Mszaki i paprotniki Mszaki Budowa gametofitu. Budowa sporofitu. Cykl rozwojowy.

Transkrypt

1 Mszaki i paprotniki Mszaki grupa roślin, w której występuje wyraźna przewaga gametofitu nad sporofitem, co u roślin jest wyjątkiem. Są samożywne i należą do tkankowców. Występują na torfowiskach, w miejscach wilgotnych i zacienionych. Można je spotkać w każdej strefie klimatycznej. Mam trzy klasy : mchy, wątrobowce i glewiki. Gametofit haploidalne (1n) stadium przemiany pokoleń roślin. Wytwarza gamety poprzez mitozę. U mszaków stosunkowo duży, zielony i zdolny do samodzielnego istnienia (samożywne fotosynteza) Sporofit diploidalne (2n) stadium przemiany pokoleń roślin. Zarodniki wytwarzane poprzez mejozę. Rozwija się na gametoficie, obumiera po wytworzeniu zarodników. Całkowicie zależny od gametofitu. Budowa gametofitu. Mchy złożona budowa. Nierozgałęziona łodyżka, pokryta dość dużymi, ułożonymi skrętolegle listkami. W łodyżce możemy wyróżnić skórkę. Prymitywna wiązka przewodząca (martwe komórki przewodzące wodę, podobnie jak drewno) otoczona drobnymi, żywymi, o wydłużonym kształcie (przewodzą sub. odżywcze, podobnie jak łyko). Wielowarstwowe listki posiadają blaszki funkcja asymilacyjna i zatrzymywania wody. BRAK KORZENIA jedno lub wielokomórkowe chwytniki, które utrzymują roślinę w podłożu i pobierają wodę z solami mineralnymi. Budowa sporofitu. Podobna u wszystkich rodzajów mszaków. Nie jest samodzielny, wrasta w gametofit tzw. stopką. Sporofit składa się ponadto z długiej sety zakończonej zarodnią. Zarodnia mieści zarodniki, jest chroniona przez wieczko i czepek. Cykl rozwojowy. Ma miejsce regularna przemiana pokoleń. Gametofit może być jednopienny (męskie i żeńskie organy rozrodcze w jednym osobniku) lub dwupienny (organy występują osobno). Męskie organy plemnie, żeńskie rodnie. Plemnik, aby dostać się do kom. jajowej w rodni potrzebuje środowiska wodnego (deszcz, rosa). Po zapłodnieniu na gametoficie

2 wyrasta sporofit, który, gdy dojrzeją zarodniki i zostaną rozsypane, obumiera. Z zarodników powstaje splątek (młoda forma gametofitu), a z niego wyrastają łodyżki nowych gametofitów i tak cykl się powtarza. Rozmnażanie wegetatywne przez oderwanie fragmentu rośliny, z którego wyrasta nowa. Niektóre rośliny tworzą rozmnóżki, które właśnie do tego służą. Znaczenie mchów gromadzą wodę, stanowią swoisty filtr wody w przyrodzie, schronienie i pożywienie dla wielu gatunków zwierząt, tworzą torfowiska. Torf reguluje bilans wodny wielu środowisk, zatrzymuje wodę i magazynuje ją. Jest też wykorzystywany przez człowieka (dodatek do ziemi ogrodowej, ściółka dla zwierząt hodowlanych, w kosmetyce i farmacji).

3 Paprotniki są roślinami lądowymi(poza paroma wyjątkami np. Salwinia pływająca, Marsylia czterolistna).ich cykl życiowy cechuje przemiana pokoleń, gdzie pokoleniem dominującym jest sporofit, co daje możliwość większego wzrostu i wykształcenia większych organów. Sporofit dominuje w paprotnikach, ponieważ to za jego pomocą, paprotniki utrzymują się w podłożu, pobierają substancje odżywcze, rozmnażają się itd. Paprotniki to typowe organowce(można u nich wyróżnić: korzeń, łodygę, liście) Gametofit (przedrośle) powstaje z haploidalnego zarodnika i jest drobną rośliną, może być zbudowana nawet z kilku komórek. Przedrośle jest raczej autotroficzne. Są jedno- i dwupienne. Sporofit rozwijający się sporofit wrasta w przedrośle i początkowo odżywia się jego kosztem, lecz bardzo szybko wytwarza korzeń i liścia przez co się usamodzielnia. Gametofit zwykle zamiera. W sporoficie wyróżniamy: korzeń łodygę(tzw. kłącze) liście część zarodnionośną część asymilującą Korzeń za jego pomocą sporofit jest przymocowany do podłoża. Ich głównym zadaniem jest pobieranie z gleby wody i soli mineralnych. Zazwyczaj są cienkie, krótkie wyrastające z podziemnej łodygi w postaci wiązek. Korzeń pokryty jest skórką, pod którą jest miękisz spichrzowy oraz wiązki przewodzące. Łodyga pokryta jest skórką zawierająca aparaty szparkowe. Pod nią znajduje się kora pierwotna. W środkowej części łodygi przebiegają wiązki przewodzące i otaczające je komórki miękiszowe. Umacnia roślinę w ziemi i pełni funkcję spichrzową. Liście rosną pierzasto(listki są osadzona po dwóch stronach osi liścia). Mezofil może być zróżnicowany na miękisz palisadowy i gąbczasty, w wielu obecne są chloroplasty. Wyróżnia się liście zarodnionośne(sporofile), liście asymilujące(trofile). Jednak czasami jeden liść bywa podzielony na te dwa typy (np. Długosz królewski). Zarodnia obecna na liści przechowuje zarodniki Podział paprotników: widłakowe skrzypowe paprociowe Paprocie budowa Gametofit do 1cm średnicy, zielony, cienkie płaskie serduszko, jednopienne(jednocześnie plemnie i rodnie). Sporofit łodyga bez zdolności przyrostu na grubość i liście o charakterze makrofili. Łodyga jest podziemnym kłączem, z której na całej długości wyrastają korzenie przybyszowe. Liście najczęściej wyrastają na końcu łodygi tworząc pióropusz.

4 Zarodnia znajduje się zwykle na spodniej części liścia, nigdy nie tworzy kłosów zarodnionośnych. Paprocie wodne Paproć, która rośnie w wodzie bądź na terenie podmokłym. Zazwyczaj posiadają one owalne liście, które pływają po powierzchni wody. Niektóre liście paproci wodnej, podczas rozrostu, przekształcają się w podwodne organy, które wyglądają jak korzenie. Paprocie wodne porastają jeziora oraz wody stojące. Przykładem takiej paproci jest salwinia pływająca. Salwinia pływająca występuje w Eurazji oraz Ameryce Północnej oraz na Jawa, półwyspie Malajskim, Chinach i Japonii. W Polsce występuje w stanie dzikim oraz jest rośliną chronioną. Występowanie i zastosowanie Paprotniki są roślinami lądowymi, tylko niektóre z nich przystosowane są wtórnie do życia w wodzie. Występują we wszystkich strefach kuli ziemskiej, najobficiej zasiedlając jednak strefę międzyzwrotnikowa. Żyją najczęściej w miejscach wilgotnych i cienistych. Dzisiaj odgrywają niewielką role w przyrodzie, wchodzą w skład roślinności lakowej i bagiennej(skrzypy), a także występują w runie leśnym. Tylko w ciepłych strefach klimatycznych udział ich w zbiorowiskach roślinnych jest większy, zwłaszcza gdy jako rośliny drzewiaste wchodzą w skład drzewostanu(paprocie drzewiaste). W dawnych epokach geologicznych, głównie karbonie, paprotniki były zasadniczym elementem ówczesnej roślinności i zasiedlały wielkie obszary kuli ziemskiej. Obecnie służą ludziom jako rośliny ozdobne, a kilka gatunków to rośliny lecznicze. W Polsce występuje ponad 60 gatunków paprotników, 45-paprocie, 9-skrzypy, 9-widłaków. Gatunki paprotników(*oznaczone są rośliny będące pod ochroną) Widłaki: Skrzypy: Paproci: Widłak goździsty* Widłak jałowcowaty* Skrzyp polny Skrzyp olbrzymi* Narecznica samcza Zanokcica skalna Orlica pospolita Pióropusznik strusi* Paprotka zwyczajna* Paprocie pływające: Salwinia pływająca* Marsylia czterolistna*

5 Budowa morfologiczna paprotników

6 Cykl życiowy