Strategia Rozwoju Gminy Daleszyce na lata

Transkrypt

1 Strategia Rozwoju Gminy Daleszyce na lata Kielce, lipiec 2012

2 Spis treści 1. Metodologia prac nad Strategią Charakterystyka społeczno gospodarcza Gminy Daleszyce Dane podstawowe Gmina Daleszyce na tle innych gmin województwa świętokrzyskiego Analiza SWOT Drzewo problemów Scenariusze rozwoju Wizja i misja Priorytety rozwoju Drzewo celów Zadania, budżet i harmonogram realizacji Wskaźniki realizacji Strategii Metodologia ewaluacji i monitoringu Załączniki

3 1. Metodologia prac nad Strategią Strategia Rozwoju Gminy Daleszyce na lata została opracowana w ramach realizowanego przez Gminę Daleszyce projektu pn. Profesjonalny urząd gwarancją rozwoju regionu realizowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytetu V Dobre rządzenie, Działania 5.2 Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Poddziałania Modernizacja zarządzania w administracji samorządowej. Proces tworzenia i akceptacji Strategii podzielono na trzy etapy, tj.: ETAP I: Ewaluacja dotychczas obowiązujących dokumentów strategicznych: Przygotowanie opracowania zawierającego stopień realizacji celów ogólnych i szczegółowych dokumentów, postęp we wdrażaniu poszczególnych zadań wraz z określeniem osiągniętych wskaźników i rezultatów; Przygotowanie opracowania zawierającego analizę dokumentów strategicznych obowiązujących w gminach ościennych, w powiecie kieleckim, w województwie świętokrzyskim i innych organizacjach w zakresie mogącym mieć wpływ na Gminę Daleszyce. ETAP II: Przeprowadzenie badania diagnostycznego i rozwojowego: a) Przygotowanie opracowania zawierającego zestawienie co najmniej 25 wskaźników pozycjonujących gminę Daleszyce na tle co najmniej 10 innych gmin i średnich w województwie oraz Polsce. Zestawienie prezentowało stan aktualny oraz odniesienie do danych za co najmniej ostatnie 5 lat, b) Przygotowanie na podstawie zebranych informacji opracowania zawierającego: - diagnostykę gminy w częściach: społecznej, gospodarczej, infrastrukturalnej, finansowej, - potencjał rozwojowy gminy, - elementy przyszłego otoczenia gminy, które mogą mieć wpływ na rozwój obszaru. c) Opracowanie narzędzia badawczego (ankieta zawierająca minimum 10 pytań) oraz przeprowadzenie badania opinii na 150 mieszkańcach, na temat sytuacji obecnej oraz kierunków rozwoju Gminy, d) Opracowanie raportu podsumowującego realizację zadania, wraz ze wskazaniem działań zalecanych do wdrożenia w latach

4 ETAP III: Opracowanie Strategii Rozwoju Gminy Daleszyce na lata : a) Przeprowadzenie 10 zogniskowanych wywiadów grupowych dla poszczególnych przedstawicieli z terenu Gminy Daleszyce: podmiotów świadczących usługi publiczne, branży turystycznej, samorządu gminnego, samorządu szkolnego gimnazjum, przedsiębiorców, organizacji pozarządowych i zorganizowanych grup nieformalnych, sołtysów, mieszkańców i osób działających na terenie Miasta Daleszyce, b) Przeprowadzenie badania ankietowego (minimum 5 pytań) wśród uczestników wywiadów na temat kierunków rozwoju gminy, c) Opracowanie dokumentu Strategii, d) Prezentacja elementów projektu Strategii podczas co najmniej 10 spotkań Zespołów koordynujących i nadzorujących prace nad Strategią, e) Prezentacja elementów projektu Strategii podczas co najmniej 3 spotkań konsultacyjnych z przedstawicielami sektora społecznego, gospodarczego i publicznego, f) Przygotowanie wystąpienia do RDOŚ i SANEPIDu w zakresie odstąpienia od opracowania prognozy oceny oddziaływania na środowisko, g) Prezentacja Strategii na Komisjach Rady oraz Sesji Rady Miejskiej w Daleszycach. Powyższy podział czynności planistycznych został zatwierdzony przez Zespół Programowy opracowujący Strategię oraz władze Gminy Daleszyce. Każdy z etapów został rozłożony na problemy cząstkowe, zawiera wątki opisowe i diagnostyczne. Strategia współgra z dokumentami jednostek wyższego szczebla (powiatu kieleckiego, samorządu województwa świętokrzyskiego). Założeniem twórców niniejszej Strategii było jak największe uspołecznienie procesu jej powstawania. Drzewo problemów, scenariusze rozwoju, cele strategiczne, zadania i kierunki działania zostały wyselekcjonowane i sprecyzowane przy udziale podmiotów świadczących usługi publiczne, organizacji pozarządowych działających na terenie gminy oraz reprezentantów społeczności lokalnej. Cele i zadania zostały tak opracowane, aby miały przełożenie na działania realne, możliwe do realizacji w planowanym czasie, z uwzględnieniem prognozy dochodów gminy oraz możliwości pozyskiwania środków pozabudżetowych. 4

5 Analiza SWOT jest wynikiem Sesji Planowania Strategicznego, na którą zaproszono mieszkańców gminy: przedstawicieli gospodarstw agroturystycznych działających na terenie gminy, przedsiębiorców, członków stowarzyszeń i organizacji pozarządowych działających na terenie gminy, przedstawicieli JST. oraz innych. Ponadto mieszkańcy aktywnie działający na rzecz gminy oraz przedstawiciele samorządu i administracji publicznej zostali zaproszeni do udziału w sesjach fokusowych, w wyniku których wypracowano najważniejsze priorytety przyszłego rozwoju gminy. Efekty wspólnej pracy oraz przeprowadzonych w trakcie fokusów wywiadów pogłębionych wykorzystane zostały przy opracowaniu analizy SWOT oraz drzewa problemów. Analizę SWOT przedstawiono według wskazanych kryteriów, w podziale na cztery grupy. Następnie została zapisana w czterodzielnej macierzy strategicznej, w której lewa połowa zawiera dwie kategorie czynników pozytywnych a prawa - dwie kategorie czynników negatywnych. Drzewo problemów jest etapem budowania strategii rozwoju gminy, który ma na celu identyfikację problemów. Problemy muszą dotyczyć całej gminy, winny więc posiadać charakter globalny, w ostateczności muszą dotyczyć większej czy istotnej części rozpatrywanej społeczności. Drzewo problemów powstało w oparciu o konsultacje Zespołu Programowego Strategii. Członkowie Zespołu mieli za zadanie wygenerowanie najistotniejszych problemów zarówno społecznych jak i gospodarczych, infrastrukturalnych, finansowych czy inwestycyjnych w gminie i ich uszeregowanie pod względem ważności. Przygotowane w ramach projektu scenariusze uwzględniają optymistyczne, neutralne oraz pesymistyczne wersje zdarzeń wraz z ich konsekwencjami dla przewidywanych wyników. Istotą scenariuszy rozwojowych jest pokazanie, na podstawie analizy trendów i ustalenia pozycji rozwojowej, jaki może być obraz Gminy w perspektywie do roku Scenariusze rozwojowe stanowią dla jednostek samorządu terytorialnego użyteczny materiał do tworzenia szczegółowych strategii i planów rozwoju gmin lub do weryfikacji już posiadanych. Dysponowanie scenariuszami (wariantowymi opisami możliwej przyszłej sytuacji gminy) ułatwia planowanie potrzebnych działań i projektów, a równocześnie dostarcza argumentów za wyborem określonych projektów, co ma bezpośrednie znaczenie przy ubieganiu się o ich dofinansowanie z funduszy unijnych. Celem rozdziału Priorytety rozwoju jest określenie priorytetów rozwoju Gminy w perspektywie następnych kilku lat oraz zadań samorządu w obszarze działań na rzecz 5

6 zaspokojenia potrzeb mieszkańców. Główny cel jest założeniem, ujmującym główne kierunki działania samorządu, jednocześnie wskazując priorytety działalności w najbliższych latach, ale przede wszystkim jest wyznacznikiem głównych założeń stawianych przed kolejnymi realizowanymi na terenie gminy projektami, będącymi integralną częścią opracowywanego Programu. Misja Gminy to jej wizerunek w następnych latach, oraz priorytety samorządu dążącego w swych działaniach do zaspokojenia potrzeb społeczności lokalnej. Jest to przesłanie, które najlepiej obrazuje główne kierunki działania samorządu i wskazuje priorytety działalności w najbliższych latach. Na podstawie analizy mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń gminy, biorąc pod uwagę wszystkie zidentyfikowane uwarunkowania została określona wizja oraz misja gminy. Formułując misję gminy określono ideę i ogólny kierunek jej rozwoju. Tworząc wizję gminy określono jakie cechy powinny ją w przyszłości charakteryzować. Drzewo celów składa się z przeformułowania problemów zawartych i opisanych w drzewie problemów oraz analizie SWOT na cele, łączenia ich w związek celów i środków do ich realizacji, a następnie wyboru celu strategicznego. Porządkowanie to służy do zobrazowania interakcji pomiędzy poszczególnymi celami, nadając im strukturę w postaci drzewa celów. Na tym etapie następuje również uzupełnienie o inne cele. Przy określaniu celów zespół ekspercki kierował się tym, aby były one mierzalne i realnie osiągalne. Wskazania w tym punkcie polegają na zamieszczeniu programu w formie tabeli, która zawiera w sobie zadania planowane do realizacji dzięki którym osiągnięte zostaną postawione przed gminą założenia. Punkt ten stanowi szczegółowy wykaz kolejnych zadań służących do realizacji celu. W celu ułatwienia nadzoru i kontroli nad realizacją strategii rozwoju Gminy Daleszyce zaproponowano dla każdego celu strategicznego określonego w drzewie problemów wprowadzenie zestawu kilku obiektywnych mierników pozwalających skutecznie monitorować postępy w realizacji strategii rozwoju. Sposób realizacji strategii i uzyskiwane rezultaty będą kontrolowane poprzez wskaźniki realizacji strategii z rozróżnieniem wskaźników produktu i wskaźników rezultatu. Łącznie zdefiniowano kilkanaście wskaźników produktu wynikających z realizacji strategii i kilkadziesiąt wskaźników osiągniętych rezultatów. Monitoring i ewaluacja strategii polegają na okresowej ocenie stopnia realizacji działań zapisanych w tym dokumencie i wprowadzaniu modyfikacji zgodnie ze 6

7 zmieniającymi się warunkami zewnętrznymi i wewnętrznymi wpływającymi na rozwój gminy. Monitorowaniem wdrażania Strategii zajmować się będzie Komitet Monitorujący, w którego skład wejdą przedstawiciele powołani przez Burmistrza Miasta i Gminy Daleszyce. Komitet monitorujący zostanie powołany zarządzeniem Burmistrza po przyjęciu Strategii przez Radę Miejską w Daleszycach 7

8 2. Charakterystyka społeczno gospodarcza Gminy Daleszyce 2.1. Dane podstawowe Położenie Gmina Daleszyce położona jest w centralnej części województwa świętokrzyskiego, na południowy wschód od Kielc. Przez teren ten przepływają rzeki Belnianka i Lubrzanka; które w okolicy Marzysza łączą się tworząc Czarną Nidę. Pod względem przyrodniczym gmina leży w obrębie mezoregionów: Gór Świętokrzyskich i Pogórza Szydłowieckiego, które wchodzą w skład makroregionu Wyżyna Kielecka. Samo miasto Daleszyce położone jest w odległości ok. 20 km. od Kielc, nad rzeką Belnianką. Pod względem podziału administracyjnego kraju Gmina Daleszyce położona jest w powiecie kieleckim. Siedzibą gminy są Daleszyce. W 2007 roku Daleszyce, po 138 latach, odzyskały prawa miejskie. Aktualnie gmina ma więc charakter gminy miejsko-wiejskiej. Podobny status w powiecie kieleckim ziemskim mają jeszcze trzy inne gminy, tj. Bodzentyn, Chęciny oraz Chmielnik. Spośród wyżej wymienionych gmin miejsko-wiejskich powiatu kieleckiego gmina Daleszyce charakteryzuje się największą powierzchnią 222,18 km². Druga pod względem powierzchni gmina Bodzentyn zajmuje 160,32 km². Pod względem powierzchni również miasto Daleszyce, jako siedziba gminy, wyróżnia się na tle pozostałych gmin miejsko-wiejskich powiatu kieleckiego ziemskiego. Miasto Daleszyce zajmuje powierzchnię 15,5 km². Mniejszą powierzchnię posiadają zarówno Chęciny (14,12 km²), jak i Bodzentyn (8,65 km²) oraz Chmielnik (7,9 km²). Na terenie województwa świętokrzyskiego gminę Daleszyce wyznaczają następujące współrzędne geograficzne: * kraniec północny (sołectwo Mójcza), * kraniec południowy (sołectwo Szczecno), * kraniec wschodni (sołectwo Widełki), * kraniec zachodni (sołectwo Suków). Gmina Daleszyce od zachodu graniczy bezpośrednio z miastem Kielce, od północy z gminami Górno i Bieliny, od wschodu z gminami Łagów i Raków a od południa i południowego - zachodu z gminami Pierzchnica i Morawica, co obrazuje poniższa grafika. 8

9 Rys.nr: 1 Lokalizacja gminy Daleszyce na mapie Polski i województwa świętokrzyskiego. Źródło: Opracowanie własne na podst. Powierzchnia gminy Daleszyce wynosi 222,18 km 2, tj. około 1,9% ogólnej powierzchni województwa świętokrzyskiego. Natomiast spośród wszystkich gmin miejskowiejskich w województwie świętokrzyskim gmina Daleszyce, pod względem wielkości, plasuje się na 7 miejscu wśród 26 gmin miejsko-wiejskich regionu. 9

10 Komunikacja Gmina Daleszyce położona jest w pobliżu dużego węzła komunikacyjnego jaki stanowią Kielce i dlatego większość powiązań zewnętrznych odbywa się poprzez ten węzeł. Połączenia w kierunku Warszawy, Łodzi i Krakowa realizowane są, drogą wojewódzką nr 764 Kielce - Staszów - Połaniec. Droga ta wyprowadza również ruch lokalny z obszaru gminy, a także ruch tranzytowy z Kielc w kierunku Staszowa i Tarnobrzega. Relacje dalekobieżne w kierunku Lublina i Rzeszowa odbywają się drogą powiatową nr Daleszyce - Napęków i dalej drogą krajową nr 74 Sulejów - Kielce Kraśnik, a w kierunku Tarnowa drogą powiatową nr Suków - Borków - Chmielnik do drogi krajowej nr 73 Kielce Tarnów. Połączenia z sąsiednimi ośrodkami gminnymi odbywają się drogami wojewódzkimi i powiatowymi: - nr 764 z Kielcami i Rakowem - odcinek Nr 764 Kielce Staszów Połaniec o długości 23,3 km, oraz powiatowymi - 22 odcinki o łącznej długości 110,852 km - nr Górno - Borków z Górnem, Bielinami, - nr Suków - Borków - Chmielnik z Pierzchnicą - nr Wojciechów - Skrzelczyce z Morawicą Utwardzenie dróg gminnych, tj. będących w zarządzaniu Urzędu Miasta i Gminy (42 odcinki o długości 47,4 km) przedstawia się następująco: o nawierzchni bitumicznej 26,29 km o nawierzchni tłuczniowej 3,04 km o nawierzchni gruntowej 17,17 km wewnętrzne (do pól i siedlisk) około 400 km. 10

11 Układ szlaków komunikacyjnych przebiegających przez gminę Daleszyce obrazuje poniższa grafika. Rys.nr: 2 Połączenia komunikacyjne występujące na obszarze Gminy Daleszyce. Źródło: UMiG Daleszyce Ludność Wg danych statystycznych (dane GUS) gminę Daleszyce, na koniec 2010 r. zamieszkiwało osób, co stanowiło 1,2% ogólnej liczby ludności województwa świętokrzyskiego. Pod względem liczby ludności Daleszyce na koniec 2010 roku znalazły się na 9 miejscu wśród wszystkich gmin miejsko-wiejskich województwa świętokrzyskiego. Ponad 48% potencjału ludnościowego gminy skupiona jest w mieście Daleszyce oraz trzech miejscowościach: Sukowie, Mójczy oraz Niestachowie. Wskaźnik gęstości zaludnienia, w układzie przestrzennym gminy, wykazuje znaczne zróżnicowanie. Odpowiednio, największą gęstość zaludnienia posiadają sołectwa: Brzechów (228,5 osoby/km 2 ), Mójcza (209,1 osoby/km 2 ), Borków (205,7 osoby/km 2 ) oraz Daleszyce (190,9 osoby/km 2 ), zaś najmniejszą wartość wskaźnika posiadają sołectwa: Cisów (15 osoby/km 2 ), Widełki (17,2 osoby/km 2 ), Szczecno (18,4 osoby/km 2 ). 11

12 Liczba ludności gminy Daleszyce ma tendencję wzrostową, co wyraża się zwiększaniem liczby osób z w 1995 r. do osób w 2010 r., tj. wzrostem aż o 13,0%. Wzrost dotyczy liczby ludności zarówno biorąc pod uwagę miejsce zameldowania, jak i faktycznego zamieszkania. Podmioty gospodarcze Z danych statystycznych sporządzonych za ostatnie pięć lat wynika, że w gminie Daleszyce liczba podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON systematycznie rosła. Na koniec 2011 roku w całej gminie zarejestrowane były podmioty, co stanowiło 8,69% ogółu firm zarejestrowanych w powiecie kieleckim. W porównaniu z rokiem 2007 w gminie nastąpił wzrost liczby podmiotów gospodarczych o 177, tj. 17,3%. W żadnej innej gminie miejsko-wiejskiej województwa świętokrzyskiego (porównując potencjał ludnościowy) procentowo nie zanotowano większego wzrostu liczby firm. Wśród ogólnej liczby podmiotów (1 202 jednostek na koniec 2011 roku) największą liczbę stanowiły podmioty prywatne jednostek, tj. 98,17 % ogólnej liczby zarejestrowanych podmiotów. Największymi pracodawcami w Gminie Daleszyce są: HYDROTEST Włodzimierz Głuszek, Zakład Kamieniarski Furmanek Sp. J., LYOVIT, F. H. U. Karol Łosak Autokomis- Pojazdy używane, "Awex" Sp.j, Przetwórstwo Mięsa ZYCHOWICZ, TES Sp. z o.o. Firmy te działają w takich branżach jak: stolarka drewniana, branża mięsna, produkcja liofilizowanej żywności, produkcja materiałów budowlanych. Łącznie zatrudniają kilkaset osób. Firmy te stale się rozwijają, w czym pomocne im są środki z Regionalnego Programu Operacyjnego. Gospodarka lokalna powstaje pod silnym wpływem czynników stymulowanych przez władze centralne i politykę zatrudnieniową prowadzoną w skali wojewódzkiej i skali krajowej. Gospodarka jest dziedziną wiodącą w rozwoju gminy, warunkującą poziom dobrobytu ludności, wpływającą na dochody gminy i pośrednio na typ i stopień urbanizacji. Z analizy danych statystycznych wynika, że lokalna gospodarka opiera się na przetwórstwie przemysłowym, budownictwie (głównie roboty budowlane), handlu hurtowym i detalicznym (głównie handel hurtowy i detaliczny pojazdami samochodowymi; naprawa pojazdów samochodowych oraz handel detaliczny, z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi), a także na transporcie i gospodarce magazynowej. 12

13 Bezrobocie Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Kielcach (stan na r.) liczba bezrobotnych w gminie Daleszyce wynosiła osób (66 osób na 1000 mieszkańców). W powiecie kieleckim liczba bezrobotnych na koniec 2011 roku wyniosła osób (65 osób na 1000 mieszkańców), a stopa bezrobocia wyniosła 18,7% i była wyższa niż w województwie, gdzie zanotowano stopę na poziomie 15,3%. w skali ogólnopolskiej stopa bezrobocia była znacznie niższa niż w powiecie kieleckim czy województwie świętokrzyskim, gdyż wyniosła 12,5%. Biorąc pod uwagę szczegółowe dane udział bezrobotnych kobiet wśród ogólnej liczby osób bez pracy w gminie Daleszyce na koniec 2011 roku stanowił 48,9 %. Osoby pozostające bez pracy powyżej 12 miesięcy stanowiły 30,52% ogółu bezrobotnych. Infrastruktura sieciowa Na koniec 2011r. długość czynnej sieci wodociągowej wynosiła 179,0 km, do której, podłączonych było gospodarstw domowych, instytucji i obiektów działalności gospodarczej. Zużycie wody w gospodarstwach domowych wyniosło 336,3 dam3. Natomiast liczba ludności korzystającej z sieci wodociągowej wyniosła osób, co oznacza że 87% ogółu mieszkańców gminy ma dostęp do sieci wodociągowej. Sieć wodociągowa znajduje się we wszystkich 18 sołectwach. Ujęcia wodne znajdują się w Słopcu, Mójczy, Niestachowie, Smykowie, Sukowie, Niwach i Marzyszu. Gorzej przedstawia się sytuacja jeśli chodzi o skanalizowanie gminy. Łączna długość gminnej sieci kanalizacyjnej na koniec 2010 roku wyniosła 63,6 km, z czego na terenie miasta długość sieci wynosiła 16,2 km, natomiast na terenie wiejskim 47,4 km. Udział gminnej sieci kanalizacyjnej do ogólnej sieci przebiegającej przez województwo świętokrzyskie wynosił 1,88%. Z kanalizacji sanitarnej korzystają sołectwa: Daleszyce, Danków-Wójtostwo, Szczecno, Komórki, Mójcza i część Marzysza (I etap). Od roku 2010 realizowany jest III etap kanalizacji w Marzyszu. Budowa kanalizacji w Sukowie, Marzyszu, Borkowie i Słopcu rozpoczęła się w roku Obecnie gmina Daleszyce nie jest zgazyfikowana. W ramach drugostronnego zasilania miasta Kielce przez teren gminy w rejonie wsi Komórki, Marzysz, Suków oraz Mójcza przebiega sieć gazu wysokiego ciśnienia DN 300 PN 6,3 MPa. W miejscowości Mójcza 13

14 zlokalizowana jest stacja redukcyjno pomiarowa I. Ogółem długość czynnej sieci gazowej przebiegającej przez gminę Daleszyce wynosiła m (stan na koniec 2010 r.) Gmina Daleszyce na tle innych gmin województwa świętokrzyskiego Do opracowania wybrano 10 gmin z terenu województwa świętokrzyskiego: Bodzentyn, Chęciny, Chmielnik, Ćmielów, Miedziana Góra, Morawica, Pawłów, Pińczów, Połaniec, Wąchock. By zestawienie jak najlepiej odzwierciedlało faktyczną pozycję gminy Daleszyce posłużono się złożonym doborem celowym 1. Następujące kryteria uznano za istotne dla opracowania: 1. położenie na terenie powiatu kieleckiego (bliskość stolicy województwa, jako czynnik rozwoju gminy), 2. wiejsko-miejski charakter gminy, 3. bycie siedzibą powiatu, 4. grupa kontrolna inne czynniki. Uznano, że położenie w powiecie kieleckim jest istotną zmienną wpływającą na rozwój gminy, więc do zestawienia weszło 5 gmin z tego powiatu plus Gmina Daleszyce i 5 spoza tego obszaru. Drugą istotną zmienną oddziałującą na rozwój gminy jest wiejsko-miejski charakter, dlatego do zestawienia użyto 7 gmin wiejsko miejskich, 3 wiejskie. Z próby wykluczono gminy miejskie. Uznano porównywanie Gminy Daleszyce z gminami miejskimi za bezzasadne na aktualnym etapie rozwoju gminy. Różnice skali i problemów wydają się zbyt duże. W próbie znalazła się 1 gmina wiejsko miejska będąca jednocześnie siedzibą powiatu. Do badania włączono w charakterze grupy kontrolnej gminę wiejsko-miejską najlepiej rozwijającą się w województwie świętokrzyskim, której głównym czynnikiem rozwojowym jest duży zakład pracy elektrownia, znajdujący się na jej terenie, oraz jedną dobrze prosperującą gminę wiejską z terenu powiatu kieleckiego nie posiadającą obiektywnego mocnego bodźca rozwojowego. W próbie znalazły się wszystkie gminy wiejsko-miejskie z terenu powiatu kieleckiego. Gminy wiejsko-miejskie spoza powiatu kieleckiego podzielono na 2 grupy: a) gminy będące siedzibą powiatu, b) gminy nie będące siedzibą powiatu. Z grupy a) wylosowano 1, z grupy b) 1 Zestawienie nie jest reprezentatywne w sensie statystycznym na podstawie niniejszego zestawienia nie można wnioskować o prawdziwości lub fałszu postawionych hipotez. 14

15 wylosowano 2. Gminy wiejskie podzielono na 2 grupy: a) znajdujące się na terenie powiatu kieleckiego, b) znajdujące się poza powiatem kieleckim. Z każdej grupy wylosowano po 1 gminie. Grupę kontrolną wybrano na postawie Rankingu Zrównoważonego Rozwoju Jednostek Samorządu Terytorialnego przeprowadzonego przez Wydział Nauk Społecznych i Administracji Politechniki Warszawskiej w roku W poniższej tabeli przedstawiono, które gminy spełniają poszczególne kryteria doboru. 1 oznacza, że gmina spełnia dane kryterium, 0, że nie spełnia np. Gmina Bodzentyn położona jest na terenie powiatu kieleckiego, ma charakter wiejsko-miejski, nie jest siedzibą powiatu, nie należy do grupy kontrolnej, gmina Miedziana Góra położona jest na terenie powiatu kieleckiego, nie jest gminą wiejsko-miejską, nie jest siedzibą powiatu, nie należy do grupy kontrolnej. Tabela nr 1: Kryteria doboru próby Bodzentyn Chęciny Chmielnik Ćmielów Miedziana- Góra Pawłów Pińczów Połaniec Morawica Wąchock Objaśnienie numeracji kolumn powyższej tabeli: 1. położenie na terenie powiatu kieleckiego (bliskość stolicy województwa, jako czynnik rozwoju gminy) 2. wiejsko-miejski charakter gminy 3. bycie siedzibą powiatu 4. grupa kontrolna inne czynniki 2 Gmina Morawica w rankingu gmin wiejskich zajmuje 67 miejsce, gmina Połaniec w rankingu gmin wiejskomiejskich zajmuje 15 pozycję. Spośród gmin wiejskich najwyższą pozycję w województwie świętokrzyskim zajmuje gmina Sitkówka-Nowiny. Nie została włączona do grupy kontrolnej, gdyż jej przypadek jest podobny do gminy Połaniec czynnikiem rozwojowym jest duże przedsiębiorstwo cementownia. Gmina Daleszyce zajmuje 510 pozycję w omawianym rankingu. 15

16 W niniejszym zestawieniu posłużono się wskaźnikami charakteryzującymi sytuację społeczną, gospodarczą, infrastrukturalną i finansową gmin. Wszystkie dane pochodzą z Głównego Urzędu Statystycznego, z Banku Danych Lokalnych. Wskaźniki dobrano tak, by były one porównywalne dla gmin o różnej liczebności najczęściej są procentowe lub na 1000 ludności. Poniższa tabela przedstawia charakterystykę wybranych do zestawienia gmin. Daleszyce są największą z nich pod względem zajmowanej powierzchni, Pińczów ma najwięcej mieszkańców, Daleszyce są drugie pod tym względem. Najmniejszą gminą w zestawieniu jest Miedziana Góra, a najmniej mieszkańców zamieszkuje Wąchock. Liczba ludności w gminie Daleszyce wzrasta, tak jest również w 3 gminach: Chęciny, Miedziana Góra, Morawica. Wszystkie te gminy położone są w powiecie Kieleckim. Mają charakter wiejski, albo miejsko-wiejski. Na wzrost liczby ludności niewątpliwie ma wpływ bliskie położenie tych gmin względem miasta wojewódzkiego. Spełniają one w tym przypadku funkcję sypialnianą, przez co zauważalnym stała się migracja nowych mieszkańców. W pozostałych gminach liczba ludności maleje lub utrzymuje się na względnie stałym poziomie (lekko wzrasta, a potem spada). Tabela nr 2: Liczba ludności wybranych gmin i powierzchnia w km Powierzchnia w km 2 Daleszyce 14683* Bodzentyn Chęciny Chmielnik Miedziana- Góra Morawica Ćmielów Pawłów Pińczów Połaniec Wąchock *w 2006 roku Daleszyce nie odzyskały jeszcze praw miejskich 16

17 Wykres nr 1: Liczba ludności wybranych gmin Daleszyce Bodzentyn Chęciny Chmielnik Miedziana Góra Morawica Ćmielów Pawłów Pińczów Połaniec Wąchock Ludność Tabela nr 3: Gęstość zaludnienia na 1 km Daleszyce 66,14 67,41 67,95 68,42 69,11 Bodzentyn 73,53 73,51 73,34 73,55 73,53 Chęciny 115,87 116,11 116,35 116,47 116,76 Chmielnik 81,51 81,54 81,56 81,48 81,14 Miedziana- Góra 142,18 144,69 145,51 146,77 149,15 Morawica 96,11 98,20 99,19 101,13 102,54 Ćmielów 66,22 66,11 65,90 65,63 65,06 Pawłów 110,43 110,09 110,46 110,48 110,46 Pińczów 105,15 104,49 103,85 103,01 103,01 Połaniec 160,40 160,41 160,32 160,12 159,91 Wąchock 85,04 85,16 85,11 84,73 84,56 średnia wojewódzka 108,46 średnia krajowa 122,17 Daleszyce są drugą od końca pod względem gęstości zaludnienia gminą, znajdują się dużo poniżej średniej wojewódzkiej i krajowej, co może stanowić mocną stronę ze względu na fakt, że gmina położona jest w bliskiej odległości od stolicy województwa i przyciąga jej 17

18 mieszkańców jako potencjalna sypialnia dużego miasta. Napływowi ludności z Kielc sprzyja także duża lesistość gminy Daleszyce patrz. tabela 23 i 24. Daleszyce lokują się dużo powyżej wartości wskaźnika krajowego. Wykres nr 2: Gęstość zaludnienia na 1 km Daleszyce Bodzentyn Chęciny Chmielnik Miedziana Góra Morawica Ćmielów Pawłów Pińczów Połaniec Wąchock Tabela nr 4: Saldo migracji na 1000 mieszkańców Daleszyce 4,70 8,09 5,83 3,82 4,76 Bodzentyn -0,68-0,34 0,09 1,53-0,51 Chęciny -1,83 1,29-0,14 0,47 2,23 Chmielnik 0,09 2,50 0,09-1,12-0,52 Miedziana- Góra 6,84 12,95 2,81 6,81 13,22 Morawica 15,38 19,71 8,71 14,83 10,45 Ćmielów -2,82 0,51 1,80 2,07-0,52 Pawłów -4,89-4,84-0,07-2,05-1,59 Pińczów -2,86-5,21-3,89-6,61-4,15 Połaniec -8,48-2,08-4,16-5,00-7,50 Wąchock -5,74 6,59 0,00 2,16 2,74 średnia wojewódzka -2,00 średnia krajowa -0,10 18

19 Gmina Daleszyce ma dodatnie saldo migracji, ale dużo poniżej zwycięzców w tej konkurencji Miedzianej Góry i Morawicy. Do wszystkich tych gmin główny kierunek migracji jest od Kielc. Saldo migracji dla województwa i kraju jest ujemne. Wykres nr 3: Saldo migracji na 1000 mieszkańców Daleszyce Bodzentyn Chęciny Chmielnik Miedziana Góra Morawica Ćmielów Pawłów Pińczów Połaniec Wąchock Tabela nr 5: Wskaźnik obciążenia ekonomicznego liczba osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym Daleszyce 59,6 57,1 55,5 54,1 53,30 Bodzentyn 65,20 63,60 60,90 59,40 58,10 Chęciny 56,20 54,70 54,40 53,80 53,00 Chmielnik 63,00 62,10 61,90 61,40 60,00 Miedziana-Góra 53,40 52,30 51,30 50,30 49,90 Morawica 57,00 55,00 53,20 51,80 50,80 Ćmielów 67,80 65,80 64,80 63,20 62,70 Pawłów 70,50 68,60 67,30 66,60 65,00 Pińczów 59,80 58,60 57,40 56,70 56,70 Połaniec 47,10 45,40 44,20 43,80 43,60 Wąchock 63,60 61,60 62,20 60,80 60,40 świętokrzyskie 57,00 Polska 55,19 19

20 Wskaźnik obciążenia ekonomicznego jest istotny ze względów planowania strategicznego potencjalnych wpływów do budżetu gminy z tytułu podatków, lepszej kondycji finansowej rodzin ze wszystkimi pozytywnymi tego konsekwencjami. Im mniejszy tym lepiej na utrzymaniu osób pracujących pozostaje mniej osób zarówno w wieku przedprodukcyjnym, jak i poprodukcyjnym. Wykres nr 4: Wskaźnik obciążenia ekonomicznego liczba osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym Daleszyce Bodzentyn Chęciny Chmielnik Miedziana Góra Morawica Ćmielów Pawłów Pińczów Połaniec Wąchock Daleszyce pozostają w środku stawki wybranych gmin, ale są poniżej średniej krajowej i wojewódzkiej. Świadczy to o tym, że populacja mieszkańców gminy Daleszyce jest stosunkowo młoda. Korzystnym zjawiskiem jest, oczywiście, obniżanie się wskaźnika obciążenia ekonomicznego, o ile wynika to ze zmniejszenia liczby osób w wieku poprodukcyjnym, a nie przedprodukcyjnym. W Daleszycach mamy do czynienia ze wzrostem liczby osób młodych świadczy o tym dodatki przyrost naturalny. 20

21 Rynek pracy Na obraz rynku pracy w gminie składa się zarówno bezrobocie, jak i sytuacja na rynku przedsiębiorstw. Rynek pracy w gminie położonej blisko dużego miasta nie jest rynkiem zamkniętym. Znaczna część mieszkańców znajduje zatrudnienie w stolicy województwa, a przedsiębiorstwa znajdują tam rynek zbytu. Tabela nr 6: Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie osób w wieku produkcyjnym (%) Daleszyce 14,5 12,2 12,5 11,2 10,3 Bodzentyn 12,4 11,4 11,4 11,1 12,5 Chęciny 13,2 10,8 12,3 13,6 9,6 Chmielnik 15,3 13,7 14,1 13,2 14,7 Miedziana- Góra 12,0 9,7 9,1 8,7 9,7 Morawica 9,0 7,3 7,2 7,0 6,7 Ćmielów 16,1 13,6 11,8 14,4 13,9 Pawłów 11,8 8,7 8,4 10,0 10,5 Pińczów 9,4 6,8 6,2 6,7 6,7 Połaniec 10,9 8,4 7,4 7,4 7,6 Wąchock 15,1 10,3 10,0 14,2 13,3 średnia wojewódzka 12,4 10,3 9,6 10,4 10,2 średnia krajowa 9,4 7,1 6,0 7,7 7,9 Wskaźnik przedstawiony w powyższej tabeli jest lepszy niż stopa bezrobocia dla przedstawienia sytuacji bezrobocia na obszarach wiejskich, gdyż ujmuje tzw. bezrobocie ukryte w rolnictwie, a także osoby niepełnosprawne, które mogłyby pracować, ale ze względów świadomościowych lub społecznych nie szukają zatrudnienia, natomiast wadą jego jest fakt, że do populacji wchodzą osoby niepełnosprawne, które nie mogą podjąć zatrudnienia. Daleszyce znajdują się w środku analizowanej grupy, ale powyżej średniej krajowej, a także wojewódzkiej, choć tutaj minimalnie. Oznacza to, że stosunkowo dużo osób, które mogłyby pracować tej pracy nie podejmuje. Najkorzystniej pod omawianym względem wypadają gmina Morawica i Pińczów, najgorsza sytuacja panuje w gminie Chmielnik i Bodzentyn. 21

22 Wykres nr 5: Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie osób w wieku produkcyjnym (%) Daleszyce Bodzentyn Chęciny Chmielnik Miedziana Góra Morawica Ćmielów Pawłów Pińczów Połaniec Wąchock Analizując rynek przedsiębiorstw w liczbach bezwzględnych gmina Daleszyce plasuje się w czołówce wybranych gmin, jednak gdy spojrzymy na stosunek liczby przedsiębiorstw do liczby mieszkańców, co przedstawia tabela 15, Daleszyce wypadają już gorzej i znajdują się na jednej ze środkowych pozycji. Jeżeli chodzi o rozkład przedsiębiorstw wg sekcji PKB, gmina Daleszyce nie różni się od innych gmin w zestawieniu najwięcej jest podmiotów zajmujących się handlem, budownictwem i transportem, gospodarką magazynową. Dużo jest także przedsiębiorstw zajmujących się przetwórstwem przemysłowym, co jest korzystnym zjawiskiem, jako, że wyroby wysoko przetworzone generują większy dochód dla przedsiębiorstw. W Daleszycach nie ma wielkich zakładów przemysłowych zatrudniających powyżej 250 pracowników, co może być atutem ze względu na migrację do gminy mieszkańców Kielc, a także uniezależnienia rynku pracy od jednego dużego przedsiębiorstwa. W pozostałych gminach także bardzo nieliczne są duże zakłady pracy. Największą liczbę miejsc pracy generują małe i średnie przedsiębiorstwa, co jest normą w gospodarce polskiej. 22

23 Tabela nr 7: Podmioty gospodarcze wg sekcji PKD 2007 Podmioty gospodarcze w 2010r. wg sekcji PKD 2007 Ogółem S i A B C D E F G H I J K L M N O P Q R T Daleszyce Bodzentyn Chęciny Chmielnik Miedziana Góra Morawica Ćmielów Pawłów Pińczów Połaniec Wąchock Sekcja A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Sekcja D - wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do Sekcja B - Górnictwo i wydobywanie układów klimatyzacyjnych Sekcja C - Przetwórstwo przemysłowe 23

24 Sekcja E - dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją Sekcja F - Budownictwo Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa Sekcja I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Sekcja J - Informacja i komunikacja Sekcja K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Sekcja L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Sekcja M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Sekcja N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca Sekcja O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne Sekcja P - Edukacja Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Sekcja R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Sekcja S - Pozostała działalność usługowa Sekcja T - Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Sekcja U - Organizacje i zespoły eksterytorialne 24

25 Budżet gminy Poniższe wskaźniki z jednej strony obrazują bogactwo gminy, jej sprawność zarządzania i pozyskiwania środków, z drugiej w pewniej mierze są miernikiem dobrobytu mieszkańców gminy. Wszystkie gminy wydają więcej niż zarabiają. Największa różnica między wydatkami, a dochodami w przeliczeniu na 1 mieszkańca występuje w gminie Morawica 1050,73, najmniejsza w gminie Daleszyce 151,15 tu jest to wartość poniżej średniej wojewódzkiej 417,76 i krajowej 327,30. Największe dochody w przeliczeniu na 1 mieszkańca osiąga gmina Połaniec, najmniejsze Bodzentyn. Różnica w dochodach w przeliczeniu na mieszkańca między powyższymi gminami jest niemal trzykrotna. Tabela nr 8: Dochody budżetu gminy na 1 mieszkańca Dochody gminy na 1 mieszkańca Daleszyce 1925, , , , ,97 Bodzentyn 1866, , , , ,02 Chęciny 1630, , , , ,67 Chmielnik 2352, , , , ,87 Ćmielów 1942, , , , ,83 Miedziana-Góra 1769, , , , ,75 Pawłów 1999, , , , ,64 Pińczów 1996, , , , ,40 Połaniec 2646, , , , ,49 Morawica 2296, , , , ,04 Wąchock 1775, , , , ,74 świętokrzyskie 2106, , , , ,66 25

26 Wykres nr 6: Dochody budżetu gminy na 1 mieszkańca Daleszyce Bodzentyn Chęciny Chmielnik Ćmielów Miedziana Góra Pawłów Pińczów Połaniec Morawica Wąchock Tabela nr 9: Wydatki budżetu gminy na 1 mieszkańca Daleszyce 1841, , , , ,12 Bodzentyn 1921, , , , ,43 Chęciny 1569, , , , ,18 Chmielnik 2167, , , , ,45 Ćmielów 1919, , , , ,14 Miedziana Góra 1534, , , , ,97 Pawłów 1942, , , , ,58 Pińczów 2153, , , , ,43 Połaniec 2975, , , , ,46 Morawica 2226, , , , ,77 Wąchock 1564, , , , ,79 świętokrzyskie 2201, , , , ,42 Polska 2476, , , , ,00 26

27 Sumarycznie najwięcej środków z budżetu Unii Europejskiej pozyskała gmina Morawica i różnica pomiędzy tą gminą, a pozostałymi jest dwukrotna w stosunku do następnej w kolejności gminy Miedziana Góra, a 10 krotna w stosunku do najgorszej gminy Bodzentyn. Gmina Daleszyce plasuje się na drugiej od końca pozycji, zaraz po niej znajduje się Ćmielów. Wykres nr 7: Wydatki budżetu gminy na 1 mieszkańca Daleszyce Bodzentyn Chęciny Chmielnik Ćmielów Miedziana Góra Pawłów Pińczów Połaniec Morawica Wąchock Tabela nr 10: Środki z budżetu Unii Europejskiej Daleszyce 49731, , , ,21 - Bodzentyn ,90 0, , ,07 - Chęciny 0, , , ,26 - Chmielnik , , , ,80 - Ćmielów ,25 0, , ,29 - Miedziana Góra 0, , , ,76 - Morawica , , , ,92 - Pawłów ,56 0, , ,56 - Pińczów , , , ,39 - Połaniec , , , ,94 - Wąchock , , , ,82-27

28 Wykres nr 8: Środki z budżetu Unii Europejskiej Daleszyce Bodzentyn Chęciny Chmielnik Ćmielów Miedziana Góra Morawica Pawłów Pińczów Połaniec Wąchock Turystyka Liczba turystów odwiedzająca gminę Daleszyce jest stosunkowo mała, czas trwania pobytu jest także niedługi i sytuacja na przestrzeni lat ma tendencję zniżkową. Biorąc pod uwagę walory wypoczynkowe gminy sytuacja wymaga poprawy. Najmniej turystów nocuje w gminie Ćmielów, ale z kolei przebywają oni tam najdłużej. Najwięcej turystów odwiedza gminę Chęciny i Połaniec, przy czym noclegi w Połańcu mają raczej charakter biznesowy niż wypoczynkowy. 28

29 Tabela nr 11: Korzystający z noclegów ogółem (osoba) Daleszyce Bodzentyn Chęciny Chmielnik b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. Miedziana- Góra Morawica Ćmielów Pawłów b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. Pińczów Połaniec Wąchock b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. Wykres nr 9: Korzystający z noclegów ogółem (osoba) Daleszyce Bodzentyn Chęciny Miedziana Góra Morawica Ćmielów Pińczów Połaniec 29

30 Tabela nr 12: Średnia długość pobytu turysty w gminie (dni) Daleszyce 3,21 2,94 2,54 6,52 1,97 Bodzentyn 1,38 1,46 1,63 1,81 2,21 Chęciny 1,56 1,66 1,82 1,82 1,76 Chmielnik b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. Miedziana- Góra 1,68 2,13 1,72 2,15 2,09 Morawica 1,34 1,00 1,00 1,24 1,38 Ćmielów 6,85 11,64 6,33 8,50 7,47 Pawłów b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. Pińczów 2,87 2,88 2,94 3,06 2,57 Połaniec 1,08 1,70 2,74 2,27 2,69 Wąchock b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. Wykres nr 10: Średnia długość pobytu turysty w gminie (dni) Daleszyce Bodzentyn Chęciny Miedziana Góra Morawica Ćmielów Pińczów Połaniec 30

31 Infrastruktura Poniższe tabele obrazują zapotrzebowanie na dalszą rozbudowę sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, a być może budowę sieci gazowej. Różnica między wartością wskaźnika ogólnego, a w miastach wskazuje na jeszcze większą różnicę między dostępem do sieci na terenach miejskich i wiejskich. Podobnie, jak w całej Polsce, także w wybranych gminach różnica ta jest niekorzystna dla obszarów wiejskich poza gminą Wąchock, gdzie lepszy dostęp mają te drugie obszary. Sytuacja jest gorsza pod względem dostępu do kanalizacji sieć wodociągowa w zasadzie nie wymaga już rozbudowy, nie mają do niej dostępu gospodarstwa domowe, które leżą z dala od obszaru zabudowanego i nie przewiduję się budowy wodociągu w te rejony. Konieczne jest natomiast wyrównanie dysproporcji między siecią wodociągową i kanalizacyjną. Gmina Daleszyce znajduje się powyżej wartości wskaźnika dla woj. świętokrzyskiego, a poniżej dla kraju, zarówno pod względem dostępu do sieci wodociągowej, jak i kanalizacyjnej. 31

32 Tabela nr 13: Korzystający z instalacji wodociągowej w ogóle ludności (%) Daleszyce 86,6 86,6 86,8 87,4 87,4 miasto - 86,6 86,7 86,8 86,9 Bodzentyn 81,4 81,4 81,7 81,8 82 miasto 91,9 91,9 92,3 92,4 92,4 Chęciny 89,5 89,6 89,7 89,9 90,1 miasto 96,5 96,5 96,6 96,6 96,6 Chmielnik 77 77,2 79,1 79,4 80,5 miasto 91 91,1 91,3 91,4 91,5 Miedziana-Góra 93,6 93,9 94,1 94,3 94,4 Morawica 92,9 93,2 93,5 93,7 93,8 Ćmielów 82,7 82, ,2 83,2 miasto 83,3 83,5 83,7 83,9 83,9 Pawłów 84,2 84,5 85,5 85,6 85,9 Pińczów 78,4 78,3 78,5 78,6 82,4 miasto 92,3 92,3 92,3 92,4 92,6 Połaniec 96,8 96,9 96,9 96,9 97 miasto 98,7 98,7 98,7 98,8 98,7 Wąchock 84,7 84,9 85,1 85,3 85,4 miasto 80,0 80,6 80,6 80,9 81,1 Świętokrzyskie 82,4 82,8 83,2 83,5 83,9 miasta 94,8 94,8 94,8 94,9 95,0 Polska 86,4 86,7 87,0 87,3 87,5 miasta 94,9 95,0 95,2 95,2 95,3 32

33 Tabela nr 14:Korzystający z sieci kanalizacyjnej w ogóle ludności (%) Daleszyce 31,3 31,3 31,4 34,6 35,1 miasto 31,1 31,1 31,1 32,3 34,9 Bodzentyn 15,6 16,0 19,0 19,0 18,9 miasto 59,7 59,8 64,5 64,5 64,5 Chęciny 22,1 22,4 22,4 22,8 22,9 miasto 68,3 68,5 68,9 69,3 69,3 Chmielnik 45,6 45,9 47,5 48,3 50,0 miasto 79,8 80,1 80,6 80,8 81,1 Miedziana-Góra 35,8 35,8 35,8 36,8 40,4 Morawica 57,2 57,7 59,0 59,6 60,2 Ćmielów 1,2 7,0 9,3 10,8 11,3 miasto 2,9 15,6 21,0 23,5 24,4 Pawłów 22,3 22,7 25,1 25,2 28,1 Pińczów 54,9 54,5 54,3 54,0 55,0 miasto 92,3 92,3 92,3 92,4 92,6 Połaniec 63,3 63,3 63,3 63,1 62,9 miasto 90,5 90,6 90,6 90,6 90,6 Wąchock 45,8 46,5 47,5 48,3 51,0 miasto 55,6 56,4 57,4 58,3 60,1 Świętokrzyskie 45,5 46,1 46,4 46,7 47,4 miasta 83,4 83,3 83,5 83,8 84,0 Polska 59,8 60,3 61,0 61,5 62,1 miasta 84,8 85,0 85,5 85,8 86,1 Podobnie jak w przypadku sieci wodociągowej, także obszar wiejski gminy Wąchock jest bardziej skanalizowany niż miasto Wąchock. Z wybranych gmin tylko 3 posiadają sieć gazową: Pińczów, Połaniec i Wąchock. Największy procent mieszkańców gminy Wąchock ma dostęp do gazu z sieci. W Polsce w 2010r. odsetek korzystających z sieci gazowej wynosił 52,7%, a w miastach 73,0%, w województwie świętokrzyskim 36,4%, w miastach 69,0%. 33

34 Opieka zdrowotna Sytuacja w gminie Daleszyce pod względem dostępności aptek lub punków aptecznych jest poniżej średniej wojewódzkiej i krajowej a w wybranej grupie gmin Daleszyce zajmują 2 od końca miejsce. Taka sytuacja może negatywnie wpływać na poczucie bezpieczeństwa mieszkańców gminy. Tabela nr 15: Ludność przypadająca na 1 zakład opieki zdrowotnej Daleszyce 4894,3 4988,0 5028,0 3037,8 3068,6 Bodzentyn 5882,0 3920,7 3911,7 3922,7 3921,3 Chęciny 3678,8 2457,7 2462,8 2958,4 2118,3 Chmielnik 2893,5 1929,8 2316,2 2314,0 2304,4 Miedziana- Góra 5047,5 3424,3 5165,5 5210,5 5295,0 Morawica 3363,8 1718,5 1735,8 2022,6 1595,1 Ćmielów 2604,7 2600,3 2592,0 3872,0 3838,5 Pawłów 3025,8 2513,8 2522,2 2522,7 2522,2 Pińczów 2488,7 2472,9 2457,7 2194,2 2194,2 Połaniec 4010,0 2406,2 3006,0 6004,5 5996,5 Wąchock 3486,5 3491,5 3489,5 3474,0 3467,0 Powyższy wskaźnik jest najkorzystniejszy w Pińczowie ze względu na fakt, że w mieście powiatowym znajdują się specjalistyczne zakłady opieki zdrowotnej i zakłady stacjonarnej opieki zdrowotnej, co zniekształca obraz dostępności do podstawowej opieki zdrowotnej, co ma przede wszystkim obrazować wskaźnik przedstawiony w powyższej tabeli. Daleszyce plasują się w powyższym zestawieniu w środku rankingu. Najgorzej wypada Połaniec i Miedziana Góra, najlepiej Morawica, choć tutaj również obraz jest zniekształcony przez obecność szpitala w gminie (wskaźnik w 2010r. pomijając szpital wynosi 1794,5). Nie podano średniej wojewódzkiej, ani krajowej ze względu na fakt, że do średnich weszłyby placówki wysoko specjalistyczne, które są nieobecne w małych gminach, co znacznie zniekształca obraz przedstawiony powyższym wskaźnikiem. 34

35 W Pińczowie, jako mieście powiatowym jest 1 żłobek. W pozostałych gminach nie ma tego rodzaju ośrodka. Wykres nr 9: Ludność przypadająca na 1 zakład opieki zdrowotnej Daleszyce Bodzentyn Chęciny Chmielnik Miedziana-Góra Morawica Ćmielów Pawłów Pińczów Połaniec Wąchock Opieka społeczna Zagadnienie opieki społecznej jest ściśle powiązane z rynkiem pracy, ale także różnego rodzaju dysfunkcjami rodziny i specyficznymi problemami poszczególnych osób. Wskaźnik korzystania w pomocy społecznej w gminie Daleszyce jest stosunkowo wysoki 3 pozycja od końca wraz z gminą Ćmielów. 35

36 Tabela nr 16: Udział osób w gospodarstwach domowych korzystających z pomocy społecznej w ludności ogółem (%) Daleszyce 17,5 16,3 Bodzentyn 16,7 12,6 Chęciny 12,9 12,1 Chmielnik 27,1 25,9 Miedziana- Góra 18,8 9,6 Morawica 9,2 7,7 Ćmielów 16,7 16,3 Pawłów 17,7 16,9 Pińczów 10,8 7,9 Połaniec 13,7 14,8 Wąchock 10,1 9,6 świętokrzyskie 13,3 11,9 Polska 9,6 8,7 GUS na powyższy temat prowadzi sprawozdawczość w wybranych latach j.w. Wykres nr 10: Udział osób w gospodarstwach domowych korzystających z pomocy społecznej w ludności ogółem (%) Daleszyce Bodzentyn Chęciny Chmielnik Miedziana-Góra Morawica Ćmielów Pawłów Pińczów Połaniec Wąchock 36

37 Szkolnictwo Dostępność przedszkoli jest ważnym elementem polityki demograficznej gmin, w pewnym względzie warunkuje również powrót młodych matek do pracy po urlopach wychowawczych. Sytuacja w wybranych gminach poprawia się, choć nadal jest dużo gorsza na terenach wiejskich niż w miastach. Daleszyce pod tym względem nie są wyjątkiem, choć wskaźnik jest wyższy niż dla województwa i kraju. Na tle wybranej grupy gmina Daleszyce wypada przeciętnie. Tabela nr 17: Odsetek dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym, w nawiasie podano wartości dla miasta Dzieci w wieku (w mieście) Daleszyce 3-5 lat 13,3 14,0 (63,3) 27,7 (73,3) 39,1(105,4) 69,1 (92,6) 3-6 lat 34,6 27,7 (92,7) 44,8 (105,1) 49,7 (124,2) 68,9 (109,8) Bodzentyn 3-5 lat 18,3 (90,2) 21,9 (97,6) 35,8 (140,0) 40,1 (162,2) 49,8 (125,9) 3-6 lat 39,4 (120,3) 40,4 (127,6) 50,9 (163,2) 51,8 (175,0) 58,2 (139,2) Chęciny 3-5 lat 11,2 (35,7) 13,0 (42,7) 16,5 (48,6) 32,6 (86,7) 54,6 (105,2) 3-6 lat 31,5 (54,2) 28,9 (58,6) 36,2 (67,6) 46,0 (85,7) 61,8 (110,9) Chmielnik 3-5 lat 34,4 (76,9) 40,1 (94,1) 54,7 (119,6) 54,2 (122,9) 58,6 (121,7) 3-6 lat 49,7 (97,9) 56,6 (112,3) 62,7 (132,1) 64,2 (129,8) 65,6 (147,3) Miedziana 3-5 lat 12,4 12,0 14,7 42,9 51,1 Góra 3-6 lat 35,3 34,1 33,7 53,6 57,0 Morawica 3-5 lat 25,0 29,3 27,4 73,0 84,0 3-6 lat 47,8 47,8 47,9 77,6 81,1 Ćmielów 3-5 lat 37,4 (84,6) 32,7 (69,2) 33,7 (64,2) 41,6 (84,0) 47,7 (86,3) 3-6 lat 50,7 (106,1) 53,5 (109,5) 51,1 (94,5) 54,4 (103,0) 59,8 (105,7) Pawłów 3-5 lat 5,2 5,9 13,9 15,2 24,1 3-6 lat 26,0 29,6 34,5 33,2 39,5 Pińczów 3-5 lat 44,4 (69,3) 52,1 (80,0) 59,6 (90,0) 65,9 (95,8) 69,3 (102,6) 3-6 lat 58,6 (81,0) 66,4 (95,4) 69,4 (97,6) 67,3 (97,6) 75,1 (109,1) Połaniec 3-5 lat 59,7 (76,4) 54,0 (71,5) 58,3 (76,0) 75,7 (100,8) 85,5 (114,6) 37

38 Wąchock 3-6 lat 73,2 (90,4) 66,4 (82,9) 70,8 (93,8) 81,7 (103,7) 87,7 (116,7) 3-5 lat 8,3 (22,2) 19,1 (52,0) 24,7 (54,9) 65,7 (82,0) 67,3 (77,4) 3-6 lat 34,1 (60,0) 35,7 (72,9) 40,9 (81,7) 69,8 (91,9) 69,7 (83,5) W 2010r. dla Polski w grupie 3-5 lat odsetek wynosił 64,6 (80,3), a w grupie 3-6 lat 69,9 (83,6), a województwie świętokrzyskim odpowiednio 59,2 (82,4) i 65,1 (86,6). W zestawieniu tym im większa różnica między odsetkiem ogólnym, a w miastach tym większa różnica między miastem, a terenem wiejskim. Większa dostępność przedszkoli dla grupy wiekowej 3-6 lat wynika z obecności oddziałów zerówkowych w szkołach, co z kolei wynika z ustawowego obowiązku szkolnego dla sześciolatków. Szkoły podstawowe w 100% pokrywają zapotrzebowanie we wszystkich gminach co wynika z obowiązków ustawowych. Gimnazja nie w pełni wyczerpują zapotrzebowanie, jeżeli chodzi o liczebność, ale należy brać pod uwagę, że część młodzieży kształcenie na poziomie gimnazjalnym podejmuje w gimnazjach profilowanych sytuujących się w większych miastach. Gmina Daleszyce w pełni zaspokaja zapotrzebowanie na placówki edukacyjne. Kultura Uczestnictwo w różnego rodzaju imprezach jest mniej wymagającą formą korzystania z dóbr kultury, wskaźniki obrazujące zjawisko wypadają znacznie lepiej. Sprawozdawczość z zakresu organizowania różnorodnego rodzaju przedsięwzięć kulturalnych o charakterze masowym była prowadzona tylko w latach 2007 i Spośród gamy przedsięwzięć kulturalnych wybrano 2 o różnym nachyleniu. Wskaźnik ten obrazuje uczestnictwo mieszkańców gminy w szeroko pojętej kulturze (fizycznej i duchowej). W gminach, gdzie nie podano danych nie ma instytucji kulturalnej lub instytucja ta prowadzi działalność innego rodzaju np. muzeum lub kino. W gminach istnieją organizacje społeczne zajmujące się działalnością kulturalną lub sportowo rekreacyjną i turystyczną. Organizowane przez nie imprezy nie zostały ujęte w powyższej statystyce. 38