Profilaktyka raka szyjki macicy

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Profilaktyka raka szyjki macicy"

Aneta Kołodziej
8 lat temu
Przeglądów:

1 Profilaktyka raka szyjki macicy Lek. Dominika Jasińska-Stasiaczek Katowice,

2 Co to jest szyjka macicy? Macica zbudowana jest z trzonu i szyjki. Szyjka macicy składa się z części brzusznej i z części pochwowej Część pochwowa ma bezpośredni kontakt ze środowiskiem zewnętrznym przez pochwę jest też dostępna badaniem ginekologicznym

3 Co to jest szyjka macicy? Wewnątrz szyjki znajduje się kanał szyjki macicy, z ujściem zewnętrznym do pochwy i ujściem wewnętrznym do jamy macicy Część pochwową szyjki macicy pokrywa nabłonek wielowarstwowy płaski, a kanał szyjki wyściela nabłonek jednowarstwowy gruczołowy

4 Nadżerka Nadżerka prawdziwa (ubytek nabłonka) jest objawem bardzo niebezpiecznym. Często jednak lekarze potocznie nazywają nadżerką szyjki macicy objaw, w którym na powierzchnię części pochwowej wydostaje się nabłonek gruczołowy z kanału i spycha na boki nabłonek wielowarstwowy płaski. Właściwa nazwa tego objawu to EKTOPIA, czyli nadżerka rzekoma.

5 Ektopia może występować u kobiet zdrowych Ale może też być objawem toczącej się infekcji bakteryjnej lub wirusowej Jeśli jest objawem infekcji wirusem HPV, to w przyszłości może u takiej kobiety powstać rak EKTOPIA

6 Rak szyjki macicy Jest trzecim pod względem częstości nowotworem złośliwym u kobiet na świecie W Polsce zajmuje 6.miejsce (4% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe u kobiet) Chorują kobiety w każdym wieku, szczyt zachorowania przypada na 45-64r.ż. Rośnie wskaźnik zachorowań w młodszym wieku (35-45r.ż.), co wiąże się prawdopodobnie z coraz młodszym wiekiem inicjacji seksualnej

7 Rak szyjki macicy Częstość zachorowań na nowotwory złośliwe u kobiet w Polsce w 2010r. 22% 1. Pierś 34% 2. Jelito grube 3. Płuco 4. Trzon macicy 5. Jajnik 10% 6. Szyjka macicy 7. Nerka 8. Żołądek 3% 3% 3% 4% 5% 7% 9% 9. Tarczyca Inne

8 Rak szyjki macicy W 2010r. w Polsce odnotowano 3000 nowych zachorowań na raka szyjki macicy Liczba zgonów z powodu raka szyjki macicy w 2010r. wynosiła ponad 1700 Wiąże się to ze zbyt późnym rozpoznawaniem raka czytaj wciąż za mało kobiet poddaje się badaniom profilaktycznym dającym szanse na całkowite wyleczenie

9 Rak szyjki macicy czynniki ryzyka Infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego HPV Wczesna inicjacja seksualna Wielu partnerów seksualnych Palenie papierosów Duża liczba porodów Koinfekcja wirusem HPV i drobnoustrojem Chlamydia trachomatis Niski status socjoekonomiczny, słaba higiena osobista Rasa czarna

10 Rak szyjki macicy czynniki ochronne Szczepienie przeciw wirusom HPV Regularne badanie cytologiczne Późny wiek inicjacji seksualnej Pozostawanie jak najdłużej w obustronnej monogamii seksualnej Rozpoznawanie i leczenie infekcji pochwy i szyjki macicy, szczególnie chlamydiozy, która ułatwia wirusom HPV inwazję komórkową

11 Rak szyjki macicy Rak szyjki macicy NIE DAJE żadnych objawów we wczesnych stadiach zaawansowania! Badania profilaktyczne wykonuje się u kobiet bezobjawowych Upławy, bóle, pieczenie i świąd (najczęstsze przyczyny zgłaszania się do ginekologa) to objawy niespecyficzne, występujące w każdym wieku w stanach zapalnych pochwy i przy zaburzeniach hormonalnych W przypadku raka powyższe objawy świadczą o wysokim stopniu zaawansowania wtedy może być ZA PÓŹNO!

12 Rak szyjki macicy - profilaktyka Regularnie wykonuj badanie cytologiczne Pierwsze badanie cytologiczne należy wykonać w ciągu 3 lat od inicjacji seksualnej, nie później niż do 21r.ż Powtarzaj badanie cytologiczne 1x/rok, aż do trzech badań prawidłowych wtedy częstość można zredukować do 1x/3lata

13 Rak szyjki macicy - profilaktyka Nieprawidłowy wynik cytologii weryfikuje się badaniem kolposkopowym czyli oglądaniem szyjki pod mikroskopem W razie dalszych wątpliwości pobiera się biopsję ze zmian niepokojących celem oceny histopatologicznej

Rak szyjki macicy - przeżycie Regularne badania profilaktyczne pozwalają wykryć stany przedrakowe oraz raka we wczesnym stadium zaawansowania, co daje 75-100% szans na wyleczenie Stopień

14 Rak szyjki macicy - przeżycie Regularne badania profilaktyczne pozwalają wykryć stany przedrakowe oraz raka we wczesnym stadium zaawansowania, co daje % szans na wyleczenie Stopień zaawansowania wg FIGO Stadium zaawansowania wg KZNZ Przeżycia 5-letnie (%) 0 przedinwazyjne 100 I miejscowe 75 II III IV lokoregionalne wczesne (ograniczone do szyjki) lokoregionalne późne (nacieka sąsiadujące narządy) Uogólnione (przerzuty do odległych narządów)

15 Rak szyjki macicy - patogeneza Związek pomiędzy zachorowalnością na raka szyjki macicy a: wczesną inicjacją seksualną liczbą partnerów seksualnych liczbą wcześniejszych partnerek seksualnych u partnera chorej na raka szyjki macicy, Wskazuje, że etiologia raka szyjki macicy jest związana z czynnikiem przenoszonym drogą płciową. RAK SZYJKI MACICY NIE JEST CHOROBĄ DZIEDZICZNĄ

16 Rak szyjki macicy - patogeneza 99,8% raków szyjki macicy zawiera w swoich komórkach DNA wysokoonkogennych typów wirusa brodawczaka ludzkiego, z czego ponad 70% stanowią HPV 16 i 18 około 50% zmian patologicznych szyjki macicy wywołana jest obecnością HPV 6, 11, 16, 18 ponad 90% łagodnych zmian brodawkowatych narządów płciowych wywołana jest przez zakażenia HPV 6 i 11

17 Rak szyjki macicy - patogeneza

18 Wirus brodawczaka ludzkiego HPV Wirus z rodziny papillomawirusów. Istnieje ponad 100 typów tego wirusa. HPV 16 jest najczęściej występującym typem wirusa. Drugim co do częstości jest HPV 18. Można wyróżnić dwie grupy HPV: 1. o niskim ryzyku onkologicznym np. HPV 1 i 2 wywołujące brodawki stóp czy HPV 6 i 11 wywołujące kłykciny kończyste 2. wysokoonkogenne np. HPV 16, 18, 45, 31 i inne, wywołujące raki szyjki macicy, sromu, pochwy, prącia, gardła, krtani

19 Wirus brodawczaka ludzkiego HPV Zakażenie HPV jest najczęstszą chorobą przenoszoną drogą płciową Przyjmuje się, że około 70% populacji ludzkiej w ciągu swojego życia przechodzi zakażenie HPV Do infekcji dochodzi przez kontakt z naskórkiem albo drogą płciową Prezerwatywa nie chroni przed infekcją, bo wirus może znajdować się na skórze okolicy łonowej

20 Wirus brodawczaka ludzkiego HPV Większość infekcji HPV przebiega bezobjawowo z samowyleczeniem i usunięciem wirusa z organizmu W części przypadków dochodzi jednak do zakażenia przetrwałego, którego konsekwencją może być rak

21 Wirus brodawczaka ludzkiego HPV Nie ma możliwości leczenia infekcji HPV brak skutecznych leków przeciwwirusowych, podejmowane próby leczenia nie powodowały usunięcia wirusa z organizmu Jedyną drogą obrony przed HPV jest zapobieganie infekcji w postaci szczepień profilaktycznych

22 Szczepionka przeciw HPV Dostępne są dwa rodzaje szczepionek: 1. Dwuwalentna, przeciw HPV 16 i Czterowalentna, przeciw HPV 16 i 18 oraz HPV 6 i 11

23 Szczepionka przeciw HPV Skuteczność obu szczepionek oceniana jest bardzo wysoko Najnowsze badania naukowe pokazują, że po szczepieniach powstaje odporność tzw. krzyżowa na inne typy wirusa, m.in. HPV 45 i 31 Potwierdzono, że większa ochrona krzyżowa jest po szczepieniu szczepionką dwuwalentną Szczepionka czterowalentna natomiast chroni dodatkowo przed większością zmian łagodnych, w tym przed uciążliwymi kłykcinami kończystymi

24 Szczepionka przeciw HPV Obie szczepionki są rekomendowane do stosowania u dziewczynek w wieku lat 1) Można podawać szczepionki także dziewczynkom w wieku 9-10 lat oraz kobietom w wieku lat (pod warunkiem, że nie rozpoczęły współżycia) 1) 1. Centers for Desease Control and Prevention. Morb Mortal wkly Rep. 2010;

25 Szczepionka a rak szyjki macicy Szczepienie przeciw HPV nie jest szczepieniem na raka szyjki macicy! Szczepionka zmniejsza ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy o ok.70% Pozostałe 30% jest nadal realnym ryzykiem Dlatego należy nadal wykonywać regularne badanie cytologiczne mimo szczepień SZCZEPIENIE + CYTOLOGIA = 100% OCHRONY

26 Piśmiennictwo Krajowy Rejestr Nowotworów, Wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologii PTG Wytyczne American Society for Colposcopy and Cervical Pathology ASCCP Wytyczne Advisory Committee on Immunization Practices ACIP

27 Dziękuję za uwagę Lek. Dominika Jasińska-Stasiaczek Katowice,

Podobne dokumenty

PILOTAŻOWY PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) W GMINIE ZAGNAŃSK NA LATA 2013-2017

Załącznik nr 1 do Uchwały nr 68/2013 Rady Gminy Zagnańsk z dnia 26 sierpnia 2013 roku PILOTAŻOWY PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) W GMINIE ZAGNAŃSK NA LATA 2013-2017 Autor