jaworniku Ruskim. Ponadto, wraz z M. Bąk (AGH), A. Waśkowską (AGH) i A. Ciurej (ING PAN). M. Michalik przygotowała publikację dotyczącą skał krzemionkowych z okolic Myślenic jako prawdopodobnego surowca dla dawnych hut szkła w tamtym regionie, których wyniki zostały opublikowane w Przeglądzie Górniczym. Tematyka badawcza realizowana przez pracowników Zakładu Ekorozwoju i Kształtowania Środowiska Geograficznego dotyczyła badań pyłów atmosferycznych oraz zmian warunków klimatycznych w Polsce południowej i południowo-wschodniej, występowania wybranych związków chemicznych w podłożu masowych grobów oraz oceny wpływu na środowisko współspalania biomasy i węgla w zakładach energetycznych w województwie małopolskim. Badania były finansowane ze środków na działalność statutową Uczelni oraz z projektu badawczego NCN (0579/B/P01//2011/40). W ramach tematu Zmiany warunków klimatycznych w Polsce południowej i południowo-wschodniej dr Piotr Lewik w roku 2013 prowadził badania nad możliwościami wykorzystania wyników pomiarów usłonecznienia z lat w badaniach dendrologicznych. Stwierdzono, że ważnymi czynnikami wpływającymi na szerokości przyrostów rocznych drzew są sumy usłonecznienia w miesiącach letnich. Zależności te są istotne statystycznie. Badania polegały na analizie danych z wykorzystaniem programu Statistica. Zależności między zmiennymi były badane metodą regresji krokowej. W dotychczasowych badaniach dendroklimatologicznych brano pod uwagę jedynie miesięczne wartości temperatur i opadów. Stwierdzono ponadto, że określenie związków pomiędzy usłonecznieniem i przyrostami rocznymi drzew umożliwi weryfikację i popra- 8

9 wienie wartości usłonecznienia w latach , na podstawie danych dendrologicznych (chronologii standardowych). Dla tego okresu, kiedy nie prowadzono jeszcze pomiarów instrumentalnych, usłonecznienie oszacowano na podstawie zachmurzenia w poszczególnych miesiącach. Dr Eligiusz Brzeźniak dokonał analizy wieloletnich zmian liczby dni z opadem atmosferycznym opartej na danych z dwudziestolecia z punktu pomiarowego Ojców-Park Zamkowy (w dolinie Prądnika). Zwrócono uwagę na zmienność czasową liczby dni z opadem, zdeterminowaną przez procesy cyrkulacyjne. Nieokresowe fluktuacje podkreślają wyniki badania częstości liczby dni z opadem w pięciu przedziałach: 0,1-1,0 mm, 1,1-5,0 mm, 5,1-10,0 mm, 10,1-20,0 mm i powyżej 20,0 mm. Największą częstością charakteryzowały się dni z opadami bardzo słabymi i słabymi, najmniejszą dni z opadami silnymi i bardzo silnymi. Te ostatnie obserwowano wyłącznie w okresie letnim. W Ojcowie 65,9% dni z opadem występuje przy układach cyklonalnych i spływie powietrza zwłaszcza z zachodu i północnego-zachodu (W+NWc). Sprzyjają one powstawaniu opadów bardzo słabych (0,1-1,0 mm) i słabych (1,1-5,0 mm). Z cyrkulacją o zmiennych kierunkach spływu (Cc+Bc) związane są głównie dni z opadem silnym (10,1-20,0 mm) i bardzo silnym (>20,1 mm). Najczęściej (67,6% dni) są one związane z napływem wilgotnych mas powietrza polarno-morskiego. Cennym wkładem w badania dotyczące stanu aerosanitarnego powietrza atmosferycznego w Krakowie były prace doktoranta mgr. Bartłomieja Pietrasa dotyczące analizy wpływu czynników meteorologicznych na koncentrację aerozoli w Krakowie. Stwierdzono, że pomiędzy jakością powietrza atmosferycznego a warunkami meteorologicznymi istnieje bezpośredni związek. Odzwierciedleniem tej zależności jest między innymi wpływ warunków pogodowych na transport i dyspersję substancji w powietrzu a tym samym na wielkość stężenia zanieczyszczeń w danym miejscu i czasie. Analiza średniego dobowego stężenia pyłu PM10 w wybranych typach cyrkulacji wykazała, że najkorzystniejsze warunki dla wysokich koncentracji pyłów w Krakowie warunkuje pogoda antycyklonalna z centrum wyżu. Wysokie stężenie dobowe pyłu notowano również podczas antycyklonalnej pogody z adwekcją powietrza z południowego zachodu. Rozwojowi badań dotyczących powyższego zagadnienia służyć będzie zgromadzona w 2013 roku aparatura - stacja meteorologiczna Davis Vantage Pro2 plus; Aspirator GilAir Plus Data Log wersja EX Atex oraz zestaw filtrów membranowych poliwęglanowych, które wraz z postępem prac będą wymagały uzupełnienia. Wyniki badań były prezentowane na II Śląskim Seminarium Aerozolowym w Sosnowcu. Prof. UP dr hab. Wanda Wilczyńska-Michalik, wraz ze współpracownikami prowadziła badania aerozoli pobranych na filtrach oraz metodą pasywną. Zastosowano analizę pojedynczych cząstek aerozoli w celu rozpoznania źródeł tego materiału. Rozpoznanie źródeł cząstek aerozoli ma zasadnicze znaczenie w wyjaśnieniu przyczyn powstawania epizodów wysokich koncentracji pyłu w powie- 9

10 trzu atmosferycznym w Krakowie. Wyniki badań prezentowano na II Śląskim Seminarium Aerozolowym. W ramach realizacji projektu badawczego NCN W.Wilczyńska-Michalik, przeprowadziła badania produktów spalania węgla, współspalania węgla i biomasy, spalania biomasy w profesjonalnych zakładach energetycznych, kotłowniach małej skali oraz w warunkach eksperymentalnych. Przeprowadzono też badania biomasy. Badania popiołów lotnych i dennych (żużle) z zakładów energetycznych wykorzystujących węgiel oraz współspalanie węgla z biomasą wykazały, że istotny wpływ na skład produktów spalania ma stosowana technologia. Produkty powstające w trakcie współspalania węgła i biomasy charakteryzują się wyższymi koncentracjami wapnia oraz pierwiastków alkalicznych, niekiedy fosforu oraz niespalonych substancji węglistych. W przypadku pyłów stwierdzono dominację frakcji drobnej (poniżej 10 µm), co najprawdopodobniej znajduje odzwierciedlenie w wysokiej koncentracji zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym w Krakowie. Stwierdzono znaczne zróżnicowanie składu zarówno biomasy jak i popiołu powstającego w wyniku jej spalania. Oprócz wartości naukowej, fakt ten ma też istotne znaczenie praktyczne. Stosowanie systemu mieszania paliw może pozwolić na uzyskiwanie produktów spalania o określonych parametrach. Stwierdzono, że popioły ze spalania biomasy zawierają niekiedy znaczące koncentracje potencjalnie niebezpiecznych pierwiastków. Stwierdzono także znaczną ługowalność niektórych pierwiastków z popiołów. Wyniki były przedstawione w formie czterech prezentacji na dwu konferencjach międzynarodowych (Goldschmidt 2013, Florencja; Meeting of the Petrology Group of the Mineralogical Society of Poland, Niemcza). W roku 2013 przygotowano też manuskrypt artykułu, który został przyjęty do druku w czasopiśmie Fuel Processing Technology. Rok 2013 w Zakładzie Ekorozwoju i Kształtowania Środowiska zaznaczył się znaczącymi zmianami kadrowymi. Miejsce zatrudnienia zmieniła Pani mgr Renata Gasek, odszedł z pracy w UP dr Michał Kasina. Przyjęto absolwentkę studiów doktoranckich na Wydziale Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska AGH w Krakowie dr inż. Joannę Korzeniowską i dr. Daniela Okupnego geografa, który ukończył specjalność monitoring i kształtowanie środowiska. Dr Daniel Okupny prowadził wcześniej badania, które zmierzały do rekonstrukcji zmian środowiskowych w zbiorniku akumulacji biogenicznej jak i w jego otoczeniu w oparciu o cechy geochemiczne. Pracownicy Zakładu Geografii Społeczno-Ekonomicznej uczestniczyli w kilku tematach badawczych związanymi z szeroko pojętą problematyką społeczno-ekonomiczną, także z uwzględnieniem wstępnych wyników Narodowego Spisu Powszechnego Badania odnosiły się także do zagadnień demograficznych m.in. z zakresu migracji ludności, zróżnicowania zachowań prokreacyjnych w ujęciu przestrzennym w Polsce w świetle procesów suburbanizacyjnych, przemian demograficznych nawiązujących do teorii drugiego przejścia demograficznego, przemian społeczno-demograficznych w Krakowskim Obszarze Metropolitalnym oraz starzenia się ludności w Polsce, Europie i świecie w różnych 10

11 układach przestrzennych, a także do zróżnicowań kulturowych i etnicznych (w szczególności na obszarze Ameryki Łacińskiej). W Zakładzie prowadzone są również badania miejskiej sieci osadniczej kraju i Ameryki Łacińskiej oraz jej przekształceń. Ważną grupą podejmowanych prac są studia nad przemianami funkcjonalno-przestrzennymi zachodzącymi w małych miastach zarówno w Polsce jak i w wybranych miastach Europejskich. W ramach badań nad małymi miastami prowadzone są również analizy struktury własności i użytkowania ziemi oraz poziomu życia ich mieszkańców nie tylko w Polsce, ale też - w powiązaniu ze strukturą etniczną - w niektórych regionach Ameryki Łacińskiej. Działania naukowe pracowników dotyczyły także szeroko zakrojonej problematyki rozwoju turystyki w układach przestrzennych. Oddzielną problematykę tworzyły prace skupione na zagadnieniach uwarunkowań rozwoju i przemian sektora rolniczego we współczesnym świecie oraz funkcjonowania przemysłu motoryzacyjnego w Ameryce Łacińskiej i Europie. Nowym kierunkiem badań stały się zagadnienia z zakresu geografii politycznej, w tym granic reliktowych na terenie Polski, jak również percepcji przestrzeni w różnych skalach przestrzennych. Ponadto kontynuowano badania (wspólnie z Zakładem Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej) dotyczące zagadnień edukacji w zakresie przedsiębiorczości, a w szczególności rozwijania kompetencji społecznych i personalnych w sektorze szkolnictwa zawodowego. Przyniosły efekty włączania się pracowników Zakładu w prace na rzecz oświaty, polegające na opracowaniu podręczników do geografii dla liceum i technikum (zakres podstawowy). Do szkół w 2012 i 2013 roku trafiły podręczniki autorstwa S. Kurka oraz R. Uliszaka i K. Wiedermanna, a ten drugi w 2013 roku stał się najczęściej używanym podręcznikiem do geografii wśród wszystkich uczniów szkół ponadgimnazjalnych w Polsce. Zakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej prowadzi badania naukowe głównie w zakresie geografii społeczno-ekonomicznej, ze szczególnym uwzględnieniem przedsiębiorczości oraz gospodarki przestrzennej. W zakresie przedsiębiorczości prace Zakładu skupiają się głównie na określaniu: - miejsca przedsiębiorczości w gospodarce przestrzennej, - roli postaw przedsiębiorczych i etycznych w życiu społeczno-gospodarczym, - roli przedsiębiorczości w aktywizacji gospodarczej, w warunkach nasilających się procesów globalizacji, - budowy marki regionalnej i marketingu terytorialnym układów przestrzennych różnej skali, - oceny pozycji marketingowej przedsiębiorstw, wdrażanych systemów jakości oraz ich innowacyjności w ofercie asortymentowej, - znaczenia potrzeb i preferencji konsumentów w innowacyjności przedsiębiorstw, 11

12 - funkcjonowania indywidualnych firm rodzinnych, w tym gospodarstw agroturystycznych. Ważne miejsce w badaniach zajmują problemy edukacji w zakresie przedsiębiorczości, wśród których dominuje problematyka: - celów, treści, efektów i metod kształcenia w zakresie przedsiębiorczości na wszystkich etapach edukacji, dokształcania i doskonalenia zawodowego, - roli przedsiębiorczości w kształceniu na studiach z zakresu gospodarki przestrzennej i przedsiębiorczości, - doskonalenia procesu dydaktycznego z zakresu przedsiębiorczości w edukacji szkolnej na różnych poziomach, - roli edukacji przedsiębiorczości w pobudzaniu i rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw, w tym firm rodzinnych, - kształtowania kompetencji osobistych i społecznych w kształceniu zawodowym dla sektora handlu detalicznego, - kształtowania kompetencji biznesowych uczniów w toku edukacji szkolnej na poziomie gimnazjum. Istotne miejsce w pracach zajmuje także problematyka gospodarki przestrzennej i przemian struktur przemysłowych, które dotyczą głównie: - wpływu światowego kryzysu na tempo wzrostu gospodarki i światowych korporacji, - procesów przemian potencjału ekonomicznego i koncentracji ponadnarodowych korporacji w przestrzeni światowej, ze szczególnym uwzględnieniem korporacji informatycznych, - przemian struktury przestrzennej i działowej przemysłu Polski na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej, - zmian w zakresie czynników lokalizacji przedsiębiorstw i relokacji przemysłu w obrębie Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego, - polityki przestrzennej miast, ze szczególnym uwzględnieniem Krakowa, - rozwoju budownictwa energooszczędnego i funkcjonowania przedsiębiorstw sektora budowlanego, - miast wschodniego pogranicza Polski, ze szczególnym uwzględnieniem identyfikacji ich czynników lokalnego sukcesu, - roli kapitału ludzkiego w rozwoju regionalnym i innowacyjności struktur przestrzennych, - roli innowacji sektora przemysłu i usług w rozwoju układów regionalnych i kształtowaniu gospodarki opartej na wiedzy. Nadto podejmowane są prace dotyczące rozwijania idei i tożsamość, historii kształtowania myśli geograficznej oraz metodologii geografii. Główną uwagę zwrócono na budowania modelów i rozwijania koncepcji teoretycznych dotyczących przestrzeni geograficznej jako miejsca realizacji działalności gospodarczej, zmian jej atrakcyjności w warunkach postępującego procesu rozwoju cywilizacyjnego. Stanowią one często podbudowę badań empirycznych i wdrożeniowych. 12

13 Wyniki prac badawczych prezentowane są na konferencjach naukowych, krajowych i międzynarodowych, w tym organizowanych przez Zakład wspólnie z innymi instytucjami oraz opublikowane w postaci rozdziałów monografii lub artykułów w czasopismach naukowych, m.in. w wydawanych przez zakład Pracach Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego oraz Przedsiębiorczość - Edukacja. Warty odnotowania jest tutaj fakt wzrostu aktywności publikacyjnej pracowników Zakładu i rozszerzania zainteresowań badawczych. Wydawane staraniem Zakładu czasopisma utrzymały bądź podniosły swoją wysoką pozycję na liście czasopism punktowanych MNiSW - Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego 7 pkt wg listy MNiSW z 2013 r, a Przedsiębiorczość Edukacja - 6 pkt. (wzrost z 5 pkt.). Jednocześnie, ze względu na duże zainteresowaniem autorów publikacją podjęto decyzję o przekształceniu Prac Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego w kwartalnik. Uruchomiono także nowe strony internetowe czasopism w systemie Open Journal System ( Pracownicy Zakładu włączyli się też w podobne działania na rzecz podniesienia punktacji oraz uruchomienia stron internetowych czasopisma Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis - Studia Geographica ( T.Rachwał został ponadto powołany przez JM Rektora Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie do redakcji nowego czasopisma naukowego Entrepreneurial Business and Economics Review. Podejmowane były także prace zbiorowe, we współpracy z przedstawicielami innych Zakładów, w ramach międzynarodowego grantu badawczego Fit for Business Developing business competencies in school (FIFOBI) oraz wspólnie z partnerami z Niemiec, Włoch i Wielkiej Brytanii w ramach międzynarodowego projektu edukacyjnego Retail Sector Competencies: Developing self and social competencies in vocational training for the retail sector (ReSeCo). Rozpoczęte zostały wraz z przedstawicielami innych zakładów Instytutu Geografii prace w ramach projektu Common Ways Common Goals dotyczącego problematyki edukacji mniejszości romskiej wspólnie z partnerami z Niemiec, Szkocji i Węgier. Zakończony został także projekt Krok w przedsiębiorczość, w którego realizację włączyła się większość pracowników i współpracowników Zakładu, w efekcie czego powstała strategia kształcenia wykorzystująca wirtualne środowisko jakim jest Otwarta Platforma Edukacyjna, poradnik dla nauczyciela oraz poradnik dla uczniów do opracowania biznes planu. Członkowie Zakładu włączyli się także w realizację innowacyjnego projektu edukacyjnego Jestem przedsiębiorczy. Pracownicy Zakładu intensywnie włączają się także w prace na rzecz oświaty polegające na opracowaniu podręcznika do geografii dla liceum i technikum w zakresie rozszerzonym (autorstwa T.Rachwała), e-podręcznika do podstaw przedsiębiorczości i ekonomii w praktyce dla szkół ponadgimnazjalnych (autorstwa S. Dorockiego, M. Borowiec, W. Kilar, M. Płaziak, A. I. Szymańskiej we współautorstwie z pracownikami innych zakładów A. Świętek i P. L. Wilczyńskim dostępnym bezpłatnie na ), a także 13

14 podręcznika akademickiego do ćwiczeń z zakresu geografii gospodarczej (T.Rachwał we współautorstwie z P. Czaplińskim, A. Tobolską i R.Uliszakiem). Pracownicy Zakładu byli ponadto recenzentami monografii, artykułów złożonych do zagranicznych i krajowych czasopism naukowych, a także projektu badawczego dla Agencji Grantowej Republiki Czeskiej (Grantová agentura České republiky). Do ważnych wydarzeń w życiu Zakładu w 2013 r. należy zaliczyć uzyskanie stopnia doktora przez mgr Wiolettę Kilar i dalszy rozwój kadrowy, związany z zatrudnieniem nowych pracowników (dr Ł. Qurini-Popławski, dr B. Bińczycki, mgr inż. arch. Joanna Zielińska). Zakład, jak co roku, zorganizował dwie międzynarodowe konferencje naukowe poświęcone przedsiębiorczości (była to już 10, jubileuszowa konferencja) oraz problematyce przemian struktur przestrzennych przemysłu i usług. Rozpoczęto również przygotowania do jubileuszowej 30 konferencji z tego zakresu, która odbędzie się w dn. 1-2 grudnia 2014 r. w Krakowie. W Zakładzie przywiązuje się dużą wagę do współpracy międzynarodowej, w 2013 r. rozszerzono kierunki tej współpracy z ośrodkami w Czechach i Rosji, co zaowocowało m.in. odbyciem staży i wygłoszeniem cyklów wykładów dla studentów i nauczycieli geografii w Uralskim Uniwersytecie Federalnym w Jekaterynburgu (M. Płaziak, T. Rachwał, A.I. Szymańska). W ramach współpracy z partnerami z Niemiec, Węgier i Portugalii wstępnie opracowano projekty wniosków projektów badawczych i edukacyjnych. Ponadto pracownicy Zakładu włączali się czynnie w działania różnych instytucji i organizacji naukowych, edukacyjnych oraz gospodarczych w kraju. T. Rachwał został został powołany przez Wicepremiera - Ministra Gospodarki Janusza Piechocińskiego do Krajowej Rady Przedsiębiorczości. Rada jest eksperckim forum wymiany poglądów i wiedzy pomiędzy przedsiębiorcami, administracją a przedstawicielami środowisk naukowych, a jej działalność stanowi inspirację i wsparcie Ministra Gospodarki w tworzeniu jak najlepszych warunków rozwoju przedsiębiorczości oraz podnoszeni innowacyjności i konkurencyjności gospodarki Polski. Pracownicy Zakładu (M. Płaziak, T. Rachwał, A. I. Szymańska, W. Wilczyński) wraz z osobami z innych zakładów aktywnie uczestniczą w w komitetach sterującym i organizacyjnych Konferencji Regionalnej Międzynarodowej Unii Geograficznej (MUG) oraz XI Międzynarodowej Olimpiady Geograficznej igeo, które odbędą się w Krakowie w sierpniu 2014 r., a także radach programowych innych konferencji. T.Rachwał współpracował z MUG jako obserwator i juror zawodów finałowych X Międzynarodowej Olimpiady Geograficznej, która odbyła się w dn. 30 lipca 7 sierpnia 2013 r. w Kioto. W 2013 r. pracownicy Zakładu Turystyki i Badań Regionalnych kontynuowali rozpoczęte we wcześniejszych latach prace badawcze. Problematyka badawcza obejmuje następujące zagadnienia: - ocena potencjału turystycznego przyrodniczego oraz pozaprzyrodniczego Małopolski i wybranych regionów Polski, - uwarunkowania rozwoju turystyki wybranych regionów Polski i świata, 14

15 - przestrzeń turystyczna jej struktura, funkcje i zróżnicowanie, - kierunki rozwojowe regionów turystycznych, zarówno w ich przestrzennym jak i funkcjonalnym wymiarze, - wielkość i przestrzenne zróżnicowanie zagospodarowania turystycznego, - dostępność komunikacyjna wybranych regionów turystycznych, w kontekście trendów rozwojowych, - wielkość ruchu turystycznego i pielgrzymkowego w Polsce i na świecie, - analiza zasięgu przestrzennego oddziaływania wybranych ośrodków pielgrzymkowych o randze międzynarodowej, krajowej i ponadregionalnej w Polsce i w Europie, - ocena atrakcyjności turystycznej szlaków kulturowych i pielgrzymkowych w Polsce i we Europie, - przyrodniczych, społecznych i ekonomicznych skutków rozwoju turystyki, - nowe trendy rozwojowe w turystyce nowe formy ruchu turystycznego rafting, gry miejskie. Wyniki prac badawczych prezentowane były na konferencjach naukowych, krajowych i międzynarodowych oraz opublikowane w postaci rozdziałów monografii i artykułów w czasopismach naukowych. Po raz kolejny Zakład Turystyki i Badań Regionalnych był współorganizatorem VI Międzynarodowej Konferencji Naukowej 1200 lat pielgrzymek do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela oraz Światowego Spotkania Bractw i Stowarzyszeń św. Jakuba, które odbyło się w dniach 5-8 września w Krakowie i Więcławicach Starych. Celem konferencji była prezentacja wyników studiów związanych z renesansem Drogi św. Jakuba w Europie oraz z rozwojem kultu św. Jakuba na świecie w ostatnim trzydziestoleciu. Podobnie, jak w przypadku pięciu wcześniejszych konferencji, spotkanie było okazją do prezentacji rezultatów badań naukowych, wymiany doświadczeń oraz ustalenia sposobów koordynacji przyszłych prac związanych z odtwarzaniem kolejnych odcinków Camino de Santiago w Polsce i Europie. Konferencję poprzedziło Światowe Spotkanie Bractw i Stowarzyszeń św. Jakuba, które odbyło się w Wyższe Seminarium Duchownym Archidiecezji Krakowskiej w Krakowie oraz w parafii św. Jakuba w Więcławicach Starych. W obu spotkaniach uczestniczyło ponad 150 osób z 16 państwa świata (Chorwacja, Dania, Francja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Japonia, Kanada, Niemcy, Norwegia, Słowacja, Słowenia, Stany Zjednoczone, Węgry, Wielka Brytania, Włochy). Efektem konferencji jest publikacja pokonferencyjna zatytułowana 1200 lat pielgrzymek do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela pod redakcją A. Jackowskiego, F. Mroza i Ł. Mroza. Ważnym osiągnięciem była publikacja monografii dr Anny Delekty Determinanty aktywności i destynacji turystycznych studentów dużego i małego ośrodka akademickiego. Podstawową bazę empiryczną monografii stanowią wyniki badań nad zachowaniami turystycznymi studentów, które zostały przeprowadzone w dwóch ośrodkach akademickich w ramach przygotowywanej wcześniej rozprawy doktorskiej. W pracy dokonano szczegółowej analizy wybranych de- 15

16 terminant, warunkujących udział w turystyce badanej grupy społecznej, z następujących grup czynników: geograficznych, ekonomicznych, demograficznych i społecznych. Zajęto się również przestrzennym zróżnicowania destynacji turystycznych w ujęciu dynamicznym. Analiza wyników badań nad destynacjami turystycznymi, koncentruje się również na ich niektórych uwarunkowaniach. Od czerwca 2013 r. dr Piotr Dolnicki jest kierownikiem XXXVI Wyprawy Polarnej Polskiej Akademii Nauk na Spitsbergen, gdzie prowadzi badania nad procesami zachodzącymi w obrębie wieloletniej zmarzliny. Pracownicy Zakładu Dydaktyki Geografii aktywnie uczestniczyli w konferencjach naukowych zagranicznych, międzynarodowych i krajowych. Zorganizowali Międzynarodowe Seminarium Naukowe Dydaktyków Szkół Wyższych oraz Nauczycieli Geografii Innowacje w kształceniu geograficznym i przyrodniczym, które się odbyło w dniach września 2013 r. Prowadzili badania z zakresu problematyki: - historii dydaktyki geografii, - efektów procesu kształcenia geograficznego, - dydaktyki szkoły wyższej, - wprowadzenia absolwentów na rynek pracy. Opracowali materiały metodyczne (podręczniki, projekty zajęć dydaktycznych, przykładowe lekcje) dla nauczycieli geografii oraz przedsiębiorczości. W zakresie naukowym prof. UP dr hab. Bożena Wójtowicz uczestniczyła w 3 konferencjach międzynarodowych w Rosji oraz w 3 rd International Geography Symposium GEOMED, które odbyło w Turcji w maju 2013 roku, na których wygłosiła referaty. Była organizatorem II międzynarodowej konferencji nt. Natural and cultural heritage: intersubject investigations, preservation and development, która odbyła się w październiku 2013 roku w Sankt Petersburgu, gdzie wygłosiła w sesji plenarnej referat nt. World Cultural Heritage site of Krakow as a tourist product Polish oraz współorganizatorem odbywającej się w dniach r. Międzynarodowej Konferencji Geology at School and University: Geology and Civilization, na której w sesji plenarnej wygłosiła referaty nt: Wadi Rum Desert as Object geotouristic Jordan oraz The use of Geographical Information Systems (GIS) in education in college academic geographical examples of selected universities in Poland. W ramach pobytu brała aktywny udział w zajęciach dydaktycznych jako współorganizatorka i propagatorka Letniej Szkoły dla uczniów z różnych regionów Rosji. W grudniu 2013 r. uczestniczyła w Międzynarodowym Seminarium Naukowym The research work of foreign masters: the organizationaland substantive aspects z cyklem wykładów dla studentów i pracowników naukowych w Katedrze Metodyki Geografii i Krajoznawstwa na Uniwersytecie Pedagogicznym im. Herzena w Sankt Petersburgu (Rosja) dotyczących innowacyjności procesu kształcenia geograficznego oraz stosowanych nowoczesnych technologii informacyjnych w ramach realizowanego projektu badawczego współpracy międzynarodowej RPPU Uniwersytet jako innowacyjne centrum naukowo- badawcze wzbogacone projektami badaw- 16

17 czymi. W ramach tego projektu przyjęła gości zagranicznych w październiku 2013 roku, w tym, m.in.: dziekana i prodziekana Katedry Ochrony Przyrody i Ekologii Piotra Stankiewicza i Tatiany Vileyto, którzy aktywnie uczestniczyli w zajęciach ze studentami (wykłady, hospitacja praktyk studenckich w szkołach ćwiczeń). B. Wójtowicz jako kierownik Zakładu koordynowała badania statutowe dotyczące efektywności procesu kształcenia geograficznego w zreformowanej szkole oraz historii geografii i dydaktyki geografii. Opublikowała artykuł z listy B MNiSW i 5 rozdziałów w pracach monograficznych, w tym 4 w języku angielskim. Pod jej kierunkiem został otwarty przewód doktorski mgr A. Świętek nt. Edukacja jako element życia romskiej mniejszości etnicznej w województwie małopolskim. Wypromowała na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych 9 magistrantów, 39 licencjatów i 32 dyplomantów. Była recenzentem monografii, jako recenzent wydawniczy książki autorstwa Kingi Przybyszewskiej Problem bezdomności w Płocku oraz recenzentem wydawniczym książki autorstwa Małgorzaty Jagodzińskiej Zaspokajanie potrzeb mieszkańców Domu Pomocy Społecznej, a także artykułu do publikacji w Roczniku Świętokrzyskim, Seria B- Nauki Przyrodnicze, a także recenzentem Gimnazjalnego innowacyjnego programu nauczania - Geografia w ramach projektu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej realizowane go przez WSBiP w Ostrowcu Świętokrzyskim opracowanego przez: Halinę Pędzik, Renatę Prucnal, Halinę Sadowskią i Mirosławę Tomala. Prof. UP dr hab. Wiktor Osuch, opublikował 2 artykuły z listy,,b MNiSW oraz 2 rozdziały w monografii zagranicznej w języku angielskim i czeskim. Recenzował program nauczania przedmiotu uzupełniającego Przyroda do IV etapu edukacyjnego autorstwa zespołu: Elżbieta Ćwioro, Zbigniew Fryt, Paweł Słowiak i Jacek Ślósarz oraz materiały dydaktyczne w ramach projektu Kształcenie Pełne Wyobraźni KPW współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach EFS. Był recenzentem wydawniczym monografii habilitacyjnej dra Janusza Nowaka Poziom osiągnięć informatycznych gimnazjalistów. W. Osuch był kierownikiem i prowadził badania naukowe w ramach projektu międzynarodowego Common Goals Common Ways oraz był organizatorem konferencji tego międzynarodowego projektu Common Goals Common Ways w czerwcu 2013 r.. Jest członkiem z wyboru w radzie redakcyjnej Romanian Review of Geographical Education. Współpracował z Międzynarodową Unia Geograficzną (MUG) jako obserwator i juror zawodów finałowych X Międzynarodowej Olimpiady Geograficznej, która odbyła się w dn. 30 lipca 7 sierpnia 2013 r. w Kioto. Prowadził wykłady w ramach programu Socrates/Erasmus w Katedrze Geografii Uniwersytetu Palacky ego w Ołomuńcu oraz w Katedrze Geografii Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Południowych Czech w Czeskich Budziejowicach i w Katedrze Geografii UJEP w Usti nad Łabą. Pełni funkcję Kierownika Instytutowego Zespołu Organizacyjnego Międzynarodowej Olimpiady Geograficznej igeo Kraków W zakresie naukowym dr Danuta Piróg w roku 2013 realizowała krajowy projekt badawczy nt. Absolwenci studiów geograficznych na rynku pracy w Pol- 17

18 sce i wybranych krajach Unii Europejskiej. Efektem naukowym tego projektu było m.in. dokonanie wielowymiarowej analizy efektywności geograficznego kształcenia akademickiego w zakresie uzyskiwania zatrudnienia lub samozatrudnienia w Polsce i w krajach Unii Europejskiej na stanowiskach odpowiadających kwalifikacjom i oczekiwaniom absolwentów oraz wypracowanie propozycji kompleksowej metodyki badań wraz z jej empiryczną weryfikacją. W maju 2013 r. odbyła zagraniczny staż naukowy, na którym przeprowadziła zajęcia w ramach programu Erasmus na Uniwersytecie w Mariborze (Słowenia). Uczestniczyła w czterech konferencjach międzynarodowych z referatem w języku angielskim. W kwietniu 2013 r. przyjęła zagranicznych pracowników nauki: dra Gerarda McCann i dr Tracey McKay z St. Mary s University College w Belfaście. Opracowała program Cultural Function w ramach Międzynarodowej Olimpiady Geograficznej igeo Kraków Była organizatorem i opiekunem merytorycznym oraz moderatorem międzynarodowych warsztatów dla studentów geografii nt. European identity and citizenship: perspectives from Poland and Northern Ireland w kwietniu 2013 r. (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie). Opublikowała 6 artykułów z listy,,b MNiSW oraz rozdział w monografii w języku angielskim. Przewodniczyła sesji na konferencji międzynarodowej i dwukrotnie krajowej. Współpracowała z PAN Komitetem Nauk Geograficznych - Sekcja Edukacji jako członek grupy roboczej pod kierownictwem prof. dr hab. A. Suliborskiego. Dr Mariola Tracz prowadziła badania nad efektywnością kształcenia geograficznego na poziomie gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej (egzamin maturalny z geografii), diagnozą zainteresowań uczniów geografią jako przedmiotem szkolnym, historią dydaktyki geografii (zmianami koncepcji kształcenia), motywami wyboru nauczycielskich studiów geograficznych oraz badania dotyczące roli edukacji w budowaniu kapitału społecznego w Polsce. Opublikowała 5 artykułów w czasopismach z listy,,b MNiSW, 2 rozdziały w monografiach zagranicznych w języku angielskim oraz 2 rozdziały w monografii w języku polskim. Z D. Piróg była współredaktorem opracowania tomu IV Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica pt. Współczesne obszary badań w dydaktyce geografii. Od 2009 roku pełni funkcję przewodniczącej Oddziału Krakowskiego PTG oraz kierownika studiów podyplomowych z przyrody - edycja XVII (od 1.X 2013 r.). Mgr Agnieszka Świętek opublikowała 1 artykuł z listy,,b MNiSW oraz 4 rozdziały w monografiach naukowych w języku polskim oraz jest współautorem podręcznika Przedsiębiorczość w praktyce. Podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych do podstaw przedsiębiorczości i ekonomii w praktyce (zakres podstawowy). Wraz z W. Osuchem oraz S. Kurkiem i T. Rachwałem brała udział w projekcie Common Goals - Common Ways oraz trzech konferencjach międzynarodowych. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Geograficznego i aktywnie włącza się w organizację Międzynarodowej Olimpiady Geograficznej w Krakowie w 2014 r. Pełni funkcję Kierownika ds. Praktyk Pedagogicznych Instytutu 18

19 Geografii, organizującego praktyki i czuwającego nad prawidłowym ich przebiegiem wszystkich studentów specjalności nauczycielskich. Aktywnie włączyła się w działania wdrożeniowego projektu innowacyjnego Krok w przedsiębiorczość, realizowanego przez Zakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej, m.in. niorąc udział w konferencjach i prowadząc warsztaty dla nauczycieli. Brała udział w projekcie edukacyjnym Jestem przedsiębiorczy realizowanym przez Centrum Kompetencji - Grupa Szkoleniowo-Doradcza A. Gawrońska Sp.J. jako współwykonawca zadań do testowania narzędzi do pomiaru 11 kompetencji przedsiębiorczych oraz dwóch gier dydaktycznych (Headmaster i Innowacyjny Producent Komputerów IPK). Przygotowała i prowadziła cykl warsztatów dla nauczycieli w zakresie tworzenia autorskich programów nauczania podstaw przedsiębiorczości w szkołach ponadgimnazjalnych. Współpracuje z XI Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Dąbrowskiej w Krakowie w zakresie realizacji praktyk zawodowych studentów geografii oraz z Gimnazjum nr 44 Krakowie w zakresie realizacji praktyk śródrocznych studentów geografii. Prowadzi badania własne Edukacja jako element poziomu życia romskiej mniejszości etnicznej w województwie małopolskim, przygotowując rozprawę doktorską. W Instytucie przykłada się dużą wagę do rozwoju kadry naukowej. W 2013 r. pracownicy Instytutu podejmowali prace związane z pracami awansowymi na stopnie i tytuły naukowe (otwarto kolejne przewody doktorskie i habilitacyjne), uczestniczyli także w licznych kursach doszkalających, pełnili funkcję promotorów i recenzentów licznych prac doktorskich oraz habilitacyjnych, a także byli autorami recenzji wydawniczych oraz opinii dorobku naukowobadawczego, dydaktycznego i organizacyjnego w związku z nadaniem tytułu naukowego profesora pracowników innych uczelni w różnych ośrodkach akademickich. Warto również zaznaczyć, że w Instytucie pod kierownictwem prof. UP dr. hab. Wiktora Osucha kontynuowano intensywne przygotowania do organizacji Międzynarodowej Olimpiady Geograficznej igeo Kraków 2014, która w dn sierpnia 2014 r. odbędzie się w naszej Uczelni. Pracownicy Instytutu (S. Kurek, T. Rachwał, W. Wilczyński, J. Zawiejska), który jest członkiem ogólnopolskiego konsorcjum jednostek geograficznych z wiodących polskich uniwersytetów, uczestniczą również intensywnie w pracach organizacyjnych konferencji regionalnej Międzynarodowej Unii Geograficznej, która odbędzie się w dniach sierpnia 2014 r. w budynkach kampusu Uniwersytetu Jagiellońskiego. Instytut włączył się także w większym stopniu w prace redakcyjne i proces wydawniczy czasopisma Current Issues of Tourism Research (wydawanego w Londynie), którego redaktorem naczelnym jest pracownik Instytutu prof. UP dr hab. Peter Čuka. Na serwerze uczelni uruchomiona została także nowa strona internetowa z bezpłatnym dostępem do archiwalnych numerów tego czasopisma: W 2013 r. prężnie rozwijało się Studenckie Koło Naukowe Geografów, czego przejawem były prowadzone liczne badania naukowe, których wyniki prezen- 19

20 towane były na konferencjach (w tym organizowanych przez SKNG oraz specjalnych sesjach studenckich na konferencjach organizowanych w Instytucie), pokazy slajdów oraz organizacja wyjazdów badawczo-krajoznawczych w różne części Polski. Efekty prac badawczych publikowane były w uruchomionej w 2012 r. serii wydawniczej Prace Studenckiego Koła Naukowego Geografów Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, której kolejny, drugi numer ukazał się w 2013 r. Prace te dostępne są w systemie Open Access na specjalnie stworzonej do tego celu stronie internetowej Studenci zrzeszeni w Kole włączyli się również aktywnie w działalność w zakresie organizacji konferencji i promocji studiów w Instytucie m.in. w ramach tzw. Dnia Otwartego Uczelni. W 2013 r. znacząco powiększono także zbiory Biblioteki Instytutu o nowe pozycje oraz Zbiory Kartograficzne, w tym także o mapy cyfrowe 1. Sławomir Kurek, Tomasz Rachwał 1 Szczegółowe sprawozdanie z działalność SKNG UP oraz funkcjonowania Biblioteki IG i Zbiorów Kartograficznych w dalszej części publikacji. 20

21 PROBLEMATYKA KONFERENCJI I SESJI NAUKOWYCH ORGANIZOWANYCH BĄDŹ WSPÓŁORGANIZOWANYCH PRZEZ INSTYTUT KONFERENCJA - III MIĘDZYNARODOWE SPOTKANIE PARTNERÓW PROJEKTU COMMON GOALS COMMON WAYS, TRANSFER OF INNOVATION, MULTILATERAL PROJECTS, LEONARDO DA VINCI LIFELONG LEARNING PROGRAMME EDUCATION AND CULTURE, KRAKÓW, CZERWCA 2013 R. W dniach czerwca 2013 roku w Instytucie Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie odbyło się trzecie spotkanie partnerów międzynarodowego projektu badawczego Common Goals - Commom Ways realizowanego w ramach unijnego programu Leonardo da Vinci Lifelong Learning Programme Education and Culture. Projekt realizowany jest od listopada 2012 roku, a jego zakończenie przewidziane jest na r. Inicjatorem projektu jest fundacja EduNet Foundation for New Educational Resources z Węgier, która zaprosiła do współpracy partnerów z Niemiec, Szkocji i Polski. Strona Polska reprezentowana jest przez czterech pracowników Instytutu Geografii, stanowiących zespół projektowy: prof. UP dra hab. Wiktora Osucha (kierownik projektu), prof. UP dra hab. Sławomira Kurka, dra Tomasza Rachwała i mgr Agnieszkę Świętek. Przedmiot projektu obejmuje dwa zakresy tematyczne: system kształcenia zawodowego i edukację romskiej mniejszości etnicznej, które są ważnymi problemami współczesnego systemu kształcenia na Węgrzech. Celem projektu jest zapoznanie partnera węgierskiego z rozwiązaniami edukacyjnymi dotyczącymi wskazanych kwestii, przyjętymi w pozostałych krajach partnerskich, a następnie wypracowanie przez każdego z partnerów narzędzi edukacyjnych, które mogłyby być zastosowane w warunkach węgierskich. Na spotkaniach projektowych, w każdym z krajów będącym partnerem projektu, partnerzy węgierscy zapoznawani są z merytorycznymi i praktycznymi aspektami badanych zagadnień. Zebrane doświadczenia i przygotowane przez poszczególnych partnerów narzędzia, w kolejnej fazie projektu będą testowane w wybranych szkołach na Węgrzech. Spotkanie projektowe w Krakowie rozpoczęło się od merytorycznego przygotowania pozostałych partnerów w zakresie tematyki badawczej projektu. W tym celu prof. UP dr hab. Wiktor Osuch, dr Tomasz Rachwał i prof. UP dr hab. Sławomir Kurek wygłosili referat nt. The system of education in Poland (the choice of further educational path: vocational education and its changes in Poland in the period of economic transition), dotyczące systemu kształcenia zawodowego w Polsce. Następnie mgr Agnieszka Świętek w swoim wystąpieniu: Roma population in Poland, Programme for Roma Community by Ministry of Internal Affairs, Aims and assumptions of post-graduate studies Roma in Poland - history, law, culture, ethnic stereotypes zapoznała pozostałych partnerów pro- 21

22 jektu z sytuacją społeczno- ekonomiczną Romów w Polsce, podejmowanymi na ich rzecz działaniami państwowymi i organizacją szkolnictwa romskiej mniejszości w naszym kraju. Oba wystąpienia zaowocowały ożywioną dyskusją na temat możliwych sposobów wprowadzenia przyjętych w Polsce rozwiązań, do węgierskiego systemu kształcenia. Druga część spotkania projektowego obejmowała zapoznanie partnerów zagranicznych z praktyczną realizacją przedstawionych, teoretycznych założeń. W zakresie kształcenia zawodowego, partnerom przybliżono działalność szkół zawodowych w Polsce, na przykładzie Zespołu Szkół Gastronomicznych Nr 1 w Krakowie. W trakcie wizyty w szkole, partnerzy zostali zapoznani z realizowanymi w niej programami nauczania, zawodami, do jakich wykonywania przygotowywani są uczniowie (ofertą edukacyjną), infrastrukturą szkoły, jej osiągnięciami i bieżącą działalnością, w tym prowadzoną współpracą międzynarodową i współpracą z przedsiębiorstwami. Mieli również okazję poznać osobiście uczniów i skosztować ich wyrobów gastronomicznych. Drugi zakres tematyczny spotkania projektowego obejmował edukację uczniów romskich w Polsce. By zapoznać partnerów z jej praktyczną realizacją, zespół projektowy zorganizował spotkanie z asystentem romskim w Krakowie, który przedstawił partnerom zagranicznym specyfikę pracy z romskimi dziećmi uczęszczającymi do klas integracyjnych, sposobami pracy z romskimi rodzicami i działaniami podejmowanymi w sferze oświaty w ramach Programu na rzecz społeczności romskiej w Polsce. Partnerzy zostali również zapoznani z pracą polsko - romskiej świetlicy integracyjnej na os. Złotej Jesieni w Krakowie, współprowadzonej przez asystentkę romską. Partnerzy odbyli wreszcie wizytę w Muzeum Etnograficznym w Tarnowie, które posiada unikatową na skalę europejską wystawę dotyczącą romskiej historii i kultury. W muzeum, silnie zaangażowanym w pracę na rzecz społeczności romskiej, partnerzy zostali zapoznani z pozaszkolnymi formami edukacji kulturowej Romów. Pracownicy muzeum przedstawili im ofertę edukacyjną muzeum skierowaną do szkół, zawierającą różnorodne zajęcia dla dzieci i młodzieży w klasach integracyjnych polsko - romskich. Celem prowadzonych zajęć jest wzajemne zapoznanie uczniów z ich kulturami, budowa wzajemnego szacunku i podniesienie stopnia integracji w zespołach klasowych, co osiągane jest poprzez stosowanie na zajęciach różnorodnych metod aktywizujących. Owocem pracy trzeciego spotkania projektowego w Polsce było dokonanie wyboru działań i rozwiązań, które mogą być zaadaptowane w warunkach węgierskich. W ich efekcie w kolejnych miesiącach członkowie projektu z Instytutu Geografii opracowali przewodnik dla nauczycieli pracujących z dziećmi romskimi pt. Jak edukować dzieci romskie? Kroki w budowaniu skutecznej organizacji edukacji romskiej mniejszości etnicznej. Przewodnik został przetłumaczony na język angielski i węgierski, i w najbliższym czasie jego przydatność będzie testowana w wybranych węgierskich szkołach. Mgr Agnieszka Świętek 22