Nim rak da znak. Ania. Zdjęcia: Iza Moczarna-Pasiek oraz Marta Szczygłowska

Transkrypt

1 Nim rak da znak Zdjęcia: Iza Moczarna-Pasiek oraz Marta Szczygłowska Ania Zdrowie mojej córeczki stało się dla mnie priorytetem od pierwszych dni, kiedy dowiedziałam się, że noszę ją pod sercem. Dbając o siebie, prawidłową dietę, ruch oraz wypoczynek, staram się zapewnić mojemu dziecku jak najlepsze warunki do wzrostu i rozwoju. Bardzo ważne są dla mnie regularne, kontrolne wizyty u lekarza ginekologa oraz badania usg, dzięki którym mogę śledzić prawidłowy wzrost i funkcjonowanie mojego nienarodzonego maleństwa. Codziennie rozmawiam ze swoim brzuchem oraz masuję go. Chcę, aby moja córeczka czuła się kochana, a łącząca nas więź budowała się i wzmacniała jeszcze przed jej przyjściem na świat.

2 Magda i Zoja Od kiedy jestem mamą dziewczynki, kobiety, być może przyszłej żony czy matki, uświadomiłam sobie, jak ważne jest to, co jej, jako mama, przekażę. Dlatego wybieram świadomie. Wybieram to wszystko, co wpisuje się w kształtowanie i utrwalanie prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia. Robię to z ufnością i wiarą, że wybrałam najlepiej. Dla siebie. Dla moich bliskich. Dla mojej córki i dla tych, na których ona będzie miała wpływ w przyszłości. Najważniejsze zasady Europejskiego kodeksu walki z rakiem Prowadząc zdrowy styl życia, można poprawić ogólny stan zdrowia i zapobiec wielu zgonom z powodu nowotworów złośliwych Palenie papierosów jest jednym z głównych powodów powstawania nowotworów i przedwczesnego zgonu Polaków. Nie pal! Jeśli palisz, przestań! Jeśli nie potrafisz lub nie chcesz przestać, pomyśl o zdrowiu i życiu innych. Nie pal w towarzystwie osób niepalących. Nie pal przy dzieciach. Nie pal w miejscach publicznych. Nie narażaj innych na szkodliwe działanie dymu papierosowego. Walcz z nadwagą i otyłością. Jedz regularnie, zdrowo. Nie zapominaj o świeżych owocach i warzywach w codziennej diecie. Wypijaj codziennie 1,5 2 litrów wody. Kupuj produkty nisko przetworzone, naturalne, bez dodatku konserwantów, sztucznych barwników. Unikaj produktów z wysoką zawartością tłuszczów zwierzęcych i cukru. Bądź świadomym konsumentem! Sport to zdrowie każdy to (po)wie. Bądź aktywny na co dzień. Ćwicz regularnie. Nie ćwiczysz? Zacznij! Aktywność fizyczna obniża ryzyko wystąpienia nowotworów i innych chorób, w tym chorób serca. Ćwiczenia fizyczne regulują ciśnienie krwi, poziom cukru, przeciwdziałają nadwadze i otyłości. Ogranicz spożycie alkoholu do minimum. Mężczyźni do dwóch porcji dziennie, kobiety do jednej porcji dziennie. Jedna porcja alkoholu (10 gramów etanolu) to kieliszek wina lub szklanka piwa lub mały kieliszek mocnego alkoholu. Pamiętaj! Szczególnie niebezpieczne jest połączenie picia alkoholu z paleniem papierosów! Unikaj substancji szkodliwych i rakotwórczych w miejscu zamieszkania, w miejscu pracy, w szkole. Przestrzegaj zasad BHP. Stosuj się zawsze do instrukcji postępowania z substancjami niebezpiecznymi. Czytaj zalecenia i wskazówki na produktach, których używasz. Do minimum ogranicz czas przebywania w miejscach z narażeniem na promieniowanie jonizujące Korzystaj z promieni słonecznych z rozwagą. Opalanie przyspiesza starzenie się skóry, zmniejsza jej elastyczność, zwiększa ilość przebarwień i ryzyko powstania czerniaka i raka skóry. Chroń przed promieniami słonecznymi szczególnie dzieci, osoby starsze i przyjmujące przewlekle leki. Nie dopuszczaj do poparzeń słonecznych. Co najmniej raz w roku skontroluj swoją skórę u lekarza. Pamiętaj! Nie ma w 100% skutecznych kremów chroniących przed promieniowaniem UV. Korzystaj z badań profilaktycznych, programów ochrony zdrowia i szczepień. Ich celem jest zapobieganie powstawaniu chorób i wczesne ich wykrywanie. Wykonuj zalecane szczepienia, które zmniejszą ryzyko zachorowania na nowotwór. Kontroluj regularnie stan swojego zdrowia. Nie ignoruj objawów mogących sugerować chorobę. Zgłoś się do lekarza niezwłocznie, jeśli zauważysz niepokojące objawy. Nie odkładaj wizyty na później. Korzystaj z populacyjnych programów profilaktycznych. Jeśli jesteś kobietą wykonuj samobadanie piersi raz w miesiącu, po 25 roku życia wykonuj badanie cytologiczne co 3 lata, a po 50 roku życia dodatkowo co 2 lata badanie mammograficzne piersi. Jeśli jesteś mężczyzną wykonuj samobadanie jąder raz w miesiącu, po 50 roku życia wykonuj regularnie badanie PSA. dr Marcin Stępień, lekarz onkolog, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu Opracowano na podstawie Europejskiego kodeksu walki z rakiem 2011 pod red. prof. dra hab. n. med. Witolda Zatońskiego.

3 Natasha O zdrowiu mówią mi mama i tata. O zdrowiu uczymy się w szkole. Wiem, że trzeba uczyć się, co to znaczy już teraz, bo na to nigdy nie jest za wcześnie. Moja mama mówi, że jak nauczę się zdrowo żyć teraz, to tak będę żyła w przyszłości. Mówi, że to zdrowe nawyki. Ja jej wierzę. Zdrowie to dobre jedzenie, to ruch, zdrowy sen, to świeże powietrze i radość. Ale zdrowie to również pasja. To ważne, aby mieć pasję. Moją są konie. Wojewódzki Ośrodek Koordynujący (WOK) Wojewódzki Ośrodek Koordynujący (WOK) jest instytucją, której zadaniem jest poprawa sytuacji społeczeństwa Dolnego Śląska w zakresie obniżenia zapadalności na nowotwory i obniżenia spowodowanej nimi umieralności. Osiągnięcie celu jest możliwe poprzez propagowanie profilaktyki przeciwnowotworowej oraz koordynację poszczególnych etapów Programów Przesiewowych Raka Piersi i Szyjki Macicy. Pracownicy WOK wysyłają indywidualne zaproszenia na badania mammograficzne i cytologiczne (jest to najbardziej efektywna forma zachęcenia do wzięcia udziału w badaniach). Dzięki temu zwiększa się świadomość onkologiczna kobiet i więcej z nich korzysta z bezpłatnych badań. WOK monitoruje jakość badań tak, aby były one jak najbardziej skuteczne. Udziela pomocy osobom, u których wykryto nowotwór, kierując je do dalszych etapów diagnostyki i leczenia. Dzięki niemu programy przesiewowe mogą uzyskać maksymalną skuteczność strategię postępowania sprawdzono już wcześniej w innych krajach o dłuższej tradycji tej formy profilaktyki przeciwnowotworowej. Na stronie znajdą Państwo pełne informacje o działalności WOK. dr n. med. Radosław Tarkowski, chirurg onkolog, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu

4 Ksenia i Ola Jesteśmy nastolatkami. W naszej szkole proponowano dziewczętom szczepienia przeciw wirusowi HPV. Po wielu konsultacjach nasi rodzice razem z nami podjęli decyzję, abyśmy poddały się tym szczepieniom. Wydaje się nam to jedną z najbardziej naturalnych decyzji pod słońcem. No bo skoro mamy możliwość zapobiec tak ciężkiej chorobie, jaką jest rak, to dlaczego tego nie zrobić? Oczywiście zdajemy sobie sprawę, że nie ma absolutnej ochrony przed nowotworem, ale jeżeli mamy możliwość zminimalizować ryzyko zachorowania, to jesteśmy na to gotowe. Jesteśmy młode, zdrowe i chcemy cieszyć się pełnią życia przez kolejnych wiele lat. Profilaktyczne SZCZEPIENIA HPV Zapobieganie rakowi szyjki macicy a szczepienia HPV Za występowanie raka szyjki macicy odpowiedzialny jest w największym stopniu wirus brodawczaka ludzkiego (HPV, Human Papillomavirus), więc jest to choroba przenoszona drogą płciową. Uważa się, że nawet 80% aktywnych seksualnie kobiet może być zarażonych wirusem HPV, co jednak nie oznacza, że dojdzie u nich do rozwoju raka. U większości kobiet zakażenie mija samoistnie, bez leczenia, najczęściej do miesięcy. Groźne jednak staje się zakażenie przewlekające się takie wiąże się zawsze ze znacznym wzrostem ryzyka zachorowania. Sposób leczenia zakażenia jest na razie nieznany, w związku z tym zaleca się szeroko pojętą profilaktykę. Jedną z jej form jest zastosowanie szczepionki przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego. Jest to szczepionka skierowana przeciwko wirusom HPV 16 i 18 odpowiedzialnym za zwiększone prawdopodobieństwo zachorowania na raka szyjki macicy i raka prącia oraz przeciwko wirusom HPV 6 i 11 odpowiedzialnym za powstawanie brodawek płciowych. Podanie szczepienia powoduje powstanie wysokiego poziomu przeciwciał zabezpieczających przed zachorowaniem. Preparat podaje się domięśniowo (w mięsień naramienny). Z założenia szczepionka powinna zostać podana kobietom, u których wykluczy się zakażenie wirusem brodawczaka, a najlepiej tym, które nie rozpoczęły jeszcze współżycia płciowego, czyli dziewczętom w wieku kilkunastu lat. Aby wytworzyć odpowiedni poziom przeciwciał, musi zostać ona podana trzykrotnie. Szczepionkę można podawać również mężczyznom, aby zapobiec zakażeniu ich wirusem HPV, a tym samym zmniejszyć prawdopodobieństwo zachorowania na raka prącia, a ich partnerki seksualne na raka szyjki macicy. We Wrocławiu oraz w niektórych gminach Dolnego Śląska trwa akcja profilaktyczna szczepień przeciwko HPV. Szczepione są dziewczynki w wieku 13 lat. Taki pełny, trzydawkowy cykl szczepień jest w pełni refundowany (szczepienie bezpłatne). Należy pamiętać, że szczepienie znacznie obniża ryzyko zachorowania na raka, jednakże nie daje 100% gwarancji, że kobieta nie zachoruje. W połączeniu jednak z regularnym badaniem cytologicznym szczepienie może stanowić najlepsze narzędzie profilaktyki. dr n. med. Agnieszka Ignatowicz-Pacyna, specjalista radioterapii onkologicznej, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu

5 Michalina Jedną z miłości mojego życia jest jedzenie. No bo czym byłaby codzienność bez wspaniałego śniadania, zdrowego obiadu oraz pysznej przekąski? Zdaję sobie sprawę z tego, że to, co jemy, w ogromnej mierze wpływa na jakość naszego funkcjonowania. To, co większość z nas nazywa jedzeniem i bez większego zastanowienia wprowadza do swojego ciała, nigdy nie powinno się tam znaleźć. Jakiś czas temu na własnej skórze przekonałam się, jakie konsekwencje niesie ze sobą nieracjonalne odżywianie. Chciałabym więc okazać miłość sobie oraz moim najbliższym poprzez odżywianie, a nie tylko karmienie. Wiem, że kuchnia wolna od soli, cukru, produktów przetworzonych oraz takich, które jeszcze dziesięć lat temu nie leżały na sklepowych półkach, pozwoli mi oraz moim najbliższym na życie wolne od chorób cywilizacyjnych, jakimi są m.in. nowotwory. Stowarzyszenie Amazonek FEMINA-FENIX Wrocław Rak piersi jest najczęstszym nowotworem u Polek. Pełne wyleczenie jest możliwe i realne, prowadzi do niego intensywna terapia. Rozpoznanie choroby nowotworowej jest olbrzymim stresem. Diagnozie towarzyszy często lęk o przyszłość, obawa przed niepożądanymi skutkami leczenia droga do wyleczenia jest długa i nieprzyjemna. Jakkolwiek przejść przez nią pomaga zespół ludzi zajmujących się terapią (lekarze różnych specjalności, pielęgniarki, technicy, psychologowie, fizjoterapeuci), wiele kobiet dotkniętych przez nowotwór potrzebuje pomocy osób, które przeszły tę samą drogę, dzielą takie same odczucia i mają często podobne problemy. Wymagają takiej samej opieki i wsparcia. Stres i brak czasu niejednokrotnie utrudniają kontakt pacjentek z terapeutami. Z kolei szukanie pomocy w internecie i próby rozwiewania wątpliwości na podstawie anonimowego wpisu, niejednokrotnie zawierającego błędne i szkodliwe informacje, są ryzykowne i powodują często nasilenie się lęku i pojawienie się jeszcze większej niepewności. Wiarygodnym źródłem wsparcia jest Stowarzyszenie Amazonek Femina-Fenix Wrocław. W przeszłości leczenie osoby chorej na raka piersi polegało najczęściej na amputacji piersi stąd kobiety, które były poddane podobnym zabiegom, nazywano Amazonkami, przez podobieństwo do mitycznych kobiet-wojowniczek, którym usuwano piersi, aby nie przeszkadzały w napinaniu cięciwy łuku. Feniks mitologiczny ptak powstający z popiołów jest symbolem odrodzenia się i powrotu. Celem Stowarzyszenia jest pomoc osobom chorym na raka piersi, także tym, które zmagają się z niepożądanymi skutkami terapii, by powróciły do pełnej aktywności i odnalazły się na nowo w życiu. Femina-Fenix działa dzięki entuzjazmowi i chęci niesienia pomocy. Jest organizacją non profit. Kobiety, które znajdują się na rozmaitych etapach walki z chorobą, otrzymują wsparcie podczas regularnych spotkań. Mają możliwość porozmawiania z osobami, które już wcześniej przeszły leczenie i mogą podzielić się doświadczeniem. Ze Stowarzyszeniem ściśle współpracują terapeuci: psycholog, fizjoterapeuci, lekarz onkolog i lekarz reumatolog. Powrót do pełnej aktywności umożliwia wiele inicjatyw: zajęcia rehabilitacyjne, organizowane turnusy rehabilitacyjne; kreowanie nowych umiejętności i odzyskanie radości życia dzięki zajęciom malarskim, tanecznym, rękodzieła, koncertom, wspólnym wyjściom i wyjazdom. Kobietom dotkniętym przez raka piersi jest potrzebne wsparcie. Samej trudno walczyć z niebezpieczną chorobą. Pomoc oferowana przez Stowarzyszenie Amazonek Femina-Fenix Wrocław jest dla wielu osób niezwykle istotne w powracaniu do normalnego i aktywnego życia. Na stronie znajdą Państwo więcej informacji o Stowarzyszeniu. dr n. med. Radosław Tarkowski, chirurg onkolog, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu

6 Magda i Wiktor W wieku dwudziestu sześciu lat zapragnęłam mieć dziecko. Po roku bezskutecznych starań oraz następujących po nich badaniach okazało się, że choruję na nowotwór. Usunięto mi trzy czwarte jajników, poddano chemioterapii, w czasie której przeszłam chwilową menopauzę, oraz ostrzeżono, że pozostały fragment jajnika może już nigdy nie podjąć pracy. Trudno ująć w słowa emocje i uczucia całego procesu zdrowienia oraz opisać to, co działo się ze mną i z moimi najbliższymi w tym czasie. A jednak wygrałam walkę o swoje życie, a co więcej, razem z mężem daliśmy życie synowi Wiktorowi, którego urodziłam siłami natury trzy lata po zakończeniu leczenia. Wydaje się, że wreszcie żyję normalnie, tak jak żyłam przed chorobą. Nieprawda. Teraz żyję bardziej! Nie bardziej intensywnie, ale zdecydowanie mocniej przeżywam każdy dzień oraz mam więcej powodów do radości. Może też dlatego, że jest nasz mały Wicio, który każdego dnia zaskakuje czymś nowym i codziennie słyszę słowo mama. I mimo że do końca życia będę pacjentką onkologii i żaden lekarz nie da mi gwarancji, że nie nastąpi wznowa choroby, to jestem wdzięczna wszystkim lekarzom, którzy brali udział w moim leczeniu. Jestem im wdzięczna, że podjęli właśnie takie decyzje, dzięki którym mam to, co mam, i mogłam doświadczyć tego wszystkiego. I podkreślę to jeszcze raz: warto było przez to przejść!

7 Iza Kiedy dziesięć lat temu zachorowałam na raka piersi, mój świat się zawalił. Teraz, z perspektywy czasu wiem, że można z tą chorobą wygrać. Jestem po mastektomii oraz zabiegu rekonstrukcji piersi. Cały czas czuję się piękna i kobieca. Wzięłam ster w swoje ręce i regularnie poddaję się badaniom diagnostycznym. Raz w roku robię mammografię, usg i inne badania profilaktyczne. Wokół siebie mam najbliższych, na których zawsze mogę liczyć, i moje życie płynie dalej wartką rzeką. Życie to to, co mamy w psychice. Jeżeli twoja psychika jest twoją przyjaciółką, to zawsze sobie poradzisz mimo wiatru wiejącego w twarz. Pokonaj lęk, zbadaj się! Każdego roku wiele tysięcy kobiet w Polsce musi się zmierzyć z dramatem choroby nowotworowej piersi, szyjki macicy, jajnika. Dla każdej z nich to ogromny stres i niezwykle trudne chwile. Pojawiają się pytania, na które nie ma odpowiedzi: Może mogłam tego uniknąć? Może wykazałam mało troski o swoje zdrowie? Dlaczego ja zachorowałam? Październik jest miesiącem profilaktyki onkologicznej. Organizowane są konferencje, spotkania, marsze i wystawy w celu propagowania badań profilaktycznych i podnoszenia poziomu wiedzy dotyczącej zagrożenia chorobą. Wiele działań podejmują Kluby Amazonek, które pokazują, że chorobę można pokonać, a negatywne skutki leczenia zminimalizować. Mimo trudnych doświadczeń każda z pań ma szansę odnaleźć się na nowo. Należy pamiętać, że takie kobiety są wśród nas. Niech ich doświadczenia będą dla nas lekcją. Wystarczy raz w roku zrobić odpowiednie badania, które w większości są bezpłatne, aby znać swój stan zdrowia. Dodatkowo panie dostają zaproszenia, np. na mammografię czy usg, mają możliwość uczestnictwa w wielu programach badań przesiewowych. Niestety wiele z tych zaproszeń jest nadal skrywanych głęboko w szufladzie. Przyczyną jest przede wszystkim duży lęk z tym związany ( może te badania coś wykażą ), a który panie starają się pokonać poprzez wyparcie to mnie nie dotyczy, nikt w mojej rodzinie nie chorował. Ciągle jeszcze funkcjonują pewne stereotypy na temat raka, każące myśleć o nim jako chorobie nieuleczalnej. Zdecydowanie lepsze jest pokonanie lęku poprzez zmierzenie się z tą sytuacją i poddanie się badaniom, które w przypadku wcześnie rozpoznanej choroby pozwolą szybko podjąć leczenie ratujące życie. Pamiętajcie, drogie Panie! Wasze zdrowie jest w Waszych rękach! Profilaktyka raka jest bardzo ważna. mgr Danuta Grabowska, psycholog dyplomowany

8 Lesia Lubię moje piersi. Lubię o nie dbać. Kupuję im wygodne, dobrze dobrane staniki. Wierzę, że raka piersi często można uniknąć, troszcząc się nie tylko o swoje zdrowie fizyczne, ale przede wszystkim psychiczne. Wierzę również, że chorobę możemy odziedziczyć w genach i jest ona uwarunkowana zaburzeniami energetycznymi czy emocjonalnymi w danej rodzinie. Nie do końca więc mamy kontrolę nad tym, czy zachorujemy, dlatego należy korzystać z dobrodziejstwa diagnostyki i regularnie badać piersi. Mam już za sobą pierwszą mammografię i badania za pomocą usg. W grudniu skończę trzydzieści dziewięć lat. USG piersi w diagnostyce i profilaktyce raka piersi Badanie usg piersi (badanie ultrasonograficzne piersi) jest jednym z podstawowych badań diagnostycznych i profilaktycznych nowotworów piersi. Razem z badaniem mammograficznym jest podstawową metodą obrazowania gruczołów piersiowych. Badanie wykonuje się zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Ultrasonografia jest bezpieczną, bezbolesną i dokładną metodą badania piersi. Obraz wytwarzany jest za pomocą fal dźwiękowych (ultradźwięków). Badanie wykorzystuje zjawisko różnic w budowie i echogeniczności tkanek budujących pierś (skóra, tkanka gruczołowa, tkanka tłuszczowa, naczynia, węzły chłonne). Badanie obejmuje oba gruczoły piersiowe i obie pachy. Każda zauważona w badaniu zmiana jest dokładnie oceniana i opisywana, ma wykonaną dokumentację zdjęciową oraz dołączone zalecenia dalszego postępowania. Nie każda widoczna w badaniu usg zmiana w piersiach jest objawem nowotworu. Najczęściej w badaniu usg piersi widoczne są zmiany łagodne o typie torbieli. Pierś jest tkanką dynamiczną, zmieniającą się pod wpływem wielu czynników: wieku, hormonów, karmienia, antykoncepcji, cyklu miesiączkowego. Nie ma żadnych medycznych przeciwwskazań do wykonania badania usg piersi. Badanie można wykonywać także w okresie ciąży. Wynik badania zawiera opis z badania każdej z piersi wraz z oceną wg skali BIRADS USG oraz zawiera opis z badania pach (dołów pachowych), wraz z zaleceniami co do dalszego postępowania. Badania usg nie stosuje się w skryningowych badaniach populacyjnych. Ale! Regularne wykonywanie badania usg piersi (co 6 12 miesięcy), podobnie jak regularne wykonywanie mammografii piersi (po 50 roku życia co 2 lata, badanie jest bezpłatne), zwiększa szanse na wczesne wykrycie i skuteczne leczenie raka piersi. Oba badania piersi, usg i mammografia, uzupełniają się. dr Marcin Stępień, lekarz onkolog, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu

9 Agata Przez wiele lat poszukiwałam tego, co chcę robić w moim życiu zawodowym. Tego, co da mi przyjemność i radość z pracy, a jednocześnie sprawi, że ofiaruję to, co najlepsze, innym ludziom. Wbrew wiekowi, opinii społecznej, głosom krytyki z wielu stron postanowiłam, że zajmę się terapią dźwiękiem. Pokochałam misy i gongi, a one na stałe zawitały w moim życiu zawodowym i prywatnym. Mam świadomość działania dźwięków i tego, co dają one mnie i innym. Jak pozwalają odnaleźć się na nowo. Jak pomagają się zatrzymać w tym pędzącym świecie. Dzięki nim mogę dbać o swoje zdrowie oraz o zdrowie moich klientów. Wpływ przesiewowych badań mammograficznych na leczenie kobiet chorych na raka piersi Program wczesnego wykrywania raka piersi polega na wykonywaniu co 2 lata mammografii u kobiet w wieku lat. Pozwala na obniżenie umieralności spowodowanej przez raka piersi. Udowodniono to w licznych badaniach, prowadzonych w krajach o długoletnich tradycjach mammograficznych badań przesiewowych. Polski program działa od 2006 roku. Wierzymy, że już za kilka lat również w Polsce mniej kobiet umrze z powodu raka piersi, pod warunkiem, że na badania będzie zgłaszać się przynajmniej 70% zaproszonych pań, w miejsce aktualnie odnotowywanych 50%. Ale pozytywne efekty programu możemy zobaczyć już teraz. Dowody na jego skuteczność można nazwać pośrednimi, ale napawają optymizmem, tak samo jak wykazane w badaniach obniżenie umieralności. Po pierwsze, wśród wszystkich rozpoznanych przypadków raka coraz wyższy odsetek stanowi postać przedinwazyjna, niedająca przerzutów, w przypadku której rokowanie jest zdecydowanie lepsze. Z kolei wśród przypadków inwazyjnego raka piersi (najczęstszej postaci choroby, także możliwej do wyleczenia) coraz wyższą proporcję stanowią niewielkie guzy, zwykle niewyczuwalne dotykiem za to widoczne w mammografii. Między innymi z tego właśnie powodu leczenie chirurgiczne jest mniej okaleczające niż przed na przykład 10 laty. Zamiast amputacji piersi połączonej z usunięciem węzłów chłonnych pachy coraz częściej wykonujemy zabiegi oszczędzające pierś. Zamiast usuwania węzłów pachy pobieramy do badania jeden, dwa węzły, zaś w przypadku postaci przedinwazyjnej najczęściej odstępujemy od biopsji węzłów chłonnych. W efekcie unikamy wielu niekorzystnych następstw leczenia (okaleczenia, obrzęku chłonnego ręki, konieczności rezygnacji z niektórych aktywności obciążających rękę po operowanej stronie). Leczenie oszczędzające jest równie skuteczne jak amputacja piersi. Mając na uwadze jakość życia, wykonujemy zabiegi onkoplastyczne, pozwalające na modelowanie operowanych piersi lub rekonstrukcję w przypadkach, w których konieczne było ich amputowanie. Rekonstrukcja może zostać wykonana natychmiast po amputacji, podczas jednego zabiegu lub w dowolnym czasie po odjęciu piersi. Procedura, polegająca na odtworzeniu piersi poprzez wszczepienie implantu lub za pomocą własnych tkanek, pobranych z innego miejsca ciała, jest refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Rekonstrukcja piersi po profilaktycznym, obustronnym odjęciu piersi stanowi jedno z rozwiązań problemu zwiększonego ryzyka u osób z dziedzicznymi predyspozycjami do zachorowania na raka piersi. Większość kobiet chorych na raka piersi można wyleczyć. Im wcześniej rozpoznamy raka i podejmiemy leczenie, tym większe są szanse na wyleczenie. Mammografia pozwala na wczesne wykrycie zmian o niewielkim zaawansowaniu. Umożliwia to lepsze wyniki leczenia (obniżenie liczby kobiet umierających z powodu raka piersi) oraz wyższą jakość życia dzięki uniknięciu okaleczających zabiegów. Zgłoszenie się na badanie mammograficzne może bardzo wiele zmienić w życiu. Może je nawet uratować. Warto skorzystać z zaproszenia. dr n. med. Radosław Tarkowski, chirurg onkolog, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu

10 Wiola Moja kobiecość jest delikatna jak strumień i mocna jak skała. Jest cudowną, niezmierną przestrzenią i darem losu. Pielęgnuję ją i wzmacniam we wszelkich odsłonach. Śpiewam i mantruję o niej. Jestem córką, (pra)wnuczką, siostrą, partnerką, koleżanką, przyjaciółką, nauczycielką, powierniczką, artystką, ceramiczką i pilotką szybowca. Organizuję i prowadzę Krąg Kobiet, w którym kobiety zasiadają, aby pobyć ze sobą w swojej kobiecości. Celebruję co miesiąc czas mojego okresu. Czerpię z niego swą siłę twórczą. Z wdzięcznością pamiętam o wszystkich moich pięknych nauczycielkach innych kobietach. Za sprawą ich wsparcia, pomysłów, praktyk i obecności w moim życiu jestem kobietą w pełni. W pełni akceptuję to, kim i jaka jestem, i poprzez absolutną akceptację swojej kobiecości troszczę się o swoje zdrowie. Uważam się za istotę holistyczną i fakt, że moja psychika kształtuje moje ciało, jest dla mnie niezaprzeczalny. CYTOLOGIA w profilaktyce raka szyjki macicy Wczesne wykrywanie zmian powodujących raka szyjki macicy a cytologia program profilaktyki Rak szyjki macicy jest jednym z najczęstszych, ale niestety również i najgroźniejszych nowotworów złośliwych występujących u kobiet. W Polsce odnotowuje się największą zachorowalność ze wszystkich krajów Unii Europejskiej. Najczęściej na raka szyjki macicy chorują kobiety, które przez wiele lat nie miały wykonanego badania cytologicznego (cytologii). Warunkiem wczesnego i najskuteczniejszego wykrycia raka szyjki macicy jest zgłaszanie się na regularne badania ginekologiczne, podczas których, przynajmniej raz na trzy lata, powinien być wykonany specjalny wymaz cytologiczny. Tylko takie postępowanie daje szanse na całkowite wyleczenie. Badanie cytologiczne uznane zostało za najważniejsze narzędzie profilaktyczne. To skuteczna metoda profilaktyki raka szyjki macicy. Polki pomiędzy 25 a 59 rokiem życia mogą raz na trzy lata skorzystać z bezpłatnych badań cytologicznych. Do badania ginekologicznego, podczas którego ma zostać pobrany wymaz cytologiczny, powinno się odpowiednio przygotować. Nie należy zgłaszać się w czasie krwawienia miesiączkowego a badanie najlepiej wykonać po dwóch, trzech dniach od jego zakończenia. 48 godzin przed pobraniem wymazu nie należy używać żadnych środków lub leków dopochwowych ani też stosować irygacji pochwy. Na 24 godziny przed badaniem należy zrezygnować ze współżycia płciowego. Cytologia jest badaniem prostym do przeprowadzenia, bezbolesnym i krótkotrwałym. Komórki zebrane podczas badania cytologicznego zostają poddane badaniu mikroskopowemu. Aktualnie wynik badania cytologicznego ocenia się według systemu klasyfikacji Bethesda. Klasyfikacja ta pozwala na ogólne stwierdzenie, czy obraz cytologiczny jest prawidłowy, czy nie, oraz na dokładny opis zmian, zgodny z odpowiednią terminologią. Pamiętaj, że nieprawidłowy wynik badania cytologicznego wcale nie musi oznaczać raka szyjki macicy, ale wymaga natychmiastowej dalszej diagnostyki! Badania te wykonywane są w ramach Populacyjnego Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy i polegają na wysyłaniu zaproszeń bezpośrednio, imiennie do kobiet. Jeśli któraś z Pań nie dostała zaproszenia i tak może skorzystać z bezpłatnego badania cytologicznego. Informacji, gdzie można wykonać takie badanie, udziela Wojewódzki Ośrodek Koordynujący (tel ) wcześniej wspomniany program profilaktyczny. dr n. med. Agnieszka Ignatowicz-Pacyna, specjalista radioterapii onkologicznej, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu

11 Rysia Jestem babcią. Niedawno urodziła się moja pierwsza wnuczka. Jest cudowną istotą, której chcę pokazać piękno tego świata. Dlatego tak ważne dla mnie jest, aby dbać o swoją kondycję i zdrowie. Dbam o swoje ciało. Regularnie ćwiczę na powietrzu. Dbam o dietę. Badam się profilaktycznie i przestrzegam wskazań mądrych lekarzy, ponieważ wierzę, że jako starsza pani nie muszę zajmować miejsca w drugim szeregu. Mam jeszcze dużo siły w sobie, chcę się nią dzielić z moją wnuczką i z resztą świata. Tu możesz bezpłatnie zrobić mammografię Bolesławiec: Centrum Medyczne Stomadent, ul. Dolne Młyny 21, tel , pon. pt Dzierżoniów: S.C. Raczyńscy Specjalistyczna Przychodnia Lekarsko-Stomatologiczna, ul. Miernicza 5, tel , pon. pt Głogów: ZOZ, ul. Kościuszki 15, tel , pon. pt Jelenia Góra: NZOZ Ginekomed Dorota Dobek, ul. Kiepury 77, tel , , pon. pt. 8 16; Wojewódzkie Centrum Szpitalne Kotliny Jeleniogórskiej, ul. Ogińskiego 6, tel Kłodzko: ZOZ, ul. Szpitalna 1/A, tel , pon. pt Legnica: NZOZ Nova Med M. Maćków i Partner, ul. Struga 28, tel , , pon. pt. 8 16; Ośrodek Diagnostyki Onkologicznej, ul. Andersa 4, tel , pon. pt Lubin: Miedziowe Centrum Zdrowia S.A w Lubinie, ul. Skłodowskiej-Curie 54 60, tel , pon. pt Oleśnica: SZPZOZ, ul. Ludwikowska 10, tel , pon. pt Oława: ZOZ, ul. Baczyńskiego 1, tel , pon. pt Polanica-Zdrój: Specjalistyczne Centrum Medyczne w Polanicy-Zdroju SPZOZ, ul. Jana Pawła II 2, tel , pon. pt Świdnica: NZOZ Medi-Lab s.c. Wróbel i Wspólnicy, ul. Wałbrzyska 4 8 A, tel , pon. pt. 8 14; NZOZ Eskulap sp. z o.o., ul. Zamenhofa 47, tel , , pon. pt Wałbrzych: Specjalistyczny Szpital im. dra Alfreda Sokołowskiego, ul. Sokołowskiego 4, tel , pon. pt Wrocław: Centrum Diagnostyki Medycznej Medix, ul. Grabiszyńska 37/39, tel , pon. pt. 8 19, sob. 8 13; Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu, pl. Hirszfelda 12, tel , pon. pt. 8 14; Dolnośląskie Centrum Medyczne Dolmed S.A., ul. Legnicka 40, tel , pon. pt. 7 19; Polskie Centrum Zdrowia Instytut Medyczny sp. z o.o., ul. Legnicka 61, tel , pon. pt. 9 18; NZOZ Centrum Medyczne Practimed sp. z o.o., ul. Pabianicka 25, tel /40, pon. pt. 8 18

12 Czesia Wydaje mi się, że jestem taką zwykłą starszą panią. Mam osiemdziesiąt lat. Dzięki temu, że zawsze sporo się ruszałam, zwłaszcza na świeżym powietrzu, wciąż jestem sprawna, aktywna i samodzielna. To w moim wieku niezwykle ważne. Moje pokolenie, to przedwojenne, nie znało fitnessu i spa, ale ruch był czymś oczywistym. Oprócz pracy zawodowej były jakieś zajęcia w ogrodzie, a potem odpoczynek przy lekturze. Co roku czekam na wiosnę, by pojechać rowerem po gazety, zmęczyć się w ogrodzie, a wieczorem spokojnie poczytać. Dzięki temu cieszę się każdym dniem. W Dolnośląskim Centrum Onkologii we Wrocławiu przy pl. Hirszfelda 12 (wejście od ul. Gwiaździstej) funkcjonuje Specjalistyczna Przychodnia Onkologiczna. Jeżeli znajdziesz coś niepokojącego, zgłoś się do onkologa bez skierowania. Obowiązuje rejestracja telefoniczna. W przychodni działają następujące poradnie: Poradnia Chirurgii Onkologicznej Poradnia Profilaktyki Chorób Piersi Poradnia Chemioterapii Rejestracja na badania przesiewowe piersi rejestracja pierwszorazowa tel , od pon. do pt. w godz tel , od pon. do pt. w godz Poradnia Ginekologiczna, Poradnia Radioterapii, Laryngolog tel , od pon. do pt. w godz tel /572, od pon. do pt. w godz tel Rejestracja na badania usg, mammografię i biopsję piersi tel Gdzie nauczysz się samobadania piersi? Z budżetu Miasta Wrocławia finansowany jest program edukacyjno-profilaktyczny wczesnego wykrywania nowotworów gruczołu piersiowego SAMOBADANIE PIERSI. Na stronie internetowej dostępne są informacje o programie i adresy przychodni. Udział w programie jest bezpłatny.

13 Tu możesz bezpłatnie zrobić cytologię Bielany Wrocławskie: NZOZ Poradnia Ginekologiczna Bielany A. Banaszak s.j., ul. Fiołkowa 19/1B, tel Bielawa: NZOZ Przychodnia Miejska, ul. Wolności 148, tel NZOZ Poradnia Położniczo-Ginekologiczna, lek. Godwin Kanu, ul. Konopnickiej 38, tel Specjalistyczna Poradnia Lekarska Salubris, ul. Paderewskiego 5, tel Bierutów: Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej, ul. Słowackiego 2, tel Bogatynia: SPZOZ, ul. Wyczółkowskiego 15, tel Bolesławiec: Centrum Medyczne Stomadent, ul. Dolne Młyny 21, tel Zakład Opieki Zdrowotnej w Bolesławcu, ul. Jeleniogórska 4, tel NZOZ Biomed, ul. Piaskowa 15, tel Roman Maciej Pawlik, ul. Zgorzelecka 47, tel Grażyna Bajor-Pawlik, ul. Zgorzelecka 47, tel Bolków: SPZOZ, ul. Wysokogórska 6, tel Bystrzyca Kłodzka:, ul. 1 Maja 3 A, tel NZOZ Praktyka Lekarza Rodzinnego Edyta Niebudek, ul. Sienkiewicza 6 B, tel Specjalistyczny Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, ul. Sienkiewicza 8, tel Chojnów: Przychodnia Rejonowa w Chojnowie, ul. Legnicka 12, tel Iwona Ruta, ul. Legnicka 12, tel Dobroszyce: SPZOZ, ul. Wojska Polskiego 22, tel Duszniki-Zdrój: NZOZ Medicus sp. z o.o., ul. Sprzymierzonych 11, tel Dzierżoniów: NZOZ Szpital Powiatowy w Dzierżoniowie sp. z o.o., ul. Cicha 1, tel NZOZ Medica, ul. Kopernika 11 H/D, tel NZOZ Zespół Praktyk Lekarskich s.c. Ewa Chrzanowska, Krystyna Wolańska, Osiedle Tęczowe 12 A, tel NZOZ Dzierżoniowskie Centrum Specjalistyczne dr Marioli Zawadzkiej, ul. Piastowska 1, tel Głogów: Konvita s.c., ul. Gwiaździsta 19, tel NZOZ Lens-Med, ul. Gwiaździsta 23, tel NZOZ Przychodnia Lekarska Serce, ul. Kościuszki 15 A, tel Położniczo-Ginekologiczna Hieronim Kamiński, ul. Królowej Jadwigi 7, tel , Poradnia Ginekologiczno-Położnicza lek. Zofia Turska, ul. Moniuszki 9, tel NZOZ Eskulap Małgorzata Pyzińska-Bargieł s.j., ul. Rycerska 4 A, tel Głuszyca: NZOZ Unimed sp. z o.o., ul. Grunwaldzka 24, tel Góra: NZOZ Powiatowe Centrum Opieki Zdrowotnej, ul. Hirszfelda 8, tel Przychodnia Lekarzy Specjalistów Pharma Medica, ul. Świętosławy 1, tel Gryfów Śląski: NZOZ Przychodnia Ginekologiczno-Położnicza Alfa, ul. Ubocze 299, tel Jaśkowice Legnickie: NZOZ w Jaśkowicach sp. z o.o., Jaśkowice Legnickie 37, tel Jawor: NZOZ Kormed sp. z o.o., ul. Korfantego 8 B/1, tel Mirosława Cieślak, ul. Piastowska 16, tel Przychodnia Rejonowa w Jaworze, ul. Piłsudskiego 10, tel Jelcz-Laskowice: NZOZ Przychodnia Rejonowo-Specjalistyczna sp. z o.o., ul. Bożka 13, tel Jelenia Góra: NZOZ Karkonoskie Centrum Medyczne, ul. Bankowa 5 7, tel NZOZ Ginekomed Dorota Dobek, ul. Malinnik 14, tel NZOZ Przychodnia Zabobrze-1 s.c., ul. Ogińskiego 1 B, tel Kąty Wrocławskie: Zespół Lecznictwa Ambulatoryjnego sp. z o.o., ul. Staszica 9, tel Kłodzko: Salus Centrum Medyczne NZOZ sp. z o.o., ul. Kusocińskiego 3 A, tel NZOZ Kłodzki Obwód Lecznictwa Kolejowego, ul. Łużycka 9, tel ZOZ w Kłodzku, ul. Szpitalna 1 A, tel Kobierzyce: NZOZ Twój Lekarz, ul. Witosa 5, tel Kowary: NZOZ Powiatowe Centrum Zdrowia, ul. Sanatoryjna 15, tel lek. med. spec. gin.-poł. Andrzej Drabarek, ul. Zamkowa 5, tel Krzelów: Zespół Publicznych Zakładów Lecznictwa Ambulatoryjnego, Krzelów 49, tel Kudowa-Zdrój: NZOZ Praktyka Lekarza Rodzinnego, Poradnie Specjalistyczne, ul. Norwida 1, tel NZOZ Eskulap sp. z o.o., ul. Słoneczna 13, tel Kunice: SPZOZ Ośrodek Zdrowia, ul. Staropolska 7 A, tel Lądek-Zdrój: Ginekologiczno-Położnicza lek. Bogusław Żerebecki, ul. Kościuszki 28, tel Legnica: Prywatny Gabinet Ginekologiczny Barbara Okoniewska- -Kobusiak, ul. Biegunowa 2, tel Jerzy Malkiewicz, ul. Chojnowska 112, tel Zofia Kastelik, ul. Dworcowa 7, tel Prywatny Gabinet Lekarski Agata Jędrzejczyk-Musiak, ul. Iwaszkiewicza 5/100, tel Ewa Sosnowska-Raczkowiak, ul. Izerska 35/10, tel Centrum Medyczne w Legnicy sp. z o.o., ul. Libana 7, tel Prywatny Gabinet Lekarski Krystyna Iwaszko-Prawda Specjalista Położnik-Ginekolog, ul. Piekarska 7, tel Tomasz Tupaj, ul. Piekarska 7, tel Kazimierz Hercuń, ul. Tatrzańska 2, tel Ośrodek Diagnostyki Onkologicznej, ul. Andersa 4, tel Legnickie Pole: Gminna Przychodnia Zdrowia, ul. Klasztorna 20, tel Lubań: Promadent Centrum Stomatologiczne, ul. Kazimierza Wielkiego 2, tel NZOZ Łużyckie Centrum Medyczne, ul. Zawidowska 4, tel Lubawka: SPZOZ, ul. Kościuszki 19, tel Lubin: Centrum Zdrowia Kobiet Femina, ul. Kilińskiego 27, tel Regionalne Centrum Zdrowia sp. z o.o., ul. Bema 5 6, tel Lubmed sp. z o.o., ul. Gwarków 82, tel Centrum Diagnostyczno-Terapeutyczne Medicus sp. z o.o., ul. Leśna 8, tel Miedziowe Centrum Zdrowia S.A., ul. Skłodowskiej-Curie 66, tel Marciszów: NZOZ Przychodnia Rodzinna, ul. Szkolna 4 A, tel Mieroszów: NZOZ Tellmed s.c., ul. Mickiewicza 1, tel Międzybórz: NZOZ, ul. Sycowska 34, tel Milicz: Wielospecjalistyczny Szpital, ul. Grzybowa 1, tel NZOZ Gaja, ul. Wojska Polskiego 21, tel Mirsk: Przychodnia Agamed sp. z o.o., ul. Mickiewicza 36, tel: Mysłakowice: SPZOZ, ul. Wojska Polskiego 2 A, tel Niechlów: NZOZ sp. z o.o., ul. Krótka 5, tel Nowogrodziec: SPZOZ, ul. Asnyka 55, tel Oborniki Śląskie: NZOZ Malik s.c. Maria Malik, Bogusław Malik, ul. Łąkowa 9, tel NZOZ Specjalistyczne Centrum Pielęgnacyjno- -Rehabilitacyjne Ewa-Med, ul. Trzebnicka 49, tel Oleśnica: Centrum Medyczne Medyk, ul. 3 Maja A, tel Powiatowy Zespół Szpitali, ul. Armii Krajowej 1, tel Centrum Usług Medycznych Q-Med, ul. Daszyńskiego 2 A, tel Samodzielny Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej, ul. Reja 10, tel Centrum Medyczne Hipokrates s.c. NZOZ, ul. Wrocławska 41, tel Olszyna: SPZOZ Gminny Ośrodek Zdrowia, ul. Wolności 21, tel Oława: Zakład Opieki Zdrowotnej, ul. Baczyńskiego 1, tel NZOZ Oławskie Centrum Medyczne Omega s.c., ul. Chrobrego 23 B, tel NZOZ Ewa-Med sp. z o.o., ul. Chrobrego 64 A, tel NZOZ Citodent s.c. Centrum Stomatologiczne, pl. Zamkowy 5, tel Paczków: NZOZ Medicus sp. z. o.o., ul. Witosa 2 A, tel Pieszyce: SPZOZ Przychodnia Miejska, ul. Królowej Jadwigi 1, tel Polanica-Zdrój: Specjalistyczne Centrum Medyczne w Polanicy-Zdroju SPZOZ, ul. Jana Pawła II 2, tel cd. 4 4

14 Tu możesz bezpłatnie zrobić cytologię Polkowice: Polkowickie Centrum Usług Zdrowotnych Zakład Opieki Zdrowotnej S.A., ul. Kardynała B. Kominka 7, tel Prochowice: Przychodnia Rejonowa, ul. Rymszy 3, tel Prusy: SPZOZ, ul. Pocztowa 33, tel Przemków: Cor-Med NZOZ M&S Diallo s.j., ul. Długa 4, tel Raciborowice Górne: Gminny Zespół Zakładów Opieki Podstawowej w Warcie Bolesławieckiej Z/S Raciborowice Górne, Raciborowice Górne 194, tel Smolec: Specjalistyczny Gabinet Ginekologiczno-Położniczy Grzegorz Kubisiak, ul. Wierzbowa 9, tel Spalice: Planmed s.c. Malinowska i Wspólnicy, ul. Boguszycka 31, tel , Stronie Śląskie: Akme Grażyna Łanucha gabinet ginekologiczny, ul. Nadbrzeżna 18, tel Sobótka: Ośrodek Medycyny Rodzinnej sp. z o.o., ul. Strzelców 2, tel Strzegom: Strzegomskie Centrum Medyczno-Diagnostyczne sp. z o.o., ul. Witosa 7, tel Strzelin: Publiczny Zakład Lecznictwa Ambulatoryjnego, ul. Mickiewicza 20, tel NZOZ Strzelińskie Centrum Medyczne, ul. Wrocławska 46, tel Syców: SPZOZ Przychodnia, ul. Wrocławska 2, tel Szczytna: NZOZ Ars Medica s.c., ul. Szpitalna 1, tel Szklarska Poręba:, gabinet ginekologiczny, W. Pieńkowski, ul. Franciszkańska 2 A, tel Ścinawa: Miejsko-Gminny Zespół Zakładów Opieki Podstawowej, ul. Władysława Jagiełły 2, tel Środa Śląska: NZOZ Przychodnia Lekarska Eskulap, ul. Daszyńskiego 17 A, tel Polskie Centrum Zdrowia Środa Śląska sp. z o.o, ul. Kolejowa 16 A, tel NZOZ Elmed, ul. Mostowa 19, tel Świdnica: NZOZ Medyk, ul. Gdyńska 25 A, tel SPZOZ, ul. Leśna 27 29, tel Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ars-Medica sp. z o.o., ul. Konopnickiej 4, tel NZOZ Mieszko sp. z o.o., ul. Mieszka I 10, tel Vita-Med Witold Pawłowski, ul. Podchorążych 4, tel NZOZ BHMED sp. z o.o., ul. Strzelińska 35, tel NZOZ MEDI-LAB s.c. Wróbel i Wspólnicy, ul. Wałbrzyska 8 4 A, tel NZOZ AK MED, ul. Westerplatte 10, tel Wiesław Drej, ul. Zamenhofa 46, tel NZOZ Eskulap sp. z o.o., ul. Zamenhofa 47, tel Świebodzice: SP Miejski Ośrodek Zdrowia, Aleje Lipowe 15, tel NZOZ Mikulicz, ul. Skłodowskiej-Curie 3 7, tel Świerzawa: SP ZOZ Przychodnia Rejonowa, ul. Lipowa 3, tel Święta Katarzyna: ZOZ, ul. Żeromskiego 1, tel Trzebnica: SPZOZ Pn Zakład Lecznictwa Ambulatoryjnego, ul. Kościuszki 10, tel Tyniec Legnicki: SP ZOZ Ośrodek Zdrowia, Tyniec Legnicki 54, tel Wałbrzych: NZOZ Nowe Miasto sp. z o.o., ul. 11 Listopada 116, tel NZOZ Przychodnia Na Browarnej sp. z o.o., ul. Browarna 3, tel NZOZ Przychodnia Piaskowa Góra sp. z o.o., ul. Główna 4, tel Specjalistyczny Szpital Ginekologiczno-Położniczy im. E. Biernackiego, ul. Paderewskiego 10, tel Przychodnia Specjalistyczna Regina i Walenty Śliwa s.j., ul. Uczniowska 21, tel NZOZ Śródmieście-Biały Kamień sp. z o.o., ul. Wysockiego 24/24 A, tel Wąsosz: NZOZ Vis-Med, ul. Zacisze 10 A, tel Wiązów: lek. med. Elżbieta Nocko-Al-Medhagi, ul. Pocztowa 6, tel Wisznia Mała: SP ZOZ, ul. Wrocławska 4 A, tel Wołów: NZOZ Powiatowe Centrum Medyczne, ul. Inwalidów Wojennych 26, tel NZOZ Centrum Położniczo-Ginekologiczne Gemini, ul. Trzebnicka 5 A, tel Wrocław: Specjalistyczny Zakład Profilaktyczno-Leczniczy Provita, ul. Bierutowska 63, tel Karłowickie Centrum Medyczne Kar-Med sp. z o.o., ul. Bończyka 20, tel Akademicki Szpital Kliniczny im. Jana Mikulicza- -Radeckiego, ul. Borowska 213, tel Zakład Opieki Zdrowotnej Psie Pole sp. z o.o., ul. Brucknera 47 49, tel NZOZ Eskulap, ul. Bulwar Ikara 18, tel Wojewódzki Zespół Specjalistycznej Opieki Zdrowotnej, ul. Dobrzyńska 21/23, tel NZOZ E-Med, ul. Gliniana 40, tel M-Med, ul. Gliniana 40, tel Centrum Diagnostyki Chorób Kobiecych Młodość, ul. Grochowa 23 A, tel Iwona Bielińska Salutaris Vitae, ul. Gubińska 8, tel NZOZ Przychodnia Kosmonautów sp. z o.o., ul. Horbaczewskiego 35, tel Prywatna Specjalistyczna Praktyka Lekarska Gabinet Ginekologiczno-Położniczy, ul. Domeyki 1 A, tel NZOZ Ambulatorium Ginekologii i Położnictwa, ul. Jedności Narodowej 118/A, tel Obwód Lecznictwa Kolejowego We Wrocławiu SP ZOZ, ul. Joannitów 10/12, tel Zespół Przychodni Formica, ul. Królewska 22/1 A, tel Wojewódzki Szpital Specjalistyczny, ul. Kamieńskiego 73 A, tel Ginekologia Markuszewski s.c., ul. Krynicka 22/1 A, tel Dolnośląskie Centrum Ginekologii, ul. Krynicka 22/1 A, tel NZOZ Przychodnia-Gaj sp. z o.o., ul. Krynicka 51, tel NZOZ Zawidawie sp. z o.o., ul. Krzywoustego 290, tel Polskie Centrum Zdrowia Instytut Medyczny sp. z o.o., ul. Legnicka 61, tel Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1, ul. Curie-Skłodowskiej 58, tel /02 NZOZ Remedis s.j., ul. Mińska 5, tel NZOZ Starmed Staromiejskie Centrum Medyczne sp. z o.o., ul. Młodych Techników 7, tel ZOZ Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, ul. Ołbińska 32, tel Przychodnia Specjalistyczno-Rehabilitacyjna Pulsantis sp. z o.o., ul. Ostrowskiego 3, tel NZOZ Centrum Medyczne Practimed sp. z o.o., ul. Pabianicka 25, tel NZOZ Centrum Zdrowia M. Szewczyk i S-ka. s.j., ul. Pautscha 5/7, tel Euromedicare Szpital Specjalistyczny z Przychodnią, ul. Pilczycka , tel NZOZ Dolnośląskie Centrum Medycyny Profilaktycznej i Bezpieczeństwa Pracy PRO-MED sp. z o.o., ul. Piłsudskiego 43, tel NZOZ Prywatna Poliklinika Na Grobli sp. z o.o., pl. Hirszfelda 1, tel Prywatna Przychodnia Lekarska Stefan Skrocki, pl. Kościuszki 21/6, tel NZOZ Multi-Medyk sp. z o.o., pl. św. Macieja 8, tel NZOZ Biogenes sp. z o.o, pl. Bzowy 1, tel Wrocławskie Centrum Zdrowia SP ZOZ, ul. Dokerska 9, tel Wrocławskie Centrum Zdrowia SP ZOZ, ul. Stalowa 50, tel Lekarska Przychodnia Specjalistyczna Towarzystwa Rozwoju Rodziny, ul. Podwale 74/Ofic. 23, tel NZOZ RONDO-MED, ul. Powstańców Śląskich 118/122 sp. z o.o., tel Centrum Zdrowia Mama i Ja, ul. Rajska 71, tel , NZOZ Centrum Medycyny i Rehabilitacji Medar, ul. Rękodzielnicza 16, tel NZOZ Specjalistyczna Przychodnia Lekarska, ul. Rubczaka 18, tel AAVITA Lekarska Przychodnia Leczniczo-Profilaktyczna sp. z o.o., ul. Racławicka 15/19, tel Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SP ZOZ, ul. Weigla 5, tel Teresa Orlik-Runge, ul. Sądowa 8/113, tel NZOZ Femina, ul. Ścinawska 24 26, tel NZOZ Medicor, ul. Trzebnicka 88, tel M-MED MIGRA sp. z o.o., ul. Ulanowskiego 18/20, tel Szpital Specjalistyczny im A. Falkiewicza, ul. Warszawska 2, tel NZOZ Ośrodek Medyczny Ziemo-Vita sp. z o.o., ul. Ziemowita 1/9, tel Ząbkowice Śląskie: Szpital św. Antoniego, ul. Bolesława Chrobrego 5, tel Przyzakładowe Centrum Medicover, ul. Waryńskiego 20, tel Zgorzelec: NZOZ Praktyka Ginekologiczno-Położnicza Radosław Kwiatecki, ul. Boh. II Armii WP 12, tel Wielospecjalistyczny Szpital SP ZOZ, ul. Lubańska 11 12, tel Ziębice: Położniczo-Ginekologiczna Zofia Jaworska-Bartkowiak, ul. Wąska 15/17, tel Złotoryja: ZOZ, ul. Hoża 11, tel SP ZOZ Przychodnia Rejonowa, ul. Kwiska 1, tel NZOZ Poradnie Specjalistyczne, ul. Solna 17/1, tel Żmigród: Publiczny Zespół Zakładów Lecznictwa Ambulatoryjnego, ul. Lipowa 4, tel Żórawina: Zakład Opieki Zdrowotnej, ul. Urzędnicza 11, tel cd. 4 4