MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 620 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO ANEGO PRZEZ BIEG EGO REWIDENTA SPIS TREŒCI

Transkrypt

1 MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 620 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY EKSPERTA POWO ANEGO PRZEZ BIEG EGO REWIDENTA Wprowadzenie (Stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póÿniej) SPIS TREŒCI Paragraf Zakres standardu Odpowiedzialnoœæ bieg³ego rewidenta za opiniê z badania... 3 Data wejœcia w ycie... 4 Cele... 5 Definicje... 6 Wymogi Ustalenie potrzeby powo³ania przez bieg³ego rewidenta eksperta... 7 Rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres procedur badania... 8 Kompetencje, umiejêtnoœci i obiektywizm eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta... 9 Poznanie dziedziny wiedzy eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta Porozumienie z ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta Ocena odpowiednioœci pracy wykonanej przez eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta Nawi¹zanie w sprawozdaniu bieg³ego rewidenta do wyników pracy powo³anego przez niego eksperta Zastosowania i inne materia³y objaœniaj¹ce Definicja eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta... Ustalenie potrzeby powo³ania przez bieg³ego rewidenta eksperta... Rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres procedur badania... Kompetencje, umiejêtnoœci i obiektywizm eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta... A1-A3 A4-A9 A10-A13 A14-A20 MSRF

2 Poznanie dziedziny wiedzy eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta... Porozumienie z ekspertem powo³ywanym przez bieg³ego rewidenta... Ocena odpowiednioœci pracy wykonanej przez eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta... Nawi¹zanie w sprawozdaniu bieg³ego rewidenta do wyników pracy powo³ywanego przez niego eksperta... Za³¹cznik: Wskazówki dotycz¹ce porozumienia pomiêdzy bieg³ym rewidentem a zewnêtrznym ekspertem powo³ywanym przez niego A21-A22 A23-A31 A32-A40 A41-A42 Miêdzynarodowy Standard Rewizji Finansowej (MSRF) 620 Korzystanie z wyników pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta nale y odczytywaæ w powi¹zaniu z MSRF 200 Ogólne cele niezale nego bieg³ego rewidenta oraz przeprowadzanie badania zgodnie z Miêdzynarodowymi Standardami Rewizji Finansowej. 124 MSRF 620

3 Wprowadzenie Zakres standardu 1. Przedmiotem niniejszego Miêdzynarodowego Standardu Rewizji Finansowej (MSRF) jest odpowiedzialnoœæ bieg³ego rewidenta za wyniki pracy osoby lub organizacji posiadaj¹cej wiedzê z dziedziny innej ni rachunkowoœæ lub rewizja finansowa, w przypadku, gdy wyniki tej pracy wykorzystuje siê jako pomoc dla bieg³ego rewidenta przy uzyskaniu wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania. 2. Niniejszego standardu nie stosuje siê: (a) Gdy w sk³ad zespo³u wykonuj¹cego badanie wchodzi osoba posiadaj¹ca wiedzê w zakresie specjalistycznej dziedziny rachunkowoœci lub rewizji finansowej lub zespó³ konsultuje siê z tak¹ osob¹ lub organizacj¹, czego dotyczy MSRF (b) Gdy bieg³y rewident wykorzystuje wyniki pracy osoby lub organizacji posiadaj¹cej wiedzê z dziedziny innej ni rachunkowoœæ lub rewizja finansowa, ale wyniki tej pracy jednostka wykorzysta³a jako pomoc przy sporz¹dzaniu przez ni¹ sprawozdañ finansowych (ekspert powo³any przez kierownictwo) czego dotyczy MSRF Odpowiedzialnoœæ bieg³ego rewidenta za opiniê z badania 3. Bieg³y rewident ponosi wy³¹czn¹ odpowiedzialnoœæ za wyra on¹ opiniê z badania; odpowiedzialnoœci tej nie ogranicza fakt korzystania przez niego z wyników pracy eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta. Tym niemniej, je eli bieg³y rewident korzystaj¹cy z wyników pracy eksperta powo³ywanego przez siebie zgodnie z niniejszym standardem stwierdzi, e wyniki pracy tego eksperta odpowiadaj¹ jego celom, to mo e on przyj¹æ ustalenia lub wnioski, wynikaj¹ce z dziedziny wiedzy eksperta, jako odpowiednie dowody badania. Data wejœcia w ycie 4. Niniejszy standard stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póÿniej. Cele 5. Celem bieg³ego rewidenta jest ustalenie: (a) Czy nale y skorzystaæ z pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta oraz 1 MSRF 220 Zapewnienie jakoœci badania sprawozdañ finansowych, paragrafy A10, A20-A22. 2 MSRF 500 Dowody badania, paragrafy A34-A48. MSRF

4 (b) W przypadku korzystania z wyników pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta czy wyniki tej pracy odpowiadaj¹ celom bieg³ego rewidenta. Definicje 6. Na potrzeby niniejszego standardu poni sze terminy maj¹ nastêpuj¹ce znaczenie: (a) Ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta osoba lub organizacja posiadaj¹ca wiedzê z dziedziny innej ni rachunkowoœæ lub rewizja finansowa, której wyniki pracy w tej dziedzinie s¹ wykorzystywane przez bieg³ego rewidenta jako pomoc przy uzyskaniu wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania. Ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta mo e byæ wewnêtrzny ekspert (którym mo e byæ partner 3, cz³onek personelu, w tym personelu zatrudnionego tymczasowo przez firmê lub firmê nale ¹c¹ do sieci, z której wywodzi siê bieg³y rewident) lub zewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta. (Zob. par. A1-A3) (b) Wiedza umiejêtnoœci, bieg³oœæ i doœwiadczenie w okreœlonej dziedzinie. (c) Ekspert powo³any przez kierownictwo osoba lub organizacja posiadaj¹ca wiedzê z dziedziny innej ni rachunkowoœæ lub rewizja finansowa, której wyniki pracy w tej dziedzinie s¹ wykorzystywane przez jednostkê jako pomoc przy sporz¹dzaniu przez ni¹ sprawozdañ finansowych. Wymogi Ustalenie potrzeby powo³ania przez bieg³ego rewidenta eksperta 7. Je eli wiedza z dziedziny innej ni rachunkowoœæ lub rewizja finansowa jest konieczna do uzyskania wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania, bieg³y rewident ustala, czy skorzystaæ z wyników pracy powo³anego przez siebie eksperta. (Zob. par. A4-A9) Rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres procedur badania 8. Rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres procedur badania stosowanych przez bieg³ego rewidenta zgodnie z wymogami paragrafów 9-13 niniejszego standardu ró ni¹ siê zale nie od okolicznoœci. Ustalaj¹c rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres tych procedur badania bieg³y rewident bierze pod uwagê: (Zob. par. A10) (a) Rodzaj sprawy, której dotyczy praca eksperta. 3 Pojêcia partner i firma nale y odczytywaæ, tam gdzie to konieczne, jako odnosz¹ce siê do ich odpowiedników w sektorze publicznym. 126 MSRF 620

5 (b) (c) (d) (e) Ryzyko istotnego zniekszta³cenia sprawy, której dotyczy praca tego eksperta. Znaczenie pracy tego eksperta dla badania. Wiedzê i doœwiadczenie bieg³ego rewidenta dotycz¹ce pracy wczeœniej wykonanej przez tego eksperta. Czy ekspert ten podlega zasadom i procedurom zapewnienia jakoœci stosowanym przez firmê bieg³ego rewidenta. (Zob. par. A11-A13) Kompetencje, umiejêtnoœci i obiektywizm eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta 9. Bieg³y rewident ocenia, czy powo³any przez niego ekspert posiada niezbêdne dla celów bieg³ego rewidenta kompetencje, umiejêtnoœci i obiektywizm. W przypadku powo³ywania przez bieg³ego rewidenta zewnêtrznego eksperta, ocena obiektywizmu obejmuje uzyskanie informacji na temat udzia³ów i powi¹zañ, które mog¹ stwarzaæ zagro enie dla obiektywizmu tego eksperta. (Zob. par. A14-A20) Poznanie dziedziny wiedzy eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta 10. Bieg³y rewident w stopniu wystarczaj¹cym poznaje dziedzinê wiedzy, w której specjalizuje siê powo³ywany przez niego ekspert, co umo liwia bieg³emu rewidentowi: (Zob. par. A21-A22) (a) Ustalenie rodzaju, zakresu i celów pracy tego eksperta na potrzeby bieg³ego rewidenta. (b) Ocenê odpowiednioœci wyników tej pracy do potrzeb bieg³ego rewidenta. Porozumienie z ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta 11. Bieg³y rewident uzgadnia, w miarê potrzeby na piœmie, nastêpuj¹ce sprawy z powo³anym przez siebie ekspertem: (Zob. par. A23-A26) (a) Rodzaj, zakres i cele pracy eksperta. (Zob. par. A27) (b) Odpowiedni¹ rolê i odpowiedzialnoœæ bieg³ego rewidenta i eksperta. (Zob. par. A28-A29) (c) Rodzaj, czas i zakres komunikowania siê bieg³ego rewidenta z ekspertem, w tym formê wszelkich sprawozdañ przedk³adanych przez tego eksperta. (Zob. par. A30) (d) Koniecznoœæ przestrzegania przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta wymogów zachowania poufnoœci informacji. (Zob. par. A31) MSRF

6 Ocena odpowiednioœci pracy wykonanej przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta 12. Bieg³y rewident ocenia, czy wyniki pracy powo³ywanego przez niego eksperta odpowiadaj¹ celom bieg³ego rewidenta, w tym: (Zob. par. A32) (a) (b) Przydatnoœæ i racjonalnoœæ ustaleñ lub wniosków eksperta oraz ich spójnoœæ z innymi dowodami badania. (Zob. par. A33-A34) Je eli wyniki pracy eksperta opieraj¹ siê na znacz¹cych za³o eniach oraz zastosowaniu metod przydatnoœæ i racjonalnoœæ tych za³o eñ i metod w danych okolicznoœciach. (Zob. par. A35-A37) (c) Je eli wyniki pracy eksperta opieraj¹ siê na danych Ÿród³owych, które s¹ znacz¹ce dla pracy eksperta przydatnoœæ, kompletnoœæ i dok³adnoœæ tych danych. (Zob. par. A38-A39) 13. Je eli bieg³y rewident stwierdzi, e wyniki pracy powo³ywanego przez niego eksperta nie odpowiadaj¹ celom bieg³ego rewidenta, wówczas: (Zob. par. A40) (a) (b) Uzgadnia z tym ekspertem rodzaj i zakres dalszej pracy, która powinna byæ wykonana przez tego eksperta. Przeprowadza dodatkowe procedury badania odpowiednie do okolicznoœci. Nawi¹zanie w sprawozdaniu bieg³ego rewidenta do wyników pracy powo³anego przez niego eksperta 14. Bieg³y rewident w swoim sprawozdaniu zawieraj¹cym niezmodyfikowan¹ opiniê nie nawi¹zuje do wyników pracy powo³anego przez siebie eksperta, chyba e wymaga tego prawo lub regulacja. Je eli prawo lub regulacja wymaga takiego nawi¹zania, bieg³y rewident zaznacza w swoim sprawozdaniu, e nawi¹zanie to nie ogranicza jego odpowiedzialnoœci za wyra on¹ opiniê. (Zob. par. A41) 15. Je eli bieg³y rewident w swoim sprawozdaniu nawi¹zuje do wyników pracy powo³ywanego przez siebie eksperta, poniewa nawi¹zanie to jest przydatne dla zrozumienia modyfikacji opinii bieg³ego rewidenta, bieg³y rewident zaznacza w swoim sprawozdaniu, e nawi¹zanie to nie ogranicza jego odpowiedzialnoœci za tê opiniê. (Zob. par. A42) *** Zastosowania i inne materia³y objaœniaj¹ce Definicja eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta (Zob. par. 6(a)) A1. Wiedza z dziedziny innej ni rachunkowoœæ lub rewizja finansowa obejmuje wiedzê dotycz¹c¹ nastêpuj¹cych zagadnieñ: Wyceny z³o onych instrumentów finansowych, gruntów i budynków, budowli i maszyn, bi uterii, dzie³ sztuki, antyków, wartoœci niematerial- 128 MSRF 620

7 nych, aktywów nabytych i zobowi¹zañ zaci¹gniêtych w wyniku po³¹czeñ jednostek oraz aktywów, które utraci³y wartoœæ. Aktuarialnego oszacowania zobowi¹zañ wynikaj¹cych z umów ubezpieczeniowych lub programów œwiadczeñ pracowniczych. Oszacowanie zasobów ropy naftowej i gazu. Wyceny zobowi¹zañ z tytu³u ochrony œrodowiska oraz kosztów rekultywacji. Interpretacji umów, praw i regulacji. Analizy z³o onych lub nietypowych zagadnieñ prawa podatkowego. A2. W wielu przypadkach rozró nienie miêdzy wiedz¹ z rachunkowoœci lub rewizji finansowej, a wiedz¹ z innej dziedziny bêdzie proste, nawet jeœli rozró nienie dotyczy specjalistycznego obszaru rachunkowoœci lub rewizji finansowej. Na przyk³ad osobê posiadaj¹c¹ wiedzê z zakresu metod ustalania odroczonego podatku mo na ³atwo odró niæ od eksperta z zakresu prawa podatkowego. Pierwszej z osób dla celów niniejszego standardu nie uznaje siê za eksperta, gdy jej wiedza dotyczy rachunkowoœci, natomiast druga jest, w myœl niniejszego standardu, ekspertem, gdy jej wiedza dotyczy prawa. Przeprowadzenie podobnego rozró nienia mo e byæ tak e mo liwe w innych przypadkach, na przyk³ad wiedzy z dziedziny ewidencji instrumentów finansowych oraz wiedzy z dziedziny z³o onego modelowania na potrzeby wyceny instrumentów finansowych. W pewnych jednak przypadkach, w szczególnoœci dotycz¹cych wschodz¹cych dziedzin wiedzy z rachunkowoœci lub rewizji finansowej, rozró nienie miêdzy specjalistyczn¹ dziedzin¹ rachunkowoœci lub rewizji finansowej, a wiedz¹ z innej dziedziny, bêdzie kwesti¹ profesjonalnego os¹du. Maj¹ce zastosowanie zasady i standardy zawodowe dotycz¹ce wymogów w zakresie edukacji i kompetencji ksiêgowych oraz bieg³ych rewidentów mog¹ pomóc bieg³emu rewidentowi w sformu³owaniu tego os¹du 4. A3. Rozwa aj¹c sposób, w jaki na wymogi niniejszego standardu wp³ywa fakt, i ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta mo e byæ osoba lub organizacja, niezbêdne jest kierowanie siê os¹dem. Oceniaj¹c na przyk³ad kompetencje, umiejêtnoœci i obiektywizm eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta mo e siê okazaæ, e ekspertem tym jest organizacja, z której us³ug bieg³y rewident wczeœniej korzysta³, ale bieg³y rewident nie ma doœwiadczenia ze wspó³pracy z indywidualnym ekspertem wyznaczonym przez tê organizacjê do danego zlecenia; mo e te wyst¹piæ sytuacja odwrotna: bieg³y rewident mo e byæ zaznajomiony z prac¹ okreœlonego eksperta, ale nie z prac¹ organizacji, do której ten ekspert do³¹czy³. W ka dym z przypadków zarówno osobiste cechy indywidualnego eksperta, jak i cechy zarz¹dcze organizacji (takie jak system 4 Na przyk³ad pomocny mo e okazaæ siê Miêdzynarodowy Standard Edukacyjny 8 Wymogi dotycz¹ce kompetencji bieg³ych rewidentów. MSRF

8 zapewnienia jakoœci wdro ony przez organizacjê) mog¹ mieæ znaczenie dla oceny przeprowadzanej przez bieg³ego rewidenta. Ustalenie potrzeby powo³ania przez bieg³ego rewidenta eksperta (Zob. par. 7) A4. Powo³anie przez bieg³ego rewidenta eksperta mo e pomóc bieg³emu rewidentowi w jednej lub kilku z poni szych dziedzin: Poznanie jednostki i jej œrodowiska, w tym jej kontroli wewnêtrznej. Rozpoznanie i ocena ryzyka istotnego zniekszta³cenia Ustalenie i zastosowanie ogólnych reakcji na ocenione ryzyko na poziomie sprawozdania finansowego. Zaprojektowanie i przeprowadzenie dalszych procedur badania jako reakcji na ocenione ryzyko na poziomie stwierdzenia, obejmuj¹ce testy kontroli lub procedury wiarygodnoœci. Ocena wystarczalnoœci i odpowiednioœci uzyskanych dowodów badania dla sformu³owania opinii o sprawozdaniach finansowych. A5. Ryzyko istotnego zniekszta³cenia mo e wzrosn¹æ, gdy do sporz¹dzenia sprawozdañ finansowych przez kierownictwo, nieodzowna jest wiedza z innej dziedziny ni rachunkowoœæ; mo e to na przyk³ad wskazywaæ na z³o onoœæ zagadnienia lub na brak wiedzy kierownictwa z tej dziedziny. Je eli sporz¹dzaj¹c sprawozdania finansowe kierownictwo nie posiada koniecznej wiedzy, mo e ono wykorzystaæ eksperta powo³anego przez kierownictwo, aby zapobiec takiemu ryzyku. W³aœciwe kontrole, w tym kontrole wyników pracy eksperta powo³anego przez kierownictwo, je eli ma to miejsce, mog¹ równie zmniejszyæ ryzyko istotnego zniekszta³cenia. A6. Je eli sporz¹dzanie sprawozdañ finansowych wymaga zastosowania wiedzy z innej dziedziny ni rachunkowoœæ, bieg³y rewident, choæ posiada umiejêtnoœci z zakresu rachunkowoœci i rewizji finansowej, mo e nie posiadaæ niezbêdnej wiedzy do zbadania tych sprawozdañ finansowych. Wymaga siê, aby partner odpowiedzialny za badanie upewni³ siê, e zespó³ wykonuj¹cy badanie oraz eksperci powo³ani przez bieg³ego rewidenta, którzy nie nale ¹ do zespo³u, maj¹ ³¹cznie kompetencje i umiejêtnoœci odpowiednie, aby przeprowadziæ zlecenie 5. Bieg³y rewident jest ponadto zobowi¹zany do oceny rodzaju, czasu przeprowadzenia i zakresu zasobów niezbêdnych do wykonania zlecenia 6. Ustalenie przez bieg³ego rewidenta czy powinien skorzystaæ z wyników pracy powo³anego przez siebie eksperta, a jeœli tak, to w jakim terminie i zakresie, pomaga bieg³emu rewidentowi w sprostaniu tym wymogom. W miarê postêpu badania lub zmiany okolicznoœci, mo e byæ konieczna zmiana wczeœniejszej 5 MSRF 220, paragraf MSRF 300 Planowanie badania sprawozdañ finansowych, paragraf 8 (e). 130 MSRF 620

9 decyzji bieg³ego rewidenta o korzystaniu z wyników pracy powo³anego przez siebie eksperta. A7. Bieg³y rewident, choæ nie jest ekspertem w innej dziedzinie ni rachunkowoœæ lub rewizja finansowa, mo e tym niemniej poznaæ tê inn¹ dziedzinê w stopniu wystarczaj¹cym do przeprowadzenia badania bez pomocy powo³anego przez siebie eksperta. Znajomoœæ tej innej dziedziny mo e byæ uzyskana na przyk³ad dziêki: Doœwiadczeniu badania jednostek wymagaj¹cych posiadania takiej wiedzy przy sporz¹dzaniu sprawozdañ finansowych. Edukacji lub profesjonalnemu rozwojowi w danej dziedzinie. Mog¹ to byæ formalne kursy lub dyskusje z osobami posiadaj¹cymi wiedzê z odnoœnej dziedziny, co zwiêksza umiejêtnoœci bieg³ego rewidenta i pozwala zajmowaæ siê sprawami z innej dziedziny. Tego rodzaju dyskusje ró ni¹ siê od konsultacji z ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta, gdy s¹ one przeprowadzane na kanwie okreœlonych okolicznoœci w³aœciwych dla danego zlecenia, kiedy to ekspertowi przedstawia siê odnoœne fakty umo liwiaj¹ce mu udzielenie ugruntowanej porady na temat okreœlonej sprawy 7. Dyskusjom z bieg³ymi rewidentami, którzy przeprowadzali podobne zlecenia. A8. W innych przypadkach bieg³y rewident mo e jednak ustaliæ, e jest konieczne albo, e chce skorzystaæ z pracy powo³anego przez siebie eksperta dla uzyskania pomocy przy zgromadzeniu wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania. Ustalaj¹c, czy skorzystaæ z pracy powo³anego przez bieg³ego rewidenta eksperta mo na rozwa yæ co nastêpuje: Czy kierownictwo skorzysta³o przy sporz¹dzaniu sprawozdañ finansowych z wyników pracy powo³anego przez siebie eksperta. (Zob. par. 9) Rodzaj i znaczenie sprawy, w tym jej z³o onoœæ. Ryzyko istotnego zniekszta³cenia danej sprawy. Oczekiwany rodzaj procedur stosowanych jako reakcja na rozpoznane ryzyko, w tym: wiedza bieg³ego rewidenta oraz doœwiadczenie zwi¹zane z prac¹ eksperta w takich sprawach i dostêpnoœæ alternatywnych Ÿróde³ dowodów badania. A9. Je eli kierownictwo skorzysta³o przy sporz¹dzaniu sprawozdañ finansowych z wyników pracy powo³anego przez siebie eksperta, decyzja bieg³ego rewidenta dotycz¹ca potrzeby powo³ania przez siebie eksperta, mo e zale eæ od takich czynników jak: 7 MSRF 220, paragraf A21. MSRF

10 Rodzaj, zakres i cele pracy eksperta powo³anego przez kierownictwo. Czy ekspert powo³any przez kierownictwo jest zatrudniony w jednostce lub pracuje na jej zlecenie, œwiadcz¹c odpowiednie us³ugi. Zakres, w jakim kierownictwo mo e sprawowaæ kontrolê lub wywieraæ wp³yw na pracê powo³anego przez siebie eksperta. Kompetencje i umiejêtnoœci eksperta powo³anego przez kierownictwo. Czy ekspert powo³any przez kierownictwo jest zobowi¹zany stosowaæ standardy techniki wykonywania zawodu lub innego rodzaju zawodowe lub bran owe wymogi. Kontrola jednostki nad prac¹ eksperta powo³anego przez kierownictwo. MSRF zawiera wymogi i wytyczne dotycz¹ce wp³ywu kompetencji, umiejêtnoœci i obiektywizmu eksperta powo³anego przez kierownictwo na wiarygodnoœæ dowodów badania. Rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres procedur badania (Zob. par. 8) A10. Rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres procedur badania uwzglêdniaj¹cych wymogi paragrafów 9-13 niniejszego standardu mog¹ siê ró niæ zale nie od okolicznoœci. Na przyk³ad poni sze czynniki mog¹ wskazywaæ na potrzebê stosowania innych lub bardziej rozleg³ych procedur ni te, które by³yby normalnie stosowane: Wyniki pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta dotycz¹ znacz¹cej sprawy, która poci¹ga za sob¹ subiektywne i z³o one os¹dy. Bieg³y rewident nie korzysta³ uprzednio z pracy powo³ywanego przez siebie eksperta i nie ma wczeœniejszej wiedzy o kompetencjach, umiejêtnoœciach i obiektywizmie tego eksperta. Powo³ywany przez bieg³ego rewidenta ekspert przeprowadza procedury bêd¹ce integraln¹ czêœci¹ badania, a raczej nie udziela konsultacji w indywidualnych sprawach. Ekspert jest zewnêtrznym ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta i dlatego nie podlega zasadom i procedurom kontroli jakoœci firmy. Zasady i procedury zapewnienia jakoœci w firmie bieg³ego rewidenta (Zob. par. 8(e)) A11. Wewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta mo e byæ partnerem lub cz³onkiem personelu, w tym personelu zatrudnionego tymczasowo, firmy bieg³ego rewidenta, i dlatego podlega zasadom i procedurom zapewnienia jakoœci 8 MSRF 500, paragraf MSRF 620

11 tej firmy zgodnie z MSKJ 1 9 lub krajowymi wymogami, które s¹ co najmniej tak samo wymagaj¹ce 10. Alternatywnie, wewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta mo e byæ partnerem lub cz³onkiem personelu, w tym personelu zatrudnionego tymczasowo, firmy nale ¹cej do sieci, która mo e stosowaæ takie same zasady i procedury zapewnienia jakoœci co firma bieg³ego rewidenta. A12. Zewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta nie jest cz³onkiem zespo³u wykonuj¹cego badanie i nie podlega zasadom i procedurom zapewnienia jakoœci, zgodnie z MSKJ Tym niemniej w niektórych systemach prawnych prawo lub regulacje mog¹ wymagaæ, aby zewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta by³ traktowany jako cz³onek zespo³u wykonuj¹cego badanie i w zwi¹zku z tym podlega³ stosownym wymogom etycznym, w tym dotycz¹cym niezale noœci, oraz innym zawodowym wymogom, zgodnie z tym jak okreœla je prawo lub regulacje. A13. Zespó³ wykonuj¹cy badanie mo e polegaæ na systemie zapewnienia jakoœci firmy, o ile informacje dostarczane przez firmê lub inne strony nie sugeruj¹ czegoœ przeciwnego 12. Zakres tego polegania mo e ró niæ siê zale nie od okolicznoœci i wp³ywaæ na rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres procedur bieg³ego rewidenta z uwagi na: Kompetencje i umiejêtnoœci uzyskane dziêki programowi rekrutacji i szkoleñ. Obiektywizm. Wewnêtrzni eksperci powo³ani przez bieg³ego rewidenta podlegaj¹ stosownym wymogom etycznym, w tym dotycz¹cym niezale - noœci. Ocenê przez bieg³ego rewidenta odpowiednioœci wyników pracy eksperta powo³anego przez niego. Na przyk³ad programy szkoleniowe firmy mog¹ wewnêtrznemu ekspertowi powo³anemu przez bieg³ego rewidenta dostarczyæ odpowiednie wiadomoœci o zwi¹zku jego wiedzy z procesem badania. Poleganie na takich szkoleniach i innych dzia³aniach firmy takich, jak protoko³y okreœlaj¹ce zakres dzia³ania wewnêtrznych ekspertów powo³anych przez bieg³ego rewidenta, mog¹ wp³ywaæ na rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres procedur bieg³ego rewidenta s³u ¹cych ocenie odpowiednioœci wyników pracy powo³anego przez niego eksperta. Przestrzeganie wymogów regulacyjnych i prawnych drog¹ nadzoru. Porozumienie z ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta. Poleganie to nie ogranicza odpowiedzialnoœci bieg³ego rewidenta za przestrzeganie wymogów niniejszego standardu. 9 MSKJ 1 Zapewnianie jakoœci us³ug firm przeprowadzaj¹cych badania i przegl¹dy sprawozdañ finansowych oraz wykonuj¹cych inne zlecenia us³ug atestacyjnych i pokrewnych, paragraf 12(f). 10 MSRF 220, paragraf MSKJ 1, paragraf 12 (f). 12 MSRF 220, paragraf 4. MSRF

12 Kompetencje, umiejêtnoœci i obiektywizm eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta (Zob. par. 9) A14. Kompetencje, umiejêtnoœci i obiektywizm eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta stanowi¹ czynniki znacz¹co wp³ywaj¹ce na ustalenie, czy wyniki pracy tego eksperta odpowiadaj¹ celom bieg³ego rewidenta. Kompetencje dotycz¹ rodzaju i poziomu wiedzy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. Umiejêtnoœci dotycz¹ zdolnoœci eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta do zastosowania kompetencji w warunkach zlecenia. Czynniki wp³ywaj¹ce na umiejêtnoœci mog¹ na przyk³ad obejmowaæ po³o enie geograficzne oraz dostêpnoœæ czasu i œrodków. Obiektywizm dotyczy mo liwych skutków stronniczoœci, konfliktu interesów lub wp³ywów innych osób na zawodowy lub gospodarczy os¹d eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. A15. Informacje na temat kompetencji, umiejêtnoœci i obiektywizmu eksperta powo- ³anego przez bieg³ego rewidenta mog¹ pochodziæ z ró nych Ÿróde³ takich, jak: Osobiste doœwiadczenie z wczeœniejszej pracy tego eksperta. Rozmowy z tym ekspertem. Rozmowy z innymi bieg³ymi rewidentami lub innymi osobami, którym znana jest praca tego eksperta. Wiedza na temat kwalifikacji tego eksperta, cz³onkostwa w organizacji zawodowej lub stowarzyszeniu bran owym, prawo do wykonywania zawodu lub inne formy zewnêtrznego uznania. Opublikowane prace lub ksi¹ ki tego eksperta. Zasady i procedury zapewnienia jakoœci firmy bieg³ego rewidenta. (Zob. par. A11-A13) A16. Sprawy wa ne dla oceny kompetencji, umiejêtnoœci i obiektywizmu eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta obejmuj¹ stwierdzenie, czy ekspert podlega standardom techniki wykonywania zawodu lub innego rodzaju zawodowym lub bran owym wymogom, na przyk³ad standardom etycznym lub innym wymogom cz³onkowskim ustalonym przez zawodow¹ organizacjê lub przez stowarzyszenie bran owe, standardom akredytacyjnym organizacji wydaj¹cej uprawnienie do wykonywania zawodu lub wymogom wynikaj¹cym z prawa lub regulacji. A17. Do innych spraw, które mog¹ byæ wa ne zalicza siê: Przydatnoœæ kompetencji eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta do sprawy, przy której bêd¹ wykorzystane wyniki jego pracy, w tym wszelkie dziedziny specjalizacji eksperta. Na przyk³ad okreœlony aktuariusz mo e siê specjalizowaæ w ubezpieczeniach maj¹tkowych i zdrowotnych, ale posiadaæ ograniczon¹ wiedzê w zakresie obliczania œwiadczeñ emerytalnych. 134 MSRF 620

13 Kompetencje eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta dotycz¹ce odpowiednich wymogów rachunkowoœci i rewizji finansowej, na przyk³ad wiedza o za³o eniach i metodach, w tym o modelach, jeœli ma to zastosowanie, zgodnych z maj¹cymi zastosowanie ramowymi za³o eniami sprawozdawczoœci finansowej. Czy w miarê postêpu badania nieprzewidziane zdarzenia, zmiany warunków lub dowody badania uzyskane w rezultacie przeprowadzonych procedur, wskazuj¹ na potrzebê zweryfikowania pierwotnej oceny kompetencji, umiejêtnoœci i obiektywizmu eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. A18. Wiele okolicznoœci mo e zagra aæ obiektywizmowi, na przyk³ad zagro enia takie, jak czerpanie korzyœci w³asnych, stronniczoœæ, samoocena, za y³oœæ, zastraszenie. Takie zagro enia mog¹ zostaæ wyeliminowane lub ograniczone przez tworzone zabezpieczenia b¹dÿ przez struktury zewnêtrzne (na przyk³ad organizacja zawodowa, do której nale y ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta, legislacja lub regulacje), b¹dÿ przez œrodowisko zawodowe, w którym dzia³a ekspert (na przyk³ad zasady i procedury zapewnienia jakoœci). Mog¹ równie istnieæ zabezpieczenia specyficzne dla danego zlecenia badania. A19. Ocena znaczenia zagro eñ dla obiektywizmu oraz czy zachodzi potrzeba zastosowania zabezpieczeñ mo e zale eæ od roli eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta oraz znaczenia pracy eksperta dla badania. Mog¹ wystêpowaæ okolicznoœci, gdy zabezpieczenia nie mog¹ zmniejszyæ zagro eñ do mo liwego zaakceptowania poziomu, na przyk³ad, je eli zaproponowany ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta jest osob¹, która odegra³a znacz¹c¹ rolê przy sporz¹dzaniu informacji objêtych badaniem, tj. gdy ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta jest to samy z ekspertem powo³anym przez kierownictwo. A20. Oceniaj¹c obiektywizm zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta przydatne mo e byæ: (a) (b) Skierowanie do jednostki zapytania o jakiekolwiek znane jej udzia³y lub powi¹zania z zewnêtrznym ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta, które mog¹ wp³ywaæ na obiektywizm tego eksperta. Omówienie z tym ekspertem wszelkich maj¹cych zastosowanie zabezpieczeñ, w tym wymogów zawodowych stosuj¹cych siê do tego eksperta; i ocena, czy zabezpieczenia s¹ odpowiednie, aby zmniejszyæ ryzyko do mo liwego do zaakceptowania poziomu. Udzia³y i powi¹zania, które mog¹ mieæ znaczenie uzasadniaj¹ce ich omówienie z ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta obejmuj¹: Udzia³y finansowe. Powi¹zania gospodarcze i osobiste. Œwiadczenie us³ug przez eksperta, w tym przez organizacjê, w przypadku, gdy zewnêtrznym ekspertem jest organizacja. MSRF

14 W pewnych okolicznoœciach mo e byæ tak e odpowiednie uzyskanie przez bieg³ego rewidenta od powo³anego przez siebie eksperta pisemnego oœwiadczenia na temat wszelkich udzia³ów i powi¹zañ z jednostk¹, których jest œwiadomy. Poznanie dziedziny wiedzy powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta eksperta (Zob. par. 10) A21. Bieg³y rewident mo e poznaæ dziedzinê wiedzy powo³ywanego przez siebie eksperta przy pomocy sposobów przedstawionych w paragrafie A7 lub przeprowadzaj¹c rozmowê z tym ekspertem. A22. Aspekty dotycz¹ce dziedziny wiedzy eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta, przydatne dla bieg³ego rewidenta, obejmuj¹: Czy dziedzina wiedzy eksperta obejmuje obszary specjalizacji przydatne dla badania. (Zob. par. A17) Czy maj¹ zastosowanie jakiekolwiek zawodowe lub innego rodzaju standardy lub wymogi prawne lub regulacyjne. Jakie za³o enia i metody, w tym modele, s¹ stosowane przez eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta, czy s¹ one powszechnie akceptowane w dziedzinie wiedzy eksperta i czy s¹ odpowiednie do potrzeb sprawozdawczoœci finansowej. Rodzaj wewnêtrznych i zewnêtrznych danych lub informacji wykorzystywanych przez eksperta powo³ywanego przez bieg³ego rewidenta. Porozumienie z ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta (Zob. par. 11) A23. Rodzaj, zakres i cele pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta mog¹ siê znacz¹co ró niæ zale nie od okolicznoœci tak, jak ró ne mog¹ byæ role i zakres odpowiedzialnoœci odpowiednio bieg³ego rewidenta i powo³anego przez niego eksperta, jak te rodzaj, czas i zakres komunikowania siê miêdzy nimi. Konieczne jest, zatem, uzgodnienie tych spraw miêdzy bieg³ym rewidentem a ekspertem powo³anym przez niego niezale nie od tego, czy jest on zewnêtrznym, czy te wewnêtrznym ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta. A24. Sprawy, o których mowa w paragrafie 8, mog¹ wp³yn¹æ na stopieñ szczegó³owoœci i sformalizowania porozumienia miêdzy bieg³ym rewidentem a powo³anym przez niego ekspertem, w tym ustalenie, czy potrzebne jest pisemne porozumienie. Na przyk³ad poni sze czynniki mog¹ wskazywaæ na potrzebê bardziej szczegó³owego porozumienia, ni mia³oby to miejsce w innych okolicznoœciach, lub sporz¹dzenia go na piœmie: Ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta bêdzie mia³ dostêp do wra - liwych lub poufnych informacji o jednostce. 136 MSRF 620

15 Rola i odpowiedzialnoœæ odpowiednio bieg³ego rewidenta i eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta ró ni¹ siê od normalnie przyjêtych. Zastosowanie maj¹ wymogi prawne lub regulacyjne pochodz¹ce z wielu jurysdykcji. Sprawa, której dotyczy praca eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta jest wysoce z³o ona. Bieg³y rewident nie korzysta³ wczeœniej z wyników pracy tego eksperta. Wiêkszy zakres pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta oraz jej znaczenie dla badania. A25. Porozumienie miêdzy bieg³ym rewidentem a powo³ywanym przez niego ekspertem ma czêsto formê umowy. Za³¹cznik przestawia sprawy, które bieg³y rewident mo e rozwa yæ pod k¹tem ich w³¹czenia do umowy lub innej formy porozumienia z powo³ywanym przez siebie ekspertem. A26. Je eli, porozumienie miêdzy bieg³ym rewidentem a ekspertem powo³anym przez niego nie ma formy pisemnej, to dowód zawarcia porozumienia mo e wynikaæ, na przyk³ad, z: Memorandum dotycz¹cego planowania lub powi¹zanej dokumentacji roboczej takiej jak program badania. Zasad i procedur firmy bieg³ego rewidenta. W przypadku wewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta, ustalone zasady i procedury, którym ten ekspert podlega, mog¹ obejmowaæ szczególne zasady i procedury dotycz¹ce pracy takiego eksperta. Zakres dokumentacji objêtej dokumentacj¹ robocz¹ bieg³ego rewidenta zale y od rodzaju takich zasad i procedur. Przyk³adowo mo e nie byæ wymagana adna dokumentacja w dokumentacji roboczej, je eli firma bieg³ego rewidenta posiada szczegó³owe protoko³y okreœlaj¹ce okolicznoœci, w których korzysta siê z pracy takiego eksperta. Rodzaj, zakres i cele pracy (Zob. par. 11(a)) A27. Uzgadniaj¹c rodzaj, zakres i cele pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta, przydatne mo e byæ omówienie standardów techniki wykonywania zawodu lub innego rodzaju zawodowych lub bran owych wymogów, do których ekspert bêdzie siê stosowa³. Odpowiednie role i zakresy odpowiedzialnoœci (Zob. par. 11(b)) A28. Uzgodnienie odpowiednio roli i zakresu odpowiedzialnoœci bieg³ego rewidenta i powo³anego przez niego eksperta obejmuje: Ustalenie, czy bieg³y rewident, czy te powo³any przez niego ekspert przeprowadz¹ szczegó³owe badanie danych Ÿród³owych. MSRF

16 Zgodê na to, aby bieg³y rewident omówi³ ustalenie lub wnioski eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta z jednostk¹ i z innymi oraz zamieœci³ szczegó³y ustaleñ lub wniosków tego eksperta w uzasadnieniu wyra- enia zmodyfikowanej opinii w sprawozdaniu bieg³ego rewidenta, je eli to niezbêdne. (Zob. par. A42) Ustalenia dotycz¹ce informowania eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta o wnioskach bieg³ego rewidenta na temat jego pracy. Dokumentacja robocza A29. Uzgodnienie co do odpowiednich ról i zakresów odpowiedzialnoœci bieg³ego rewidenta i powo³anego przez niego eksperta mo e równie obejmowaæ uzgodnienia dotycz¹ce wzajemnego dostêpu i utrzymywania dokumentacji roboczej. Je eli ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta jest cz³onkiem zespo³u wykonuj¹cego badanie, dokumentacja robocza tego eksperta stanowi czêœæ dokumentacji z badania. Je eli porozumienie stanowi inaczej, dokumentacja robocza wewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta jest jego w³asnoœci¹ i nie stanowi czêœci dokumentacji badania. Komunikacja (Zob. par. 11(c)) A30. Efektywna dwustronna komunikacja u³atwia w³aœciw¹ integracjê rodzaju, czasu przeprowadzenia i zakresu procedur stosowanych przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta z innym pracami zwi¹zanymi z badaniem oraz odpowiedni¹ modyfikacjê celów eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta w miarê postêpu badania. Na przyk³ad, je eli praca eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta dotyczy wniosków bieg³ego rewidenta na temat znacz¹cego ryzyka, odpowiednie mo e byæ zarówno sporz¹dzenie pisemnego sprawozdania na zakoñczenie pracy tego eksperta, jak równie przedstawianie ustnych sprawozdañ w miarê postêpu pracy. Ustalenie okreœlonego partnera lub osoby z personelu, która bêdzie wspó³pracowa³a z ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta, oraz procedur komunikowania siê eksperta z jednostk¹, pomaga w terminowym i efektywnym komunikowaniu siê, w szczególnoœci w przypadku wiêkszych zleceñ. Poufnoœæ (Zob. par. 11(d)) A31. Jest konieczne, aby zasady dotycz¹ce poufnoœci, wynikaj¹ce z odnoœnych wymogów etycznych wi¹ ¹cych bieg³ego rewidenta, mia³y równie zastosowanie do eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. Dodatkowe wymogi mog¹ byæ okreœlone przez prawo lub regulacje. Jednostka mo e równie zastrzec sobie uzgodnienie z ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta specyficzne zasady dotycz¹cych poufnoœci. 138 MSRF 620

17 Ocena odpowiednioœci pracy wykonanej przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta (Zob. par. 12) A32. Ocena przez bieg³ego rewidenta kompetencji, umiejêtnoœci i obiektywizmu eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta, poznanie przez bieg³ego rewidenta dziedziny wiedzy tego eksperta oraz rodzaju wykonanej przez niego pracy wp³ywa na rodzaj, czas przeprowadzenia i zakres procedur badania s³u ¹cych ocenie odpowiednioœci wyników pracy tego eksperta dla celów bieg³ego rewidenta. Ustalenia i wnioski eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta (Zob. par. 12(a)) A33. Specyficzne procedury s³u ¹ce ocenie odpowiednioœci wyników pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta dla celów bieg³ego rewidenta obejmuj¹: Zapytania kierowane do eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. Przegl¹d dokumentacji roboczej i sprawozdañ eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. Potwierdzaj¹ce procedury takie, jak: o o o o Obserwacja pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. Analiza opublikowanych danych takich, jak raporty statystyczne, wydawanych przez godne zaufania, autorytatywne Ÿród³a. Potwierdzenie odnoœnych spraw przez strony trzecie. Przeprowadzenie szczegó³owych procedur analitycznych. o Ponowne przeliczenia. Omówienie na przyk³ad z innym ekspertem posiadaj¹cym odpowiedni¹ wiedzê, ustaleñ lub wniosków eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta, które nie s¹ zgodne z innymi dowodami badania. Omówienie sprawozdania eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta z kierownictwem. A34. Czynniki uwzglêdniane przy ocenie przydatnoœci i racjonalnoœci ustaleñ lub wniosków eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta, niezale nie od tego czy maj¹ one postaæ sprawozdania lub inn¹ formê, mog¹ obejmowaæ ustalenie, czy: Zaprezentowano je w sposób spójny ze standardami zawodu lub bran y, z których wywodzi siê ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta. Wyra ono je w sposób jasny, nawi¹zuj¹c do celów uzgodnionych z bieg³ym rewidentem, zakresu przeprowadzonej pracy i zastosowanych standardów. MSRF

18 Oparto je na analizie w³aœciwego okresu oraz uwzglêdniono póÿniejsze zdarzenia, tam gdzie ma to zastosowanie. Stanowi¹ przedmiot jakichkolwiek zastrze eñ, ograniczeñ lub restrykcji, a jeœli tak, czy rodzi to skutki dla bieg³ego rewidenta. Oparto je na odpowiednim rozpatrzeniu b³êdów lub odchyleñ wykrytych przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. Za³o enia, metody i dane Ÿród³owe Za³o enia i metody (Zob. par. 12(b)) A35. Je eli praca eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta polega na ocenie okreœlonych za³o eñ i metod, w tym modeli, jeœli ma to zastosowanie, przyjêtych przez kierownictwo do ustalenia wartoœci szacunkowych, procedury zastosowane przez bieg³ego rewidenta bêd¹ w pierwszej kolejnoœci skierowane na ocenê tego, czy ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta dokona³ nale ytego przegl¹du tych za³o eñ i metod. Je eli praca eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta polega na ustaleniu w imieniu bieg³ego rewidenta wartoœci szacunkowych lub ich przedzia³u, stanowi¹cych porównanie z szacunkami ustalonymi przez kierownictwo, procedury zastosowane przez bieg³ego rewidenta bêd¹ w pierwszej kolejnoœci i skierowane na ocenê za³o eñ i metod, w tym modeli, jeœli ma to zastosowanie, zastosowanych przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. A36. MSRF omawia za³o enia i metody zastosowane przez kierownictwo przy ustalaniu wartoœci szacunkowych, w tym zastosowanie, w niektórych przypadkach, wysoce specjalistycznych modeli opracowanych przez jednostkê. Chocia omówienie to wi¹ e siê z uzyskaniem przez bieg³ego rewidenta wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania dotycz¹cych za³o eñ i metod zastosowanych przez kierownictwo, to mo e ono tak e pomóc bieg³emu rewidentowi przy ocenie za³o eñ i metod przyjêtych przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. A37. Je eli praca eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta poci¹ga za sob¹ korzystanie ze znacz¹cych za³o eñ oraz metod, czynnikami przydatnymi przy ocenie przez bieg³ego rewidenta tych metod i za³o eñ jest stwierdzenie, czy s¹ one: Powszechnie akceptowane w dziedzinie wiedzy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. Spójne z wymogami maj¹cych zastosowanie ramowych za³o eñ sprawozdawczoœci finansowej. 13 MSRF 540 Badanie wartoœci szacunkowych, w tym szacunków wartoœci godziwej i powi¹zanych ujawnieñ, paragrafy 8, 13 i MSRF 620

19 Zale ¹ od zastosowania specjalistycznych modeli. Spójne z zastosowanymi przez kierownictwo, a je eli nie, to jakie s¹ przyczyny i skutki ró nic. Dane Ÿród³owe wykorzystane przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta (Zob. par. 12(c)) A38. Je eli praca eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta poci¹ga za sob¹ korzystanie z danych Ÿród³owych, które s¹ znacz¹ce dla wyników jego pracy, wówczas mog¹ byæ zastosowane nastêpuj¹ce procedury dla sprawdzenia tych danych: Weryfikacja Ÿród³a danych, w tym zrozumienie, a jeœli to potrzebne to i sprawdzenie kontroli wewnêtrznej danych, i tam gdzie to odpowiednie, przekazanie rezultatów weryfikacji ekspertowi. Przegl¹d danych pod k¹tem kompletnoœci i wewnêtrznej spójnoœci. A39. W wielu przypadkach bieg³y rewident mo e sprawdziæ dane Ÿród³owe. Jednak w innych przypadkach, gdy dane Ÿród³owe wykorzystywane przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta maj¹ wysoce techniczny charakter z zakresu dziedziny wiedzy eksperta, ekspert mo e sprawdziæ dane Ÿród³owe. Je eli ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta sprawdzi³ dane Ÿród³owe, skierowanie przez bieg³ego rewidenta do eksperta zapytañ lub nadzór b¹dÿ przegl¹d tego sprawdzenia mog¹ byæ w³aœciwym sposobem oceny przez bieg³ego rewidenta przydatnoœci, kompletnoœci i dok³adnoœci tych danych. Nieodpowiednioœæ wyników pracy (Zob. par. 13) A40. Je eli bieg³y rewident stwierdzi, e wyniki pracy powo³anego przez niego eksperta nie odpowiadaj¹ jego celom, a sprawy tej nie da siê rozwi¹zaæ drog¹ przeprowadzenia procedur badania wymaganych przez paragraf 13, które mog¹ polegaæ na przeprowadzeniu dalszych prac zarówno przez eksperta jak i bieg³ego rewidenta lub zatrudnieniu b¹dÿ zaanga owaniu innego eksperta, wtedy konieczne mo e siê okazaæ wyra enie w sprawozdaniu bieg³ego rewidenta zmodyfikowanej opinii zgodnie z MSRF 705, poniewa bieg³y rewident nie uzyska³ wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania 14. Nawi¹zanie w sprawozdaniu bieg³ego rewidenta do wyników pracy powo³anego przez niego eksperta (Zob. par ) A41. W niektórych przypadkach prawo lub regulacje mog¹ wymagaæ nawi¹zania do wyników pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta, na przyk³ad dla zapewnienia przejrzystoœci w sektorze publicznym. 14 MSRF 705 Modyfikacje opinii w sprawozdaniu niezale nego bieg³ego rewidenta, paragraf 6 (b). MSRF

20 A42. W pewnych okolicznoœciach mo e byæ odpowiednie, aby w sprawozdaniu bieg³ego rewidenta zawieraj¹cym opiniê zmodyfikowan¹, nawi¹zaæ do wyników pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta w celu wyjaœnienia przyczyn modyfikacji. W takim przypadku bieg³y rewident mo e byæ zobowi¹zany do uzyskania zgody powo³anego przez siebie eksperta przed zamieszczeniem takiego nawi¹zania. 142 MSRF 620

21 Za³¹cznik (Zob. par. A25) Wskazówki dotycz¹ce porozumienia miêdzy bieg³ym rewidentem a zewnêtrznym ekspertem powo³anym przez niego Za³¹cznik przestawia sprawy, które bieg³y rewident mo e rozwa yæ w celu ich w³¹czenia do porozumienia z powo³anym przez niego zewnêtrznym ekspertem. Lista ta ma charakter ilustracji i nie jest wyczerpuj¹ca; ma ona jedynie s³u yæ jako przewodnik, który mo e byæ stosowany ³¹cznie z innymi wskazówkami zawartymi w niniejszym standardzie. Decyzja o tym, czy dan¹ sprawê nale y uwzglêdniæ w porozumieniu, zale y od okolicznoœci zlecenia. Lista mo e tak e pomóc przy analizie spraw, które nale y uwzglêdniæ w porozumieniu z wewnêtrznym ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta. Rodzaj, zakres i cele pracy zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta Rodzaj i zakres procedur, które ma przeprowadziæ zewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta. Cele pracy zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta w powi¹zaniu z ocen¹ istotnoœci i ryzyka zwi¹zanego ze spraw¹, której dotyczy praca tego eksperta oraz, tam gdzie to odpowiednie, maj¹cymi zastosowanie ramowymi za³o eniami sprawozdawczoœci finansowej. Wszelkie standardy techniki wykonywania zawodu lub innego rodzaju zawodowe lub bran owe wymogi, które zewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta bêdzie przestrzega³. Za³o enia i metody, obejmuj¹ce modele, tam gdzie ma to zastosowanie, które zewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta bêdzie stosowa³ oraz ich obowi¹zywanie. Stan na dzieñ lub okres, jeœli ma to zastosowanie, objêty badaniem przedmiotu pracy zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta oraz wymogi dotycz¹ce póÿniejszych zdarzeñ. Role i odpowiedzialnoœæ odpowiednio bieg³ego rewidenta i zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta Odpowiednie standardy rewizji finansowej i rachunkowoœci oraz wymogi regulacyjne i prawne. Wyra enie zgody przez zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta na zamiar wykorzystania przez bieg³ego rewidenta sprawozdania eksperta, w tym nawi¹zania do tego sprawozdania, lub ujawnienia go innym, na przyk³ad nawi¹zania do sprawozdania w uzasadnieniu zmodyfikowanej opinii w sprawoz- MSRF

22 daniu bieg³ego rewidenta, jeœli to konieczne, lub ujawnienie go kierownictwu lub komitetowi audytu. Rodzaj i zakres przegl¹du przez bieg³ego rewidenta wyników pracy zewnêtrznego eksperta powo³anego przez niego. Ustalenie, czy bieg³y rewident, czy zewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta sprawdzi dane Ÿród³owe. Dostêp zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta do zapisów, akt, personelu i ekspertów powo³anych przez jednostkê. Procedury komunikowania siê zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta z jednostk¹. Dostêp bieg³ego rewidenta i zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta do wzajemnej dokumentacji roboczej. W³asnoœæ i kontrola nad dokumentacj¹ robocz¹ podczas i po realizacji zlecenia, w tym wymogi dotycz¹ce archiwizowania dokumentów. Odpowiedzialnoœæ zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta za wykonanie pracy z nale yt¹ umiejêtnoœci¹ i starannoœci¹. Kompetencje i zdolnoœæ zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta do wykonania pracy. Oczekiwanie, e zewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta wykorzysta wszelk¹ posiadan¹ przez siebie wiedzê przydatn¹ dla badania, a jeœli nie, poinformuje o tym bieg³ego rewidenta. Wszelkie ograniczenia organizacji zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta w stosunku do sprawozdania bieg³ego rewidenta. Wszelkie uzgodnienia dotycz¹ce informowania zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta o wnioskach bieg³ego rewidenta dotycz¹cych jego pracy. Komunikowanie siê i sprawozdawczoœæ Metody i czêstotliwoœæ komunikowania siê, w tym: o Sposób w jaki ustalenia i wnioski zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta bêd¹ prezentowane (na przyk³ad, w formie pisemnego sprawozdania, ustnego sprawozdania lub systematycznego informowania zespo³u wykonuj¹cego badanie). o Wyznaczenie okreœlonych osób spoœród zespo³u wykonuj¹cego badanie, które bêd¹ wspó³pracowaæ z zewnêtrznym ekspertem powo³anym przez bieg³ego rewidenta. Kiedy zewnêtrzny ekspert powo³any przez bieg³ego rewidenta zakoñczy pracê i przedstawi ustalenia i wnioski bieg³emu rewidentowi. 144 MSRF 620

23 Odpowiedzialnoœæ zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta za niezw³oczne informowanie o ewentualnym opóÿnieniu zakoñczenia pracy i wszelkich potencjalnych zastrze eniach lub ograniczeniach ustaleñ lub wniosków eksperta. Odpowiedzialnoœæ zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta za niezw³oczne informowanie o przypadkach, gdy jednostka ograniczy mu dostêp do zapisów, akt, personelu i ekspertów zaanga owanych przez jednostkê. Odpowiedzialnoœæ zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta za przekazywanie bieg³emu rewidentowi informacji, które zdaniem eksperta mog¹ mieæ znaczenie dla badania, w tym wszelkie zmiany wczeœniej zakomunikowanych okolicznoœci. Odpowiedzialnoœæ zewnêtrznego eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta za informowanie o okolicznoœciach, które mog¹ stwarzaæ zagro enie dla obiektywizmu eksperta i wszelkich odpowiednich zabezpieczeniach, które mog¹ wyeliminowaæ lub zmniejszyæ takie zagro enia do mo liwego do zaakceptowania poziomu. Poufnoœæ Koniecznoœæ przestrzegania przez eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta wymogów zachowania zasad poufnoœci, w tym: o Zasad dotycz¹cych poufnoœci zawartych w odnoœnych wymogach etycznych wi¹ ¹cych bieg³ego rewidenta. o Dodatkowych wymogów, które mog¹ byæ na³o one przez prawo lub regulacje, o ile wystêpuj¹. o Specyficznych wymogów dotycz¹cych poufnoœci wymaganych przez jednostkê, o ile wystêpuj¹. MSRF

24 146 MSRF 620