INSTRUMENTY POLITYKI HANDLOWEJ

Transkrypt

1 INSTRUMENTY POLITYKI HANDLOWEJ

2 Instrumenty polityki handlowej taryfowe (cła), nietaryfowe: środki parataryfowe subsydia eksportowe (premie) dumping opłaty wyrównawcze kontyngenty taryfowe podatek importowy środki pozataryfowe ograniczenia ilościowe (kwoty ilościowe), licencje importowe (eksportowe), dobrowolne ograniczenia eksportu (VER)

3 CŁO opłata pobierana przy przekraczaniu przez towar granicy celnej danego kraju jest to określony przez władzę państwową lub organ międzynarodowej organizacji gospodarczej (unii celnej), w akcie prawnym, obowiązek opłacenia należności za towar znajdujący się w obrocie towarowym z zagranicą, a wprowadzany na dany obszar celny (państwa lub organizacji) albo też z niego wyprowadzany przymusowa opłata (danina publiczna) bezzwrotna

4 CŁO umowne autonomiczne

5 Rodzaje ceł: kryterium: kierunek handlu importowe eksportowe (przepisy martwe w UE) tranzytowe (zabronione Konwencją Barcelońską 1921 r.) CŁO cel fiskalne ochronne preferencyjne dyskryminacyjne ad valorem sposób obliczania specyficzne mieszane

6 Rodzaje ceł: ze względu na kierunek handlu: cła importowe opłaty pobierane przy imporcie danego towaru cła eksportowe opłaty pobierane przy wywozie towarów cła tranzytowe opłata pobierana od towarów zagranicznych przewożonych przez obszar danego kraju kryterium celu: cła fiskalne ich celem jest uzyskanie wpływów do budżetu państwa cła ochronne ich celem jest ochrona rodzimych producentów przed konkurencją zagraniczną

7 Rodzaje ceł cd.: z punktu widzenia sposobu obliczania: cła ad valorem cła specyficzne cła mieszane ustalane są od wartości towaru, np. 15% cło nakładano na importowane samochody stawka celna ustalana od ilości danego towaru np. 3 zł od tony węgla - łączą w sobie cechy ceł wartościowych i specyficznych, np. płaci się 10% od wartości towaru i jeżeli przekroczona zostanie pewna ilość to należy zapłacić jeszcze 15$ za tonę lub przy przywozie na polski obszar celny samochodów z UE 15% od wartości samochodu plus minimum 535,7 EUR/szt

8 Rodzaje ceł cd.: Ze względu na relacje między państwami Cła minimalne stosowane w stosunku do krajów, które otrzymały tzw. klauzulę największego (najwyższego) uprzywilejowania (KNU) Cła maksymalne dotyczą tych państw, które nie uzyskały klauzuli największego uprzywilejowania i są z założenia większe od ceł minimalnych

9 Obrót zagraniczny dzielimy na: Handel wewnętrzny Handel zewnętrzny Handel wewnętrzny (wewnątrzunijny)- obrót wewnątrz Wspólnoty Europejskiej i wiąże się ze zniesieniem konieczności odprawy celnej, ograniczeń ilościowych i zakazów przywozu lub wywozu w przepływie towarów między krajami członkowskimi. Unia celna brak kontroli celnej na granicach; Zniesienie opłat celnych Zniesienie obszaru celnego Polski W miejsce obszaru celnego pojawiło się terytorium celne UE (obejmujące wszystkie kraje UE) Handel zewnętrzny (pozaunijny) wszystkie transakcje związane z przemieszczaniem się towaru przez granice celne WYJĄTKI UE podpisała kontrakty z niektórymi krajami tworząc unię celną : Turcja San Marino Andora Po 1 maja 2004 r. politykę celną kreuje UE Rada i Komisja UE ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny oraz Wspólnotową Taryfę Celną

10 Formy (stadia) międzynarodowej integracji gospodarczej strefa wolnego handlu likwidacja ceł i ograniczeń pozataryfowych autonomiczna taryfa zewnętrzna unia celna likwidacja ceł i ograniczeń pozataryfowych jednolita taryfa celna zewn. wspólny rynek likwidacja ceł i innych ograniczeń jednolita taryfa celna zewn. swoboda przepływu czynników prod. unia walutowa unia celna unifikacja polityki walutowej unia ekonomiczna likwidacja ceł i innych ograniczeń jednolita taryfa celna zewn. swobodny przepływ czynników prod. wspólna waluta harmonijna polityka podatkowa, monetarna, społ. unia polityczna unia ekonomiczna koordynacja polityki zagranicznej

11 Ewolucja integracji w Europie Zach.

12 Krótkookresowe efekty strefy wolnego handlu i unii celnej efekt kreacji (trade creation) zastąpienie produkcji krajowej przez tańsze towary (sprowadzane bezcłowo) z importu z krajów członkowskich efekt przesunięcia handlu (trade diversion) zmienia się struktura kierunkowa importu poszczególnych krajów członków unii celnej, zwiększa się w nim udział krajów należących do niej, a zmniejsza się udział krajów trzecich.

13 Długookresowe efekty strefy wolnego handlu i unii celnej Efekty skali produkcji Wpływ na efektywność gospodarowania (dzięki większej konkurencji) Wpływ na wielkość przedsiębiorstw (fuzje) Efekty uczenia się

14 Zakazy i ograniczenia w zagranicznym obrocie: Zakazy embargo eksportowe lub importowe np. na teren UE zakazem przywozu objęte są odpady niebezpieczne, azbest, surowce radioaktywne Ograniczenia dotyczą np. przywóz mięsa na teren UE wymaga dołączenia do dostawy świadectwa zdrowia i poddania przesyłki kontroli weterynaryjnej i sanitarnej na granicy UE. kontyngenty przywozu: stal z Rosji i Ukrainy tekstylia z Białorusi i Dalekiego Wschodu porcelana i obuwie z Chin mocznik i saletra amonowa rury z poliestru

15 Preferencje w zagranicznym obrocie towarami: Instrumenty systemu preferencji : 1) Zawieszenie ceł; 2) Zawieszenie autonomicznych kontyngentów taryfowych; Leży to w gestii Komisji Europejskiej. Redukują obciążenia celne stwarzają udogodnienia finansowe importerom; O ich ustanowienie zabiegać mogą podmioty gospodarcze, jeśli pozwolą zaoszczędzić nie mniej niż euro. 3) Uprzywilejowane traktowanie taryfowe stosowanie obniżonych lub zerowych stawek celnych ze względu na końcowe przeznaczenie towarów. Dotyczy to takich przeznaczeń jak np.. filetowanie ryb, składanie rowerów.

16 Klauzula największego (najwyższego) uprzywilejowania (KNU) Klauzula ta, stosowana pocztkowo przez Stany Zjednoczone, a obecnie przez wszystkie państwa WTO, zobowiązuje do traktowania partnera lub parterów tak samo, czyli nie gorzej niż najbardziej uprzywilejowanego. Jeżeli kraj A posiada KNU z krajami B i C, to obniżenie ceł przez kraj A w stosunku do kraju B, jest automatycznie przenoszone na stosunki z krajem C, i odwrotnie;

17 System preferencji stosowany przez UE wynika z umów: Umów międzynarodowych o wolnym handlu obejmuje kraje : Algieria, Autonomię Palestyńską, Chile, Egipt, Izrael, Jordania, Liban, Maroko, Meksyk, Norwegia, RPA, Syria, Tunezja Porozumienia zawartego z Europejskim Obszarem Gospodarczym ( Norwegia, Islandia, Lichtenstein) Układu ACP układ ten skupia kraje Afryki, Karaibów, Pacyfiku w liczbie 77 np.. Dominikana, Haiti, Jamajka, Kenia itd.. W ramach pref.umów należy udokumentować pochodzenie: Deklaracją o pochodzeniu, na fakturze eksportowej, kiedy kwota wartości towaru NIE przekracza 6000euro Świadectwem EUR 1 wystawianym na towary o wartości ponad 6tys. Euro

18 Przykład Układ ACP Przykładem funkcjonowania preferencji w ramach układu ACP jest tzw. zjawisko wojny bananowej banany z Ameryki Płd. mimo lepszej jakości są objęte wyższym cłem niż te z Afryki

19 Preferencje celne jednostronne w postaci obniżonych stawek: Dotyczy towarów pochodzących z krajów bałkańskich np.macedonia Układ OCT zrzesza kraje i terytoria zamorskie np. Polinezja, Kajmany, Wyspy Dziewicze System GSP oparty na koncepcji pomocy dla krajów słabo rozwiniętych i rozwijających się ok.160 najbiedniejszych krajów świata

20 Niepreferencyjne pochodzenie towarów W przypadku, gdy w produkcję towaru jest zaangażowanych więcej krajów niż jeden, przyjmuje się, że pochodzi on z kraju, w którym został poddany ostatniej istotnej ekonomicznie uzasadnionej obróbce, w wyniku której on powstał lub która stanowiła istotny etap jego wytworzenia.

21 Taryfa celna W związku z akcesją do Unii Europejskiej zastosowanie znalazła: Wspólna Taryfa Celna Unii Europejskiej (Common Customs Tariff CCT) - stawki konwencyjne, wynikające z zobowiązań UE związanych z przynależności do WTO jej rozszerzona wersja tzw. użytkowa, czyli Zintegrowana Taryfa Celna Wspólnoty Europejskiej (Integrated Tariff of the European Communiteies TARIC). Polska odmiana tego systemu występuje pod nazwą ISZTAR dodatkowo zawiera dane dotyczące VAT i akcyzy.

22 Unia celna i zewnętrzna taryfa celna

23 Wartość celna towaru Jest ona określana w celu ustalenia kwoty wynikającej z długu celnego oraz innych należności pobieranych przez organ celny, jak również stosowania środków polityki handlowej. Wartość celna towaru jest potrzebna do naliczenia cła, które należy zapłacić w związku z przekraczaniem granicy polskiego obszaru celnego

24 Wartość celna Jej podstawę stanowi cena należna lub zapłacona za towar sprzedany na eksport do UE -> zasada ta zwana jest sale for export ( do niedawna wartość celna = cena sprzedaży, po której przywożono towar) Cena należna za towar powinna wynikać z faktury do zgłoszenia celnego SAD jeśli jest ona odrzucona to wartość towaru ustala się metodami: Metodą towarów identycznych Metoda towarów podobnych Metoda cen jednostkowych Metoda kalkulacyjną - opiera się na wiedzy w zakresie kosztów wytworzenia Metoda tzw. ostatniej szansy cenę krajową pomniejsza się o uiszczane cło i podatki

25 Wartość celna towaru Aby móc ustalić wartość celną towaru należy rozróżniać pojęcia: towary identyczne...towary wytworzone w tym samym kraju, będące takimi samymi pod każdym względem, włączając cechy fizyczne i renomę, jaką posiadają. Nieznaczne różnice w wyglądzie zewnętrznym nie są przeszkodą do uznania towarów za identyczne, jeśli odpowiadają one pod innym względem niniejszej definicji; towary podobne...towary wytworzone w tym samym kraju, które, nie będąc podobnymi pod każdym względem, posiadają podobne cechy i skład materiałowy, co pozwala im pełnić te same funkcje i być towarami handlowo zamiennymi. Jakość towarów, znak towarowy i renoma, jaką posiadają, są czynnikami, które należy uwzględniać przy ustalaniu podobieństwa towarów; towary jednostkowe metoda to obejmuje ceny gotowego, podobnego lub identycznego produktu sprowadzanego z tego samego regionu

26 Skutki stosowania ceł: wzrost cen towarów, na które nałożono cło spadek popytu na towary obłożone cłem spadek sprzedaży towarów obłożonych cłem możliwe zmniejszenie produkcji tych dóbr możliwy spadek konsumpcji dóbr wzrost cen towarów zagranicznych może spowodować wzrost produkcji ich krajowych odpowiedników, a w dalszej konsekwencji wzrost zatrudnienia w danej gałęzi zagraniczni producenci w konsekwencji wprowadzenia ceł muszą obniżyć sprzedaż lub ceny krajowi konsumenci płacą wyższe ceny za dobra importowane

27 Ekonomiczne skutki cła (mały kraj) Efektem wprowadzenia cła jest wzrost ceny importowanego dobra z poziomu Pś do Pc. W rezultacie następuje zmniejszenie popytu na importowany produkt z poziomu Q2 do poziomu Q4. Rośnie podaż krajowa produktu z poziomu Q1 do Q3. Import dobra zmniejsza się więc z poziomu Q2-Q1 do Q4-Q3. Wprowadzenie cła powoduje cztery efekty: a redystrybucyjny efekt cła korzyści krajowych producentów [sprzedaż (Q1) x cena (Pś)] - nadwyżka producenta wynikająca ze wzrostu cen i liczby sprzedanych aut b efekt protekcyjny cła, polegający na wzroście produkcji dobra przez mało efektywnych producentów krajowych, którzy przed wprowadzeniem cła nie produkowali; konsumenci muszą płacić więcej za samochody importowane c efekt fiskalny cła, korzyści budżetu państwa wynikające z wpływów z ceł [pole prostokąta c = import(q4-q3) x cła(pc-pś)] d efekt konsumpcyjny cła straty ponoszone przez konsumentów, którzy po wprowadzeniu cła nie kupią aut po wyższej cenie Pś (a wcześniej kupowali auta po Pc) Straty konsumentów Korzyści producentów Korzyści budżetu państwa a + b + c + d a c a b c d Straty netto b + d

28 Ekonomiczne skutki cła (duży kraj) Po wprowadzeniu cła następuje wzrost ceny dobra X (P c ). Popyt krajowy na dobro X obniża się z Q 2 do Q 4, a produkcja dobra X wzrasta z Q 1 do Q 3. Następuje spadek importu dobra X z (Q 2 -Q 1 ) do (Q 4 -Q 3 ) a cena eksporterów obniża się do P d. e część cła, która jest płacona przez eksportera (terms of trade cła) terms of trade cła Jeżeli eksporterzy obniżą ceny a w dużym kraju w tym samym okresie ceny nie ulegną zmianie to spowodowany wprowadzeniem ceł spadek cen towarów importowanych prowadzi do poprawy relacji cen w eksporcie i imporcie danego kraju. Jeżeli e > b+d to cło przyniesie korzyści Straty konsumentów Korzyści producentów Korzyści budżetu państwa Korzyści z poprawy terms of trade a + b + c + d a c e Straty netto b + d - e e > b + d wprowadzenie cła przynosi korzyści

29 CŁA DYSKRYMINACYJNE antydumpingowe antysubwencyjne

30 Narzędzia parataryfowe środki polityki handlowej nie będące cłami, ale powodujące skutki identyczne jak cła Subsydia eksportowe (premie) Dumping Opłaty wyrównawcze Kontyngenty taryfowe Podatek importowy

31 Subsydia Przez subsydia należy rozumieć świadczenia wypłacane przez władze danego państwa na rzecz producentów określonego dobra. Subsydia eksportowe (premie) celem jego jest zwiększenie eksportu; są wypłacane przedsiębiorstwom produkującym i sprzedającym swoje dobra za granicą Subsydia produkcji krajowej gdy celem jest zmniejszenie importu określonego dobra lub osiągnięcie innego celu gosp. (np. spadek bezrobocia)

32 Subsydia eksportowe Q 2 - wielkość produkcji krajowej Q 1 popyt krajowy (Q 2 - Q 1 ) eksport (Pś+s) - wraz z wprowadzeniem subsydium eksporterzy krajowi otrzymują za jednostkę towaru na eksport cenę światową powiększoną o subsydium skłania to eksporterów do wzrostu produkcji do Q 4 wzrost cen krajowych spadek popytu krajowego do Q 3 (dodatkowa ilość przeznaczona na eksport) (Q 4 Q 3 ) łączna wielkość eksportu Korzyści producentów a + b + c Strata budżetu państwa b + d Strata konsumentów a + b Straty netto b + d

33 Dumping w handlu międzynarodowym dumping jest określany jako eksport po cenie niższej niż sprzedaż na rynku wewnętrznym. Innymi słowy cena eksportowa jest niższa od tak zwanej ceny lub wartości normalnej (ceny w kraju producenta, eksportera). Dumping jest powszechnie uznany za instrument polityki handlowej niezgodny z zasadami konkurencji i określany mianem nieuczciwego handlu unfair trade.

34 Dumping znowelizowane porozumienie w dalszym ciągu nie zakazuje dumpingu i stanowi jedynie, kiedy państwo może nałożyć cła antydumpingowe. Aby akcja taka była uzasadniona i legalna trzeba dowieść, że występuje dumping, czyli cena eksportowa jest niższa od wartości normalnej. Różnica pomiędzy tymi cenami wyznacza margines dumpingu. Po drugie musi zaistnieć szkoda materialna dla przemysłu krajowego. Pod pojęciem tym przepisy GATT kryją materialną szkodę wyrządzoną przemysłowi krajowemu, groźbę wyrządzenia materialnej szkody lub istotne opóźnienie w utworzeniu takiego przemysłu (krajowego). Ponadto trzeba udowodnić istnienie związku przyczynowego pomiędzy dumpingiem a powstałą lub grożącą szkodą,

35 Dumping Do środków antydumpingowych należą środki tymczasowe i ostateczne (cła antydumpingowe i zobowiązania cenowe). Mogą one być zastosowane tylko po udowodnieniu zagranicznemu eksporterowi sprzedaży po cenie dumpingowej i stwierdzeniu szkody wyrządzonej lub zagrażającej krajowemu przemysłowi. Ich wysokość nie może przekraczać ustalonego marginesu dumpingu

36 Dumping w prawie UE Produkt uznaje się za dumpingowy, jeżeli jego cena eksportowa do Wspólnoty jest niższa od porównywalnej ceny podobnego produktu, w zwykłym obrocie handlowym, ustalonej w kraju wywozu

37 Dumping w prawie UE Postępowanie antydumpingowe wszczyna Komisja Europejska z własnej inicjatywy lub na pisemny wniosek (skargę): dowolnej osoby fizycznej, dowolnej osoby prawnej, organizacji nie posiadającej osobowości prawnej, działających w imieniu przemysłu wspólnotowego. Skargę można przesłać bezpośrednio do Komisji (wykorzystując specjalne formularze) lub pośrednio przez organy państwa

38 Dumping w prawie UE Skargę uznaje się za złożoną przez ten przemysł, jeżeli popierają ją producenci, których całkowita produkcja stanowi ponad 50% łącznej produkcji podobnego produktu, wyprodukowanego przez tych producentów, którzy wyrazili swoje poparcie lub sprzeciw wobec wniosku.

39 Dumping w prawie UE Jeżeli natomiast producenci wspólnotowi, jednoznacznie popierający wniosek, produkują mniej niż 25% całej produkcji podobnego towaru, Komisja nie wszczyna postępowania. Skargę oddala się ponadto gdy dowody istnienia dumpingu lub szkody, mające uzasadnić wszczęcie postępowania są niewystarczające oraz nie wszczyna się postępowania przeciwko krajom, których przywóz stanowi mniej niż 1% konsumpcji tego towaru na terenie UE, chyba że kraje te łącznie zapewniają 3% lub więcej konsumpcji Wspólnoty.

40 Dumping w prawie UE Jeżeli Komisja uznaje zgromadzone materiały za wystarczające wszczyna postępowanie w ciągu 45 dni od daty złożenia skargi i opublikowania zawiadomienia w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich. Zawiadomienie to w szczególności: zawiera informacje o planowanym wszczęciu postępowania, wskazuje na produkt/y i kraj wywozu.

41 Dumping w prawie UE Nałożenie środków tymczasowych nie może nastąpić przed 60 dniem od wszczęcia postępowania ani nie później niż 9 miesięcy od jego wszczęcia. Kwota tymczasowego cła antydumpingowego nie może przekroczyć tymczasowo ustalonego marginesu dumpingu

42 Dumping w prawie UE Ostateczne cła antydumpingowe nakłada się w odpowiedniej wysokości uwzględniając margines dumpingu na okres 5 lat z możliwością przedłużenia

43 Opłaty wyrównawcze Źródło: A. Budnikowski, E. Kawecka Wyrzykowska (red.), Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze, Warszawa 1997, s. 242.

44 Kontyngenty taryfowe Mechanizm kontyngentów taryfowych polega na likwidacji lub obniżce taryfy celnej dla pewnych towarów i do pewnego poziomu importu.

45 Podatek importowy dodatkowa opłata nakładana na towar już po jego ocleniu, albo nawet niezależnie od tego czy zostało pobrane cło; Wpływa na handel podobnie jak cła (zwiększając cenę sprowadzanego towaru, zmniejszając jego konkurencyjność);

46 Narzędzia pozataryfowe ograniczenia ilościowe, licencje importowe (eksportowe), dobrowolne ograniczenia eksportu (VER), ograniczenia dewizowe, zakupy rządowe, wymagania dotyczące udziału lokalnego w produkcji, ograniczenia biurokratyczne, ograniczenia techniczne, ograniczenia weterynaryjne, ograniczenia sanitarne.

47 Kwoty ilościowe (zwane też ograniczeniami ilościowymi, kontyngentami ilościowymi) państwa wyznaczają ilości lub wartości określonych dóbr, które mogą być wwiezione do kraju w określonym czasie (kontyngent ilościowy) licencje importowe dokument zezwalający na import określonej ilości dóbr

48 Kwoty ilościowe (kontyngent ilościowy) wielkość kontyngentu < wielkość importu zmniejszenie podaży danego dobra na rynku krajowym wzrost ceny danego dobra na rynku krajowym wzrost produkcji przez krajowych producentów Skutki wprowadzenia kontyngentu są podobne do ceł importowych. Wskutek wprowadzenia kontyngentu cena importowanego dobra wzrośnie z poziomu Pś do Pk. W rezultacie następuje zmniejszenie popytu na importowany produkt z poziomu Q2 do poziomu Q4. Wzrośnie podaż krajowa produktu z poziomu Q1 do Q3 Import dobra zmniejsza się z poziomu (Q2-Q1) do (Q4-Q3). Wprowadzenie kontyngentu powoduje cztery efekty: a zyski, jakie może przejąć państwo ze sprzedaży licencji importowych. b efekt protekcyjny, polegający na wzroście produkcji dobra przez mało efektywnych producentów krajowych, którzy przed wprowadzeniem cła nie produkowali. c renta kontyngentowa - dochód powstały w wyniku sztucznego podniesienia ceny krajowej importowanego towaru. Mogą ją przejąć zarówno eksporterzy jak i importerzy. d efekt konsumpcyjny straty poniesione przez konsumentów polegające na rezygnacji z konsumpcji droższego dobra. import

49 VER (voluntary export restraints) Dobrowolne ograniczenie eksportu porozumienie między krajem eksportującym i importującym, w którym kraj eksportujący zobowiązuje się ograniczyć eksport danego dobra do określonego limitu. Przyczyny: porozumienie to może wynikać z politycznych interesów krajów eksporterów możliwość osiągnięcia długotrwałych korzyści gospodarczych np. poparcie krajów UE przy uzyskaniu pomocy z MFW i BŚ eksporter nie chce pogorszenia sytuacji partnera, który stanowi jego główny rynek zbytu

50 Skutki stosowania różnych narządzi polityki handlowej

51 Dziękuję za uwagę