Przedmiotowy system oceniania z historii w Szkole Podstawowej im. Juliusza Słowackiego w Golinie:

Transkrypt

1 Przedmiotowy system oceniania z historii w Szkole Podstawowej im. Juliusza Słowackiego w Golinie: Ocenie z historii podlegają: - prace klasowe (obowiązkowe, zapowiedziane, z możliwością jednorazowej poprawy; z powodu nieobecności uczeń pisze pracę klasową w ciągu dwóch tygodni od dnia powrotu do szkoły); - kartkówki (niezapowiedziane, z trzech ostatnich lekcji, bez możliwości poprawy); - prace domowe; - odpowiedzi ustne; - systematyczność, aktywność; - działanie dodatkowe (np. konkursy); - uczeń ma możliwość na początku lekcji zgłoszenia dwa razy w ciągu semestru nieprzygotowania do zajęć (pracy domowej, niegotowość do odpowiedzi z wyjątkiem zapowiedzianych wcześniej zaliczeń). Po wykorzystaniu limitu otrzymuje ocenę niedostateczną; - na koniec semestru nie przewiduje się dodatkowych sprawdzianów zaliczeniowych! - oceny z prac klasowych są najważniejsze! Przy wystawianiu ocen z prac klasowych i sprawdzianów stosowana jest następująca skala: Powyżej 100% - ocena celująca 100% - 96% - ocena bardzo dobra 95% - 75% - ocena dobra 74% - 50% - ocena dostateczna 49% - 26% - ocena dopuszczająca Do 25% - ocena niedostateczna

2 Klasa IV (podręcznik Historia i społeczeństwo DKW /99) Dział I Historia wokół nas a. na ocenę dopuszczającą uczeń powinien: - wyjaśnić czym jest historia, - wskazać na okoliczności wydarzeń historycznych: przyczyna i skutek - wyjaśnić pojęcie: źródło historyczne, - dokonać podziału źródeł na pisane i materialne, - wyjaśnić i posługiwać się pojęciami: wykopaliska i archeolog, - przedstawić zadania muzeum (np. gromadzenie, przechowywanie, konserwacja zabytków i inne) b. na ocenę dostateczną uczeń powinien: - wyjaśnić czym jest historia, - wskazać na okoliczności wydarzeń historycznych: przyczyna i skutek (konstruować odpowiednie pytania przyczyna- dlaczego? kto? skutek - z jakim skutkiem?) - wyjaśnić pojęcie: źródło historyczne, - dokonać podziału źródeł na pisane i materialne, - wyjaśnić i posługiwać się pojęciami: wykopaliska i archeolog, - opowiedzieć o pracy archeologa podczas wykopalisk budując kilkuzdaniową wypowiedź, - przedstawić źródła odkrywane podczas wykopalisk ( np. monety, urny, cmentarzyska itp.) - przedstawić zadania muzeum (np. gromadzenie, przechowywanie, konserwacja zabytków i inne) c. na ocenę dobrą uczeń powinien: - wyjaśnić czym jest historia, - odpowiedzieć na pytanie Kto tworzy historię? - wskazać na okoliczności wydarzeń historycznych: przyczyna i skutek (konstruować odpowiednie pytania przyczyna- dlaczego? kto? skutek- z jakim skutkiem?) - wymienić osobę zasłużoną dla swojego regionu - wyjaśnić pojęcie: źródło historyczne, - dokonać podziału źródeł na pisane i materialne, - wskazać przykłady źródeł pisanych (np. : listy, dokumenty i inne) i materialnych (np. obrazy, zdjęcia, mapy i inne). - wskazać różnice miedzy rocznikiem a kroniką, - rozpoznać różnorodny materiał pisarski (np.: tabliczki gliniane, papier, papirus), - wyjaśnić i posługiwać się pojęciami: wykopaliska i archeolog, - przedstawić źródła odkrywane podczas wykopalisk ( np. monety, urny, cmentarzyska itp.) - przedstawić zadania muzeum (np. gromadzenie, przechowywanie, konserwacja zabytków i inne) - wskazać różnorodność form ochrony zabytków (np. skanseny, archiwa biblioteki) - przedstawić krótko muzea, skanseny, biblioteki regionu. d. na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien:

3 - wyjaśnić czym jest historia, - odpowiedzieć na pytanie Kto tworzy historię? - wskazać na okoliczności wydarzeń historycznych: przyczyna i skutek (konstruować odpowiednie pytania przyczyna- dlaczego? kto? skutek- z jakim skutkiem?) - wyjaśnić w krótkiej wypowiedzi wkład historii lokalnej w historii państw - wymienić osobę zasłużoną dla swojego regionu - wyjaśnić pojęcie: źródło historyczne, - dokonać podziału źródeł na pisane i materialne, - wskazać przykłady źródeł pisanych (np. : listy, dokumenty i inne) i materialnych (np. obrazy, zdjęcia, mapy i inne). - wskazać różnice miedzy rocznikiem a kroniką, - rozpoznać różnorodny materiał pisarski (np.: tabliczki gliniane, papier, papirus), - wyjaśnić konieczność dotarcia do wszystkich możliwych źródeł informacji w celu poznania historii, - wyjaśnić i posługiwać się pojęciami: wykopaliska i archeolog, - opowiedzieć o pracy archeologa podczas wykopalisk budując kilkuzdaniową wypowiedź, - przedstawić źródła odkrywane podczas wykopalisk ( np. monety, urny, cmentarzyska itp.) - wyjaśnić powiązania między historia a archeologia jako naukami pokrewnymi, - wymienić znane stanowisko archeologiczne regionu i scharakteryzować dokonane tam odkrycia, - przedstawić zadania muzeum (np. gromadzenie, przechowywanie, konserwacja zabytków i inne), - wskazać różnorodność form ochrony zabytków (np. skanseny, archiwa biblioteki) - wyjaśnić rolę muzeów w przekazywaniu wiedzy historycznej - przedstawić własne opinie o oglądanej ekspozycji muzealnej budując kilkuzdaniową wypowiedź. - przedstawić krótko muzea, skanseny, biblioteki regionu. Dział II Moja mała historia a. na ocenę dopuszczającą uczeń powinien: - opowiedzieć o historii swojego życia, - poprawnie posługiwać się pojęciem społeczeństwo. - poprawnie posługiwać się pojęciami: ród i rodzina, rozumiejąc ich zakres, - powiedzieć czym zajmuje się genealogia, - pokazać na mapie Polskę, - wymienić i pokazać na mapie sąsiadów Polski, - wyjaśnić pojęcie naród, plemię, - nazwać polskie symbole narodowe, - opowiedzieć o pochodzeniu hymnu i recytować jego słowa lub zaśpiewać. b. na ocenę dostateczną uczeń powinien: - opowiedzieć o historii swojego życia, - wskazać dzień 18 urodzin jako moment przełomowy w życiu, - opowiedzieć o historii swojego życia, - wskazać dzień 18 urodzin jako moment przełomowy w życiu każdego człowieka, który stanie się pełnoprawnym obywatelem, - poprawnie posługiwać się pojęciem społeczeństwo,

4 - poprawnie posługiwać się pojęciami: ród i rodzina, rozumiejąc ich zakres, - powiedzieć czym zajmuje się genealogia, - wyjaśnić pojecie pamiątka historyczna, - pokazać na mapie Polskę, - wymienić i pokazać na mapie sąsiadów Polski, - wyjaśnić pojęcie naród, plemię, - nazwać polskie symbole narodowe, - określić znaczenie symboli narodowych (godło, flaga, hymn), - powiedzieć o pochodzeniu hymnu i recytować jego słowa lub zaśpiewać. c. na ocenę dobrą uczeń powinien: - wskazać wagę i istotę narodzin dziecka, - zebrać materiały i na ich podstawie odtworzyć najważniejsze wydarzenia ze swojego życia (zdjęcia, wywiady z rodzicami, dziadkami), - wskazać dzień 18 urodzin jako moment przełomowy w życiu, - opowiedzieć o historii swojego życia, - poprawnie posługiwać się pojęciem społeczeństwo, - wyjaśnić związki rodzinne na przykładzie swojej rodziny, - poprawnie posługiwać się pojęciami: ród i rodzina, rozumiejąc ich zakres, - powiedzieć czym zajmuje się genealogia, - wyjaśnić znaczenie herbów i narysować herb swojego rodu, - narysować drzewo genealogiczne (zna swoich przodków do pradziadków włącznie), - wyjaśnić pojecie pamiątka historyczna, - pokazać na mapie Polskę, - wymienić i pokazać na mapie sąsiadów Polski, - przedstawić pochodzenie nazwy Polska na podstawie nazwy Polanie, - wskazać na mapie siedziby Polan ( Gniezno Dorzecze Środkowej Warty), - wyjaśnić pojęcie naród, plemię, - nazwać polskie symbole narodowe, - określić znaczenie symboli narodowych (godło, flaga, hymn), Opowiedzieć o pochodzeniu hymnu i recytować jego słowa lub zaśpiewać, - przedstawić geograficzno- historyczne Polski i wskazać ich zróżnicowanie. d. na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien: - wskazać wagę i istotę narodzin dziecka, - opowiedzieć o historii swojego życia, - zebrać materiały i na ich podstawie odtworzyć najważniejsze wydarzenia ze swojego życia (zdjęcia, wywiady z rodzicami, dziadkami), - wskazać dzień 18 urodzin jako moment przełomowy w życiu każdego człowieka, który stanie się pełnoprawnym obywatelem, - poprawnie posługiwać się pojęciem społeczeństwo, - wyjaśnić związki rodzinne na przykładzie swojej rodziny, - poprawnie posługiwać się pojęciami: ród i rodzina, rozumiejąc ich zakres, - powiedzieć czym zajmuje się genealogia, - wyjaśnić znaczenie herbów i narysować herb swojego rodu, - wskazać prawa i obowiązki wszystkich członków rodziny, - zgromadzić informacje o swoim rodzie, - narysować drzewo genealogiczne (zna swoich przodków do pradziadków włącznie)

5 - wyjaśnić pojecie pamiątka historyczna. - przedstawić podział pamiątek, - zebrać informacje na temat rodzinnej tradycji i pamiątek, - zaprezentować w ciekawy sposób historie swojego rodu, najbardziej interesującą pamiątkę i ukazać jej powiązanie z ważnymi wydarzeniami historycznymi, - prowadzić samodzielne poszukiwania pamiątek rodzinnych, - współpracować z rówieśnikami klasowej prezentacji pamiątek, - pokazać na mapie Polskę, - wymienić i pokazać na mapie sąsiadów Polski, - przedstawić pochodzenie nazwy Polska na podstawie nazwy Polanie, - wskazać na mapie siedziby Polan ( Gniezno Dorzecze Środkowej Warty), - wyjaśnić pojęcie naród, plemię, - nazwać polskie symbole narodowe, - określić znaczenie symboli narodowych (godło, flaga, hymn), - opowiedzieć o pochodzeniu hymnu i recytować jego słowa lub zaśpiewać, - przedstawić geograficzno- historyczne Polski i wskazać ich zróżnicowanie. Dział III Historia mojego regionu a. na ocenę dopuszczającą uczeń powinien: - pokazać na mapie swoja miejscowość, - opisać lub narysować herb swojej miejscowości (lub stolicy regionu), - przedstawić najważniejsze dla miejscowości lub regionu wydarzenia historyczne, - wymienić i rozpoznać zabytki znajdujące się w regionie. b. na ocenę dostateczną uczeń powinien: - pokazać na mapie swoja miejscowość, - nazwać krainę geograficzno- historyczną w której mieszka, - opisać lub narysować herb swojej miejscowości (lub stolicy regionu), - przedstawić najważniejsze dla miejscowości lub regionu wydarzenia historyczne, - wymienić i rozpoznać zabytki znajdujące się w regionie, - wskazać i nazwać miejsca ciekawe pod względem turystycznym i przyrodniczym (o swojej miejscowości lub regionie). c. na ocenę dobrą uczeń powinien: - pokazać na mapie swoja miejscowość, - nazwać krainę geograficzno- historyczną w której mieszka, - opowiedzieć legendę związaną z nazwą miejscowości lub jej herbem, - opisać lub narysować herb swojej miejscowości (lub stolicy regionu), - przedstawić najważniejsze dla miejscowości lub regionu wydarzenia historyczne, - wymienić i rozpoznać zabytki znajdujące się w regionie, - wskazać i nazwać miejsca ciekawe pod względem turystycznym i przyrodniczym (o swojej miejscowości lub regionie), - opowiedzieć o ciekawych ludziach, którymi szczyci się region lub miejscowość, - przygotować (zaplanować) trasę wycieczki do ciekawych zakątków miejscowości.

6 d. na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien: - pokazać na mapie swoja miejscowość, - nazwać krainę geograficzno- historyczną w której mieszka, - przedstawić ukształtowanie terenu swojej miejscowości i jej okolic, - opowiedzieć legendę związaną z nazwą miejscowości lub jej herbem, - opisać lub narysować herb swojej miejscowości (lub stolicy regionu), - przedstawić najważniejsze dla miejscowości lub regionu wydarzenia historyczne, - wskazać wkład miejscowości, regionu w rozwój kraju, - przedstawić związek miejscowości, regionu z dziejami ojczyzny, - wymienić i rozpoznać zabytki znajdujące się w regionie, - wskazać i nazwać miejsca ciekawe pod względem turystycznym i przyrodniczym (o swojej miejscowości lub regionie), -wskazać i nazwać miejsca ciekawe pod względem turystycznym i przyrodniczym (w swojej miejscowości lub regionie), - opowiedzieć o ciekawych ludziach, którymi szczyci się region lub miejscowość. -ukazać związek wybitnych Polaków z daną miejscowością, lub regionem, - przygotować (zaplanować) trasę wycieczki do ciekawych zakątków miejscowości. Dział IV Czas w historii a. na ocenę dopuszczającą uczeń powinien: - wskazać narodziny Chrystusa jako początku naszej ery, - omówić zasady podziału czasu na czasy p.n.e. i n.e., - określić czas trwania wieku i tysiąclecia, - określić wiek podanego wydarzenia, za pomocą daty i zapisać go cyfrą rzymską, - uporządkować chronologicznie podane daty. b. na ocenę dostateczną uczeń powinien: - nazwa przyrządy do mierzenia i określania czasu (klepsydra zegar słoneczny itp.), - odróżnić i nazwać dawne czasomierze (wymienić najbardziej znane zegary, - wskazać narodziny Chrystusa jako0 początku naszej ery-omówić zasady podziału czasu na czasy p.n.e. i n.e., - określić czas trwania wieku i tysiąclecia, - określić wiek podanego wydarzenia, za pomocą daty i zapisać go cyfrą rzymską, - obliczyć ile czasu upłynęło od czasu podanych wydarzeń historycznych do czasów współczesnych (w zakresie naszej ery). c. na ocenę dobrą uczeń powinien: - wymienić jednostki podziału zegarowego np. doba, minuta, sekunda i kalendarzowego, dzień miesiąc rok, - nazwa przyrządy do mierzenia i określania czasu (klepsydra zegar słoneczny itp.), - wskazać narodziny Chrystusa jako początku naszej ery-omówić zasady podziału czasu na czasy p.n.e. i n.e., - określić czas trwania wieku i tysiąclecia,

7 - określić wiek podanego wydarzenia, za pomocą daty i zapisać go cyfrą rzymską, - uporządkować chronologicznie podane daty, - obliczyć ile czasu upłynęło od czasu podanych wydarzeń historycznych do czasów współczesnych (w zakresie naszej ery), - posługiwać się pojęciami era, wiek, tysiąclecie. d. na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien: - przedstawić sposoby określania czasu, przed wynalezieniem zegara i kalendarza np. zmiana pór roku dnia i nocy, - wymienić jednostki podziału zegarowego np. doba, minuta, sekunda i kalendarzowego, dzień miesiąc rok, - nazwa przyrządy do mierzenia i określania czasu (klepsydra zegar słoneczny itp.), - odróżnić i nazwać dawne czasomierze (wymienić najbardziej znane zegary, - wskazać związek powstania kalendarzy i zegarów z obserwacją przyrody oraz ruchem księżyca i słońca, - wskazać narodziny Chrystusa jako początku naszej ery-omówić zasady podziału czasu na czasy p.n.e. i n.e., - określić czas trwania wieku i tysiąclecia, - określić wiek podanego wydarzenia, za pomocą daty i zapisać go cyfrą rzymską, -uporządkować chronologicznie podane daty, -obliczyć ile czasu upłynęło od czasu podanych wydarzeń historycznych do czasów współczesnych (w zakresie naszej ery), -posługiwać się pojęciami era, wiek, tysiąclecie. Dział V Pradzieje człowieka a. na ocenę dopuszczającą uczeń powinien: - przedstawić warunki życia człowieka pierwotnego i jego całkowite uzależnienie od przyrody - podać sposoby zdobywania pożywienia (myślistwo, zbieractwo), - wymienić pierwsze narzędzia ludzi pierwotnych i nazwać materiał, którego były wykonane, - przedstawić dokonania umożliwiające przejście człowieka do osiadłego trybu życia, - wyjaśnić pojęcie osiadły tryb życia, - opowiedzieć o wyglądzie osady, - przedstawić warunki życia mieszkańców osady. b. na ocenę dostateczną uczeń powinien: - wskazać w wyglądzie człowieka pierwotnego cechy ludzkie i cechy zwierzęce, - podać sposoby zdobywania pożywienia (myślistwo, zbieractwo), - wymienić pierwsze narzędzia ludzi pierwotnych i nazwać materiał, którego były wykonane, - nazwać pierwsze narzędzia rolnicze, np. motyka, socha, - nazwać materiał, którego wykonano pierwsze narzędzia, - opowiedzieć o początkach hodowli posługując się wyrażeniem udomowienie zwierząt, - przedstawić miejsca powstania pierwszych osad, - opowiedzieć o wyglądzie osady, - przedstawić warunki życia mieszkańców osady, - opowiedzieć o wierzeniach mieszkańców.

8 c. na ocenę dobrą uczeń powinien: - wskazać w wyglądzie człowieka pierwotnego cechy ludzkie i cechy zwierzęce, - przedstawić warunki życia człowieka pierwotnego i jego całkowite uzależnienie od przyrody, - podać sposoby zdobywania pożywienia (myślistwo, zbieractwo), - wymienić pierwsze narzędzia ludzi pierwotnych i nazwać materiał, którego były wykonane, - przedstawić dokonania umożliwiające przejście człowieka do osiadłego trybu życia, - nazwać pierwsze narzędzia rolnicze, np. motyka, socha, - nazwać materiał, którego wykonano pierwsze narzędzia, - opowiedzieć o początkach hodowli posługując się wyrażeniem udomowienie zwierząt, - przedstawić miejsca powstania pierwszych osad, - wymienić ważne wynalazki, człowieka pierwotnego, np. koło garncarskie i wykazać ich wpływ na zmianę życia ludzi, -wyjaśnić pojęcie osiadły tryb życia, - wskazać na mapie Biskupin lub pobliskie Gniezno, - przedstawić okoliczności odkrycia osady, - przedstawić warunki życia mieszkańców osady, - opowiedzieć o wierzeniach mieszkańców. d. na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien: - wskazać na mapie tereny, na których pojawił się człowiek pierwotny (Afryka Środkowa), - wskazać w wyglądzie człowieka pierwotnego cechy ludzkie i cechy zwierzęce, - przedstawić warunki życia człowieka pierwotnego i jego całkowite uzależnienie od przyrody, - podać sposoby zdobywania pożywienia (myślistwo, zbieractwo), - wymienić pierwsze narzędzia ludzi pierwotnych i nazwać materiał, którego były wykonane, - wykazać wpływ umiejętności uzyskania ognia na zmianę warunków życia, - przedstawić znaczenie pracy w życiu człowieka pierwotnego i obecnie, - przedstawić dokonania umożliwiające przejście człowieka do osiadłego trybu życia, - nazwać pierwsze narzędzia rolnicze, np. motyka, socha, - nazwać materiał, którego wykonano pierwsze narzędzia, - opowiedzieć o początkach hodowli posługując się wyrażeniem udomowienie zwierząt, - przedstawić miejsca powstania pierwszych osad, - przedstwić przyczyny wprowadzenia podziału pracy i handlu wymiennego, - wymienić ważne wynalazki, człowieka pierwotnego, np. koło garncarskie i wykazać ich wpływ na zmianę życia ludzi, -wyjaśnić pojęcie osiadły tryb życia, - wskazać na mapie Biskupin lub pobliskie Gniezno, - przedstawić okoliczności odkrycia osady, - opowiedzieć o wyglądzie osady, - przedstawić warunki życia mieszkańców osady, - opowiedzieć o wierzeniach mieszkańców, - przygotować folder reklamujący Biskupin lub wywiad z przewodnikiem po Biskupinie.

9 Dział VI Życie codzienne w dawnej Polsce i dzisiaj a. na ocenę dopuszczającą uczeń powinien: - przedstawić prawa i obowiązki władcy, - wymienić pierwsze urzędy, - wskazać przyczyny ścisłej współpracy władcy i urzędników, - wskazać i omówić miejsca powstania grodów, - przedstawić funkcje grodu i podgrodzia, - przedstawić znaczenie przyjęcia przez Polskę chrztu, - opisać wygląd zakonnika, - opisać zajęcia zakonników (szerzenie wiary, uprawa roli, przepisywanie ksiąg, nauczanie), - przedstawi znaczenie grodu jako ośrodka życia politycznego,gospodarczego i kulturalnego, - opisać wygląd miasta średniowiecznego (wskazać elementy obronne miasta, przedstawić, wygląd rynku i wymienić charakterystyczne elementy zabudowy), - nazwać towary wytwarzane przez rzemieślników, - opowiedzieć o zajęciach mieszkańców średniowiecznych miast, - wskazać miejsca lokalizacji miasta, - opisać wygląd zamku, - opisać strój rycerza, - wymienić obowiązki rycerza, - opisać wygląd dworku szlacheckiego, -opisać wygląd pałacu magnackiego, - nazwać charakter zabudowy znanych wsi, - wymienić narzędzia wykorzystywane w pracy przez chłopów w XVIIw., - opisać wygląd zagrody, - wymienić wynalazki końca XVIII i XIX w., - opowiedzieć o sposobach spędzania wolnego czasu w mieście i na wsi, - przedstawić najważniejsze wynalazki II poł. XXw. ( np.: atom, laser, komputer, pojazdy kosmiczne itd.), - przedstawić wynalazki służące człowiekowi (np.: postęp w medycynie, warunkach życia codziennego). b. na ocenę dostateczną uczeń powinien: - przedstawić prawa i obowiązki władcy, - wymienić pierwsze urzędy (kasztelan i wojewoda)i określić zakres ich obowiązków, - wskazać przyczyny ścisłej współpracy władcy i urzędników, - opowiedzieć o funkcjonowaniu dworu królewskiego, - wskazać i omówić miejsca powstania grodów, - opisać wygląd grodu i wskazać jego elementy obronne, - przedstawić funkcje grodu i podgrodzia, - przedstawić znaczenie przyjęcia przez Polskę chrztu, - opisać wygląd zakonnika, - opisać zajęcia zakonników (szerzenie wiary, uprawa roli, przepisywanie ksiąg, nauczanie), - opisać wygląd miasta średniowiecznego (wskazać elementy obronne miasta, przedstawić wygląd rynku i wymienić charakterystyczne elementy zabudowy), - wymienić grupy społeczne zamieszkujące miasto średniowieczne, - nazwać towary wytwarzane przez rzemieślników,

10 - opowiedzieć o zajęciach mieszkańców średniowiecznych miast, - opisać wygląd zamku, - wskazać elementy obronne zamku i omówić ich funkcje(most zwodzony, brama, fosa), - wymienić mieszkańców zamku i wskazać ich zajęcia w czasie wojny i pokoju, - opisać strój rycerza, - wymienić obowiązki rycerza, - opisać ceremonię pasowania na rycerza, - przedstawić możliwości spędzania czasu wolnego przez mieszkańców zamków, - opisać wygląd dworku szlacheckiego, -opisać wygląd pałacu magnackiego, - wskazać różnice w zabudowie wiejskiej, - opowiedzieć o zajęciach mieszkańców, - wymienić narzędzia wykorzystywane w pracy przez chłopów w XVIIw., - wymienić obowiązki chłopów wobec właściciela wsi, - opisać wygląd zagrody, - wymienić wynalazki końca XVIII i XIX w. - opowiedzieć o zmianach w życiu ludzi zaistniałych w wyniku rozwoju przemysłu w mieście i na wsi, - przedstawić najważniejsze wynalazki II poł. XXw. ( np.: atom, laser, komputer, pojazdy kosmiczne itd.), - wskazać zmiany w wyglądzie miast ( duże aglomeracje miejskie) i wsi w II poł. XXw., - przedstawić wynalazki służące człowiekowi (np.: postęp w medycynie, warunkach życia codziennego). c. na ocenę dobrą uczeń powinien: - przedstawić prawa i obowiązki władcy, - wymienić pierwsze urzędy (kasztelan i wojewoda)i określić zakres ich obowiązków, - wskazać przyczyny ścisłej współpracy władcy i urzędników, - opowiedzieć o obowiązkach sił zbrojnych, - opowiedzieć o funkcjonowaniu dworu królewskiego, - nazwać insygnia koronacyjne i symbole władzy (jabłko berło korona królewska diadem książęcy), - wskazać i omówić miejsca powstania grodów, - opisać wygląd grodu i wskazać jego elementy obronne, - przedstawić znaczenie przyjęcia przez Polskę chrztu, - opisać wygląd zakonnika, - opisać zajęcia zakonników (szerzenie wiary, uprawa roli, przepisywanie ksiąg, nauczanie) - wyjaśnić pojęcia klasztor, zakon, - opowiedzieć o zajęciach mieszkańców grodu i podgrodzia, - wskazać zróżnicowanie społeczne mieszkańców grodu (książę, drużyna dwór książęcy) i podgrodzia ( rzemieślnicy, ludność zajmująca się rolnictwem), - wskazać na mapie Lednicę, Poznań, Gniezno, Kraków, - wyjaśnić pojęcia gród, podgrodzie, - opisać proces przekształcenia grodu w miasto, - opisać wygląd miasta średniowiecznego (wskazać elementy obronne miasta, przedstawić wygląd rynku i wymienić charakterystyczne elementy zabudowy), - wyjaśnić pojęcie dokument lokacyjny, - przedstawić przyczyny zagrożenia pożarowego w mieście średniowiecznym i sposoby zapobiegania pożarom,

11 - wskazać na mapie najważniejsze miasta średniowiecznej Polski, - nazwać towary wytwarzane przez rzemieślników, - wymienić zawody rzemieślnicze istniejące współcześnie i zanikające, - przedstawić zadania cechów, - opowiedzieć o zajęciach mieszkańców średniowiecznych miast, - opowiedzieć o sposobach spędzania wolnego czasu mieszkańców średniowiecznych miast - wyjaśnić pojęcie cech, - opisać wygląd zamku, - wskazać elementy obronne zamku i omówić ich funkcje(most zwodzony, brama, fosa), - wymienić mieszkańców zamku i wskazać ich zajęcia w czasie wojny i pokoju, - opisać strój rycerza, - przedstawić rolę herbów, - wymienić i przedstawić słynnych polskich rycerzy np., Zawiszę Czarnego, - wymienić obowiązki rycerza, - opisać ceremonię pasowania na rycerza, - wymienić najważniejsze budowle obronne regionu, - opisać wygląd dworku szlacheckiego, - opowiedzieć o zajęciach dworku szlacheckiego, - przedstawić pozycję szlachty w Polsce XVI-XVIIIw., - wskazać źródła utrzymania szlachty, - przedstawić wybrany dworek regionu, - opisać wygląd pałacu magnackiego, - przedstawić zajęcia magnatów i ich pozycję w Polsce XVII-XVIIIw, - wskazać różnice w zabudowie wiejskiej, - wymienić narzędzia wykorzystywane w pracy przez chłopów w XVIIw., - wymienić obowiązki chłopów wobec właściciela wsi, - przedstawić położenie chłopów w XVIIw., - opisać wygląd zagrody, - porównać pracę chłopów w XVIIw. z pracą rolników w czasach współczesnych. - wymienić wynalazki końca XVIII i XIX w., - wskazać wpływ wynalazków na rozwój przemysłu (np.: kolejnictwo, włókiennictwo, i inne) i życie ludzi, - nazwać nowe grupy społeczne i wskazać różnice w ich położeniu (właściciele fabryk, robotnicy), - przedstawić położenie robotników, - opowiedzieć o sposobach spędzania wolnego czasu w mieście i na wsi, - przedstawić zmiany jakie zaszły w sytuacji kobiet, - przedstawić najważniejsze wynalazki II poł. XXw. ( np.: atom, laser, komputer, pojazdy kosmiczne itd.), - opowiedzieć o zmianach, które zaszły w warunkach życia i zajęciach mieszkańców miast i wsi w 2 poł. XXw. (np.: rozwój komunikacji, dostęp do opieki medycznej itd.), - wskazać zmiany w wyglądzie miast ( duże aglomeracje miejskie) i wsi w II poł. XXw., - przedstawić wynalazki służące człowiekowi (np.: postęp w medycynie, warunkach życia codziennego), - wskazać zagrożenia wynikające z postępu technicznego (np.: degradacja środowiska naturalnego). d. na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien: - przedstawić prawa i obowiązki władcy,

12 - wymienić pierwsze urzędy (kasztelan i wojewoda)i określić zakres ich obowiązków, - wskazać przyczyny ścisłej współpracy władcy i urzędników, - opowiedzieć o obowiązkach sił zbrojnych, - opowiedzieć o funkcjonowaniu dworu królewskiego, - nazwać insygnia koronacyjne i symbole władzy(jabłko berło korona królewska diadem książęcy), - wskazać i omówić miejsca powstania grodów, - opisać wygląd grodu i wskazać jego elementy obronne, - przedstawić funkcje grodu i podgrodzia, - przedstawić znaczenie przyjęcia przez Polskę chrztu, - opowiedzieć o początkach organizacji kościelnej w Polsce i roli zakonników, - opisać wygląd zakonnika, - opisać zajęcia zakonników (szerzenie wiary, uprawa roli, przepisywanie ksiąg, nauczanie), - przedstawić na podstawie schematu w podręczniku rozkład zajęć zakonnika, - wyjaśnić pojęcia klasztor, zakon, - przedstawić najpiękniejsze budowle klasztorne regionu, - opowiedzieć o zajęciach mieszkańców grodu i podgrodzia, - wskazać zróżnicowanie społeczne mieszkańców grodu (książę, drużyna dwór książęcy) i podgrodzia ( rzemieślnicy, ludność zajmująca się rolnictwem), - wskazać na mapie Lednicę, Poznań,Gniezno Kraków, - przedstawi znaczenie grodu jako ośrodka życia politycznego,gospodarczego i kulturalnego, - wyjaśnić pojęcia gród, podgrodzie, - przedstawić miejsca lokalizacji miasta na podstawie ilustracji w podręczniku, - opisać proces przekształcenia grodu w miasto, - opisać wygląd miasta średniowiecznego (wskazać elementy obronne miasta, przedstawić wygląd rynku i wymienić charakterystyczne elementy zabudowy), - wyjaśnić pojęcie dokument lokacyjny, - przedstawić przyczyny zagrożenia pożarowego w mieście średniowiecznym i sposoby zapobiegania pożarom, - wskazać na mapie najważniejsze miasta średniowiecznej Polski, - wymienić grupy społeczne zamieszkujące miasto średniowieczne, - wskazać na rzemieślników i kupców jako na najsilniejsze ekonomicznie i odgrywające ważną rolę, - nazwać towary wytwarzane przez rzemieślników, - wymienić zawody rzemieślnicze istniejące współcześnie i zanikające - przedstawić zadania cechów, - opowiedzieć o zajęciach mieszkańców średniowiecznych miast, - opowiedzieć o sposobach spędzania wolnego czasu mieszkańców średniowiecznych miast - wyjaśnić pojęcie cech, - wskazać miejsca lokalizacji miasta, - opisać wygląd zamku, - wskazać elementy obronne zamku i omówić ich funkcje(most zwodzony, brama, fosa), - wymienić mieszkańców zamku i wskazać ich zajęcia w czasie wojny i pokoju, - opisać strój rycerza, - przedstawić rolę herbów, - wymienić i przedstawić słynnych polskich rycerzy np., Zawiszę Czarnego, - wymienić obowiązki rycerza, - opisać ceremonię pasowania na rycerza, - przedstawić możliwości spędzania czasu wolnego przez mieszkańców zamków, - wymienić najważniejsze budowle obronne regionu,

13 - opisać wygląd dworku szlacheckiego, - opowiedzieć o zajęciach dworku szlacheckiego, - przedstawić pozycję szlachty w Polsce XVI-XVIIIw., - omówić sposoby spędzenia wolnego czasu przez mieszkańców dworków, - opowiedzieć o wychowaniu dzieci w rodzinach szlacheckich, - wskazać źródła utrzymania szlachty, - przedstawić wybrany dworek regionu, -opisać wygląd pałacu magnackiego, - porównać pałac magnacki i dworek szlachecki, - przedstawić zajęcia magnatów i ich pozycję w Polsce XVII-XVIIIw, - opowiedzieć o wychowaniu dzieci w rodzinach magnackich, - przedstawić sposób spędzania czasu wolnego w pałacach magnackich, - wymienić najpiękniejsze pałace magnackie regionu, - wskazać różnice w zabudowie wiejskiej, - nazwać charakter zabudowy znanych wsi, - opowiedzieć o zajęciach mieszkańców, - wymienić narzędzia wykorzystywane w pracy przez chłopów w XVIIw., - wymienić obowiązki chłopów wobec właściciela wsi, - przedstawić położenie chłopów w XVIIw., - opisać wygląd zagrody, - opowiedzieć o sposobach spędzania czasu wolnego, - porównać pracę chłopów w XVIIw. Z pracą rolników w czasach współczesnych, - wymienić wynalazki końca XVIII i XIX w., - wskazać wpływ wynalazków na rozwój przemysłu (np.: kolejnictwo, włókiennictwo, i inne) i życie ludzi, - opowiedzieć o zmianach w życiu ludzi zaistniałych w wyniku rozwoju przemysłu w mieście i na wsi, - nazwać nowe grupy społeczne i wskazać różnice w ich położeniu (właściciele fabryk, robotnicy), - przedstawić położenie robotników, - opowiedzieć o sposobach spędzania wolnego czasu w mieście i na wsi, - przedstawić zmiany jakie zaszły w sytuacji kobiet, - przedstawić najważniejsze wynalazki II poł. XXw. ( np.: atom, laser, komputer, pojazdy kosmiczne itd.), - opowiedzieć o zmianach, które zaszły w warunkach życia i zajęciach mieszkańców miast i wsi w 2 poł. XXw. (np.: rozwój komunikacji, dostęp do opieki medycznej itd.), - wskazać zmiany w wyglądzie miast ( duże aglomeracje miejskie) i wsi w II poł. XXw., - przedstawić wynalazki służące człowiekowi (np.: postęp w medycynie, warunkach życia codziennego), - wskazać zagrożenia wynikające z postępu technicznego (np.: degradacja środowiska naturalnego).

14 KLASA V: (dla podręcznika Historia i społeczeństwo nr DKW /99) DZIAŁ I: ŻYCIE SPOŁECZEŃSTW STAROŻYTNYCH: Na ocenę dopuszczającą - uczeń: - pamięta pojęcie wiek, epoka; - pamięta nazwy epok historycznych: prehistoria, starożytność, średniowiecze, nowożytność; - pamięta pojęcie: cywilizacja; - zna nazwy pierwszych cywilizacji; - pamięta nazwy starożytnych państw położonych nad morzem Śródziemnym; - wyjaśnia pojęcia: agora, terma, akwedukt, Akropol, Forum Romanum; - wyjaśnia datę: 753 r.p.n.e.; - opowiada, z jakich materiałów budowali domy mieszkańcy Wschodu; - opisuje jak wyglądały stroje mieszkańców Wschodu; - wyjaśnia pojęcie: toga, hetera; - wyjaśnia pojęcia: balsamowanie, mumia, sarkofag, faraon; - opowiada o obyczajach związanych z narodzinami i pogrzebem w Grecji i Rzymie; - wyjaśnia pojęcia: niewolnik, niewolnictwo, gladiator, amfiteatr, ONZ, korsarz. Na ocenę dostateczną uczeń: - rozumie znaczenie wynalezienia pisma dla powstania cywilizacji; - wyjaśnia różnice między koczowniczym a osiadłym trybem życia; - szereguje chronologicznie epoki: kamienia, brązu, żelaza; - rozumie rolę morza w życiu ludów starożytnych; Na ocenę dobrą uczeń: - rozumie związki między warunkami naturalnymi i ich wpływem na powstanie cywilizacji - rozumie wpływ zamożności na styl życia; - opowiada, skąd brali się niewolnicy; - wskazuje różnice w położeniu niewolników i pracach przez nich wykonywanych. Na ocenę bardzo dobrą uczeń: - dostrzega różnice między miastem starożytnym a współczesnym;

15 - na podstawie ilustracji rozpoznaje dom Egipcjanina i mieszkańca Mezopotamii; - opowiada o rozrywkach ludów Wschodu; - opowiada o rozrywkach mieszkańców Grecji i Rzymu; - opisuje wygląd Greków i Rzymian; - opisuje wygląd mieszkań w Grecji i Rzymie; - przedstawia obyczaje pogrzebowe; - przedstawia różnice w sposobie wychowywania, nauczania w Atenach oraz Sparcie; - określa dobre i negatywne skutki określonej metody; - porównuje sytuację kobiety w czasach starożytnych i współczesnych; - określa rolę niewolników w gospodarce świata starożytnego DZIAŁ II: BOGOWIE I LUDZIE Na ocenę dopuszczającą uczeń: - wyjaśnia pojęcia: sfinks, piramida, kapłan, monoteizm, politeizm; - pamięta imiona najważniejszych bogów czczonych w Mezopotamii i Egipcie; - wyjaśnia pojęcie: wyrocznia; - wymienia głównych bogów greckich i rzymskich; - wyjaśnia pojęcie: mit; - wymienia utwory Homera; - pamięta dwa wybrane mity; - pamięta głównych bohaterów Iliady i Odysei ; - pamięta tytuł utworu Wergiliusza; - zna pojęcia: Biblia, Stary i Nowy Testament, apostoł, judaizm, poganin. Na ocenę dostateczną uczeń: - rozumie, jaką rolę pełnili kapłani; - rozumie rolę mitów w życiu Greków; - opowiada o wyobrażeniach bogów; - przypisuje bogom ich atrybuty i dziedzinę życia; - pamięta określenia dla narodu żydowskiego Izraelici, Hebrajczycy; - rozumie symboliczne znaczenie wyrażeń: pięta Achillesa. Na ocenę dobrą uczeń: - opowiada o wierzeniach mieszkańców Wschodu;

16 - opowiada, jak Rzymianie i Grecy wyobrażali sobie bogów; - zna głównych bohaterów Homera i Wergiliusza; - dostrzega związek miedzy judaizmem a chrześcijaństwem; - opisuje świątynie. Na ocenę bardzo dobrą uczeń: - rozpoznaje na ilustracjach budowle charakterystyczne dla Egiptu i Mezopotamii; - przypisuje bogom ich atrybuty i dziedziny życia, którymi się opiekowali; - rozumie i tłumaczy znaczenie Iliady i Odysei dla starożytnych; - opowiada o prześladowaniach chrześcijan; - zna postać Konstantyn Wielki; - odróżnia rzeczywistość historyczną od mitologicznej. DZIAŁ III: DZIEDZICTWO STAROŻYTNOŚCI: Na ocenę dopuszczająca uczeń: - zna pojęcie: władza despotyczna; - pamięta pojęcia: republika, konsul, senat, trybun ludowy, cesarz, legion, rzeczpospolita; - pamięta, skąd wywodzą się pojęcia związane z życiem politycznym: demokracja, obywatel, republika; - pamięta pojęcia: tragedia, komedia, Dionizje; - zna pojęcia: igrzyska, olimpiada; - wyjaśnia pojęcia: kolumna, Akropol, kopuła, porządek architektoniczny, antyk, amfiteatr, płaskorzeźba; - zna pojęcia: łuk tryumfalny, cyrk; - pamięta główne osiągnięcia nauki i dorobku materialnego starożytnych; - pamięta pojęcia: filozofia, kodeks; - zna postaci: Sokrates, Platon, Arystoteles; - zna znaczenie pojęcia: języki romańskie. Na ocenę dostateczną uczeń: - rozumie znaczenie prawa w życiu rzymian i człowieka współczesnego; - rozumie znaczenie pisma w powstawaniu i rozwoju cywilizacji; - pamięta wybrane budowle starożytne; - rozumie rolę igrzysk w życiu Greków;

17 - rozumie pojęcia poznane na lekcji. Na ocenę dobrą - uczeń: - przedstawia znaczenie łaciny w średniowieczu; - wymienia zagadnienia, którymi zajmuje się filozofia; - przedstawia osiągnięcia egipskiej i babilońskiej nauki; - dostrzega naśladownictwo w architekturze późniejszych epok; - rozpoznaje zabytki architektury starożytnego Rzymu i Grecji; - rozumie na jakich zasadach opiera się współczesna demokracja w Polsce; - wyjaśnia różnice między władzą despotyczną w Egipcie a demokracją w Grecji; - opowiada, jaką rolę pełniło w Atenach zgromadzenie ludowe i kto mógł w nim uczestniczyć. Na ocenę bardzo dobrą uczeń: - podaje przykłady stosowania procedur demokratycznych w swoim otoczeniu - przedstawić różnice i podobieństwa w organizacji teatru antycznego i współczesnego; - omówić podobieństwa i różnice igrzysk starożytnych i nowożytnych; - wskazuje na mapie zasięg greki i łaciny; - dostrzega obecność wynalazków ludu starożytnego Wschodu we współczesnym świecie; - podaje przykład świadczący o doskonałości prawa rzymskiego; - określa i ocenia wkład starożytnych w postęp cywilizacji; - podaje przykłady świadczące o obecności greki i łaciny we współczesnym języku. DZIAŁ IV: WIZERUNEK ŚREDNIOWIECZNEJ EUROPY: Na ocenę dopuszczającą uczeń: - pamięta pojęcia: imperium, barbarzyńcy, średniowiecze; - zna pojęcia: islam, Koran, muzułmanin; - zna postać Mahometa; - zna datę: 622 rok. Na ocenę dostateczną - uczeń: - rozumie przyczyny upadku imperium Rzymskiego; - operuje pojęciami poznanymi na lekcji.

18 Na ocenę dobrą uczeń: - zaznaczyć na taśmie czasu wiek, w którym upadło cesarstwo zachodnie oraz daty: 395r., 476r., 1453r., - zaznaczyć wiek, kiedy nastąpił rozłam chrześcijaństwa; wiek, kiedy narodził się islam. Na ocenę bardzo dobrą uczeń: - wskazuje na mapie linię podziału ustaloną w 395 r.; - wskazuje na mapie obszar cesarstwa zachodniego i cesarstwa wschodniego oraz stolic obu państw; - wskazuje na mapie obszary zasięgu chrześcijaństwa w średniowieczu i współcześnie; - wskazuje na mapie obszary zasięgu islamu w średniowieczu i współcześnie. DZIAŁ V: W KRĘGU KRÓLÓW POLSKICH: Na ocenę dopuszczającą uczeń: - wyjaśnia pojęcia: plemię, misjonarz, kronikarz; - zna postać: Mieszka I, Dobrawy i Galla Anonima; - pamięta datę: 966 rok; - zna postaci: Bolesław Chrobry, Otton III, biskup Wojciech; - pamięta daty: 1000,1025 rok; - zna pojęcia: metropolita, arcybiskupstwo, koronacja, cesarz; - wyjaśnia pojęcie: senior; - zna datę: 1138 rok; - zna postaci: Bolesław Krzywousty i Konrad Mazowiecki; - zna postać: Władysława Łokietka; - zna datę: 1320 rok; - wyjaśnia pojęcia: uniwersytet, żupa; - wie, kim był Kazimierz Wielki; - zna datę: 1364 rok; - wyjaśnia pojęcia: unia, hołd, wielki mistrz; - zna postaci: Jadwiga, Władysław Jagiełło. Na ocenę dostateczną - uczeń: - wymienia nazwy plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie polskie; - rozumie, dlaczego Bolesław Krzywousty pisał testament;

19 - operuje pojęciami poznanymi na lekcjach. Na ocenę dobrą uczeń: - rozumie znaczenie przyjęcia chrztu; - zaznacza na taśmie czasu wiek, w którym polska przyjęła chrzest; - potrafi zaznaczyć na taśmie czasu daty zjazdu gnieźnieńskiego i koronacji Bolesława Chrobrego; - rozumie znaczenie koronacji dla umocnienia państwa i podwyższenia jego rangi; - rozumie znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla rozwoju chrześcijaństwa w Polsce i umocnienia państwa; - zaznacza na taśmie czasu datę spisania testamentu przez Krzywoustego; - korzysta z tablic genealogicznych Piastów; - rozumie wkład Władysława Łokietka w odbudowę państwa polskiego; - określa, jaką rolę odgrywał uniwersytet w Krakowie w rozwoju kultury; - rozumie przyczyny podpisania unii polsko-litewskiej w Krewie, bitwy pod Grunwaldem. Na ocenę bardzo dobrą uczeń: - potrafi narysować na podstawie tekstu źródłowego fragment drzewa genealogicznego Piastów; - potrafi wskazać na mapie granice państwa Bolesława Chrobrego; - określa kształt terytorialny państwa w czasach Krzywoustego i Kazimierza Wielkiego oraz wskazuje sąsiadów; - wskazuje na mapie dzielnice wyznaczone w testamencie przez Bolesława Krzywoustego; - przedstawia sukcesy polityki wewnętrznej i zagranicznej Kazimierza Wielkiego; - przedstawia konflikty polsko-krzyżackie w XIV XV wieku; - wskazuje na mapie ziemie odzyskane przez Polskę i pozostające w rękach zakonu jako lenno. DZIAŁ VI: ŻYCIE SPOŁECZEŃSTWA ŚREDNIOWIECZNEGO: Na ocenę dopuszczającą uczeń: - pamięta pojęcia: pańszczyzna, stan, lenno, senior, wasal; - pamięta pojęcia: możnowładca, etykieta dworska, turniej; - opowiada, w jaki sposób ludzie średniowiecza spędzali czas wolny; - wyjaśnia pojęcia: trójpolówka, żarna, metoda żarowa;

20 - pamięta pojęcia: rzemieślnik, cech, terminator, czeladnik, osada służebna; - wyjaśnia pojęcia: jarmark, kram, targ. Na ocenę dostateczną uczeń: - rozumie, z czego wynikała przynależność do określonego stanu; - pamięta, czym zajmowali się mieszkańcy dworu; - przedstawia obowiązki wasala względem seniora; - wymienia nazwy narzędzi wykorzystywanych do prac polowych; - rozumie rolę handlu w średniowiecznej gospodarce. Na ocenę dobrą uczeń: - rozumie rolę średniowiecznych dworów jako ośrodków kultury i sztuki; - opowiada o warunkach życia ludzi w średniowieczu; - wyjaśnia, na czym polega uprawa ziemi metodą trójpolową; - wyjaśnia różnice między handlem średniowiecznym a współczesnym; - operuje pojęciami poznanymi na lekcji. Na ocenę bardzo dobrą uczeń: - wskazuje różnice w położeniu poszczególnych stanów społeczeństwa; - omawia proces kształtowania się tych stanów; - opowiada o wybranych obyczajach dworskich; - rozpoznaje stroje noszone w epoce średniowiecza; - opowiada o zajęciach mieszkańców średniowiecznej wsi; - opowiada o drodze od ucznia do mistrza; - wskazuje na mapie główne szlaki handlowe średniowiecznej Europy; - wskazuje współczesne ślady dawnego handlu. DZIAŁ VII: DZIEDZICTWO ŚREDNIOWIECZA: Na ocenę dopuszczającą uczeń: - pamięta pojęcia: styl romański, gotycki; - wyjaśnia pojęcia: rocznik, kronika, uniwersytet; - zna postaci: Jan długosz, Wincenty kadłubek, Jan Gutenberg.

21 Na ocenę dostateczną uczeń: - wyjaśnia pojęcia: alchemik, pergamin, siedem sztuk wyzwolonych; - wie, jakie materiały wykorzystywano do pisania w średniowieczu; - wyjaśnia pojęcia: baszta, barbakan, filar, portal, katedra; - wymienia najważniejsze cechy stylów średniowiecznych. Na ocenę dobrą: - rozumie, w czym przejawiał się sakralny charakter architektury średniowiecznej; - zaznacza na taśmie czasu wiek, w którym rozpowszechnił się styl romański i gotycki; - rozumie rolę oświaty w rozwoju państwa; - operuje pojęcia poznanymi na lekcji. Na ocenę bardzo dobrą: - wskazuje zabytki architektury średniowiecznej w Polsce; - przedstawia współczesne obyczaje obowiązujące na uczelniach, które nawiązują do tradycji średniowiecznej. Na ocenę celującą nauczyciel zadaje pytania, dzięki którym uczeń może wykazać się myśleniem, własnym zdaniem na zadany temat, np. Co myślisz o wierze w wielu bogów? lub Który z bogów jest Ci najbliższy i dlaczego? Odpowiedzi należy uzasadniać. Każdy ma prawo do własnej opinii, oceniana jest umiejętność argumentacji.

22 KLASA VI: (dla podręcznika Historia i społeczeństwo nr DKW /00) DZIAŁ I: U PROGU CZASÓW NOWOŻYTNYCH: Na ocenę dopuszczającą - uczeń: - pamięta pojęcia: karawela, astrolabium, busola; - zna daty: 12 X 1492r, r; - zna postaci: Krzysztof Kolumb, Ferdynand Magellan, Amerigo Vespucci, Vasco da Gama; - pamięta pojęcia: humanizm, odrodzenie, renesans; - zna postaci: Leonardo da Vinci, Michał Anioł Buonarotti, Rafael Santi; - pamięta pojęcia: reformacja, protestantyzm, ekumenizm; - zna postaci: Jan Kalwin, Marcin Luter, Henryk VIII; - zna datę: 1517r.; - zna postaci: Bona, Zygmunt I Stary, Zygmunt II August, Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Mikołaj Kopernik. Na ocenę dostateczną uczeń: - pamięta, że rok 1492 uznawany jest za umowny koniec średniowiecza i początek czasów nowożytnych; - rozumie przyczyny podejmowania przez Europejczyków dalekich podróży; - zna główne dzieła renesansowe; - pamięta, jakie poglądy głosili humaniści; - pamięta, czym był Indeks ksiąg zakazanych ; - pamięta nazwy wyznań powstałych w wyniku reformacji; - rozumie, dlaczego Marcin Luter wystąpił przeciwko Kościołowi katolickiemu; Na ocenę dobrą uczeń: - zaznacza na taśmie czasu daty wielkich wypraw geograficznych; - rozumie wpływ odkryć na zmiany gospodarcze w Europie; - rozumie, na czym polegała różnica w poglądach humanistów i filozofów średniowiecza; - wyjaśnia ideę ekumenizmu; - rozumie, na czym polegało przełomowe znaczenie odkrycia Kopernika; Na ocenę bardzo dobrą uczeń: - opowiada o zmianach w życiu codziennym, jakie nastąpiły w XVI wieku; - dokonuje oceny skutków reformacji;

23 - wyjaśnia, na czym polega zasad tolerancji religijnej; - rozumie wpływ przywilejów na umocnienie się pozycji szlachty w państwie. DZIAŁ II: BAROK PEŁEN KONTRASTÓW: Na ocenę dopuszczającą uczeń: - pamięta pojęcia: barok, opera, misteria; - pamięta pojęcia: Sarmata, - zna postaci: Stefan Czarniecki, Jan III Sobieski; - zna pojęcie: potop szwedzki; - zna daty: 1655, 1683r. Na ocenę dostateczną uczeń: - wymienia przykłady literatury barokowej; - rozumie pojęcie: piechota wybraniecka; - opisuje strój szlachecki. Na ocenę dobrą uczeń: - zna postaci: Galileusz, Newton, Jan Sebastian Bach, Stefan Batory; - rozumie pojęcia: empiryzm, racjonalizm, kontusz; - wyjaśni, co oznacza, że barok to epoka pełna kontrastów. Na ocenę bardzo dobrą uczeń: - wskazuje i prezentuje zabytek architektury baroku; - wskazuje na mapie państwa, z którymi rzeczpospolita prowadziła wojny; - opisuje typowy dwór szlachecki z XVII wieku; - porównuje różnice w stylu barokowym i renesansowym. DZIAŁ III: MYŚLICIELE PROPONUJĄ ZMIANY: Na ocenę dopuszczającą - uczeń: - pamięta pojęcia: oświecenie, klasycyzm; - pamięta pojęcia: liberalizm, trójpodział władzy, konstytucja, absolutyzm, rewolucja; - pamięta pojęcia: liberum veto, mecenat, obiady czwartkowe.

24 Na ocenę dostateczną uczeń: - rozumie wpływ odkryć i wynalazków na poszerzenie wiedzy człowieka o świecie; - zna postaci: Monteskiusz, Katarzyna II, Kołłątaj, Staszic, Konarski. Na ocenę dobrą uczeń: - wyjaśnia na czym polegał trójpodział władzy wprowadzony przez Monteskiusza; - zna postaci: Wolter, Mozart, Beethoven, Waszyngton; - pamięta daty: r., r; - dostrzega istotę reform proponowanych przez twórców Konstytucji 3 Maja; - dostrzega przyczyny wybuchu powstania kościuszkowskiego; - omawia rolę króla w rozwoju oświaty i kultury w XVIII wieku w Polsce. Na ocenę bardzo dobrą uczeń: - omawia wpływ odkryć i wynalazków na poszerzenie wiedzy o świecie; - rozumie znaczenie działalności Komisji Edukacji Narodowej; - przedstawia najważniejsze konsekwencje rewolucji francuskiej; - rozpoznaje zabytki w stylu klasycystycznym; - analizuje źródła historyczne. DZIAŁ IV: WIELKIE ZMIANY CYWILIZACYJNE W XIX WIEKU: Na ocenę dopuszczającą uczeń: - pamięta pojęcia: fabryka, burżuazja, proletariat, urbanizacja, uwłaszczenie, powszechne prawo wyborcze; - zna pojęcia: impresjonizm, realizm; - pamięta daty: 29 listopada 1830r., 1863r., 1846r. Na ocenę dostateczną uczeń: - zna postać: James Watt; - rozumie wpływ osiągnięć naukowo-technicznych na warunki życia ludzi; - zna postaci: Maria Skłodowska-Curie, Napoleon, Pasteur, Bell, Edison, Watt, Roentgen; - rozumie znaczenie hasła: za naszą i waszą wolność.

25 Na ocenę dobrą uczeń: - omawia główne przyczyny Wiosny Ludów; - rozumie pojęcia: praca organiczna; - opowiada o wyglądzie miasta; - przedstawia zmiany, jakie zaszły na wsi; - wie, dlaczego Polacy podejmowali walkę o wolność i zachowanie polskości w XIX wieku. Na ocenę bardzo dobrą uczeń: - rozumie związek między rozwojem przemysłu a procesem urbanizacyjnym; - rozumie jakich praw i dlaczego domagało się społeczeństwo w XIX wieku; - omawia wpływ osiągnięć naukowo-technicznych na warunki życia ludzi; - rozumie główne przyczyny wybuchy Wiosny Ludów; - wie, jakie konsekwencje ponosili ze strony zaborców Polacy w wyniku powstań; - wie, jak zaborcy realizowali politykę wynaradawiania Polaków. DZIAŁ V: MIĘDZY DEMOKRACJĄ A DYKTATURĄ: Na ocenę dopuszczająca - uczeń: - pamięta pojęcia: państwa centralne, ententa, komunizm, rozejm, proklamacja, bolszewicy, obóz koncentracyjny, dyktatura; - zna daty: 1914r., 1917r., 11 XI 1918r., 1919r., -zna postaci: Mikołaj II, Lenin, Hitler, Stalin, Józef Piłsudski, Lech Wałęsa, Jan Paweł II; Na ocenę dostateczną uczeń: - rozumie przyczyny i skutki wybuchu I i II wojny światowej; - rozumie przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji; - omawia różnice między państwem demokratycznym a totalitarnym. Na ocenę dobrą uczeń: - omawia formy terroru stosowane przez okupantów na ziemiach polskich; - wyjaśnia znaczenie działalności i walk Polaków dla odzyskania niepodległości; - rozumie pojęcia: bolszewicy, plebiscyt, nazizm, stalinizm, żelazna kurtyna;

26 Na ocenę bardzo dobrą uczeń: - rozumie pojęcia: zimna wojna, swastyka; - omawia, na jakich zasadach opierał się ustrój wprowadzony w Rosji; - omawia różnice między państwem demokratycznym a totalitarnym; - wymienia przyczyny wybuchu I wojny światowej i jej skutki. DZIAŁ VI: DOBRODZIEJSTWA I PRZEKLEŃSTWA CYWILIZACJI XX WIEKU: Na ocenę dopuszczającą uczeń: - rozumie pojęcia: analfabetyzm, bezrobocie, PRL; - zna polskich noblistów i prezydentów Polski. Na ocenę dostateczną uczeń - rozumie pojęcia: mniejszość narodowa, broń masowej zagłady. Na ocenę dobrą uczeń: - pamięta daty: , 1969r. - omawia wkład Polaków w odbudowę zniszczonego kraju; - rozumie pojęcia: COP, Liga narodów, penicylina; - omawia wpływ powszechnego nauczania na zmniejszanie analfabetyzmu; - omawia wkład Polaków w odbudowę zniszczonego kraju. Na ocenę bardzo dobrą uczeń: - zna przedstawicieli okresu międzywojennego, okresu wojny i okupacji, okresu powojennego; - omawia znaczenie reform dla odrodzonego państwa; - rozumie, że postęp techniczny może szkodzić i służyć człowiekowi; - dostrzega dodatnie i ujemne strony życia codziennego w Polsce Ludowej. DZIAŁ VII: W STRONĘ DEMOKRACJI I DOBROBYTU: Na ocenę dopuszczającą uczeń: - pamięta pojęcia: prywatyzacja, gospodarka rynkowa - pamięta daty: 1993, 1999r.; - zna pojęcie: euro; - zna datę: 1945r.;

27 - rozumie pojęcia: obywatel, gmina, wójt, burmistrz, prezydent, radny; - rozumie, dlaczego należy okazywać szacunek symbolom narodowym. Na ocenę dostateczną uczeń: - rozumie pojęcia: województwo, powiat, samorząd terytorialny, Unia Europejska; - zna główne zajęcia ludności Polski; - wie, co to znaczy być członkiem lokalnej społeczności; - zna podstawowe prawa przysługujące człowiekowi; - określa swoje prawa i obowiązki. Na ocenę dobrą uczeń: - rozumie pojęcia: euro, ONZ; - rozumie, na czym polegają kompetencje lokalnych instytucji władzy; - rozumie wpływ działalności gospodarczej na środowisko i potrzebę jego ochrony; - zaznacza na taśmie czasu datę utworzenia ONZ; - opowiada, na podstawie tekstu konstytucji o prawach i obowiązkach obywatela Na ocenę bardzo dobrą uczeń: - rozumie istotę zmian w gospodarce polskiej po 1989 roku; - rozumie główne cele i zadania Unii Europejskiej; - wskazuje najistotniejsze problemy związane z działalnością gospodarczą i proponuje ich rozwiązanie; - wskazuje na mapie państwa, w których są łamane prawa człowieka; - wskazuje na mapie siedzibę i państwa należące do Unii Europejskiej. Na ocenę celującą nauczyciel zadaje pytania wymagające myślenia i wykazania się własnym zdaniem na pewne fakty z historii, np. Która z epok: renesans czy barok są Ci bliższe i dlaczego? Odpowiedź uzasadnij. Lub: Czy zgadzasz się z opinią, że renesans to złoty wiek dla Polski? Odpowiedź uzasadnij.