Zapach (za)pach. Bezpieczne rozwiązania w pojazdach. Czy opłaty za korzystanie z przystanków podlegają VAT? nr 1/2012 LUTY-KWIECIEŃ 2012

Transkrypt

1 ISNN LUTY-KWIECIEŃ 2012 nr 1(46)/2012 Zapach (za)pach Bezpieczne rozwiązania w pojazdach Czy opłaty za korzystanie z przystanków podlegają VAT? 1 nr 1/2012

2 2 komunikacja publiczna

3 o d redakcji Czym pachnie komunikacja miejska? KATARZYNA MIGDOŁ-ROGÓŻ Redaktor naczelna Podróż autobusem czy tramwajem może okazać się piekłem na ziemi, i to nie tylko ze względu na wysoką temperaturę, wręcz przeciwnie, na panujący w tych pojazdach zapach, a mówiąc dosadnie, smród. Pasażerowie komunikacji miejskiej często budzą nasze zgorszenie. Jedni są pijani i agresywni, inni odstraszają swoim wyglądem i zapachem. Czy można wyprosić kogoś z pojazdu za brzydki zapach? Okazuje się, że wcale nie jest to takie proste. A problem ten dotyczy nie tylko bezdomnych, ale wszystkich organizatorów transportu, przewoźników i nas, czyli współpasażerów. Cierpimy wszyscy Tak naprawdę narzędzi do walki z brakiem higieny nie ma. Kiedy spada temperatura na zewnątrz, problem ten się nasila. Latem też nie jest dobrze. Jak więc rozwiązać ten ogólnonarodowy problem? Bezdomny wcale nie oznacza brudny, bo przykry zapach nie jest kwestią biedy, ale braku kultury. Czasem w tramwajach uprzykrzają nam podróż te osoby, które mają gdzie mieszkać, jednak z jakiegoś powodu łamią, świadomie lub też nie, normy kulturowe. To prawda, niestety, że w polskim prawie nie istnieją obiektywne zasady ani przepisy sanitarne o poziomie higieny osobistej osób przebywających w przestrzeni publicznej. A przecież autobus, tramwaj, pociąg czy metro są taką przestrzenią. Przepisy porządkowe wielu organizatorów transportu czy przewoźników zabraniają pasażerom zanieczyszczania pojazdu. Kierowca może odmówić przejazdu osobom nietrzeźwym, agresywnym czy stwarzającym istotne zagrożenie dla pasażerów. Te przepisy dotyczą między innymi osób bezdomnych, które swoim zachowaniem, a często nawet samą tylko obecnością w tramwaju czy autobusie, przeszkadzają innym. No właśnie, osoba, która, mówiąc bez ogródek, śmierdzi, jest uciążliwym pasażerem, czy też nie? Z własnego podwórka mogę zasygnalizować, jak próbuje rozwiązywać się ten problem na Śląsku. W związku z wieloma skargami, które napływają w tej sprawie do Komunikacyjnego Związku Komunalnego GOP, organizator transportu poprosił o opinię prawną pojęcia uciążliwy pasażer. W myśl tej opinii jest to osoba, która zakłóca podróż pozostałym pasażerom ponad przeciętną miarę, przyjętą w stosunkach społecznych, także z powodu zapachu (regulują to zasady porządkowe KZK GOP), stając się tym samym szczególnie dokuczliwa, męcząca i przykra dla współpasażerów. Zgodnie z zasadami porządkowymi Związku, kierujący pojazdem lub kontroler może takiemu człowiekowi odmówić przewozu. Norma jednak nie wskazuje, że kierujący bądź kontroler ma taki obowiązek. To jedynie uprawnienie. W praktyce nie wygląda to już tak różowo. Prawnik zauważa, że ocena uciążliwości pasażera przez współpasażerów jest bardzo subiektywna. W sytuacji, kiedy nie jest to ewidentne naruszenie przepisów prawa, czyli napaść fizyczna, słowna, hałasowanie, niszczenie pojazdu itd., a zwłaszcza w tak delikatnej sprawie jak higiena osobista, trudno jest dokonywać takiej oceny, zarzucając przy tym kierowcy na przykład brak właściwego postępowania. Mecenas zachęca do perswazji słownej przy zachowaniu umiaru i kultury. Prowadzący ewentualnie może wezwać na pomoc fachowe służby. Wydawałoby się to takie proste, a jednak nie jest. Kierowca może prosić delikwenta o opuszczenie pojazdu, ale tylko siłą i godnością osobistą. Nie wolno mu używać przemocy fizycznej. Oczywiście wezwie na przykład policję do uciążliwego pasażera, ale dopóki nie dojdzie do wykroczenia, służby mają związane ręce. Sam zapach przecież nie stanowi podstawy do interwencji. Nie ma takiego przepisu, który zmusiłby kogoś do dbania o siebie, jeżeli on sam tego nie chce. Dlatego szczególnie polecam artykuł Marka Sieczkowskiego Zapach (za)pach, który dotyka właśnie problemu smrodu w komunikacji publicznej. Jesteśmy po Targach SielesiaKOMUNIKACJA w Sosnowcu, w następnym numerze zamieścimy obszerną relację z całej imprezy, szczególnie zaś z bardzo ciekawego Kongresu Transportu Zbiorowego, który towarzyszył targom. Życzę zajmującej lektury! WYDAWCA Komunikacyjny Związek Komunalny GOP Katowice, ul. Barbary 21a tel fax info@kzkgop.com.pl ADRES REDAKCJI Katowice, ul. Barbary 21a tel fax komunikacja@kzkgop.com.pl REDAKTOR NACZELNA Katarzyna Migdoł-Rogóż RADA PROGRAMOWA Grzegorz Dydkowski Barbara Kos Maria Michałowska Jerzy Mikulski Alodia Ostroch Robert Tomanek Roman Urbańczyk Andrzej Wilk Barbara Żmidzińska REDAKCJA Anna Koteras Tomasz Musioł WSPÓŁPRACA Aleksander Kierecki Alodia Ostroch Marek Sieczkowski Michał Wolański KOREKTA I OPRACOWANIE GRAFICZNE Agecja Mediów Lokalnych medial PROJEKT Marcin Korus DRUK Drukarnia Archidiecezjalna w Katowicach NAKŁAD 1500 egzemplarzy Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo do skrótów i redakcyjnego opracowania tekstów przyjętych do druku. Za treść reklam i ogłoszeń redakcja nie odpowiada. Wydawca pisma Komunikacja Publiczna dziękuje za współpracę wszystkim autorom tekstów, wyrażając przekonanie, że przyczynią się one do wzbogacenia wiedzy naszych Czytelników. 3 nr 1/2012

4 s pis treści nr 1/ AKTUALNOŚCI Najnowsze wieści z polskiego i światowego rynku transportu zbiorowego. GORĄCY TEMAT Zapach (za)pach Marek Sieczkowski LIDERZY RYNKU Ważny projekt dla mieszkańców Śląska z Dominikiem Herberholzem rozmawia Dorota Zielińska Asseco Poland wchodzi na rynek projektów związanych z inteligentnymi systemami dla transportu publicznego. Firma została wybrana na wykonawcę projektu Śląska Karta Usług Publicznych. ANALIZY I OPINIE Czy opłaty za korzystanie z przystanków podlegają VAT? Jędrzej Klatka Piłeś? Nie jedź! Marek Sieczkowski Połączenie alkoholu i kierowcy to mieszanka wybuchowa. Prowadzący na tak zwanym podwójnym gazie są zagrożeniem nie tylko dla siebie, ale również dla innych uczestników ruchu drogowego. Szczególnie bulwersująca jest postawa kierujących pojazdy komunikacji miejskiej, którzy korzystają z pomocy dopalaczy. Bezpieczne rozwiązania w pojazdach Łukasz Kosobucki Jak świadomie kierować? Krzysztof Wójcik Do egzaminu na prawo jazdy przygotowujemy się w życiu średnio jeden raz. Wyjątkowo tylko więcej, rozszerzając na przykład kategorie uprawnień, czy poddając się sprawdzeniu kwalifikacji, na które zostaliśmy karnie skierowani. Niestety, z czasem zdobyta wiedza słabnie. Niektóre wiadomości uciekają z głowy, poszczególne czynności za kierownicą zaczynamy wykonywać rutynowo. UNIJNE ABC Sprostać wyzwaniom mobilności Sophie Mougard STIF to organizator zintegrowanego transportu publicznego dla Paryża oraz regionu Ile-de-France. Odpowiada za wszystkie rodzaje transportu, organizuje, koordynuje i finansuje, jak też wprowadza zmiany. STIF jest otwarta na nowe potrzeby w zakresie podróżowania, a także znajduje rozwiązania dla głównych wyzwań, jakie stawia mobilność w ciągu najbliższych dziesięciu lat. WYDARZENIA Nie tylko targi Joanna Niedzielska Kolejny raz przedstawiciele branży transportu publicznego oraz środowisk pokrewnych spotkali się w Expo Silesia podczas Targów SilesiaKOMUNIKACJA. To właśnie w Sosnowcu specjaliści, przewoźnicy, decydenci oraz producenci około branżowi mają swoje stałe miejsce spotkania i możliwość wymiany doświadczeń. Tegoroczna czwarta już edycja wzbogacona została w ważne wydarzenia towarzyszące Nowości na SilesiaKOMUNIKACJA z Tomaszem Wącirzem rozmawia Katarzyna Migdoł-Rogóż O targach SilesiaKOMUNIKACJA, wydarzeniach im towarzyszących, partnerach i planach opowiada ich menadżer. JAK ONI TO ROBIĄ? Świadome planowanie podróży Jeremy Yap Singapur dysponuje ograniczoną przestrzenią i nie ma wystarczająco dużo miejsca, aby dozwolić na wysoki odsetek posiadania samochodów prywatnych, ponieważ transport publiczny jest najbardziej efektywnym sposobem na przemieszczanie się dużej ilości osób w gęsto zaludnionym środowisku miejskim. Podstawą polityki transportowej LTA w zakresie transportu lądowego pozostaje rozwijanie dobrego i niezawodnego systemu transportu publicznego. NASZE SPRAWY Ułatwi zaplanować podróż Katarzyna Migdoł-Rogóż 20 lutego br. Komunikacyjny Związek Komunalny GOP zawarł umowę z wykonawcą Systemu Dynamicznej Informacji Pasażerskiej na obszarze działalności Związku. Jest nim firma Asseco Poland SA z Rzeszowa. Projekt współfinansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na poziomie 85 procent. Z kartą będzie łatwiej Anna Koteras Płatność za parking, przejazd komunikacją publiczną, wejście do muzeum i opłaty w urzędach to wszystko oraz wiele więcej będzie można załatwić przy użyciu Śląskiej Karty Usług Publicznych. Rusza wdrożenie największego projektu karty miejskiej z funkcją płatniczą w kraju. Za jego realizację odpowiada konsorcjum BRE Banku i Asseco Poland. PREZENTACJE Metro w Nowym Jorku Piotr T. Nowakowski Łączna długość wszystkich tras metra w Nowym Jorku odpowiada mniej więcej odległości z Bielska-Białej do Warszawy albo z Opola do Rzeszowa. W ciągu roku z usług tej szybkiej kolei korzysta sześciokrotnie więcej pasażerów niż z polskich pociągów. DOBRE STRONY Bliżej pasażera Emil Markowiak Od 1 lutego br. działa na Facebooku oficjalny profil KZK GOP. Każdy pasażer korzystający z Internetu ma teraz możliwość prostego i szybkiego zgłoszenia uwag oraz propozycji dotyczących funkcjonowania komunikacji miejskiej pracownikom Związku. KĄTEM OKA Nerki pani Eli jadą ze mną autobusem Przemysław Jedlecki Parę lat temu zakaz rozmów przez telefony komórkowe pojawił się w autobusach w Warszawie. Jak znam życie, to przepis okazał się martwym zapisem, ale może to dobry wzór? Przecież w Japonii w autobusach są nawet specjalne naklejki, które przypominają o tym zakazie. OKŁADKA Fot. Marek Piekara komunikacja publiczna

5 Zapach (za)pach spis treści 10 Zapachy w pojazdach komunikacji miejskiej wydają się być drażliwym tematem. Dotykają wielu problemów nie tylko samej woni, ale również higieny i kultury osobistej, bezdomności, żebractwa, przepisów regulujących przewozy, możliwości podjęcia interwencji, jak również metod zapewnienia czystości przez przewoźników i należytego nadzoru przez organizatorów. 19 Fot. Marek Sieczkowski Bezpieczne Czy opłaty za korzystanie z przystanków podlegają VAT? Pobieranie opłaty za korzystanie z przystanków nie następuje na podstawie umowy cywilnoprawnej zawieranej pomiędzy gminą a przewoźnikami. Jej źródło stanowi wyłącznie Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym oraz przepisy prawa miejscowego (uchwały rady gminy). Dlatego gmina w zakresie opłat za korzystanie z przystanków nie jest podatnikiem VAT, a w stawce opłaty za korzystanie z przystanków nie uwzględnia się kwoty podatku VAT. Fot. Solaris Bus & Coach rozwiązania w pojazdach Podstawowym zadaniem, jakie staje przed środkami publicznego transportu zbiorowego, jest zapewnienie możliwości przemieszczania osób zgodnie z ich potrzebami transportowymi, przy jednoczesnym zapewnieniu określonego standardu usług, który jest związany m.in. z bezpieczeństwem przewozu. W tym rodzaju transportu, oprócz ochrony pasażerów, istotną rolę odgrywa również zapewnienie bezpieczeństwa zarówno obsłudze pojazdu, jak i innym użytkownikom drogi, w tym także pieszym. 30 Fot. Marek Piekara nr 1/2012

6 SERWIS PRZYGOTOWANO NA PODSTAWIE TRANSINFO.PL Fot. pl.wikipedia.org Mediolan stworzył nowy system poboru opłat. Wprowadzenie go zmniejszy ruch drogowy w strefie o procent 6 a ktualności TAK DLA NOWYCH OPŁAT W ramach projektu CIVITAS Mediolan stworzył nowy system poboru opłat, który testowo ruszył w styczniu br. Wzorem Londynu i innych europejskich miast pilotażowy projekt będzie działał przez 18 miesięcy. Jego celem jest poprawa jakości życia mieszkańców miasta. Co ciekawe, wprowadzenie systemu poprzedziło referendum wśród mieszkańców, którzy powiedzieli TAK dla nowych opłat. System funkcjonuje od poniedziałku do piątku od 7.30 do na obszarze Cerchia dei Bastioni i zezwala na wjazd do ścisłego centrum tylko w przypadku zakupu biletu w cenie 5 euro. Bilet jest ważny cały dzień i upoważnia do 2 godzin parkowania w wyznaczonych miejscach. Co ważne, pojazdy z silnikami o normach Euro 0, 1, 2 i 3 nie mogą wjechać do centrum miasta. Pojazdy napędzane CNG, LPG i biopaliwem mogą wjeżdżać do strefy do końca roku. Rowery, hulajnogi, pojazdy elektryczne i pojazdy z plakietką dla osób niepełnosprawnych są zwolnione z opłat. Obok tego utworzono osobną taryfę dla mieszkańców i samochodów dostawczych. Celami wprowadzenia systemu opłat są: zmniejszenie ruchu drogowego w strefie o procent i poprawa jakości życia w mieście poprzez ograniczenie liczby wypadków drogowych, nielegalnego parkowania, hałasu i zanieczyszczenia powietrza. Dochód z działalności strefy będzie przeznaczony na poprawę wydajności sieci transportu publicznego, budowę ścieżek rowerowych i stref pieszych, rewitalizację obszarów miejskich, rozwój infrastruktury dostosowanej do osób niepełnosprawnych i wdrażanie dalszych projektów w celu zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza. Strefa Cerchia dei Bastioni posiada doskonale rozwiniętą sieć transportu publicznego, w tym 13 linii autobusowych, 12 linii tramwajowych i trzy linie metra. To, zdaniem wielu ekspertów, jeden z lepiej zorganizowanych obszarów we Włoszech pod kątem obsługi komunikacji miejskiej. W PŁOCKU BĘDZIE E-BILET Komunikacja Miejska-Płock Sp. z o.o. ogłosiła przetarg na zakup systemu biletu elektronicznego wraz z systemem informacji dźwiękowej. Zamówienie zostanie zrealizowane w ramach projektu Poprawa systemu transportu publicznego poprzez zakup nowoczesnego taboru wraz z niezbędną infrastrukturą przez Komunikację Miejską-Płock Sp. z o.o.. Projekt jest współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Priorytetu V Wzmacnianie roli miast w rozwoju regionu, Działania 5.1. Transport miejski Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata Zamówienie przewiduje dostawę i wdrożenie systemu biletu elektronicznego wraz z 20 tysiącami sztuk kart, dostawę i montaż 95 autokomputerów w autobusach, dostawę i montaż 95 automatów biletowych w autobusach zamawiającego oraz dostawę i montaż informacji dźwiękowej w 30 autobusach komunikacji miejskiej w Płocku. W ten sposób Płock dołączy do stale poszerzającego się grona miast oferujących bilet w formie elektronicznej. 80 AUTOBUSÓW DLA RZESZOWA Jak informują rzeszowskie Super Nowości 24, 28 lutego br. otwarto oferty w przetargu na dostawę 80 miejskich autobusów dla Rzeszowa, które miasto chce kupić w ramach tzw. dużego programu transportowego. Trafią one do MPK Rzeszów. Zamówienie obejmuje trzy kategorie autobusów: 30 sztuk na olej napędowy o długości 12 metrów, 30 sztuk tej samej długości, ale na gaz ziemny oraz 20 sztuk na olej napędowy, ale 10-metrowych. Na zakup poszczególnych typów autobusów miasto zarezerwowało odpowiednio: 28,4, 32,2 i 17,8 mln zł (łącznie ponad 78,5 mln zł). W środę po otwarciu ofert okazało się, że do rywalizacji stanęło sześć firm. Nie wszystkie jednak złożyły oferty na trzy kategorie pojazdów. Takie uniwersalne propozycje wpłynęły jedynie od Solarisa i EvoBusa reprezentującego markę Mercedes-Benz. Przedstawiciele Solbusa złożyli ofertę tylko na najkrótsze autobusy, Autosana tylko na napędzane olejem napędowym, MAN-a tylko na 12-metrowe, a reprezentująca tureckiego Otokara firma Gran złożyła ofertę tylko na gazowce, co zdziwiło wszystkich obecnych. Powód? Do tej pory nikt w Polsce nie widział tureckiego wozu w wersji gazowej. W kategorii pojazdów na olej napędowy najniższą ceną przebił wszystkich Autosan. W kategorii autobusów gazowych najtańszą okazała się oferta Otokara. W kwocie jaką dysponuje miasto mieści się też propozycja Solbusa. Natomiast Solaris, Mercedes i MAN złożyły droższe oferty. Mimo to, zwłaszcza Mercedes i MAN nie są jeszcze na przegranej pozycji, ponieważ kryterium ceny to 65 procent wartości przy ocenie ofert. W tym roku ma być dostarczonych 40 nowych autobusów, 32 w 2013 roku i 8 ostatnich w 2014 roku. komunikacja publiczna

7 a ktualności Fot.pl.wikipedia.org W Donostia - San Sebastián w Hiszpanii liczba pasażerów korzystających z transportu publicznego wzrosła o 12 procent w 2011 roku LICZBA PASAŻERÓW WZRASTA CORAZ WIĘCEJ NOWOCZESNYCH TRAMWAJÓW POLISH GUIDE DOSTĘPNY W SZEŚCIU JĘZYKACH W mieście Donostia-San Sebastián w hiszpańskim Kraju Basków liczba pasażerów korzystających z autobusowej komunikacji miejskiej ponownie wzrosła i to już siódmy rok z rzędu. Łącznie od 2004 roku liczba osób korzystających z transportu publicznego powiększyła się o 12 procent i przekroczyła w 2011 roku poziom 29,2 milionów pasażerów rocznie. To osiągnięcie zasługuje na szacunek, tym bardziej, że w całej Hiszpanii liczba pasażerów miejskiego transportu autobusowego spadła w tym czasie o 5 procent. Jak oni to robią? Na pewno jest to zasługa nieustannych wysiłków przewoźnika Donostiako Tranbia Kompainia, który stale wprowadza zmiany i unowocześnia swoją ofertę, m.in. korzystając z programu CIVITAS ARCHIMDES. W ostatnim czasie w tym zakresie w San Sebastián wprowadzono system Bus Rapid Transit i wydzielone buspasy, priorytet dla autobusów w ramach sygnalizacji świetlnej, nowy system informacji dla pasażerów, monitoring w autobusach. Kluczem do sukcesu okazało się powiązanie tych wszystkich elementów na liniach 5 i 31, które odnotowały w 2011 roku radykalny wzrost przewożonych pasażerów. Obie linie zostały przeprojektowane w ramach działań CIVITAS, w celu poprawy połączenia transportu publicznego z uniwersytetem i dzielnicą biznesową Miramón. I to działa! Polskie przedsiębiorstwa tramwajowe zakupiły w 2011 roku 166 fabrycznie nowych pojazdów. Najwięcej nowego taboru pojawiło się w Warszawie (56 wagonów PESA Swing), Wrocławiu (m.in. 31 wagonów Škoda 19TR), Gdańsku (30 wagonów PESA Swing) i Poznaniu (m.in. 26 wagonów Solaris Tramino). Przedsiębiorstwa od wielu lat próbują odnawiać swój park taborowy poprzez zakupy wagonów używanych. Najwięcej wprowadziło ich do ruchu krakowskie MPK. Łącznie 33, z czego 4 GT8S, 3 N8, 18 EU8N, 1 E1 oraz 7 C3. Jak wiadomo, krakowski przewoźnik od kilkunastu już lat zastępuje swoje najstarsze wagony pojazdami sprowadzanymi z Europy Zachodniej. Ta polityka taborowa jest kontynuowana, poprzez nabywanie pojazdów głównie w Austrii i Niemczech. Równocześnie prowadzone są zakupy pojazdów nowych. Po Krakowie jeździ obecnie 50 niskopodłogowych Bombardierów, do których dołączą jeszcze 24 kolejne wagony. Łącznie przedsiębiorstwa tramwajowe zakupiły 69 sztuk używanego taboru. Stanowi to jedynie 29 procent zakupionego taboru, co świadczy o dobrym kierunku zmian w polskiej trakcji tramwajowej. Polish Guide, serwis spółki PL.2012 dla zagranicznych turystów i kibiców, którzy odwiedzą Polskę w trakcie Euro 2012, został uzupełniony o kolejne wersje językowe. Obecnie wszelkie ważne informacje dla odwiedzających Polskę podczas Euro są dostępne na stronie www. polishguide2012.pl w 6 językach: polskim, angielskim, hiszpańskim, rosyjskim, niemieckim i francuskim. Polish Guide został uruchomiony 5 grudnia ubiegłego roku, ale już cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem. Turyści i kibice z całej Europy mogą odnaleźć w elektronicznym przewodniku informacje na temat Polski, miast-gospodarzy Turnieju, transportu publicznego, atrakcji turystycznych, zakwaterowania, stadionów czy stref kibica. Nieco ponad 40 procent użytkowników strony Polish Guide stanowiły osoby z innych krajów europejskich. Najliczniejszą grupę dotychczas odwiedzających stanowili Irlandczycy, potem Rosjanie, Niemcy, Brytyjczycy, Amerykanie i Kanadyjczycy. Polish Guide, podobnie jak Polish Pass, to pierwszy w historii Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej produkt tego typu, który dostarcza turystom i kibicom zagranicznym wszystkich ważnych informacji na temat kraju gospodarza Turnieju. 7 nr 1/2012

8 SERWIS PRZYGOTOWANO NA PODSTAWIE TRANSINFO.PL a ktualności Fot. pl.wikipedia.org Pasażerowie sami zdecydują, czy jechać do stacji metra Marymont czy Młociny. Zmiany nie będą rewolucyjne, będą raczej rozwinięciem funkcjonującego obecnie układu komunikacyjnego, a nie jego całkowitą przebudową 8 NOWY UKŁAD KOMUNIKACYJNY Zarząd Transportu Miejskiego w Warszawie przedstawił projekt organizacji komunikacji miejskiej w północnej części Warszawy, który zostanie wprowadzony po otwarciu mostu Skłodowskiej-Curie, znanego wcześniej pod nazwą Most Północny. W projekcie uwzględniono uwagi pasażerów, które trafiły do ZTM-u po publikacji na początku stycznia pierwszej propozycji zmian. Pasażerowie sami zdecydują, czy jechać do stacji metra Marymont czy Młociny. Zmiany nie będą rewolucyjne, będą raczej rozwinięciem funkcjonującego obecnie układu komunikacyjnego, a nie jego całkowitą przebudową. Wynika to z faktu, że nie można obecnie dokładnie przewidzieć, jak otwarcie mostu wpłynie na zachowania komunikacyjne pasażerów komunikacji miejskiej oraz kierowców samochodów osobowych. Nie wiadomo, czy wzmożony ruch samochodów osobowych nie spowoduje dużych utrudnień w kursowaniu linii autobusowych mostem, na którym nie będzie buspasa, ponieważ docelowo podstawową rolę komunikacyjną na nim będzie pełnił tramwaj. Aby jednak nie osłabić zbyt mocno dotychczasowego połączenia ulicą Modlińską i mostem Grota-Roweckiego na swoich obecnych trasach zostaną linie 503, 508 i 510. Natomiast nowym mostem pojadą linie 101, E-4, E-6 i E-8. Linie ekspresowe będą liniami jednokierunkowymi szczytowymi, E-4 i E-8 w porannym szczycie do stacji metra, a E-6 w popołudniowym szczycie ze stacji metra. Nowy układ komunikacyjny wydaje się być najlepszym sposobem na pogodzenie interesów różnych grup pasażerów, a jednocześnie daje możliwość wyboru trasy dojazdu. Po wprowadzeniu w życie nowego układu komunikacyjnego ZTM będzie obserwował sytuację komunikacyjną w tej części Warszawy i uważnie analizował opinie pasażerów. Nie jest więc wykluczone, że będą wprowadzane korekty do tego układu linii. WIOSENNE ZMIANY W BYDGOSZCZY Od dnia 1 kwietnia ZDMiKP Bydgoszcz wprowadzi liczne zmiany w funkcjonowaniu komunikacji miejskiej związane ze stałą reorganizacją układu komunikacyjnego. To, można powiedzieć, mała transportowa rewolucja. Do grupy linii 52, 53, 59, 65, 67 i 68, kursujących według stałej modułowej częstotliwości kursów w określonych przedziałach czasowych, umożliwiającej koordynację linii na wspólnych odcinkach tras (co 12 minut w godzinach szczytu, co 15 minut poza godzinami szczytu, co minut w dni wolne, co 24 minuty w godzinach wieczornych), zostanie przydzielona linia autobusowa nr 64. Pozwoli to na wprowadzenie przemiennego kursowania autobusów w ciągu ulicy Skłodowskiej -Curie w dzielnicy Bartodzieje ze średnią 4-minutową częstotliwością w godzinach szczytu przewozowego, co było jednym z postulatów zgłaszanych przez pasażerów w ostatnich latach. W dni wolne poprawiona zostanie obsługa komunikacyjna rejonu Myślęcinka, największego kompleksu rekreacyjnego Bydgoszczy, gdzie autobusy linii 52 będą dojeżdżały w dni wolne w okresie letnim z równą 20-minutową częstotliwością kursów. Nowy rozkład pojawi się również na linii 56. Autobusy do Belmy będą teraz kursować według stałych częstotliwości co 10 minut w godzinach szczytu, co 15 poza i co 20 wieczorami i w dni wolne. Największe zmiany dotyczą jednak komunikacji obsługującej największą sypialnię miasta dzielnicę Fordon. Zwiększona zostanie częstotliwość zajazdów linii 69 i 94 pod Centrum Onkologii jako ośrodka o znaczeniu regionalnym, co było postulowane przez pacjentów dojeżdżających z innych rejonów województwa, głównie w przypadku kursującej z Dworca PKP linii 94. Spod Centrum Onkologii zostanie wycofana linia 70, która wraz z linią 93 wzmocni obsługę kampusu Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego. W co drugim kursie, w godzinach szczytu, linia 94 zostanie również wydłużona na Mariampol, aby zwiększyć ofertę przewozową w rozbudowującej się części Fordonu. Zwiększona zostanie koordynacja linii w rejonie węzła Wyścigowa, aby ułatwić korzystanie z systemu przesiadkowego A+T (tramwajem z centrum, dalej autobusem na Fordon). W godzinach wieczornych umożliwione zostaną również przesiadki z linii 67 na 74 w celu usprawnienia dojazdu w kierunku Fordonu. Czas kursowania linii 69, łączącej południowe osiedla mieszkaniowe Bydgoszczy z Fordonem, zostanie wydłużony do późnych godzin wieczornych (po 23). Kompleksowe zmiany zostały wprowadzone m.in. na podstawie wniosków pasażerów, badań napełnień, w celu poprawy obsługi komunikacyjnej (głównie w rejonie Fordonu) i wzajemnej koordynacji linii na wspólnych odcinkach. Przypomnijmy, że równolegle trwają prace nad przygotowaniem budowy linii tramwajowej na Fordon (o długości około 10 km), która ma kosztować 400 mln zł i być gotowa w 2015 roku. komunikacja publiczna

9 a ktualności Fot. Solaris Bud & Coach Solaris kolejny rok z rzędu utrzymał pozycję lidera polskiego rynku autobusowego oraz umocnił swoją pozycję w branży na kontynencie europejskim. Firma w minionym roku sprzedała także pierwsze pojazdy szynowe PIERWSZY TROLEJBUS CITARO 8 lutego br. do regularnej obsługi wszedł Mercedes-Benz O530 Citaro, który został przebudowany na trolejbus przez PKT Gdynia. To kolejna udana konwersja używanego autobusu na trolejbus i tym samym realizacja odnowy parku taborowego w sieci ZKM Gdynia. Przedsiębiorstwo Komunikacji Trolejbusowej w Gdyni Sp. z o.o. jako pierwsze w Polsce wykonuje konwersje nadwozi niskopodłogowych autobusów na trolejbusy. Pierwszą przebudowę zrealizowano w 2004 roku i był to model Mercedes-Benz O405N2E, który wyposażono w osprzęt elektryczny pozyskany z kasowanych pojazdów. W ten sposób do dnia dzisiejszego w warsztatach spółki powstały 22 trolejbusy tego typu. Następnie w 2008 roku powstała kolejna generacja konwertowanych autobusów. Był to model Mercedes-Benz O405N2I. W odróżnieniu od wcześniejszej wersji O405N2E został wyposażony w impulsowy rozruch umożliwiający płynną jazdę. Dotychczas powstał jeden trolejbus tego typu. Teraz przyszedł czas na trzecią generację i pierwsze Citaro, czyli rodzinę Mercedesa, która jest produkowana od 1997 roku. Oczywiście, najważniejszym powodem realizacji tych wszystkich przebudów przez PKT (a było ich łącznie 22) jest czynnik finansowy. Koszt przebudowy niskopodłogowego pojazdu na trolejbus jest zdecydowanie niższy niż zakup nowego pojazdu tej samej klasy. Dodatkowo PKT stale odnawia swój tabor, co ma także pozytywny wpływ na obraz i wyniki całej sieci ZKM. Poza pojazdami przebudowywanymi w gdyńskiej zajezdni, w październiku 2012 roku spodziewanych jest 6 trolejbusów fabrycznie nowych Solarisy Trollino 12M znane już mieszkańcom Gdyni, zastąpią wysokopodłogowe, wyeksploatowane Jelcze. SOLARIS PONOWNIE LIDEREM W 2011 roku wielkość sprzedaży firmy Solaris Bus & Coach SA po raz pierwszy przekroczyła 1200 pojazdów. Firma kolejny rok z rzędu utrzymała pozycję lidera polskiego rynku autobusowego oraz umocniła swoją pozycję w branży na kontynencie europejskim. W porównaniu z rokiem 2010 oznacza to wzrost sprzedaży o 85 pojazdów (7,5 procent). Wzrosły także przychody spółki. W 2011 roku wyniosły one 1 mld 523 mln 357 tysięcy 357 złotych i w porównaniu z ubiegłym rokiem były wyższe o 17,3 procent. Solaris w minionym roku sprzedał także pierwsze pojazdy szynowe. Największą ubiegłoroczną premierą była prezentacja autobusu z napędem elektrycznym Solaris Urbino electric. Jeszcze nigdy do tej pory Solaris nie sprzedał w jednym roku w Polsce ponad pięciuset autobusów. Dokładna liczba pojazdów dostarczonych do krajowych przewoźników to 516 sztuk (w tym 25 trolejbusów). Taki wynik po raz kolejny pozwolił Solarisowi utrzymać pozycję lidera polskiego rynku autobusowego. W segmencie niskopodłogowych autobusów miejskich spółka zdobyła aż 53-procentowy udział w rynku. Największymi zamówieniami zrealizowanymi w ubiegłym roku były dostawy do: Warszawy (148 sztuk), Poznania (59 sztuk), Łodzi (45 sztuk) oraz Białegostoku (35 sztuk). Podobnie jak w latach ubiegłych, głównym rynkiem eksportowym firmy Solaris były Niemcy, gdzie pojechało aż 248 solarisów. Dzięki takiemu wynikowi sprzedaży Solaris na rynku autobusów miejskich w Niemczech zdobył aż 10 procent udziałów. To najlepszy wynik spośród wszystkich producentów pochodzących spoza Niemiec, sprzedających swoje autobusy w tym kraju. Kolejnymi rynkami eksportowymi pod względem liczby sprzedanych pojazdów były: Francja, Szwecja, Czechy i Włochy. Na tym ostatnim z wymienionych rynków Solaris zwiększył swój udział do 12 procent. W roku 2011 firma rozpoczęła realizację kontraktu na dostawę 45 tramwajów Solaris Tramino dla Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Poznaniu. Na uwagę zasługuje rewelacyjnie wysoka dyspozycyjność techniczna poznańskich Tramino. 9 nr 1/2012

10 Fot. Marek Sieczkowski orący temat g Zapachy w pojazdach komunikacji miejskiej wydają się być drażliwym tematem. Dotykają wielu problemów nie tylko samej woni, ale również higieny i kultury osobistej, bezdomności, żebractwa, przepisów regulujących przewozy, możliwości podjęcia interwencji, jak również metod zapewnienia czystości przez przewoźników i należytego nadzoru przez organizatorów. Przyjrzyjmy się problemowi, który dotyka pasażerów pociągów, tramwajów i autobusów nader często, szczególnie w zimę i lato. MAREK SIECZKOWSKI Ekspert ds. public relations w transporcie publicznym Zapach 10 (za)pach komunikacja publiczna

11 gorący temat Przykra woń pochodząca od uciążliwych pasażerów skutecznie utrudnia nam podróż Czym pachnie komunikacja miejska? Jaką woń mają pociągi, tramwaje, autobusy? Z jakimi oparami pasażerowie mogą spotkać się wchodząc do pojazdu? Na samą myśl o zapachach w komunikacji, większości z nas, niestety, zbiera się raczej na mdłości. Przykra woń pochodząca od uciążliwych pasażerów skutecznie utrudnia nam podróż. Z drugiej strony jednak poczucie współczucia dla osób będących w trudniejszej sytuacji życiowej powstrzymuje nas przed interwencją i wyproszeniem ich z pojazdu. Najczęściej jedynym rozwiązaniem, jakie przychodzi nam do głowy i jakie realizujemy, to przesunięcie się na inne miejsce lub rezygnacja z dalszej wspólnej podróży. Tylko dlaczego to właśnie my mamy wysiadać? Wszyscy to znamy, każdy z nas się przecież z tym spotkał. Opisywany problem nasila się szczególnie wtedy, gdy temperatura na zewnątrz osiąga ekstrema, czyli zimą lub latem. Czy można temu zaradzić? Jak poradzić sobie z tym dylematem? Poznajmy zatem przyczyny takiego stanu rzeczy oraz sposoby niwelowania tego zjawiska, zarówno przez przedsiębiorstwa przewozowe, organizatorów komunikacji miejskiej, straż miejską i policję, jak również nowoczesne technologie. Uciążliwy zapach pojęcie względne Czym jest uciążliwa woń? Bardzo ciężko udzielić odpowiedzi na tak postawione pytanie. Podstawową przeszkodą jest brak możliwości jednoznacznego określenia zapachu. Co dla jednej osoby jest smrodem nie do wytrzymania, to dla drugiej przykrą wonią, a dla kolejnej czymś całkowicie normalnym. Co więcej, pojęcie uciążliwy zapach, pomimo że kojarzy się z fetorem, nie zawsze jest tak utożsamiany. Równie dokuczliwy może być ładny i przyjemny, ale w zbyt dużym stężeniu. Jak zatem określić zapach i jego uciążliwość dla pozostałych pasażerów pociągu, tramwaju, autobusu czy innego miejsca? Niejednokrotnie, pracując jeszcze jako kierowca autobusu warszawskiej komunikacji miejskiej, spotykałem się z uciążliwymi zapachami. Jeden z pasażerów, który usiadł zaraz za moją kabiną, co chwila (dosłownie) używał dezodorantu. Zapach, który miał go przecież uchronić przed wydzielaniem przykrej woni, stał się naprawdę trudny do wytrzymania dla współpasażerów. Nie ukrywam, że był również bardzo dokuczliwy dla mnie w niedługim czasie zaczęła boleć mnie głowa, a zapach szybko rozprzestrzenił się po całym autobusie. Na szczęście, sprawca zmiany powietrza w pojeździe bardzo szybko nas opuścił, a dzięki otwartym oknom ten przykry zapach niedługo pozostał z nami. Innym razem jeden z podróżnych, osoba zapewne bezdomna, która pomyliła pojazd komunikacji miejskiej z publiczną toaletą, była powodem awantury. Pasażerowie krzyczeli, że nie da się w autobusie wytrzymać i postanowili ten problem zgłosić mnie. Rozwiązanie przyszło samo uciążliwa osoba postanowiła wysiąść na najbliższym przystanku. Przytoczone tutaj dwa przykłady to oczywiście sytuacje ekstremalne. Zdecydowanie częściej jednak różne zapachy pochodzą od zwykłych współpasażerów. O tym, jak bardzo woń ta jest dokuczliwa, zależy w największym stopniu jednak od higieny i kultury osobistej Po pierwsze higiena Odpowiednia higiena wpływa nie tylko na nasze zdrowie i samopoczucie, ale również, na przykład w pojazdach komunikacji miejskiej, decyduje o zapachu, jaki wokół nas powstaje. To niezaprzeczalny fakt, dlatego też rozpoczynając analizę powstawania i niwelowania przykrych zapachów w pociągach, tramwajach i autobusach przyjrzymy się w pierwszej kolejności raportowi dotyczącemu higieny Polaków. Takie badania przeprowadza cyklicznie Zakład Promocji Zdrowia Państwowego Zakładu Higieny. Obrazują one doskonale zmiany nastawienia społe- 11 nr 1/2012

12 gorący temat Z raportu wynika, że częstotliwość mycia się jest silnie zależna od wieku danej osoby (starsze myją się rzadziej) i przynależności do grupy społecznozawodowej. Jest ona również skorelowana z postrzeganiem związku między higieną a dobrym samopoczuciem, wyglądem i akceptacją otoczenia. 12 czeństwa do zagadnień zdrowotnych i estetycznych. Pozytywnym sygnałem płynącym z ostatnich opracowań jest fakt, że rodacy coraz bardziej zauważają problem i prawie wszyscy widzą związek higieny i zdrowia, dobrego samopoczucia oraz ładnego wyglądu. Niestety, przekonania te nie przekładają się na działania wyniki pracy naukowców nie pozostawiają złudzeń codzienne mycie całego ciała było zwyczajem połowy badanych, a codzienne mycie głowy blisko czterdziestu procent. Co więcej, co dziesiąta osoba myła się cała tylko kilka razy w miesiącu! Co to oznacza? Co druga osoba nie umyła się cała danego dnia. Dbając o higienę osobistą istotne są również środki zabezpieczające nas przed przykrym zapachem, na przykład przed potem. Badania jednoznacznie pokazały, że dezodorantu codziennie używa tylko połowa badanych, a blisko 20 procent nie używa go wcale! Czy to może być przyczyną przykrego zapachu? Niewątpliwie tak Z raportu wynika, że częstotliwość mycia się jest silnie zależna od wieku danej osoby (starsze myją się rzadziej) i przynależności do grupy społeczno-zawodowej. Jest ona również skorelowana z postrzeganiem związku między higieną a dobrym samopoczuciem, wyglądem i akceptacją otoczenia. Podobnie prezentują się wyniki Zakładu Promocji Zdrowia Państwowego Zakładu Higieny w zakresie mycia zębów. 60 procent badanych po szczoteczkę sięgało dwa razy dziennie lub nawet częściej, a tylko co trzeci raz. Co dziesiąty mył zęby rzadziej. Należy pamiętać, że nieodpowiedni stan higieny jamy ustnej ma bezpośredni wpływ na powstawanie przykrego zapachu z ust. Higiena osobista to przecież nie tylko codzienna kąpiel czy mycie zębów, ale dbanie na przykład o codzienną zmianę bielizny. Badania nie pozostawiają złudzeń tylko trzy czwarte badanych w taki sposób postępuje. Pomimo coraz większej świadomości społeczeństwa w zakresie higieny osobistej i ochrony zdrowia widać, że wciąż w tej dziedzinie jest wiele do zrobienia. Chcąc zniwelować przykre zapachy, na przykład w pojazdach komunikacji miejskiej, należy nauczyć ludzi dbania o siebie. Niestety, wciąż istnieją grupy społeczne, które wymagają szczególnego wsparcia w podnoszeniu stanu higienicznego i kultury zdrowotnej. Skrajnym przykładem są osoby bezdomne i żebrzące w pociągach, tramwajach, autobusach czy na dworcach i stacjach kolejowych. Żebracy i bezdomni Choć jest to stosunkowo mała grupa społeczna, to ze względu na swoje cechy charakterystyczne jest ona bardzo widoczna i dokuczliwa w miejscach publicznych, takich jak na przykład pojazdy komunikacji publicznej. Osobę będącą w skrajnej sytuacji materialnej każdy rozpozna nie tylko po ubiorze czy wyglądzie, ale również w większości przypadków, po zapachu. Przy niskich temperaturach powietrza tacy pasażerowie chętnie podróżują środkami transportu publicznego ogrzewając się, jak również podróżując do noclegowni, jadłodajni czy ośrodków pomocy społecznej. Niestety, są oni trudnymi współpasażerami dla innych. Odrażają nie tylko wyglądem i zapachem, ale część z nich także próbuje zbierać pieniądze Niektórzy z takiego postępowania uczynili sobie sposób zarobkowania na życie. Kiedyś jadąc autobusem przyjrzałem się takiej osobie, która prosiła o pomoc i wsparcie. Zaczepiając każdego z pasażerów błagalnym wzrokiem prosiła o pomoc. Aż trudno było odmówić! Wielu podróżnych sięgnęło do portfela i dało kilka drobnych. Jedna starsza osoba dała coś do zjedzenia. Przez zaledwie kilka minut, w przeciągu których pojazd pokonał odległość od jednego przystanku do drugiego, ów żebrak zbierając od jednej osoby od 50 gr do 2 zł, utargował około 10 zł i kanapki. Szybko mnożąc datki przez czas ich uzyskiwania nietrudno zauważyć, że z żebractwa można uzyskać spore sumy. Poczęstunek okazał się zbędnym ciężarem, kanapka została wyrzucona do śmietnika. Czy zatem pomagając takim osobom, dając im drobne, tak naprawdę im pomagamy? Jak sobie poradzić z tym problemem? Z jednej strony etyka i wrażliwość na drugiego człowieka nie pozwala nam na zwrócenie uwagi czy podjęcie interwencji, z drugiej strony w takim towarzystwie ciężko mówić o elementarnym komforcie podróżowania. Właśnie przed takimi dylematami stają osoby, które spotykają się z opisywanym zjawiskiem w pociągach, tramwajach czy autobusach. Najczęściej wybieranym rozwiązaniem jest przemieszczenie się możliwie najdalej w pojeździe lub rezygnacja z podróży i wybór alternatywnego połączenia. Czy są inne rozwiązania? komunikacja publiczna

13 gorący temat Z informacji zaczerpniętych od straży miejskiej, przewoźników i organizatorów komunikacji miejskiej wynika, że odczuwając dyskomfort, nieprzyjemny zapach od jednego ze współpasażerów powinniśmy ten fakt zgłosić prowadzącemu pojazd i poprosić go o interwencję Pomagam nie daję Każdy się zgodzi, że finansowe wspomaganie osób żebrzących nie jest rozwiązaniem problemu. Dając im pieniądze spowodujemy tylko to, że część z nich taki sposób funkcjonowania zacznie traktować jako zarobek. Właśnie z tego powodu w minionych latach wiele miast przeprowadziło kampanie społeczne Pomagam nie daję. Akcje polegały na działaniach informacyjnych, instruujących, jak naprawdę pomóc osobom potrzebującym. Podobne materiały skierowano bezpośrednio dla osób bezdomnych, na plakatach znajdowali oni wszelakie dane kontaktowe do różnych organizacji i ośrodków pomocy społecznej. Organizatorem kampanii były właśnie te drugie, które we współpracy z takimi partnerami, jak biura polityki społecznej, lokalne parafie czy organizacje pozarządowe, próbowały wpłynąć na postawy społeczeństwa, przede wszystkim uświadamiając ludziom, że dając pieniądze żebrakom dajemy również przyzwolenie na uprawianie tego procederu. Aby poprawić sytuację życiową osób potrzebujących skuteczniejsza jest inna pomoc na przykład zgłoszenie do straży miejskiej czy pogotowia ratunkowego, wskazanie właściwego ośrodka pomocy społecznej, noclegowni, publicznej toalety czy jadłodajni Pamiętajmy również o tym, że polskie prawo jednoznacznie określa, że żebranie jest wykroczeniem, za które można być ukaranym grzywną nawet do 1,5 tysiąca złotych. Taka kara wynika wprost z art Kodeksu Wykroczeń, który mówi o tym, że jeżeli osoba, która ma środki do egzystencji lub jest zdolna do pracy, żebrze w miejscu publicznym (za miejsce publiczne uznaje się miejsce docelowe dla ogółu, zarówno takie, do którego wstęp ma każdy bez ograniczeń, jak na przykład park, sklep, ulica, jak i takie, do którego wejście wymaga określonej karty wstępu, biletu itp., jak na przykład kino, teatr, pojazdy komunikacji miejskiej) podlega karze ograniczenia wolności lub grzywny w określonej wcześniej wysokości. W takim przypadku strażnicy miejscy mogą nałożyć na sprawcę wykroczenia mandat lub skierować wniosek o ukaranie do właściwego miejscowo sądu rejonowego. Co więcej, na mocy artykułu 58 2 Kodeksu Wykroczeń, sprawca, który żebrze w miejscu publicznym w sposób natarczywy lub oszukańczy podlega surowszej karze i może trafić nawet do więzienia. Co ma zrobić pasażer? Co ma zatem zrobić pasażer, który podróżując pociągiem, tramwajem czy autobusem doznaje dyskomfortu z powodu nieładnie pachnącego współpodróżnego? Czy jest zmuszany do zmiany miejsca w pojeździe, a w krytycznych sytuacjach do jego opuszczenia? Okazuje się, że niekoniecznie. Choć przepisy nie regulują sposobu postępowania w takich sytuacjach, jak na przykład w przypadku żebractwa, istnieją pewne możliwości rozwiązania problemu. Po pierwsze najczęściej osoby bezdomne jeżdżą bez ważnego biletu komunikacji miejskiej. Osoba taka może więc zostać ukarana mandatem przez kontrolerów biletów. Co więcej, może być popro- 13 nr 1/2012

14 gorący temat Polskie prawo jednoznacznie określa, że żebranie jest wykroczeniem, za które można być ukaranym grzywną nawet do 1,5 tysiąca złotych. Taka kara wynika wprost z art Kodeksu Wykroczeń 14 szona o opuszczenie pojazdu. Niestety, pasażer ukarany mandatem za jazdę bez ważnego biletu, może przyjąć karę i kontynuować podróż, jak gdyby nic się nie stało. Ze względu na niską ściągalność, taki sposób postępowania nie jest często praktykowany. Po drugie, organy ścigania, jak straż miejska czy policja, nie mogą interweniować i usuwać osób bezdomnych z pojazdu komunikacji miejskiej, jeżeli nie są oni agresywni. Mogą jedynie podjąć czynności służbowe w stosunku do tych osób, kiedy nie stosują się do polecenia opuszczenia środka komunikacji wydanego przez organizatora komunikacji miejskiej lub przewoźnika (na przykład kierowcę). Gdy zakłócają jednak porządek publiczny, mogą wyprowadzić je z pojazdu i odwieźć na komisariat. Należy jednak pamiętać, że w każdym mieście obowiązują różne regulaminy przewozu osób i bagażu środkami lokalnego transportu zbiorowego. Na ich mocy, na przykład w Warszawie osoby uciążliwe, zagrażające bezpieczeństwu lub porządkowi mogą być usunięte z pojazdu, przystanku lub stacji metra bądź niedopuszczone do przewozu lub wejścia do strefy biletowej metra. Pasażerom tym nie przysługuje zwrot opłaty za ewentualny przejazd lub wejście do strefy biletowej metra ( 11, ust. 1). W Łodzi przepisy porządkowe lokalnego transportu zbiorowego mówią o tym, że ( ) w pojeździe zabrania się przebywania osobom, które poprzez swój wygląd lub zachowanie są uciążliwe dla podróżnych, w szczególności osobom o brudnym, niechlujnym wyglądzie lub odrażającym zapachu, osobom żebrzącym lub osobom w inny sposób uciążliwym dla innych pasażerów ( ). W regulaminie komunikacji miejskiej we Wrocławiu również znajdziemy podobne zapisy. Paragraf siódmy mówi o tym, że ( ) obsługa przewozu może odmówić przewozu lub usunąć z pojazdu podróżnego zagrażającego bezpieczeństwu i porządkowi przewozu, a w szczególności zachowującego się agresywnie wobec innych podróżnych lub kierującego pojazdem, wzbudzającego odrazę brudem lub niechlujstwem, uciążliwego dla podróżnych, nie stosującego się do wezwań kierującego pojazdem i pracowników nadzoru ruchu ( ). Pomimo takich zapisów, bardzo ciężko je jednoznacznie zinterpretować, dlatego też najczęściej w takich sytuacjach interwencję podejmują pracownicy przewoźnika (kierowcy) lub organizatora komunikacji miejskiej (nadzór ruchu). Jak często spotykają się z tym problemem? Niestety, nikt nie prowadzi dokładnych statystyk tego typu przypadków. Co zatem ma zrobić pasażer będący w omawianej sytuacji? Z informacji zaczerpniętych od straży miejskiej, przewoźników i organizatorów komunikacji miejskiej wynika, że odczuwając dyskomfort, nieprzyjemny zapach od jednego ze współpasażerów powinniśmy ten fakt zgłosić prowadzącemu pojazd i poprosić go o interwencję. W przypadku gdy winowajca nie chce opuścić pojazdu, kierowca, motorniczy, kontroler biletów może wezwać straż miejską lub policję, która w takiej sytuacji ma prawo do podjęcia interwencji wyprowadzenia uciążliwego podróżnego. komunikacja publiczna

15 gorący temat Uciążliwa osoba wysiadła, zapach jednak pozostał Gdy osoba generująca nieprzyjemny zapach w pojeździe komunikacji miejskiej już wysiądzie (pomijając sposób, w jaki to zrobi) to bardzo prawdopodobne, że przykra woń mimo wszystko pozostanie. W takich przypadkach kierowcy najczęściej przewietrzają pojazd, w skrajnych przypadkach jest on kierowany do zajezdni i myty, wiąże się z dodatkowymi kosztami. Czy jest sposób, aby przeciwdziałać temu problemowi? Przyjrzyjmy się zatem, co proponuje współczesna technologia. Choć nie ma jeszcze praktycznych przykładów w polskiej komunikacji miejskiej, ciekawym rozwiązaniem wydaje się zastosowanie nanotechnologii. Co to jest? To ogólna nazwa całego zestawu technik i sposobu tworzenia rozmaitych struktur o bardzo małych rozmiarach, wręcz na poziomie pojedynczych atomów i cząsteczek (jeden nanometr to jedna miliardowa metra). Nanotechnologia jest już obecna w naszym życiu codziennym wykorzystywana jest miedzy innymi w produkcji i pakowaniu żywności. Zmiany na poziomie molekularnym dokonywane są w celu uzyskania konkretnych smaków, kolorów czy wartości odżywczych. Innym przykładem są ubrania cząsteczki srebra wykorzystywane w produkcji skarpet czy podkoszulek. Dzięki specyfice takich cząsteczek, które mają wiele cech bakteriobójczych przy jednoczesnym zachowaniu neutralnego wpływu na organizm ludzki, zapobiegają poceniu się i powstawaniu przykrego zapachu pomagając utrzymać suchość przez cały dzień i zmniejszając ryzyko otarć naskórka. Wykorzystanie nanotechnologii daje możliwość użytkownikom szeroką gamę efektów, takich jak: samoczyszczące się powierzchnie czy ochrona przed promieniowaniem UV. Zasada działania nanoproduktów w pokryciach powierzchni jest niezwykle prosta. W zwykłych systemach porowatych, przenika woda, zanieczyszczenia i tłuszcze. Powstające tam grzyby czy pleśń to doskonałe środowisko dla bakterii i roztoczy, które są realnym zagrożeniem dla człowieka. Powierzchnia, która jest zmodyfikowana nanoproduktami zapobiega wnikaniu cząstek zanieczyszczeń w strukturę materiału nie wpływając na jego właściwości. Tak jak w przyrodzie, rośliny, które mają meszki na liściach powodują, że krople wody szybko spływają, zabierając ze sobą brud z powierzchni. Właśnie w ten sposób działają między innymi farby do elewacji, ceramika sanitarna czy szyby wykorzystywane w motoryzacji. Biorąc pod uwagę liczne przykłady, można zastanowić się nad wprowadzeniem nanotechnologiii do pojazdów komunikacji miejskiej. Szczególnie, że nanocząsteczki wykorzystywane są na szeroką skalę w motoryzacji w klimatyzacji znajdują się cząsteczki złota, które nie tylko usuwają nieprzyjemny zapach, ale również likwidują znajdujące się tam bakterie. Czy nanotechnologia znajdzie swoje zastosowanie na powłokach siedzeń czy poręczach do trzymania się w pociągach, tramwajach, autobusach? Czas pokaże, póki co prym wiedzie wietrzenie i szorowanie zabrudzonych powierzchni. Podsumowanie Kwestia przykrego zapachu w pojazdach komunikacji miejskiej jest zagadnieniem powracającym latem i zimą, kiedy temperatury powietrza osiągają ekstremalne wartości. Jest to delikatny problem, gdyż dotyczy dużej części społeczeństwa, zwracając uwagę na konieczność zachowania należytej higieny i kultury osobistej. Jako bezpośrednią przyczynę wszyscy wskazują jednak osoby bezdomne, które ze względu na swój wygląd i zapach nie są mile widziane jako bliscy współpasażerowie. Co zrobić w takim przypadku, kiedy fetor jest nie do wytrzymania? Jak pomóc takiej osobie? Na pewno nie dając jej pieniędzy, bo to nie rozwiązuje problemu, a jedynie wskazuje na łatwy sposób zarobkowania. Powinniśmy zatem w pierwszej kolejności zgłosić problem kierowcy, który może poprosić taką osobę o opuszczenie pojazdu, a dopiero gdy takie żądanie zostanie zignorowane, można poprosić o interwencję odpowiednie służby, takie jak straż miejska czy policja. Po opuszczeniu pojazdu przez taką osobę, niestety, brud czy zapach może pozostać. Czy trzeba wycofywać taki pojazd z ruchu? Niekoniecznie, być może już wkrótce naprzeciw temu problemowi wyjdzie nowoczesna technologia, a nasze zdrowie i komfort podróżowania zostanie zabezpieczone przez cząsteczki srebra. 15 W przypadku gdy winowajca nie chce opuścić pojazdu kierowca, motorniczy, kontroler biletów może wezwać straż miejską lub policję, która w takiej sytuacji ma prawo do podjęcia interwencji wyprowadzenia uciążliwego podróżnego. nr 1/2012

16 iderzy rynku l Asseco wchodzi na rynek projektów związanych z inteligentnymi systemami dla transportu publicznego. O tak ważnym przedsięwzięciu opowiada Dominik Herberholz, dyrektor Działu Sprzedaży Strategicznej z Pionu Infrastruktury Asseco Poland w rozmowie z Dorotą Zielińską. Ważny projekt Fot. Asseco Poland dla mieszkańców Śląska 16 Dorota Zielińska: Asseco Poland zostało wybrane na wykonawcę projektu Śląska Karta Usług Publicznych. Co to oznacza dla firmy? Dominik Herberholz: Cieszymy się, że możemy podjąć się realizacji kolejnego ważnego projektu podjętego przez jednostkę samorządową. Szczególnie istotne jest dla nas wejście na rynek projektów związanych z inteligentnymi systemami dla transportu publicznego. Jestem przekonany, że udowodnimy po raz kolejny, że Asseco potrafi użyć swoich rozległych kompetencji w zakresie technologii informatycznych i telekomunikacyjnych tak, aby ułatwiały one życie mieszkańcom Śląska. Dlaczego Asseco Poland zdecydowało się na wzięcie udziału w przetargu na ŚKUP? Zawsze chętnie podejmujemy się tak innowacyjnych przedsięwzięć służymy naszą wiedzą i umiejętnościami wszędzie tam, gdzie zacny pomysł wymaga wsparcia ze strony technologii informatycznej. W tym przypadku szczególnie zainteresowała nas skala wyzwania, niezwykła zarówno pod względem ilości mieszkańców objętych projektem, jak i wszechstronności urządzenia, które dostaną do ręki. Po pierwsze więc podkreślić należy, że przedsięwzięcie, którego podjął się Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego jest unikalne w skali Europy. Osobiście komunikacja publiczna

17 liderzy rynku Fot. Dominik Gajda nie znam tak nowoczesnego rozwiązania systemowego w zakresie komunikacji, które dotyczyłoby całego regionu. Po drugie, karta elektroniczna, którą otrzymają mieszkańcy aglomeracji śląskiej może pełnić różnorakie funkcje. Będzie ona jednocześnie biletem, kartą płatniczą, a także nośnikiem podpisu elektronicznego z możliwością dodawania kolejnych funkcji w przyszłości. BRE Bank jest partnerem Asseco Poland we wdrażaniu Śląskiej Karty Usług Publicznych. Co wpłynęło na stworzenie konsorcjum? Specyfikacja zamówienia określa jasno, że projekt Śląskiej Karty Usług Publicznych obejmuje nie tylko dostawę i instalację urządzeń, ale również kilkuletnią obsługę systemu w zakresie obrotu pieniądzem elektronicznym wraz z płatnościami internetowymi. Do tego wymagana jest emisja nowoczesnej karty elektronicznej jako nośnika informacji oraz narzędzia płatniczego. Jasnym więc było, że bank jest w tym projekcie nieodzowny. Odpowiednio wiarygodnego partnera znaleźliśmy w postaci BRE Banku, a to partner z ogromnym doświadczeniem i niezwykle kompetentnym zespołem fachowców. Będziemy więc razem obsługiwać obrót elektronicznym pieniądzem na Śląsku, tworząc system ŚKUP i rozwijając wspólnie jego zakres. Za realizację jakich zadań firma Asseco Poland jest odpowiedzialna jako wykonawca projektu? Asseco w pierwszym etapie wykona dwa duże centra przetwarzania danych niezbędne do obsługi systemu biletu elektronicznego. Do nas należy również dostarczenie i uruchomienie tego systemu. Zadbamy także o jego udostępnienie w 1300 pojazdach wykonujących usługi przewozu pasażerów na Śląsku, w ramach zadań zlecanych KZK GOP. Do dyspozycji pasażerów postawimy 109 automatów biletowych, 223 parkomaty oraz 1200 terminali służących do akceptacji i doładowań zlokalizowanych w wybranych punktach aglomeracji śląskiej. No i, co najważniejsze, dostarczymy i wdrożymy oprogramowanie zarządzające całym systemem karty ŚKUP. Największym wyzwaniem będzie integracja wszystkich rozwiązań na terenie kilkunastu miast. I tu jest właśnie ukryta największa wartość Asseco potrafimy jak nikt inny realizować złożone projekty informatyczne, które wymagają integracji wielu rozproszonych systemów informatycznych i urządzeń, czyli znajomości wielu różnych technologii, ale też i profesjonalnych umiejętności dotyczących prowadzenia takich projektów. Co w dotychczasowym portfolio firmy zasługuje na największą uwagę? Grupa Asseco to największy producent oprogramowania z polskim kapitałem i jeden z dziesięciu największych w Europie. To federacja kilkudziesięciu firm informatycznych, które działają w większości krajów europejskich, a także w Izraelu, USA, Japonii i Kanadzie. Zatrudniamy w sumie pracowników, z czego w Polsce około Mówię o tym, gdyż portfolio Asseco jest naprawdę obszerne. Z naszego oprogramowania korzystają naj- Karta elektroniczna, którą otrzymają mieszkańcy aglomeracji śląskiej może pełnić różnorakie funkcje. Będzie ona jednocześnie biletem, kartą płatniczą, a także nośnikiem podpisu elektronicznego z możliwością dodawania kolejnych funkcji w przyszłości 17 nr 1/2012

18 liderzy rynku Należy przypuszczać, że mieszkańcy Śląska szybko zaakceptują kartę jako wygodny nośnik biletu komunikacji miejskiej. To, że przy okazji będzie można, płacąc tą samą kartą, wejść do obiektów publicznych czy też podpisać dokument, a także przyspieszyć sprawę w urzędach miejskich to dodatkowe wartości, jakie z pewnością docenią jej użytkownicy. 18 większe instytucje publiczne w Polsce, ale i liczące się przedsiębiorstwa z różnych branż: banki, firmy ubezpieczeniowe, energetyczne, produkcyjne, transportowe. Dla mieszkańców Śląska interesujące może być to, że zrealizowaliśmy największy projekt w polskim górnictwie w zakresie górniczych map podziemnych System Numerycznego Modelu Złoża, który obejmuje wszystkie kopalnie i zakłady górnicze należące do Kompanii Węglowej. Jednym z ciekawszych projektów, które będziemy realizować w 2012 roku jest wykonanie i wdrożenie Systemu Kontroli Jakości Pomiarów Hydrologicznych i Meteorologicznych oraz Prognoz Hydrologicznych dla Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. To system ważny z punktu widzenia bezpieczeństwa przeciwpowodziowego w całej Polsce, gdyż przyczyni się do udoskonalenie jakości przygotowywanych prognoz hydrologicznych i usprawni ich dystrybucję. Czy Asseco Poland ma jakieś doświadczenia w realizacji projektów dla sektora administracji samorządowej? Samorządy są od wielu lat odbiorcą naszych rozwiązań, więc jeśli można pochwalę się jedynie kilkoma aktualnie najważniejszymi projektami. W 2011 roku zbudowaliśmy największą Miejską Sieć Szerokopasmową w Polsce dla Urzędu Miasta Elbląga. Do 120 km sieci światłowodowej podłączone są szkoły, przedszkola, żłobki, biblioteki i wiele innych jednostek elbląskiego samorządu. Dostarczyliśmy też system biletu elektronicznego dla Tczewa. W 2012 roku Asseco Poland zbuduje infrastrukturę sieciową dla Regionalnego Systemu Informacji Medycznej województwa łódzkiego. Połączy on wszystkie placówki służby zdrowia podległe samorządowi, pacjentom umożliwi łatwiejszy dostęp do usług medycznych, a szpitalom efektywne zarządzanie placówkami. Nie mogę też pominąć dokonań gdańskiej spółki OTAGO, która od 2009 roku działa w ramach Grupy Asseco. Jest ona twórcą i właścicielem Zintegrowanego Systemu Wspomagania Zarządzania Miastem i Gminą System OTAGO. Aktualnie system jest eksploatowany w 52 urzędach miast i gmin. Klientami OTAGO są prawie wszystkie większe miasta w Polsce, jak Warszawa, Gdańsk, Kraków, Łódź, Wrocław, Szczecin czy Bydgoszcz oraz miasta średniej wielkości, między innymi: Zabrze, Toruń, Ruda Śląska, Rzeszów czy Nowy Dwór Mazowiecki, Starogard Gdański, Piaseczno, Skierniewice, Łowicz, a ostatnio również Piła. Wieloletni klient OTAGO, Urząd Miejski w Zabrzu został laureatem konkursu Złota@2011 w kategorii dużych miast. Otrzymał ją podczas 15 Konferencji Miasta w Internecie, za wysoki stopień rozwoju elektronicznej administracji. Ocenie podlegała także jakość i użyteczność serwisów internetowych oraz usług świadczonych drogą elektroniczną. Spółka niedawno rozszerzyła funkcjonalność systemu OTAGO o Platformę Oświatową. Korzysta z niej 4500 szkół w ponad 20 miastach, które mają do dyspozycji aplikacje obsługujące między innymi: rekrutację na różnych poziomach szkół (w tym także rekrutację przedszkolną), elektroniczne dzienniki, zarządzanie informacją o uczniu, analizę frekwencji, inwentaryzację sprzętu, wystawianie świadectw i legitymacji, naliczanie i wypłacanie stypendiów uczniowskich, komunikację na linii szkoła rodzice oraz szkoła organy, zarządzanie organizacją placówek oświatowych. Jak, Pana zdaniem, ŚKUP wpłynie na życie mieszkańców miast, które przyłączyły się do systemu? Należy przypuszczać, że wzorem innych miast, które wdrożyły mniejsze projekty biletowe, mieszkańcy Śląska szybko zaakceptują kartę jako wygodny nośnik biletu komunikacji miejskiej. To, że przy okazji będzie można, płacąc tą samą kartą, wejść do obiektów publicznych czy też podpisać dokument, a także przyspieszyć sprawę w urzędach miejskich to dodatkowe wartości, jakie z pewnością docenią jej użytkownicy. My dostarczamy nowoczesne narzędzie o możliwościach daleko większych niż przewidziane obecnie do wdrożenia, więc wierzymy, że projekt będzie się rozwijał w szybkim tempie. Którą z funkcji Śląskiej Karty Usług Publicznych uważa Pan osobiście za najważniejszą? Nie można powiedzieć, aby jakaś funkcja była najważniejsza. W pierwszej kolejności z pewnością zyska uznanie jako bilet komunikacji miejskiej. Jestem przekonany, że karta ŚKUP będzie pierwszym tak uniwersalnym i tak dobrze zabezpieczonym narzędziem w ręku każdego z mieszkańców regionu. Tego, co jest na karcie, nie można stracić. Jest to na tyle atrakcyjne rozwiązanie, że według naszej wiedzy miasta sąsiadujące z aktualnym zakresem systemu już interesują się włączeniem do projektu. Można więc przypuszczać, że zasięgiem swoim ŚKUP obejmie cały Śląsk. komunikacja publiczna

19 Streszczenie Pobieranie opłaty za korzystanie z przystanków nie następuje na podstawie umowy cywilnoprawnej zawieranej pomiędzy gminą a przewoźnikami. Jej źródło stanowi wyłącznie Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym oraz przepisy prawa miejscowego (uchwały rady gminy). Dlatego gmina w zakresie opłat za korzystanie z przystanków nie jest podatnikiem VAT, a w stawce opłaty za korzystanie z przystanków nie uwzględnia się kwoty podatku VAT. Summary Collection of fees for using stops does not follow contracts based on civil code, concluded between the municipality and service providers. The basis of such fees is solely the Act of law on collective public transport, as well as local by-laws (resolutions of municipal councils). That is why municipalities, when imposing fees for using stops, are not payers of VAT, and VAT is not included in fees for using stops (bus or tram stops). JĘDRZEJ KLATKA Radca prawny KZK GOP, Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy za korzystanie z przystanków podlegają Czy opłaty VAT? Artykuł recenzowany nalizy i opinie a Rada gminy zobowiązana jest ustalić wysokość stawki opłaty za korzystanie z przystanków, których właścicielem lub zarządzającym jest gmina. Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym nie wskazuje jednak, czy w stawce tej należy uwzględnić podatek od towarów i usług (VAT). Rozwiązania tej kwestii należy więc szukać w przepisach Ustawy o podatku od towarów i usług z 11 marca 2004 roku (tj. Dz. U. z 2011 roku nr 177, poz ze zm.), zwanej dalej ustawą o VAT. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem VAT podlega między innymi odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług. Z kolei wedle art. 15 ust. 1 Ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Z punktu widzenia omawianego problemu najistotniejsze znaczenie ma treść art. 15 ust. 6 Ustawy o VAT, zgodnie z którym nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Wyłączenie spod opodatkowania organów władzy publicznej ma więc charakter wyłączenia podmioto-przedmiotowego. Ma ono miejsce przy spełnieniu łącznie dwóch przesłanek: podmiotowej gdy mamy do czynienia z organem władzy publicznej oraz przedmiotowej gdy organ ten występuje w roli organu władzy publicznej, wykonując czynności należące do sfery publicznoprawnej. 19 nr 1/2012

20 analizy i opinie Fot: Solaris Bus & Coach Fot: Marek Piekara Gmina ustalając stawkę opłaty za korzystanie z przystanków i pobierając tę opłatę wykonuje zadania z zakresu władzy publicznej określone w Ustawie o samorządzie gminnym 20 Istota problemu sprowadza się zatem do ustalenia, czy gmina pobierając opłatę za korzystanie z przystanków spełnia obie wskazane wyżej przesłanki? Czy jest organem władzy publicznej oraz czy pobieranie przedmiotowej opłaty jest czynnością władczą i nie należy do sfery cywilnoprawnej? Omawiając pierwszą z przesłanek należy wskazać, że nie istnieje legalna definicja pojęcia organ władzy publicznej. W doktrynie wyprowadza się ją z odpowiednich przepisów Konstytucji i Ustawy o finansach publicznych. Nie wchodząc w szczegółowe rozważania na temat tej kwestii, zauważyć należy, że w większości przypadków w judykaturze przyjmuje się, iż jednostki samorządu terytorialnego należy uznać za organy władzy publicznej. Kwestią bardziej skomplikowaną jest ustalenie, czy pobierając opłatę za korzystanie z przystanków gmina spełnia drugą ze wskazanych wyżej przesłanek? W orzecznictwie wskazuje się, że na podstawie art. 15 ust. 6 Ustawy o VAT organ władzy publicznej nie jest podatnikiem VAT tylko wtedy, gdy wykonuje zadania określone prawem, występując jednocześnie w roli organu władzy publicznej, nie ulega bowiem wątpliwości, że organ ten może podejmować również inną działalność nie występując w tej roli, przykładowo wynajmując swoje nieruchomości lub udostępniając powierzchnię reklamową, czyli dokonując czynności takich, jakie mogą dokonywać również podmioty prywatne. Naczelny Sąd Administracyjny, w wyroku z 29 lutego 2009 roku wskazał, że organ działa w roli instytucji władzy publicznej tylko wtedy, gdy przy realizacji danego zadania wyposażony jest we władztwo publiczne, to jest występuje w pozycji nadrzędnej w stosunku do innych podmiotów uczestniczących w danej czynności. Mając na uwadze powyższe rozważania, wskazać należy, że gmina ustalając stawkę opłaty za korzystanie z przystanków i pobierając tę opłatę wykonuje zadania z zakresu władzy publicznej określone w przepisach art. 7 ust. 1 pkt 4 Ustawy o samorządzie gminnym, w związku z całym szeregiem przepisów Ustawy o publicznym transporcie zbiorowym. Ponadto opłata ta ma charakter daniny publicznej (ustalanej w sposób określony w ustawie). Stanowi ona dochód gminy. komunikacja publiczna