PORADNIK PROJEKTANTA. ROZDZIAŁ IV - Izolacja przeciwpożarowa

Transkrypt

1 PORADNIK PROJEKTANTA ROZDZIAŁ IV Izolacja przeciwpożarowa

2 SPIS TREŚCI Bezpieczeństwo pożarowe budynków zagadnienia ogólne...4 Przepisy dotyczące przewodów wentylacyjnych i rurociągów grzewczych Klasyfikacja NRO od podszewki...6 Materiały niepalne krok dalej w stronę bezpieczeństwa...7 Zalecane produkty i rozwiązania...9 2

3 Aby powstał i rozwinął się pożar, muszą zaistnieć jednocześnie trzy czynniki: zawierające tlen powietrze, ciepło (energia cieplna) oraz paliwo, czyli materiał palny. W przypadku postępującego pożaru, brak któregokolwiek z powyższych elementów powoduje, że ogień zaczyna wygasać. UTLENIACZ CIEPŁO MATERIAŁ PALNY 3

4 BEZPIECZEŃSTWO POŻAROWE BUDYNKÓW ZAGADNIENIA OGÓLNE Jednym z podstawowych elementów bezpieczeństwa pożarowego budynków są poza zastosowanymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi, organizacyjnymi i wyposażeniem właściwości materiałów budowlanych, z których są one wykonane. Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich (89/106/EWG) Bezpieczeństwo pożarowe wskazuje, iż obiekty budowlane powinny być projektowane i wykonane w taki sposób, aby w przypadku pożaru: przez założony czas była zapewniona nośność konstrukcji, ograniczone zostało rozprzestrzenianie się ognia i dymu w obiektach, ograniczone zostało rozprzestrzenienie się ognia na obiekty sąsiednie, mieszkańcy mogli opuścić obiekt lub być uratowani w inny sposób, był zapewniony odpowiedni poziom bezpieczeństwa ekip ratowniczych. Postulaty bezpieczeństwa pożarowego zawarte w ww. Dyrektywie narzucają szereg wymagań w odniesieniu do materiałów i elementów budowlanych: ograniczenie stosowania materiałów palnych w budynku (nie możemy ograniczać użytkownika w wyborze wyposażenia pomieszczeń, ale możemy odpowiednio dobrać materiały budowlane); stosowanie materiałów palnych odpornych na działanie źródła ognia i nie rozprzestrzeniających płomieni (wymagania dotyczące stosowania materiałów trudno zapalnych i niezapalnych); stosowanie elementów zawierających materiały palne tak skonstruowane, by ograniczyć rozprzestrzenianie ognia; stosowanie elementów budowlanych z materiałów odpornych na działanie ognia tak, by rozdzielały pomieszczenia lub części budynku; stosowanie drzwi oraz klap odpornych na działanie ognia; uszczelnianie przepustów instalacyjnych, by nie przedostawał się przez nie ogień; wydzielanie instalacji automatyki i sygnalizacji pożarowej za pomocą odpowiednich osłon; stosowanie konstrukcji nośnej budynku odpornej na działanie temperatury. Aby uszeregować wyroby budowlane pod względem ich reakcji na ogień, Europejska Dyrektywa z 2000 r. wprowadziła klasyfikację ogniową. Euroklasa wyrobu określa, czy i jak szybko pali się materiał budowlany lub element konstrukcji budowlanej i ile energii przy tym wytwarza. Badania reakcji na ogień przeprowadzane są na podstawie normy PNEN Norma podaje zasady klasyfikacji wspólne dla krajów Unii Europejskiej w zakresie reakcji na ogień dla wszyst EUROKLASA KLASA PODSTAWOWA CHARAKTERYSTYKA WYROBU kich wyrobów budowlanych, łącznie z wyrobami wbudowanymi w elementy i konstrukcje budowlane. Zgodnie z normą, dla wyrobów budowlanych przewidziano 7 podstawowych klas:, A2, B, C, D, E, F. Finalna Euroklasa jest kombinacją 3 oznaczeń: klasy podstawowej i dwóch uzupełniających. Podstawowa Euroklasa wyrobu wskazuje, jak wyrób przyczynia się do rozwoju ognia, tzn. jak dużo energii materiał dodaje do ognia. TABELA 1.: EUROPEJSKA KLASYFIKACJA OGNIOWA MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH KLASYFIKACJA PODSTAWOWA. Najwyższa dla bezpiecznych i niepalnych wyrobów. A2, B, C, D, E Wyroby o pogarszających się kolejno właściwościach ogniowych, w coraz wyższym stopniu palne, przyczyniają się do rozwoju pożaru. Klasom A2, B, C, D, E towarzyszą uzupełniające klasyfikacje określające ilość dymu i płonących kropli, powstałych podczas palenia się tych wyrobów. F Grupa najniższa obejmująca wyroby łatwopalne, dla których nie określa się żadnych wymagań lub wyroby niebadane. Euroklasa wyrobu wskazuje, jak wyrób przyczynia się do rozwoju ognia, tzn. jak dużo energii materiał dodaje do ognia. 4

5 PRZEPISY DOTYCZĄCE PRZEWODÓW WENTYLACYJNYCH I RUROCIĄGÓW GRZEWCZYCH Obok klas reakcji na ogień wyrobów budowlanych, projektanci i inżynierowie instalacji mają do czynienia z przewodami wentylacyjnymi, wodociągowymi, kanalizacyjnymi i grzewczymi oraz ich izolacjami, które klasyfikuje się jako nierozprzestrzeniające ognia (NRO). Choć temat znajduje pokrycie w obowiązujących przepisach prawa, sama metoda klasyfikacji często pozostaje niejasna. Czym w istocie są elementy opatrzone oznaczeniem NRO i jakie warunki powinny one spełniać? Podstawowe zasady doboru materiałów budowlanych ze względu na ich klasę reakcji na ogień określa Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 5 lipca 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U nr 0 poz ). Z uwagi na rozprzestrzenianie ognia, w rozporządzeniu znaleźć możemy m.in. klasyfikacje konstrukcji nośnych (w tym stropów), ścian wewnętrznych, ścian zewnętrznych wraz z ociepleniem, dachów i pokryć dachowych, a także przewodów wentylacyjnych oraz izolacji rurociągów grzewczych. W dziale Bezpieczeństwo pożarowe, rozdział 6. Wymagania przeciwpożarowe dla palenisk i instalacji znajdujemy zapis 267 punkt 8: Izolacje cieplne i akustyczne zastosowane w instalacjach: wodociągowej, kanalizacyjnej i ogrzewczej powinny być wykonane w sposób zapewniający nierozprzestrzenianie ognia. nierozprzestrzeniającym ognia przewodom wentylacyjnym, wodociągowym, kanalizacyjnym i grzewczym oraz ich izolacjom cieplnym odpowiadają: przewody i izolacje wykonane z wyrobów klasy reakcji na ogień: L ; A2 L s1, d0; A2 L s2, d0; A2 L s3, d0; B L s1, d0; B L s2, d0 oraz B L s3, d0; przewody i izolacje stanowiące wyrób o klasie reakcji na ogień wg PNEN :2008: L ; A2 L s1, d0; A2 L s2, d0; A2 L s3, d0; B L s1, d0; B L s2, d0 oraz BLs3,d0, przy czym warstwa izolacyjna elementów warstwowych powinna mieć klasę reakcji na ogień co najmniej E. TABELA 2.: OKREŚLENIA DOTYCZĄCE PALNOŚCI STOSOWANE W ROZPORZĄDZENIU I ODPOWIADAJĄCE IM KLASY REAKCJI NA OGIEŃ ZGODNIE Z NORMĄ PNEN :2008. OZNACZENIE WG WARUNKÓW TECHNICZNYCH OKREŚLENIE PODSTAWOWE NIEPALNE PALNE NIEKAPIĄCE OKREŚLENIE UZUPEŁNIAJĄCE niezapalne trudno zapalne łatwo zapalne KLASYFIKACJA WG PNEN135011:2008 KLASA PODSTAWOWA KLASY DODATKOWE W ZAKRESIE WYDZIELANIA DYMU A2 s1, s2, s3 d0 A2 B C D D E E s1, s2, s3 s1, s2, s3 s1, s2, s3 s1 s2 A2, B, C, D s1, s2, s3 d0 SAMOGASNĄCE co najmniej E INTENSYWNIE DYMIĄCE INTENSYWNIE DYMIĄCE A2, B, C, D E E F s3 WYSTĘPOWANIA PŁONĄCYCH CZĄSTECZEK d1, d2 d0, d1, d2 d0, d1, d2 d0, d1, d2 d0, d1, d2 d2 d0, d1, d2 d2 właściwości nieokreślone CO WŁAŚCIWIE OZNACZA TEN ZAPIS? Zgodnie z paragrafem 208 rozdziału 1. Zasady ogólne, elementy budynku określone w rozporządzeniu jako nierozprzestrzeniające ognia, słabo rozprzestrzeniające ogień lub silnie rozprzestrzeniające ogień, powinny spełniać, z zastrzeżeniem ust. 3, wymagania zgodnie z załącznikiem nr 3 do rozporządzenia. Tutaj dochodzimy do sedna sprawy, która dla wielu projektantów i inżynierów instalacji nierzadko stanowi źródło nieporozumień na poziomie doboru materiału izolacyjnego. Zgodnie z treścią załącznika, 5

6 KLASYFIKACJA NRO OD PODSZEWKI Według załącznika nr 3 do rozporządzenia, określeniom dotyczącym rozprzestrzeniania ognia odpowiadają europejskie klasy reakcji na ogień, dobrze znane m.in. z kart produktowych izolacji technicznych i budowlanych. Obecność w zapisach dopuszczalnych materiałów izolacyjnych o klasie E może więc nieco dziwić zgodnie z klasyfikacją, materiały tego typu potrafią mieć bardzo duży udział w ewentualnym pożarze, są zdolne do rozgorzenia przed upływem 10 minut i skutkują intensywną emisją dymu przy kontakcie z ogniem. Kluczowym z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego instalacji sanitarnych działaniem jest rozróżnienie pomiędzy przewodami i izolacjami wykonanymi, a elementami stanowiącymi wyrób o określonej klasie reakcji na ogień. Praktyka pokazuje, że nieostrość tego zapisu nierzadko przysparza projektantom i wykonawcom problemów z interpretacją. W pierwszym przypadku mówimy o sytuacji, w której zarówno przewód, jak też materiał izolacyjny, stanowią osobne wyroby oba muszą wówczas posiadać klasę reakcji na ogień w zakresie od minimum B L s3, d0 do L według normy PNEN :2008. W drugim przypadku materiał izolacyjny co prawda może posiadać klasę reakcji na ogień E, ale tylko, jeśli przewód razem z izolacją stanowią gotowy, nierozłączny, prefabrykowany wyrób, który jako całość spełnia wymagania dla klasy co najmniej B L s3, d0. W sytuacji, gdy projektant dobiera rozwiązanie izolacyjne np. dla już istniejącego kanału wentylacyjnego, skorzystanie z takiego materiału izolacyjnego będzie więc oznaczać niespełnienie wymagań dla przewodów nierozprzestrzeniających ognia. Kluczowym z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego instalacji sanitarnych działaniem jest zatem rozróżnienie pomiędzy przewodami i izolacjami wykonanymi, a elementami stanowiącymi wyrób o określonej klasie reakcji na ogień. 6

7 MATERIAŁY NIEPALNE KROK DALEJ W STRONĘ BEZPIECZEŃSTWA Prawidłowa interpretacja przepisów zawartych w omawianym załączniku nr 3 do rozporządzenia posiada kluczowe znaczenie szczególnie w kontekście przewodów instalacji wodociągowych, kanalizacyjnych czy ogrzewczych, które nierzadko biegną przez kilka stref oddzielenia przeciwpożarowego i stanowią newralgiczny element z punktu widzenia bezpieczeństwa całego budynku. Podczas projektowania systemów HVAC warto pójść o krok dalej i zwrócić uwagę nie tylko na sam ogień, płomienie oraz wysoką temperaturę. W warunkach pożaru równie duże, o ile nie większe niebezpieczeństwo dla osób i mienia stanowią płonące krople oraz wydzielający się dym. Zawarte w nim toksyczne gazy oraz zmniejszona ilość tlenu w powietrzu powodują śmierć u około 60% ofiar wszystkich pożarów. Zadymienie wywołuje u ludzi osłabienie zmysłu orientacji, przez co wydłuża się czas ewakuacji z płonącego budynku oraz trudniejsze staje się prowadzenie akcji ratowniczej. Jak wskazują statystyki Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej, tylko od września 2015 r. doszło w Polsce do blisko 3900 incydentów związanych z udziałem tlenku węgla, w tym do 50 wypadków śmiertelnych1. Duże ilości dymu wydłużają czas efektywnej ewakuacji z płonącego budynku, a płonące krople przyczyniają się do dalszego rozprzestrzeniania się ognia. Rozwiązaniem, które pomaga LICZBA ZDARZEŃ Z CO LICZBA OSÓB RANNYCH LICZBA OFIAR ŚMIERTELNYCH Dane: ograniczyć te negatywne zjawiska, jest zastosowanie wyrobów sklasyfikowanych według normy PNEN :2008 jako niepalne. W klasyfikacji uzupełniającej do europejskiej klasyfikacji ogniowej materiałów budowlanych znaleźć możemy określenia dotyczące klasy wytwarzania dymu (s) i płonących kropli (d) przez poszczególne wyroby. Wyroby klasy nie posiadają tych określeń, ponieważ nie palą się, ani w żaden sposób nie przyczyniają się do rozwoju pożaru, zaś wyroby o klasie A2s1,d0 wydzielają niewielkie ilości dymu i nie wydzielają kapiących kropli. Toksyczne gazy oraz zmniejszona ilość tlenu w powietrzu powodują śmierć u około 60% ofiar wszystkich pożarów. 7

8 TABELA 3.: EUROPEJSKA KLASYFIKACJA OGNIOWA MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH KLASYFIKACJA UZUPEŁNIAJĄCA. KLASA WYTWARZANIA DYMU s1 s2 s3 ILOŚĆ I SZYBKOŚĆ WYTWARZANIA DYMU PRZEZ PALĄCY SIĘ WYRÓB Prawie bez dymu Średnia ilość i gęstość dymu Bardzo dużo gęstego dymu TABELA 4.: EUROPEJSKA KLASYFIKACJA OGNIOWA MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH KLASYFIKACJA UZUPEŁNIAJĄCA. KLASA WYTWARZANIA PŁONĄCYCH KROPLI d0 d1 d2 INTENSYWNOŚĆ WYTWARZANIA PŁONĄCYCH KROPLI I CZĄSTEK PRZEZ PALĄCY SIĘ WYRÓB Brak płonących kropli Niewiele płonących kropli (podobnie do iskier z płonącego drewna) Bardzo wiele kapiących płonących kropli i cząstek Izolacje wykonane z wyrobów o klasie reakcji na ogień oraz A2s1,d0, takie jak np. wełna kamienna Paroc, najlepiej spełniają wymagania dla przewodów nierozprzestrzeniających ognia, dlatego znajdują szerokie zastosowanie jako zabezpieczenie ciepłochronne i ogniochronne systemów HVAC. Przynależność wełny skalnej do najwyższej klasy reakcji na ogień () jest możliwa, ponieważ włókna produktu wytworzonego z kamienia topią się dopiero w temperaturze powyżej 1000 C. Jest to temperatura, jaka panuje w pomieszczeniu podczas drugiej godziny pożaru. TABELA 5.: KLASY REAKCJI NA OGIEŃ OTULIN IZOLACYJNYCH PAROC NAZWA PRODUKTU KLASA REAKCJI NA OGIEŃ PAROC Pro Combi 100 L PAROC Pro Lock 100 L PAROC Pro Section 100, 120 i 140 L PAROC Pro Section DL 100, 120 i 140 L PAROC Pro Bend 100 i 140 L PAROC Pro Segment 100 i 140 L PAROC Pro Segment DL 100 i 140 L PAROC Pro Section 140 Clad T PAROC Pro Segment 140 Clad T PAROC Hvac Section AluCoat PAROC Hvac Section AluCoat T PAROC Hvac Section GreyCoat T PAROC Hvac Combi AluCoat T PAROC Hvac Bend AluCoat T PAROC Hvac Bend GreyCoat T Zgodnie z instrukcją ITB Nr 401/2004 klasy, L, A2 s1 oraz A2 s1,d0 odpowiadają klasyfikacji wyrób niepalny i nierozprzestrzeniający ognia. Idealnie spełniają więc wymogi stawiane izolacjom cieplnym i akustycznym stosowany, w instalacjach wodociągowych, kanalizacyjnych i ogrzewczych. TABELA 6.: KLASY REAKCJI NA OGIEŃ MAT LAMELLOWYCH PAROC. NAZWA PRODUKTU KLASA REAKCJI NA OGIEŃ PAROC Hvac Mat PAROC Hvac Mat AluCoat PAROC Hvac Lamella Mat AluCoat PAROC Hvac Lamella Mat AluCoat Fix A2 s1, d0 PAROC Hvac Lamella Mat GreyCoat A2 s1, d0 PAROC Pro Lamella Mat AluCoat 8

9 IZOLACJA PRZECIWPOŻAROWA ZALECANE PRODUKTY I ROZWIĄZANIA KANAŁY ZABEZPIECZANE PRZECIWPOŻAROWO W KLASIE EIS 60 Do zabezpieczania kanałów wentylacyjnych i oddymiających w budynkach warto wykorzystać system PAROC FireProof Circ pierwszy i jedyny dostępny na naszym rynku system do ochrony przeciwogniowej stalowych przewodów oddymiających o przekroju kołowym. System przeznaczony jest do obsługi zarówno pojedynczych, jak i wielu stref pożarowych. Na zestaw wyrobów systemu PAROC FireProof Circ składają się niepalne maty z wełny skalnej: PAROC Hvac Fire Mat i PAROC Hvac Fire Mat GreyCoat, a także wyroby do łączenia mat. Obie maty obszyto jednostronnie siatką stalową, a mata PAROC Hvac Fire Mat Grey Coat dodatkowo pokryta została folią aluminiową w kolorze szarym. Zestaw wyrobów systemu PAROC FireProof Circ przeznaczony jest do wykonywania wewnątrz budynków jednowarstwowych izolacji ogniochronnych na stalowych przewodach oddymiających o przekroju kołowym, o średnicy mm, o ciśnieniu roboczym od 1500 do +500 Pa. Przewody mogą być usytuowane w kierunku pionowym lub poziomym. Przewody oddymiające, izolowane ogniochronnie zestawem wyrobów systemu PAROC FireProof Circ zostały sklasyfikowane zgodnie z normą PNEN :2010, w klasie EI 60 (v e h o i o) S1500multi odporności ogniowej. 9

10 PRODUKTY UZUPEŁNIAJĄCE SYSTEMY INNYCH PRODUCENTÓW Systemy uszczelnień pożarowych rur często wymagają zastosowania dodatkowej izolacji. Oprócz odpowiedniej grubości, najczęstszym wymaganiem jest to, aby produkt wykonany był z wełny kamiennej oraz by jego gęstość była nie mniejsza, niż 80 kg/m3. Wymagania te idealnie spełniają otuliny: PAROC Pro Section 100 oraz PAROC Section AluCoat T. WYPEŁNIENIA PRZEGRÓD OGNIOWYCH Kolejnym miejscem, gdzie powszechnie wykorzystuje się płyty z wełny kamiennej, są wypełnienia przegród ogniowych. W tym przypadku wymagana jest grubość 4050 mm oraz gęstość nie mniejsza, niż 140 kg/m3. Do wypełnień otworów przejść instalacyjnych w ścianach i stropach Paroc zaleca stosowanie niepalnej płyty z wełny kamiennej PAROC Pyrotech Slab o gęstości 160 kg/m3. W warunkach pożaru system wykorzystujący płytę tworzy barierę dla ognia, wysokiej temperatury oraz trujących gazów, co gwarantuje integralność przegrody. Zaletą takiego rozwiązania jest też lekka i łatwa do wykonania konstrukcja, a także możliwość dodatkowej instalacji przewodów w późniejszym czasie. 10

11 W NASTĘPNYM ROZDZIALE: IZOLACJA AKUSTYCZNA Które elementy i miejsca w systemach HVAC wymagają obliczeń akustycznych? Jak należy oceniać właściwości materiałów dźwiękochłonnych? Czy izolacje o tej samej klasie pochłaniania dźwięku będą tak samo skuteczne? Jak na właściwości akustyczne wpływa pokrycie materiału izolacyjnego? Na jakie rozwiązania izolacyjne warto zwrócić uwagę? 11

12 Paroc jest wiodącym producentem energooszczędnych rozwiązań izolacyjnych w regionie Morza Bałtyckiego. W naszej działalności skupiamy się na potrzebach klienta i personelu, ciągłych innowacjach, wzroście rentowności oraz zrównoważonym rozwoju. W skład asortymentu Paroc wchodzą izolacje budowlane, izolacje techniczne, izolacje morskie, płyty warstwowe i produkty akustyczne. Wyroby PAROC są wytwarzane w Finlandii, Szwecji, na Litwie i w Polsce, a począwszy od 2013 roku, także w Rosji. Grupa Paroc posiada biura sprzedaży i przedstawicieli w 14 krajach w Europie. IZOLACJE BUDOWLANE oferują szeroką gamę produktów i rozwiązań izolacyjnych dla wszystkich typów budynków. Produkty izolacji budowlanych są stosowane głównie do izolacji termicznej, ogniowej i akustycznej ścian zewnętrznych, dachów, stropów, podłóg, piwnic, stropów międzykondygnacyjnych i ścian działowych. PRODUKTY AKUSTYCZNE to dźwiękochłonne sufity i panele ścienne, a także produkty do kontroli hałasu w warunkach przemysłowych. IZOLACJE TECHNICZNE to produkty stosowane do izolacji termicznej, ogniowej, akustycznej oraz izolacji przeciwkondensacyjnej we wnętrzach budynków (HVAC systemy klimatyzacji, wentylacji i ogrzewania), a także w procesach przemysłowych i rurociągach, urządzeniach przemysłowych i konstrukcjach okrętowych. PŁYTY WARSTWOWE to ogniochronne, lekkie panele z rdzeniem z wełny kamiennej i obustronnym pokryciem z blachy stalowej. Płyty PAROC stosowane są w fasadach, ścianach działowych i stropach w obiektach użyteczności publicznej, budynkach handlowych i przemysłowych. WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI Z TYTUŁU GWARANCJI Informacje zawarte w niniejszej broszurze opisują warunki i właściwości techniczne przedstawionych produktów, obowiązujące w momencie publikacji tego dokumentu, do czasu zastąpienia go przez nowszą wersję drukowaną lub cyfrową. Najnowsza wersja tej broszury jest zawsze dostępna na stronie internetowej firmy Paroc. Nasz materiał informacyjny przedstawia zastosowania, dla których funkcje i właściwości techniczne naszych produktów zostały zatwierdzone. Jednakże informacje te nie są równoznaczne z udzieleniem gwarancji handlowej. Nie bierzemy odpowiedzialności za komponenty innych producentów użytych w danym zastosowaniu lub podczas instalacji naszych produktów. Nie gwarantujemy właściwości naszych produktów, jeżeli są one stosowane w obszarze lub w warunkach, które nie zostały uwzględnione w naszych materiałach informacyjnych. Z powodu ciągłego rozwoju naszych produktów, zastrzegamy sobie prawo do wprowadzania zmian w naszym materiale informacyjnym w dowolnym momencie. PAROC jest zastrzeżonym znakiem towarowym firmy Paroc Group. Wydanie: wrzesień 2016 Paroc 2016 TIPO0916 PAROC POLSKA SP. Z O.O. ul. Gnieźnieńska Trzemeszno Telefon A MEMBER OF PAROC GROUP