KOMPLEKSOWA OCENA RYZYKA ZDROWOTNEGO W PRZYSZŁYCH SCENARIUSZACH ŚRODOWISKOWYCH - stan zaawansowania projektu 2-FUN

Transkrypt

1 KOMPLEKSOWA OCENA RYZYKA ZDROWOTNEGO W PRZYSZŁYCH SCENARIUSZACH ŚRODOWISKOWYCH - stan zaawansowania projektu 2-FUN Full-chain and UNcertainty Approaches for Assessing Health Risks in FUture ENvironmental Scenarios Jadwiga Gzyl, Anicenta Bubak, Elżbieta Kulka Zespół Analiz Ryzyka Środowiskowego Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach

2 Cele projektu ocena narażenia i skutków zdrowotnych wynikających z oddziaływania wielu czynników szkodliwych na organizm człowieka (na podstawie opracowanych scenariuszy), udoskonalenie i harmonizacja procedur ocen ryzyka zdrowotnego dla wybranych grup populacji, analiza niepewności i czułości wykorzystywanych metod,

3 Pakiety zadaniowe projektu 2-FUN WP6 Zarządzanie Projektem WP1 Wybór, tworzenie i wizualizacja rzeczywistych scenariuszy środowiskowych opracowanych dla przyszłych zmian środowiskowych i społecznych WP2 Multimedialne modele narażenia środowiskowego z uwzględnieniem analizy niepewności WP5 Popularyzacja analizy ryzyka przez rozpowszechnianie materiałów informacyjnych i szkolenia WP3 Modele fizjologiczne narażenia i łącznego działania stresorów WP4 Konstrukcja i zintegrowana ocena scenariuszy środowiskowych

4 Rola IETU w projekcie 2-FUN kierowanie pakietem zadaniowym dotyczącym zintegrowanego podejścia do ocen narażenia środowiskowego (WP4) : Zanieczyszczenia powietrza i zmiany klimatu w Portugalii (CS1), Zarządzanie środowiskiem na obszarze zlewni Sekwany we Francji (CS2), Ocena ryzyka zdrowotnego dzieci z przemysłowych obszarów Górnego Śląska w Polsce (CS3)

5 Zanieczyszczenia powietrza i zmiany klimatu w Portugalii (CS1) substancje: PM10, O 3, benzen, źródła danych dla regionu Lizbony: istniejący monitoring i prognozy zanieczyszczeń, bieżące i prognozowane dane demograficzne, skala regionalna: modelowanie zależności pomiędzy zanieczyszczeniem powietrza (PM10 i O 3 ) a umieralnością na choroby układu krążenia i układu oddechowego, modelowanie zależności pomiędzy stresem termicznym a umieralnością na choroby układu krążenia i układu oddechowego, skala lokalna: modelowanie zależności pomiędzy zanieczyszczeniem powietrza (PM10 i VOC - benzen) a umieralnością na raka,

6 Zarządzanie środowiskiem na obszarze zlewni Sekwany we Francji (CS2) Metale: Cd, As, Pb, substancje 3 WWA: B(a)P, B(a)A, D(a,h)A, Pestycydy: atrazyna, woda do picia źródła narażenia nawadnianie terenów rolnych łowienie ryb aktywny wypoczynek (pływanie) media środowiskowe woda, osady denne

7 Ocena ryzyka zdrowotnego dzieci z przemysłowych obszarów Górnego Śląska w Polsce (CS3) źródła danych archiwalnych: 26 opublikowanych artykułów, 4 doniesienia konferencyjne, 10 raportów niepublikowanych. skala czasowa: r. analizowane substancje: metale: Cd, Pb, WWA: BaP, suma 16 WWA, media: gleba, materiał biologiczny (krew, mocz), wiek dzieci: przedszkolne (2-6 lat), szkolne (7-15 lat).

8 Skala przestrzenna 59 miejsc badawczych: miasta, wsie, GOP, całe województwo katowickie, 3 miejsca obecnie poza granicami województwa śląskiego, użytkowanie terenu: przemysłowe, rolnicze, rekreacyjne, uzdrowiskowe.

9 Ołów w glebach ( ) Lokalizacja Uzytkowanie gleby Liczba prób Średnia arytmetyczna (mg/kg) Zakres (mg/kg) Piekary Śląskie przemysłowe Bukowno przemysłowe Miasteczko Śląskie przemysłowe Piekary Śląskie Bytom Katowice Szopienice tereny miejskie tereny miejskie tereny miejskie Suszec rolne Wartości dopuszczalne w Polsce: grupa B użytki rolne, grunty zabudowane: 100 mg/kg; grupa C tereny przemysłowe 600 mg/kg

10 Ołów we krwi dziewcząt przed 2000 rokiem 16 Średni poziom ołowiu we krwi dziewcząt przed 2000 rokiem [µg/dl ] Bytom Bukowno Bytom

11 Ołów we krwi chłopców przed 2000 rokiem 18 Średni poziom ołowiu we krwi chłopców przed 2000 rokiem [µg/dl ] Bytom Bukowno Bytom

12 Bytom Ka towice province Ka towice province Ka towice province Ołów we krwi dzieci przed 2000 rokiem 30 Średni poziom ołowiu we krwi dzieci przed 2000 rokiem Bytom Bytom Bukowno Bytom [µg/dl ]

13 Ołów we krwi dzieci przed 2000 rokiem Średnia geometryczna poziomu ołowiu we krwi dzieci przed 2000 rokiem [µg/dl La sowice Katowice Bukowno

14 Ołów we krwi dzieci po 2000 roku Średnia geometryczna poziomu ołowiu we krwi dzieci po 2000 roku [µg/dl Olkusz Olkusz Olkusz Olkusz Is teb na Wartość referencyjna w Polsce 10,0 µg/dl

15 Kadm w glebach ( ) Lokalizacja Uzytkowanie gleby Liczba prób Średnia arytmetyczna (mg/kg) Zakres (mg/kg) Piekary Śląskie przemysłowe Bukowno przemysłowe Miasteczko Śląskie przemysłowe 8 16 Piekary Śląskie Bytom Katowice Szopienice tereny miejskie tereny miejskie tereny miejskie Suszec rolne Wartości dopuszczalne w Polsce: grupa B użytki rolne, grunty zabudowane: 4 mg/kg; grupa C tereny przemysłowe 15 mg/kg

16 Kadm we krwi dziewcząt ( ) 0,6 Średni poziom kadmu we krwi dziewcząt 0,5 0,4 [µg/dl ] 0,3 0,2 0,1 0 Mysłowice Mysłowice Piekary Śląskie Piekary Śląskie Tarnowskie Góry Tarnowskie Góry Mia s te czko Śląskie Mia s te czko Śląskie Mia s te czko Śląskie

17 Kadm we krwi chłopców ( ) 0,6 Średni poziom kadmu we krwi chłopców 0,5 0,4 [µg/dl ] 0,3 0,2 0,1 0 Mysłowice Mysłowice Piekary Śląskie Piekary Śląskie Tarnowskie Góry Tarnowskie Góry Mia s te czko Śląskie Mia s te czko Śląskie Mia s te czko Śląskie

18 Kadm we krwi dzieci ( ) Średnia geometryczna poziomu kadmu we krwi dzieci 0,06 0,05 0,04 0,03 [µg/dl 0,02 0,01 0 Olkusz Olkusz Olkusz Olkusz La sowice Is tebna

19 Kadm w moczu dzieci ( ) Średnia geometryczna poziomu kadmu w moczu dzieci [µg/l] Miasteczko Śląskie Żyglin Lasowice Wartość porównawcza 0,28 µg/l

20 WWA w glebach ( ) Lokalizacja Użytkowanie gleby Substancje mieszaniny Liczba prób Średnia arytmetyczna (mg/kg) Zakres (mg/kg) Zabrze przemysłowe WWA to 29 Tarnowskie Góry przemysłowe WWA to Zabrze przemysłowe BaP to 4 Tarnowskie Góry rolne WWA to Wartości dopuszczalne w Polsce grupa B użytki rolne, grunty zabudowane: BaP mg/kg; WWA 50 mg/kg, grupa C tereny przemysłowe: BaP - 1 mg/kg; WWA 250 mg/kg

21 1-hydroksypiren w moczu ( ) Mediana poziomu 1-hydroksypirenu w moczu dzieci nienarażonych na środowiskowy dym tytoniowy Dąbrowa Górnicza Pilica Bytom 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 [nmol/l] Zakres: n.w

22 1-hydroksypiren w moczu ( ) Mediana poziomu 1-hydroksypirenu w moczu dzieci narażonych na środowiskowy dym tytoniowy Dąbrowa Górnicza Pilica Bytom [nmol/l] Zakres: n.w

23 Parametry stanu zdrowia dzieci Parametr Liczba Jednostka Minimum Maksimum badań średnia zakres średnia zakres Hemoglobina (Hb) 9 g/l n=17 Hematokryt (HCT) 7 % 34 Chorzów 3 41 n= Mysłowice n=17 Erytrocyty (RBC) 6 n Średnia objętość krwinki czerwonej (MCV) Średnie stężenie hemoglobiny w erytrocytach (MCHC) n=17 6 fl 81.0 n=368 6 g/dl n=37 Chorzów Chorzów SD=3.1 Bytom SD=0.68 Tarnowskie Góry n= n= n= n=368 Mysłowice Miasteczko Śląskie SD=3.32 Mysłowice SD=1.1 Bytom Normy dla dzieci w wieku 6 10 lat: Hb 129 g/l, HCT 37,5%, RBC 4,7x10 12 MCV 80 fl, MCHC 34 g/dl

24 Parametry stanu zdrowia dzieci Parametr Liczba Jednostka Minimum Maksimum badań średnia zakres średnia zakres Płytki krwi (PLT) 4 n Protoporfiryna cynkowa (ZnPP) Kwas deltaaminolewulinowy (ALA) Szczytowy przepływ wydechowy (PEF) Próg słyszenia 1 Normy dla dzieci w wieku 6 10 lat: PLT x10 6, n=368 Bytom 1 µg/g Hb 0.96 GSD=1.38 n=195 1 mg/l 4.7 n=168 1 l/min 54 db/ucho lewe db/ucho prawe n= khz khz Bukowno SD=2.28 Bukowno SD=13,2 Chorzów n=155 woj. katowickie n=155 woj. katowickie n= n= n= ,1 n= khz khz Bytom GSD=1.76 Piekary Śląskie SD=2.33 Chorzów SD=27,2 Pszczyna n=155 woj. katowickie n=155 woj. katowickie

25 Wnioski Stężenia ołowiu i kadmu w glebie, znacznie przekraczające wartości dopuszczalne, stwierdzono w Piekarach Śląskich, Bukownie, Miasteczku Śląskim, Bytomiu, Katowicach Szopienicach. Istotne narażenie dzieci oceniane na podstawie biomonitoringu metali (krew, mocz lub włosy) udokumentowano w Chorzowie, Piekarach Śląskich, Miasteczku Śląskim i Bukownie. Narażenie na ołów przed 2000 rokiem było zdecydowanie wyższe niż po 2000 roku.

26 Wnioski Poziomy 1-hydroksypirenu w moczu dzieci wskazywały na zróżnicowane narażenie środowiskowe na WWA. U dzieci z podwyższonymi stężeniami ołowiu we krwi stwierdzano niższe wartości wskaźników hematologicznych (hemoglobiny, hematokrytu, średniej objętości erytrocytów, średniego stężenia hemoglobiny w erytrocytach), a także szczytowego przepływu wydechowego.

27 Zadania na przyszłość zebranie informacji o zachorowalności i umieralności w następującym zakresie: choroby układu oddechowego (astma, alergie), zaburzenia rozwojowe (pre- i postnatalne), nowotwory (białaczki, rak sutka, nasieniak), niedosłuch, choroby układu endokrynnego i wpływające na rozrodczość, opracowanie baz danych dotyczących wyników monitoringu gleby oraz biomonitoringu, przetestowanie narzędzi opracowanych w projekcie 2-FUN do oceny ryzyka zdrowotnego i modeli toksykokinetycznych

28 Dziękuję za uwagę