UNIWERSYTET MIKOŁAJA KOPERNIKA UNIWERSYTECKIE CENTRUM ARCHEOLOGII ŚREDNIOWIECZA I NOWOŻYTNOŚCI STUDIA Z DZIEJÓW WOJSKOWOŚCI, BUDOWNICTWA, KULTURY

Transkrypt

1 UNIWERSYTET MIKOŁAJA KOPERNIKA UNIWERSYTECKIE CENTRUM ARCHEOLOGII ŚREDNIOWIECZA I NOWOŻYTNOŚCI STUDIA Z DZIEJÓW WOJSKOWOŚCI, BUDOWNICTWA, KULTURY TORUŃ 2007

2 Spis treści ARTYKUŁY Profesor Andrzej Nowakowski (Jadwiga Chudziakowa) 11 Wykaz publikacji naukowych prof. dr. hab. Andrzeja Nowakowskiego (Adam Chęć) 15 Wykaz prac magisterskich i rozpraw doktorskich napisanych pod kierunkiem prof. dr. hab. Andrzeja Nowakowskiego (Adam Chęć) 25 Jacek Gackowski: Znaleziska grodków strzał w łużyckim" środowisku kulturowym międzyrzecza Wisły, Drwęcy i Osy 29 Artur Dębski, Hanna Kóćka-Krenz: Militaria z Ostrowa Tumskiego w Poznaniu...51 Jacek Wrzesiński, Anna Wrzesińska: Groby z uzbrojeniem na wczesnośredniowiecznym cmentarzysku w Dziekanowicach w Wielkopolsce 75 Bogusław Abramek: Militaria z grodziska średniowiecznego w Widoradzu pod Rudą koło Wielunia 95 Tomasz Kurasiński, Wojciech Dudak: Dwie średniowieczne głowice buław znalezione w rejonie Skierniewic. 113 Jan Szymczak: Jan Długosz o siekierach, toporach i innej broni obuchowej 129 Marian Głosek: Przyczynek do genezy czekanów na ziemiach polskich 143 Anna Marciniak-Kajzer: Do walki, czy do uciech stołu - kilka słów o jednym średniowiecznym nożu! 153 Piotr A. Nowakowski: Siodło bojowe w późnośredniowiecznej Polsce 161 Witold Świętosławski: Falery napierśne i pancerze skórzane wojowników połowieckich 177 Marek Kołyszko: Późnośredniowieczne zaprzęgi z forytarzem w świetle źródeł ikonograficznych 191 Jerzy Maik: Postacie zbrojnych na ceramice z zamku w Bolesławcu nad Prosną Krystyna Sulkowska-Tuszyńska: O budowaniu w średniowieczu 209 Adam Chęć: Zamek a miasto w państwie zakonnym w Prusach - - aspekty militarne 229 Dariusz Poliński: Krzyżackie warownie drewniano-ziemne w świetle badań archeologicznych 241 Leszek K aj z er: Z problematyki wpływów budownictwa warownego Krzyżaków na zamki Niżu Polskiego 259 Tomasz Ciasnocha, Krzysztof Wachowski: Krzyżacki zamek w Lędyczku na Pomorzu odnaleziony 273 Andrzej Janowski: Quondam castrum Ruth - próba lokalizacji średniowiecznego grodu w ziemi chełmińskiej w świetle źródeł pisanych i archeologicznych 277

3 Marcin Wie w i ora: Badania archeologiczno-architektoniczne średniowiecznego zamku w Papowie Biskupim, w ziemi chełmińskiej 293 Mieczysław Haftka: Wieża mieszkalno-obronna XIII-wiecznej siedziby rycerskiej w miejscowości Podzamcze, w Pomezanii 307 Maria M. Blombergowa: Ludwik Krzywicki bada pilkalnie 319 Irena Kutyłowska: Z dziejów późnośredniowiecznego miasta Wąwolnicy na Wyżynie Lubelskiej 339 Jadwiga Chudziakowa: Z problematyki badawczej średniowiecznych zespołów klasztornych w Polsce 349 Andrzej Kola: W sprawie domniemanego renesansowego ogrodu przy zamku w Oporowie koło Kutna 359 Wojciech Chudziak: Wczesnośredniowieczne odważniki z Żółtego na Pomorzu Środkowym - próba interpretacji kontekstu kulturowego znaleziska 377 Jacek Bojarski: Wczesnośredniowieczne pucharki ceramiczne z Napola, jako podstawa rekonstrukcji kontaktów kulturowych w strefie chełmińsko-dobrzyńskiej 397 Anna Drążkowska: Późnośredniowieczne patynki z badań archeologicznych w Toruniu 423 Małgorzata Grupa: Przyczynek do historii późnośredniowiecznych sztućców 433 Jerzy Kmieciński: Historia - magistra vitael 439 Marek Plewczyński: Obrona ziemi łęczyckiej i pogranicza radomskiego przez księcia mazowieckiego Siemowita IV w 1385 roku 447 Janusz Małłek: Luteranizacja państwa Zakonu Krzyżackiego w Prusach w latach 20. XVI wieku 457 Andrzej Abramowicz: Klio na pobojowiskach. W Teutoburskim Lesie 469 Tadeusz Poklewski-Koziełł, Maria Żemigała: Alzacki ordre de bataille z 1462 roku 479 Mariusz Mielczarek: The Byzantine gold coin of Emperor Theophilus ( ) with graffiti (from the collection of the Museum of Archaeology and Ethnography in Lódź) 483 Nicholas V. Sekunda: Kilka uwag na temat ubioru członków ambasady perskiej, ukazanych na Rolce Sztokholmskiej 491

4 KRONIKA Adam Chęć: Badania archeologiczne na placu Wolności (Rynek) w Tucholi 499 Adam Chęć: Badania archeologiczno-architektoniczne na terenie zamku krzyżackiego w Świeciu 500 Adam Chęć: Nadzór archeologiczny przy południowo-wschodniej wieży zamku krzyżackiego w Świeciu 502 Alicja Drozd, Andrzej Janowski, Darusz Poliński: Badania wykopaliskowe średniowieczno-nowożytnego zespołu osadniczego w Pniu, gmina Dąbrowa Chełmińska (2006 rok) 503 Summaries ARTICLES Jacek Gackowski: Discoveries of arrowheads in the 'Lusatian' cultural zone between the Vistula, the Drwęca and the Osa rivers 48 Artur Dębski, Hanna Kóćka-Krenz: Military accessories from Ostrów Tumski in Poznań 73 Jacek Wrzesiński, Anna Wrzesińska: Burials with weapons from the early medieval cemetery in Dziekanowice, Wielkopolska province 92 Bogusław Abramek: Military accessories from the medieval stronghold in Widoradz at Ruda near Wieluń 110 Tomasz Kurasiński, Wojciech Dudak: Two medieval pommel maces found in the Skierniewice region 128 Jan Szymczak: Jan Długosz on hatchets, axes and other club weapons 141 Marian Głosek: On the origin of horseman's axes in Poland 151 Anna Marciniak-Kajzer: For combat or for table? A few words on one medieval knife 160 Piotr A. Nowakowski: A battle saddle from the late medieval Poland 176 Witold Świętosławski: Breast faleras and leather cuirasses of the Polovtsian warriors 188 Marek Kołyszko: Late medieval span of horses with a side rider in the light of iconographic evidence 200 Jerzy Maik: Images of the armed figures on the pottery vessels from the castle in Bolesław on the Prosną river. 208 Krystyna Sulkowska-Tuszyńska: On building in the middle ages 227 Adam Chęć: Castle and town in the Teutonic State in Prussia. Military aspects Dariusz Poliński: The Teutonic wooden-earthen fortresses in the light of archaeological excavations 257 Leszek Kajzer: On influences of the Teutonic military architecture on castles from the Polish lowlands 272

5 Tomasz Ciasnocha, Krzysztof Wachowski: The Teutonic castle at Lędczyk in Pomerania discovered 276 Andrzej Janowski: Quondam custrum Rułh - an attempt to find a medieval stronghold in the Chełmno Land in the light of archaeological and written evidence, 292 Marcin Wiewióra: Archaeological and architectonic studies of the medieval castle at Papowo Biskupie in the Chełmno Land 305 Mieczysław Haftka: A residential and defensive tower of the 13,h century knightly residence at Podzamcze, Pomezania 317 Maria M. Blombergowa: Ludwik Krzywicki in searching of pilkulnie 338 Irena Kutyłowska: A history of the late medieval town of Wąwolnica 1 in the Lublin Uplands. An outline 347 Jadwiga Chudziakowa: Medieval monastery complexes in Poland. An outline of the research problems 357 Andrzej Kola: The case of a supposed Renaissance garden at the castle in Oporów near Kutno 374 Wojciech Chudziak: Early medieval weights from Żółte in Middle Pomerania. An attempt of interpretation of a cultural context of the assemblage 394 Jacek Bojarski: Early medieval ceramic little beakers from Napole as a basis for reconstruction of cultural contacts within the Chełmńo-Dobrzyń zone Anna Drążkowska: Late medieval overshoes from archaeological excavations in Toruń 430 Małgorzata Grupa: Some remarks on history of the late medieval cutlery 437 Jerzy Kmieciński: Is history 'magistra vitae'? 445 Marek Plewczyński: A defense of the Łęczyca Land and the Radom Borderland by prince Siemowit of Mazovia in Janusz Małłek: Lutheranization of the Teutonic Order state in Prussia in the 1520s 466 Andrzej Abramowicz: Klio on the battlefields. In the Teutoburger Wald 476 Tadeusz Poklewski-Koziełł, Maria Żemigała: The Alsace ordre de butuille from Mariusz Mielczarek: Złota moneta bizantyńska cesarza Teofila ( ) z graffiti (ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Lodzi) 488 Nicholas V. Sekunda: Some remarks on the clothing of the persian embassy shown on the Stockholm Roli 497