Patomorfologia wykład 18. Patomorfologia. zakażenia sromu. zmiany nienowotworowe sromu. kłykciny płaskie. Kłykciny kończyste
|
|
- Błażej Lisowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Patomorfologia wykład 18 ü patologia sromu Patomorfologia Wykład 18 prof hab. n. med. Andrzej Marszałek ü patologia pochwy ü zagadnienia nienowotworowe w patologii ginekologicznej. zmiany nienowotworowe sromu zakażenia zapalenia skóry torbiel gruczołu Bartholina /ropień zakażenia sromu HPV (kłykciny kończyste; VIN) HSV (1 i 2) (zmiany pęcherzykowe) Neisseria gonorrhoeae (ropne upławy) Treponema pallidum (wrzód twardy) Candida kłykciny płaskie - występują w kile 2-rzędowej - niezbyt wyniosłe, płaskie, wilgotne zmiany Mikro: Kłykciny kończyste wywołane zakażeniem HPV (głównie typ 6 i 11) Makro: - płaskie/wyniosłe/brodawkowate - wszędzie w okolicy ano-genital Mikro: rozrost nabłonka (akantoza + hyperkeratoza) koilocytoza (wakuolizacja cytoplazmy wokół jądra) nie są to zmiany przednowotworowe, ale mogą współistnieć z VIN1 1
2 zapalenia sromu Contact dermatitis: najczęstsza przyczyna zaczerwienienia skóry (zapalenie, podrażnienie, czynnik alergiczny) z podrażnienia: mocz, mydła detergenty, środki odkażające alkohol. alergiczne: perfumy, mydła, kremy, srodki chemiczne zmiany czerwone czy białe czerwone - neo, zapalenie, zanik zapalenie- grzyby (najczęsciej), - bez owrzodzenia, S. Aureus (folliculitis) bolsność, swędzenie sromu zmiany czerwone czy białe niezakaźne odczynowe wtórne do drażniących czynników chemicznych lub fizycznych (detergenty, barwniki, perfumy, środki plemnikobójcze, lubrykanty, spreje intymne, ślina, nasienie) białe zmiany czerwone czy białe hyperkeratoza (np. lichen sclerosis, sq hyperkeratosis) depigmentacja całkowita/względna awaskularyzacja depigmentacja sromu Vitiligo (wrodzone, AD) często postępujące i związane z chorobą Addisona Thyroiditis DM Lymphoma Pernicious anemia zmiany dermatologiczne sromu Squamous Hyperplasia (hyperplastic dystrophy) Lichen Sclerosis Lichen Planus Pemphigus Bechet s Syndrome Crohn Disease Acanthosis Nigricans Psoriasis Seborrhoeic dermatitis 2
3 rozrost płaskonabłonkowy pogrubienie skóry z białymi hyperkeratotycznymi plamami powtarzane podrażnienie powierzchni uszkodzenie powoduje podrażnienie rozrost płaskonabłonkowy Mikro: odcinkowe pogrubienie nabłonka hyperkeratoza, rozrost komórek nabłonka z prawidłowym dojrzewaniem + zapalenie w skórze właściwej (limfocyty & komórki plazmatyczne) liszaj twardzinowy sromu zwykle 40+ (najczęściej po menopauzie) zmiana łagodna 70% zmian łagodnych Nieznana etiologia u 1-5% rozwija się rak płaskonablonkowy Makro: leukoplakia (białe łuski) + stwardnienie i/lub zanik warg sromowych + zwężenie przedsionka pochwy liszaj twardzinowy sromu Mikro: scieńczenie naskórka + hyperkeratoza zanik rete pegs włóknienie nacieki z komórek T (skąpe) zwyrodnienie komórek podstawnych (obrzęk) liszaj prosty przewlekły sromu choroba rzadka; może być stadium końcowym jakiejkolwiek zmiany podrażnieniowej skóry sromu zwykle między 30 a 60r.ż. zmiana łagodna, ale przewlekła, nawracająca Makro: leukoplakia (białe łuski) + np. krwawienie po stosunku + bolesność liszaj prosty przewlekły sromu Mikro: wyraźne pogrubienie nabłonka zwiększenie liczby mitoz w warstwie podstawnej znaczna akantoza + hyperkeratoza obfity nacieki zapalny (głównie limofocyty, ale nie komórki plazmatyczne) mogą występować owrzodzenia 3
4 liszaj płaski Czerwonowawe niergularne zmiany może ulegać owrzodzeniu pochwa, srom, usta 3 typy: Papulosquamous Erosive Hypertrophic inne choroby dermatologiczne Pemphigus: pęcherzowa choroba autoimmunologiczna (pochwa/srom, rogówka) Chorba Behceta: owrzodzenia genitaliów, ust i zmiany oczne. Choroba Leśniowskiego-Crohn a: (także w przewodzie pokarmowym) Acanthosis Nigricans: torbiele pochwy v torbiele mogą być wrodzone lub pojawić się po zatkaniu przewodów wyprowadzających v objawy wynikają z rozmiarów torbieli lub związane są zakażeniem torbiel Bartholina torbiel nabłonkowa torbiel przewodu Skenea wrodzona torbiel śluzowa (z przewodów mezonefrum) torbiel kanału Nucka (hydrocele w wardze większej) torbiel łojowa brodawczkowatość włokniak. tłuszczak kłykciny torbiel Bartholina najczęstsza torbiel sromu zwykle jednostromnna zwykle średnica ok 2 cm zwykle zawiera śluz zwykle bezbolsna wtórne zakażenie ropień Bartholina rak sromu rzadki (ok. 3% raków okolic płciowych) ale + rak pochwy łącznie 4-ty ginekologiczny zwykle powyżej 60 r.ż. wzrost powolny, później przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych 5-letnie przeżycia 90% (bez przerzutów) Makro: - leukoplakia - zmiany barwinkowe (25% przypadków) - endo-/egzofityczne - jednoogniskowe (HPV uj) - wieloogniskowe, brodawkowate (HPV +) rak sromu Mikro: płaskonablonkowy HPV uj. starsze długotrwały liszaj twardzinowy płaskonablonkowy HPV+ (16, 18) w średnim wieku palenie tytoniu (HPV + VIN) spadek odporności gruczołowy podstawnokomórkowy 4
5 nowotwory sromu typy r. płaskonabłonkowy 90-95% czerniak 5% r. podstawnokomórkowy 1,5% r. gruczołowy 1% choroba Pageta 1% niezróżniocowany 4% rak sromu klinika: Vulval Intraepithelial Neoplasia (VIN) : 80% rozwój raka inwazyjnego w 10lat (bez leczenia) 7-8% z leczeniem VIN3 to zmiana przedinwazyjna v VIN głównie wargi mniejsze oraz krocze. inwazyjny rak sromu ok lat objawy owrzodzenie kruche zmiany, rak sromu lub naciek okolicznych struktur choroba Pageta podobna do zmian w piersi środnaskórkowo obecne komórki atypowe może trwać latami Makro: - jak zmiany zapalne - zaczerwienienie - chropowata/strupiejąca łuska - komórki z cytoplazmą Pas+ choroba Pageta klinika: Znaczne zaczerwienienie i bolesność objawy zwykle długotrwałe czerwonawe/różowe, łuszczące się oraz uniesione zmiany, z białawą hyperkeratozą granice zwykle dobrze widoczne i uniesione choroba Pageta mikro: rozprzestrzenianie się atypowych komórek w nabłonku czasem zajęcie skóry 5
6 bakterie rzeżączka grzyby Candida albicans pasożyty Trichomonas vaginalis zapalenie pochwy zapalenie pochwy Candida albicans (moniliaza) - u 5% to prawidłowa flora - rozwojowi zakażenia sprzyja - DM - antybiotykoterapia - immunosupresja - ciąża - poronienie zapalenie pochwy Trichomona vaginalis (rzęsistkowica) Klinika: u 10% bezobjawowo obfite wodniste szaro-zielone upławy vaginitis nieswoiste zanikowe zapalenie pochwy po menopauzie zanik nabłonka płaskiego pochwy zanikowe zapalenie pochwy zcieńczenie + zanik nabłonka pochwy VaIN bardzo rzadko (150 x < CIN). 70% towarzyszy CIN najczęściej u kobiet pomenopauzalnych z niskimi estrogenami dyspareunia + plamienia (różnicowanie z rakiem!) 6
7 VaIN Czynniki ryzyka: podobne jak w CIN (HPV) ale wiek VaIN wyższy niż CIN, diethylstilboesterol in utero, CIN w wywiadzie, stan po radioterapii raka szyjki VaIN VaIN mniej inwazyjny niż CIN (VaIN : CIN = 1 : 23) wykładniki VaIN atypia cytologiczna (pleomorfizm, nieregularne obrysy jąder, grudy chromatyny) zaburzenia dojrzewania powiększenie jąder VaIN 1-3 VaIN1: mild dysplasia. VaIN2: moderate dysplasia. VaIN3: severe dysplasia. VaIN VAIN 3 zwykle górna 1/3 pochwy (wieloogniskowo) CIN towarzyszy VaIN u 10-20% pacjentów pierś Srom PIERŚ I ŻEŃSKIE NARZĄDY PŁCIOWE (1) LIN (lobular intraepithelial DIN (ductal intraepithelial squamous VIN (vulvar intraepithelial non-squamous VIN LIN obejmuje zakres określeń: atypical lobular hyperplasia oraz lobular carcinoma in situ; w opisie: LIN1, LIN2, LIN3 DIN obejmuje zakres określeń: usual epithelial hyperplasia, atypuical ductal hyperplasia, ductal carcinoma in situ oraz flat epithelial atypia; w opisie: DIN1 (A, B lub C), DIN2, DIN3 obecnie system oceny podobny jak dla CIN PIERŚ I ŻEŃSKIE NARZĄDY PŁCIOWE (2) pochwa szyjka macicy VAIN (vaginal intraepithelial CIN (cervical intraepithelial SIL (squamous intraepithelial lesion) CGIN (cervical glandular intraepithelial neoplasia and adenocarcinoma in situ) Obecnie system oceny podobny jak dla CIN dysplasia oraz carcinoma in situ; w opisie: o SIL: low grade i high grade o CIN1, CIN2 oraz CIN3 o CGIN: low grade i high grade Vulvar Intraepithelial Neoplasia and Carcinoma jama macicy EIN (endometrial intraepithelial EIC (endometrial intraepithelial carcinoma) EmGD (endometrial glandular dysplasia) EIC traktowany jest jako stan przednowotworowy raka surowiczego, jest traktowany jako jednostka odrębna od atypowego rozrostu 7
8 VIN (vulvar intraepithelial - zespół zmian architektonicznych i cytologicznych nabłonka wielowarstwowego płaskiego sromu, z których potencjalnie może rozwinąć się rak płaskonabłonkowy inwazyjny, jak również może ulec spontanicznej regresji. ISSVD ( The InternaIonal Society for the Study of Vulvo- Vaginal Diseases) określa następujący podział w zależności od nasilenia zmian w nabłonku: - VIN 1(dawniej dysplazja małego stopnia) - VIN 2 (dysplazja średniego stopnia) - VIN 3 (dysplazja dużego stopnia/carcinoma in situ) w pojęciu tym mieści się choroba Bowena, czyli rak płaskonabłonkowy przedinwazyjny oraz papulosis bowenoides- mnogie, drobne, kremowo- brązowe grudki, histologicznie przypominające chorobę Bowena. Oraz podział na dwie kategorie: - low- grade VIN (VIN 1/dysplazja małego stopnia/infekcja HPV) - high- grade VIN (VIN 2 i 3/dysplazja średniego i dużego stopnia/carcinoma i situ) Patogeneza: - infekcja HPV szczególnie typ 16 i 18 - dodatkowe czynniki biorące udział w patogenezie high- grade VIN to palenie papierosów, choroby zapalne sromu, immunosupresja, ciąża - najczęściej dotyczy kobiet w wieku lat Histologicznie występują: - zaburzenia architektury nabłonka- w przypadku low- grade VIN dotyczą tylko 1/3 dolnej nabłonka - zmiany cytologiczne jak pleomorfizm (różna wielkość i kształt) oraz nadbarwliwość jąder - liczne figury podziału mitotycznego - hyperkeratoza- nadmierne rogowacenie, parakeratoza- niepełne przyspieszone rogowacenie, - koilocyty- podobnie jak w kłykcinach CIN (cervical intraepithelial definicja: + prekursorowe zmiany raka płaskonabłonkowego szyjki macicy [1] + koncepcja CIN pierwotnie zaproponowana by uznać ciągłość procesu przemian od CIN 1 poprzez CIN 2 i CIN 3 do raka inwazyjnego [1] + klasyfikacja CIN w przeciwieństwie do terminologii dysplazja/ CIS wprowadza określenie CIN 3 jako obejmujące zarówno dysplazję dużego stopnia i CIS [2] + termin wprowadzony w 1968 roku przez R.M. Richarta dla określenia ogółu zmian dysplastycznych + zmiany dysplastyczne opisał po raz pierwszy Reagan w 1953 roku CIN 1 - dojrzewanie obecne w 2/3 górnych nabłonka - powierzchowne komórki wykazują zmienną, ale zazwyczaj umiarkowaną atypię, pośród nich mogą się znajdować koilocyty - niewielkie nieprawidłowości jąder występują na całej grubości nabłonka - figury podziału w 1/3 przypodstawnej nabłonka, nieliczne CIN 2 - dojrzewanie obecne w górnej połowie nabłonka - atypia jąder dostrzegalna w obrębie całej grubości nabłonka - figury podziału ograniczone do 2/3 przypodstawnych nabłonka; nieprawidłowe figury podziału mogą być widoczne 8
9 CIN 3 - dojrzewanie może być nieobecne lub ograniczone do powierzchownej 1/3 nabłonka - nieprawidłowości jader są zaznaczone w większej części lub na całej grubości nabłonka - figury podziału mogą być liczne i pojawiać się na wszystkich poziomach nabłonka - często nieprawidłowe mitozy Zmodyfikowana terminologia dla szyjkowego nowotworzenia wewnątrznabłonkowego [2] CIN 1 ( Low grade CIN)- jako zmiana o niepewnym kierunku rozwoju CIN 2 ( High grade CIN)- jako zmiana będąca domniemanym prekursorem raka szyjki macicy CIN 3 ( High grade CIN)- jako zmiana będąca domniemanym prekursorem raka szyjki macicy ----> klasyfikacja CIN 1,2,3 nie stanowi już podstaw do postrzegania obejmowanych zmian jako kontinuum prowadzącego do raka inwazyjnego szyjki macicy, jako że wywołane przez HPV zmiany spełniające histologiczne kryteria CIN 1, nie odzwierciedlają o jak wysokim potencjale onkogennym wirusem zostały zakażone Kliniczny aspekt OIN: Miejsce najczęstszego występowania: Oral intraepithelial neoplasia (OIN) brzeg i dolna powierzchnia języka, dno jamy ustnej, podniebienie miękkie, wewnętrzna powierzchnia dolnej wargi, wyściółka za zębami trzonowymi i przylegająca powierzchnia błony śluzowej policzka Należy pamiętać, ze podobny obraz kliniczny może mieć także SCC z mikroinwazją, a nawet SCC szerzący się powierzchownie w podścielisku. Kliniczny aspekt OIN: poszczególne stadia OIN przechodzą od niższego do wyższego stopnia zaawansowania w czasie od 2 do 6 lub więcej lat, CIS przechodzi w SCC w około 7-60% przypadków średnia długość utrzymywania się SCC w stadium śródnabłonkowym to lat publikowano doniesienia o samoistnym cofaniu się różnych stadiów OIN, w tym CIS, jednak jest to zjawisko bardzo rzadkie. PRZEWÓD POKARMOWY (1) jama ustna OIN (oral intraepithelial przełyk EIN (esophageal intraepithelial ESIN (esophageal squamous intraepithelial [Barett s esophagus intraepithelial neoplasia] OSCC (oesophageal squamous cell carcinoma) żołądek klasyfikacja z Padwy (1998) klasyfikacja japońska (1971) klasyfikacja wiedeńska (2002) GIN (gastric intraepithelial squamous oral intraepithelial dysplasia (klin.: leukoplakia, erythroplakia i erythroleukoplakia); obejmuje dwa typy zmian: squamous oraz columnar (Barett s esophagus); obejmuje zmiany powstające na podłożu prawidłowego nabłonka (żołądkowego) oraz na podłożu metaplazji jelitowej; 9
10 jelito cienkie PRZEWÓD POKARMOWY (2) SIIN (small intestinal intraepithelial jelito grube CoIN (colorectal intraepithelial dysplasia, carcinoma in situ, atypical hyperplasia, atypia; odbyt AIN (anal intraepithelial dysplasia oraz carcinoma in situ; trzustka drogi żółciowe pęcherzyk żółciowy PRZEWÓD POKARMOWY (3) PanIN (pancreatic intraepithelial/ intraductal BilIN (biliary intraepithelial GBIN (gallbladder intraepithelial dysplasia oraz carcinoma in situ; w opisie: PanIN1 (A lub B), PanIN2 oraz PanIN3 intraductal papillary neoplasm, intraepithelial atypical hyperplasia; dysplasia, atypical hyperplasia, carcinoma in situ; PROSTATA I UKŁAD MOCZOWY PIN prostata układ moczowy PIN (prostatic intraepithelial [urothelial intraepithelial neoplasia/ intra-uriothelial neoplasia] intraductal dysplasia, large acinar atypical hyperplasia, hyperplasia with malignant change, marked atypia oraz ductal-acinar dysplasia; w opisie: low-grade, high-grade obejmuje zakres nowotworzenia w nabłonku urotelialnym o typie: flat oraz papillary; w opisie: low-grade, high-grade PIN - prostatic intraepithelial neoplasia nowotworowa transformacja nabłonka pokrywającego przewody i zraziki prostaty Jest uważany za prekursora raka inwazyjnego McNeal JE, Bostwick DG. Intraductal dysplasia: A premalignant lesion of the prostate. Human Pathol. 1986; 17: PIN 1 PIN 2 PIN 3 Drago JR, Mostofi FK, Lee F. Introductory remarks and workshop summary. Urology. 1992; 39: 2-8 Low grade PIN (PIN 1) High grade PIN (PIN 2 + PIN 3) PIN kryteria morfologiczne Bostwick DG, Brawer MK. Prostatic intraepithelial neoplasia and early invasion in prostate cancer. Cancer. 1987; 59: Cechy architektoniki Cechy cytologiczne Jądra Chromaty na Jąderka Cechy dodatkowe Komórki warstwy podstawnej Błona podstawna PIN PIN - prostatic intraepithelial neoplasia nowotworowa transformacja nabłonka pokrywającego przewody i zraziki prostaty Jest uważany za prekursora raka inwazyjnego PIN 1 Natłok komórek nabłonka stratyfikacja nieregularne odstępy PIN 2 Podobnie jak PIN 1, ale większy natłok i stratyfikacja komórek PIN 3 Podobnie jak PIN 2, sporadycznie mostkowanie w świetle gruczołów Powiększone Niewielkie różnice w wielkości Powiększone Wyraźne różnice w wielkości Wyraźnie powiększone Duży polimorfizm wielkości N Rzadko Zachowana ciągłość Sporadyczni Zachowana e duże i ciągłość widoczne Często, Może duże wykazywać Podobne do zakłócenia w raka ciągłości inwazyjnego Nienaruszona Nienaruszona Może wykazywać zakłócenia w ciągłości McNeal JE, Bostwick DG. Intraductal dysplasia: A premalignant lesion of the prostate. Human Pathol. 1986; 17: PIN 1 PIN 2 PIN 3 Drago JR, Mostofi FK, Lee F. Introductory remarks and workshop summary. Urology. 1992; 39: 2-8 Low grade PIN (PIN 1) High grade PIN (PIN 2 + PIN 3) 10
11 UKŁAD ODDECHOWY górne drogi SIN (squamous intraepithelial oddechowe SIL (squamous intraepithelial lesion) oskrzela BIN (bronchial intraepithelial leukoplasia, squamous epithelial dysplasia, oraz inverted papilloma; squamous cell dysplasia, basal cell dysplasia, columnar cell dysplasia, bronchial cell dysplasia with transitional differentiation, diffuse idiopathic pulmonary neuroendocrine cell hyperplasia (DIPNECH); skóra SKÓRA KIN (keratinocytic intraepidermal [solar keratotic intraepidermal SCC] [intraepidermal neoplasia of skin] actinic keratosis (hypertrophic, atrophic, bowenoid, acantholytic, pigmented, lub lichenoid); w opisie: KIN1, KIN2 oraz KIN3 pęcherzyki AIN (alveolar intraepithelial obejmuje zakres: atypical adenomatous hyperplasia; nowotwory pochwy 1-2% wszystkich ginekologicznych lat 50% w górnej 1/3, 30% w dolnej ściana tylna > przednia > boczna pierwotne: rak płaski (85%), gruczolakorak (wiek 17-21), rak jasnokomórkowy (DES) wtórne 80-90% (meta) : szyjka > endometrium >>>>> inne nowotwory pochwy czynniki ryzyka: niski status ekonomiczny w wywiadzie brodawczaki upławy/zapalenie nieprawidłowa cytologia gin wczesna histerektomia naświetlania (?) DES in utero rak płaskonabłonkowy pochwy - pierwotny bardzo rzadki!!! % HPV+ rak jasnokomórkowy pochwy - bardzo rzadki - 40x częściej po wewnątrzmacicznym narażeniu na diethylstilbestrol Gruczolistość pochwy: - Małe wtręty w błonie pochwy (wysłane nabłonkiem urzęsionym lub śluzowym) 11
12 rak jasnokomórkowy pochwy postać gruczolakoraka (pochwa, szyjka) wzrost ryzyka po 15 r.ż. ropoznanie ok. 19 r.ż. klinika: zaczerwienienie wyniosła zmiana szara/biała/barwnikowa jako brodakowata zmiana Naciekający: w/w + owrzodzenie i krwawienie mięsak groniasty pochwy - sarcoma botryoides - rhabdomyosarcoma embryonale mięsak groniasty pochwy v mięsak prążkowanokomórowy zarodkowy v najczęstszy u dzieci w lokalizacji głowa&szyja v najczęstszy wariant v rabdomyoblasty z prążkowaniem v chaotyczne układy v zróżnicowane utkanie v mięsak prążkowanokomórowy zarodkowy (groniasty) v najczęstszy w lokalizacji narządowej np. układ moczowo-płciowy v polipowate, groniaste masy nowotworu v rozproszone komórki atypowe w śluzowatym podścielisku 12
Patomorfologia. wykład. prof hab. n. med. Andrzej Marszałek
Patomorfologia wykład prof hab. n. med. Andrzej Marszałek - choroby grasicy - przykłady chorób śledziony - choroby przełyku GRASICA nużliwość mięśni (myastenia gravis) Zaburzenie AChR na błonie postsynaptycznej
Bardziej szczegółowoPatologia ginekologiczna. Część I
Patologia ginekologiczna Część I Torbiel Bartholina Często związek z zapaleniem (m.in. rzeżączka) Objawy, wiek? Dyskomfort/ból, każdy wiek, zwykle 40 i więcej; może być bardzo duża Ryzyko raka? carcinoma
Bardziej szczegółowoCytodiagnostyka i kolposkopia Choroby szyjki macicy. Dr hab. n. med. Ewa Romejko-Wolniewicz
Cytodiagnostyka i kolposkopia Choroby szyjki macicy Dr hab. n. med. Ewa Romejko-Wolniewicz Nabłonki szyjki macicy tarcza części pochwowej szyjki macicy - nabłonek wielowarstwowy płaski kanał szyjki macicy
Bardziej szczegółowoPytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej
Pytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej - 2017 1. Proszę wymienić zagrożenia zdrowotne dla kobiety jakie mogą wystąpić w okresie okołomenopauzalnym. 2. Proszę omówić rolę położnej w opiece
Bardziej szczegółowoJakie informacje są potrzebne przed podjęciem decyzji o strategii leczenia? Punkt widzenia patologa
Jakie informacje są potrzebne przed podjęciem decyzji o strategii leczenia? Punkt widzenia patologa Marcin Ligaj Zakład Patologii Centrum Onkologii w Warszawie Planowanie postępowania onkologicznego???
Bardziej szczegółowoRola rozmazów cytologicznych w diagnostyce ginekologicznej. z uwzględnieniem profilaktyki. raka szyjki macicy
Rola rozmazów cytologicznych w diagnostyce ginekologicznej z uwzględnieniem profilaktyki raka szyjki macicy Cytologia złuszczeniowa Cytologia ginekologiczna należy do rodzaju cytologii złuszczeniowej.
Bardziej szczegółowoRak Płuca Epidemiologia i Czynniki Ryzyka
Rak Płuca 2014 Epidemiologia i Czynniki Ryzyka Dariusz M. Kowalski Klinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Centrum Onkologii Instytut w Warszawie Warszawa, 16. 09. 2014 EPIDEMIOLOGIA Epidemiologia
Bardziej szczegółowoWirus HPV przyczyny, objawy i leczenie
Wirus HPV przyczyny, objawy i leczenie Spis treści: 1. 2. 3. 4. 5. Informacje ogólne Przyczyny Objawy Leczenie Rodzaje HPV Informacje ogólne Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV Human Papilloma Virus) stanowi
Bardziej szczegółowo4 NIEPRAWIDŁOWOŚCI RÓŻNICOWANIA I DOJRZEWANIA TKANEK. TRANSFORMACJA NOWOTWOROWA
4 NIEPRAWIDŁOWOŚCI RÓŻNICOWANIA I DOJRZEWANIA TKANEK. TRANSFORMACJA NOWOTWOROWA Stefan Kruś 4.1. DEFINICJE PODSTAWOWE Różnicowanie (differentiatio) jest to uzyskanie przez komórki macierzyste zdolności
Bardziej szczegółowoProfilaktyka raka szyjki macicy
Profilaktyka raka szyjki macicy Rak szyjki macicy jest szóstym, co do częstości, nowotworem u kobiet w Polsce. Każdego roku odnotowuje się ok. 3500 nowych przypadków zachorowań. Rocznie ok. 1700 kobiet,
Bardziej szczegółowoPułapki patologii raka stercza czyli czy rozumiemy, co patolog chce nam przekazać? Marcin Ligaj Zakład patologii Centrum Onkologii Warszawa
Pułapki patologii raka stercza czyli czy rozumiemy, co patolog chce nam przekazać? Marcin Ligaj Zakład patologii Centrum Onkologii Warszawa ASAP ASAP (atypical small acinar proliferations) Kategoria diagnostyczna
Bardziej szczegółowoOnkologia ginekologiczna
RAK SZYJKI MACICY 1. Charakterystyka epidemiologiczna rak szyjki macicy jest 2 co do częstości występowania nowotworem złośliwym u w PL stanowi 7,6% wszystkich nowotworów rozpoznanych u kobiet współczynnik
Bardziej szczegółowoRak szyjki macicy. Dr hab. n. med. Ewa Romejko-Wolniewicz
Rak szyjki macicy Dr hab. n. med. Ewa Romejko-Wolniewicz Na 100 tys. kobiet na rok Epidemiologia 60 50 40 30 20 10 Zachorowalność na nowotwory złośliwe u kobiet w Polsce 51,9 21,8 19,5 16,9 13,6 12,2 Sutek
Bardziej szczegółowoRAK PĘCHERZYKA śółciowego (Carcinoma of the Gallbladder) Krzysztof A. Bardadin
RAK PĘCHERZYKA śółciowego (Carcinoma of the Gallbladder) Krzysztof A. Bardadin 1. Materiał chirurgiczny: pęcherzyk Ŝółciowy, wątroba, drogi Ŝółciowe zewnątrzwątrobowe, inne (wymień): 2. Procedura chirurgiczna:
Bardziej szczegółowoSpis Treści. Przedmowa... 11
Spis Treści Przedmowa................................................ 11 Rozdział 1 Wybrane zagadnienia z anatomii i fizjologii jamy ustnej Maria Anna Nowakowska.................................. 13 1.1.
Bardziej szczegółowoHPV - wirusem brodawczaka ludzkiego
HPV - wirusem brodawczaka ludzkiego 1. Zakażenia HPV u ludzi są powszechne. 2. HPV powoduje nabłonkowe zmiany na skórze narządów płciowych i błony śluzową. 3. Większość zakażeń jest łagodna i samoograniczająca
Bardziej szczegółowoWSKAZANIA DO LECZENIA CHIRURGICZNEGO W CHOROBACH ZAPALNYCH JELIT. Zuzanna Kaszycka Klinika Chirurgii Gastroenterologicznej i Transplantologii
WSKAZANIA DO LECZENIA CHIRURGICZNEGO W CHOROBACH ZAPALNYCH JELIT Zuzanna Kaszycka Klinika Chirurgii Gastroenterologicznej i Transplantologii Choroba Crohna Zapalenie przewodu pokarmowego w chorobie Crohna
Bardziej szczegółowoRAK SROMU (Carcinoma of the Vulva) Katarzyna Bednarek-Rajewska, Konstanty Korski, Jan Bręborowicz
RAK SROMU (Carcinoma of the Vulva) Katarzyna Bednarek-Rajewska, Konstanty Korski, Jan Bręborowicz (nieobowiązkowe składniki oznaczono +) 1. Rodzaj materiału Srom, inne (określ): 2. Procedura chirurgiczna
Bardziej szczegółowoProfilaktyka raka szyjki macicy
Profilaktyka raka szyjki macicy Lek. Dominika Jasińska-Stasiaczek Katowice, 04.07.2015 Co to jest szyjka macicy? Macica zbudowana jest z trzonu i szyjki. Szyjka macicy składa się z części brzusznej i z
Bardziej szczegółowoFLUOROURACILUM. Załącznik C.26. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1039 Poz.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1039 Poz. 42 Załącznik C.26. FLUOROURACILUM 1 FLUOROURACILUM C00 NOWOTWORY ZŁOŚLIWE WARGI 2 FLUOROURACILUM C00.0 POWIERZCHNIA ZEWNĘTRZNA WARGI GÓRNEJ 3 FLUOROURACILUM
Bardziej szczegółowoWeronika Dmuchowska I Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie w Starogardzie Gdańskim
Weronika Dmuchowska I Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie w Starogardzie Gdańskim Szeroko rozpowszechniony wirus, który występuje w około 100 typach, z czego 30 może być niebezpieczne
Bardziej szczegółowoWczesna diagnostyka chorób nowotworowych Rak szyjki macicy. lek. Agnieszka Wrzesińska
Wczesna diagnostyka chorób nowotworowych Rak szyjki macicy lek. Agnieszka Wrzesińska Sytuacja epidemiologiczna na świecie i w Polsce Epidemiologia raka szyjki macicy Rak szyjki macicy jest DRUGIM po raku
Bardziej szczegółowoDYSPLAZJA I RAK SZYJKI MACICY
DYSPLAZJA I RAK SZYJKI MACICY Dr n. med. Barbara Suchońska I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii WUM Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. Mirosław Wielgoś RAK SZYJKI MACICY MODEL ROZWOJU RAKA 1. Infekcja
Bardziej szczegółowowww.aotm.gov.pl Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 171/2013 z dnia 9 grudnia 2013 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych w sprawie objęcia refundacją produktu leczniczego Silgard,
Bardziej szczegółowoRAK GARDŁA (GARDŁO ŚRODKOWE, GARDŁO DOLNE, NOSOGARDŁO) (Carcinomas of the Pharynx) Andrzej Marszałek
RAK GARDŁA (GARDŁO ŚRODKOWE, GARDŁO DOLNE, NOSOGARDŁO) (Carcinomas of the Pharynx) Andrzej Marszałek Rodzaj materiału: - biopsja, - biopsja wycinająca, - wycięcie topografia - gardło środkowe - nosogardło
Bardziej szczegółowoRAK MIEDNICZKI NERKOWEJ I MOCZOWODU (Carcinoma of the Ureter and Renal Pelvis) Krzysztof Okoń
RAK MIEDNICZKI NERKOWEJ I MOCZOWODU (Carcinoma of the Ureter and Renal Pelvis) Krzysztof Okoń 1. Rodzaj materiału: nerka wraz z moczowodem, nerka z fragmentem moczowodu, biopsja Strona: prawa lewa nie
Bardziej szczegółowoGRUCZOLAKOWŁÓKNIAK (fibroadenoma mammae) ZWYRODNIENIE WŁÓKNISTPTORBIELOWATE (mastopathia fibrocystica,morbus Kronig, morbus Reclus)
NOWOTWORY PIERSI NOWOTWORY ŁAGODNE SUTKA: GRUCZOLAKOWŁÓKNIAK (fibroadenoma mammae) TORBIEL (cystis mammae) ZWYRODNIENIE WŁÓKNISTPTORBIELOWATE (mastopathia fibrocystica,morbus Kronig, morbus Reclus) BRODAWCZAK
Bardziej szczegółowoTkanka nabłonkowa. Gruczoły i ich podział
Tkanka nabłonkowa Gruczoły i ich podział Tkanka nabłonkowa 4 główne typy nabłonka: 1. Pokrywający 2. Wchłaniający = resorbcyjny 3. Gruczołowy egzo-, endokrynny 4. Wyspecjalizowany czuciowy, rozrodczy Brak
Bardziej szczegółowoSpiS TreśCi chirurgia narządowa 51. nowotwory układu pokarmowego VII
Spis treści CHIRURGIA NARZĄDOWA... 1005 51. Nowotwory układu pokarmowego... 1007 51.1. Nowotwory przełyku Andrzej W. Szawłowski... 1007 51.1.1. Wstęp... 1007 51.1.2. Patologia... 1008 51.1.3. Rozpoznanie...
Bardziej szczegółowoKłykciny kończyste przyczyny, objawy i leczenie
Kłykciny kończyste przyczyny, objawy i leczenie Spis treści: 1. 2. 3. 4. Informacje ogólne Przyczyny Objawy Leczenie 1. Informacje ogólne co to są kłykciny kończyste? Kłykciny kończyste są to małe, cieliste
Bardziej szczegółowoWYBIERZ ŻYCIE PIERWSZY KROK EDYCJA 2015 / 2016
WYBIERZ ŻYCIE PIERWSZY KROK EDYCJA 2015 / 2016 Opracowanie: mgr Barbara Szlendak Samodzielne Stanowisko Pracy ds. Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w Głogowie HPV (Human Papilloma Virus) to skrócona
Bardziej szczegółowoJama ustna i ustna część gardła
Jama ustna i ustna część gardła Jama ustna Przedsionek Jama ustna właściwa Z przodu ograniczona przez wargi Z tyłu przez łuk językowo-migdałkowy Od dołu dno jamy ustnej Od góry podniebienie twarde i miękkie
Bardziej szczegółowoRAK PRĄCIA (Carcinoma of the Penis) Krzysztof Okoń. 1. Rodzaj materiału: prącie, fragment prącia, wycinek, wycięty guz, napletek, inny
RAK PRĄCIA (Carcinoma of the Penis) Krzysztof Okoń 1. Rodzaj materiału: prącie, fragment prącia, wycinek, wycięty guz, napletek, inny 2. Procedura chirurgiczna - Biopsja - Wycięcie miejscowe - Obrzezanie
Bardziej szczegółowoMacica, trzon, szyjka, prawy/lewy jajnik, prawy/lewy jajowód, sieć. Inne nadesłane do badania narządy (naleŝy wymienić)
RAK TRZONU MACICY/ENDOMETRIUM (Carcinoma of the Endometrium) Anna Nasierowska-Guttmejer, Szymon Wojtylak 1. Rodzaj materiału Macica, trzon, szyjka, prawy/lewy jajnik, prawy/lewy jajowód, sieć Inne nadesłane
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA I PATOLOGIA SUTKÓW U DZIECI I MŁODZIEŻY W DIAGNOSTYCE ULTRASONOGRAFICZNEJ
FIZJOLOGIA I PATOLOGIA SUTKÓW U DZIECI I MŁODZIEŻY W DIAGNOSTYCE ULTRASONOGRAFICZNEJ A.JAKUBOWSKA, M.BRZEWSKI, M.GRAJEWSKA-FERENS, A.MARCIŃSKI, J.MĄDZIK ZAKŁAD RADIOLOGII PEDIATRYCZNEJ I KLINIKA ENDOKRYNOLOGII
Bardziej szczegółowoDz. U. z 2013 poz. 1347 Brzmienie od 5 grudnia 2013. I. Osoby dorosłe
Dz. U. z 2013 poz. 1347 Brzmienie od 5 grudnia 2013 Załącznik nr 1 WYKAZ NIEULECZALNYCH, POSTĘPUJĄCYCH, OGRANICZAJĄCYCH ŻYCIE CHORÓB NOWOTWOROWYCH INIENOWOTWOROWYCH, W KTÓRYCH SĄ UDZIELANE ŚWIADCZENIA
Bardziej szczegółowo1. Materiał chirurgiczny: brodawka Vatera, Ŝołądek, głowa trzustki, dwunastnica, przewód Ŝółciowy wspólny, pęcherzyk Ŝółciowy, inne (wymień)
RAK BRODAWKI VATERA (carcinoma of the ampullary region) Krzysztof A. Bardadin 1. Materiał chirurgiczny: brodawka Vatera, Ŝołądek, głowa trzustki, dwunastnica, przewód Ŝółciowy wspólny, pęcherzyk Ŝółciowy,
Bardziej szczegółowoCo mogę zrobić, aby ochronić się przed rakiem szyjki macicy i innymi chorobami powodowanymi przez HPV*? Wszystko, co mogę
Co mogę zrobić, aby ochronić się przed rakiem szyjki macicy i innymi chorobami powodowanymi przez HPV*? Wszystko, co mogę Mam tyle marzeń co zrobić, aby je ochronić? Wszystko, co mogę. Marzenia są po to,
Bardziej szczegółowoRAK JAMY USTNEJ, WARG I JĘZYKA (Carcinomas of the Lip and Oral Cavity) Józef Kobos
RAK JAMY USTNEJ, WARG I JĘZYKA (Carcinomas of the Lip and Oral Cavity) Józef Kobos 1. Opis umiejscowienia materiału (wycinka) Otrzymano Materiał świeŝy (nieutrwalony) Materiał utrwalony w formalinie Nieokreślono
Bardziej szczegółowor Vlp/. 2012-09- '1 2
to PROJEKT UCHWAL y Uchwala nr. Rady Miasta Katowice z dnia. I BIURO RADY MIASTA KATOWICE f;'.:.;~_i r Vlp/. 2012 09 '1 2 BRM w sprawie przyjęcia "Programu profilaktyki zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego
Bardziej szczegółowoROZPRAWA DOKTORSKA STRESZCZENIE
Uniwersytet Medyczny w Lublinie Katedra i Zakład Patomorfologii Klinicznej ROZPRAWA DOKTORSKA STRESZCZENIE Lek. Joanna Irla-Miduch WERYFIKACJA HISTOPATOLOGICZNA I OCENA EKSPRESJI BIAŁKA p16 INK4A ORAZ
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ROZDZIA 4 NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE Arkadiusz Jeziorski W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy nowych pacjentów; około 80 tysięcy
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 254/2013 z dnia 9 grudnia 2013 r. w sprawie oceny produktu Silgard (Human papilomavirus vaccine types 6, 11, 16,
Bardziej szczegółowoUsuwanie zmian skórnych. Warianty usługi: Laserowe usunięcie zmian skórnych estetyka.luxmed.pl
Usuwanie zmian skórnych Usuwanie zmian skórnych to krótki i nieinwazyjny zabieg. W zależności od rodzaju problemu wykonywany jest techniką chirurgiczną lub laserową. Lekarz dermatolog podczas konsultacji
Bardziej szczegółowoRyzykowne zachowania seksualne aspekt medyczny
Konferencja naukowa Wychowanie seksualne w szkole cele, metody, problemy. Lublin, 10 marca 2014 r. Ryzykowne zachowania seksualne aspekt medyczny dr n.med Ewa Baszak-Radomańska Gabinety TERPA ryzykowne
Bardziej szczegółowoPatomorfologia. Tarczyca - anatomia. rak tarczycy 25.04.2015. panel diagnostycznych badań patomorfologicznych w raku tarczycy DIAGNOSTYKA
Patomorfologia panel diagnostycznych badań patomorfologicznych w raku tarczycy Wykład 16 prof hab. n. med. Andrzej Marszałek Tarczyca - anatomia masa u dorosłych 15-20g powyżej 60g (7g u noworodków) -
Bardziej szczegółowo(Carcinoma of the Distal Extrahepatic Bile Ducts)
RAK ZEWNATRZWĄTROBOWYCYH DRÓG śółciowych (Carcinoma of the Distal Extrahepatic Bile Ducts) Krzysztof. A. Bardadin 1. Materiał chirurgiczny: przewód Ŝółciowy wspólny, przewód wątrobowy prawy, przewód wątrobowy
Bardziej szczegółowoCeny oczekiwane w rodzaju: leczenie szpitalne - programy zdrowotne (lekowe) obowiązujące od r. Cena Oczekiwana
Ceny oczekiwane w rodzaju: leczenie szpitalne - programy zdrowotne (lekowe) obowiązujące od 01.07.2012 r. Kod Zakresu Nazwa Zakresu Cena Oczekiwana 03.0000.301.02 PROGRAM LECZENIA PRZEWLEKŁEGO WZW TYPU
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) W GMINIE WILKÓW NA LATA
Załącznik do uchwały Nr 14 Rady Gminy w Wilkowie z dnia..2014 r. GMINA WILKÓW PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) W GMINIE WILKÓW NA LATA 2013-2015 Wilków 2013 1 Program obejmuje
Bardziej szczegółowoPakiet onkologiczny. w podstawowej opiece zdrowotnej
Pakiet onkologiczny w podstawowej opiece zdrowotnej Agnieszka Jankowska-Zduńczyk Specjalista medycyny rodzinnej Konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej Profilaktyka chorób nowotworowych Pakiet
Bardziej szczegółowoCeny oczekiwane w rodzaju: leczenie szpitalne - programy zdrowotne (lekowe) obowiązujące od 01.07.2012 r. Cena Oczekiwana 03.0000.301.
Ceny oczekiwane w rodzaju: leczenie szpitalne - programy zdrowotne (lekowe) obowiązujące od 01.07.2012 r. Kod Zakresu Nazwa Zakresu Cena Oczekiwana 03.0000.301.02 PROGRAM LECZENIA PRZEWLEKŁEGO WZW TYPU
Bardziej szczegółowoDziałania niepożądane radioterapii
Działania niepożądane radioterapii Powikłania po radioterapii dzielimy na wczesne i późne. Powikłania wczesne ostre występują w trakcie leczenia i do 3 miesięcy po jego zakończeniu. Ostry odczyn popromienny
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowoCYTODIAGNOSTYKA I KOLPOSKOPIA
CYTODIAGNOSTYKA I KOLPOSKOPIA DR N. MED. BARBARA SUCHOŃSKA I KATEDRA I KLINIKA POŁOŻNICTWA I GINEKOLOGII WUM KIEROWNIK KLINIKI: PROF. DR HAB. MED. MIROSŁAW WIELGOŚ RAK SZYJKI MACICY Rak szyjki macicy (RSM):
Bardziej szczegółowoŁAGODNE NOWOTWORY NARZĄDU RODNEGO
ŁAGODNE NOWOTWORY NARZĄDU RODNEGO *POLIP SZYJKI Łagodny polipowaty przerost błony śluzowej szyjki macicy Objawy: Nieprawidłowe krwawienia, krwawienia kontaktowe, upławy Najczęściej bezobjawowe Postępowanie:
Bardziej szczegółowoPRZYWNĘKOWE DROGI śółciowe (Carcinoma of the Perihilar Bile Ducts) Krzysztof A. Bardadin
PRZYWNĘKOWE DROGI śółciowe (Carcinoma of the Perihilar Bile Ducts) Krzysztof A. Bardadin 1. Materiał chirurgiczny: przewód Ŝółciowy wspólny, przewód wątrobowy prawy, przewód wątrobowy lewy, złączenie prawego
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK dydaktyczny z patomorfologii
Katedra i Zakład Patomorfologii WUM ul. Pawińskiego 7, 02-106 Warszawa tel. 22 599 16 70; fax 22 599 16 71 e-mail: patomorfologia@wum.edu.pl CATHEDRA ANATOMIAE PATHOLOGICAE PRZEWODNIK dydaktyczny z patomorfologii
Bardziej szczegółowoRegina B.Podlasin Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie
Regina B.Podlasin Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie http://www.ptnaids.pl/ Gorączka, zapalenie gardła, powiększenie węzłów chłonnych Zakażenie wirusem Epsteina-Barr (EBV) = mononukleoza zakaźna Zakażenie
Bardziej szczegółowoDIGITAL MEDICINE IN THE FUTURE
1 I Gdańskie prezentacje kolposkopowe- atlas multimedialny XIV. Konrad Florczak, Janusz Emerich, Ewa Żmudzińska Wcześnie wykryty rak szyjki macicy w zdecydowanej większości przypadków jest wyleczalny.
Bardziej szczegółowoUratuj swoje zdrowie i życie!
PRZECZYTAJ, PRZEKONAJ SIĘ! Zrób badanie cytologiczne. Uratuj swoje zdrowie i życie! MATERIAŁY INFORMACYJNE NA TEMAT PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY www.wok.wroclaw.pl W wielu krajach dzięki zorganizowanym,
Bardziej szczegółowoSpojrzenie patologa na diagnostykę guzów neuroendokrynnych. Anna Nasierowska-Guttmejer Zakład Patomorfologii CSK MSW w Warszawie
Spojrzenie patologa na diagnostykę guzów neuroendokrynnych układu pokarmowego Anna Nasierowska-Guttmejer Zakład Patomorfologii CSK MSW w Warszawie Klasyfikacja WHO Stopień dojrzałości, Grading Staging
Bardziej szczegółowoProgram profilaktyki zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) w mieście Radom na 2014 rok - kontynuacja programu zdrowotnego w latach
Program profilaktyki zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) w mieście Radom na 2014 rok - kontynuacja programu zdrowotnego w latach 2015-2016 Okres realizacji: 2015-2016 Autor programu: Gmina Miasta
Bardziej szczegółowoAnaliza statystyczna wybranych patologii w obrębie szyjki macicy w populacji kobiet z południowej części województwa lubuskiego
prace oryginalne Piel. Zdr. Publ. 2011, 1, 2, 135 139 ISSN 2082-9876 Copyright by Wroclaw Medical University Irena Kichewko, Agnieszka Strama, Barbara Grześ, Elżbieta Kawecka-Janik, Jerzy Heimrath Analiza
Bardziej szczegółowoProfilaktyka Raka Piersi i Raka Szyjki Macicy prezentacja dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych
Profilaktyka Raka Piersi i Raka Szyjki Macicy prezentacja dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych 2015-02-03 1 opracowała: Agnieszka Podlaszczak Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna
Bardziej szczegółowoSprawcą jest bakteria Chlamydia trachomatis. Do zakażenia dochodzi podczas stosunku (również analnego lub oralnego). Objawy
Wenera Chlamydioza Sprawcą jest bakteria Chlamydia trachomatis. Do zakażenia dochodzi podczas stosunku (również analnego lub oralnego). Objawy Mogą wystąpić po 2 5 tygodniach od czasu zakażenia. U mężczyzn
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK dydaktyczny z patomorfologii
Katedra i Zakład Patomorfologii WUM ul. Pawińskiego 7, 02-106 Warszawa tel. 22 599 16 70; fax 22 599 16 71 e-mail: patomorfologia@wum.edu.pl CATHEDRA ANATOMIAE PATHOLOGICAE PRZEWODNIK dydaktyczny z patomorfologii
Bardziej szczegółowoRak piersi (carcinoma mammae, breast cancer)
Rak piersi 39 kach konieczna jest operacja (ewakuacja krwiaka, przywrócenie ciągłości osłonek). Piśmiennictwo Fibak J., Chirurgia. Podręcznik dla studentów, wyd. 3, PZWL, Warszawa 2002. Noszczyk W., Chirurgia,
Bardziej szczegółowoPACLITAXELUM. Zał cznik C.47. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA
Zał cznik C.47. PACLITAXELUM Lp 1. PACLITAXELUM C00 NOWOTWORY ZŁOŚLIWE WARGI 2. PACLITAXELUM C00.0 POWIERZCHNIA ZEWNĘTRZNA WARGI GÓRNEJ 3. PACLITAXELUM C00.1 POWIERZCHNIA ZEWNĘTRZNA WARGI DOLNEJ 4. PACLITAXELUM
Bardziej szczegółowoProgram wczesnego wykrywania zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego HPV Łódź, 2013 roku
Załącznik do Uchwały nr Zarządu Województwa Łódzkiego z dnia Program wczesnego wykrywania zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego HPV Łódź, 2013 roku Diagnoza problemu Nowotwory złośliwe stanowią zarówno
Bardziej szczegółowoHPV......co to jest?
HPV......co to jest? HPV- wirus brodawczaka ludzkiego Wirus z rodziny papillomawirusów. Szacuje się, że istnieje od 100 do 200 typów tego wirusa, które wywołują różne choroby. CHOROBY WYWOŁYWANE PRZEZ
Bardziej szczegółowoEpidemiologia raka szyjki
Epidemiologia raka szyjki W 2004 roku na raka szyjki macicy (kanału łączącego trzon macicy z pochwą) zachorowało blisko 3 500 Polek, a prawie 2 000 zmarło z jego powodu. Wśród wszystkich zachorowań kobiet
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK dydaktyczny z patomorfologii
Katedra i Zakład Patomorfologii WUM ul. Pawińskiego 7, 02-106 Warszawa tel. 22 599 16 70; fax 22 599 16 71 e-mail: patomorfologia@wum.edu.pl CATHEDRA ANATOMIAE PATHOLOGICAE PRZEWODNIK dydaktyczny z patomorfologii
Bardziej szczegółowoMateriał prasowy. Warszawa, 19 kwietnia 2017 r.
SYNEVO sp. z o.o. ul. Gdecka 3B 04-137 Warszawa Tel. 22 495 90 20 Fax 22 612-40-74 Materiał prasowy Warszawa, 19 kwietnia 2017 r. Zakażenia układu moczowo-płciowego mogą być przyczyną niepłodności Należą
Bardziej szczegółowoPACLITAXELUM. Załącznik C.47. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA
Załącznik C.47. PACLITAXELUM Lp 1. PACLITAXELUM C00 NOWOTWORY ZŁOŚLIWE WARGI 2. PACLITAXELUM C00.0 POWIERZCHNIA ZEWNĘTRZNA WARGI GÓRNEJ 3. PACLITAXELUM C00.1 POWIERZCHNIA ZEWNĘTRZNA WARGI DOLNEJ 4. PACLITAXELUM
Bardziej szczegółowoPersonalizowana profilaktyka nowotworów
Personalizowana profilaktyka nowotworów Prof. dr hab. med. Krystian Jażdżewski Zakład Medycyny Genomowej, Warszawski Uniwersytet Medyczny Centrum Nowych Technologii, Uniwersytet Warszawski Warsaw Genomics,
Bardziej szczegółowo(Carcinomas of the Nasal Cavity and Paranasal Sinuses)
RAK JAMY NOSA I ZATOK PRZYNOSOWYCH (Carcinomas of the Nasal Cavity and Paranasal Sinuses) Monika Durzyńska 1. Materiał chirurgiczny: jama nosowa (przegroda, dno, boczna ściana, przedsionek określ które)
Bardziej szczegółowoZmiany skórne w przebiegu nowotworów narządów wewnętrznych
Zmiany skórne w przebiegu nowotworów narządów wewnętrznych Klinika Dermatologii i Wenerologii UM w Łodzi Zmiany skórne mogą byd pierwszym objawem nowotworów narządów wewnętrznych Pojawiają się przed, w
Bardziej szczegółowoZapewniamy indywidualny tryb szkolenia praktycznego na dwu i wielostanowiskowych mikroskopach.
Zakład Patologii Nowotworów Centrum Onkologii w Gliwicach oraz Polskie Towarzystwo Patologów organizują kurs podstawowy, cytologiczny kierowany do Diagnostów Laboratoryjnych, zainteresowanych nabyciem
Bardziej szczegółowoDIAGNOSTYKA ULTRASONOGRAFICZNA TARCZYCY. Michał Brzewski Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej AM Warszawa
DIAGNOSTYKA ULTRASONOGRAFICZNA TARCZYCY Michał Brzewski Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej AM Warszawa 1 PROBLEMY DIAGNOSTYCZNE Wady rozwojowe Wole Guzki tarczycy Nowotwory tarczycy Zaburzenia
Bardziej szczegółowoULTRASONOGRAFIA SUTKÓW u dzieci
ULTRASONOGRAFIA SUTKÓW u dzieci Katarzyna Czerwińska Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej WUM WSKAZANIA DO BADANIA USG SUTKÓW GINEKOMASTIA PRZEDWCZESNE POWIĘKSZENIE SUTKÓW ZNACZĄCA ASYMETRIA
Bardziej szczegółowoEuropejski Tydzień Walki z Rakiem
1 Europejski Tydzień Walki z Rakiem 25-31 maj 2014 (http://www.kodekswalkizrakiem.pl/kodeks/) Od 25 do 31 maja obchodzimy Europejski Tydzień Walki z Rakiem. Jego celem jest edukacja społeczeństwa w zakresie
Bardziej szczegółowoJAK DBAĆ O ZDROWIE czyli EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z RAKIEM
JAK DBAĆ O ZDROWIE czyli EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z RAKIEM Europejski Kodeks Walki z Rakiem Zawiera 11 zaleceń,, których stosowanie może przyczynić się do: zmniejszenia ryzyka zachorowania na nowotwory
Bardziej szczegółowoNieprawidłowa masa stwierdzona podczas badania przedmiotowego. Dr n. med. Maciej Siński
Nieprawidłowa masa stwierdzona podczas badania przedmiotowego Dr n. med. Maciej Siński Podstawowe pytania Gdzie guz jest zlokalizowany? Jakie są jego wymiary i kształt? Kształt regularny, gładkie brzegi
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XIX/155/2012 RADY GMINY W ŚWIERCZOWIE Z DNIA 28 GRUDNIA 2012 R.
UCHWAŁA NR XIX/155/2012 RADY GMINY W ŚWIERCZOWIE Z DNIA 28 GRUDNIA 2012 R. w sprawie uchwalenia na lata 2013-2015 programu zdrowotnego pod nazwą Program Zdrowotny w Zakresie Profilaktyki Zakażeń Wirusami
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK dydaktyczny z patologii
Katedra i Zakład Patomorfologii WUM ul. Pawińskiego 7, 02-106 Warszawa tel. 22 599 16 70; fax 22 599 16 71 e-mail: patomorfologia@wum.edu.pl CATHEDRA ANATOMIAE PATHOLOGICAE PRZEWODNIK dydaktyczny z patologii
Bardziej szczegółowoKolposkopia - wspólczesna technika diagnostyki zmian w obrębie szyjki macicy
Kolposkopia - wspólczesna technika diagnostyki zmian w obrębie szyjki macicy Kolposkopia jest znakomitym narzędziem diagnostycznym drugiego rzutu u kobiet, u których stwierdzono nieprawidłowości w badaniu
Bardziej szczegółowoKLASYFIKACJA HISTOPATOLOGICZNA RAKA PŁUCA
POL J PATHOL 2010; 1 (SUPLEMENT 1): S24-S33 KLASYFIKACJA HISTOPATOLOGICZNA RAKA PŁUCA RENATA LANGFORT 1. Klasyfikacja raka płuca wg Światowej Organizacji Zdrowia (2004) Tabela I. Klasyfikacja złośliwych
Bardziej szczegółowoGinekologia. Klasyfikuj prace ogólne dotyczące ginekologii pediatrycznej w WS 360. Klasyfikuj: Rozmnażanie człowieka w WQ 205.
WP Ginekologia Klasyfikuj prace ogólne dotyczące ginekologii pediatrycznej w WS 360. Klasyfikuj prace dotyczące pielęgniarstwa ginekologicznego oraz opieki nad pacjentami z chorobami ginekologicznymi w
Bardziej szczegółowoTematyka konferencja kierowana jest do dermatologów, lekarzy rodzinnych, internistów, urologów, ginekologów.
Tematyka konferencja kierowana jest do dermatologów, lekarzy rodzinnych, internistów, urologów, ginekologów. Program konferencji "Dermatologia interdyscyplinarna" Czwartek 3.09.15 Wykład inauguracyjny:
Bardziej szczegółowoPILOTAŻOWY PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) W GMINIE ZAGNAŃSK NA LATA 2013-2017
Załącznik nr 1 do Uchwały nr 68/2013 Rady Gminy Zagnańsk z dnia 26 sierpnia 2013 roku PILOTAŻOWY PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) W GMINIE ZAGNAŃSK NA LATA 2013-2017 Autor
Bardziej szczegółowoNowotwory trzonu macicy, sromu i pochwy. Jacek Sieńko II Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii WUM
Nowotwory trzonu macicy, sromu i pochwy Jacek Sieńko II Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii WUM Rozrosty błony śluzowej macicy Podział 1. WHO - 1994 Rozrost bez atypii Prosty Złożony Rozrost z
Bardziej szczegółowoUkład trawienny. Klasyfikuj prace ogólne dotyczące układu trawiennego i zaburzeń układu trawiennego u dzieci w WS 310-312.
WI Układ trawienny Klasyfikuj prace ogólne dotyczące układu trawiennego i zaburzeń układu trawiennego u dzieci w WS 310-312. Opieka pielęgniarska w chorobach układu trawiennego w WY 156.5. Klasyfikuj prace:
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 169/2013 z dnia 19 sierpnia 2013 r. w sprawie oceny produktu leczniczego Cervarix we wskazaniu: profilaktyka zmian
Bardziej szczegółowo(Carcinoma of the Adrenal Gland)
RAK KORY NADNERCZA (dotyczy pacjentów>20 roku Ŝycia) (Carcinoma of the Adrenal Gland) Barbara Górnicka, Łukasz Koperski 1. Materiał chirurgiczny: nadnercze, nadnercze z tkankami otaczającymi (określ) Inne
Bardziej szczegółowoUnikalne połączenie. estradiolu z dydrogesteronem rekomendowane przez PTG 2
Unikalne połączenie estradiolu z dydrogesteronem rekomendowane przez PTG 2 W miejscowej terapii estrogenowej. Przedstawiciel podmiotu odpowiedzialnego Kategoria dostępności: Rp OEKOLP (Estriolum) krem
Bardziej szczegółowoKatalog ryczałtów za diagnostykę w programach lekowych
Katalog ryczałtów za diagnostykę w programach lekowych Lp. Kod Nazwa świadczenia Ryczałt roczny (punkty) Uwagi 1 2 3 4 5 1 5.08.08.0000001 Diagnostyka w programie leczenia przewlekłego WZW typu B lamiwudyną
Bardziej szczegółowoPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje w roku akademickim 2012/2013
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu Karta przedmiotu Instytut Zdrowia obowiązuje w roku akademickim 2012/2013 Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Profil: Praktyczny Forma studiów: Stacjonarne Kod
Bardziej szczegółowo