MATERIAŁY SZKOLENIOWE

Transkrypt

1 MATERIAŁY SZKOLENIOWE JAK SPORZĄDZIĆ I WDRAŻAĆ PLAN ENERGETYCZNY W GMINIE? CZĘSTOCHOWA, 11 MAJ 2010 R.

2 Szkolenie w ramach projektu Doskonalenie poziomu edukacji w samorządach terytorialnych w zakresie zrównoważonego gospodarowania energią i ochrony klimatu Ziemi realizowanego dzięki wsparciu udzielonemu przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Projekt został objęty patronatem Ministra Środowiska oraz Marszałka Województwa Śląskiego. Za poglądy, interpretacje, wnioski prezentowane przez autorów w niniejszych materiałach odpowiada Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii. Wydawca: Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii ul. Rymera 3/ Katowice tel./fax office@fewe.pl platforma e-learningowa: Druk: Firma KWANT ul. Prosta Tychy tel./fax kwant@kwant-tychy.pl

3 11 marca 2010 r. weszła w życie Ustawa z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne, w świetle której władze gmin powinny mieć opracowany "Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Celem spotkania jest pogłębienie świadomości w zakresie planowania energetycznego, dostarczenie podstawowych wiadomości na temat planowania energetycznego w gminach, wprowadzenie w praktyczne aspekty sporządzania planów energetycznych, a także dostarczenie gminom informacji pozwalających na ograniczenie kosztów związanych ze sporządzeniem planu energetycznego. Nazwa szkolenia: Projekt: Jak sporządzić i wdrażać plan energetyczny w gminie? Doskonalenie poziomu edukacji w samorządach terytorialnych w zakresie zrównoważonego gospodarowania energią i ochrony klimatu Ziemi Miejsce: Częstochowa, sala sesyjna Urzędu Miasta, ul. Śląska 11/13 Termin: 11 maj 2010 r. PROGRAM: Otwarcie spotkania, przywitanie uczestników Piotr Kukla, FEWE. Obowiązki gmin w zakresie planowania energetycznego Piotr Kukla, FEWE. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe jako podstawowy dokument gminny Piotr Kukla, FEWE. Praktyczne aspekty związane z wykonywaniem założeń energetycznych na przykładzie konkretnej gminy Przerwa na kawę Łukasz Polakowski, FEWE. Lokalny Plan Działań dot. Efektywności Energetycznej oraz Plan działań na rzecz zrównoważonego zużycia energii jako elementy planowania energetycznego w gminie Łukasz Polakowski, FEWE. Zarządzanie energią i środowiskiem w budynkach samorządowych oraz polepszenie jakości powietrza jako kluczowe programy wykonawcze wynikające z założeń energetycznych Bożena Herbuś, Urząd Miasta Częstochowy. Kształtowanie i realizacja lokalnej polityki energetycznej Artur Jacewicz, Urząd Miasta Częstochowy. Zarządzanie energią i środowiskiem w obiektach gminy Dyskusja, ewaluacja

4 Obowiązki gmin w zakresie planowania energetycznego Piotr Kukla Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii p.kukla@fewe.pl Częstochowa, 11 maja 2010r. Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania energii (FEWE) realizuje prace z zakresu działalności statutowej oraz działalności gospodarczej. W ramach prac statutowych prowadzone są następujące projekty europejskie (głównie IEE): Doskonalenie poziomu edukacji w samorządach terytorialnych w zakresie zrównoważonego gospodarowania energią i ochrony klimatu Ziemi ze środków Mechanizmu Finansowego EOG oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego, SEC-BENCH miasta i gminy Zrównoważonej Energii Benchmarking wskaźników energii i ochrony klimatu ziemi na stronach internetowych, PEPESEC Partnerstwo w planowaniu energetycznym narzędziem dla realizacji równoważonej energii w miastach i gminach, 3-NITY - Trójrodzajowe podejście do planowania energetycznego i zrównoważonego rozwoju na poziomie lokalnym. W ramach działalności gospodarczej wykonujemy: plany energetyczne dla gmin, programy ograniczenia niskiej emisji oraz audyty energetyczne. Prowadzimy również działalność edukacyjną (w tym w zakresie OZE) w zależności od potrzeb w ramach działalności statutowej lub działalności gospodarczej.

5 Gmina jest gospodarzem na swoim terenie, od jej aktywności i realizacji polityki zrównoważonego rozwoju zależy jakość życia społeczności lokalnej. Podkreślić należy, że podstawą rozwoju cywilizacyjnego jest powszechny dostęp do mediów energetycznych. Obowiązki gminy w zakresie realizacji lokalnej polityki energetycznej regulują przepisy obligatoryjne: Ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. (tekst jednolity z dnia r. Dz. U. Nr 142 poz z późniejszymi zmianami) Ustawa Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. (tekst jednolity z dnia r. Dz. U. Nr 89 poz. 625 z późn. zm.) oraz Polityka energetyczna Polski do 2030 roku przyjęta w dniu 10 listopada 2009 roku przez Radę Ministrów.

6 Obowiązki gmin w zakresie planowania i organizacji zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe Zgodnie z Art UPE Prezydent/Burmistrz/Wójt zobligowany został do opracowania: Projektu założeń do zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla całego obszaru gminy lub jej części, Projektu planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla całego obszaru gminy lub jej części, Konieczność opracowania Projektu planu... zachodzi tylko w przypadku, gdy plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych nie zapewniają realizacji Założeń do planu....

7 Rola gminy w tworzeniu rynku energii Obowiązki gmin w zakresie planowania energetycznego zapisy Ustawy Prawo Energetyczne (UPE) z dnia 10 kwietnia 1997 r. (Dziennik Ustaw z 2006r. Nr 89, poz. 625 wraz z późniejszymi zmianami). Do zadań własnych gminy (Art.. 18., ust.1. UPE) w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe należy: planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy, planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy, finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg, znajdujących się na terenie gminy. Powyższe zapisy nie mają zastosowania do autostrad i dróg ekspresowych w rozumieniu przepisów o autostradach płatnych. Założenia i plany energetyczne Art. 19. Ustawy Prawo Energetyczne 1. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, zwany dalej projektem założeń. 2. Projekt założeń sporządza się dla obszaru gminy lub jej części. 3. Projekt założeń powinien określać: 1) ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe; 2) przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych; 3) możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych; 4) zakres współpracy z innymi gminami. 4. Przedsiębiorstwa energetyczne udostępniają nieodpłatnie wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) plany, o których mowa w art. 16 ust. 1, w zakresie dotyczącym terenu tej gminy oraz propozycje niezbędne do opracowania projektu założeń.

8 Zmiany w ustawie Prawo energetyczne 8 stycznia 2010 roku Sejm przyjął zmiany w Ustawie Prawo energetyczne. Najważniejsze zmiany to: obowiązek sporządzania planów rozwoju przez przedsiębiorstwa (zajmujących się przesyłem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii elektrycznej) na minimum 3 lata; operator systemu elektroenergetycznego sporządza plany rozwoju na minimum 5 lat i prognozy dotyczące stanu bezpieczeństwa na nie mniej niż 15 lat. projekty założeń sporządzane mają być na okres 15 lat z aktualizacją co 3 lata. Zmiany w ustawie Prawo energetyczne Gmina realizuje swoje zadania zgodnie z: miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu z kierunkami rozwoju gminy zawartymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, odpowiednim programem ochrony powietrza przyjętym na podstawie art. 91 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.

9 Gmina, a planowanie Dyrektywa 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych; Ustawa Prawo energetyczne z 10 kwietnia 1997, Art. 18 zadania własne gminy w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczna i paliwa gazowe; Polityka Energetyczna Polski do 2030 z 10 listopada 2009r. Krajowy plan działań dotyczących efektywności energetycznej (EEAP) Projekt Ustawy o Efektywności Energetycznej. Aktualne priorytety polityki energetycznej I. POPRAWA EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ II. OGRANICZENIE EMISJI GAZÓW CIEPLARNIANYCH III. WZROST BEZPIECZEŃSTWA DOSTAW PALIW I ENERGII IV. DYWERSYFIKACJA STRUKTURY WYTWARZANIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ POPRZEZ WPROWADZENIE ENERGETYKI JĄDROWEJ V. ROZWÓJ WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII, W TYM BIOPALIW ORAZ ENERGII ELEKTRYCZNEJ W SKOJARZENIU VI. ROZWÓJ KONKURENCYJNYCH RYNKÓW PALIW I ENERGII VII. OGRANICZENIE ODDZIAŁYWANIA ENERGETYKI NA ŚRODOWISKO

10 Nowe podejście do planowania energetycznego wynikające z polityki Unii Europejskiej pakiet klimatyczno- energetyczny: UE liderem i wzorem dla reszty świata dla ochrony klimatu ziemi niedopuszczenia do większego niż 2 0 C wzrostu średniej temperatury Ziemi, Cele pakietu 3 x 20% (redukcja gazów cieplarnianych, wzrost udziału OZE w zużyciu energii finalnej, wzrost efektywności energetycznej) współrealizują politykę energetyczną UE. Nowe podejście do planowania energetycznego wynikające z polityki Unii Europejskiej pakiet klimatyczno- energetyczny: Cele szczegółowe pakietu klimatycznego: zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych (EGC) o 20% w 2020 w stosunku do 1990r przez każdy kraj członkowski, zwiększyć udział energii ze źródeł odnawialnych (OZE) do 20% w 2020r, w tym osiągnąć 10% udziału biopaliw.

11 Krajowe rozwiązania implementacja celów UE: 1. Krajowy plan na rzecz efektywności energetycznej przeniesienie obowiązku lokalnych planów w Ustawie o efektywności energetycznej (Dyrektywa UE) 2. Plan działań na rzecz wzrostu wykorzystania OZE do 2020 roku (Dyrektywa UE) 3. Polityka energetyczna Polski do 2030 r (przyjęta w listopadzie 2009r.): 2 - przyjęcie celów pakietu klimatyczno-energetycznego, - zeroenergetyczny rozwój kraju do 2030 roku, - wypracowanie ścieżki dojścia do 15% udziału OZE w zużyciu energii finalnej 4. Ustawa o efektywności energetycznej (planowane wejście w życie 2010r) Mechanizmy Dyrektywa 2006/32/WE projekt Ustawy: 1. Dyrektywa o efektywności energetycznej i serwisie energetycznym: ym: - zmniejszenie od 2008r. zużycia energii końcowej o 1%/rok, czyli osiągnięcie 9% w 2016r; - obowiązek stworzenia i okresowego uaktualnienia krajowego planu działań dla poprawy efektywności energetycznej. 2. Ustawa o efektywności energetycznej (projekt wersja lipiec 2009): 09): - narodowy cel w zakresie efektywnego wykorzystania energii - zadania jednostek sektora publicznego we własnych budynkach i obiektach: gmina jako wzorzec i lider zobowiązanie do 1%/rok oszczędności energii - mechanizm białych certyfikatów uzyskania i umorzenia świadectw efektywności energetycznej

12 Mechanizmy Dyrektywa 2002/91/WE Ustawa prawo budowlane: 1. Ustanowienie nienaruszalnych wymagań energetycznych dla nowych h i remontowanych budynków. 2. Certyfikacja energetyczna budynków. 3. Kontrola kotłów, systemów klimatyzacji i instalacji grzewczych. Mechanizmy Dyrektywa 2009/28/WE prognoza OZE: 1.Zapewnienie osiągnięcia celu 20% udziału (Polska 15%) OZE w zużyciu energii finalnej i 10% udziału biopaliw (OZE) w zużyciu paliw i w transporcie 2. Każdy kraj opracuje i wdroży Krajowy Plan Działań do 30 czerwca ca 2010 r. 3. Cele krajowego planu przeniesione na energię elektryczną, ogrzewanie i chłodzenie, transport. Mechanizmy Dyrektywa 2002/91/WE Ustawa prawo budowlane: 1. Czerwone certyfikaty za energię elektryczną z kogeneracji węglowej, 2. Żółte certyfikaty za energię elektryczną z kogeneracji gazowej 3. Zielone certyfikaty za energię elektryczną z OZE, 4. Białe certyfikaty za oszczędność energii finalnej

13 SRG Zakres Ustawy PE Strategia rozwoju społecznogospodarczego gminy MPZP Miejscowy Plan lub Studium Zagospodarowania Przestrzennego Gminy PRPE Plan rozwoju przedsiębiorstw przesył. i dys tr. (gaz, energia) ZPZE Założenia do planu zaopatrzenia gminy w energię PZE Plan zaopatrzenia w energię gminy Dobrowolne LEAAP Lokalny plan działań efektywnoś ci energetycznej POP Program ochrony ś rodowis ka gminy, w tym powietrza SEAP Plan działań na rzecz zrównoważonej gospodarki energetycznej gminy Legenda opcjonalnie Źródło: Interpretacja FEWE sekwencje ustawowe sprzężenia kogeneracyjne i merytoryczne PZE POS PZE POS LEEP SEAP LEEP SEAP JEST WINNO BYĆ

14 Lokalny Plan Działań implementacja w gminie Krajowego Planu Działań - cele (1) Osiągnięcie celu indykatywnego oszczędności energii zgodnie z wymaganiami Dyrektywy 2006/32/WE tj. 9% w roku 2016 w stosunku do roku 2007 (2) Rozwój zarządzania energią w gminie (3) Zdobycie szczegółowej wiedzy o sytuacji energetycznej gminy oraz ocenę postępu skuteczności poszczególnych przedsięwzięć, także na potrzeby podejmowania decyzji o nowych działaniach (zakres i priorytet działań) (4) Zwrócenie uwagi na zagadnienia związane z efektywnością energetyczną w sektorze transportu (5) Zwiększenie efektywności wykorzystania energii w obiektach gminnych o najwyższych priorytetach działań Lokalny Plan Działań implementacja w gminie Krajowego Planu Działań -cele (6) Wdrożenie działań pilotowych w zakresie czystych źródeł energii oraz poprawy efektywności wytwarzania energii (7) Aktywizacja uczestników lokalnego rynku energii oraz intensyfikacja współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami energetycznymi a miastem (8) Zwiększenie elementarnej wiedzy oraz świadomości użytkowników energii w zakresie efektywności energetycznej w różnych sektorach odbiorców (9) Edukacja w zakresie możliwości prowadzenia inwestycji poprawiających efektywność wykorzystania energii przez końcowych odbiorców energii, zuwzględnieniem zagadnień technicznych i ekonomicznych (10) Intensyfikacja wymiany informacji pomiędzy użytkownikami energii w zakresie zwiększenia efektywności energetycznej w transporcie indywidualnym oraz gospodarstwach domowych

15 Inicjatywa miast na rzecz poprawy klimatu ziemi Convenant of Mayors Do projektu włączyło się 1295 gmin (głównie w Europie) w tym gminy Polskie: Bielsko-Biała Dzierżoniów Łubianka Niepołomice Raciechowice Warszawa Konieczne zmiany w planowaniu energetycznym konieczność sporządzania Programów Efektywności Energetycznej ze szczególnym uwzględnieniem wyznaczenia potencjału oszczędności w budynkach użyteczności publicznej oraz w transporcie publicznym, zunifikowanie zestawu wskaźników energetycznych w celu ujednolicenia bilansów energetycznych gmin (dokumenty są opracowywane przez różne firmy). Projekt SECBENCH.

16 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe jako podstawowy dokument gminny Piotr Kukla Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii p.kukla@fewe.pl Częstochowa, 11 maja 2010r. Korzyści wynikające z opracowania Projektu założeń spełnienie wymogu Ustawy Prawo Energetyczne obligujące gminy do opracowania Projektu założeń / uzyskanie pełniejszej wiedzy dotyczącej energetyki miasta, dostosowanie rozwoju systemów energetycznych na obszarze gminy do celów społeczno - gospodarczych, wytyczne w zakresie energetyki do nowotworzonych dokumentów gminnych: Plan Zagospodarowania Przestrzennego, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego, Planu Rozwoju Lokalnego itp. potencjalny wpływ na poprawę stanu środowiska w gminie,

17 Korzyści wynikające z opracowania Projektu założeń możliwości pozyskania środków na inwestycje energetyczne, szczególnie o profilu ekologicznym, ze źródeł tzw. środków pomocowych (NFOŚ i GW, WFOŚ i GW, Fundusze Unii Europejskiej RPO regionalne , Fundusz Norweski - EOG), możliwości współfinansowania inwestycji energetycznych w gminie przez przedsiębiorstwa energetyczne (3/4 kosztów przyłącza ponosi przedsiębiorstwo energetyczne), możliwości nawiązania ściślejszej współpracy z przedsiębiorstwami energetycznymi oraz z ościennymi gminami. Projekt założeń podstawowy dokument gminny Program Ochrony Środowiska Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Strategia Rozwoju Gminy Program Rozwoju Lokalnego Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe

18 WÓJT (BURMISTRZ, PREZYDENT) OPRACOWUJE (ART. 19 UST.3) PRZEDSIĘBIORSTWO ENERGETYCZNE OPRACOWUJE (ART. 16 UST.1) PROJEKT ZAŁOŻEŃ ZAOPATRZENIA GMINY W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE (ART. 19 UST.3) REALIZACJA I FINANSOWANIE BUDOWY I ODBUDOWY SIECI (ART. 7 UST. 5) SAMORZĄD WOJEWÓDZKI (ART. 19 UST.3) OPINIUJE W ZAKRESIE WSPÓŁPRACY Z INNYMI GMINAMI ORAZ ZGODNOŚCI Z POLITYKĄ ENERGETYCZĄ PAŃSW WYŁOŻENIE DO PUBLICZNEGO WGLĄDU (ART. 19 UST.6) OPINIUJE W ZAKRESIE WSPÓŁPRACY Z INNYMI GMINAMI ORAZ ZGODNOŚCI Z POLITYKĄ ENERGETYCZĄ PAŃSW UZGODNIENIE ZAKRESU STRATEGICZNEJ OCENY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Z REGIONALNYM DYREKTOREM OCHRONY ŚRODOWISKA (LUB UZGODNIENIE ODSTĄPIENIA) PLAN ROZWOJU PRZEDSIĘBIORSTWA ENERGETYCZNEGO NA MIN. 3 LATA (ART. 16 UST. 2) ZARZĄD WOJEWÓDZTWA OPINIUJE (ART. 23 UST. 3 I UST.4) OPINIUJE UCHWAŁA RADY GMINY (ART. 19 UST.3) PREZES URE UZGADNIA PROJEKTY PLANÓW (ART. 16 UST. 6 ORAZ ART. 23 UST. 2 PKT. 5) ZAŁOŻENIA DO PLANU (ART. 19 UST.8) PLANY ROZWOJU PE (ART. 16 UST.3) Stopień realizacji wymogów Ustawy PE Lp. POLSKA 28% 1 POMORSKIE 97% 2 OPOLSKIE 49% 3 ŚLĄSKIE 48% 4 KUJAWSKO-POMORSKIE 38% 5 ŚWIĘTOKRZYSKIE 37% 6 ZACHODNIOPOMORSKIE 35% 7 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 34% 8 ŁÓDZKIE 28% 9 MAŁOPOLSKIE 23% 9 WIELKOPOLSKIE 23% 11 DOLNOŚLĄSKIE 21% MAZOWIECKIE LUBUSKIE PODLASKIE 20% 17% 14% Udział JST posiadających "Założenia do planu..." stan na r. (Źródło: AM PREDA) 15 LUBELSKIE 8% 16 PODKARPACKIE 6%

19 Podsumowanie analizy dla wszystkich województw: badania EFQM 2006/2007 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 śląskie łódzkie zachodniopomorskie podkarpackie kujawskopomorskie warmińskomazurskie wielkopolskie swiętokrzyskie mazowieckie lubelskie lubuskie małopolskie Zadania samorządów terytorialnych efektywnie ekonomicznie i energetycznie zarządzanie podległymi obiektami (szkoły, szpitale, administracja itp.) tworzenie we współpracy z przedsiębiorstwami energetycznymi bezpiecznej i przyjaznej środowisku infrastruktury zaopatrzenia w paliwa i energię realizowanie polityki zrównoważonego gospodarowania energią, ochrona klimatu ziemi oddziaływanie i aktywizowanie podmiotów na swoim terenie.

20 Cele edukacji zwiększenie świadomości i kompetencji poznawanie najlepszych praktyk i wdrażanie ich angażowanie mieszkańców i podmiotów gospodarczych. Lokalny serwis informacyjny

21 Lokalny serwis informacyjny Energia w Twoim mieście Szkolenia konferencje i inne wydarzenia Poradniki i broszury Narzędzia do analizy projektów czystej energii - RETSCREEN Opłacalność stosowania odnawialnych źródeł energii na terenie Częstochowy i jej okolic. Energooszczędne urządzenia domowe - TOPTEN Pytania do eksperta

22 EURO TOPTEN Jak kupować i używać energooszczędne urządzenia?

23 Obecnie w serwisie: Pralki Zmywarki Chłodziarki Zamrażarki arki Samochody Źródła światła Suszarki do bielizny Silniki elektryczne Pompy cyrkulacyjne Kotły y grzewcze

24 Platforma e-szkolenia Dwa kursy szkoleniowe dla dwóch różnych r grup odbiorców: uczniowie szkół ponadpodstawowych oraz osoby fizyczne Każdy kurs składa się z 10 lekcji (2 lekcje poświ więcone ogólnym zagadnieniom związanym zanym z energią i środowiskiem, monitorowanie zużycia energii w domu i w szkole, rachunek ekonomiczny, urządzenia AGD, urządzenia audiovideo,, oświetlenie, o samochody, ogrzewanie, silniki i pompy) Konkursy dla każdej grupy odbiorców Platforma e-szkolenia

25 Serwis informacyjny energia i środowisko

26 Praktyczne aspekty związane z wykonywaniem założeń energetycznych na przykładzie miasta Tychy Piotr Kukla Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii p.kukla@fewe.pl Częstochowa, 11 maja 2010r. Gmina Tychy rozpoczęł ęła a w roku 1995 realizację zintegrowanych planów w i programów w wpisujących się w temat zarządzania energią,, poprzez konkretne działania, ania, przedstawione w następuj pujących przykładach 1. Rozpoznanie stanu technicznego i energetycznego Cel : identyfikacja problemów oszczędności energii Realizacja : wykonanie 6 raportów z przeglądu gospodarki energetycznej w obiektach oświatowych ( szkoły, przedszkola) Opracowanie: Holenderska Agencja ds. Energii i Ochrony Środowiska NOVEM oraz Fundacja FEWE Katowice 3

27 2. Program Zarządzania Energią Uruchomienie Programu : 1997 rok Cel Programu : - Poprawienie organizacji i efektywności wydatkowania pieniędzy za energię - Monitorowanie zużycia energii w obiektach, których gmina jest właścicielem - Inspirowanie racjonalizacji zużycia energii w obiektach - Prowadzenie doradztwa w zakresie racjonalnego użytkowania nośników energii - Współpraca z krajowymi i zagranicznymi organizacjami propagującymi racjonalne użytkowanie energii - Uzgadnianie planów rozwoju w zakresie zaopatrzenia w energię 4 2. Program Zarządzania Energią - cd Realizacja Programu : - Wykonanie I etapu tj. utworzenie i aktualizacja bazy danych energetycznych obiektów użyteczności publicznej ( głównie obiektów oświatowych ) Zagrożenia : - Nie powołanie zespołu (referatu) do analizy danych i zaleceń realizacyjnych 5

28 Element programu zarządzania energią Przykładowe zestawienie analizowanych budynków (obiektów szkolnych) Ws pe Średnie E Średnie E dla Tychów Ws kaźnik E dla niektórych obiektów szkolnych Wskaźnik sezonowego zużycia ciepła [kwh/m 2 ] 400 Pozostałe szkoły 370 Audytowane budynki 350 Proponowane budynki do termomodernizacji Wartość średnia (236 kwh/m2) Wartość oczekiwana (112 kwh/m2) kwh/m 2/a ZSM ZS4 G6/SP7 G11 SP17 SP36 SP11 ZS5WS SP40 LO3 G12 LO1 ZSS SP37 G10 ZS6B ZS5TB SP5 SP18 SP22 ZS5ZSB SP3 SP35 ZS1 ZSE G5 ZS6A SP10 G3 G1 0 ZS Budowlanych Przedszk. 40 SP nr 18 LO im N orw ida L O im. K ru c z k o w s k ie g o SP nr 5 SP nr 27 SP nr 21 ZS Elektronicznych Przeds zk. nr 38 SP nr 8 SP nr 36 ZSZ nr 1 Przedszk. nr 2 ZSZ nr 2 SP nr 3 In te r n a t III L O ZSZ nr 3 LO SP nr 12 III L O + In te r n a t SP nr Odnawialne Finansowanie Przedsięwzi wzięć Oszczędzaj dzających Energię > OFPE < Definicja OFPE : program realizujący sposób finansowania polegający na inwestowaniu w przedsięwzięcia zmniejszające zużycie i koszty energii a następnie odbieranie poniesionych nakładów poprzez różnicę w rachunkach płaconych za energię przed i po wprowadzeniu przedsięwzięć Podstawa OFPE : - dane i analizy z rozpoznania stanu technicznego i energetycznego obiektów oraz z bazy danych energetycznych -uchwała Rady Miasta Tychy nr 546/97 Uruchomienie OFPE : styczeń 1998 rok Realizacja Programu : - lata 1998 do 2004 wykonanie prac termomodernizacyjnych w 30 obiektach użyteczności publicznej 7

29 3. Odnawialne Finansowanie Przedsięwzi wzięć Oszczędzaj dzających Energię > OFPE < - cd - Koszt prac termomodernizacyjnych 2,63 mln złotych - Uzyskane oszczędności energii 8 do 30 % Charakter Programu : gminne ESCo Zagrożenia : - Brak wydzielonego budżetu na realizację Programu - Brak determinacji zarządzających w uruchomieniu Programu - Realizacja zadań przy okazji remontów obiektów 8 Schemat funkcjonowania OFPE w budżecie gminy BUDŻET BUDŻET ROK # 0 ROK # 1 Pozycja budżetu Pozycja budżetu INWESTYCJE finansowanie INWESTYCJE finansowanie ENERGOOSZCZĘDNE ENERGO O S ZC ZĘDNE KOSZTY nadwyżka KOSZTY nadwyżka ENERGII ENERGII NAKŁADY na NAKŁADY na ZEWNĘTRZNE PRZEDSIĘWZIĘCIA ZEWNĘTRZNE PRZEDS IĘWZIĘCIA FINANSO WANIE ENERGO O SZCZĘDNE FINANSO WANIE ENERGOO SZCZĘDNE dotacje,kredyty WYTYPOWANE dotacje,kredyty WYTYPOWANE OBIEKTY OBIEKTY ZESTAW # 1 ZESTAW # 2 opłaty za energię opłaty za energię 8

30 4. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Podstawa : Ustawa Prawo energetyczne ( art. 19 i 20 ) Charakter opracowania : projekt pilotażowy w ramach współpracy międzynarodowej woj. śląskiego i okręgu Nord-Pas de Calais ( F ) dla miast o liczbie powyżej mieszkańców Wykonawca założeń : Fundacja FEWE Katowice przy współpracy WFOŚiGW Katowice Opracowanie założeń : listopad 2001 roku (przyjęcie uchwałą RM) Zagrożenia : brak decyzji o aktualizacji założeń Partnerstwo publiczno - prywatne Cel programu : realizacja programu termomodernizacji budynków użyteczności publicznej jako rozszerzenie programu OFPE Charakter programu : wybór w drodze przetargu zewnętrznej firmy typu ESCo Zakres programu : prace termomodernizacyjne w wytypowanych 30 obiektach ( z wariantem podziału zysków z oszczędności energii) Próba uruchomienia programu : marzec 2002 rok Efekt programu/zagrożenia : zawieszenie przetargu po I stopniu wskutek barier prawnych i świadomościowych (hasło korupcjogenność ) 11

31 6. Kompleksowy Program obniżenia niskiej emisji z budynków jednorodzinnych w obrzeżnych dzielnicach miasta Cel Programu : poprawa stanu powietrza w szczególności w dzielnicach obrzeżnych miasta a tym samym w całym mieście poprzez wymianę nieekologicznych i niskoenergetycznych kotłów węglowych na ekologiczne źródła ciepła Przygotowanie Programu : lata 2000 do uchwała RM Tychy przyjmująca Program kwiecień 2002 rok - uruchomienie Programu lipiec 2002 rok Realizacja Programu : lata 2002 do 2007 ( wymiana kotłów ) Koszt realizacji Programu : 23,849 mln złotych, w tym - 13,695 mln pożyczka WFOŚiGW Katowice - 1,639 mln dotacja WFOŚiGW Katowice - 8,094 mln środki własne mieszkańca - 0,421 mln środki gminy 6. Kompleksowy Program obniżenia niskiej emisji z budynków jednorodzinnych w obrzeżnych dzielnicach miasta Efekt ekologiczny : zmniejszenie o 2 643,5 Mg zanieczyszczeń/rok, co stanowi 86,0 % z 3 078,2 Mg zanieczyszczeń emitowanych przed realizacją Programu Udział nowych źródeł ciepła : - 92 % kotły węglowe retortowe - 7 % kotły gazowe - 1 % kotły olejowe Zagrożenia : brak determinacji władz o konieczności realizacji tego rodzaju programów 13

32 6. Kompleksowy Program obniżenia niskiej emisji z budynków jednorodzinnych w obrzeżnych dzielnicach miasta - cd Cel Programu: realizacja zadań przyjętych w Założeniach do planu, gospodarcze i demonstracyjne zastosowanie odnawialnych źródeł energii w obiektach, zwiększenie świadomości ekologicznej społeczeństwa Tychów Charakter Programu: analiza inwestycji dotyczących zabudowy kolektorów słonecznych oraz gruntowej pompy ciepła dla budynków użyteczności publicznej i budynków mieszkalnych indywidualnych (prywatnych) Koszty inwestycji (wg analizy ekonomicznej) : 140,0 tys. zł Opracowanie Programu: wrzesień 2002 rok Zagrożenia : Program dla bogatych Urząd Miasta Tychy Przykład zabudowy pompy ciepła i kolektora słonecznego 14

33 8. Zintegrowany Program działań służących zwiększeniu efektywności wykorzystania ciepła a i stabilizacji kosztów w ogrzewania w budynkach mieszkalnych administrowanych przez MZBM Tychy Cel Programu : - zmniejszenie zużycia ciepła i jego kosztów ( potencjał 40 do 55 %) - powstrzymanie dekapitalizacji stanu technicznego 40 i 50 letnich budynków mieszkalnych - wyrównanie szans mieszkańców zasobów komunalnych, które ustawowo były w latach 80 i 90 wyłączone z dotacji na usuwanie wad technologicznych budynków - lokalne zwiększenie zatrudnienia w usługach termomodernizacyjnych o ok osób przez 6 do 8 lat a w kraju o ok. 210 osób przy produkcji materiałów i urządzeń Ilość budynków objętych Programem : Zintegrowany Program działań służących zwiększeniu efektywności wykorzystania ciepła a i stabilizacji kosztów w ogrzewania w budynkach mieszkalnych administrowanych przez MZBM Tychy - cd Nakłady inwestycyjne : 181,359 mln złotych Oszczędność kosztów ogrzewania : 9,835 mln złotych Efekt ekologiczny : zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery : -pył 4260 kg/rok - SO2 262,24 ton/rok - CO2 35,350 tys. ton/rok - NO 64,3 ton/rok Realizacja Programu : wykonanie I etapu tj. - modernizacja 122 węzłów cieplnych hydroelewatorowych na węzły wymiennikowe oraz zabudowa 5670 szt grzejnikowych zaworów termostatycznych - koszt realizacji 6,1 mln złotych, w tym pożyczka Z WFOŚiGW Katowice 4.41 mln złotych Zagrożenia : trudności otrzymania środków finansowych zewnętrznych

34 Przykład termomodernizacji budynku mieszkalnego Program zarządzania energią i środowiskiem w budynkach użytecznou yteczności ci publicznej Etap 1 - realizacja projektu demonstracyjnego w LO nr I - koszt prac termomodernizacyjnych w latach 1998 do ,1 mln złotych Etap 2 - wytypowanie 5 obiektów - koszt planowanych prac termomodernizacyjnych 12,0 mln złotych

35 Projekt demonstracyjny w LO nr I ( etap 1 ) Studium wykonalności systemu skojarzenia układ adów w energetycznych kompleksu sportowo edukacyjno edukacyjno-wychowawczego : Lodowisko Zespół Szkół Sportowych Dom Dziecka Cel Programu : poprawienie efektywności zarządzania energią w kompleksie, likwidacja zagrożenia dla środowiska w postaci 12 ton amoniaku w układzie chłodzenia tafli lodowiska Zakres prac : kompleksowa termomodrnizacja obiektów, modernizacja układu mrożenia tafli lodowiska, zastosowanie układów odzysku ciepła oraz energii ze źródeł odnawialnych Termin realizacji : lata 2004 do 2007 Koszt realizacji : 10,0 mln złotych Planowany podział kosztów : - fundusze krajowe i unijne 75 % - środki własne gminy 25 % Zagrożenia : realizacja Programu jako 3 osobne zadania

36 Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej oraz Plan działań na rzecz zrównoważonej energii jako elementy planowania energetycznego w gminie Łukasz Polakowski

37 Podstawy realizacji LEEAP oraz SEAP (1) Formalne: Dyrektywa 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych; Ustawa Prawo energetyczne z 10 kwietnia 1997, Art. 18 zadania własne gminy w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczna i paliwa gazowe; Polityka Energetyczna Polski do 2030 z 10 listopada 2009r. w części której jednym z podstawowych kierunków jest poprawa efektywności energetycznej Krajowy plan działań dotyczących efektywności energetycznej (EEAP) Projekt Ustawy o Efektywności Energetycznej Dyrektywa 2006/32/WE Cel zmniejszenie od 2008r zużycia energii końcowej o 1%, czyli 9% w 2016 roku. Ponadto: Państwa Członkowskie zapewniają, by sektor publiczny odgrywał wzorcową rolę w dziedzinie objętej niniejszą dyrektywą. W tym celu Państwa Członkowskie efektywnie informują w stosowanych przypadkach obywateli oraz przedsiębiorstwa o wzorcowej roli i działaniach sektora publicznego.

38 Polityka Energetyczna Polski do 2030 z 10 listopada 2009 r. Kwestia efektywności energetycznej jest traktowana w polityce energetycznej w sposób priorytetowy, a postęp w tej dziedzinie będzie kluczowy dla realizacji wszystkich jej celów. W związku z tym, zostaną podjęte wszystkie możliwe działania przyczyniające się do wzrostu efektywności energetycznej. Główne cele polityki energetycznej w obszarze efektywności energetycznej to: Dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną, Konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15. Polityka Energetyczna Polski do 2030 z 10 listopada 2009 r. Załącznik 3 Program Działań Wykonawczych na lata , Priorytet I. Poprawa Efektywności Energetycznej, Działanie 1.6. Zobowiązanie sektora publicznego do pełnienia wzorcowej roli w oszczędnym gospodarowaniu energią, punkt 4. Rozszerzenie zakresu założeń i planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe o planowanie i organizację działań mających na celu racjonalizację zużycia energii i promowanie rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy 2010 r.

39 Projekt ustawy o efektywności energetycznej Zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej: Art Jednostka sektora publicznego realizując swoje zadania stosuje co najmniej jeden ze środków poprawy efektywności energetycznej, o których mowa w ust Środkiem poprawy efektywności energetycznej jest: 1) umowa zawierana przez jednostkę sektora publicznego z podmiotem realizującym przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej, której przedmiotem jest finansowanie tego przedsięwzięcia na zasadach określonych w przepisach o zamówieniach publicznych; 2) zakup nowego urządzenia, instalacji lub pojazdu charakteryzujących się niskim zużyciem energii, po dokonaniu analizy kosztów eksploatacji; 3) wymiana eksploatowanego urządzenia, instalacji lub pojazdu na urządzenie, instalację lub pojazd o których mowa w pkt 2, albo ich modernizacja; 4) nabycie lub wynajęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich części albo ich modernizacja. Projekt ustawy o efektywności energetycznej 3. Jednostka sektora publicznego informuje o stosowanych środkach poprawy efektywności energetycznej na swojej stronie internetowej lub w inny sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości. 4. Jednostka sektora publicznego sporządza, co najmniej raz na 10 lat, audyt efektywności energetycznej eksploatowanych obiektów o powierzchni powyżej 250 m2, których jest właścicielem lub zarządcą, a także urządzeń i instalacji. 5. Za równoważne ze sporządzeniem audytu efektywności energetycznej, o której mowa w ust. 4, uznaje się sporządzenie świadectwa charakterystyki energetycznej budynku, o którym mowa w art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. prawo Budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz z późniejszymi zmianami)

40 Projekt ustawy o efektywności energetycznej Art Jednostka sektora publicznego, o której mowa w art. 9 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, jest obowiązana do dnia 31 grudnia 2015 r. do zaoszczędzenia, w ciągu roku, energii finalnej w ilości nie mniejszej niż 1% średniego zużycia tej energii w ciągu roku, z zastrzeżeniem ust. 2, przy czym uśrednienie obejmuje tr4zy kolejne lata poprzedzające rok kalendarzowy. 2. Jeżeli z przeprowadzonego audytu efektywności energetycznej wynika, że jednostka sektora publicznego, o której mowa w ust. 1, nie ma możliwości technicznych i ekonomicznych zaoszczędzenia energii w ilości, o której mowa w ust. 1, cel w zakresie oszczędnego gospodarowania energią uważa się za osiągnięty, gdy jednostka ta zrealizowała go w stopniu nie mniejszym niż wynika to z przeprowadzonego audytu efektywności energetycznej. Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej (EEAP) Zaproponowane w ramach Krajowego Planu Działań dotyczącego efektywności energetycznej (EEAP) środki i działania mają za zadanie: Środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze mieszkalnictwa, Środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze usług, Środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze przemysłu (z wyłączeniem instalacji objętych wspólnotowym systemem handlu emisjami ), Środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze transportu (z wyłączeniem lotnictwa i żeglugi).

41 Cele główne Lokalnego Planu Działań (1) Zmniejszenie kosztów energii i obciążenia środowiska w obiektach, budynkach i instalacjach gospodarki i społeczeństwa Gminy, w tym użyteczności publicznej (2) Wypromowanie Gminy w prestiżowej grupie Gmin, zaangażowanych w zrównoważone gospodarowanie energią i ochronę klimatu ziemi (3) Merytoryczne, organizacyjne i instytucjonalne przygotowanie się do realizacji zadań nowej polityki energetycznej i pakietu klimatycznoenergetycznego Cele szczegółowe Lokalnego Planu Działań (1) Osiągnięcie celu indykatywnego oszczędności energii zgodnie z wymaganiami Dyrektywy 2006/32/WE tj. 9% w roku 2016 w stosunku do roku 2007 (2) Rozwój zarządzania energią w gminie (3) Zdobycie szczegółowej wiedzy o sytuacji energetycznej gminy oraz ocenę postępu skuteczności poszczególnych przedsięwzięć, także na potrzeby podejmowania decyzji o nowych działaniach (zakres i priorytet działań) (4) Zwrócenie uwagi na zagadnienia związane z efektywnością energetyczną w sektorze transportu (5) Zwiększenie efektywności wykorzystania energii w obiektach gminnych o najwyższych priorytetach działań

42 Grupy docelowe LEEAP Obiekty użyteczności publicznej Systemy energetyczne, wodno-ściekowe oraz gospodarki odpadami. Komunalne budynki mieszkalne. Budynki mieszkalne wielorodzinne związki mieszkaniowe oraz gospodarstwa domowe. Sektor transportu system transportu zbiorowego i indywidualnego. Realizacja Lokalnego Planu Działań Podstawowy zakres współpracy jednostek samorządowych w ramach realizacji Lokalnego Planu Działań: - Identyfikacja podmiotów oraz obiektów gminnych - Identyfikacja lokalnego rynku energii - Pozyskiwanie informacji o obiektach miejskich, dostarczanie ankiet do ankietyzowanych podmiotów gminnych - Współpraca w ramach pozyskiwania danych od przedsiębiorstw energetycznych, największych odbiorców energii z terenu Gminy, spółek komunalnych oraz pozostałych grup docelowych Planu - Promocja realizacji Lokalnego Planu Działań

43 Zakres proponowanych działań Działania organizacyjne i zarządcze to działania możliwe do przeprowadzenia na poziomie administracyjnym, wprowadzające szereg zmian, głównie w zakresie monitoringu sytuacji energetycznej miasta. Działania edukacyjne i informacyjne mają na celu dostarczenie informacji oraz zwiększenie świadomości użytkowników energii w różnych grupach odbiorców, na temat efektywnego wykorzystania energii. Działania inwestycyjne zmniejszające zużycie energii działania wysokonakładowe mające na celu zmniejszenie zużycia energii oraz kosztów energii i paliw w istniejących obiektach, o wysokim jednostkowym zużyciu energii oraz dużych kosztach energii i paliw.

44 Co to jest Plan działań na rzecz zrównoważonej energii? SEAP Sustainable Energy Action Plan Plan działań na rzecz zrównoważonej energii związany głównie z inicjatywą Covenant of Mayors. Wykorzystuje rezultaty inwentaryzacji emisji bazowej by zidentyfikować możliwości działania w zakresie osiągnięcia celu redukcji emisji CO2. SEAP określa konkretne sposoby redukcji emisji a także ramy czasowe działań oraz odpowiedzialność za ich przeprowadzenie, tworząc tym samym długoterminową strategię działania. Sektory docelowe SEAP - budynki - urządzenia/obiekty - transport miejski a także: - producenci energii elektrycznej (wykorzystanie PV, energii wiatru, CHP, ulepszenie sposobów lokalnego wytwarzania energii elektrycznej) - wytwarzanie ciepła/chłodu

45 SEAP powinien obejmować obszary w których władze lokalne mają wpływ na zużycie energii w zakresie długoterminowym. Sektor przemysłowy nie jest kluczowym celem Porozumienia między burmistrzami, więc lokalne władze mogą zdecydować się na to działania w tym sektora, czy nie. Ramy czasowe SEAP Ponieważ nie zawsze jest możliwe opracowanie szczegółowych planów działań i budżetów na dłuższy okres czasu, władze lokalne mogą odróżnić: - długoterminową strategię oraz cele do roku 2020, w tym zobowiązania - szczegółowe działania na następne 3-5 lat

46 Struktura SEAP 1. Analiza stanu wyjściowego w zakresie prawnym a także w odniesieniu do prowadzonych działań Gminy w zakresie zrównoważonej gospodarki energetycznej. 2. Inwentaryzacja zużycia energii oraz emisji gazów cieplarnianych Przyjęcie roku bazowego jako 1990 lub najbliższego możliwego dla którego istnieją wiarygodne i pełne dane historyczne Inwentaryzacja zużycia energii oraz emisji gazów cieplarnianych dla roku bazowego w poszczególnych sektorach odbiorców energii 3. Określenie potencjału oraz kluczowych obszarów zwiększenia efektywności energetycznej oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych do roku 2020 Możliwość dofinansowania opracowania SEAP WFOŚiGW w Katowicach Priorytet 7: Zarządzanie środowiskowe w regionie 7.1.Badania, opracowania i ekspertyzy (ZS), ZS 4.2. Opracowanie programów efektywności energetycznej z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii.

47 Zarządzanie energią i środowiskiem w budynkach samorządowych oraz polepszenie jakości powietrza jako kluczowe programy wykonawcze wynikające z założeń energetycznych Łukasz Polakowski Zarządzanie energią a założenia Art. 19. Ustawy Prawo Energetyczne 1. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, zwany dalej projektem założeń. 2. Projekt założeń sporządza się dla obszaru gminy lub jej części. 3. Projekt założeń powinien określać: 1) ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe; 2) przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych; 3) możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych; 4) zakres współpracy z innymi gminami.

48 Korzyści z zarządzania energią Kos zty energii we wszystkich obiektach [zł/r] 2) jak dotychczas 1) scenariusz/strategia zaniechania 3) kompleksowe pojedyncze termomodernizacje 4) zarzadzanie + energooszczędne programowe inwestycje 0 lata Zadania Zespołu Zarządzania Energią w mieście: przegląd, analiza i raportowanie kosztów i zużycia energii oraz wody, np. poprzez stworzenie komputerowej bazy danych, propozycje budżetów energetycznych obiektów i budynków oraz weryfikacja efektów systemów motywacyjnych, współpraca z wydziałami funkcjonalnymi jak np. Wydział Edukacji, Rozwoju i Inwestycji itp., w zakresie inicjowania, realizacji i oceny przedsięwzięć, konsultacje dla jw. wydziałów funkcjonalnych zarządców i administratorów obiektów i budynków, konserwatorów,

49 Zadania Zespołu Zarządzania Energią w mieście: analiza i ocena umów oraz kontrola dostaw paliw i energii, przeglądy wstępne, proste pomiary urządzeń energetycznych, instalacji i budynków, inicjowanie, ocena i propozycje realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie efektywnego wykorzystania energii, propozycje realizacji demonstracyjnych projektów, szkolenie administratorów i konserwatorów obiektów i budynków, wykonywanie i zlecanie audytów energetycznych dla obiektów gminnych, opiniowanie audytów energetycznych i części energetycznych wniosków o dofinansowanie dla inwestycji gminnych. zł/rok Roczny rachunek za paliwa i energię Ogrzewanie Dlaczego? Ciepła woda Oś wietlenie Napędy Inne

50 Przykład Struktura zuż ycia paliw i energii w populacji 8,9% 3,0% 2,4% 0,000% Gaz 16,6% Ciepło sieciowe Energia elektryczna Paliwa s tałe Olej opałowy Gaz płynny 69,1% Przykład Grupa - Koszty mediów energetycznych [tys.zł/rok] Rok 2005 Rok 2006 Rok 2007

51 Przykład Grupa - Koszty mediów energetycznych Koszty jednostkowe [zł/m2/rok] [tys.zł/rok] OS ZSZ ZS 2 0 I LO Rok 2005 Rok 2006 Rok 2007 TZN - B II LO GIMN 4 ZS 3 SP 27 SP 12 V LO SP 2 ZS 1 SP 3 Obie kty Grupy priorytetowe Roczne koszty jednostkowe [zł/m2/rok] G2 G1 10 G4 G Kos zty roczne [zł/ro k] Ws k aźniki ś rednie Ws kaźniki pos zczególnych obiektów Poziom Użytkow nika

52 Pote nc jał techniczny zmniejs zenia zuży cia e nergii/paliw = [GJ] c o stanowi 34,1 % s um ary czne go zuż yc ia ene rgii/paliw /wody. UWAGA: Jako poziom odniesie nia przyjęto średnią wartość zdefiniowaną przez UŻYTKOWNIKA. Obszar przedsięwzięć be znakładowych i niskonakładowyc h = [GJ] UWAGA: Wartość szacowana, zawierająca się w podanym przedziale. Jak zużywać mniej? Dostosować pobór energii do reżimu wykorzystania obiektu - nie ogrzewać / nie oświetlać gdy to nie jest potrzebne, Racjonalnie przetwarzać energię na komfort - utrzymywać wysoki poziom wskaźnika efektywności energetycznej (EE), Nieustannie wykrywać i eliminować wszelkie przejawy marnotrawstwa energii - błędy instalacyjne, błędy inkasenckie, błędy przetwarzania danych itp.,

53 Polepszanie jakości powietrza Głównym programem wpływających bezpośrednio na poprawę jakości powietrza w gminie jest Program Ograniczenia Niskiej Emisji. Inne programy Inne programy/działania wpływające na jakość powietrza: Program wykorzystania OZE Program termomodernizacji obiektów gminnych Plan działań dotyczący efektywności energetycznej

54 Dlaczego PONE? 1. Radom - Konieczność jego realizacji wynika z rozporządzenia Nr 66 Wojewody Mazowieckiego z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie określenia programu ochrony powietrza dla strefy miasto Radom z uwagi na stwierdzone przekroczenia poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10 w dzielnicy Kaptur oraz części dzielnic Planty i Glinice Dlaczego PONE?

55 Dlaczego PONE? 2. Gminy w województwie śląskim dofinasowanie z WFOŚiGW w Katowicach nawet do 80% kosztów kwalifikowanych wprowadzenia programów Źródła niskiej emisji: wytwarzanie ciepła grzewczego w bud. mieszkalnych, wytwarzanie ciepła grzewczego i technologicznego w przemyśle, emisja ze źródeł liniowych (samochody). Sposoby ograniczania niskiej emisji: wymiana niskosprawnych i nieekologicznych kotłów węglowych, działania termorenowacyjne zmniejszające zużycie energii

56 Struktura powierzchni ogrzewanej według rodzajów źródeł ciepła a) b) Kotły na Piece węglowe Kotły na drewno Piece węglowe drewno Inne paliwa 2,9% 9,8% 1,0% 21,4% 2,1% Kotły węglowe 31,5% Kotły gazowe 14,8% Ogrzewanie elektryczne Kotły węglowe 2,9% 14,4% Ciepło sieciowe 54,2% Inne paliwa 6,2% Ogrzewanie Kotły gazowe elektryczne 32,4% 6,3% a) wraz z budynkami podłączonymi do sieci ciepłowniczej; b) w grupie budynków ogrzewanych indywidualnie. Udział poszczególnych zanieczyszczeń jako ekwiwalentu SO2 B(a )P 53% SO 2 31% NO 2 9% Wysoka emisja 10% Emisja liniowa 5% Emis ja te chnologiczna 3% CO 17% pył 24% Nis ka emis ja 82%

57 Zakres analizowanych przedsięwzięć: 1. Wymiana źródła ciepła: kotły gazowe, kotły na biomasę (pellety, brykiety drzewne drzewne), ogrzewanie elektryczne, przyłącze sieciowe, pompa ciepła, kotły węglowe retortowe tylko w przypadku gdy budynek znajduje się poza zasięgiem systemu ciepłowniczego i gazowniczego!!!, inne. 2. Montaż kolektorów słonecznych do przygotowania c.w.u. Przykładowe założenia Programu 1. Podstawowym warunkiem udziału w programie jest likwidacja istniejącego źródła ciepła na inne, którego konstrukcja uniemożliwia spalanie odpadów 2. Dofinansowanie wymiany kotłów i pieców węglowych na inne kotły (retortowe, gazowe, olejowe, biomasowe) i technologie wykorzystujące OZE oraz kotłów niewęglowych starszych niż 10 lat na inne źródła niewęglowe lub na technologie wykorzystujące OZE, 3. Dofinansowanie otrzymują jedynie kotły posiadające świadectwo badań energetycznych oraz dla kotłów na paliwo stałe świadectwo na znak bezpieczeństwa ekologicznego (np. IChPW) w tym importowane, 4. Dofinansowanie dotyczy wyłącznie budynków mieszkalnych (min. 70% powierzchni całkowitej przeznaczone na cele mieszkalne), 5. Wymienione źródło ciepła musi być głównym źródłem,

58 Przykładowe założenia Programu 6. Udział własny użytkowników przy wymianie kotła - 40% całkowitych nakładów inwestycyjnych chyba, że koszt przekracza założony próg (10 tys. zł) wówczas użytkownik dopłaca dodatkowo różnicę, 7. Przewiduje się możliwość dofinansowania kolektorów słonecznych (c.w.u), 8. Ponowne dofinansowanie wymiany źródła ciepła możliwe po odliczeniu wcześniejszej kwoty dofinansowania, 9. Brak możliwości dofinansowania budynków nowych i będących w budowie, 10. Kolejność wymiany źródeł ciepła realizowana wg. kolejności składania wniosków w Urzędzie Gminy, 11. W przypadku gdy ilość chętnych na udział w programie przekracza założone możliwości poszczególnych etapów, wówczas wnioski automatycznie przesuwane będą na następne etapy realizacji, Przykładowy możliwy efekt ekologiczny wdrażania Programu Lp. Substancja Jednostka Wielkość dotychczasowa Wielkość planowana Różnica bezwzględna Redukcja zanieczyszczenia SO 2 kg/a ,0% 2 NO 2 kg/a ,3% 3 CO kg/a ,9% 4 CO 2 kg/a ,8% 5 pył kg/a ,8% 6 B(a )P kg/a 1,1 0,3 0,7 68,5%

59 Kształtowanie towanie i realizacja lokalnej polityki energetycznej Częstochowa, 11 maja 2010 r. URZĄD D MIASTA CZĘSTOCHOWY ul. Śląska 11/13, Częstochowa tel. +48 (34) , fax info@czestochowa.um.gov.pl BOŻENA HERBUŚ INŻYNIER MIEJSKI tel. +48 (34) , fax bherbus@czestochowa.um.gov.pl SYSTEMY ENERGETYCZNE MIASTA 1

60 ZAPOTRZEBOWANIE NA ENERGIĘ CIEPLNĄ W MIEŚCIE ZAPOTRZEBOWANIE MOCY CIEPLNEJ MW t ROCZNE ZUŻYCIE ENERGII CIEPLNEJ TJ KONCESJONOWANI PRODUCENCI I DYSTRYBUTORZY ENERGII CIEPLNEJ W CZĘSTOCHOWIE: - FORTUM POWER & HEAT SP. Z O.O. -ZAKŁAD ELEKTROENERGETYCZNY H.CZ. ELSEN S.A. - Limar SP. Z O.O. POKRYCIE ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ CIEPLNĄ 2

61 ZAPOTRZEBOWANIE NA ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ W MIEŚCIE ZAPOTRZEBOWANIE MOCY ELEKTRYCZNEJ 160 MW ROCZNE ZUŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ 950 GWh KONCESJONOWANE PRZEDSIĘBIORSTWA DZIAŁAJĄCE W CZĘSTOCHOWIE W ZAKRESIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ : - POLSKIE SIECI ELEKTROENERGETYCZNE POŁUDNIE SP. Z O.O. - ENION S.A. ODDZIAŁ W CZĘSTOCHOWIE - ENION Energia SP. Z O.O. W KRAKOWIE -ZAKŁAD ELEKTROENERGETYCZNY H.CZ. ELSEN S.A. - PKP ENERGETYKA S.A. ZAKŁAD STAROPOLSKI ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ ZASILANIE MIASTA Z POZIOMU SN, WN i NN 3

62 ROCZNE ZUŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ W MIEŚCIE - STRUKTURA ZAPOTRZEBOWANIE NA GAZ W MIEŚCIE ZUŻYCIE GAZU Z POZIOMU W/C mln m3m ZUŻYCIE gosp. domowe, usługi ugi i pozostałe - 45 mln m3m PRZEDSIĘBIORSTWA ZAJMUJĄCE SIĘ ZAOPATRZENIEM W GAZ SIECIOWY NA TERENIE CZĘSTOCHOWY: - OPERATOR GAZOCIĄGÓW PRZESYŁOWYCH GAZ- SYSTEM S.A. - GÓRNOŚLĄSKI OPERATOR SYSTEMU DYSTRYBUCYJNEGO SP. Z O.O. - GÓRNOŚLĄSKA SPÓŁKA OBROTU GAZEM SP. Z O.O. -ZAKŁAD ELEKTROENERGETYCZNY H.CZ. ELSEN S.A. 4

63 ZAOPATRZENIE W GAZ SIECIOWY SIEĆ DYSTRYBUCYJNA ODNAWIALNE I LOKALNE ŹRÓDŁA ENERGII ROZWIJANIE ENERGETYKI LOKALNEJ W OPARCIU O ODNAWIALNE I LOKALNE ŹRÓDŁA ENERGII, JAK RÓWNIEŻ PODNOSZENIE UDZIAŁU W BILANSIE LOKALNYM CIEPŁA PRODUKOWANEGO W UKŁADACH SKOJARZONYCH, PROWADZI DO RACJONALIZACJI UŻYTKOWANIA ENERGII I PODNIESIENIA POZIOMU BEZPIECZEŃSTWA ENERGETYCZNEGO 5

64 ODNAWIALNE I LOKALNE ŹRÓDŁA ENERGII 1. Źródła wykorzystujące biogaz do produkcji energii elektrycznej: - na składowisku odpadów komunalnych Częstochowskiego Przedsiębiorstwa Komunalnego sp. z o.o. trzy generatory o łącznej mocy 2650 kw - w Oczyszczalni Ścieków Warta S.A. - zespół prądotwórczy o mocy 829 kw 2. Źródła biomasowe: -kotłownia na słomę RSP Rząsawa - moc ok. 500 kw; -kotłownia do współspalania biomasy i węgla Częstochowskich Zakładów Przemysłu Zapałczanego - kocioł biomasowy o mocy ok. 1,3 MW 3. Mała elektrownia wodna na rzece Kucelince moc 75 kw 4. Największa w Polsce instalacja solarna do przygotowania c.w.u. o łącznej powierzchni kolektorów 1495 m22w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym im. Najświętszej Maryi Panny. 5. Dwie siłownie wiatrowe, każda o mocy 125 KW. ANALIZA ROZWOJU MIASTA Podstawa: dokumenty planistyczne kraju miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego oraz harmonogram ich realizacji dokumenty planistyczne miasta w tym Studium uwarunkowań... Przyjęte okresy rozwoju miasta: do roku 2010 w latach w latach w latach Przyjęte grupy obszarów rozwoju: budownictwo mieszkaniowe zabudowa usługowa zabudowa przemysłowa tereny sportowo-rekreacyjne 6

65 MOŻLIWO LIWOŚCI POKRYCIA PRZYSZŁEGO ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ Istniejąca rezerwa i struktura układu zasilania miasta gwarantuje stabilność dostaw energii przy założeniu podłączenia do układu nowych odbiorców. PRZYSZŁE E BEZPIECZEŃSTWO ZASILANIA MIASTA W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ System elektroenergetyczny miasta, przy założeniu realizacji działań inwestycyjnych i modernizacyjnych, zapewnia pewność i bezpieczeństwo zasilania odbiorców energii elektrycznej z jego terenu. Bezpieczeństwo to znacząco podniesie realizowana przez Fortum Power & Heat Sp. z o.o. elektrociepłownia. Elektrociepłownia ownia Fortum Elektrociepłownia będzie jedną z najnowocześniejszych tego typu instalacji w Polsce. Zakład będzie dysponował mocą 120 MW cieplnych i 64 MW elektrycznych. Docelowo będzie korzystał w 25% z biomasy i 75% z węgla. Zakład spełni wszystkie normy wymagane przez unijne dyrektywy. Wartość inwestycji, która ma być gotowa w 2010 roku, wyniesie ok. 130 mln euro. 7

66 Mierząc się z wyzwaniami i starając się wykorzystywać szanse dla rozwoju zrównoważonej gospodarki energetycznej Miasto Częstochowa wykorzystuje różnorodne możliwości, które stanowią między innymi: - Rada na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Gospodarki Energetycznej Miasta Częstochowy powołana Zarządzeniem Prezydenta Miasta - portal informacyjny Energia i Środowisko działający na głównej stronie Urzędu Miasta Częstochowy, - szkolenia administratorów obiektów użyteczności publicznej w obszarze poprawy efektywności energetycznej, - Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej dla miasta Częstochowy CEEAP, opracowany w 2009 roku przy udziale wszystkich znaczących uczestników rynku energii. Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej dla miasta Częstochowy CEEAP Ustawa Prawo energetyczne z 10 kwietnia 1997 r. Art. 18 zadania własne gminy w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczna i paliwa gazowe, Dyrektywa Unii Europejskiej 2006/32/WE z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych. Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej (EEAP) 8

67 Uczestnictwo miasta Częstochowy w międzynarodowym projekcie IEE/UE SEC BENCH Miasta i gminy zrównoważonej energii benchmarking. Realizacja założeń do planu zaopatrzenia miasta Częstochowy wciepło, energie elektryczną i paliwa gazowe. Realizacja Dyrektywy 2006/32/WE w sprawie efektywności energetycznej (projekt Ustawy, wersja lipiec 2009), w tym: - Gmina jako wzorzec i lider, - zobowiązanie do 1% /rok oszczędności energii finalnej w jednostkach sektora publicznego, - przygotowanie do uczestnictwa w nowym mechanizmie białych certyfikatów. Nowe zadanie gminy w projekcie nowelizacji Ustawy Prawo energetyczne: - planowanie i organizacja działań mających na celu racjonalizację zużycia energii i promocję rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy. CEEAP - cele Przełożenie krajowego celu indykatywnego w zakresie oszczędności energii na gospodarkę energetyczną miasta na tle założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczna i paliwa gazowe Ocena zasobów informacyjnych i dokumentacyjnych do budowy i monitorowania Miejskiego Planu Wstępna ocena wykonalności celu oszczędności energii 9

68 CEEAP - struktura Struktura programów w podziale na: programy w obiektach bezpośrednio należących do Miasta programy spółek zależnych od Miasta programy podmiotów niezależnych od Miasta CEEAP - grupy docelowe Obiekty użyteczności publicznej Miasta Inne obiekty użyteczności publicznej Systemy i obiekty spółek komunalnych Systemy energetyczne, wodno-ściekowe i gospodarki odpadami Komunalne budynki mieszkalne Budynki mieszkalne jednorodzinne i wielorodzinne związki mieszkaniowe i gospodarstwa domowe Obiekty, technologie i urządzenia produkcyjne iusługowe przemysłu, transportu, sektora usług 10

69 Zużycie energii Zużycie energii w mieście Częstochowa w latach 2007 i 2008, cel inydkatywny końcowy i pośredni GWh/rok 4 500, , , , , , , ,00 500,00 - Rok 2007 Cel pośredni - zużycie energii zmniejszone o 2% (rok 2010) Cel - zużycie energii zmniejszone o 9% (rok 2016) Rok 2008 Program - obiekty oświatowe Zmiana wskaźnika jednostkowego zużycia energii w obiektach oświatowych w kolejnych etapach realizacji Programu 0,700 0,650 Wskaźnik jednostkowego zużycia energ [ GJ/m 2 ] 0,600 0,550 0,500 0,450 0,400 0,350 0,300 stan bazowy I etap 2013 II etap 2016 III etap 2020 pozostałe Etapy realizacji Programu 11

70 Program - obiekty oświatowe Wielkość nakładów inwestycyjnych w obiektach oświatowych w kolejnych etapach realizacji Programu 60 Nakłady inwestycyjne w poszczególnych etapach mln zł ] stan bazowy I etap 2013 II etap 2016 III etap 2020 pozostałe Etapy realizacji Programu SEC BENCH Projekt SEC BENCH zademonstruje wskaźniki do ocen i porównań efektów planów energetycznych miast/gmin oraz monitorowania ich realizacji. Miasta/gminy stawiając w planach cele i monitorując ich osiąganie będą mogły konfrontować je zzestawem wskaźników (benchmarking), co pozwoli na ocenę własnych działań, pozycji w stosunku do innych miast i wypełniania zobowiązań prawnych krajów członkowskich i Unii Europejskiej. 12

71 - Planowanie energetyczne, -umiejętne korzystanie z wolnego rynku energii, -zarządzanie energią i środowiskiem w obiektach użyteczności publicznej, - tworzenie nowatorskich platform współpracy samorządu, przedsiębiorstw energetycznych, ośrodków naukowych oraz niezależnych ekspertów, stanowią istotne elementy polityki energetycznej gminy. Tylko ich rzetelna i kompleksowa realizacja może zapewnić zrównoważony rozwój gospodarki energetycznej. W Częstochowie wszystkie wskazane elementy lokalnej polityki energetycznej są realizowane. MIASTO CZĘSTOCHOWA SAMORZĄD D ENERGETYCZNIE ŚWIADOMY Za zaangażowanie w działania promujące energooszczędne technologie, kształtowanie świadomości mieszkańców pod kątem efektywności energetycznej i za pionierskie działania na rynku energii miasto Częstochowa wyróżnione zostało nagrodą NOWY IMPULS 2009 przyznawaną przez redakcję Miesięcznika Gospodarczego Nowy Przemysł. 13

72 MIASTO CZĘSTOCHOWA SAMORZĄD D ENERGETYCZNIE ŚWIADOMY Dziękuj kuję za uwagę URZĄD D MIASTA CZĘSTOCHOWY ul. Śląska 11/13, Częstochowa tel. +48 (34) , fax info@czestochowa.um.gov.pl BOŻENA HERBUŚ INŻYNIER MIEJSKI tel. +48 (34) , fax bherbus@czestochowa.um.gov.pl 14

73 Zarządzanie energią i środowiskiem w obiektach gminy Częstochowa, 11 maja 2010 r. URZĄD D MIASTA CZĘSTOCHOWY ul. Śląska 11/13, Częstochowa tel. +48 (34) , fax info@czestochowa.um.gov.pl ARTUR JACEWICZ GŁÓWNY WNY SPECJALISTA Biuro Inżyniera Miejskiego tel. +48 (34) , fax ajacewicz@czestochowa.um.gov.pl Jednym z obszarów działania jest realizowany od 2003 roku program operacyjny Zarządzanie energią i środowiskiem w obiektach użyteczności publicznej miasta. Realizacja tego programu wymagała odpowiedzi na pytanie czym i jak zarządzamy. Odpowiedź na te pytania uzyskano sporządzając szczegółową bazę danych dla 173 budynków oraz 57 lokali użytkowanych przez instytucje miejskie, zawierającą następujące informacje: 1. Charakter działalności prowadzonej w obiekcie, użytkownicy i godziny pracy, pododbiorcy (mieszkania, punkty usługowe) 2. Dane techniczne obiektu, komfort energetyczny 3. Dane w zakresie warunków dostarczania, zużyć i kosztów mediów sieciowych i innych nośników energii cieplnej oraz zużycia wody i odprowadzenia ścieków. 1

74 Opracowana baza danych była i jest podstawą do prowadzenia działań analitycznych i korygujących w zakresie zaopatrzenia w media wszystkich jednostek i obiektów gminy. Prowadzony od 2003 roku monitoring zużycia wszystkich mediów sieciowych, między innymi energii elektrycznej oraz szczegółowa wiedza dotycząca warunków umów w zakresie mocy umownych, funkcjonujących w rozliczeniach taryf stanowi świetną bazę do przygotowania materiałów przetargowych, w celu skorzystania ze zliberalizowanego rynku energii elektrycznej. Dodatkowo dla trzech budynków Urzędu Miasta od 2007 roku realizowany jest monitoring on line zużycia wszystkich mediów sieciowych. 2

75 3

76 4

77 5

78 Realizacja programu operacyjnego Zarządzanie energią i środowiskiem w obiektach użyteczności publicznej, którego celem jest optymalizacja zużycia mediów i ograniczenie kosztów ponoszonych w tego tytułu przynosi miastu oszczędności liczone w milionach złotych. Program ten jest szczegółowo monitorowany dla populacji 121 obiektów oświatowych. Przeprowadzone analizy wykazały, że łączny koszt mediów energetycznych dla obiektów oświatowych w 2008 r. wyniósł tys. zł i był niższy o 623 tys. zł w porównaniu do 2003 roku mimo kilkukrotnej taryfowej podwyżki cen. Jeżeli natomiast przyjmiemy jako bazową dla każdego roku kwotę przeznaczoną na media energetyczne w roku 2003, to suma oszczędności w latach wyniesie tys. zł. 6