Korzyści z prywatyzacji odczuje każdy z nas

Transkrypt

1 polska EnerGIA magazyn NR 8 (10) sierpień 2009 grupy tauron ISSN Jan Bury Korzyści z prywatyzacji odczuje każdy z nas Rynek energii Hiszpania Czas biogazu Energetyczny ekofan

2

3 spis treści Prawdy i mity str flesz gospodarczy Energia dla Orlenu Łatwiej wybrać tańszego sprzedawcę energii Czesi inwestują w modernizację źródeł energii Projekt dla odbiorców energii o niskich dochodach Atom zagrożony 06 wywiad z Janem Burym, wiceministrem Skarbu Państwa Korzyści z prywatyzacji odczuje każdy z nas 08 Finanse Lepiej, ale nadal kiepsko 09 Notowania 10 wydarzenia Festiwal Tauron Nowa Muzyka w grupie Strona bardziej przyjazna Trzeba być przygotowanym Konwersja akcji w Tauronie Inwestycja w Bielsku-Białej coraz bliżej Wczesna diagnoza zapobiega awariom Kolejna placówka Elvity otwarta EC Tychy po walnym Festiwal Sacrum Profanum już po raz siódmy Tauron Cup wkrótce na Błoniach 16 wydarzenia Energetyczny biały szkwał 18 energia w UE Kompromis w sprawie dyrektywy IED 20 Raport Rynek energii elektrycznej Hiszpania 22 media Energetyczny Ekofan 24 Prawdy i mity Nadchodzi czas biogazu 26 Innowacje Elektrownia Stalowa Wola stawia na biomasę 28 Energia inaczej O czym nam mówią plamy na Słońcu 30 Felieton Nieefektywna efektywność? Wydawca: Tauron Polska Energia SA, Departament Komunikacji Rynkowej i PR, dyrektor Paweł Gniadek, pawel.gniadek@tauron-pe.pl, tel Redaktor naczelny: Marcin Lauer, marcin.lauer@tauron-pe.pl, tel Redakcja: Polska Energia, ul. Lwowska 23, Katowice, fax , redakcja@tauron-pe.pl Zespół redakcyjny: Magdalena Rusinek, magdalena.rusinek@tauron-pe.pl, tel , Jacek Sakrejda, jacek.sakrejda@tauron-pe.pl, tel Współpraca w Grupie Tauron: Południowy Koncern Energetyczny SA: Dariusz Wójcik, dariusz.wojcik@pke.pl, tel ; Elektrownia Stalowa Wola SA: Jerzy Wieleba, j.wieleba@esw.pl, tel Enion SA: Ewa Groń, ewa.gron@enion.pl, tel ; EnergiaPro SA: Anna Wojcieszczyk, anna.wojcieszczyk@wr.energiapro.pl, tel ; Elektrociepłownia Tychy SA: Aleksandra Gajecka, aleksandra.gajecka@ec-tychy.pl, tel ; Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Katowice SA: Karolina Kmon, kkmon@pec.katowice.pl, tel ; Enion Energia Sp. z o.o.: Elżbieta Bukowiec, elzbieta.bukowiec@enionenergia.pl, tel ; EnergiaPro Gigawat Sp. z o.o.: Marta Głuszek, marta.gluszek@gigawat.pl, tel Realizacja wydawnicza: Direct Publishing Group, ul. Genewska 37, Warszawa Biuro reklamy: Anna Mocior, a.mocior@dp-group.com.pl, Wydawca nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca materiałów oraz zastrzega sobie prawo ich redagowania i skracania. Zdjęcie na okładce: Jacek Pióro Numer zamknięto 6 sierpnia 2009 r. foto: Agentur für Erneuerbare Energien Marcin Lauer Redaktor naczelny Bez ogórków Przez lata okres letniej kanikuły zwany był sezonem ogórkowym. Nazwa pochodzi oczywiście od pory zbioru ogórków, ale jego prawdziwy sens wiązał się z brakiem ciekawych wydarzeń w miastach artyści i politycy wyjeżdżali na wakacje, więc gazety nie miały za bardzo o czym pisać. Ostatnio pojęcie to coraz bardziej odchodzi do lamusa i także w czasie wakacji nie możemy narzekać na nudę. Tematem, który zdominował w ostatnich tygodniach debatę publiczną, przynajmniej w obszarze gospodarki, są plany prywatyzacyjne rządu dotyczące m.in. firm energetycznych. Dlatego też Czytelnikom Polskiej Energii proponujemy rozmowę z wiceministrem Janem Burym, który z ramienia Ministerstwa Skarbu Państwa nadzoruje funkcjonowanie sektora elektroenergetycznego. Tegoroczne lato długo zostanie w pamięci mieszkańców Dolnego Śląska, którzy ucierpieli w wyniku gwałtownych burz, jakie przeszły nad regionem 23 lipca. O tym, jak nawałnice wpłynęły na pracę energetyków z Dolnego Śląska i infrastrukturę techniczną, pisze Anna Wojcieszczyk. Miesiąc temu pisaliśmy o Festiwalu Energii w Jaworznie, dziś zapraszamy na kolejne ciekawe wydarzenie, w którego wsparcie zaangażowała się nasza Grupa. Festiwal Tauron Nowa Muzyka, bo o nim mowa, odbędzie się w Katowicach w dniach sierpnia. Na terenach byłej kopalni Katowice zaprezentują się najważniejsi twórcy muzyki elektronicznej. Imprezie towarzyszy wielkie zainteresowanie mediów, które porównują je do organizowanego w Mysłowicach Off Festivalu. Relację zamieścimy we wrześniowym numerze Polskiej Energii. Życzę przyjemnej lektury! polska EnerGIA nr 8 (10)/2009 3

4 flesz gospodarczy FOTO: reporter Energia dla Orlenu EnergiaPro Gigawat należąca do Grupy Tauron oraz PGE Rzeszowskie Zakłady Energetyczne wygrały przetarg na dostawy energii elektrycznej dla ponad 1,4 tys. punktów należących do Orlenu zarówno sieci stacji paliw, jak i zaplecza logistycznego i administracyjnego płockiego koncernu. Orlen podpisał z dostawcami roczny kontrakt. Decydując się na nowych dostawców, po raz pierwszy skorzystał z zasady Third Part Access (TPA), która umożliwia wybór dowolnego dostawcy. Koncern ocenia, że dzięki nowemu kontraktowi koszty własne oraz koszty zakupu energii znacznie się obniżą nawet o kilkanaście procent. (KSz) Łatwiej wybrać tańszego sprzedawcę energii Czesi inwestują w modernizację źródeł energii Czeski koncern energetyczny ČEZ chce inwestować w modernizację źródeł wytwarzania energii. Plany zakładają, że wartość tych inwestycji sięgnie 100 mld koron (ok. 16 mld zł). Celem jest zmniejszenie emisji SO 2 i NO x o ponad 50 proc. oraz znaczące obniżenie emisji CO 2. To część kompleksowego programu modernizacji źródeł krajowych, na który przeznaczono już 23,2 mld koron. Koncern, który jest właścicielem dwóch elektrowni atomowych, myśli o kolejnej w Temelinie. Liczy na poparcie polityczne, gdyż długookresowe prognozy zużycia energii elektrycznej w Republice Czeskiej przewidują ryzyko jej braku już w następnym dziesięcioleciu. Około osiem lat ma trwać okres badania oddziaływania środowiskowego oraz gromadzenia potrzebnych dokumentów. ČEZ zakłada, że wybudowanie nowych reaktorów może trwać ok. 15 lat. (SO) FOTO: reporter Urząd Regulacji Energetyki wydał w lipcu decyzję, która ułatwi producentom energii dostęp do nowych rynków zbytu i zwiększy konkurencję. Rozstrzygnął bowiem spór, jaki toczyły ze sobą Łódzki Zakład Energetyczny i Vattenfall Distribution. Vattenfall jako dystrybutor zamierzał pobierać opłaty za dokonywanie odczytów liczników u klientów, którym energię w regionie sprzedawał Łódzki Zakład Energetyczny. Z punktu widzenia konsumenta oznaczało to dodatkowe koszty i zbędne problemy. Zwłaszcza, że od 1 lipca 2007 r. gospodarstwa domowe oraz firmy mogą bez ograniczeń zmieniać sprzedawcę energii. Ale dotąd takiej zmiany dokonało w skali kraju zaledwie tysiąc odbiorców i 1,3 tys. firm. W Polsce funkcjonuje bowiem kilkunastu dystrybutorów energii elektrycznej, którzy są na rynku monopolistami. Aby sprzedawca, czyli spółka obrotu energią, mógł działać na terenie funkcjonowania Operatora Systemu Dystrybucyjnego, konieczne jest podpisanie między nimi specjalnej generalnej umowy o dystrybucji. URE nie posiada uprawnień do wprowadzania jednego, standardowego wzorca umowy. W tym przypadku, jak przyznaje prezes URE Mariusz Swora, konieczna była reakcja ze strony urzędu i wydanie jednoznacznej decyzji, która uchroni kieszeń odbiorcy energii i ułatwi dostęp do lokalnego rynku. (KSz) FOTO: arch. 4 polska EnerGIA nr 8 (10)/2009

5 Projekt dla odbiorców energii o niskich dochodach Atom zagrożony Jesienią resort gospodarki planuje przedstawić w Sejmie projekt wsparcia odbiorców energii elektrycznej o niskich dochodach. Pozwoli on uwolnić ceny prądu dla odbiorców indywidualnych. Gdyby wszedł w życie, to już od przyszłego roku tzw. wrażliwi odbiorcy energii, korzystający z pomocy społecznej, mogliby uzyskać tańszą energię elektryczną. Ministerstwo Gospodarki projektem tym zastąpiło pomysł niższej ceny energii do pewnego pułapu zużycia, który po analizie okazał się niezgodny z przepisami unijnymi. Zakłady energetyczne w rozliczeniach podatkowych uwzględniałyby poniesione przez siebie koszty, jednak musiałyby przedstawić opłacony przez odbiorcę rachunek. Wicepremier Waldemar Pawlak zapewnia, że projekt trafi pod obrady Sejmu już w październiku. Jest zdania, iż uwolnienie cen energii dla gospodarstw domowych dobrze wpłynie na funkcjonowanie rynku. Opcja dopracowywana przez resort gospodarki jest z administracyjnego punktu widzenia tańsza, gdyż pracownicy pomocy społecznej nie uczestniczyliby w przekazywaniu pieniędzy odbiorcy energii, jedynie dostarczaliby przedsiębiorstwom energetycznym listy osób potrzebujących pomocy. (KSz) FOTO: arch. Polskie plany uzyskania energii z siłowni atomowej już w 2018 r. mogą zostać zawieszone. W projekcie budowy elektrowni atomowej Ignalina II na Litwie miały uczestniczyć Polska, Litwa, Estonia i Łotwa. Tymczasem prezydent Litwy Dalia Grybauskaite oznajmiła, że w czasie kryzysu projekt ten nie jest priorytetowy. Nierozstrzygnięte są także losy spółki inwestycyjnej LEO LT powołanej w celu realizacji projektów energetycznych: budowy nowej elektrowni atomowej i dwóch mostów energetycznych (litewsko-polskiego i litewsko-szwedzkiego), gdyż Sąd Konstytucyjny orzekł, że przyjęta ustawa o powołaniu LEO LT jest sprzeczna z konstytucją, nie zapewnia przejrzystości finansowania budowy siłowni atomowej i propaguje monopolizację rynku. To z kolei nie sprzyja planom budowy elektrowni atomowej, zwłaszcza że prezydent Grybauskaite, odnosząc się do planów budowy reaktorów na Białorusi, w odległości 50 km od Wilna i w Rosji w obwodzie kaliningradzkim, rozważa, czy nie lepiej inwestować w wiatraki, geotermię, biomasę lub spalanie odpadów. (SO) polska EnerGIA nr 8 (10)/2009 5

6 wywiad Rozmowa z janem Burym, wiceministrem Skarbu Państwa Korzyści z prywatyzacji odczuje każdy z nas Ministerstwo Skarbu Państwa planuje sprzedać większościowy pakiet akcji grupy energetycznej Enea inwestorowi strategicznemu. Czy sprzedaż nastąpi poprzez ogłoszenie przez MSP wezwania na akcje, czy też poprzez zaproszenie do negocjacji? Wierzę, że drugi etap prywatyzacji Enei będzie równie dużym sukcesem, co zeszłoroczny debiut. Planujemy, aby w wyniku negocjacji został wyłoniony inwestor, z którym Skarb Państwa podpisze umowę zobowiązującą go m.in. do ogłoszenia wezwania do zapisywania się na sprzedaż akcji spółki. Co to oznacza dla prywatyzacji innych spółek energetycznych? Pamiętajmy, że prywatyzacja energetyki to nie tylko cztery największe grupy energetyczne. Zgodnie z planem realizujemy założenia Programu dla elektroenergetyki, który przewiduje zakończenie w 2009 r. procesu prywatyzacji kilku mniejszych spółek z tej branży, m.in.: Zakładu Produkcyjno-Remontowego Energetyki Jedlicze czy Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w Legnicy, w których już niedługo zaprosimy potencjalnych inwestorów do negocjacji. Kolejne ciekawe spółki to Elektrociepłownia Zabrze, Zespół Elektrociepłowni Bytom, Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Chrzanowie, w których trwa odbiór analiz przedprywatyzacyjnych od doradców. Natomiast w Nadwiślańskiej Spółce Energetycznej zakończył się proces due diligence i na początku września będziemy oczekiwali złożenia ofert wiążących. W Zespole Elektrowni Pątnów Adamów Konin zamierzamy dokończyć prywatyzację w 2010 r. Wszczęliśmy procedurę zmierzającą do znalezienia dla To, co jest zdecydowanie ważniejsze zarówno dla gospodarki, jak i samej spółki, to próba przewidzenia długofalowych skutków prywatyzacji, korzyści, jakie będzie z tego miała sama spółka i nasza gospodarka PAK-u współinwestora strategicznego, który przystąpi do umowy prywatyzacyjnej. Sama prywatyzacja realizowana będzie przez sprzedaż należących do Skarbu Państwa akcji PAK-u, z jednoczesną sprzedażą na rzecz tego inwestora akcji kopalń KWB Adamów i KWB Konin. MSP planowało zaprosić inwestorów do rokowań w sprawie sprzedaży akcji spółki Energa. Kiedy może dojść do tej transakcji? Dla Energi planujemy prywatyzację w 2010 r. Chcemy w trybie negocjacji FOTO: Jacek pióro podjętych na podstawie publicznego zaproszenia pozyskać dla tej spółki inwestora branżowego. Pod koniec lipca opublikowaliśmy ogłoszenie na wybór doradcy prywatyzacyjnego, który wykona analizy przedprywatyzacyjne, opracuje strategię prywatyzacji spółki oraz będzie uczestniczył w negocjacjach. W ciągu kilku najbliższych miesięcy chcemy zamknąć ten etap. Kiedy można spodziewać się oferty publicznej Polskiej Grupy Energetycznej? Zarówno sama spółka, jak i doradcy w procesie IPO podtrzymują intencję przeprowadzenia debiutu giełdowego jeszcze w IV kwartale tego roku i nie mam powodów do kwestionowania tego terminu. Jak ta sytuacja przekłada się na perspektywy prywatyzacji Grupy Tauron? Debiut PGE będzie jednym z największych debiutów giełdowych na świecie w tym roku, a zatem musimy mieć na uwadze ograniczone możliwości inwestorów z jednej branży. Nie zapominajmy również, że działamy w sytuacji zawirowań na rynkach finansowych i dlatego też planujemy sprzedaż większościowego pakietu akcji Taurona w 2010 r. inwestorowi branżowemu, a nie na giełdzie. Aby było to możliwe w trybie negocjacji, pracujemy obecnie nad zmianą zapisów Programu dla elektroenergetyki oraz projektu Polityka energetyczna Polski do 2030 r.. Ostatnio coraz liczniejsze są głosy, że kryzys nie jest dobrym czasem na sprzedaż przedsiębiorstw z sektora energetycznego. Celem każdej prywatyzacji jest dobrze pojęty interes Skarbu Państwa. Cena to 6 polska EnerGIA nr 8 (10)/2009

7 FOTO: Jacek pióro niejedyne kryterium, którym kieruje się minister Skarbu Państwa, analizowana jest również sytuacja na rynku otoczenie ekonomiczne, w którym podejmujemy decyzję. Dodatkowo przepisy prawa precyzyjnie określają zasady prywatyzacji i warunki, na jakich może być ona przeprowadzana. W całym procesie nie uwzględnia się wyłącznie bieżących korzyści finansowych. To, co jest zdecydowanie ważniejsze zarówno dla gospodarki, jak i samej spółki, to próba przewidzenia długofalowych skutków prywatyzacji, korzyści, jakie będzie z tego miała sama spółka i nasza gospodarka. Bardzo dobrym przykładem jest tu prywatyzacja sektora elektroenergetycznego. W sytuacji zawirowań na rynkach finansowych podjęliśmy decyzję o prywatyzacji niektórych koncernów energetycznych w trybie negocjacji. Oczekujemy, że wejście inwestora strategicznego spowoduje znaczne zwiększenie zdolności kredytowej spółek, które niepoddane procesom prywatyzacyjnym nie byłyby w stanie podjąć inwestycji na większą skalę. Jedynie w przypadku wzmocnienia siły ekonomicznej polskiego sektora elektroenergetycznego możliwa będzie jego modernizacja. Korzyści prywatyzacji z udziałem silnego inwestora branżowego są oczywiste. Ich pozytywne efekty odczuje nie tylko branża elektroenergetyczna, ale dzięki zapewnieniu bezpieczeństwa nieprzerwanych i niezakłóconych dostaw, również każdy z nas. Z drugiej strony, wieloletnie zaniedbania i brak inwestycji w przestarzałą infrastrukturę wytwórczą i dystrybucyjną mogą grozić coraz częstszymi wyłączeniami prądu. Jakie zatem kolejne kroki są przewidywane w związku z prywatyzacją Taurona? Podstawową kwestią jest tu zmiana Programu dla elektroenergetyki. Dokument w obecnym kształcie dopuszcza prywatyzację Tauron Polska Energia SA jedynie poprzez giełdę w dwóch transzach. Jak już wspomniałem, w obecnej sytuacji korzystniejsza jest prywatyzacja z udziałem inwestora branżowego. Dodatkowo przygotowany przez ministra gospodarki dokument Polityka energetyczna Polski do 2030 r. mówi o utrzymaniu przez Skarb Państwa nadzoru właścicielskiego nad Tauronem m.in. poprzez zachowanie ponad 50 proc. akcji w rękach Skarbu Państwa. Wykluczałoby to jednak sprzedaż spółki inwestorowi branżowemu. W związku z tym przekazaliśmy odpowiednie wnioski do Rady Ministrów i do ministra gospodarki. Dziękuję za rozmowę. Rozmawiał Marcin Lauer polska EnerGIA nr 8 (10)/2009 7

8 finanse Od kilku tygodni rosną emocje związane ze wzrostami notowań na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. Pomimo kilkudziesięcioprocentowych wzrostów, ceny akcji są ciągle niższe niż rok temu Lepiej, ale nadal kiepsko Giełdowe spadki sięgnęły dna 18 lutego br. wtedy indeks WIG 20 spadł do poziomu 1253,24 pkt. Do 3 sierpnia WIG 20 urósł do 2158,54 pkt. Taki wzrost WIG 20 oraz pozostałych indeksów na pewno cieszy wszystkich akcjonariuszy i szefów spółek giełdowych. Wielu analityków i komentatorów już ogłosiło koniec bessy i ich zdaniem może być tylko lepiej. Ten optymizm łatwo jednak stracić, gdy spojrzy się na historyczne dane notowań indeksu WIG 20. Przez większość roku 2008 był on na poziomie ponad 2100 punktów, dopiero w październiku zaczęły się spadki, zakończone w dołku w lutym 2009 r. Warto też przypomnieć, że WIG 20 rozpoczął rok 2008 od poziomu w okolicach 3450 punktów czyli znacznie powyżej obecnej hossy. Giełdowi analitycy podzielili się obecnie z grubsza na dwa obozy nazwijmy ich optymistami i realistami. Pierwsi mówią, że zwyżki na giełdach będą nadal trwały, pomimo krótkich i planowych spadków. Drudzy zwracają uwagę, że niewiele jest w gospodarce czynników uzasadniających tak wysokie wzrosty giełdowych indeksów. To oznacza, że albo ceny akcji pójdą znowu w dół, albo w bardziej optymistycznym wariancie będą przez długi czas utrzymywać się na poziomach zbliżonych do obecnego. Zamiast odbicia w kształcie litery V, czeka nas raczej stagnacja w kształcie litery L. Wydaje się, że opinie zwolenników litery L potwierdzają odczucia przedsiębiorców. Indeks Biznesu Lewiatana (przygotowanego przez Polską Konfederację Pracodawców Prywatnych Lewiatan ) w lipcu utrzymał poziom notowania rocznego z poprzedniego miesiąca, stracił dwa punkty w notowaniu kwartalnym oraz aż siedem punktów w notowaniu półrocznym. Wskaźniki produkcji sprzedanej przemysłu i sprzedaży detalicznej wskazują na wyhamowanie tendencji recesyjnych, ale firmy drastycznie ograniczają inwestycje. Jednocześnie maleją zatrudnienie i płace niebawem odbije się to na konsumpcji, poprzez przybierającą na sile spadkową tendencję funduszu płac. Autorzy opracowania wskazują, że na tej podstawie raczej trudno oczekiwać widocznej poprawy koniunktury gospodarczej w drugiej połowie 2009 r. Tej należy spodziewać się raczej w roku Tak też prognozuje Nooriel Roubini, przez wielu uznawany za guru inwestorów, który jako jeden z nielicznych przewidział nadejście światowego kryzysu. Jego zdaniem recesja skończy się na przełomie tego i przyszłego roku. Roubini jest przekonany, że wychodzenie z recesji będzie przypominało raczej literę U, czyli będzie dość długotrwałe. Podczas jednej z niedawnych konferencji poświęconej rynkowi giełdowemu Zbigniew Jakubas, praktyk giełdy, przekonywał, że nowego szczytu hossy na polskiej giełdzie należy spodziewać się w roku Warto pamiętać, że wszystkie prognozy analityków należy traktować ze sporą rezerwą. Jeszcze kilka tygodni przed rozpoczęciem spadków na giełdach przeważająca większość analityków przekonywała, że wzrosty nadal będą trwały, że opłaca się kupować akcje (oraz nieruchomości), ponieważ szybko będą drożeć. Po gwałtownych spadkach indeksów analitycy mówią, że wzrosty nie mogły się tak długo utrzymywać, że ceny były przeszacowane i przekłucie bańki cenowej było niezbędne. Analiza zdarzeń dokonanych zawsze jest łatwiejsza niż prognoza, co nie oznacza, że osoby teoretycznie znające się na giełdzie mają prawo ciągle się mylić w swych prognozach o 180 stopni. Tymczasem podążanie za giełdowym trendem jest jedną z łatwiejszych taktyk stosowaną przez dużą (jeśli nie większą) część inwestorów. Emil Różański FOTO: corbis. 8 polska EnerGIA nr 8 (10)/2009

9 notowania Beata Gębala Biuro Rozliczeń Tauron Polska Energia SA Komentarz miesiąca Analiza rynku spot oparta została na notowaniach z lipca na Towarowej Giełdzie Energii (TGE) i Internetowej Platformie Obrotu Energią Elektryczną (POEE). Średnia cena ważona wolumenem RDN na TGE w lipcu wyniosła 164,86 zł/mwh przy wolumenie obrotu około 221 GWh. Średnia cena na POEE kształtowała się na bardzo podobnym poziomie i wyniosła 164,60 zł/mwh, przy wolumenie obrotu ok. 327 GWh, czyli prawie o połowę wyższym od giełdowego. Licząc rok do roku spadek zapotrzebowania systemowego w lipcu był niższy niż w poprzednich miesiącach i wyniósł 3,6 proc. Średnia cena na rynkach spot (TGE i POEE) w lipcu wyniosła 164,76 zł/mwh i była o 1,4 proc. niższa od średniej z czerwca (167,16 zł/mwh). Odmienna sytuacja miała miejsce na rynkach czeskim i niemieckim. Cena w lipcu była wyższa niż w czerwcu, na niemieckim EEX o 7 proc. (35,52 /MWh), a na czeskim OTE o 6,8 proc. (35,22 /MWh). Na Rynku Bilansującym (RB) łączny obrót w lipcu wyniósł około 377 GWh. Średnia ważona cena rozliczeniowa odchylenia (CRO) wyniosła 167,06 zł/mwh i w odniesieniu do parkietów rynku spot była wyższa o około 1,5 proc. W porównaniu do średniej z czerwca średnia cena CRO w lipcu była niższa o około 0,6 proc. Lipiec był miesiącem spadku cen na światowym rynku węgla. Najniższe ceny w kontraktach miesięcznych na platformie ARA występowały w 28. tygodniu i osiągnęły minimum na poziomie 2,59 $/GJ, natomiast najwyższy poziom średnich notowań analizowanych kontraktów zaobserwowano w 29. tygodniu (3,03 $/GJ). Przy uwzględnieniu średniego lipcowego kursu NBP dla dolara (3,0596), średnia cena węgla w analizowanych kontraktach terminowych kształtowała się na poziomie 8,57 zł/gj i była niższa od średniej Cena [zł/mwh] CRO [zł/mwh] TGE POEE TGE POEE Wolumen CRO Cena [ /Mg] Cena [$/GJ] 14,00 13,95 13,90 13,85 13,80 13,75 13,70 3,2 3,1 3,0 2,9 2,8 2,7 2,6 2,5 2, BNF EUADEC-09 ARA Coal Month Futures, July-09 2,71 2,69 2,72 2,59 ARA Coal Month Futures, Aug.-09 2,69 2,66 2,78 2,68 Wolumen ARA Coal Month Futures, Sept.-09 2,74 2,72 2,82 2,75 EEX EUADEC-09 ARA Coal Month Futures, Oct.-09 2,79 2,78 2,89 2,83 ARA Coal Month Futures, Nov.-09 2,84 2,84 2,96 2,91 NordPool EUADEC-09 Cena średnioważona ARA Coal Month Futures, Dec.-09 2,92 2,93 3,03 2, z czerwca o około 5,3 proc. Kontrakty roczne ARA CAL 10 kształtowały się na poziomie minimalnym 81,50 $/t, a zamknięcie miesiąca nastąpiło z ceną 84,44 $/t. W handlu uprawnieniami do emisji CO 2 obserwowaliśmy nieznaczny wzrost cen produktów EUA. W lipcu średnia cena uprawnień do emisji CO 2 dla kontraktów terminowych z realizacją w grudniu 2009 r. kształtowała się na poziomie 13,79 /t CO 2 i była wyższa od średniej ceny z czerwca o około 3,1 proc. Najwyższą płynnością charakteryzowała się giełda EEX (1 893 tys. t CO 2 ). Znacznie niższy wolumen obrotu zanotowano na giełdzie NordPool (759 tys. t CO 2 ), natomiast na giełdzie BlueNext nie zawarto żadnych kontraktów tego typu. Średnioważone ceny analizowanych kontaktów kształtowały się na zbliżonym poziomie i wynosiły od 13,77 /t CO 2 (59,30 zł/t CO 2 ) Nord- Pool EUADEC-09, do 13,90 /t CO 2 (59,84 zł/t CO 2 ) BNF EUADEC-09. Wolumen [tys. Mg] Wolumen [MWh] Wolumen [MWh] Źródło: Biuro Analiz Rynku Tauron Polska Energia SA polska EnerGIA nr 8 (10)/2009 9

10 wywiad wydarzenia Foto: marek stańczyk Pod koniec sierpnia Katowice zmienią się w jedno z najważniejszych miejsc na muzycznej mapie Polski. Po dwuletniej przerwie odbędzie się tu bowiem czwarta edycja festiwalu Tauron Nowa Muzyka Festiwal Tauron Nowa Muzyka 2009 Marceli Szpak Tegoroczny festiwal, zgodnie z tradycją, promuje twórczość wykonawców prezentujących to, co najciekawsze we współczesnej muzyce elektronicznej. Nowością będzie miejsce, w którym odbędą się koncerty zaproszonych artystów: teren byłej kopalni węgla kamiennego Katowice. Mieszczące się w ścisłym centrum miasta budynki pokopalniane staną się prawdziwą mekką dla wielbicieli progresywnych brzmień. Industrialna sceneria, pełna Budynki pokopalniane są idealnym miejscem do organizacji niekonwencjonalnych koncertów tajemniczych maszyn, idealnie współgra z oryginalną konwencją festiwalu, który na stałe wpisany jest w kulturalny pejzaż Śląska. Podkreśla przy tym związek tradycji i nowoczesności jeden z najważniejszych atrybutów tej imprezy. W rytmie hip-hopu W ciągu trzech dni (28-30 sierpnia) zaprezentują się artyści, których twórczość w ostatnich latach wywarła znaczący wpływ na scenę muzyki elektronicznej. Nie zabraknie też najciekawszych Foto: marek stańczyk 10 polska EnerGIA nr 8 (10)/2009

11 debiutantów. Pierwszy dzień festiwalu będzie nie lada gratką dla miłośników niekonwencjonalnego hip-hopu. Po raz pierwszy zagra w Polsce duet Dan le Sac & Scroobius Pip formacja, która prezentuje wybuchową mieszankę prostych rytmów i jazzujących sampli. Charyzmatyczny i obdarzony zgryźliwym poczuciem humoru lider grupy zwany rapującym Tomem Waitsem ubarwia muzykę tekstami opisującymi współczesną kulturę i cywilizację. Chwilę później główną sceną zawładnie Speech Debelle. Wydany w tym roku debiutancki album artystki został okrzyknięty jednym z największych objawień hip-hopu. O solidną dawkę tanecznego szaleństwa zadba zaś ekstrawagancka formacja Ebony Bones. Punkowa prostota dźwięków, zamiłowanie do afrykańskich rytmów i feministyczny przekaz to znaki rozpoznawcze siedmioosobowego zespołu. Kolejną z wielkich gwiazd tego wieczoru będzie australijska formacja Pivot. Ich rozbudowane, pełne ambientowych klimatów i post-rockowej energii granie, będzie dla słuchaczy odmianą po przyjęciu solidnej dawki dynamicznej, czarnej muzyki. Koncert Fever Ray już teraz można zaliczyć do ważnych wydarzeń muzycznych Foto: arch. Na tegorocznym festiwalu młoda energetyczna artystka z Ebony Bones zaprezentuje utwory z debiutanckiego albumu Bone of My Bones Elektroniczne brzmienia Drugi dzień festiwalu stanie się dla publiczności szansą poznania twórczości kilku niekwestionowanych gwiazd szeroko pojmowanej sceny elektronicznej. Jedną z nich będzie Tim Exile. Brytyjski muzyk, okrzyknięty przez media nowym Davidem Bowie, w ciągu kilku lat kariery scenicznej przedefiniował i zrewolucjonizował takie gatunki, jak drum n bass czy IDM. Tim Exile ma doskonałe wyczucie tanecznych rytmów, dlatego pozwala sobie na eksperymenty z muzycznymi przyzwyczajeniami odbiorców. Drugą z wielkich gwiazd sobotniego wieczoru będzie amerykański DJ i producent Flying Lotus. To on jest autorem albumu Los Angeles, uznanego przez wielu krytyków za najlepszą płytę, jaka powstała w ubiegłym roku i jeden z najciekawszych eksperymentów, jakiego dokonano w instrumentalnym hip-hopie w ostatnich latach. Doborowy skład festiwalowych gwiazd uzupełnią trzy znakomite nazwiska. Jon Hopkins gwiazda wytwórni WARP zaprezentuje ambientowe kompozycje, które doczekały się pochwał ze strony twórcy gatunku Briana Eno. Angielska performerka i wokalistka Planningtorock zagra piosenki, w których łączy elementy opery, hip-hopu i agresywnej elektroniki spod znaku digital hardcore z popowymi melodiami i ubarwia je rozbudowanymi instalacjami wideo. Posłuchamy też rewelacyjnego debiutanta ze Szkocji, Hudsona Mohawke. Po wydaniu zaledwie kilku singli i jednego minialbumu został on okrzyknięty przez krytyków nadzieją współczesnej muzyki tanecznej. Mohawke z olbrzymią swobodą porusza się po tak odmiennych gatunkach, jak grime i IDM. Kulminacyjnym punktem tego dnia będzie pierwszy w Polsce występ wokalistki legendarnego duetu The Knife Karin Andersson. Szwedka przyjedzie do Katowic ze swoim najnowszym projektem Fever Ray. Trudno wyobrazić sobie lepszą oprawę dla mrocznych i zimnych kompozycji artystki, która poszukuje humanistycznego pierwiastka w świecie opanowanym przez maszyny i technologie, niż postindustrialne przestrzenie śląskiej kopalni. Muzyczne eksperymenty Finałowy dzień festiwalu przyniesie kolejne wyrafinowane eksperymenty z muzyką taneczną. Publiczność będzie miała okazję posłuchać jednego z największych twórców współczesnej elektroniki Dana Deacona. Artysta, z towarzyszeniem 15-osobowego zespołu, wykona kompozycje ze swojego najnowszego albumu Bromst, o którym już dzisiaj mówi się, że jest jednym z najpoważniejszych kandydatów do tytułu najlepszej płyty 2009 r. Miłośnicy nieco spokojniejszych dźwięków będą mogli odetchnąć w niedzielę podczas występu francuskiego DJ-a, ukrywającego się pod pseudonimem Onra. Artysta zademonstruje, w jaki sposób sięgając po klasyczne hip-hopowe motywy i rozwiązania oraz czerpiąc pełnymi garściami z muzyki Dalekiego Wschodu stworzyć dzieło, które wymyka się wszelkim próbom definiowania. Występ cieszącej się w Polsce ogromnym uznaniem islandzkiej formacji Mum będzie ucztą dla wielbicieli baśniowych klimatów i eterycznych melodii, granych zarówno na tradycyjnych instrumentach, jak i przy wykorzystaniu rozbudowanego zestawu urządzeń elektronicznych. Ale na tym atrakcje czwartej edycji festiwalu Tauron Nowa Muzyka się nie kończą. Oprócz wspaniałej muzyki organizatorzy zafundują festiwalowej publiczności również inne niespodzianki: zawody w turbo-golfa czy wycieczki po industrialnych zabytkach Śląska, organizowane w ramach projektu Alternatiff Turistik. Pełny program festiwalu oraz powiązanych z nim wydarzeń dostępny jest na stronie Foto: arch. polska EnerGIA nr 8 (10)/

12 w Grupie Strona bardziej przyjazna Od lipca strona zmieniła swoją szatę. Ale to nie koniec nowości teraz dostępna jest także dla osób niedowidzących i niewidomych Strona główna portalu zbudowana została w oparciu o najnowsze trendy wizerunkowe. Poza odświeżoną grafiką, zyskała dodatkowe funkcjonalności. Nowością są np. kanały RSS automatycznie przesyłają one informacje o aktualnościach zamieszczonych na stronie internetowej do osoby, która je zaprenumerowała. Z myślą o klientach uproszczony został też formularz Wyślij odczyt licznika. Ponadto przeredagowano całą zawartość portalu, usunięto słownictwo niezrozumiałe Trzeba być przygotowanym Jednostki Ratowniczo-Gaśnicze Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Stalowej Woli od 27 do 29 lipca wzięły udział w rutynowych ćwiczeniach pożarniczych na terenie Elektrowni Stalowa Wola Celem ćwiczeń było zapoznanie drużyn ratowniczych z budowlami i obiektami spółki o szczególnym zagrożeniu pożarowym. Zastępy ratownicze wraz ze służbami elektrowni obejrzały teren ESW, drogi dojazdowe i drogi ewakuacyjne dostępne na wypadek pożaru. Pracownicy Państwowej Straży Pożarnej mogli też zapoznać się z procesem produkcyjnym. Szczególną uwagę zwrócono na procesy spalania biomasy. To niezwykle istotna kwestia, bowiem dla klientów i dodano słowniczek pojęć związanych z energetyką. Portal podzielony został na sekcje: dla domu, dla biznesu, edukacja, o firmie, przetargi oraz Biuletyn Informacji Publicznej. Ich zawartość dostosowano do poszczególnych grup klientów, tak aby szybko dotarli do interesujących dla nich informacji. Obecnie strona internetowa dostępna jest także dla osób niedowidzących i niewidomych. (ajk) składowanie tysięcy ton biomasy stwarza poważne zagrożenie pożarowe. Dlatego też ważne jest, aby służby odpowiedzialne za zabezpieczenie pożarowe w elektrowni były w stanie zapewnić najwyższy stan bezpieczeństwa w tym zakresie dzięki skutecznej współpracy ze służbami państwowymi. Dotychczasowe działania oraz szkolenia i prewencja zapewniają właściwy poziom bezpieczeństwa pożarowego na terenie Elektrowni Stalowa Wola SA. (jw) Konwersja akcji w Tauronie Tauron Polska Energia SA jako spółka konsolidująca Planuje przystąpić 13 sierpnia do realizacji uprawnień, które przysługują uprawnionym osobom w zakresie zamiany akcji albo prawa do akcji spółek konsolidowanych na akcje spółki konsolidującej Związane jest to z realizacją przepisów ustawy o zasadach nabywania od Skarbu Państwa akcji w procesie konsolidacji spółek sektora elektroenergetycznego (z 7 września 2007 r.), a także rozporządzeniem Ministra Skarbu Państwa w sprawie sposobu określenia liczby akcji lub prawa do akcji spółki konsolidowanej na akcje spółki konsolidującej. Uprawnieni pracownicy spółki będą mogli podpisywać umowy zmiany akcji, a także nieodpłatnego nabycia akcji spółki konsolidującej przez rok od 13 sierpnia 2009 r. do 13 sierpnia 2010 r. Podpisywanie umów odbywać się będzie w siedzibach spółek konsolidowanych oraz ich oddziałach i zakładach zgodnie z harmonogramem, który będzie dostępny na stronie internetowej pl. Informacje będzie można uzyskać także pod numerem infolinii (012) Osoby, które nie podpiszą umów w terminach określonych harmonogramem, będą mogły zrobić to w specjalnych Punktach Obsługi Uprawnionych uruchomionych na okres od 7 grudnia 2009 r. do 23 grudnia 2009 r. w siedzibach spółek konsolidowanych lub ich oddziałach we Wrocławiu, Katowicach, Krakowie oraz Stalowej Woli. Po zrealizowaniu harmonogramu, w okresie od 4 stycznia 2010 r. do 13 sierpnia 2010 r., osoby uprawnione będą mogły zgłaszać się do Punktów Obsługi Klienta Domu Maklerskiego Penetrator SA w Katowicach, Krakowie i Wrocławiu. W realizowanym procesie zamiany akcji spółek konsolidowanych na akcje spółki konsolidującej uczestniczą: Południowy Koncern Energetyczny SA, Enion SA, EnergiaPro SA oraz Elektrownia Stalowa Wola SA. Natomiast w procesie nieodpłatnego zbycia akcji spółki konsolidującej udział biorą: Enion SA, EnergiaPro SA i Elektrownia Stalowa Wola SA. Do udostępnienia przeznaczonych jest łącznie akcji spółki konsolidującej. (ks) 12 polska EnerGIA nr 8 (10)/2009

13 Wczesna diagnoza zapobiega awariom W tym miejscu stanie nowy blok Inwestycja w Bielsku-Białej coraz bliżej Rozpoczęcie prac wykonawczych związanych z nową jednostką w bielskiej elektrociepłowni zbliża się wielkimi krokami Co prawda budowy jeszcze nie widać, ale przygotowania do inwestycji ruszyły pełną parą. Przypomnijmy, że w ZEC Bielsko-Biała EC1 ma zostać wybudowany blok energetyczny o mocy 50 MW z kondensatorem ciepła. Wartość przedsięwzięcia szacowana jest na ok. 470 mln zł. Obecnie trwa procedura przetargowa związana z wyborem wykonawcy części zasadniczej inwestycji. W jej skład wchodzi kocioł fluidalny, turbina i akumulator ciepła oraz kotły szczytowe. Złożono już oferty wstępne. Odbyła się też runda negocjacyjna, na podstawie której tworzona jest końcowa specyfikacja istotnych warunków zamówienia. Prace nad tym dokumentem będą zakończone do połowy sierpnia. Po zapoznaniu się z SIWZ oferenci powinni w ciągu miesiąca złożyć oferty ostateczne, na podstawie których zostanie wybrany wykonawca. Do rozpoczęcia prac przez głównego wykonawcę niezbędne jest przekazanie mu placu budowy. Za jego przygotowanie odpowiedzialny jest Południowy Koncern Energetyczny. W związku z tym, z początkiem sierpnia do spółek grupy kapitałowej PKE wysłane zostało zapytanie ofertowe dotyczące powyższego zakresu prac. Zakłada się, że rozstrzygnięcie wyboru wykonawcy tej części inwestycji nastąpi we wrześniu. Dzięki tak zaplanowanemu postępowi prac przekazanie placu budowy głównemu wykonawcy możliwe będzie na początku 2010 r. Równocześnie z pracami nad wyborem wykonawców toczy się postępowanie mające na celu zapewnienie finansowania bielskiej budowy. Do współpracy nad finansowaniem zaproszone zostały dwie firmy doradcze. PricewaterhouseCoopers Polska pomoże w formalnościach związanych ze stroną finansową, zaś CMS Cameron McKenna z kwestiami prawnymi. W pierwszej fazie ich zadaniem było wskazanie najlepszych źródeł finansowania. Jako takie zarekomendowano 30 czerwca Europejski Bank Inwestycyjny EBI. Zarząd PKE przyjął tę rekomendację 14 lipca. Podczas spotkania przedstawicieli EBI z zarządem PKE, które odbyło się 27 lipca, przedstawiciele banku wykazali duże zainteresowanie finansowaniem programu inwestycyjnego koncernu, w szczególności inwestycji w Bielsku-Białej. (DaW) foto: bogusław urbaś Każda awaria wiąże się z kłopotami i stratami. Dlatego właśnie dystrybutorzy robią wszystko, aby awariom skutecznie zapobiegać. W tych zmaganiach Enion sięga po najnowsze metody System OWTS (Oscillating Wave Test System), działający na zasadzie pomiaru wyładowań niezupełnych, jest jedną z najnowocześniejszych metod walki z awariami. Dzięki niej otrzymujemy pełną informację nie tylko o stanie kabla, ale także zainstalowanych na nim muf i głowic. Pomiary wskazują między innymi, gdzie izolacja jest osłabiona. Dzięki takiej wiedzy łatwo zapobiec awariom i szybko reagować na techniczne problemy. OWTS sprawdza się także jako system do oceny jakości prac montażowych. Zanim nowy kabel zostanie przekazany do eksploatacji, jest wnikliwie prześwietlany. Nie sposób więc przegapić jakąkolwiek fuszerkę, nawet tę niezawinioną. Jako pierwszy w Enionie po system OWTS sięgnął Oddział Kraków. Urządzenie do badań kabli średniego napięcia kupiono w grudniu 2005 r. Pierwszych pomiarów dokonano już kilka miesięcy później. W 2008 r. aparatura do OWTS trafiła do pozostałych oddziałów. Pozytywne doświadczenia były impulsem do rozszerzenia zakresu stosowania OWTS. Podczas pokazu w Krakowie miały miejsce jedne z pierwszych w kraju pomiarów na liniach kablowych wysokiego napięcia. Teoria, zasada i sposób pomiarów są identyczne jak w przypadku kabli średniego napięcia. Różnica sprowadza się wyłącznie do parametrów aparatury. (ajk) GPZ Dajwór w Krakowie. Przygotowania do pomiarów metodą OWTS na kablu 110 kv relacji Dajwór-Ruczaj foto: Grzegorz Kubicki polska EnerGIA nr 8 (10)/

14 w Grupie Kolejna placówka Elvity otwarta 3 sierpnia pierwszych pacjentów przyjęła najnowsza przychodnia przy ulicy Bogusławskiego 5 na osiedlu Gigant w Jaworznie Placówka dysponuje nowoczesnymi, znakomicie wyposażonymi gabinetami. Spółka Elvita działa na rynku usług medycznych już 10 lat. Z roku na rok jej pacjenci korzystać mogą z coraz to nowych specjalistycznych poradni, spotykać się z lekarzami w systematycznie modernizowanych gabinetach oraz salach diagnostycznych. To dowód na to, że Elvita regularnie podnosi jakość świadczonych przez siebie usług. Spółka posiadała dotąd osiem przychodni zlokalizowanych na terenie Jaworzna, Libiąża oraz Katowic. W swoich strukturach ma pięć zakładów opieki zdrowotnej. (m) Przychodnia w Jaworznie jest najnowszym dzieckiem Elvity foto: artplafo.com EC TYCHY PO WALNYM Odbyło się zamykające rok obrotowy 2008 zwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy Elektrociepłowni Tychy SA foto: tadeusz skwarczyński Wzięli w nim udział reprezentanci Tauron Polska Energia SA (95,47 proc. udziałów) oraz Skarbu Państwa (0,13 proc. udziałów), a także uprawnieni pracownicy, którzy otrzymali akcje w procesie nieodpłatnego ich zbywania przez spółkę. Zatwierdzono m.in. sprawozdanie zarządu z działalności spółki w roku obrotowym 2008 oraz sprawozdanie finansowe za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2008 r. Członkom zarządu oraz rady nadzorczej udzielono absolutorium. Podjęto także decyzję w sprawie podziału zysku netto za 2008 r. Został on w całości przeznaczony na kapitał zapasowy, ten zaś na pokrycie straty z lat ubiegłych. Ponadto WZA jednogłośnie postanowiło o dalszym istnieniu spółki. W 2007 roku Elektrociepłownia Tychy SA pozytywnie zakończyła postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu ogłoszone w czerwcu 2006 r. przez Sąd Rejonowy w Katowicach. Elektrociepłownia zawarła układ z wierzycielami. A we wrześniu 2007 r. Energetyka Południe Katowice (obecnie Tauron Polska Energia SA) dokapitalizowała spółkę kwotą 30 mln zł. Została ona przeznaczona na spłatę zobowiązań układowych. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Katowicach z 30 października 2007 r. układ został wykonany. Spłacone zostały również wszystkie zobowiązania pozaukładowe. Rok 2008 przyniósł zdecydowaną poprawę sytuacji spółki w stosunku do sytuacji z lat ubiegłych. Elektrociepłownia Tychy SA odzyskała równowagę finansową, zamykając ubiegły rok z dodatnim wynikiem finansowym. Aleksandra Gajecka 14 polska EnerGIA nr 8 (10)/2009

15 Festiwal Sacrum Profanum już po raz siódmy kolejna edycja Festiwalu Sacrum Profanum odbędzie się w Krakowie od 13 do 19 września. Sponsorem wydarzenia jest Enion Energia Ideą organizowanego od 2003 r. festiwalu jest prezentacja dwóch nurtów obecnych w muzyce współczesnej sakralnego (sacrum) i świeckiego (profanum). Sacrum Profanum to impreza nie tylko wysoko oceniana przez publiczność, ale i szanowana przez krytykę. W 2007 i 2008 r. festiwal zajął pierwsze miejsce w rankingu tygodnika Polityka Afisz wydarzenia kulturalne. Dotychczasowe edycje poświęcone były muzyce współczesnej powstającej we Francji, Rosji oraz Stanach Zjednoczonych. Tegoroczna edycja Sacrum Profanum przybliży publiczności muzykę brytyjską XX i XXI wieku. Tematykę imprezy podkreśla plakat promocyjny, który graficznie nawiązuje do charakterystycznego motywu brytyjskiej flagi. Festiwal otworzy koncert w wykonaniu The Cinematic Orchestra. Formacji, która łączy elementy jazzu i muzyki elektronicznej, na scenie towarzyszyć będzie Sinfonietta Cracovia. W wielkim finale wystąpi 7. Festiwal Sacrum Profanum promuje plakat z charakterystycznym motywem brytyjskiej flagi gwiazda muzyki elektronicznej, Aphex Twin. Publiczność tegorocznego Sacrum Profanum wysłucha także koncertów Foto: KBF George a Benjamina, Juliana Andersona oraz Petera Maxwella Daviesa. Niezwykły klimat festiwalu tworzą nie tylko artyści. Ważne są także nietypowe miejsca, w których odbywać się będą koncerty. Artyści wystąpią w postindustrialnych halach i budynkach. W koncertową salę zamieni się m.in. hala ocynkowni chemicznej ArcelorMittal Poland w Nowej Hucie oraz Muzeum Inżynierii Miejskiej na krakowskim Kazimierzu. Jak co roku, organizator przedsięwzięcia Krakowskie Biuro Festiwalowe zadbał również o odpowiednią promocję. Zakrojona na szeroką skalę kampania Sacrum Profanum wspomaga budowanie korzystnego wizerunku sponsorów imprezy. Należy do nich Enion Energia krakowska spółka wchodząca w skład Grupy Tauron. Szczegółowy program Festiwalu Sacrum Profanum oraz informacje dotyczące zakupu biletów znajdują się na stronie EB Tauron Cup wkrótce na błoniach I Mistrzostwa Polski Energetyków w Kolarstwie Górskim odbędą się 30 sierpnia na krakowskich Błoniach. Tauron Polska Energia SA został sponsorem tytularnym wydarzenia Impreza stanowi kontynuację rozgrywanych corocznie od roku 2004 Mistrzostw Krakowa Energetyków w maratonie rowerowym MTB. Mistrzostwa, których nazwa brzmi Krakowski Maraton Rowerowy, odbędą się w ramach ogólnopolskiego cyklu Powerade MTB Maraton Tradycyjnie w ostatnią sobotę sierpnia na krakowskich Błoniach gromadzi on największą w Polsce liczbę uczestników. W I Mistrzostwach Polski Energetyków w Kolarstwie Górskim startować mogą pracownicy firm z branży energetycznej (tj. elektrowni, elektrociepłowni, spółek dystrybucyjnych i innych związanych z branżą). Organizatorzy mają nadzieję, że mistrzostwa będą kolejną cykliczną imprezą amatorską promującą sport masowy. Zawodnicy rywalizować będą na trasach o długości: giga 100 km, mega 64 km i mini 32 km. Organizatorzy zarezerwowali miejsca noclegowe dla osób spoza Krakowa, proponując przyjazd na dzień przed zawodami, tak by zapoznać się z trasą maratonu. Informacje o Tauron Cup I Mistrzostwach Polski Energetyków w Kolarstwie Górskim znajdują się na oficjalnej stronie mistrzostw (GK) polska EnerGIA nr 8 (10)/

16 wydarzenia Takiej burzy, jaka rozszalała się nad Dolnym Śląskiem 23 lipca ok. godziny 19, dawno w tym rejonie nie było. Czarne chmury nadciągnęły z zachodu. Zderzenie tropikalnych i arktycznych prądów powietrza, między którymi było ponad 15 stopni różnicy, musiało przynieść tragiczny finał Energetyczny biały szkwał Anna Wojcieszczyk Foto: Paweł Lichota Foto: Marek Głowacki Złamany słup wysokiego napięcia 110 kv na linii Czarna Rokita, w pobliżu przejścia przez Odrę Linia napowietrzna 20 kv w obrębie miejscowości Gruszeczka ilość połamanych drzew świadczy o skali nawałnicy Podczas akcji usuwania szkód nie było dramatycznych momentów mówi kierownik Wydziału Eksploatacji Rejonu Dystrybucji Oborniki Śląskie EnergiiPro Grzegorz Wójcik. Dramatyczna była sama burza: grzmiało, sypały się błyskawice i wiał huraganowy wiatr. Potem trzeba było już tylko ustalić zakres zniszczeń i rozpocząć systematyczne usuwanie szkód. Krajobraz po burzy A te były poważne. Ziemia, rozmokła po miesiącu regularnych opadów, nie wytrzymała kolejnej nawałnicy. Przewracające się drzewa niszczyły linie energetyczne. Zerwana trakcja powodowała wyłączenia stacji transformatorowych i inne zniszczenia, których skala okazała się ogromna. Na szczęście ok. 30 proc. awarii udało się usunąć jeszcze tej samej nocy. Mimo tego, 24 lipca przed południem, na terenie EnergiiPro do naprawy pozostało jeszcze m.in. 15 linii 110 kv, 126 linii średniego napięcia i około 1630 stacji transformatorowych. W legnickim oddziale firmy na słupy wysokiego napięcia przewróciło się 600 drzew. Konieczne było ich wycięcie. We wrocławskim oddziale jedną z linii odbudowywano niemal od podstaw. Przepalone i pozrywane przewody, uszkodzone słupy i budynki stacji elektroenergetycznych zniszczenia spowodowane wiejącym z prędkością 120 km/h wiatrem i gwałtownymi burzami długo można by wyliczać. 16 polska EnerGIA nr 8 (10)/2009

17 Brygada Terenowego Wydziału Wykonawstwa w Oleśnicy w trakcie prac przy odbudowie linii 20 kv Foto: Marek Głowacki z pogodą nie ma żartów Tego typu sytuacje kryzysowe miały miejsce w regionie nie po raz pierwszy. Po ulewie z 30 maja 2005 r. na ulicach Wrocławia leżały setki powalonych drzew i słupów energetycznych. Karetki nie nadążały z przyjmowaniem zgłoszeń. Były również ofiary śmiertelne. Równie dramatyczna była noc z 18 na 19 stycznia 2007 r. Półtora roku później, 15 sierpnia gwałtowne wichury i trąby powietrzne spustoszyły tereny Opolszczyzny. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że tego typu anomalie pogodowe zdarzać się będą coraz częściej. Ale energetycy są na nie dobrze przygotowani. Do usuwania skutków awarii wyjeżdżają wszyscy pracownicy, którzy posiadają uprawnienia do prowadzenia prac pod napięciem. Bez znaczenia jest to, w jakim wydziale pracują na co dzień. Pracownicy z rejonów, które mniej ucierpiały w wyniku kataklizmu, pomagają bardziej poszkodowanym. To trudne w realizacji inicjatywy, ponieważ praca elektromonterów na obcym terenie jest prawdziwym wyzwaniem. Skala zaangażowania była ogromna mówi dyrektor Departamentu Zarządzania Systemem Dystrybucyjnym Robert Zasina. Mamy sezon urlopowy. Mimo tego wielu pracowników spontanicznie stawiło się w pracy. Chcieli pomóc kolegom. Stwierdzili, że urlop może poczekać. Nie zawsze jednak pracę tę było widać. Uszkodzone linie biegnące duktami leśnymi były niewidoczne dla mieszkańców. W rejonie Wińska koło Wrocławia ludzie nie chcieli uwierzyć, że w pobliżu pracuje aż 150 osób. W samym Wińsku nie spotkali bowiem ani jednej brygady. Co chwilę pojawiali się za to reporterzy lokalnych mediów. Mieliśmy zgłoszenie, że pali się transformator mówi kierownik Działu Komunikacji i Marketingu legnickiego oddziału EnergiiPro Paweł Lichota. Urządzenie się nie paliło, a mieszkańcy chcieli po prostu wymóc na nas szybszą reakcję. W innych miejscach za to bywało sympatycznie. Ludzie widzieli, jak ciężko pracujemy, nawet pierogami nas częstowali. Energetycy sprostali zadaniu Prace trwały kilka dni, głównie na terenach leśnych. Na obszarze wrocławskiego oddziału EnergiiPro najbardziej ucierpiały okolice Wołowa i Wińska. Do zasilanych dwustronnie zakładów PCC Rokita prąd zaczął płynąć dopiero po ośmiu godzinach. Brak energii bardzo odczuli rolnicy. Zwłaszcza ci, którzy posiadają bydło mleczne. Ręczne dojenie kilkuset krów dziennie okazało się zadaniem niewykonalnym. Sąsiedzi pomagali więc sobie i pożyczali, choć na parę godzin, agregaty prądotwórcze. Energetycy systematycznie usuwali drzewa i wycinali gałęzie. Także poza terenem dotychczasowej przecinki, aby do miejsca awarii mógł dojechać ciężki sprzęt. Z nim też było sporo problemów, ponieważ momentami zapadał się w grząskim terenie. Z tego względu niektóre naprawy wymagały wielu prób. W okolicach Jeleniej Góry około 120 osób pracowało po godzin na Stacja 110/20 kv Prochowice, rozdzielnia 110 kv, pole transformatora T-1. Huragan najpierw zerwał poszycie dachu z budynku rozdzielni i nastawni, a następnie oparł się na bramce rozdzielni 110 kv, tworząc ogromny żagiel. Ten z kolei spowodował dalsze uszkodzenia w polu transformatora T-1 dobę. Do pomocy ściągnięto cztery dodatkowe podnośniki. Spiesząc się, musimy przestrzegać określonych procedur mówią zgodnie energetycy. Skutki ich niezachowania mogłyby być tragiczne. Akcja usuwania awarii zakończyła się na większości terenów 28 lipca, po pięciu dniach intensywnych prac. Ale w okolicy Obornik Śląskich dopiero pod koniec miesiąca udało się uporać ze zniszczeniami. A brygady jeszcze przez kilka miesięcy będą usuwać skutki kataklizmu. Foto: Paweł Lichota polska EnerGIA nr 8 (10)/

18 energia w UE 25 czerwca ministrom środowiska poszczególnych krajów unijnych udało się znaleźć polityczny kompromis w sprawie zapisów dyrektywy IED (w sprawie emisji przemysłowych), będącej przede wszystkim nowelizacją obecnej dyrektywy IPPC (w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli), dyrektywy LCP (w sprawie emisji zanieczyszczeń z dużych obiektów energetycznego spalania) i kilku innych Kompromis w sprawie dyrektywy IED Stanisław Tokarski Jerzy Janikowski Teraz dokument zostanie przekazany do Parlamentu Europejskiego, w którym odbędzie się jego drugie czytanie. Długo wypracowywany kompromis Pod sam koniec pierwszego półrocza przewodzące wówczas Unii Europejskiej Czechy doprowadziły do osiągnięcia kompromisu pomiędzy krajami członkowskimi a Komisją Europejską w kwestii zapisów dyrektywy IED. Prace nad tym dokumentem trwają od ponad dwóch lat. Chociaż w praktyce nowe regulacje znacznie zaostrzają wymagania w zakresie ograniczenia emisji, przedstawiane były najczęściej jako działania służące uproszczeniu i ujednoliceniu obowiązujących przepisów. Co uzgodniono Pojęcie źródło rozumiane ma być jako komin, tzn. liczy się sumę mocy w paliwie wszystkich kotłów większych niż 15 MW th pracujących na wspólny komin. Dyrektywa obejmuje tak zdefiniowane źródła, kiedy suma mocy przekracza 50 MW th. Ustalone zostają nowe ostrzejsze wymagania dla instalacji, które istnieją obecnie oraz które powstaną do czasu wejścia w życie nowej dyrektywy IED (czyli najprawdopodobniej do 2012 r.). Dla nowych instalacji, które uzyskają pozwolenie po wejściu w życie dyrektywy, normy będą jeszcze bardziej zaostrzone. Jeżeli do 1 stycznia 2014 r. zostaną zgłoszone instalacje o kończącej się żywotności, to mogą być one zwolnione z konieczności spełnienia nowych norm w czasie 20 tys. godzin pracy, w okresie pomiędzy 1 stycznia 2016 a 31 grudnia 2023 r. Źródła te jednak muszą spełnić wymagania dyrektywy LCP, obowiązujące je Chociaż nowe regulacje znacznie zaostrzają wymagania w zakresie ograniczenia emisji, przedstawiane były najczęściej jako działania służące uproszczeniu obowiązujących przepisów 31 grudnia 2015 r. Trzeba też pamiętać, że standardy te zostaną zastosowane np. dla części instalacji zgłoszonej do derogacji, ale w odniesieniu do łącznej sumy mocy w paliwie całej instalacji. Ponadto derogacji tych nie można zastosować do instalacji, której udzielono wcześniej derogacji w oparciu o dyrektywę LCP. Od 1 stycznia 2016 do 31 grudnia 2020 r. państwa członkowskie mogą określić i wdrożyć przejściowe krajowe plany redukcji emisji (tzw. TNP Transitional National Plan) dla instalacji, które zostały uruchomione nie później niż 27 listopada 2003 r. Plany takie należy przedłożyć Komisji Europejskiej do 1 stycznia 2013 r. Instalacje objęte planem mogą być wyłączone z obowiązku spełniania standardów nowej dyrektywy IED, muszą natomiast dotrzymywać wymagań istniejącej dyrektywy LCP. Odstępstwa od wymagań dla niektórych instalacji Udało się także uzyskać zgodę na łagodniejsze traktowanie instalacji, które pracują tylko w szczycie, nie dłużej niż 1500 godzin rocznie i które otrzymały pozwolenie nie później niż 27 listopada 2002 r. Limit emisji dwutlenku siarki wynosić ma dla nich 800 mg/nm 3, jeśli spalają paliwo stałe. W przypadku tlenków azotu ograniczenie wynosi 450 mg/nm 3, jeśli instalacja wykorzystuje paliwo stałe, a łączna moc nie przekracza 500 MW th, oraz jeśli pozwolenie uzyskano przed 27 listopada 2002 r. Ta sama wysokość limitu na emisje tlenków azotu jest też przyjmowana dla instalacji o mocy ponad 500 MW th, jednakże w ich przypadku pozwolenie musiało być uzyskane jeszcze przed 1 lipca 1987 r. Co bardzo ważne wszystkie te odstępstwa obliczane są według nowej definicji źródła, będącej sumą mocy w paliwie źródeł wpiętych do wspólnego komina. To ograniczenie może znacznie utrudnić możliwość skorzystania z odstępstwa. Dla jednostek wykorzystujących miejscowe paliwa stałe ze względu na ich niższą jakość wprowadzono także zamiast limitów emisji dwutlenku siarki możliwość zastosowania tzw. stopnia odsiarczenia, którego minimalne wielkości są podane w aneksie do dyrektywy. Źródła ciepła Jednym z najistotniejszych osiągnięć uzyskanych w trakcie wypracowywania 18 polska EnerGIA nr 8 (10)/2009

19 kompromisu wydaje się uzyskanie wyłączenia z wymogów nowej dyrektywy do końca 2023 r. małych źródeł ciepła o mocy mniejszej niż 200 MW th. Źródła te musiały być oddane do eksploatacji nie później niż do 27 listopada 2003 r., a ponad połowa wytwarzanego w nich ciepła jest wykorzystywana w miejskim systemie ciepłowniczym. Instalacje takie będą ponadto musiały dotrzymać ograniczeń zgodnych z dyrektywą LCP na koniec grudnia 2015 r. Dzięki temu jest szansa na utrzymanie dalszej pracy małych lokalnych ciepłowni, co ma ogromne znaczenie nie tylko ze względu na funkcjonowanie regionalnych rynków ciepła, ale również na poziom niskiej emisji w przypadku konieczności przejścia odbiorców na ogrzewanie indywidualne. Inne zagadnienia Źródła korzystające z derogacji w ramach dyrektywy LCP będą mogły pracować po 1 stycznia 2016 r. jeżeli spełnią wymagania dyrektywy IED ustanowione dla nowych źródeł. W powiązaniu z zapisami pakietu klimatycznego dyrektywa wprowadza ponadto dla nowo budowanych źródeł o mocy przekraczającej 300 MW el wymóg tzw. gotowości do wychwytywania dwutlenku węgla. Jest to bardzo ważne podczas podejmowania decyzji inwestycyjnych, gdyż wymaga pozostawienia możliwości oraz odpowiedniej ilości wolnego miejsca na dobudowanie i podłączenie w przyszłości instalacji CCS. FOTO: Corbis Co dalej z dyrektywą? Kolejnym etapem prac nad dyrektywą IED będzie jej drugie czytanie w Parlamencie Europejskim. Ten etap także wymaga zdwojonej uwagi, ponieważ niektóre z kompromisowych zapisów dyrektywy nie są do końca precyzyjne i należy zadbać, aby nie mogły być interpretowane w sposób niekorzystny dla polskiego sektora elektroenergetycznego. Odnosi się to np. do okresów derogacji, które według nowej dyrektywy obejmują źródła rozumiane jako komin, ale odwołują się do obowiązującej jeszcze w 2015 r. regulacji wynikającej z dyrektywy LCP, która definiuje w tym czasie w Polsce źródło jako kocioł. Podobnych, bardzo szczegółowych niejasności bądź niedopowiedzeń pozostało jeszcze kilka i wymagają one koniecznego doprecyzowania, by nie okazało się, że z uzyskanych derogacji w praktyce nie będzie można skorzystać. polska EnerGIA nr 8 (10)/

20 raport Iberyjski Rynek Energii, tzw. Mibel, miał funkcjonować już od 2002 r. O przygotowaniach do jego powstania mówiło się jeszcze wcześniej. Do dziś jednak rynki energii w Hiszpanii i Portugalii funkcjonują jako niezależne organizmy i wygląda na to, że wciąż więcej je dzieli niż łączy Rynek energii Hiszpania Tomasz Fornalczyk Uwolnienie hiszpańskiego rynku energii rozpoczęto, przynajmniej formalnie, w listopadzie 1997 r. Przyjęcie stosownych przepisów przez hiszpański parlament umożliwiło stopniową reorganizację rynku zmierzającą do pełnej liberalizacji handlu energią elektryczną. Proces ten przebiegał w trochę innych warunkach niż w większości państw europejskich. Po pierwsze, na hiszpańskim rynku działały dwie duże spółki zajmujące się wytwarzaniem i dostawami energii elektrycznej Endesa i Iberdrola. Nie istniał więc problem dominującej pozycji jednego narodowego molocha. Po drugie, obie wspomniane spółki nie należały do Skarbu Państwa, znikały zatem kłopoty związane z procesem prywatyzacji. Ponadto o kształcie dzisiejszego rynku energii w Hiszpanii zdecydowały jeszcze inne czynniki: istnienie rynku hurtowego oraz fakt, że od 1 stycznia 2003 r. wszyscy konsumenci energii elektrycznej w Hiszpanii mogą korzystać z prawa do wyboru sprzedawcy. Hiszpański rynek energii elektrycznej, podobnie jak w innych krajach europejskich, był liberalizowany stopniowo. Pierwszymi klientami, którzy mogli skorzystać z prawa do wyboru sprzedawcy energii, były energochłonne przedsiębiorstwa przemysłowe zużywające minimum 15 GWh rocznie. W październiku 1999 r. próg dostępności wynosił już 1 GWh rocznie. Ostatecznie całkowite otwarcie rynku energii w Hiszpanii nastąpiło z początkiem 2003 r. Przywołane wcześniej przepisy z 1997 r. wprowadziły także, poza prawnymi podstawami zmian, jednoznaczne definicje działalności przesyłowej, dystrybucyjnej, wytwórczej oraz sprzedażowej. Zabroniły jednocześnie łączyć pierwsze dwa rodzaje działalności z pozostałymi. Stawki za dystrybucję Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat za rok 2007 i przesyłanie energii elektrycznej podlegają kontroli i regulacji. Ceny energii u wytwórców i w handlu są całkowicie wolnorynkowe (z wyjątkiem mechanizmów wsparcia dla źródeł odnawialnych). Paliwa pierwotne w produkcji energii elektrycznej w Hiszpanii (udział w rynku w proc.) 23,0 9,0 Węgiel kamienny Paliwa ropopochodne Gaz ziemny 32,0 6,0 11,0 Paliwo jądrowe Elektrownie wodne Elektrownie wiatrowe 19,0 20 polska EnerGIA nr 8 (10)/2009