Raport, Katowice Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Transkrypt

1 Raport, Katowice 2012 Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki w kierunku sieci współpracy Raport, Katowice 2012

3 Opracowanie koncepcji publikacji i redakcja: Barbara Filipczyk, Grzegorz Filipczyk Opracowanie graficzne: Marta Gawin Copyright by Wydawnictwo Pracowni Komputerowej Jacka Skalmierskiego Pszczyńska 44, Gliwice tel , tel. kom fax pkjs@pkjs.com.pl Publikacja jest rezultatem projektu Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki. Sieć współpracy środowisk akademickich z biznesem. współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytetu VIII Regionalne kadry gospodarki, Działania 8.2. Transfer wiedzy, Poddziałania Wsparcie dla współpracy sfery nauki i przedsiębiorstw. ISBN Publikacja dystrybuowana jest bezpłatnie Publikacja dostępna jest w wersji elektronicznej na stronie projektu Printed in Poland, Katowice, styczeń 2012 Publikacja współfi nansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

4 Zawartość 1 Wprowadzenie / Dizajn w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw fanaberia czy szansa na rozwój fi rmy? Jan Klimek / Gospodarka województwa śląskiego, Michał Wójcik / 15 2 O projekcie Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki. Sieć współpracy środowisk akademickich z biznesem. / Cel projektu / Zespół projektowy / 21 3 Główne rezultaty projektu Małgorzata Jabłońska / Społecznościowy Portal Wymiany Wiedzy / Projektowanie strategii produktu na rynku międzynarodowym między standaryzacją a adaptacją, Danuta Babińska / Kulturowe uwarunkowania strategii produktu na rynku międzynarodowym, Aleksandra Nizielska / Wprowadzenie produktu na rynek na przykładzie Samorządowej Elektronicznej Platformy Informacyjnej, Andrzej Plachta / Pojęcia związane z PiWP / Wykazy / Wykaz tabel i rysunków / Wykaz wykresów / Literatura / Raport z badań / 35 4 Artykuły / Subiektywny raport o stanie polskiego wzornictwa, Czesława Frejlich / Innowacyjność źródła oraz znaczenie dla gospodarki, Michał Wójcik / Społeczna odpowiedzialność biznesu a dizajn, Michał Wójcik / 98

5 1 Wprowadzenie 6 Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki w kierunku sieci współpracy 1 Wprowadzenie 7

6 Dizajn może być różnie postrzegany w zależności od konkretnej sytuacji oraz wypowiadającej się osoby. W sytuacjach codziennych mówiąc o dizajnie koncentrujemy się na jego ujęciu przedmiotowym. W takiej sytuacji dizajn utożsamiany jest z projektem dizajn to wynik procesu dizajnu stworzony przez dizajnerów projekt, zawierający wszystkie cechy implementowanego rozwiązania pewnego problemu. Dizajn stanowi podstawę do wprowadzenia tego rozwiązania do użytku i jest przekazywany jego wykonawcom jako baza wymagań i specyfikacji oczekiwanego produktu. Takie wąskie postrzeganie dizajnu jako synonimu do wzoru przemysłowego (wizerunku, konkretnej specyfikacji produktu, jego cechy fizyczne i funkcjonalność - dizajn jest więc traktowany synonimicznie do wzoru przemysłowego) nie wyczerpuje w pełni wszystkiego tego co z dizajnem może być utożsamiane. W opracowaniu mówiąc o dizajnie zazwyczaj będziemy mieli na myśli pewien proces polegający na transformowaniu pomysłów przedstawionych projektantowi w formie wymagań w konkretny produkt, usługę lub innego rodzaju rozwiązanie. W takim ujęciu realizacja procesu dizajnu wymaga zaangażowania interdyscyplinarnego zespołu. Celem procesu dizajnu jest nadanie ideom rzeczywistej formy, atrakcyjnej dla użytkowników i spełniającej swoje funkcje. Dizajn traktowany jest jako swoiste połączenie kreatywności i innowacji. W wymiarze gospodarczym i społecznym dizajn jest obecnie jednym z najważniejszych czynników wpływających na rozwój i wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, miast czy regionów zwiększa ich potencjał oraz buduje ich pozytywny wizerunek. W nowoczesnych społeczeństwach rośnie rola przemysłów kreatywnych. Dizajn nie jest myśleniem o rzeczach, ale o tym jak te rzeczy służą człowiekowi, o sposobach podnoszenia jakości naszego życia, dbałości o zdrowie, komfort życia, dostępność, bezpieczeństwo, jakość życia społecznego, jakość otoczenia i środowiska naturalnego. Coraz częściej dizajn decyduje o sukcesie produktów i usług. Dizajn inspirując wywołuje pozytywne emocje, może zwiększać zadowolenie i aktywność mieszkańców, przez co budować dobry klimat życia, pracy, nauki i biznesu. Kultura dizajnu obejmuje każdą bez wyjątku dziedzinę życia. Pamiętajmy, że dizajn nie jest działalnością artystyczną. To nie tylko estetyka ale realne materiały, technologie, produkty i procesy wirtualne, które cechuje indywidualność, użyteczność i wysoka jakość. Kultura wymaga codziennej dbałości o jakość wszystkiego co nas otacza. Myślenie musi być sensowne i odpowiedzialne, wybiegać w przyszłość. Ciągle zwiększają się nasze oczekiwania, związane z pożytkiem społecznym np. zdrowe lokalne produkty, oszczędność surowców, energii, wody, ograniczanie ilości śmieci, ograniczanie emisji CO 2 itd. Taka postawa społeczna wymaga edukacji od małego, rozwoju wiedzy, świadomości społecznej, kreatywności, rozwoju indywidualności i dobrej współpracy. Wymaga myślenia nie tylko w wymiarze lokalnym, ale również globalnym. 1 Projekt Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki. Sieć współpracy środowisk akademickich z biznesem jest odpowiedzią na wyzwania, przed którymi stoi województwo śląskie w związku ze zmieniającymi się warunkami gospodarczymi. Zostały one zdiagnozowane już kilka lat temu i wskazane między innymi w Regionalnej Strategii Innowacji (RSI) 2, przyjętej przez Sejmik Województwa Śląskiego, jako wynik wielomiesięcznych konsultacji w ramach dialogu obywatelskiego z różnymi środowiskami działającymi na Śląsku. Jednym z celów strategicznych w niej wskazanych jest dizajn 1. Andrzej Sobaś: Prezentacja kierunku Wzornictwo Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Materiały projektowe nieopublikowane 2. Regionalna Strategia Innowacji Województwa Śląskiego na lata , Katowice jako narzędzie służące wzrostowi innowacyjności w regionie. Zwraca się uwagę między innymi na konieczność podniesienia świadomości przedsiębiorców na temat tego zagadnienia oraz zaangażowanie różnych środowisk w proces budowania sieci współpracy. Z badań prowadzonych na użytek ww. strategii na grupie 300 firm wynikało, że niewielka ich liczba ulepszała produkt lub usługę, poprawiając przez to konkurencyjność. Już wówczas sygnalizowano niedostateczny stopień korzystania przez przedsiębiorców z oferty usługi wzornictwa przemysłowego i projektowania użytkowego. Z ankiet wynikało, że jedną z barier jest trudność w dostępie do informacji oraz stosunkowo wysoki koszt skorzystania z takiej usługi. Autorzy dokumentu postulowali w pierwszym etapie zwiększenie świadomości małych i średnich przedsiębiorstw o korzyściach związanych z takimi usługami. Postulowano także stworzenie sieci regionalnej. Sięgając do tego już kilkuletniego dokumentu nie można się oprzeć wrażeniu, że problemy w nim zdiagnozowane są niestety nadal aktualne. Badania zrealizowane w ramach niniejszego projektu Innowacyjny Dizajn w 2011 roku pokazują, że wielu przedsiębiorców nie rozumie pojęcia dizajn, choć jest to jeden z elementów innowacyjności. Wielu przedsiębiorców nie ma świadomości, że zmiana wyglądu ich produktu może mieć kolosalne znaczenie dla wprowadzenia innego myślenia o swoim przedsiębiorstwie. Zazwyczaj mamy do czynienia z sytuacją, w której sam przedsiębiorca decyduje o wszystkim, co dotyczy jego firmy, nie korzystając z usług dizajnerów. Niektórzy wręcz nie dopuszczają myśli korzystania z czegoś, co tak naprawdę może mieć wpływ na ich pozycję konkurencyjną. Warto pamiętać, że jeszcze 20 lat temu większość przedsiębiorców miała pełny portfel zamówień, który realizowali, wyznaczając często odległe terminy. Obecnie ta sytuacja zmieniła się. Na rynku jest ogromna konkurencja w wielu branżach. Wizerunek zewnętrzny firmy, kształt opakowania, estetyka, użyteczność to tylko niektóre cechy decydujące o zainteresowaniu nabywców produktem czy usługą. Dizajn z jednej strony łączy w sobie możliwość kreatywności i pomysłowości artystów, a z drugiej praktyczne przełożenie na działalność firm. Dobre zaprojektowanie produktu może generować bezpośrednio zyski dla przedsiębiorcy. W czasach, gdy szczególną uwagę zwraca się na takie sprawy jak sposób realizacji usługi, wygląd produktu, spełnianie norm ekologicznych, dizajn może odegrać istotną rolę jako narzędzie maksymalizowania zysków. Zagadnienia dizajnu są również szczególnie interesujące z punktu widzenia społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR), która zaczyna odgrywać coraz większą rolę w kulturze zarządzania przedsiębiorstwem. Wyzwania zdefiniowane we wspomnianej RSI nadal aktualne powinny być dziś jeszcze dodatkowo odczytywane w kontekście trwającego kryzysu ekonomicznego i finansowego. Należy pamiętać o tym, że w związku z kryzysem nakłady samorządu, organizacji publicznych i podmiotów prywatnych na działalność badawczo-rozwojową będą ulegały zmniejszeniu. W czasach kryzysu gospodarczego i finansowego problem innowacyjności, a pośrednio także dizajnu, nabiera zupełnie innego znaczenia. Przedsiębiorcy zmuszeni są szukać nowych rozwiązań technologicznych, które umożliwiają obniżenie kosztów produkcji oraz tworzenie nowych produktów. Konsument zmusił przedsiębiorcę do tego, by w swojej strategii uwzględniał choćby nowe wzornictwo, które pozwoli wyróżnić się wśród silnej konkurencji. Dzisiejsze czasy zachęcają także do większej współpracy ze światem 8 Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki w kierunku sieci współpracy 1 Wprowadzenie 9

7 1.1 Dizajn w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw fanaberia czy szansa na rozwójfirmy? Jan Klimek naukowym. Analiza wyników badań zrealizowanych w ramach projektu pokazuje, że w tym obszarze w naszym regionie istnieje potrzeba wykonania ogromnej pracy. Współpraca przedsiębiorców z sektorem badawczo-rozwojowym jest niedostateczna. W opracowaniu skoncentrowano się głównie na prezentacji wyników badań przeprowadzonych w trakcie realizacji projektu. Wprowadzenie zawiera próbę scharakteryzowania roli dizajnu w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji gospodarczej panującej na Śląsku. Zasadniczą część raportu stanowi prezentacja stworzonego w trakcie prac projektowych Społecznościowego Portalu Wymiany Wiedzy oraz przeprowadzonych badań ankietowych dotyczących potencjału eksperckiego w zakresie dizajnu. W pracy zamieszczono również wybrane referaty wygłaszane w trakcie organizowanych w ramach projektu konferencji tematycznych związanych z projektowaniem oraz wprowadzaniem produktów na rynek. Ten kto rozpoznał problem i nic nie robi, żeby go rozwiązać, staje się częścią problemu Sektor MŚP w Unii Europejskiej Unia Europejska w sposób szczególny zwraca uwagę na sektor MŚP. Chociaż europejskie przedsiębiorstwa i przemysł są nowoczesne i z reguły dobrze prosperują, nie mogą pozwolić sobie na ignorowanie postępu techniki i skutków globalizacji. Unijna polityka wobec przedsiębiorstw przyczynia się do zwiększania konkurencyjności i tworzenia nowych miejsc pracy. Szczególny nacisk kładziony jest na potrzeby przemysłu wytwórczego oraz małych i średnich przedsiębiorstw. MŚP zatrudniają dwie trzecie osób pracujących w UE i stanowią 99 proc. wszystkich przedsiębiorstw w Unii, dlatego też w dziedzinie polityki dotyczącej przedsiębiorstw hasłem przewodnim Unii Europejskiej jest zasada najpierw myślmy na małą skalę. Powstały specjalne programy i fundusze, które mają na celu promowanie przedsiębiorczości i podnoszenia kwalifikacji, polepszenie dostępu MŚP do rynków oraz zwiększenie potencjału wzrostu (poprzez umożliwienie im rozwoju zdolności w zakresie badań i innowacji). Jednym z głównych warunków sukcesu polityki unijnej wobec przedsiębiorstw jest zapewnienie właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego. Rynek wewnętrzny, a zwłaszcza swobodny przepływ towarów pomiędzy krajami UE, oznacza, że wszystkie przedsiębiorstwa mają dostęp do większej liczby potencjalnych konsumentów, choć jednocześnie muszą stawić czoła większej konkurencji. Efektem są niższe ceny i większy wybór dla konsumentów, a także dodatkowy wzrost gospodarczy. Jednak aby sprostać zmianom, jakie niesie ze sobą postęp technologiczny, należy stale dostosowywać przepisy w dziedzinie jednolitego rynku. Aby zapewnić wszystkim firmom w UE równe traktowanie, konieczna jest kontrola zapędów państw członkowskich do chronienia swojego przemysłu krajowego. Nadal wiele pozostaje jednak do zrobienia, zanim uda się osiągnąć pełną integrację rynku w dziedzinie najważniejszych usług wsparcia dla biznesu Przedsiębiorczość w Polsce Polska wyróżnia się przedsiębiorczością, o czym świadczyć może wysoka liczba nowo powstałych firm w okresie transformacji. Liczba tych firm w latach zwiększyła się prawie trzykrotnie i w końcu 2007 roku wynosiła już prawie 3,8 miliona. Na tle tych podmiotów wyróżniają się małe i średnie firmy, które stanowią w Polsce 98,9% wszystkich przedsiębiorstw. Z tego 92% to mikropodmioty zatrudniające do 5 osób. Jak wynika z przedstawionych danych statystycznych sektor MŚP oraz mikroprzedsiębiorstw dominuje w naszym kraju, nie może więc być bagatelizowany. Mimo, jak wydawałoby się, sprzyjającej koniunktury wiele małych i średnich firm w Polsce ma problemy i czasami ledwo wiąże koniec z końcem. Uwidoczniło się to zwłaszcza w dobie kryzysu, kiedy wiele firm upadło, a reszta nie myśli o rozwijaniu działalności, tylko o przetrwaniu i żyje z dnia na dzień. 10 Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki w kierunku sieci współpracy 1 Wprowadzenie 11

8 1.1.3 Silna marka W utrzymaniu się firmy na rynku może pomóc stworzenie odpowiednio silnej marki i zbudowanie prestiżu firmy. Silna marka to potęga, jak przekonało się już wielu. Marka, żeby była skuteczna, musi uzyskać osobowość, musi nieść indywidualną obietnicę, lepszą od innych na rynku. To oznacza, że marka musi wyróżniać się od innych, być bardziej wartościowa dla klienta, trudna do podrobienia przez konkurentów i co najważniejsze musi być PRAWDZIWA! Marka musi także tworzyć odpowiednie relacje z konsumentami i posiadać cechy magnesu nie tylko przyciągać, ale i utrzymywać. Wtedy dopiero marka, poza nadaniem jej nazwy i znaku graficznego, zaistnieje na rynku. Samo nadanie nazwy i stworzenie loga jest tylko jedynie oznakowaniem, odróżnieniem, identyfikowaniem. Branding jest bowiem sztuką budowania relacji marki z otoczeniem. Branding jest sztuką wynajdywania właściwych, najlepszych dla firmy korzyści, które prowadzą do wyróżnienia się na rynku i zbudowania potęgi rynkowej. I wcale nie trzeba być liderem we wszystkim. Można umiejscowić się w niszy, posiadać własnych, lojalnych klientów, którzy nie tylko kupują u nas, ale nas polecają, i spokojnie rosnąć. Dopiero wtedy możemy mówić o efektywnym wykorzystaniu marki przekłada się to bowiem nie tylko na marketing, ale i na finanse naszej firmy Jakie są korzyści z brandingu? Posiadanie silnej marki zabezpiecza przed wojnami cenowymi. Te zawsze utrudniają przepływ pieniędzy, osłabiają efektywność firmy i obniżają możliwości rozwoju. Silne marki dają możliwość operowania cenami, tak aby stać się konkurencyjnymi wobec swoich przeciwników rynkowych. Można działać na rynku masowego produktu i utrzymywać ceny lepsze od produktów porównywalnych. Silne marki ustawiają naszą firmę na lepszej pozycji negocjacyjnej w trakcie rozmów z partnerami w interesach. Silna marka daje możliwość licencjonowania. Coraz więcej firm zarządza markami, nie produkując tego, co pod swoją marką sprzedaje. Silna marka zmniejsza skutki kryzysów, utrwala w umysłach klientów dobre wrażenie, a niweluje wady czy usterki produktów. Silna marka przyciąga najlepszych pracowników i dostawców. Któż nie chciałby stać się częścią sukcesu znanej marki. Silne marki czynią z nas atrakcyjnych partnerów biznesowych. Silne marki można przenosić na nowe wyroby. Są gwarancją sukcesów naszych nowych inicjatyw rynkowych pod warunkiem, że poza przeniesieniem nazwy czy loga przeniesiemy także tożsamość marki, jej osobowość, obietnice, wartości, korzyści. Silne marki zwiększają opłacalność prowadzenia działalności gospodarczej. Dzieje się tak dlatego, że wokół silnych marek gromadzi się więcej lojalnych klientów niż przy anonimowych, tanich produktach. Silne marki umożliwiają zdobywanie i egzekwowanie określonych celów i zadań. Wskazane czynniki odnoszą się do wewnętrznych warunków funkcjonowania firmy. Istnieją także zewnętrzne korzyści z posiadania silnej marki i wśród nich można wyróżnić: lojalność klientów jeżeli konsumentami są ludzie lojalni wobec silnej marki, w procesie zakupowym dochodzi do mniejszej migracji, a nawet więcej: inne marki są rzadziej brane pod uwagę; silną markę się poszukuje, poleca innym w tym przypadku klienci są najlepszymi nowymi sprzedawcami; jeżeli marka ma silną pozycję na rynku, konsumenci szybciej akceptują nowe produkty czy usługi oferowane przez firmę ryzyko wprowadzenia nowego produktu pod nową marką jest wielokrotnie wyższe niż pod marką znaną; konsumenci są w stanie poczekać przez pewien czas na produkty danej marki, nie kupując produktu substytucyjnego. Jak widać silna marka to marka nierozerwalnie powiązana z lojalnymi klientami. Lojalność jest naturalnym czynnikiem stosowania brandingu. Nie reklama buduje lojalność czynią to tożsamość marki i emocjonalne powiązanie z nią. Dlaczego więc firmy mają problem z budowaniem silnej marki? W czym tkwi problem? Dlaczego zachodni konkurenci prawie zawsze odnoszą sukces na naszym rynku, a my musimy się tak bardzo napracować, aby wejść na nowe rynki? Dlaczego nie każde działania kończą się takim sukcesem? Dizajn w sektorze MŚP Silna marka to taka, która jest lepsza od konkurencji, lepiej dostosowana do rynku oraz, co najważniejsze lepiej przystosowana do oczekiwań i wartości wyznawanych przez klientów. Branding, aby był skuteczny, musi stanowić integralną cechę prowadzonego biznesu, a racjonalny biznes bierze pod uwagę wszystkie czynniki wpływające na poprawę koniunktury firmy, w tym aktywny marketing, którego elementem jest, nieznany jeszcze wielu naszym przedsiębiorcom, dizajn. W budowaniu silnej marki i prestiżu firmy może pomóc innowacyjny dizajn, ale no właśnie pojawiają się tutaj pewne wątpliwości. Polski sektor małej i średniej przedsiębiorczości w większości zaczynał działalność biznesową we wczesnych latach 90., kiedy rynek dynamicznie się rozwijał trudno było wyprodukować, łatwo sprzedać! Po otwarciu rynku unijnego polscy producenci musieli konkurować z dobrze zorganizowanymi firmami z Zachodu i skoncentrowali się na walce o przetrwanie na rynku. Menedżerowie, którzy wcześniej nie stosowali aktywnych form marketingu, mają dzisiaj trudności ze zbytem, muszą korzystać z usług pośredników i lokalnych dystrybutorów, muszą walczyć o przetrwanie. Wprowadzenie w firmie form aktywnego marketingu wymaga często wprowadzenia radykalnych zmian, a każda zmiana kosztuje. Nasi producenci, borykający się z problemami finansowymi, kadrowymi, dystrybucyjnymi, nie mają środków na unowocześnianie produkcji i wdrażanie nowych wyrobów. W polskich małych firmach dominuje zarządzanie intuicyjne, bez opracowanej strategii rozwoju i odpowiednio zorganizowanej struktury przedsiębiorstwa. Ich właścicielom często brakuje przygotowania i wiedzy z zakresu marketingu i PR. Nawet jeśli czują konieczność takich działań, mogą mieć trudności ze zdefiniowaniem swoich potrzeb. Na chwilę obecną dla polskich małych firm dizajn pozostaje narzędziem nieznanym, wymagającym pomysłu, planu i dodatkowego wysiłku. Mała firma nie ma na to czasu ani środków. Trudno prowadzić działania dizajnerskie, gdy pracy jest za mało na pełne zatrudnienie specjalisty, a za dużo na dodatkowe zajęcie szefa firmy. Ale postawmy sobie pytanie: czy odpowiednie zarządzanie własną marką jest drogie? Postawmy to pytanie inaczej: czy stać nas na poniesienie porażki? Ostatnie kilka lat stopniowo zmienia podejście do zakupów klienci mają wybór i już nie tylko cena przesądza o ich decyzji. 12 Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki w kierunku sieci współpracy 1 Wprowadzenie 13

9 1.2 Gospodarka województwa śląskiego Michał Wójcik Jak poprawić sytuację? Należałoby zacząć od wprowadzenia aktywnego, sensownego marketingu w firmie, który kosztuje niewiele, a wiele może zdziałać. Należy także wytłumaczyć właścicielom, że im wcześniej zaczną planowe działania marketingowe, tym szybciej konkurenci oglądać będą ich plecy. Ale nie zrobi się tego bez dobrego wzornictwa! Nie będzie bowiem aktywnego marketingu bez dobrych projektów nowych wyrobów! To jedna z dźwigni marketingu. Podsumowując rozważania należy stwierdzić, że strategiczny marketing wspierany przez nowoczesny, innowacyjny dizajn umożliwia działania promocyjne i wspomaga rozwój firmy. Dla dobrego zilustrowania znaczenia dizajnu dla rozwoju regionu, należy odnieść się do fundamentalnych dokumentów, które mają znaczenie strategiczne. W pierwszej kolejności jest to Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego przyjęta przez Sejmik Województwa Śląskiego w lipcu 2005 roku, zaktualizowana w lutym 2010 roku. W dokumencie tym funkcjonującym obecnie pod nazwą Śląskie 2020 pokazane są kierunki rozwoju regionu do 2020 roku. Jest wynikiem różnych konsultacji o charakterze społecznym, dla których punktem odniesienia była między innymi postępująca globalizacja oraz rozwój gospodarki w oparciu o wiedzę. Województwo śląskie jest zaliczane do najsilniejszych gospodarczo regionów w Polsce, co ma swoje uzasadnienie w wielu elementach. Po pierwsze, bogactwa naturalne, które w przeszłości decydowały o sile tego regionu, duża ilość uczelni wyższych przygotowujących kadry dla gospodarki, dobra sieć infrastrukturalna oraz duża ilość mieszkańców zamieszkujących stosunkowo niewielką powierzchnię. Na Śląsku wytwarzane jest około14% PKB w skali całego kraju, co daje regionowi drugie miejsce w Polsce po województwie mazowieckim. To przekłada się także na ilość funkcjonujących w tej części Polski małych i średnich przedsiębiorstw, co pozycjonuje region także na drugim miejscu. Innowacyjność w tak uprzemysłowionym regionie nabiera szczególnego znaczenia, podobnie zresztą jak konieczność dobrej współpracy pomiędzy światem akademickim i światem biznesu. Nietrudno dostrzec jednoznaczne oparcie omawianego projektu w najważniejszym dokumencie strategicznym w regionie. Wśród priorytetów Strategii wymieniono bowiem innowacje, technologie oraz działalność badawczo rozwojową. Autorzy dokumentu zwrócili uwagę na globalizację, która spowodowała zniesienie barier w przepływie towarów i usług. Globalizacja wymaga od uczestników gry rynkowej stałego podnoszenia wiedzy i stawania się bardziej innowacyjnym. W tym priorytecie zwrócono także uwagę na konieczność współdziałania sektora badawczo-rozwojowego z przedsiębiorstwami w celu wsparcia sektora biznesu. Dobra współpraca pomiędzy nimi jest warunkiem działania efektywnego systemu umożliwiającego komercjalizację i wdrażanie rozwiązań innowacyjnych. Autorzy wręcz odnoszą się do konieczności stworzenia systemu pomocy w zakresie uzyskiwania patentów. Zgodnie z badaniami prowadzonymi na potrzeby tej Strategii, przedsiębiorstwa w regionie charakteryzują się różnym stopniem poziomu innowacyjności, dlatego postulowali już na poziomie dokumentu stworzenie różnorodnych instrumentów, które umożliwiają zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw, a przez to całego województwa śląskiego. Proponowano wręcz tworzenie sieci współpracy pomiędzy sektorem naukowo badawczym i przedsiębiorstwami. Drugim fundamentalnym dokumentem, który ma znaczenie dla rozwoju regionu i stanowi oparcie dla realizowanego projektu jest, Regionalna Strategia Innowacji Województwa Śląskiego na lata , która została przyjęta przez Sejmik Województwa Śląskiego w lutym 2003 roku. Obecnie trwają prace nad kolejnym dokumentem dotyczącym innowacyjności w województwie śląskim. Jako cel strategiczny zapisano w RSI promowanie wzornictwa i projektowania użytkowego. Niewiele się jednak zmieniło w ciągu ostatnich kilku lat pod względem zrozumienia znaczenia tych pojęć. Z badań prowadzonych na użytek Strategii na grupie 300 firm wynikało, że niewielka ich liczba ulepszała produkt lub usługę, poprawiając przez to konkurencyjność. Już wówczas sygnalizowano niedostateczny stopień korzystania przez przedsiębiorców z oferty usługi wzornictwa przemysłowego i projektowania użytkowego. Z ankiet wynikało, że jedną z barier jest trudność w dostępie do informacji oraz stosunkowo wysoki koszt skorzystania z takiej usługi. Autorzy dokumentu postulowali w pierwszym etapie zwiększenie 14 Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki w kierunku sieci współpracy 1 Wprowadzenie 15

10 świadomości małych i średnich przedsiębiorstw o korzyściach związanych z takimi usługami. Postulowano także stworzenie sieci regionalnej. Nie można oprzeć się wrażeniu, po sięgnięciu do tego kilkuletniego już dokumentu, że problemy w nim zdiagnozowane są niestety nadal aktualne. Oznacza to, że niewiele się zmieniło w ciągu tych lat w zakresie wykorzystania dizajnu jako istotnego elementu poprawiającego konkurencyjność przedsiębiorstw, a przez to przyczyniającego się do rozwoju gospodarczego regionu. Według raportu z realizacji badania Diagnoza ewolucji barier rozwoju sektora MSP w województwie śląskim z 2009 roku, największą branżą w tym sektorze jest handel i naprawy, które obejmują 30% wszystkich przedsiębiorstw. Wśród innych wymienia się: obsługę nieruchomości (14%), budownictwo (11,4%), przemysł (10,2%) oraz transport i łączność (7,7%). W odniesieniu natomiast do branż dominujących w ogóle w gospodarce tego regionu, na pierwszych dwóch miejscach znalazła się branża motoryzacyjna (w 2008 roku około 67% wszystkich samochodów produkowanych w Polsce pochodziło z przedsiębiorstw w województwie śląskim) oraz spożywcza. Branża motoryzacyjna obejmuje jednocześnie cały sektor produkcji podzespołów. Jest to wynikiem silnej restrukturyzacji gospodarki tego regionu i utraty pierwszeństwa branży górniczej i hutniczej. Śląsk z pewnością jest obszarem dużego zainteresowania inwestycyjnego, co jest rezultatem także powstania stref ekonomicznych. Do tego warto dodać jeden z najwyższych wskaźników liczby uczelni w kraju, a zatem lepszy dostęp do wykwalifikowanej kadry oraz atrakcyjne położenie wsparte przez dobrze zbudowaną infrastrukturę drogową. W niedalekiej przyszłości atrakcyjność ta zostanie podniesiona poprzez otwarcie nowych odcinków autostrady północ południe, która będzie krzyżowała się z połączeniem wschód zachód. Dla twórców regionalnych strategii, sektor małych i średnich przedsiębiorstw miał znaczenie szczególne dla rozwoju województwa śląskiego. Wynikało to z roli, jaką odgrywa ten obszar w rozwoju gospodarki regionu. Liczba osób zatrudnionych, stale wzrastająca ilość powstających przedsiębiorstw oraz znaczenie dla rozwoju kraju, powodują, że ze szczególną uwagą należy odnosić się do wprowadzania innowacyjności w tym sektorze. Jeśli chodzi o podział przedsiębiorstw pod względem liczby osób zatrudnionych, to zdecydowaną większość stanowią mikroprzedsiębiorstwa, czyli takie przedsiębiorstwa, w których zatrudnionych jest do 9 osób (około 95%), około 4% stanowią firmy zatrudniające od 10 do 49 osób, a zaledwie 1% stanowią te, które zatrudniają ponad 50 osób. Warto podkreślić, że województwo śląskie zajmuje drugie miejsce w naszym kraju pod względem liczby ośrodków badawczych, na co składa się przeszło 100 jednostek badawczych, 36 jednostek naukowych i badawczo rozwojowych, 46 jednostek rozwojowych i 14 szkół wyższych. Według raportu Badanie wpływu inwestycji w innowacje na konkurencyjność przedsiębiorstw/sektora MSP w województwie śląskim z 2009 roku liczba małych i średnich przedsiębiorstw w 2008 roku w województwie śląskim wynosiła około 430 tysięcy, co stanowiło około 99,9% wszystkich przedsiębiorstw. Od kilku lat liczba ta jest dosyć stabilna. Niemniej liczba małych i średnich przedsiębiorstw przypadających na 10 tysięcy mieszkańców jest niższa niż w innych regionach Polski i wynosi niecałe 990 przedsiębiorstw. W zakresie przedsiębiorstw innowacyjnych, region charakteryzuje się dużym zatrudnieniem w sektorach wysokiej i średnio- -wysokiej techniki w przemyśle, co daje mu poziom podobny do średniej unijnej. Gorsze wyniki ma jednak w sektorze usługowym wysokiej i średniej techniki. Charakteryzuje się też niską liczbą zgłaszanych corocznie patentów. Ze wskazanego powyżej raportu wynika także, że wśród tak zwanych innowacyjnych firm, najwięcej wprowadziło nowy produkt lub usługę, albo znacząco zmodernizowało je (78%), mniej wprowadziło innowację procesową (58%), a jeszcze mniej innowację organizacyjną (35%). Z kolei Raport końcowy z badań ankietowych w zakresie stanu wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego na lata wskazał konkretne bariery, które zdaniem przedsiębiorców utrudniają rozwój firm, co wpływa na innowacyjność regionu: brak przyjaznego dla przedsiębiorców wsparcia finansowego ze strony sektora bankowego; zmiany w przepisach oraz biurokracja w podejmowaniu decyzji. W raporcie podkreślano, że pomimo dużej koncentracji przedsiębiorstw na Śląsku, region ten zajmuje dopiero 5 miejsce w Polsce, jeśli chodzi o poziom innowacyjności. Przedsiębiorstwa z kolei zaliczane do tak zwanych innowacyjnych stanowią tylko nieco powyżej 22% wszystkich przedsiębiorstw. Dane te wydają się być wiarygodne w kontekście badania przeprowadzonego w odniesieniu do dizajnu i nie zmienia tego fakt, że ponad 80% przedsiębiorstw zamierza być innowacyjnymi. Liczą się fakty, a te pokazują, że Śląsk nie jest tak bardzo innowacyjnym regionem, odbiegając od najlepszych regionów w Polsce, nie mówiąc już o średniej unijnej. 16 Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki w kierunku sieci współpracy 1 Wprowadzenie 17

11 2 O projekcie Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki. Sieć współpracy środowisk akademickich z biznesem. 18 Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki w kierunku sieci współpracy 2 O projekcie Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki. Sieć współpracy środowisk akademickich z biznesem. 19

12 2.1 Cel projektu 2.2 Zespół projektowy Niniejszy projekt jest jednym z pierwszych przedsięwzięć w regionie, który w szeroki sposób podejmuje problematykę znaczenia dizajnu dla rozwoju przedsiębiorstw, włączając w ten proces środowiska akademickie z różnych dziedzin oraz firm sektora MŚP. Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki. Sieć współpracy środowisk akademickich z biznesem to projekt, którego głównym celem jest poprawa konkurencyjności firm działających na Śląsku poprzez integrację środowiska biznesowego z naukowym oraz zwiększenie możliwości komercjalizacji badań naukowych. Działania w ramach inicjatywy są ukierunkowane na zwiększenie świadomości przedsiębiorców z korzyści związanych z dizajnem (a dokładnej z projektowaniem i wprowadzaniem produktu na rynek) i stworzenie atrakcyjnej oferty w jego zakresie. Pomagają w tym szkolenia, kursy oraz konferencje tematyczne prowadzone przez specjalistów, a przede wszystkim portal internetowy ułatwiający nawiązanie współpracy między projektantami a firmami. Utworzona w ten sposób i stale rozwijana sieć aktywnej współpracy zapewni poprawę wykorzystania badań naukowych w praktyce poprzez ich absorpcję przez środowisko gospodarcze. Oprócz działań ukierunkowanych na przedsiębiorców, celem projektu jest także krzewienie przedsiębiorczości akademickiej poprzez zwiększenie umiejętności naukowców (projektantów i ekonomistów) w zakresie komercjalizacji wiedzy, a także praktycznego wykorzystania prowadzonych badań naukowych. W projekcie również studenci i absolwenci zdobywają wiedzę między innymi na temat projektowania i wprowadzania produktu na rynek, innowacji, zakładania i prowadzenia firmy (typu spin-out i spin-off) oraz pozyskiwania finansowania zewnętrznego na działalność gospodarczą. Zakłada się, że utworzone w ramach projektu więzi między środowiskiem nauki i biznesu w obszarze projektowania i wprowadzania produktów na rynek w dłuższej perspektywie czasowej wpłyną dodatnio na konkurencyjność śląskiej gospodarki. 1 kwietnia 2010 roku do 31 marca 2012 to okres realizacji projektu Innowacyjny dizajn na terenie województwa śląskiego przez Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach (UEwK), Akademię Sztuk Pięknych w Katowicach (ASP) i Izbę Rzemieślniczą oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Katowicach (IR). Projekt współfinansowany jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Działanie 8.2 Transfer wiedzy, Poddziałanie Wsparcie dla współpracy sfery nauki i przedsiębiorstw). Partnerzy projektu stworzyli komplementarny zespół projektowy, w którym wiedza naukowców Uniwersytetu Ekonomicznego o produkcie (planowanie, analiza opłacalności dizajnu, zarządzanie dizajnem) połączyła się z praktycznymi umiejętnościami pracowników Akademii Sztuk Pięknych w zakresie (prze)projektowania wizerunku (dizajn) produktu w oparciu o bezpośrednie relacje Izby Rzemieślniczej z biznesem (śląskie MŚP) Lider projektu Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach jest jedną z najstarszych uczelni na Śląsku. Powstał w grudniu 1936 roku jako prywatne Wyższe Studium Nauk Społeczno-Gospodarczych. Nauczanie rozpoczęto 11 stycznia 1937 roku na jedynym wówczas Wydziale Organizacji Przemysłowej i tę datę uważa się za początek działalności szkoły. Organizatorem i pierwszym rektorem Uczelni był dr Józef Lisak. UE w Katowicach jest obecnie jedną z pięciu państwowych uczelni ekonomicznych w kraju i największą w regionie kształcącą, w zakresie nauk społeczno-ekonomicznych, ponad studentów na czterech wydziałach: Ekonomii, Finansów i Ubezpieczeń, Informatyki i Komunikacji, Zarządzania. Bazę naukowo-dydaktyczną Uczelni tworzą także takie jednostki jak: Międzywydziałowe Centrum Nauczania i Promocji Języków Obcych, Centrum Informatyczne, Studium Wychowania Fizycznego i Sportu, Studium Pedagogiczne, Biblioteka Główna i biblioteki katedralne, Wydawnictwo Uczelniane, Centrum Badań i Ekspertyz, Centrum Badań i Studiów Europejskich, Centrum Badawcze Społecznego Dialogu Pracy, Akademickie Centrum Kariery, Śląska Szkoła Języków Obcych Ekonomicznych. Absolwenci tej najstarszej i największej w regionie uczelni ekonomicznej są wybitnymi specjalistami poszukiwanymi na rynku pracy. Katowicki Uniwersytet Ekonomiczny zajmuje czołowe miejsca w rankingach szkół ekonomicznych prowadzonych m.in. przez Newsweek czy ACI. Więcej informacji na stronie Partnerzy projektu Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach rozpoczęła działalność 1 września 2001 roku. Wyrosła z doświadczeń i tradycji szkolnictwa artystycznego na Śląsku po ponad 50 wspólnych latach z krakowską ASP. W jej ramach przez pół wieku katowicka szkoła budowała swoją tradycję, początkowo jako Wydział Grafiki, a następnie Filia ASP. Współtworzyła jedno z pierwszych w kraju centrów grafiki warsztatowej i projektowej. To dzięki funkcjonowaniu katowickiej szkoły jako Filii Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie twórcy sztuk plastycznych stali się drugim, obok muzycznego, środowiskiem artystycznym na Śląsku. Nowo powstała uczelnia rozpoczęła swoją działalność jako szkoła jednowydziałowa Wydział Grafiki, Malarstwa i Wzornictwa. Dziś, ta najmłodsza w Polsce Akademia Sztuk Pięknych jest uczelnią dwuwydziałową, z Wydziałem Projektowym (projektowanie graficzne i wzornictwo) i Wydziałem Artystycznym (grafika warsztatowa i malarstwo), na których młodzi adepci sztuki i dizajnu mogą zdobywać wykształcenie w ramach studiów stacjonarnych, 20 Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki w kierunku sieci współpracy 2 O projekcie Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki. Sieć współpracy środowisk akademickich z biznesem. 21

13 niestacjonarnych i zaocznych. Obok tradycyjnych warsztatów, charakterystycznych dla katowickiej ASP, bardzo dynamicznie rozwijany jest obszar związany z nowymi mediami, cyberprzestrzenią i najnowszymi środkami komunikacji. Uzupełnieniem oferty kształcenia są warsztaty i kursy z udziałem wybitnych artystów i dizajnerów z kraju i zagranicy. Uczelnia nie ogranicza swej oferty kształcenia tylko i wyłącznie do studentów. Od kilku lat z wielkim powodzeniem funkcjonuje bowiem Akademia Weekendowa unikatowa w skali kraju forma kursu skierowanego do osób, które zawsze chciały rozwijać swoje zdolności artystyczne, ale z różnych przyczyn nie mogły lub nie chciały tego robić w ramach regularnych studiów, a także kurs przygotowujący do egzaminu wstępnego, przeznaczony dla wszystkich, którzy chcieliby zostać studentami ASP. Organizowane w należącej do ASP galerii Rondo Sztuki wystawy, spotkania, sympozja i koncerty artystów uznanych na całym świecie dopełniają pokazy młodych twórców, studentów dopiero wchodzących w profesjonalny świat sztuki i dizajnu. Miejsce to na stałe już wpisało się w artystyczno-kulturowy krajobraz Katowic i Górnego Śląska. Więcej informacji na stronie: Izba Rzemieślnicza oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Katowicach jest największą na Śląsku i jedną z największych organizacji samorządu gospodarczego w Polsce. Poprzez kilkadziesiąt organizacji terytorialnych zrzesza ponad 8 tysięcy rzemieślników i przedsiębiorców. Jest również najstarszą organizacją oświatową na Śląsku. W swojej już prawie 90-letniej historii (katowicka Izba Rzemieślnicza powstała w 1922 roku) nadała około 300 tysięcy tytułów czeladniczych i ponad 60 tysięcy tytułów mistrzowskich w kilkudziesięciu zawodach. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej stworzyło, między innymi, i dla rzemieślników oraz przedsiębiorców nowe możliwości, które od samego początku Izba pomaga im wykorzystywać. Katowicka Izba Rzemieślnicza zrealizowała kilkadziesiąt projektów współfinansowanych ze środków unijnych, dzięki czemu setki mieszkańców naszego regionu zdobyły pracę, nowe kwalifikacje, czy też mogły rozwinąć swoje firmy. Wielkim sukcesem okazał się projekt: Pierwsza Szychta, który został wybrany przez Komisję Europejską jako jeden z zaledwie pięciu, spośród wielu zgłoszonych z całej Unii Europejskiej, przykładów dobrych praktyk. Izba dba także o przedsiębiorców, którzy istnieją już na rynku i chcą pozyskać fundusze unijne na rozwój własnej firmy, oferując swoje usługi w zakresie przygotowywania wniosków aplikacyjnych i dokumentacji konkursowej, prowadzi również współpracę z izbami rzemieślniczymi i gospodarczymi z Mediolanu, Ankony, Kolonii, Halle czy też Oviedo. Działalność Izby oraz zasługi dla rzemiosła, przedsiębiorców i regionu śląskiego były wielokrotnie nagradzane, między innymi Złotym Laurem Umiejętności i Kompetencji czy też Złotą Odznaką za Zasługi dla Województwa Śląskiego. Izba Rzemieślnicza oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Katowicach została również wybrana przez Gazetę Prawną do grona stu najlepiej rozwijających się organizacji w Polsce, jako jedyny przedstawiciel izb rzemieślniczych i gospodarczych w kraju, a także otrzymała tytuł Dobra Firma Więcej informacji na stronie 22 Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki w kierunku sieci współpracy 2 O projekcie Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki. Sieć współpracy środowisk akademickich z biznesem. 23

14 3 Główne rezultaty projektu Małgorzata Jabłońska 24 Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki w kierunku sieci współpracy 3 Główne rezultaty projektu 25

15 3.1 Społecznościowy Portal Wymiany Wiedzy W ramach projektu Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki. Sieć współpracy środowisk akademickich z biznesem. uruchomiono w marcu 2011 roku Portal Wymiany Wiedzy ( rysunek 1), którego głównym celem podobnie jak całego projektu jest wspomaganie tworzenia sieci współpracy pomiędzy naukowcami, projektantami a środowiskiem śląskiego biznesu. Portal wymiany wiedzy jest odpowiedzią na występujące na Śląsku rzeczywiste potrzeby firm i naukowców w obszarze dizajnu zarówno w kwestii sieciowania współpracy obydwu środowisk, jak i upowszechniania wiedzy na temat projektowania i wprowadzania produktu na rynek. Jest on jednym z trwałych rezultatów projektu Innowacyjny dizajn. Portal umożliwia i ułatwia kontakt głównie pomiędzy przedsiębiorcami zainteresowanymi np. pracą nad wizerunkiem swojej firmy lub projektowaniem i wprowadzaniem produktu na rynek a ekspertami z tej dziedziny. Portal dedykowany jest również osobom zainteresowanym szeroko pojętą dziedziną marketingu, ekonomii czy wzornictwa. Stworzony portal posiada cechy charakterystyczne dla portalu społecznościowego, tj.: możliwość tworzenia profili użytkowników i ich edycję, wyszukiwanie potencjalnych partnerów i tworzenie listy użytkowników, z którymi podjęto współpracę, możliwość zamieszczania zdjęć (tworzenie portfolio), a także wypowiadania się na forum i korzystania z Wiki. Zarejestrowani użytkownicy mogą przeglądać profile innych użytkowników i nawiązywać z nimi współpracę. Funkcjonalności portalu są sukcesywnie rozbudowywane. Portal jest pierwszym tego typu przedsięwzięciem na Śląsku. Ma nie tylko zachęcić do współpracy środowiska naukowe, projektantów, przedsiębiorców oraz studentów, ale także przyczynić się do rozpowszechniania wiedzy z zakresu ekonomii, marketingu oraz dizajnu. Pozwala on również na weryfikację potrzeb i oczekiwań śląskich przedsiębiorców w tej dziedzinie. Szczegółowy opis zakresu oraz funkcjonalności portalu znajduje się w kolejnym podpunkcie opracowania. Natomiast instrukcje dotyczące tego jak utworzyć swój profil na portalu zawarte są w krótkim przewodniku 3 opublikowanym na stronie projektu przewodnik.pdf. W przewodniku zawarte są również informacje nt. tego w jaki sposób można zapoznać się z funkcjonowaniem portalu bez konieczności wcześniejszej rejestracji (za pomocą konta testowego) Cel i zakres portalu Głównym celem portalu społecznościowego jest wspomaganie tworzenia (inicjowanie i rozwój) sieci współpracy pomiędzy ekspertami z zakresu PiWP oraz przedsiębiorstwami. Realizację tego celu zapewnią następujące cele szczegółowe 4 : rejestracja potrzeb przedsiębiorstw (zadań, zleceń) na opracowanie innowacji w obszarze PiWP; udostępnienie kanału komunikacji pomiędzy ekspertami z zakresu PiWP a przedsiębiorcami; transfer wiedzy w obszarze PiWP (w szczególności upowszechnienie wiedzy o najnowszych technologiach i materiałach stosowanych w obszarze dizajnu); 3. Portal Wymiany Wiedzy. Przewodnik dla nowych użytkowników. Materiały projektowe. 4. Gołuchowski J., Kajfosz K.: Specyfikacja społecznego. Op. cit. utworzenie bazy kompetencji ekspertów z obszaru PiWP; utworzenie bazy wiedzy o śląskich przedsiębiorstwach zainteresowanych innowacjami w obszarze PiWP i udziałem w sieci współpracy ekspertów ze środowiska naukowego i biznesu; wspomaganie tworzenia zespołów ekspertów realizujących przedsięwzięcie zlecone przez przedsiębiorstwo w obszarze PiWP, określone jako sieciowanie tworzenie sieci powiązań różnych użytkowników portalu wokół powstającego przedsięwzięcia, zmierzającego do wykreowania nowego wizerunku projektowanego lub przeprojektowanego produktu; prowadzenie monitoringu pracy zespołów, wspomaganie komunikacji i współpracy w zespołach; gromadzenie wiedzy powstałej w wyniku współpracy i realizacji przedsięwzięć w obszarze innowacyjnego dizajnu środowiska naukowego i biznesu w zakresie PiWP. Eksperci zajmujący się projektowaniem i wprowadzaniem produktu na rynek, jak i przedsiębiorstwa mają możliwość tworzenia, z wykorzystaniem dostępnych narzędzi personalizacji, swojego profilu. Zarejestrowani użytkownicy mogą przeglądać profile innych użytkowników i nawiązywać z nimi współpracę. Dzięki temu sukcesywnie powstaje swoista baza ekspertów zajmujących się wprowadzaniem produktów na rynek oraz przedsiębiorstw zainteresowanych wykorzystaniem PiWP w swojej działalności. Społecznościowy Portal Wymiany Wiedzy służy do rozpowszechniania wiedzy z obszaru PiWP. Jego treść jest współtworzona przez użytkowników portalu. Na portalu gromadzona, aktualizowana i udostępniana jest wiedza o 5 : 5. Ibidem projektowaniu i wprowadzaniu produktu na rynek (PiWP) prowadząca do zwiększenia świadomości śląskich firm o potrzebie innowacji w obszarze produktów, zwłaszcza innowacyjnego dizajnu; potrzebach śląskiej gospodarki (zapotrzebowaniu śląskich firm) na usługi ze strony środowiska naukowego kompetentnego w obszarze PiWP; potencjale eksperckim śląskiego środowiska akademickiego w zakresie PiWP; tworzącej się sieci współpracy możliwościach tworzenia interdyscyplinarnych zespołów zdolnych do wykonania zadań w obszarze PiWP. Do gromadzenia i udostępniana wiedzy o PiWP wykorzystane są następujące narzędzia 6 : aktualności (newsy); WIKI 7 o PiWP; mikroblogi prowadzone przez ekspertów z obszaru PiWP lub przedsiębiorstwa. 6. Ibidem 7. typ witryn internetowych, w których treść można tworzyć i zmieniać w prosty i szybki sposób, z poziomu przeglądarki internetowej, za pomocą prostego języka znaczników lub edytora WYSIWYG. Strony wiki, ze względu na swoją specyfikę, są wykorzystywane przede wszystkim do pracy nad wspólnymi projektami, takimi jak repozytoria wiedzy na wybrany temat lub projekty różnych grup społecznych. Nazwa Wiki pochodzi od hawajskiego wyrażenia wiki wiki, oznaczającego bardzo szybko. Źródło: org/wiki/wiki, Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki w kierunku sieci współpracy 3 Główne rezultaty projektu 27

16 Wiedza o potrzebach śląskiej gospodarki jest gromadzona i udostępniania poprzez 8 : Wartością dodaną stworzonego w ramach projektu Portalu Wymiany Wiedzy są 11 : aktualności w szczególności publikowane w nich wyniki badań przeprowadzonych w ramach projektu; profile przedsiębiorstw; tablice ogłoszeń. Do gromadzenia wiedzy o potencjalne eksperckim śląskiego środowiska akademickiego w zakresie PiWP służą 9 : aktualności w szczególności publikowane w nich wyniki badań przeprowadzonych w ramach projektu; profile ekspertów z zakresu PiWP w szczególności opis ich kompetencji; tablica ogłoszeń. Informacje o tworzącej się sieci współpracy są udostępniane poprzez 10 : aktualności (newsy) publikowanie informacji o tworzących się interdyscyplinarnych zespołach oraz wykonanych projektach; tworzenie grup (sieci) i zapisywanie się użytkowników do określonych grup; tworzenie przez zarejestrowanych użytkowników listy osób, z którymi współpracowali. opracowywanie listy kompetencji posiadanych przez poszczególnych ekspertów z zakresu PiWP; opracowywanie listy kompetencji pożądanych dla realizacji danego projektu; dokonywanie ciągłej oceny kompetencji uczestników projektów (sieciowania); dobieranie (sieciowanie) ekspertów z zakresu PiWP dysponujących określonymi kompetencjami do zadania zleconego przez przedsiębiorstwo w oparciu o semantyczną wyszukiwarkę; rejestracja realizacji każdego z przedsięwzięć i ocena jego powodzenia, która wynika między innymi z poziomu kompetencji całego zespołu rejestracja wykonanych przedsięwzięć będzie odbywała się poprzez publikację newsa z jego opisem, natomiast ocena będzie przeprowadzana poprzez badania marketingowe (m.in. ankiety) oraz wyrażanie opinii w komentarzach; optymalizacja struktury przydziału odpowiedzialności i zakresu obowiązków poszczególnych ekspertów z zakresu PiWP do zespołu niezbędne jest zapewnienie weryfikacji i korekty listy opracowanej przez wyszukiwarkę w oparciu o przeglądanie wybranych profili ekspertów z zakresu PiWP; analiza kompetencji przedsiębiorstw w obszarze PiWP, wskazanie luk wiedzy w środowisku biznesu w tym obszarze oraz możliwości ich zapełnienia poprzez podjęcie współpracy z ekspertami z obszaru PiWP. 8. Gołuchowski J., Kajfosz K.: Specyfikacja społecznego. Op. cit. 9. Ibidem 10. Ibidem 11. Ibidem Rysunek 1. Społecznościowy Portal Wymiany Wiedzy Źródło: Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki w kierunku sieci współpracy 3 Główne rezultaty projektu 29

17 3.1.2 Użytkownicy portalu Ze społecznościowego Portalu Wymiany Wiedzy korzystają następujące grupy użytkowników 12 : użytkownicy niezarejestrowani internauci nie posiadający konta na portalu, zarówno ci zainteresowani problematyką PiWP jak także ci, który znaleźli się przypadkowo na portalu, użytkownicy posiadający konto zarejestrowani internauci, w tym: eksperci z obszaru PiWP 13 ; przedsiębiorcy; osoby zainteresowane tematyką PiWP (dokonujące weryfikacji wiedzy); administratorzy portalu; operatorzy bazy wiedzy Charakterystyka profili użytkowników portalu Eksperci zajmujący się projektowaniem i wprowadzaniem produktu na rynek, jak i przedsiębiorstwa mają możliwość tworzenia i personalizacji swojego profilu na Portalu Wymiany Wiedzy. Zawartość profilu każdego użytkownika ma charakter zestandaryzowany składa się z wizytówki i opisu kompetencji Ibidem 13. ekspertem z obszaru PiWP może być zarówno osoba fizyczna jak i osoba prawna, posiadająca kompetencje w zakresie projektowania produktu, technologii produkcji, dizajnu, oceny ekonomicznej produktów, i/lub wprowadzania produktów na rynek. 14. Gołuchowski J., Kajfosz K.: Specyfikacja społecznego. Op. cit. Wizytówka składa się z następujących elementów: dane użytkownika; specjalność; branże; informacje o użytkowniku; wykształcenie; portfolio; mikroblog; grupy (sieci); lista kontaktów. Zawartość danych użytkownika zależy od rodzaju użytkownika, tzn. czy użytkownik jest osobą fizyczną czy przedsiębiorstwem. Osoby fizyczne podają informacje nt. swojego wieku (lub daty urodzenia) a przedsiębiorcy formę prawną swojej firmy (i ewentualnie nieobowiązkowo informacje nt. numeru NIP, REGON i wpisu do KRS/EDG. Ponadto dane użytkownika obejmują: adres pocztowy; numer telefonu; adres strony www; datę rozpoczęcia działalności; rodzaj konta (ekspert z obszaru PiWP lub przedsiębiorca). Element specjalność zawiera informacje o specjalizacji użytkownika portalu. Zawartość tego elementu jest stała i może przyjąć jedną z poniższych wartości: planowanie produktu; dizajn; ekonomia; zarządzanie i marketing; technologie produkcji. Element branże zawiera informacje o branżach, w jakich działa ekspert PiWP lub przedsiębiorstwo. Zawartość tego elementu jest stała i może przyjąć jedną lub więcej wartości z poniższych: artykuły dla dzieci; biuro; budownictwo; dom i ogród; finanse i ubezpieczenia; odzież i tekstylia; opakowania; przemysł i energetyka; rolnictwo i leśnictwo; rozrywka i rekreacja; telekomunikacja; turystyka; usługi; zdrowie i uroda; żywność i używki; inne. Treścią kolejnego elementu informacje o użytkowniku jest charakterystyka użytkownika. Element wykształcenie został udostępniony tylko dla osób fizycznych i zawiera informacje o ukończonych szkołach oraz kursach. Za pomocą elementu o nazwie portfolio użytkownicy mogą tworzyć katalog wykonanych prac (przez siebie jak i dla siebie). Dla każdego projektu możliwe jest utworzenie opisu słownego oraz galerii. Każdy z użytkowników ma również możliwość pisania swojego pamiętnika w postaci mikrobloga, za pomocą którego może zamieszczać krótkie informacje o tym co obecnie robi oraz publikować swoje spostrzeżenia. Dwa ostatnie elementy wizytówki użytkownika: grupy (sieci) i lista kontaktów będą odpowiedzialne odpowiednio za wyświetlenie sieci do jakich użytkownik jest zapisany oraz prezentację listy użytkowników z którymi współpracował. Drugim kluczowym elementem składowym profilu użytkownika jest opis kompetencji. Każdy z zarejestrowanych użytkowników portalu posiada pewne, określone kompetencje. Pozwalają one użytkownikowi na realizację z sukcesem zdefiniowanych zadań. Sieciowanie użytkowników portalu polega na doborze do zespołu interdyscyplinarnego osób o określonych wcześniej kompetencjach. Dlatego też ważne jest zdefiniowanie przez użytkowników posiadanych przez nich kompetencji, które będą weryfikowane przez innych użytkowników. Posiadane przez użytkowników kompetencje zostały podzielone na następujące grupy 15 : kompetencje dziedzinowe; kompetencje branżowe; kompetencje społeczne. Kompetencje dziedzinowe są związane z wiedzą i umiejętnościami z konkretnego obszaru projektowania i wprowadzania produktu na rynek. Ta grupa kompetencji pozwala scharakteryzować ekspertów z zakresu PiWP. Można tu wyróżnić kompetencje z zakresu 16 : planowania produktów; dizajnu; wprowadzania produktu na rynek; ekonomicznych aspektów wprowadzania na rynek; technologii produkcji. 15. Ibidem 16. Ibidem 30 Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki w kierunku sieci współpracy 3 Główne rezultaty projektu 31

18 W skład drugiej grupy kompetencji branżowych wchodzi wiedza i umiejętności związane z produktami określonej branży i obejmuje następujące kompetencje dotyczące 17 : artykułów dla dzieci; biura; budownictwa; domu i ogrodu; finansów i ubezpieczeń; odzieży i tekstyliów; opakowań; przemysłu i energetyki; rolnictwa i leśnictwa; rozrywki i rekreacji; telekomunikacji; turystyki; usług; zdrowia i urody; żywności i używek. Kompetencje społeczne związane są z koniecznością kontaktów z innymi ludźmi. W przedsięwzięciach, które są przedmiotem zainteresowania portalu (sieciowania), nie bez znaczenia są postawy prezentowane przez partnerów, osobowość oraz szersza wiedza wykraczająca poza wiedzę dotyczącą produktu z uwagi na konieczność prowadzenia wielu rozmów i uzgodnień nie tylko biznesowych, ale w kontekście otoczenia projektu. Uwarunkowania oraz umiejętności społecznej komunikacji i współdzielenia zainteresowań partnerów przedsięwzięcia jest kluczem zawiązania relacji, zaufania jak również współdziałania. Portal Wymiany Wiedzy umożliwia również ekspertom prezentację swoich kompetencji społecznych. 17. Ibidem Stworzony w ten sposób układ zawartości informacji o użytkowniku Portalu Wymiany Wiedzy ułatwia gromadzenie wiedzy o kompetencjach śląskiego środowiska eksperckiego w zakresie PiWP, wyszukiwanie osób/przedsiębiorstw potencjalnie zainteresowanych nawiązaniem współpracy oraz udostępnianie, tworzenie i upowszechnianie wiedzy nt. PiWP Funkcjonalność portalu Podczas prac nad specyfikacją Portalu Wymiany WIedzy zostały przyjęte następujące założenia nadające mu cechy charakterystyczne dla portali społecznościowych: możliwość tworzenia profili użytkowników zawierających dane; wyszukiwane potencjalnych partnerów i tworzenie listy użytkowników, z którymi podjęto współpracę; możliwość zamieszczania zdjęć (tworzenie portfolio); występowanie ogólnodostępnego forum; możliwość pisania mikrobloga; możliwość gromadzenia wiedzy w postaci Wiki; bezpłatna rejestracja użytkowników. Zasady korzystania z portalu zawierają zapisy regulaminu portalu dostępne na index.php?id=86. Funkcjonalności portalu zostały podzielone na dziewięć grup: 1. funkcje związane z założeniem konta, profilu i ich edycją; 2. funkcje związane z profilami innych użytkowników; 3. funkcje związane z oceną (komentarze); 4. funkcje związane z komunikacją; 5. funkcje związane w tworzeniem sieci współpracy pomiędzy użytkownikami; 6. funkcje związane z częścią informacyjną portalu; 7. funkcje związane z tablicą ogłoszeń ; 8. funkcje związane z Wiki; 9. funkcje administracyjne. W przypadku użytkownika niezarejestrowanego na portalu do czasu założenia przez niego konta użytkownika może on korzystać z portalu w następującym zakresie: przeglądanie forum; przeglądanie zawartości portalu (informacje o portalu, aktualności związane z działaniami podejmowanymi w ramach projektu, wyszczególnione kategorie); otrzymywanie newslettera (związanego ogólnie z portalem); przeglądanie WIKI o PiWP. Jest to zatem bierne korzystanie z portalu, tj. zapoznawanie się z jego zawartością bez możliwości edycji i tworzenia treści portalu. W przypadku zarejestrowanego na portalu eksperta PiWP i zarejestrowanego przedsiębiorcy zainteresowanych współpracą w obszarze PIWP zakres funkcjonalny portalu jest znacząco rozszerzony i przedstawia się następująco. W ramach stworzonego konta mogą oni edytować swój profil, ustalać zasady własnej polityki prywatności (jakie dane komu udostępniać), redagować zawartość swojego portfolio oraz prowadzić swój autorski mikroblog. W zakresie funkcjonalności portalu związanych z profilami innych użytkowników oraz dokonywaniem oceny (wstawianie komentarzy) zarejestrowany ekspert PiWP czy przedsiębiorca mogą: przeglądać i dodawać komentarze do profili innych użytkowników; przeglądać i dodawać komentarze do portfolio innych użytkowników; przeglądać mikroblogi innych użytkowników; dodawać i edytować własne komentarze do wpisów na mikroblogach; przeglądać aktywności innych użytkowników; dodawać komentarze do swojego portfolio; usuwać komentarze innych użytkowników swojego profilu i/lub portfolio; dodawać komentarze pod newsami. Funkcje związane z komunikacją na portalu oraz sieciowaniem współpracy na portalu, w tym poszukiwaniu osób do współpracy nad konkretnymi przedsięwzięciami (tzw. tablica ogłoszeń ) umożliwiają zarejestrowanemu użytkownikowi: przeglądanie zawartości forum, tworzenie tematów na forum i odpowiedzi na posty; wysyłanie wiadomości prywatnej do innego zarejestrowanego użytkownika, odczyt otrzymanej wiadomości, odpowiedź na nią, przesłanie wiadomości dalej; tworzenie listy użytkowników, z którymi użytkownik współpracował; tworzenie grupy użytkowników; zatwierdzanie grup użytkowników; zapisanie się do grupy użytkowników; wyszukiwanie semantyczne osób, z którymi możliwe będzie podjęcie współpracy; tworzenie i zamieszczanie informacji związanych z utworzonymi zespołami i zrealizowanymi projektami; 32 Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki w kierunku sieci współpracy 3 Główne rezultaty projektu 33

19 3.2 Raport z badań zamieszczanie ogłoszeń typu wykonam lub szukam wykonawcy na tablicy ogłoszeń ; odpowiedź na ogłoszenie typu wykonam lub szukam wykonawcy. Ponadto eksperci PiWP i przedsiębiorcy mogą przeglądać i współtworzyć bazę wiedzy nt. projektowania i wprowadzania produktu na rynek dostępną na portalu. Niniejsze opracowanie stanowi prezentację wyników badań bezpośrednich przeprowadzonych w województwie śląskim w 2011 roku w ramach projektu Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki. Sieć współpracy środowisk akademickich. Badania zostały zrealizowane na zlecenie partnerów projektu (tj.: Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach i Izby Rzemieślniczej oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Katowicach) i miały na celu pozyskanie wiedzy o ekspertach i ich kompetencjach w obszarze dizajnu (a dokładniej w zakresie projektowania i wprowadzania produktu na rynek PiWP) oraz identyfikację potrzeb biznesu w zakresie PiWP, a także określenie barier wykorzystania wiedzy o PiWP w praktyce gospodarczej. Wyodrębnione zostały trzy grupy docelowe, do których adresowano badania: przedstawiciele środowiska nauki naukowcy, studenci i absolwenci z dziedziny planowania produktu, technologii, ekonomii, marketingu i zarządzania; przedstawiciele środowiska nauki naukowcy, studenci i absolwenci z dziedziny dizajnu; przedstawiciele przedsiębiorstw (głównie pracodawcy z sektora mikro i MŚP). Do specyfiki każdej z grup docelowych i potrzeb danego środowiska została przygotowana odrębna metodologia badań. Za przygotowanie, przeprowadzenie i podsumowanie wyników badań odpowiedzialni byli poszczególni partnerzy projektu każdy z nich skoncentrował się na dziedzinie najbliższej jego codziennej aktywności. Zapewniona została tym samym dogłębna znajomość natury analizowanego tematu, co ma bezpośrednie przełożenie na maksymalną użyteczność uzyskanych danych. Dzięki przeprowadzonym badaniom zdefiniowane zostały kompetencje, umiejętności i kwalifikacje ekspertów PiWP, wskazano potrzeby przedsiębiorców wymagające wsparcia środowiska naukowego oraz zarysowane zostały obszary współpracy obydwu grup pozwalające na: poprawę wykorzystania badań naukowych w praktyce poprzez ich absorpcję przez środowisko gospodarcze; zwiększenie umiejętności naukowców (projektantów i ekonomistów) w zakresie komercjalizacji ich wiedzy a także praktycznego wykorzystania prowadzonych badań naukowych. Badania zostały przeprowadzone wśród przedstawicieli śląskiego środowiska akademickiego oraz przedsiębiorstw działających na terenie województwa śląskiego. Bardziej szczegółowe informacje nt. celów poszczególnych badań, grup docelowych, przebiegu badań oraz ich wyników przedstawione zostały w dalszej części publikacji. Niniejsze wyniki mogą stanowić cenne źródło informacji na temat stanu obecnego oraz perspektyw rozwoju współpracy pomiędzy ekspertami dziedzinowymi a MŚP w obszarze projektowania i wprowadzania produktu na rynek na Śląsku. 34 Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki w kierunku sieci współpracy 3 Główne rezultaty projektu 35

20 3.2.1 Potencjał ekspercki Na potrzeby projektu została opracowana i przyjęta następująca definicja eksperta z zakresu PiWP 18 : eksperci zajmujący się tematyką wdrażania nowego produktu na rynek (zarówno z dziedziny ekonomii, dizajnu, jak i technologii produkcji), w szczególności: planiści (inicjatorzy /pomysłodawcy) produktu przedstawiciele firmy zlecającej lub upoważnieni przez nią; dizajnerzy (graficy, styliści, architekci wnętrz, projektanci itp.) opracowujący wizerunek produktu; ekonomiści specjalizujący się w ocenie ekonomicznej produktu; technolodzy projektujący technologię (wykonanie) produktu; marketingowcy specjaliści od wprowadzania produktu na rynek. Badania bezpośrednie skierowane do przedstawicieli śląskiego środowiska akademickiego zostały odrębnie opracowane dla dwóch grup ekspertów PiWP: przedstawicieli środowiska nauki z dz iedziny planowania produktu, technologii, ekonomii, marketingu i zarządzania; oraz przedstawicieli środowiska nauki z dziedziny dizajnu. Za przygotowanie i przeprowadzenie badania ekspertów z dziedziny planowania produktu, technologii, ekonomii, marketingu i zarządzania odpowiedzialny był Uniwersytet 18. Gołuchowski J., Kajfosz K.: Specyfikacja społecz nego portalu transferu wiedzy o projektowaniu i wpro wa dzaniu produktów na rynek. Dokumenty projektowe nieopublikowane. Ekonomiczny w Katowicach. Badanie zostało przeprowadzone w okresie od stycznia do sierpnia 2011 roku. Z kolei za badanie przedstawicieli środowiska nauki w obszarze szeroko rozumianego dizajnu, przeprowadzone od maja do września 2011 roku, odpowiedzialna była katowicka Akademia Sztuk Pięknych. Szczegóły dotyczące przyjętej metodologii badań, charakterystyka poszczególnych grup docelowych oraz prezentacja uzyskanych wyników badań zawarta jest w kolejnych punktach Zagadnienia badawcze Ze względu na fakt, że w języku potocznym, w publikacjach prasowych, w radiu, telewizji, często również w dokumentach oświatowych spotkać można stosowane zamiennie kluczowe terminy takie jak: kompetencje, umiejętności, kwalifikacje, uprawnienia i obowiązki, 19 na potrzeby projektu przyjęta została nastepująca definicja kompetencji. Kompetencja to zestaw składający się z 20 : opanowanej wiedzy z danego zakresu (wiem co); umiejętności (wiedza proceduralna wiem jak i potrafię); postawy (chcę i jestem gotów wykorzystać swoją wiedzę). 19. Sieniewska B.: Raport zawierający analizę wyników przeprowadzonych badań w ramach zadania 3: Zgromadzenie wiedzy o ekspertach i ich kompetencjach z dziedziny planowania produktu, technologii, ekonomii, marketingu i zarządzania baza wiedzy o ekspertach. Dokumenty projektowe nieopublikowane. 20. Kossowska M., Sołtysińska I.: Szkolenia pracowników a rozwój organizacji, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002, s. 14. Niektórzy autorzy do tego zestawu dodają jeszcze cechy osobowości jako czwarty element kompetencji 21. Z powyższej definicji wynika zatem, że umiejętności to jeden ze składników kompetencji, ale nie jedyny. Kwalifikacje utożsamiane są z wykształceniem, zawodowym stażem pracy oraz umiejętnościami pracownika. Bardzo istotne jest zestawienie tych trzech elementów. Kompetencje są pojęciem szerszym od kwalifikacji obejmują ogół trwałych właściwości człowieka, tworzących związek przyczynowo-skutkowy z osiąganymi przez niego wysokimi lub ponadprzeciętnymi efektami pracy, które mają wymiar uniwersalny 22. Uprawnienia to możliwość podejmowania decyzji w ramach zajmowanego stanowiska, a obowiązki wynikają z zapisów umowy o pracę czy innej formy zatrudnienia. Zdolność wykorzystania przez człowieka jego wiedzy, umiejętności, systemu wartości i cech osobowości, w związku z zajmowaniem przez niego określonego stanowiska pracy, stanowi przeważnie o sukcesach osiąganych w pracy. W życiu codziennym działamy na dwóch płaszczyznach: jedna to nabywanie kompetencji, a druga to ich wykorzystywanie. Kompetencje nie są cechami stałymi. Zmieniają się wraz z doświadczeniem oraz rozwojem zawodowym i życiowym człowieka. Nie ma więc możliwości określenia raz na zawsze czy ktoś daną kompetencję posiada lub nie. Sam pomiar kompetencji jest złożonym procesem, ale większość teoretyków 21. Whiddett S., Hollyforde S.: Modele kompetencyjne w zarządzaniu zasobami ludzkimi, Oficyna Ekonomiczna, Kraków Pocztowski A.: Zarządzanie zasobami ludzkimi. Strategie procesy metody, PWE, Warszawa 2003, s zgadza się z tym, że obiektywnie można tego dokonać jedynie na podstawie zbioru obserwowalnych zachowań 23. Grzegorz Filipowicz proponuje podział funkcjonalny kompetencji, który wyróżnia 24 : Kompetencje osobiste związane z indywidualną realizacją zadań. Poziom tych kompetencji wpływa na ogólną jakość wykonywanych zadań, decyduje bowiem o szybkości, adekwatności i rzetelności podejmowanych zadań, np.: dążenie do rezultatów; elastyczność myślenia; gotowość do uczenia się; kreatywność; myślenie analityczne; otwartość na zmiany; podejmowanie decyzji; radzenie sobie ze stresem; rozwiązywanie problemów; rozwój zawodowy; samodzielność; sumienność; zarządzanie czasem. Kompetencje społeczne wpływają na jakość wykonywanych zadań związanych z kontaktem z innymi ludźmi. Poziom tych kompetencji decyduje o skuteczności współpracy, porozumiewania się czy też wywierania wpływu na innych. Należą do nich np.: budowanie relacji z innymi; dzielenie się wiedzą i doświadczeniem; 23. Sieniewska B.: Raport zawierający analizę, op. cit. 24. Filipowicz G.: Zarządzanie Kompetencjami Zawodowymi, PWE, Warszawa 2004, s Innowacyjny dizajn lokomotywą śląskiej gospodarki w kierunku sieci współpracy 3 Główne rezultaty projektu 37