Zielone serca Europy Przystanie Ekologiczne i Kulturowe

Transkrypt

1 Twój pomysł, europejskie pieniądze GMINA ZAMOŚĆ Zielone serca Europy Przystanie Ekologiczne i Kulturowe Zelené srdcia Európy - Ekologické zastávky Európy Európa zöld szíve - Ökológiai és kultúrköri megállók Cuori Verdi d Europa - Rifugi ecologici e culturali Egzemplarz bezpłatny Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata

2 Zielone serca Europy / Zelené srdcia Európy / Európa zöld szíve / Cuori Verdi d Europa Zielone serca Europy promocja walorów kulturowych i turystycznych terenów Gminy Zamość jest projektem obejmującym swym zasięgiem obszar działania pięciu partnerów: Gminy Zamość (Polska), Polskiego Towarzystwa Turystyczno Krajoznawczego Oddział w Rzeszowie (Polska), Agencji Regionalnego Rozwoju Połoniny (Słowacja), Miasta Sárospatak (Węgry) i Miasta Staffolo (Włochy). Zróżnicowane kulturowo i krajobrazowo odległe ziemie łączy bogactwo pamiątek wielkiej historii, cuda natury i serdeczni mieszkańcy. Zelené srdcia Európy propagácia kultúrnych a turistických hodnôt územia Obce Zamość je projekt, ktorý svojim rozsahom zahŕňa oblasť činností piatich partnerov: obce Zamość (Poľsko), Poľského turisticko-vlastivedného spolku s oddelením v Rzeszowe (PTTK), Agentúry regionálneho rozvoja Poloniny (Slovensko), mesta Sárospatak (Maďarsko) a mesta Staffolo (Taliansko). Tieto kultúrne odlišné a vzdialené oblasti spája bohatstvo historických pamiatok, zázraky prírody a srdeční obyvatelia. Európa zöld szíve Zamość Nagyközség területe kulturális és turisztikai értékeinek támogatása a projekt öt partner működési területét foglalja magában: Zamość nagyközség (Lengyelország), a Lengyel Turista Országismereti Társaság Rzeszów (Lengyelország) megyei kirendeltsége, Poloniny Regionális Fejlesztési Ügynökség (Szlovákia), Sárospatak város (Magyarország) és Staffalo város (Olaszország) vesznek részt. A kultúrában, tájképben egymástól egyaránt eltérő vidékeket történelmi emlékhelyeik gazdagsága, természeti csodáik és szívélyes lakói kötik össze. Cuori verdi d Europa promozione della cultura e del turismo del Comune di Zamość, e un progetto che interessa territori dei cinque partner, che sono: Gmina Zamość (Comune di Zamość Polonia), Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze Oddział w Rzeszowie (Associazione Polacca del Turismo di Rzeszów Polska), Agencja Regionalnego Rozwoju Połoniny (Agenzia per lo Sviluppo della regione di Polonina Slovacchia), Miasto Sárospatak (Città di Sárospatak Ungheria) i Miasto Staffolo (Città di Staffolo Italia). Quei luoghi, spesso distanti e inseriti nei paesaggi diversi, hanno in comune un ricco patrimonio storico, bei luoghi naturalistici e la cordialità dei loro abitanti. Fotografia: ) Il Lago di Tpornica luogo di rifugio per ucelli Zdjęcie: ) Stawy Topornicy ostoja ptactwa Fotografija: ) Rybníky Topornice bezpečný prístav pre vtáctvo Fényképek: ) A Topornica tavak a madárvilág menedéke 2

3 Obec Zamość / Zamość Nagyközség / Comune di Zamość / Gmina Zamość 2 3 Położona w południowo wschodniej Polsce w województwie lubelskim obejmuje obszar 97 km kw. Tworzy ją 35 miejscowości zamieszkiwanych przez blisko 22 tysiące osób. To wyjątkowe miejsce swoje piękno i charakter zawdzięcza bezpośredniej bliskości Roztoczańskiego Parku Narodowego, położeniu w jego otulinie u stóp Roztocza, a zarazem wokół renesansowego Zamościa. Oczy turystów cieszą naturalne, nie zmienione ludzką ręką krajobrazy, rezerwaty i pomniki przyrody. Tajemnice przeszłości odkrywają liczne stanowiska archeologiczne, przydrożne kapliczki, figury i zachowane folwarki. Do tych miejsc można dotrzeć przemierzając trasy piesze, rowerowe, bądź konno. Nachádza sa v juho- -východnom Poľsku, v Lubelskom vojvodstve a má rolohu 97 km². Tvorí ju 35 miest obývaných približne obyvateľmi. Toto jedinečné miesto za svoju krásu a charakter vďačí tomu, že leží v blízkom okolí Roztoczanského národného parku, v jeho chránenom pásme na kraji Roztocza a zároveň okolo renesančného mesta Zamość. Na turistov čakajú pôvodné krajinky neskazené ľudským vplyvom, rezervácie a pamätníky prírody. Mnohé miesta archeologických vykopávok, prícestné kaplnky a figúrky a zachované gazdovstvá prezrádzajú tajomstvá minulosti. Na tieto miesta sa môžete dostať peším a cyklistickým chodníkom alebo koňmo. A Lengyelország délkeleti részén, a lublini vajdaság területén fekvő nagyközség 97 négyzetkilométer területet foglal el. A közigazgatási egységet 35 község alkotja, amelyekben összesen 22 ezer ember él. Kivételes szépségét és jellegét a terület a Roztoczański Nemzeti Parknak, a helyet körülölelő Roztoczának és egyben a reneszánsz korabeli Zamość közelségének köszönheti. A turisták szemét gyönyörködtetik az eredeti, emberi kéz által nem érintett látványok, a rezervátumok és a természet emlékei. A múlt titkait tárják fel a régészeti feltárások, útmenti kápolnák, szobrok és a fennmaradt erődítmények. Ezek a helyek gyalogosok, kerékpárosok és lovasok számára járható utakon közelíthetők meg. Ubicato nella parte sud-est della Polonia, nella Regione di Lublin, copre il territorio di 97 km2. È composto da 35 località abitate da ca 22 mila di persone. La zona deve la sua bellezza particolare alla vicinanza del Parco Nazionale di Roztocze e a Zamość una città ideale del Rinascimento, attorno alla quale si distende il Comune. Sono molto graditi dai turisti i luoghi naturali, ancora non trasformati con la mano dell uomo, i monumenti naturalistici e le riserve naturali. Si può scoprire le tracce di storia, visitando numerosi siti archeologici oppure guardando le piccole cappelle e sculture lungo le strade e le vecchie fattorie. Si può raggiungere quei luoghi, seguendo gli itinerari turistici a piedi, in bicicletta o a cavallo. Zdjęcia: ) Pielgrzymi w Lipsku Polesiu, 2) Zimowa sanna w Skaraszowie, 3) Bocian czarny Fotografija: ) Pútnici v dedine Lipsko-Polesie, 2) Zimná sánkovačka v dedine Skaraszów, 3) Bocian čierny Fényképek: ) Zarándokok Lipsk Polesiében, 2) Téli szán Skaraszowban, 3) Feketególya Fotografie: ) Pellegrini a Lipsko Polesie, 2) La slitta a Skaraszow, 3) La cicogna nera 3

4 Połoniny / Poloniny / Poloniny / Połoniny 2 3 Siedzibą Agencji Regionalnego Rozwoju Połoniny jest Snina, stolica regionu o powierzchni ha, zamieszkiwanego przez 40 tys. osób. Magnesem przyciągającym turystów jest Park Narodowy Połoniny utworzony w 997 r. i wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Przyrodniczego UNESCO. Powierzchnia Parku to ha, z czego 80% stanowią lasy, w których żyją niedźwiedzie brunatne, rysie, dzikie koty i żubry górskie. To tu występuje największy w Europie kompleks pierwotnych lasów bukowo jodłowych. Częścią Parku jest największy na Słowacji zbiornik wody pitnej Starina zapora wodna, z którego pije wodę 0% Słowaków. Miłośnicy architektury drewnianej zobaczą cerkwie o randze Zabytków Kultury Narodowej. Sídlom Agentúry regionálneho rozvoja Poloniny je Snina, hlavné mesto oblasti, ktorá má rozlohu ha a obyvateľov. Magnetom, ktorý priťahuje turistov je Národný park Poloniny, ktorý vznikol v roku 997 a je zapísaný do zoznamu Svetového prírodného dedičstva UNE- SCO. Rozloha parku je ha, z čoho 80% tvoria lesy, v ktorých žijú medvede hnedé, rysy, mačky divé a zubry. Práve tu sa nachádza najväčší komplex pôvodných bukovo- -jedľových lesov v Európe. Časťou parku je aj najväčšia nádrž pitnej vody na Slovensku Vodárenská nádrž Starina, ktorá predstavuje zdroj pitnej vody pre 0% Slovákov. Milovníci drevenej architektúry tu uvidia drevené kostolíky (cerkvy), ktoré patria do súboru Národných kultúrnych pamiatok. Fotografija: ) Vodná plocha Stariny, 2) Drevený kostolík z roku 78 v Uličskom Krivom, 3) Panoráma na park A Poloniny Regionális Fejlesztési Ügynökség székelye Snina, a régió központja. Mintegy 40 ezer ember hektár területen. A turistákat mágnesként vonzza az 997- ben megnyitott Poloniny Nemzeti Park, a park területe ha, a felszín 80%-a erdő, ahol otthont lel a barnamedve, a hiúz, a vadmacska és a hegyvidéki bölény. Ezeken a területeken található Európa legnagyobb eredeti bükk jegenyefenyő komplexuma. A park része a legnagyobb szlovákiai ivóvíz gyűjtő, a Starina vízlépcső, mely a teljes szlovákiai népesség 0 százalékát látja el ivóvízzel. A fából készített építmények szerelmesei itt csodálhatják meg a Nemzeti Kultúra Műemléke rangban besorolt görögkatolikus templomot. Fényképek: ) A Starina víztükre, 2) Görögkatolikus templom 78-ból a Krive Ulicske utcán, 3) látkép a Parkból La sede dell Agenzia per lo Sviluppo Regionale di Połonina è Snina, capoluogo della regione abitato da più di 40 mila persone, della superficie di ettari. L attrazione per i turisti è soprattutto il Parco Nazionale di Połonina, creato nel 997 ed iscritto nel Patrimonio Naturale UNESCO. Il Parco occupa ca ettari di cui 80% della superficie è coperta dai boschi abitati dall orso (Ursus arctos), lince auropea, gatto selvatico e bisonte europeo. Comprende anche il più grande complesso delle foreste primitive di faggi e abeti.fa parte del Parco anche la riserva dell acqua potabile la Diga di Starina, la fonte dell acqua più grande in Slovacchia che copre fabbisogni del 0% del popolo slovacco. A chi piace l architettura in legno, qui la può ammirare in forme delle belle chiese ortodosse iscritte alla lista dei Monumenti della Cultura Nazionale. Fotografie: ) La Diga e il lago di Stariny, 2) La chiesa ortodossa del 78 r. di Ulicske Krive, 3) Il panorama del Parco Zdjęcia: ) Akwen Stariny, 2) Cer- -kiew z 78 r. w Ulicske Krive, 3) Z panoramą Parku 4

5 Podkarpatské územie / Kárpátalja / Zona di Carpatia / Podkarpackie Stolicą województwa podkarpackiego jest Rzeszów. Zachęca do odwiedzenia swoją historią i zabytkami. Do najbardziej znanych należy rzeszowski zamek, zabytkowe domy i kamieniczki przy rynku, okazały ratusz oraz kościół klasztorny Bernardynów słynący z XV-wiecznej, uważanej za cudowną, rzeźby Matki Boskiej z Dzieciątkiem zwanej także Rzeszowską. Podkarpacie to także w 48% jego obszary chronione: Magurski Park Narodowy, Bieszczadzki Park Narodowy, 0 parków krajobrazowych, 7 obszarów chronionych krajobrazu i bardzo liczne rezerwaty przyrody. Przez wieki stykały się tu ludy, religie i kultury Zachodniej i Wschodniej Europy o czym przypominają zachowane zabytki architektury i sztuki. Hlavným mestom Podkarpatského vojvodstva je Rzeszów. Mesto láka k navštevám svojou históriou a pamiatkami. K najvýznamnejším pamiatkam patrí Rzeszowský hrad, pamiatkové domy a meštianske domy okolo námestia, veľká radnica a kláštorný kostol bernardínov preslávený hlavne sochou Matky Božej s Dieťaťom zvanou tiež Rzeszowskou, ktorá pochádza z 5. storočia. 48% územia tohto vojvodstva tvoria chránené oblasti: Magurský národný park, Bieszczadzký národný park, 0 krajinných parkov, 7 chránených oblastí a mnohé prírodné rezervácie. Stáročia sa tu stretávali etniká, náboženstvá a kultúry Západnej a Východnej Európy, čomu nasvedčujú zachované pamiatky architektúry a umenia. Fotografija: ) Hrad Ľubomirských v meste Łancut, 2) Múzeum ľudového umenia v Kolbuszowej, 3) V Arboréte v dedine Bolestraszyce, 4) Námestie v Rzeszowe A kárpátaljai vajdaság fővárosa Rzeszów. A város történelme és műemlékei látogatásra buzdítanak. Legismertebb műemlékek: a rzeszowi vár, a piastr menti polgárházak, bérházak, a Bencés rend nagyszerű kolostor-temploma mely a XV. század óta híres, Rzeszowiak is nevezett csodatevő Madonna a kisdeddel szobráról. Kárpátalja vidékének 48%-a védelem alatt álló terület: Magur Nemzeti Park, Bieszczady Nemzeti Park, 0 tájképi park, 7 tájképi védelem alatt álló terület és igen sok természetvédelmi rezervátum. Évszázadokon át érintkeztek e helyeken Európa nyugati és kelet népei, vallásai, kultúrái, erre emkékeztetnek a fennmaradt építmények és műkincsek. Fényképek: ) A Lubomirek vára Łańcutban, 2) Népi Kultúra Múzeuma Kolbuszowban, 3) Arborétum Bolestraszycében, 4) a Rzeszowi óvárosi piactér Il capoluogo della Regione è Rzeszów una città attraente, piena di storia e di monumenti. Uno dei monumenti più interessanti è il Castello, ma vale la pena visitare anche altri palazzi in Piazza Grande, il Palazzo Municipale e la chiesa con il convento di San Bernardo, famosissimo per la sua figura di Madonna con il Bambin Gesu (chiamata anche la Madonna di Rzeszów) risalente al XV sec. e ritenuta miracolosa. La zona è composta in 48% dai terreni protetti come il Parco Nazionale Magurski, il Parco Nazionale Bieszczadzki, 0 parchi naturalistici, 7 zone del paesaggio protetto e numerose riserve naturali. Sin dai tempi antichi la zona era un luogo d incontro di diversi popoli, diverse religioni e culture dell Europa occidentale e quella dell Est, come lo testimoniano i monumenti e gli oggetti architettonici conservati. Fotografie: ) Il Palazzo dei Lubomirskich a Łańcut, 2) Il Museo Della Cultura Popolare a Kolbuszowa, 3) L Arboreto di Bolestraszyce, 4) La Piazza Grande di Rzeszow Zdjęcia: ) Zamek Lubomirskich w Łańcucie, 2) Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej, 3) W Arboretum w Bolestraszycach, 4) Rynek w Rzeszowie 5

6 Sárospatak 2 3 To urokliwe miasto leży w północno wschodniej części Węgier nad brzegiem rzeki Bodrog. Zamieszkuje go 4 tysięcy osób. Status miasta zyskało w XIII w., dziś słynie z doskonale zachowanych zabytków jak Zamek Rakoczych, gmachy Biblioteki Głównej i Kolegium Kalwińskiego, XV wieczny gotycki kościół. Z zabytkowym obrazem miasta doskonale harmonizują nowoczesne budowle wybitnego węgierskiego architekta Imre Makoweca. Położone w centrum winiarskiego regionu Tokaji Hegyalja, Sárospatak słynie z produkcji win, przygotowywanych tu według niezmiennej od XVII w. procedury. Na turystów czeka wypoczynek w basenach termalnych, w których kąpiele są szczególnie zalecane przy leczeniu schorzeń reumatycznych i chorób kobiecych. Toto očarujúce mesto sa nachádza v severo- -východnej časti Maďarska na brehu rieky Bodrog. Býva v ňom ľudí. Štatút mesta získalo v 3. storočí. Dnes je známe vďaka dokonale zachovaným pamiatkam, ako napr.: Hrad Rákóczi, budova Hlavnej knižnice a Kalvínskeho kolégia, gotický kostol z 5. storočia. S historickým charakterom mesta dokonale harmonizujú moderné budovy vynikajúceho maďarského architekta Imre Makoweca. Mesto Sárospatak ležiace v centre vinárskej oblasti Tokaj-Hegyaljaji je preslávené výrobou vín pripravovaných podľa receptu, ktorý sa nezmenil od 7. storočia. Turisti tu nájdu aj oddych v termálnych kúpeľoch, ktoré sa odporúčajú predovšetkým v prípade liečby reumatických ochorení a ženských chorôb. A hangulatos város Magyarország északkeleti részén fekszik a Bodrog folyó mentén. Lakóinak száma körülbelül 4 ezer fő. A városi címet a XIII. Században vívta ki, máig olyan épségben fennmaradt műemlékek viszik hírét, mint a Rákócziak vára, a Főkönyvtár épületei és a Református Kollégium, a XV. századi gótikus templom. A város műemléki látványa kiválóan harmonizál a kiváló magyar építész, Makovecz Imre korszerű építményeinek látványával. A Tokaj Hegyalja borvidék központjában elhelyezkedő Sárospatak hírét a XVII. században kialakult bor termesztési technológia változatlan alkalmazásával termelt borainak híre gazdagítja. A turistákra várnak a környék termálvizű gyógyfürdői, amelyekben a fürdőkúra kiválóan alkalmas a reumatikus és a nőgyógyászati panaszok enyhítésére. È una città affascinante, ubicata nella zona nord-est di Ungheria sulle rive del fiume di Bodrog, abitata da 4 mila di abitanti, fondata nel XIII sec. Oggi è famosa per i suoi monumenti belli e ben conservati: il Castello dei Rakoczy, i palazzi della Biblioteca Grande e del Coleggio Calvino, e inoltre la chiesa gotica risalente al primo Cinquecento. Corrispondo bene con l aspetto antico della città anche le realizzazioni moderne dell architetto Imre Makovec. La città di Sarospatak, ubicata nel centro della zona delle vigne di Tokaji Hegyalja, è famosa per i suoi vini prodotti con le procedure originarie del Seicento. Ai turisti aspettano anche le piscine termali con le acque indicate in terapie antireumatiche e ginecologiche. Zdjęcia: ) Starsza część miasta, 2) Zamek Rakoczych, 3) Winne piwnice Fotografija: ) Staršia časť mesta, 2) Hrad Rákóczi, 3) Vínne pivnice Fényképek: ) Részlet az óvárosból, 2) Rákóczi-vár, 3) Borospincék Fotografie: ) La parte antica della città, 2) Il Palazzo dei Rakoczy, 3) Le Cantine 6

7 Staffolo 2 3 Urokliwe miasteczko liczące 2,2 tysiąca mieszkańców, leży w regionie Marche w centralnych Włoszech na szczycie wzgórza. Z wysokości 44 m. n.p.m. rozciągają się przepiękne widoki na dolinę rzeki Esino i otaczające winnice. Dzieje miasta sięgają VI w. Powstało ono w miejscu gdzie niegdyś stacjonowali rzymscy żołnierze. W czasy średniowiecza przenosi nas spacer wąskimi uliczkami starego miasta z zachowaną XIII- -wieczną zabudową. Zdrowy klimat czyni ze Staffolo miejscowość wakacyjną. W tym okresie placyki w Staffolo stają się miejscem wieczornych zabaw i koncertów. Toto čarovné mestečko, ktoré má 2200 obyvateľov, leží na vrchu kopca v oblasti Marche v strednom Talianku. Z výšky 44 metrov nad hladinou mora sa rozprestiera výhľad na údolie rieky Esino a okolité vinohrady. Dejiny mesta siahajú do 6. storočia. Vzniklo na mieste, kde kedysi prebývali rímski vojaci. Do stredoveku nás prenesie prechádzka úzkymi uličkami starej časti mesta s jej zachovalými budovami z 3. storočia. Vďaka priaznivej a zdravej klíme je Staffolo dokonalým miestom pre letné prázdniny. V tomto období sa mestské námestíčka Staffolo stávajú miestom večerných zábav a koncertov. A hangulatos, 2,2 ezer lakosú városka közép Olaszországban a Marce régióban egy hegytetőn fekszik. A tengerszint felett 44 méter magasságból csodálatos kilátás nyílik az Esino folyó és a partjai mentén húzódó szőlőkre. A város története a VI. századig nyúlik vissza. A római birodalom katonáinak állomáshelyéből alakult ki. A középkorig vezet bennünket vissza az óváros szűk utcácskáin megmaradt XIIIszázadi épületek közötti séta. Staffolo egészséges klímája a városkát igazi nyaralóhellyé alakította. A nyaralási szezonban Staffalo városi házai az esti mulatságok és koncertek színhelyévé válnak. La bellissima città di Staffolo nelle Marche nell Italia Centrale, abitata dai di cittadini, è situata su un colle. Dall altezza di 44 su livello del mare si può ammirare un bel panorama sulla valle dell Esino e sulle vigne attorno. L attuale centro, si sviluppò sul precedente vicus d epoca romana, ma facendo una bella passeggiata lungo le strade strette del centro, edificate con le case trecentesche, possiamo respirare l aria del Modioevo. La bellezza del paesaggio e il clima salubre di Staffolo ne fanno un apprezzato centro di residenza estiva. E proprio in estate Staffolo fa da scena alle numerose feste estive e concerti serali. Zdjęcia: ) Widok na Staffolo, 2) Gospodarstwo agroturystyczne u stóp Staffolo, 3) Zamek w Staffolo Fotografija: ) Výhľad na Staffolo, 2) Agroturistické hospodárstvo na kraji Staffolo, 3) Hrad v Staffolo Fényképek: ) Staffolo látképe, 2) Falusi szálláshely Staffolo lábánál, 3) Staffolo-i vár Fotografie: ) Il Panorama di Staffolo, 2) Azienda agroturistica ai piedi di Staffolo, 3) Castello di Staffolo 7

8 Zamość 2 3 Otulony przez Gminę Zamość jest miejscem spotkań turystów z całego świata. Został założony w 580 roku przez Jana Zamoyskiego kanclerza i hetmana wielkiego koronnego Rzeczpospolitej, jako miasto idealne. Zamojskie Stare Miasto to układ zabytkowych renesansowych kamieniczek okalających Rynek Wielki z manierystyczno barokowym Ratuszem, katedra zamojska z XVI-XVII w., synagoga, zachowane mury obronne dawnej twierdzy i inne wspaniałe obiekty wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. W okresie letnim Zamość jest miejscem licznych wydarzeń kulturalnych jak m.in Zamojski Festiwal Kultury, Jarmark Hetmański, Zamojskie Lato Teatralne, Festiwal Zespołów Folklorystycznych Eurofolk oraz widowisk historycznych jak Szturm Twierdzy Zamość. Zdjęcia: ) Ratusz i ormiańskie kamieniczki, 2) Przed Wielkanocą 3) Tańczące fontanny na Rynku Wodnym Mesto prichýlené obcou Zamość je miestom stretnutí turistov z celého sveta. Bolo založené v roku 580 Jánom Zamoyským poľským šľachticom, kancelárom a hajtmanom ako ideálne mesto. Stará časť mesta Zamość je systémom pamiatkových, renesančných meštianskych domov, ktoré obklopujú Veľký Rynek s jeho manieristicko- -barokovou radnicou. Je tam aj katedrála zo storočia, synagóga, zachované fortifikácie dávnej pevnosti a iné nádherné objetky, ktoré sú zapísané do zoznamu Svetového kultúrneho dedičstva UNESCO. V letnom období je Zamość miestom mnohých kultúrnych podujatí, napr. Zamojský kultúrny festival, Hajtmanský jarmok, Zamojské divadelné leto, Festival folklórnych súborov Eurofolk a historických podujatí ako Šturm na pevnosť Zamość. Fotografija: ) Radnica a arménske meštianske domy, 2) Pred Veľkou nocou, 3) Tancujúce fotnány na Vodnom Rynku A Zamość nagyközség által körülölelt városka az egész világról vonzza a turistákat. Zamość járási jogú várost 580-ban Jan Zamoyski a Köztársaság nagy koronája kancellárja és hetmannja alapította, az ideális várost kívánta megteremteni. A Zamości Óváros az óvárosi Nagypiacot körülvevő reneszánsz épületek együttese, benne a Városháza barokk palotája, a XVI-XVII. századi székesegyház, a zsinagóga, a régo erőd fennmaradt védőfalai és más, az ENSZ Kultúrális Világöröksége listájára felvett műemlékek. A nyári időszakban Zamość olyan kulturális eseményeknek ad otthont, mint a Zamojski Kulturális Fesztivál, a Hetmanok vására, a Zamojski Színházi Nyár, az Eurofolk Népi Együttesek Fesztiválja és a Zamość Erődítmény Ostroma történelmi játékok. Fényképek: ) Városháza és örmény házacskák, 2) Húsvét előtt, 3) Táncoló szökőkutak a Vizes Piactéren Attornata dai territori del Comune, la città di Zamość è un luogo frequentato dai turisti del tutto il mondo. Fu fondata nel 580 da Giovanni Zamoyski, il Cancelliere dello Stato e Generale dell esercito polacco, come una città ideale. Il Centro Storico è un complesso dei palazzi rinascimentali ubicati attorno la Piazza Grande, arricchito dal Palazzo Municipale di stile manieristico-barocco, dalla Cattedrale risalente al XVI/ XVII sec., la Sinagoga le mura della città-fortezza, È stato iscritto nella lista del Patrimonio Mondiale UNESCO. Nel periodo estivo nella città hanno luogo diversi eventi culturali come ad es.: Festival Culturale, Sagra dell Etmano (generale Zamoyski), Estate del Teatro, Festival Folkloristico Eurofolk oppure una simulazione dell attacco svedese contro la Fortezza di Zamość. Fotografie: ) Il Municipio e i palazzi armeni, 2) Prima della Pasqua 3) Le fontane ballanti in Piazza dell Acqua 8

9 Roztoczański Park Narodowy Roztoczanský národný park / Roztoczański Nemzeti Park / Parco Nazionale di Roztocze Południowe tereny Gminy Zamość należą do otuliny Roztoczańskiego Parku Narodowego. RPN położony na Roztoczu Środkowym powstał w 974 r. 93% powierzchni Parku liczącej 8,5 tys. ha zajmują lasy. Stwierdzono tu występowanie ponad 750 gatunków roślin, z czego 65 stanowi listę roślin rzadkich, a 45 objęto ochroną ścisłą. Równie bogaty jest świat zwierząt. W 979 r. przeprowadzono tu introdukcję bobra europejskiego, a w 982 r. utworzono ostoję konika polskiego wywodzącego się od dzikiego konia leśnego tarpana, który stał się symbolem Parku. Zdjęcia: ) Koniki polskie nad Stawami Echo, 2) Owadożerna rosiczka, 3) Nietoperz gacek, 4) W leśnych ostępach Južné oblasti obce Zamość patria k chránenému pásmu Roztoczanského národného parku. RNP, ktorý sa nachádza na území Stredného Roztocza, vznikol v roku % tohto územia s rozlohou 8500 ha tvoria lesy. Bolo zistené, že sa tu vyskytuje viac ako 750 druhov rastlín, z čoho 65 sa nachádza na zozname zriedkavých druhov rastlín a 45 je prísne chránených. Rovnako bohatý je svet živočíchov. V roku 979 bola zavedená introdukcia bobra európskeho. V roku 982 bol vytvorený prístav pre koníka poľského pochádzajúceho od divokého koňa lesného, ktorý sa stal symbolom parku. Fotografija: ) Poľské koníky pri jazerách Echo, 2) Mäsožravá rosička, 3) Netopier ušatý, 4) V lese Zamość járás déli részei a Rotoczański Nemzeti Park területéhez tartoznak. A Roztoczański Nemzeti Park a Közép Roztocze területén 974-ben lett alapítva, területe 8,5 ezer hektár, felszínének 93%-át erdők fedik. Kutatások során 750 növényfaj jelenlétét állapították meg, ezekből 65 faj tekinthető ritka fajnak és 45 szigorú védelem alatt áll. Hasonlóan gazdag a vidék állatvilága. 979-ben visszatelepítették a kihaltnak vélt európai hódokat, 982-ben pedig a kialakítottak a területen a lengyel törpeló számára egy telepet a faj a tarpan erdei vadlótól származik, ez az állat lett a Park jelképe. Fényképek: ) Lengyel vadlovak az Echo tó partján, 2) Rovarevő harmatfű, 3) Denevér, 4) Vadonban La parte meridionale del territorio del Comune appartiene alla zona della protezione diretta del Parco Nazionale di Roztocze. Il 93% della superficie totale del Parco (ha 8.500) fondato proprio nel centro di Roztocze nel 974, occupano le foreste. Vi è stata confermata la presenza di 750 specie di piante, di cui 65 sono nella lista delle piante rare e 45 sono le piante strettamente protette. Anche la fauna è ricca. Nel 979 vi è stato reintrodotto il castoro europeo e nel 982 è stata aperta la riserva di pony polacco che discende dal cavallo selvatico tarpan che è diventato ora il simbolo del Parco. Fotografie: ) Pony (cavalli polacchi) al Lago d Eco 2) Drosera carnivole, 3) Un pipistrello, 4) Nel cuore del bosco 9

10 Rezerwat Hubale / Rezervácia Hubale / Hubale rezervátum / Riserva Hubale Powstał w 982 r. na gruntach wsi Mokre dla ochrony susła perełkowanego małego gryzonia z rodziny wiewiórkowatych wpisanego do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Suseł jest reliktem fauny stepowej występującym w Europie jedynie na Roztoczu i południowym wschodzie Wyżyny Lubelskiej. Jego charakterystyczną cechą są białe plamki na futerku. Zwierzątko jest turystycznym symbolem Gminy Zamość, co rok w Mokrem odbywa się festyn rodzinny Dzień Susła zachęcający do ochrony przyrody. Na terenie rezerwatu znajduje się też wczesnośredniowieczne cmentarzysko słowiańskie składające się z 46 kurhanów z VII IX w. Zdjęcia: ) Suseł perełkowany, 2) Słowiańskie kurhany, 3) Dzień Susła w Mokrem, 4) Młode susły Vznikla v roku 982 na pozemku dediny Mokre s cieľom ochrániť sysľa perličkového malého hlodavca z čelade vevericovitých, ktorý je zapísaný do Poľskej červenej knihy ohrozených zvierat. Syseľ je reliktom stepovej fauny, ktorý sa v rámci Európy vyskytuje iba na území Roztocza a v juho-východnej časti Lubelskej vysočiny. Jeho charakteristickou črtou sú biele škvrny na srsti. Toto zvieratko je turistickým symbolom obce Zamość. Každoročne sa v dedine Mokre uskutočňuje rodinná slávnosť Deň sysľa, ktorá podporuje záujem o ochranu prírody. Na území rezervácie sa nachádza aj rannostredoveký slovanský cintorín zo začiatku stredoveku, ktorý sa skladá zo 46 mohýl zo 7. až 9. storočia. Fotografija: ) Syseľ perličkový, 2) Slovanské mohyly, 3) Deň sysľa v Mokrom, 4) Sysle - mláďatá 982-ben alapították Mokre falu területén a gyöngyürge [spremophylus parryii] védelmére a mókusok családjához tartozó apró rágcsáló, a lengyel. A kis állat a Európában kizárólag Roztocze és a Lublini Fennsík délkeleti vidékein előforduló sztyeppei fauna élő példája. Jellegzetes vonása a bundáján előforduló fehér folt. A kis állat Zamość Nagyközség idegenforgalmi jelképe, évről évre Mokrában rendezik az Ürgenapok ünnepségeket, mely során a természetvédelemre buzdítják az érdeklődőket. A rezervátum területén kora középkori szláv temető maradványai láthatók, a VII-IX. századból 46 sírhalom (kurhan) maradt fenn az utókorra. Fényképek: ) Gyöngyürge, 2) Szláv sírhalmok, 3) Mokrai Ürgenapok, 4) Kölyökürgék Fondato nel 982 nei terreni appartenenti al villaggio di Mokre per proteggere un piccolo roditore della familia di sciuridi: il citello (Citellus suslicus) iscritto alla Lista Rossa di Animali. Il citello rappresenta un relitto della fauna della steppa e vive soltanto in Roztocze e nella zona sud-est dell Altopiano di Lublin. Tipiche per il citello sono le macchie bianche sulla pelliccia. L animaletto è diventato un simbolo del Comune di Zamość e ogni anno si svolge a Mokre una festa ad esso dedicata e chiamata Giornata del Citello che difonde l idea della protezione dell ambiente naturale. Nel territorio della riserva si trovano anche i resti di un cimitero medioevale dei Slavi che comprende 46 tumuli funerari kurgan del VII-IX sec. Fotografie: ) Il citello, 2) I kurgan slavi, 3) La festa del citello a Mokre, 4) I piccoli citelli 0

11 Prírodná rezervácia Wieprzec / Wieprzec rezervátum / Riserva Wieprzec / Rezerwat Wieprzec 2 3 Magiczną krainą dla roślin i zwierząt jest położony pośród podmokłych łąk wsi Wieprzec i Wychody rezerwat, utworzony w 986 r. o powierzchni 32 ha. Ochroną objęto tu cenną roślinność torfowiskową. Z gatunków roślin chronionych spotykane są m.in.: wierzba lapońska, goździk pyszny, pełnik europejski, gnidosz królewski, goryczka wąskolistna, liczne storczyki i rośliny rzadkie. Rezerwat jest miejscem bytowania i rozrodu ropuchy trawnej, żaby moczarowej i ropuchy paskówki. Jedynym gadem jest jaszczurka żyworódka. Licznie obserwuje się żerujące bociany, rycyki, czaple siwe, błotniaki stawowe i myszołowy. Uroku dodają dzienne motyle z najcenniejszym paziem królowej zanikającym gatunkiem wpisanym do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Zdjęcia: ) Torfowiskowe łąki, 2) Jaszczurka zwinka, 3) Pełnik europejski Magickou krajinou pre rastliny a živočíchy je rezervácia ležiaca uprostred močaristých lúk okolo dedín Wieprzec a Wychoda, ktorá bola vytvorená v roku 986 a má rozlohu 32 ha. Chránené je tu vzácne rašelinaté rastlinstvo. Z chránených druhov rastlín tu nájdete medziiným: vŕbu laponskú, klinček pyšný, žltohlav európsky, všivec žezlovitý, horec pľúcny, mnohé orchidey a iné zriedkavé rastliny. Rezervácia je miestom, kde žije a reprodukuje sa skokan hnedý, skokan ostropyský a ropucha krátkonohá. Jediným plazom je jašterica živorodá. Je možné stretnúť veľa bocianov, brehárov čiernochvostých, volaviek popolavých, kaní močiarnych a myšiakov. Ďalšou krásou prírody sú motýle a medzi nimi vidlochvost feniklový najvzácnejší ohrozený druh, zapísaný do Poľskej červenej knihy ohrozených zvierat. Fotografija: ) Rašelinisté lúky, 2) Jašterica krátkohlavá, 3) Žltohlav európsky Mágikus táj növényekkel, állatokkal. Wieprzec és Wychody települések között a nedves lankákon helyezkedik el, a rezervátumot 986-ban alapították 32 ha területén. Szigorú védelem alatt állnak a tőzegtalaj értékes növényei. A védett növények között találkozhat a látogató egyebe között: a lapp fűzzel, a buglyos szegfűvel, a zergeboglárral, a pálczás kakastaréjjal, a kornistárnoccsal, számos orchidea fajjal és egyéb ritka növényekkel. A rezervátum ad otthont a felfúvódó kevelibékák, mocsári békák és a mezei zöld békák fajainak. A hüllők között lehet említeni a közönséges gyíkokat. Igen gazdag a madárvilág, gólyák, szalonkák, szürkegémek, barna rétihéjék és az ölyvek tömegei figyelhetők meg. Különleges hangulatot árasztanak a nappali lepkék, köztük a legértékesebb a kihalás veszélyének kitett fecskefarkú lepke a faj felvéve a lengyel Állatfajok Vörös Könyve listájára. Fényképek: ) Tőzeglankák, 2) Fürgegyík, 3) Zergeboglár La riserva della superficie di ha 32, cerata nel 986 tra i prati umidi dei villaggi di Wieprzec e di Wychody, è un paese meraviglioso, dove viene protetta la flora delle torbiere e soprattutto il salice (Salix lapponum), il garofano (Dianthus superbus), il botton d oro (Trollius europaeus), Pedicularis sceptrum-carolinum, Gentiana angustifoglia, numerose orchidee e altre piante rare. La riserva comprende anche l habitat di alcuni tipi del bufo (Buffo d erbe e Bufo calamita) e della rana (Rana arvalis) nonchè della lucertola vivipara. Nel parco si possono incontrare: cicogna, airone cenerino, falco di palude e le poiane. Le farfalle colorate sempre più rare, come il macaone la specie iscritta al Libro Rosso degli Animali in Polonia danno un ulteriore charme a quel luogo. Fotografie: ) Le torbiere, 2) Una lucertola, 3) Il botton d oro

12 Ostoja roślinności stepowej Kąty Bezpečný prístav pre stepové rastlinstvo - Kąty / Kąty sztyeppei növényfajok menedéke/ Rifugio della flora di steppa Kąty Nieco ponad 2 km na północny-zachód od zabudowań wsi Wychody, na wzgórzu nazywanym przez miejscową ludność końskim garbem, położony jest najcenniejszy na Lubelszczyźnie płat roślinności stepowej. Zajmuje powierzchnię,97 ha. Zbocza wzgórza porastają chronione i rzadkie gatunki roślin. Spotykamy tu: storczyki, ciemiężycę czarną, len złocisty, zawilca kwiatowego, wisienkę stepową, miłka wiosennego. Znajdują się tu stanowiska pajęcznicy liliowatej wpisanej do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin oraz jako jedyne w Polsce stanowisko dziurawca wytwornego. Niečo cez 2 km smerom na severo-západ od dediny Wychody, na kopci, ktorý obyvatelia dediny nazývajú Konským hrbom, sa nachádza najvzácnejší úsek stepového rastlinstva na lubelskom území. Zaberá plochu,97 ha. Svahy kopca sú porastené zriedkavými a chránenými druhmi rastlín. Nájdeme tu orchidey, kýchavicu čiernu, ľan žltý, veternicu lesnú, čerešňu krovitú, hlaváčika jarného. Vyskytuje sa tu aj jagavka ľaliovitá zapísana do Poľskej červenej knihy ohrozených rastlín. Je to tiež jediné miesto výskytu ľubovníka ozdobného v Poľsku. A Wychody falu házaitól körülbelül 2 km távolságra, a környékbeli lakók által lóhátnak nevezet dombon található a Lubelski régió legértékesebb sztyepp növényzeti területe, mely,97 hektárt foglal el. A domboldalt védett és ritka növényfajok uralják. Találhatunk itt orchideát, fekete zászpát, sárga lent, szellőrózsát, csepleszmeggyet, tavaszi héricset. Megtalálható még itt a Lengyel Vörös Növénykönyvbe bejegyzett fürtös homokliliom, valamint a Lengyelország területén egyedül itt előforduló cserjés orbáncfű. Circa 2 km dal villaggio di Wychody, verso la direzione nord-ovest, ubicato su un colle chiamato gobba di cavallo, si distende un pezzo di steppa della superficie di,97 ettari del valore unico in tutta la regione di Lublin. I versanti sono coperti dalle specie rare e protette di piante come orchidea, Veratrum nigrum, lino dorato, Anemone sylvestris, adonide primaverile, Cerasus fruticosa. Qui cresce anche Anthericum liliago iscritto al Libro Rosso delle Piante in Polonia e l unico in Polonia iperico della specie Hypericum elegans. Zdjęcia: ) Miłek wiosenny, 2) Wiśnia stepowa, 3) Zając pod miedzą, 4) W świecie motyli Fotografija: ) Hlaváčik jarný, 2) Čerešňa krovitá, 3) Zajac pod medzou, 4) Vo svete motýľov Fényképek: ) tavaszi hérics, 2) Csepleszmeggy, 3) Mezei nyúl a mezsgyén, 4) A lepkék világa Fotografie: ) Adonide primaverile, 2) Cerasus fruticosa, 3) La lepre nascosta, 4) Nel mondo delle farfalle 2

13 Na Ułańskim Szlaku Konnym Na hulánskej konskej cesta / Az ulánus lovas ösvényen / Itinerario Cavalleresco 2 3 Wólka Wieprzecka położona w południowo-zachodniej części Gminy Zamość jest doskonałym miejscem na rozpoczęcie konnej przygody po Roztoczu i gminie. Na jej terenie zlokalizowane są dwie stadniny oferujące spędzenie czasu w siodle. W pierwszej z nich Stajni Rozalia Gospodarstwie Agroturystycznym mieszkają konie rasy małopolskiej, anglo-arabskiej i kuce. Druga, Stadnina Koni Małopolskich Tarka słynie z organizowanych tu w przedostatnią niedzielę sierpnia Kresowych Spotkań Miłośników Konia Orientalnego. W stadninie mają swój początek Ułański Szlak Konny o długości 34 km, odsłaniający zakątki Gminy Zamość oraz szlak konny wiodący w kierunku Senderek, w głąb Roztocza. Wólka Wieprzecka sa nachádza v juho- -západnej časti obce Zamość a je dokonalým miestom na to, aby ste odtiaľto začali svojú cestu koňmo po území Roztocza a celej obce. Na jej území sú dve stajne, ktoré ponúkajú stráviť voľný čas v sedle. V prvých z nich Stajniach Rozalia pri agroturistickom hospodárstve nájdete kone malopoľského plemena, angloaraby a poníky. Druhé stajne malopoľských koní sa volajú Tarka a sú známe tým, že sa tu každoročne, v predposlednú nedeľu augusta, organizujú Kresové stretnutia milovníkov východných koní. V stajniach sa začína Hulánska konská cesta s dĺžkou 34 km, ktorá nás oboznamuje s obcou Zamość, ako aj konská cesta, ktorá vedie smerom k dedine Senderki, dovnútra Roztocza. Wólka Wieprzecka a Zamość nagyközség dél-nyugati területén helyezkedik el és kiváló hely a Roztocze és a környék lóháton való bejárására. A környéken két lovarda is működik, melyek ajánlatában szerepel a lóháton való időtöltés. Az egyikben az agroturisztikai gazdaságban található Rozalia lovardában kis-lengyel, angol-arab és póni lófajtákat tartanak. A kis-lengyel lovakat tenyésztő másik lovarda, a Tarka az augusztus utolsóelőtti vasárnapján megrendezett, az orientális ló kedvelőinek kelet-lengyel találkozójáról híres. A lótenyészetből indul a 34 km hosszú ulánus lovas ösvény, mely feltárja Zamość nagyközség csodás tájait a Roztocza vidékén található Sendereki felé. Il villaggio di Wólka Wieprzecka ubicato nella zona sud-ovest del Comune di Zamość è un luogo ideale per cominciare l avventura con i cavalli a Roztocze. Lungo quell itinerario incontriamo due scuderie che offrono cavalli addestrati all eqiutazione. Nella prima scuderia chiamata Agriturismo Rozalia vivono cavalli della razza polacca małopolska, Anglo-Araba e pony. La seconda scuderia detta Tarka è famosa per i suoi Incontri degli Amici del Cavallo Orientale, organizzati ogni penultima domenica di agosto. Qui comincia l itinerario Cavalleresco lungo km 34 che attraversa il Comune di Zamość e che ci porta verso la località di Senderki nel cuore di Roztocze. Zdjęcia: ) Zawody konne, 2) Rozalia, 3) Tarka wśród roztoczańskich pól Fotografija: ) Konské preteky, 2) Rozalia, 3) Tarka uprostred roztoczanských polí Fényképek: ) Lóverseny, 2) Rozalia, 3) Tarka a roztoczei réteken Fotografie: ) Alla Gara dei cavalli, 2) Rozalia, 3) Tarka tra i campi di Roztocze 3

14 Ścieżka Rowerowa Gminy Zamość Cyklistický chodník obce Zamość / A Zamość nagyközség kerékpárösvénye / Pista comunale per Ciclisti 2 3 Ma długość 40,5 km i prowadzi przez najpiękniejsze zakątki Gminy Zamość. Trasa rozpoczyna się w Płoskiem i wiedzie przez Mokre, Hubale, Wychody, Skaraszów, Wólkę Wieprzecką, Wierzchowiny, Zarzecze, Lipsko Polesie, Lipsko Kosobudy, Białowolę, Pniówek, Zwódne i Skokówkę. Większość szlaku przebiega przez otulinę Roztoczańskiego Parku Narodowego ukazując wspaniałe krajobrazy, zachowane wiekowe kapliczki, zabytkowe budowle, drewnianą zabudowę starej wsi i rezerwaty przyrody. Trasa łączy Zamość z Roztoczem. Má dĺžku 40,5 km a vedie skrz najkrajšie zákutia obce Zamość. Chodník sa začína v dedine Płoskie a vedie cez nasledujúce miesta: Mokre, Hubale, Wychody, Skaraszów, Wolka Wieprzecka, Wierzchowiny, Zarzecze, Lipsko-Polesie, Lipsko-Kosobudy, Bialowola, Pniówek, Zwódne, Skokówka. Väčší úsek chodníka sa ťahá cez chránený pás Roztoczanského národného parku, ukazujúc nám nádherné krajinky, zachované staré kaplnky, pamiatkové budovy, drevené budovy starej dediny a prírodné rezervácie. Chodník spája Zamość s Roztoczom. Hossza 40,5 km és a Zamość nagyközség legszebb tájain vezet keresztül. Az út Płoskie faluban indul és vezet Mokre, Hubale, Wychody, Skaraszów, Wólka Wieprzecka, Wierzchowiny, Zarzecze, Lipsko Polesie, Lipsko Kosobudy, Białowola, Pniówek, Zwódne és Skokówka falvakon át. Az útvonal túlnomó része a Roztoczański Nemzeti Park területén vezet csodálatos tájakon, az évszázados kápolnák, műemlék épületek, régi falvak faházai és természetvédelmi terültek mellett. Az út Zamość községet összeköti a Roztocze vidékével. È lunga di km 40,5 e attraversa i luoghi più belli del Comune di Zamość. Inizia a Płoskie e passa per Mokre, Lipsko Polesie, Lipsko Kosobudy, Białowola, Pniówek, Zwódne e Skokówka. La maggior parte della pista è ubicata nella zona di protezione diretta del Parco Naturale di Roztocze, e ci porta fra i luoghi affascinanti, tra le riserve naturali, tra i villaggi antichi con case costruite in legno, con le piccole cappelle lungo le strade. La pista collega la città di Zamość con Roztocze. Zdjęcia: ) Na ścieżce, 2)Widok na stawy w Lipsku, 3) Odpoczynek na polanie zawilców Fotografija: ) Na chodníku, 2) Vyhľad na rybníky v Lipsku, 3) Oddych na lúke veterníc Fényképek: ) Az ösvényen, 2) A Lipski tavak tájképe, 3) Pihenő a szellőrózsa réten Fotografie: ) In pista, 2)Una vista sui laghi di Lipsko, 3) Il riposo su un prato di anemoni 4

15 Trzeba tu być Musíte tu byť / El kell ide látogatni / Bisogna esserci W Gminie Zamość znajduje się wiele miejsc wartych zwiedzenia. Rozsiane po terenie są tu od setek lat. Niektóre z nich to: ponad 300-letnia kolumnowa figura w Lipsku, kamienna figura świętego Jana Nepomucena z XIX w. w Kalinowicach, barokowa figura św. Nepomucena w Pniówku, neogotycka kapliczka św. Antoniego w Mokrem. Bogatą historią przyciąga zbudowany w stylu neoromańskim kościół pw. św. Bartłomieja w Sitańcu z zachowaną o wiele starszą dzwonnicą i pobliskim cmentarzem z rzeźbami o wyjątkowej wartości artystycznej. Zdjęcia: ) Figura św. Jana Nepomucena w Pniówku, XVIII w., 2) Ponad 300-letnia kapliczka w Lipsku, 3) Dwór w Bortatyczach Kolonii, 4) Kościół w Sitańcu V obci Zamość sa nachádza veľa miest, ktoré stoja za návštevu. Nachádzajú sa tu stáročia. Sú to napr.: viac ako 300-ročná stĺpová socha v Lipsku, kamenná socha sv. Jána Nepomuckého z 9. storočia v dedine Kalinowice, baroková socha sv. Jána Nepomuckého v dedine Pniówek, neogotická kaplnka sv. Antona v Mokrom. Bohatú históriu má aj kostol sv. Bartolomeja v Sitańci, postavený v románskom štýle, so svojou oveľa staršou zvonicou a susedným cintorínom so sochami vysokej umeleckej hodnoty. Fotografija: ) Socha sv. Jána Nepomuckého v dedine Pniówek, 8. storočie, 2) Vyše 300-ročná kaplnka v Lipsku, 3) Dvor v dedine Bortatycze-Kolonia, 4) Kostol v Sitańci A Zamość nagyközségben számos látnivaló található, melyek már évszázadok óta itt vannak a környéken. Egyebek között a több mint 300 éves szobor Lipskben, a XIX. századi szent Jan Nepomucen kőszobor Kalinowicében, Szent Nepomucen barokk szobor Pniówekben, neogótikus Szt. Anton-kápolna Mokre faluban. Gazdag történetével sokakat vonz a neoromán stílusban épült szt. Bertalan templom Sitaniecben a jóval régebbi harangtoronnyal és a közeli temetővel, ahol kivételes művészeti értékkel bíró szobrok találhatók. Fényképek: ) Szt. Jan Nepomucen szobra, Pniówek, XVIII sz., 2) Több mint 300-éves Lipsk-i kápolna, 3) Udvarház Bortatyczace Koloniafaluban, 4) Templom Sitaniecben Ci sono molti luoghi interessanti da vedere nel Comune di Zamość, diffusi da secoli in tutto il territorio. Tra quelli più importanti sono: una scultura colonna a Lipsko che conta più di 300 anni, la figura in pietra di San Giovanni Nepomuceno del XIX sec. a Kalinowice, la figura barocca di San Nepomuceno a Pniówek, la cappella neogotica di S. Antonio a Mokre, la chiesa neoromanica di San Bartolomeo a Sitaniec con il campanile ancora più antico e il cimitero con sculture di gran valore artistico. Fotografie: ) Figura di San Giovanni Nepomuceno a Pniówek, XVIII sec., 2) Cappella di 300 anni a Lipsk, 3) Il palazzo nobile a Bortatycze Kolonia, 4) La Chiesa di Sitaniec 5

16 Trzeba tu być Musíte tu byť / El kell ide látogatni / Bisogna esserci Urokliwym zakątkiem Gminy Zamość jest stojąca nad źródełkiem kapliczka św. Romana. Z jej powstaniem są związane legendy, a wodzie przypisuje się właściwości lecznicze. Kapliczka stoi u podnóża zbocza, nazywanego lokalnie Łysą Górą. Odkryto na nim ślady wczesnośredniowiecznego grodziska z IX w. Na zachód od kapliczki znajduje się cmentarzysko kurhanowe z tego samego okresu. Latania samolotem, szybowcem czy skoków spadochronowych można nauczyć się na lotnisku Aeroklubu Ziemi Zamojskiej w Mokrem. Lotnisko powstało w okresie międzywojennym i ma ciekawą historię. Dziś również przyciąga odważnych śmiałków. Zdjęcia: ) Kapliczka nad źródełkiem w Lipsku Polesiu, 2) Skoki ze spadochronem 3) Neogotycka kapliczka w Mokrem 4) Lot szybowcem Očarujúcim zákutím obce Zamość je kaplnka sv. Romana stojaca pri prameni. Existuje veľa legiend spojených s jeho vznikom, a jeho vode sa pripisujú liečebné vlastnosti. Kaplnka stojí na kraji svahu, ktorý tu nazývajú Lysá hora. Boli na ňom objavené stopy sídliska pochádzajúceho z 9. storočia. Smerom na západ sa nachádza cintorín s mohylami z toho istého obdobia. Ak sa chcete naučiť pilotovať lietadlo alebo klzák či skákať s padákom, môžete to urobiť na letisku Aeroklubu zamojskej zeme v Mokrom. Letisko vzniklo v medzivojnovom období a má veľmi zaujímavú históriu. Dodnes priťahuje mnohých odvážlivcov. A Zamość nagyközség csodálatos táján található a forrás szélén álló Szt. Román kápolna. Építéséhez legenda fűződik, a forrásnak gyógyító tulajdonságokat tulajdonítanak. A kápolna a helybéliek által Łysa Górának (Kopasz-hegynek) nevezett domboldal tövében áll. A dombon IX. századi település romjaira bukkantak. A kápolnától nyugatra ugyanebből az időszakból származó kurgán temető található. A Mokre faluban található Aeroklubban lehet tanulni repülőgépet, vitorlázó repülőgépet vezetni, vagy ejtőernyővel ugrani. A repülőtér a két világháború között épült és érdekes története van. Ma vonzza a bátrakat. Fényképek: ) Kápolna a patak partján Lipsk Polesie falvában, 2) Ejtőernyős ugrás 3) Neogótikus kápolna Mokre faluban 4) Vitorlásrepülő út La Cappella dedicata a S.Romano costruita sopra una fonte è un luogo veramente magico, come la leggenda legata alle sue origini e come l acqua che secondo alcuni avrebbe i valori terapeutici. La cappella si trova ai piedi di una colle chiamata Łysa Góra (Colle Calva), dove gli archeologi hanno scoperto un villaggio del IX sec. All ovest della cappella si trova un cimitero con i kurgan dello stesso periodo. All aeroporto di Mokre, appartenente al Club Aeronautico di Zamość, uno può allenarsi in volo con un aereo piccolo, con l aliante oppure lanciarsi con paracadute. L aeroporto ha una ricca storia; è nato nel periodo tra le due guerre mondiali. Ancora oggi il suo fascino attira molti giovani coraggiosi. Fotografie: ) La Cappella sopra la fonte di Lipsko Polesie, 2) Lanci con paracadute 3) La Cappella neogotica a Mokre 4) Volare con l aliante Fotografija: ) Kaplnka pri prameni v dedine Lipsko-Polesie, 2) Skoky s padákom, 3) Neogotická kaplnka v Mokrom, 4) Let klzákom 6

17 Regionalna Izba Pamięci w Wysokiem Regionálna pamätná izba vo Wysokom / Regionális Emlékszoba Wysokie faluban / Museo delle tradizioni Locali di Wysokie 2 3 Założyły ją członkinie Koła Gospodyń Wiejskich w Wysokiem w 2005 r., dla zachowania pamięci o życiu mieszkańców w dawnej zamojskiej wsi. W drewnianym, stylowym budynku gromadzą sprzęty używane w chatach pod strzechą, a pamiętające jeszcze początek XX w. Liczba eksponatów wynosi ok. 300 i wciąż wzrasta. Co roku w okresie wiosennym odbywają się tu Dni z Tradycją i Dzień Muzealnika, kiedy to Panie oprowadzają po Izbie i częstują swojskim jadłem. Izba jest udostępniana turystom cały rok. Aby ją zwiedzić wystarczy telefonicznie skontaktować się z kustoszem tel Bola založená členkami Združenia vidieckych žien vo Wysokom v roku 2005 s cieľom zachovať pamäť o živote obyvateľov dávnej zamojskej dediny. V drevenej starobylej budove prechovávajú stroje používané v podobných chatách, ktoré ešte pamätajú začiatok 20. storočia. Počet exponátov je okolo 300 a stále rastie. Každoročne sa tu v jarnom období konajú Dni s tradíciou a Deň múzejníka, keď tieto dámy sprevádzajú návštevníkov po izbe a ponúkajú ich lokálnymi špecialitami. Izba je dostupná pre turistov celý rok. Ak ju chcete navštíviť, kontaktujte telefonicky kustóda na čísle: Az emlékszobát a Wysokie faluban működő Falusi Háziasszonyok köre alapította meg 2005-ben, a zamojski falu lakosai régi életformájának emlékére. A régi stílusú, fából épült házban a a XX. század elejéről származó zsindelytetős házakból származó berendezések kerültek kiállításra. A kiállítási tárgyak száma eléri a 300 darabot és folyamatosan nő. Minden évben tavasszal kerül megrendezésre a Hagyományok Napja és a Múzeumi Dolgozók Napja, amikor a háziasszonyok körbevezetik és helyi ételekkel kínálják a látogatókat. Az emlékszoba egész évben nyitva áll a turisták számára. A látogatás előtt telefonon jelentkezzenek be az emlékszoba felügyelőjénél az alábbi telefonszámon tel Il Museo è nato grazie alle donne del Circolo delle Contadine di Wysokie nel 2005 per coltivare la memoria della vita tradizionale in campagna. In una casa elegante in legno si raccolgono gli oggetti vari usati dai contadini all inizio del XX sec. Sempre aumenta il numero degli oggetti in esposizione e attualmente ne sono più di 300. Ogni anno, in primavera il Museo organizza gli Incontri con la Tradizione e la Giornata dell Operatore del museo. In quei giorni le donne di Wysokie offrono ai visitatori i piatti tradizionali fatti a casa. Il Museo è aperto per i turisti tutto l anno, è sufficiente telefonare alla Direttrice tel Zdjęcia: ) Wnętrze Izby, 2) Izba w Wysokiem, 3) Warsztat tkacki Fotografija: ) Vnútro izby, 2) Izba v dedine Wysokie, 3) Tkáčska dielňa Fényképek: ) A szoba berendezése, 2) Az emlékszoba Wysokie községben, 3) Szövőműhely Fotografie: ) L interno del Museo, 2) Il Museo di Wysokie, 3) Un telaio tradizionale 7

18 Barwne Dożynki Gminy Zamość Farebné dožinky obce Zamość / Zamość település színes aratóünnepsége / La Sagra del Grano nel Comune di Zamość Odbywają się w pierwszą niedzielę września. Jest to święto rolników i wszystkich mieszkańców, którzy wspólnie dziękują w modlitwie Panu Bogu za plony, a ludziom za trud rolniczej pracy. Uroczystość otwiera barwny korowód utworzony przez mieszkańców niosących dożynkowe wieńce i bochny chleba. Każdy z wieńców jest inny, a udekorowane chleby cieszą się opinią najpiękniejszych w regionie. Tłumy gości przyciągają wystawy rękodzieła i degustacja tradycyjnych potraw organizowanych na stoiskach 35 sołectw Gminy Zamość. A to wszystko przy ludowej muzyce. Zdjęcia: ) Dożynkowe stoisko, 2) Wieńce, 3) Święcenie plonów, 4) Współczesny dożynkowy wieniec Konajú sa v prvú septembrovú nedeľu. Je to sviatok roľníkov a všetkých obyvateľov, ktorí spoločnou modlitbou ďakujú Bohu za plodiny a ľuďom za ťažkú poľnohospodársku prácu. Slávnosť otvára farebný pochod obyvateľov, ktorí nesú dožinkové vence a pecne chleba. Každý veniec je iný a zdobené chleby sú známe ako najkrajšie v regióne. Výstavy ručného remesla a ochutnávka tradičných jedál organizovaná v stánkoch 35 šoltýstiev patriacich k tejto obci priťahujú zástupy hostí. Toto všetko sa odohráva za zvukov ľudovej hudby. Fotografija: ) Dožinkový stánok, 2) Vence, 3) Požehnanie plodín, 4) Súčasný dožinkový veniec Szeptember első vasárnapján kerül megrendezésre. A mezőgazdaságban dolgozók és valamennyi lakos ünnepe, ahol közös imával mondanak köszönetet az Istennek a terményekért, és az embereknek a földeken végzett nehéz munkájukért. Az ünnepség az ünnepi koszorúkat és kenyércipókat hordozó lakosok színes felvonulásával kezdődik. Valamennyi koszorú más, a feldíszített kenyerek sokak szerint a régióban a legszebbek közé tartoznak. Zamosc község 35 települése kézimunkái kiállítása és hagyományos ételei kóstolója nagy közönséget vonz. Ezt mind népzene kíséri. Fényképek: ) Aratási kirakodóvásár, 2) Koszorú, 3) A termények megáldása, 4) Modern aratási koszorú Si svolge la prima domenica di settembre ed è una festa dei contadini e di tutti gli abitanti che insieme ringraziano Dio per la buona annata e i collaboratori per il loro lavoro. La festa si apre con una processione colorata dei cittadini che portano le ghirlande e le pagnotte decorate. Ogni ghirlanda è diversa da altre, mentre le pagnotte sono le più belle nella regione. Le esposizioni artigiane e l assaggio dei prodotti agrari tradizionali, organizzati nelle bancarelle di tutte le 35 località del Comune di Zamość, attirano molti ospiti. La festa è accompaganta dalla musica popolare. Fotografie: ) Una bancarella con prodotti artigiani alla Festa del Grano, 2) Le ghirlande per la Festa del Grano, 3) La benedizione delle raccolte di grano, 4) Una ghirlanda moderna con spighe di grano e fiori 8

19 Gmina Zamość ul. Peowiaków 92, Zamość, tel , fax tel. kierunkowy prefix, kod pocztowy: Zamość PARTNERZY PROJEKTU Projektoví partneri: A projekt partnerei: I Partner del Progetto: Urząd Gminy Zamość ul. Peowiaków 92, Zamość tel , fax gmina@zamosc.pl Ośrodek Promocji, Turystyki i Sportu Gminy Zamość ul. Peowiaków 92, Zamość, tel./fax , promocjagminy@zamosc.pl Gmina Zamość ul. Peowiaków 92, Zamość tel , fax gmina@zamosc.pl Ubytovacie a gastronomické služby Szállás és gasztronómia Pernottamento e gastronomia Šport, rekreácia a cestovný ruch Sport, szabadidő és turisztika Sport, tempo libero e turismo Agentúra regionálneho rozvoja Poloniny (Słowacja) Stakčinska 4, Snina tel./fax svatoslav.hustak@mail.t- -com.sk Gmina Sárospatak (Węgry) Kossuth utca 44, H-3950 Sárospatak tel fax sarospatak@sarospatak.hu Gmina Staffolo (Włochy) Via XX Settembre, 4 Staffolo tel , fax comune.staffolo@provincia.ancona.it Agroturystyka Przy źródełku Teodozja Machałek Wierzchowiny tel Więcej na stronach: Wydawca: Gmina Zamość, ul. Peowiaków 92, Zamość, tel , fax gmina@zamosc.pl ISBN: Wydawca: Zakład Poligraficzny Krystyna Górska, Zamość, Skokówka, ul. Ogrodnicza 34, ISBN: Zdjęcia na okładkach: pierwsza - kapliczka św. Romana, ostatnia - na Ułańskim Szlaku Konnym Zdjęcia: Jerzy Cabaj, Zbigniew Pietrynko, Krzysztof Próchnicki, zbiory Gminy Zamość Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze Oddział w Rzeszowie ul. Jana Matejki 2, Rzeszów tel , fax biuro@pttkrzeszow.pl 9

20 IMPREZY W GMINIE ZAMOŚć: Europejskie Dni z Tradycją. Regionalna Izba Pamięci w Wysokiem maj. Rajd Pieszy Leśne Skrzaty. Teren Gminy Zamość i Roztocza - czerwiec. Dni Samorządowca. Europejskie Igrzyska i Festiwal Muzyka Europy - czerwiec. Letni Festiwal Turystyczny. Dzień Susła. Boisko śródleśne w Mokrem lipiec. Kresowe Spotkania Miłośników Konia Orientalnego. Stadnina Koni Małopolskich Tarka w Wólce Wieprzeckiej sierpień. Dożynki Europy. Sołectwa Gminy Zamość wrzesień. Rajd Pieszy z Mikołajem. Teren Gminy Zamość i Roztocza - grudzień. Podujatia v obci Zamość: - Európske dni s tradíciou. Regionálna pamätná izba vo Wysokom - máj - Peší beh Lesné škriatky Územie obce Zamość a Roztocza - jún - Dni samosprávy Európske hry a Festival Hudba Európy - jún - Letný turistický festival Deň sysľa Lesné ihrisko v Mokrom - júl - Kresové stretnutia milovníkov východných koní Stajne malopoľských koní Tarka v dedine Wólka Wieprzecka - august - Európske dožinky Šoltýstva obce Zamość prvá septembrová nedeľa - Peší beh s Mikulášom Územie obce Zamość a Roztocza - december A Zamość település eseményei: - Az európai hagyományok napija. Regionális Emlékszoba, Wysokie május Erdei Törpék gyalogos túra. Zamość és Roztocza települések június. - Önkormányzatok Napja. Európai Játékok és Európa zenéje június. - Nyári Zenei Fesztivál. A mormota napja. Erdei Futballpálya, Mokre július. - Az orientális ló kedvelőinek kelet- -lengyel találkozója. Tarka Kis-lengyelországi Lótenyészet, Wólka Wieprzecka augusztus. - Európai aratóünnep. Zamość nagyközség falvai szeptember első vasárnapja. - Gyalogostúra a Mikulással. Zamość és Roztocze települések december. Calendario eventi in Comune di Zamość: - Europejskie Dni z Tradycją. Regionalna Izba Pamięci w Wysokiem Incontri con la tradizione Museo delle Tradizioni di Wysokie - maggio. - Rajd Pieszy Leśne Skrzaty. Gita turistica Gnomi della foresta. Teritorio del Comune di Zamość e Roztocze giugno. - Dni Samorządowca. La giornata dell Autonomia locale. Gara d Europa e Musica d Europa - giugno - Letni Festiwal Turystyczny. Dzień Susła. Festival Estivo del Turismo. Giornata del citello Campo sportivo a Mokre luglio. - Kresowe Spotkania Miłośników Konia Orientalnego. Incontri di Amici del Cavallo Orientale Stadnina Koni Małopolskich Tarka w Wólce Wieprzeckiej. Scuderia dei Cavalli Tarka a Wólka Wieprzecka agosto. - Dożynki Europy. Festa del Grano del Comune di Zamość prima domenica del settembre. - Rajd Pieszy z Mikołajem. Gita turistica con S. Nicola Comune di Zamość e Roztocze dicembre.