PLANOWANIE STRATEGICZNE W GMINACH I POWIATACH WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO -

Transkrypt

1 Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego PLANOWANIE STRATEGICZNE W GMINACH I POWIATACH WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO - sporządzony na podstawie informacji ankietowych otrzymanych od przedstawicieli gmin i powiatów Województwa opolskiego Departament Rozwoju Regionalnego OPOLE 2006

2 Źródło: Kwestionariusz na temat stanu prac nad strategiami rozwoju gmin województwa opolskiego oraz Kwestionariusz na temat stanu prac nad strategiami rozwoju powiatów województwa opolskiego Stan na: 6 stycznia 2006 r. Opracowanie: Iwona Święch Olender Departament Rozwoju Regionalnego Referat Realizacji Strategii Rozwoju 2

3 SPIS TREŚCI Spis treści... 3 Wprowadzenie... 5 STRATEGIE ROZWOJU GMIN I POWIATÓW Stan prac nad strategiami rozwoju gmin i powiatów województwa opolskiego Stan prac nad strategiami rozwoju gmin i powiatów województwa opolskiego w ujęciu liczbowym Przebieg procesu planowania strategicznego w gminach i powiatach posiadających strategię Horyzont czasowy Charakter prac nad strategiami w gminach posiadających strategię Aktualizacja Podejście do procesu aktualizacji strategii w gminach i powiatach, które zaktualizowały dokument Podejście do procesu aktualizacji strategii w gminach i powiatach, które nie aktualizowały dokumentu Przebieg procesu planowania strategicznego w gminach i powiatach nie posiadających własnej strategii Planowanie strategiczne w gminach nie posiadających własnej strategii i zamierzających przystąpić do jej opracowania Planowanie strategiczne w gminach nie posiadających własnej strategii i nie zamierzających przystępować do jej opracowania Przebieg procesu planowania strategicznego w gminach i powiatach, których strategie pozostają w fazie opracowania Termin rozpoczęcia prac Stan prac nad strategiami Przewidywany termin zakończenia prac nad strategiami rozwoju Charakter prowadzonych prac Prognozy oddziaływania projektów strategii na środowisko Inne dokumenty o charakterze strategicznym (programowym, planistycznym) Rodzaje opracowywanych dokumentów Konsultacje społeczne dokumentów Rola dokumentów strategicznych (programowych, planistycznych) w gminach i powiatach województwa opolskiego Strategie rozwoju gmin i powiatów a nowoczesne narzędzia komunikacji DOKUMENTY KRAJOWE (RZĄDOWE) I REGIONALNE Dokumenty krajowe (rządowe) Właściwy dostęp do informacji na temat stanu prac nad dokumentami krajowymi (rządowymi) Znajomość treści dokumentów krajowych (rządowych) w gminach i powiatach województwa opolskiego Spójność dokumentów lokalnych z dokumentami krajowymi (rządowymi) Udział w konsultacjach społecznych dokumentów krajowych (rządowych)

4 2. Dokumenty regionalne Właściwy dostęp do informacji na temat stanu prac nad aktualizacją Strategii rozwoju województwa opolskiego na lata Znajomość treści dokumentów regionalnych Spójność dokumentów lokalnych z zaktualizowaną Strategią rozwoju województwa opolskiego Udział w konsultacjach społecznych wstępnego projektu zaktualizowanej Strategii rozwoju województwa opolskiego SZKOLENIA, WARSZTATY, INICJATYWY Uczestnictwo w spotkaniach, szkoleniach i warsztatach organizowanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego Zainteresowanie uczestnictwem w planowanych przedsięwzięciach Poziom zainteresowania inicjatywami planowanymi do zrealizowania Zainteresowanie planowanymi szkoleniami w poszczególnych dziedzinach Planowanie oraz opracowywanie strategii i programów rozwoju lokalnego Rewitalizacja (w tym: tworzenie lokalnych programów rewitalizacji) Tworzenie klimatu inwestycyjnego, poszukiwanie i przyciąganie inwestorów Marketing terytoralny MoŜliwości wsparcia samorządów gminnych i powiatowych poprzez realizację projektów dofinansowywanych ze źródeł krajowych i europejskich Zainteresowanie planowanymi szkoleniami porównanie Inne sugerowane tematy szkoleń i seminariów Inne uwagi PLANOWANIE STRATEGICZNE W GMINACH I POWIATACH WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO PRÓBA OCENY Uwagi ogólne Strategie rozwoju gmin i powiatów Dokumenty krajowe (rządowe) i regionalne Szkolenia, warsztaty, inicjatywy Podsumowanie i rekomendacje Aneks - Misje i wizje zawarte w strategii rozwoju województwa opolskiego oraz strategiach gminnych i powiatowych Aneks - Kwestionariusz na temat stanu prac nad strategiami rozwoju gmin/powiatów województwa opolskiego SPIS TABEL

5 WPROWADZENIE Raport niniejszy, jako kolejna, trzecia edycja opracowania sporządzonego w ramach monitoringu stanu prac nad strategiami rozwoju gmin i powiatów województwa opolskiego, stanowi kontynuację działań podejmowanych w Departamencie Rozwoju Regionalnego 1 UMWO od 2000 roku i będących jednocześnie formą realizacji załoŝeń i kierunków określonych w regionalnych dokumentach strategicznych i programowych. Inspiracją dla przygotowania zakresu tematycznego oraz zasięgu tej edycji raportu stały się w głównej mierze zapisy zaktualizowanej Strategii rozwoju województwa opolskiego, w odróŝnieniu od opracowań sporządzonych w latach poprzednich, których treść zdeterminowana była przede wszystkim materiałami analitycznymi na temat spójności strategii lokalnych ze Strategią rozwoju województwa opolskiego na lata (a więc dokumentem uprzednio obowiązującym). Zaktualizowana strategia wojewódzka, określając sposób realizacji załoŝeń przewidzianych w jej treści, zakłada, Ŝe ustalone kierunki i zadania będą urzeczywistniane poprzez działania wszystkich poziomów samorządu terytorialnego (gminy, powiaty, samorząd województwa), a takŝe przez podmioty publiczne, organizacje pozarządowe i sektor prywatny działający na terenie regionu. Ponadto, zgodnie ze strategią - dla zwiększenia skuteczności realizacji jej zapisów wskazane jest, aby samorządy gminne i powiatowe uwzględniały główne kierunki rozwoju województwa w lokalnych dokumentach strategicznych. Pierwsza, wstępna analiza na temat stanu prac nad strategiami lokalnymi została sporządzona w marcu 2000 roku, tj. przed przyjęciem Strategii rozwoju województwa opolskiego na lata przez Sejmik Województwa Opolskiego. Kolejne opracowanie, wraz z oceną spójności tych dokumentów z treścią strategii wojewódzkiej, sporządzono na przełomie lat 2003 i W roku w związku z zakończeniem procesu aktualizacji zapisów strategii wojewódzkiej oraz wprowadzeniem szeregu modyfikacji odnośnie kierunków i załoŝeń rozwoju regionu coraz wyraźniej rysowała się potrzeba ponownego dokonania analizy procesu planowania strategicznego w gminach i powiatach oraz znaczenia strategii lokalnych w świetle zapisów dokumentu regionalnego. W związku z powyŝszym, w grudniu 2005 roku podjęto działania zmierzające do opracowania kolejnej edycji sprawozdania na temat procesu planowania strategicznego w gminach i powiatach województwa opolskiego. W tym celu sporządzono kwestionariusz obejmujący blisko 30 pytań w podziale na trzy główne części tematyczne: Strategie rozwoju gmin i powiatów, Dokumenty krajowe (rządowe) i regionalne oraz Szkolenia, warsztaty, inicjatywy, który po wypełnieniu przez przedstawicieli samorządów lokalnych i przekazaniu do Urzędu Marszałkowskiego stanowił najwaŝniejszą podstawę dalszych analiz i porównań. Udział w badaniu kwestionariuszowym miał oczywiście charakter dobrowolny, tym niemniej w dniu 2 marca 2006 r. Departament Rozwoju Regionalnego otrzymał ostatnią z ponad 80 ankiet przekazanych z końcem grudnia 2005 r. do samorządów gminnych i powiatowych województwa opolskiego, co moŝe świadczyć o coraz bardziej pozytywnym nastawieniu gmin i powiatów do współpracy w tym zakresie. Owa trzyczęściowa struktura ankiety została równieŝ implikowana do niniejszego raportu, obejmującego - oprócz informacji sprawozdawczych na temat stanu prac nad strategiami rozwoju gmin i powiatów - takŝe dane dotyczące znajomości dokumentów rządowych i regionalnych oraz zainteresowania szkoleniami z zakresu szeroko pojętego 1 pierwotnie: Departamentu Polityki Regionalnej 5

6 rozwoju regionalnego w gminach i powiatach, co stanowi istotne novum w porównaniu z poprzednimi dwiema edycjami monitoringu strategii lokalnych. Obok trzech głównych części wymienionych powyŝej, raport zawiera równieŝ krótkie podsumowanie z uwzględnieniem najwaŝniejszych wniosków ( Planowanie strategiczne w gminach i powiatach województwa opolskiego próba oceny ) oraz aneks zawierający prezentujący treść misji i wizji województwa opolskiego oraz misji i wizji gmin i powiatów połoŝonych na jego obszarze. NaleŜy podkreślić, Ŝe opracowanie przyjęło wymiar szerszy niŝ dotychczas nie tylko w kontekście zagadnień merytorycznych, ale równieŝ i pod względem swego zasięgu poprzednie analizy dotyczyły wyłącznie gmin województwa opolskiego, natomiast zakres tego monitoringu został poszerzony i wzbogacony o informacje na temat strategii powiatowych (lub odpowiadających swym zasięgiem obszarowi powiatu). Nie uwzględniono natomiast w tegorocznej edycji sprawozdania informacji na temat spójności strategii lokalnych ze strategią wojewódzką. Analiz tego typu zaniechano głównie ze względu na zbyt krótki okres obowiązywania zaktualizowanej wersji dokumentu regionalnego zmiany wynikające z procesu aktualizacji są bowiem na tyle obszerne i istotne, Ŝe nie byłoby moŝliwe dokonanie rzetelnego i wnikliwego przeanalizowania wzajemnej spójności opracowań do momentu przekazania uzupełnionych ankiet. NaleŜy równieŝ zaznaczyć, iŝ raport ma charakter wyłącznie sprawozdawczy. Oznacza to, Ŝe prezentuje w swej treści jedynie fakty, które zgodnie z uwagami i informacjami zawartymi w nadsyłanych kwestionariuszach - prezentują stan obecny. Nie uwzględniono natomiast w opracowaniu materiałów o charakterze ewaluacyjnym, a jedynym elementem sprawozdania noszącym znamiona oceny istniejącego stanu jest podsumowanie zawarte w raporcie ( Planowanie strategiczne w gminach i powiatach województwa opolskiego próba oceny ), które nie przesądza jednak o ostatecznych wnioskach z procesu monitorowania, a jedynie sugeruje pewne konkluzje i formułuje najwaŝniejsze, najbardziej oczywiste rekomendacje, pozostawiając końcową ocenę przebiegu procesu planowania strategicznego w gminach i powiatach województwa opolskiego w gestii Zarządu Województwa. Raport powinien zatem stać się bazą dla procesu ewaluacji, a w dalszej perspektywie do zaprojektowania najbardziej odpowiednich przedsięwzięć rozwojowych (adekwatnie do zakładanych celów, tzw. stanu poŝądanego ), które pozwoliłyby osiągnąć większy stopień spójności endogenicznej oraz zwiększyć konkurencyjność regionu. Ze względu na dosyć istotne rozbieŝności w metodologii tworzenia, nazewnictwie poszczególnych elementów i strukturze strategii gminnych i powiatowych, w opracowaniu przyjęto wariant polegający na porównaniu tych informacji kwestionariuszowych, które ze względu na stopień szczegółowości były względem siebie najbardziej adekwatne. NaleŜy równieŝ zaznaczyć, iŝ nie ingerowano w treść nadsyłanych odpowiedzi w zdecydowanej większości przypadków informacje zawarte w tabelach stanowią dosłowne przytoczenie uwag umieszczonych w kwestionariuszach, a ewentualne zmiany w treści wynikały z błędów oczywistych (literowych, gramatycznych, znacznie rzadziej stylistycznych). Wszelkie sugestie autora raportu, które wiązały się z poszczególnymi sformułowaniami odpowiedzi, zostały umieszczone w przypisach. PoniewaŜ tworzenie i realizacja załoŝeń strategii gminnych jest procesem, dlatego teŝ konieczne stało się przyjęcie ram czasowych dla niniejszego opracowania. Materiał zawiera zatem informacje aktualne na dzień 6 stycznia 2006 roku, natomiast wszelkie zmiany zaistniałe po tej dacie, o których Departament Rozwoju Regionalnego UMWO nie został poinformowany, nie są w zestawieniu uwzględnione. 6

7 STRATEGIE ROZWOJU GMIN I POWIATÓW Pierwsza z trzech części niniejszego raportu została poświęcona przebiegowi procesu planowania strategicznego w gminach i powiatach województwa opolskiego. Jej celem jest odzwierciedlenie stanu prac nad sporządzeniem lokalnych dokumentów strategicznych i programowych oraz dynamiki tego procesu, na zasadzie porównania z wnioskami zawartymi w dotychczasowych tego typu opracowaniach i przy wykorzystaniu informacji pozyskanych w latach poprzednich. W odróŝnieniu jednak od wcześniejszych edycji raportu, dane kwestionariuszowe przekazane przez przedstawicieli gmin i powiatów pozwoliły tym razem takŝe na sformułowanie pewnych wniosków na temat stopnia uspołecznienia prac nad dokumentami oraz dalszych zamierzeń samorządów lokalnych w zakresie planowania strategicznego. 1. Stan prac nad strategiami rozwoju gmin i powiatów województwa opolskiego Obydwie ustawy kompetencyjne a więc zarówno ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym 1, jak i ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym 2 - nie wykluczają moŝliwości opracowywania przez samorządy lokalne własnych strategii rozwoju, ale teŝ nie akcentują tej formy aktywności w tak znaczący sposób, jak to ma miejsce w przypadku ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa 3, która ujmuje opracowanie przez samorząd województwa strategii regionalnej w kategoriach obowiązku. Podobnie dzieje się równieŝ w przypadku innych przepisów w odrębnych kwestiach dotyczących samorządów lokalnych, np. ustawa z dnia r. Prawo ochrony środowiska 4 narzuca obowiązek opracowania przez samorządy programów ochrony środowiska, zaś Podręcznik procedur wdraŝania Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego na lata ustala jako warunek przystąpienia do realizacji zadań w ramach wybranych działań ZPORR konieczność sporządzenia zintegrowanych planów rozwoju transportu publicznego, planów rozwoju lokalnego czy teŝ lokalnych programów rewitalizacji. W związku z fakultatywnością działań w zakresie opracowywania strategii rozwoju na szczeblu gminnym i powiatowym wydaje się zatem oczywiste, Ŝe decyzje o przystąpieniu do sporządzania tego typu opracowań, jak równieŝ stopień zaawansowania ewentualnych prac nad formułowaniem zapisów dokumentów będą mocno zróŝnicowane i uzaleŝnione od uwarunkowań i specyfiki poszczególnych samorządów. Zamieszczone poniŝej tabele prezentują wyniki analizy danych kwestionariuszowych pod kątem posiadania przez gminę (powiat) własnej strategii rozwoju, obejmującej swym zakresem wyłącznie obszar jednej gminy (jednego powiatu). Tabele te obejmują dodatkowo dane wskazujące przyjęty w dokumentach horyzont czasowy, głównie ze względu na fakt, iŝ lata graniczne w wielu przypadkach pozostają częścią oficjalnej nazwy (tytułu) strategii. 1 Tekst jedn. z 2001 r. Dz. U. Nr 142 poz z późn. zm. 2 Tekst jedn. z 2001 r. Dz. U. Nr 142 poz z późn. zm. 3 Tekst jedn. z 2001 r. Dz. U. Nr 142 poz z późn. zm. 4 Dz. U. Nr 62 poz. 627 z późn. zm.) 7

8 Tabela 1: Stan prac nad strategiami rozwoju gmin województwa opolskiego Lp. Gmina Stan faktyczny (strategia ukończona, w opracowaniu, brak strategii) 1. Baborów Gmina posiada strategię rozwoju gminy Biała Gmina posiada strategię rozwoju gminy Bierawa Gmina posiada strategię rozwoju gminy Branice Strategia w opracowaniu 5. Brzeg m. Gmina posiada strategię rozwoju gminy Byczyna Gmina posiada strategię rozwoju gminy Chrząstowice Gmina posiada strategię rozwoju gminy Cisek Strategia w opracowaniu 9. Dąbrowa Gmina posiada strategię rozwoju gminy Dobrodzień Gmina posiada strategię rozwoju gminy Dobrzeń Wielki Gmina posiada strategię rozwoju gminy Domaszowice Gmina nie posiada własnej strategii 13. Głogówek Gmina posiada strategię rozwoju gminy Głubczyce Gmina posiada strategię rozwoju gminy Głuchołazy Gmina posiada strategię rozwoju gminy Gogolin Gmina posiada strategię rozwoju gminy Gorzów Śląski Gmina posiada strategię rozwoju gminy Grodków Gmina posiada strategię rozwoju gminy Izbicko Gmina posiada strategię rozwoju gminy Przewidziany okres obowiązywania strategii 20. Jemielnica Gmina posiada strategię rozwoju gminy Horyzont czasowy nie jest ściśle określony 21. Kamiennik Gmina nie posiada własnej strategii 22. Kędzierzyn Koźle Gmina posiada strategię rozwoju gminy Kietrz Gmina posiada strategię rozwoju gminy Do roku Kluczbork Gmina posiada strategię rozwoju gminy Kolonowskie Gmina posiada strategię rozwoju gminy Bez horyzontu czasowego, uchwalona w 2000 r. 26. Komprachcice Gmina posiada strategię rozwoju gminy

9 Lp. Gmina Stan faktyczny (strategia ukończona, w opracowaniu, brak strategii) 27. Korfantów Gmina posiada strategię rozwoju gminy Krapkowice Gmina nie posiada własnej strategii 29. Lasowice Wielkie Gmina nie posiada własnej strategii 30. Leśnica Gmina posiada strategię rozwoju gminy Lewin Brzeski Gmina posiada strategię rozwoju gminy Lubrza Gmina posiada strategię rozwoju gminy Lubsza Gmina posiada strategię rozwoju gminy Łambinowice Gmina posiada strategię rozwoju gminy Łubniany Gmina nie posiada własnej strategii 36. Murów Gmina posiada strategię rozwoju gminy Od Namysłów Gmina posiada strategię rozwoju gminy Niemodlin Gmina posiada strategię rozwoju gminy Nysa Gmina posiada strategię rozwoju gminy Olesno Gmina posiada strategię rozwoju gminy Olszanka Gmina posiada strategię rozwoju gminy Opole Gmina posiada strategię rozwoju gminy Otmuchów Gmina posiada strategię rozwoju gminy Ozimek Gmina posiada strategię rozwoju gminy Paczków Gmina posiada strategię rozwoju gminy Pakosławice Gmina posiada strategię rozwoju gminy Brak danych 47. Pawłowiczki Gmina posiada strategię rozwoju gminy Pokój Gmina posiada strategię rozwoju gminy Do roku Polska Cerekiew Gmina posiada strategię rozwoju gminy Popielów Gmina posiada strategię rozwoju gminy Praszka Gmina posiada strategię rozwoju gminy Przewidziany okres obowiązywania strategii 5 W kwestionariuszu gminy Namysłów podano informację, iŝ gmina posiada strategię rozwoju z horyzontem obowiązywania (a zatem strategia powinna zostać uznana za nieaktualną w chwili przekazania kwestionariusza do UMWO). W dalszej części ankiety wyjaśnia się jednak, iŝ formą aktualizacji strategii było opracowanie planu rozwoju lokalnego na lata oraz , a fakt ten najprawdopodobniej potraktowany został jako kontynuacja procesu planowania strategicznego w gminie. 9

10 Lp. Gmina Stan faktyczny (strategia ukończona, w opracowaniu, brak strategii) 52. Prószków Gmina posiada strategię rozwoju gminy Od 2000 r. 53. Prudnik Gmina posiada strategię rozwoju gminy Radłów Gmina nie posiada własnej strategii 55. Reńska Wieś Gmina posiada strategię rozwoju gminy Rudniki Gmina posiada strategię rozwoju gminy Skarbimierz Gmina nie posiada własnej strategii 58. Skoroszyce Gmina posiada strategię rozwoju gminy Do 2010 r. 59. Strzelce Opolskie Gmina posiada strategię rozwoju gminy Strzeleczki Gmina posiada strategię rozwoju gminy Świerczów Gmina nie posiada własnej strategii 62. Tarnów Opolski Gmina posiada strategię rozwoju gminy Brak danych 63. Tułowice Gmina posiada strategię rozwoju gminy Od 2001 r. 64. Turawa Gmina posiada strategię rozwoju gminy Ujazd Gmina posiada strategię rozwoju gminy Walce Gmina posiada strategię rozwoju gminy Wilków Gmina nie posiada własnej strategii 68. Wołczyn Gmina posiada strategię rozwoju gminy Zawadzkie Gmina posiada strategię rozwoju gminy Zdzieszowice Gmina posiada strategię rozwoju gminy Przewidziany okres obowiązywania strategii 71. Zębowice Gmina posiada strategię rozwoju gminy ; Tabela 2: Stan prac nad strategiami rozwoju powiatów województwa opolskiego Lp. Powiat Stan faktyczny (strategia ukończona, w opracowaniu, brak strategii) 1. Brzeg Powiat posiada własną strategię rozwoju Głubczyce Strategia w fazie opracowania 3. Kędzierzyn koźle Powiat posiada własną strategię rozwoju Przewidziany okres obowiązywania strategii 10

11 Lp. Powiat Stan faktyczny (strategia ukończona, w opracowaniu, brak strategii) 4. Kluczbork Powiat posiada własną strategię rozwoju Krapkowice Powiat posiada własną strategię rozwoju Namysłów Strategia w fazie opracowania Nysa Powiat posiada własną strategię rozwoju Olesno Powiat posiada własną strategię rozwoju Przewidziany okres obowiązywania strategii 9. Opole Powiat posiada własną strategię rozwoju Brak określonych ram czasowych 10. Prudnik Powiat posiada własną strategię rozwoju Strzelce Opolskie Powiat posiada własną strategię rozwoju Stan prac nad strategiami rozwoju gmin i powiatów województwa opolskiego w ujęciu liczbowym PoniewaŜ przedmiot raportów sporządzanych w ramach dwóch wcześniejszych edycji (w 2000 i 2004 roku) obejmował wyłącznie proces planowania strategicznego w gminach, dlatego teŝ (z powodu braku danych liczbowych za lata poprzednie) część poświęcona analizie stanu prac nad strategiami rozwoju powiatów została zaprezentowana w nieco węŝszej formie aniŝeli analiza stanu prac nad strategiami gminnymi. Zamieszczone poniŝej tabele (tab. 3 6) określają aktualną liczbę gmin, które na zawarte w kwestionariuszu pytanie na temat posiadania własnej strategii rozwoju, obejmującej swym zakresem wyłącznie obszar jednej gminy, odpowiedziały: tak (tabela 3), nie (tabela 4), strategia pozostaje w fazie opracowania (tabela 5). Dla porównania dane te zostały zestawione z danymi liczbowymi z 2000 oraz 2004 roku. Ostatnia z tabel (tabela 6) jest wynikiem analizy danych kwestionariuszowych otrzymanych od przedstawicieli samorządów powiatowych. Tabela 3: Liczba gmin posiadających własną strategię W 2000 roku 6 W 2004 roku 7 W 2006 roku Wszystkie dane z 2000 r. zawarte w niniejszym raporcie zaczerpnięto z opracowania pt.: Monitoring stanu prac nad strategiami rozwoju w gminach województwa opolskiego, Departament Polityki Regionalnej, Referat Realizacji Strategii Rozwoju Regionalnego, marzec Wszystkie dane z 2004 r. zawarte w niniejszym raporcie zaczerpnięto z opracowania pt.: Monitoring strategii rozwoju gmin województwa opolskiego, Departament Rozwoju Regionalnego, Referat Realizacji Strategii Rozwoju, maj Wszystkie dane z 2006 r. zawarte w niniejszym raporcie przyjęto według stanu na dzień r. 11

12 Tabela 4: Liczba gmin nie posiadających własnej strategii W 2000 roku W 2004 roku W 2006 roku Ogółem: w tym: zamierzających w przyszłości przystąpić do opracowania strategii nie zamierzających przystępować do sporządzenia strategii Tabela 5: Liczba gmin, których strategia rozwoju pozostaje w fazie opracowania W 2000 roku W 2004 roku w 2006 roku Tabela 6: Stan prac nad strategiami rozwoju gmin województwa opolskiego w podziale na powiaty Powiat Liczba gmin w powiecie Liczba gmin posiadających strategię Liczba gmin nie posiadających strategii Liczba gmin posiadających strategię w fazie opracowania Brzeg Głubczyce Kędzierzyn Koźle Kluczbork Krapkowice Namysłów Nysa Olesno Opole Prudnik Strzelce Opolskie

13 Wykres 1: Odsetek gmin posiadających strategię (w podziale na powiaty) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% brzeski głubczycki kędzierzyński kluczborski krapkowicki namysłowski nyski oleski opolski prudnicki strzelecki Odsetek gmin posiadających strategię Tabela 7: Stan prac nad strategiami rozwoju powiatów w ujęciu liczbowym w 2006 roku Liczba powiatów posiadających własną strategię rozwoju Liczba powiatów posiadających strategię w fazie opracowania Przebieg procesu planowania strategicznego w gminach i powiatach posiadających strategię 3.1. Horyzont czasowy Spośród wszystkich opracowanych dotychczas strategii rozwoju gmin, zdecydowana większość posiada wyraźnie określony horyzont czasowy obowiązywania (56 gmin). W pozostałych przypadkach stwierdzono, iŝ takiego horyzontu nie moŝna zidentyfikować (Jemielnica, Kolonowskie), lub teŝ w ogóle nie podano informacji na temat horyzontu (Pakosławice, Tarnów Opolski). W tym miejscu naleŝałoby jednak zaznaczyć, iŝ część samorządów podała wyłącznie horyzont początkowy (Murów, Prószków, Tułowice), co de facto mogłoby oznaczać, Ŝe długość okresu obowiązywania dokumentów nie została sprecyzowana, a zatem trudno powiedzieć, w jakim czasie będą one pozostawać aktualne oraz czy posiadają charakter 13

14 długofalowy, czy teŝ miały raczej pozostać z załoŝenia opracowaniami stricte programowymi (operacyjnymi). Inne rozwiązanie w tym zakresie przyjęto natomiast w gminie Zębowice, gdzie horyzont czasowy strategii rozwoju gminy został podzielony na dwa okresy: oraz , zapewne w celu zachowania spójności z ramami czasowymi dwóch następujących po sobie unijnych okresów programowania. Jeśli przyjąć, Ŝe pierwsza z dat zawartych w horyzoncie czasowym dokumentów stanowi rok ich opracowania, wówczas naleŝałoby stwierdzić, iŝ proces tworzenia tego typu dokumentów na szczeblu lokalnym w województwie opolskim trwa mniej więcej od roku (1997 Byczyna, Paczków), z niewielkim nasileniem w roku 1999 (trzy gminy Lubrza, Lubsza, Murów). W największej liczbie przypadków horyzont początkowy ustalono na 2000 r. (19 gmin). Wynikało to być moŝe z panującej w tym okresie ogólnej tendencji do określania strategicznych kierunków rozwojowych, które na wzór strategii wojewódzkiej miały stanowić rodzaj potwierdzenia indywidualizmu potrzeb i dąŝeń poszczególnych samorządów. W latach następnych zjawisko to stopniowo traciło na sile i w 2001 roku na uchwalenie strategii zdecydowało się 8 gmin, w roku gminy, a w 2003 juŝ tylko dwie gminy. W ostatnim czasie jednak liczba decyzji o opracowaniu strategii lokalnej ponownie wzrosła w 2004 roku rozpoczął się okres obowiązywania dziesięciu dokumentów, zaś w 2005 roku pięciu, a jednocześnie naleŝy pamiętać, iŝ w niektórych gminach strategie nadal pozostają w fazie opracowania. Interpretując powyŝsze, naleŝy równieŝ pamiętać, iŝ w kilku przypadkach dokumenty nie określają horyzontu początkowego, co utrudnia przyjęcie umownych dat ich powstania oraz uwzględnienie ich w przedstawionej powyŝej statystyce. W przypadku drugiej z dat zawartych w horyzoncie czasowym (data końcowa), najczęściej przyjmowano jako datę graniczną obowiązywania zapisów dokumentów rok 2015 (24 gminy) oraz rok 2010 (14 gmin). W czterech przypadkach horyzont pokrywał się z końcem kolejnego unijnego okresu programowania, tj. rokiem Dokumenty przyjmowały nieraz skrajnie róŝne okresy obowiązywania np. od bardzo krótkich, jak rok 2006 (2 gminy), aŝ po najdłuŝsze, jak rok 2020 (5 gmin), a nawet 2025 r. (1 gmina). W kwestionariuszach pojawiły się takŝe dosyć nietypowe daty (2016 czy 2019 rok), co być moŝe wynika z przyjęcia przykładowo w 1999 lub 2001 roku (a więc w momencie opracowania strategii) okresu obowiązywania strategii na 15 lub 20 lat. W przypadku gminy Namysłów horyzont końcowy określono na 2005 rok i mimo upływu tego okresu dane kwestionariuszowe opisują strategię jako obowiązującą. JednakŜe w dalszej części ankiety wyjaśniono, iŝ formą aktualizacji strategii było opracowanie planu rozwoju lokalnego na lata oraz i fakt ten najprawdopodobniej potraktowany został jako kontynuacja procesu planowania strategicznego w gminie. Najczęściej wskazywana data rozpoczęcia obowiązywania strategii rozwoju powiatów województwa opolskiego (a zatem umowna data opracowania dokumentów) to rok 2000 i 2001 (po 3 powiaty). Dwa spośród powiatów decyzję o sporządzeniu strategii podjęły w 2004 roku, zaś jeden w Druga z dat horyzontu czasowego strategii powiatowych ma bardziej ujednolicony charakter wszystkie opracowane dokumenty wskazały jako datę końcową obowiązywania rok 2015, poza strategią rozwoju powiatu opolskiego, która w ogóle nie określa ram czasowych Charakter prac nad strategiami w gminach posiadających strategię Dotychczas opracowane strategie rozwoju gmin i powiatów róŝnią się nie tylko przyjętym (lub nie przyjętym) horyzontem czasowym, ale równieŝ sposobem, w jaki zostały one sporządzone. 14

15 Zamieszczone poniŝej tabele obrazują charakter, jaki nadały pracom nad dokumentami poszczególne samorządy gminne i powiatowe, a takŝe stopień uspołecznienia procesów decyzyjnych w zakresie planowania strategicznego. Informacje zamieszczone przy kaŝdej z gmin pochodzą z kwestionariuszy, w których na pytanie: Czy strategia była opracowywana wyłącznie dzięki nakładom pracy pracowników urzędu gminy (starostwa powiatowego), czy teŝ podjęto współpracę z podmiotami i instytucjami zewnętrznymi (jakimi, w jakim zakresie)? samorządy udzielały odpowiedzi na temat formuły oraz przebiegu procesu opracowywania strategii. Tabela 8: Charakter prac nad strategiami rozwoju gmin (w gminach posiadających strategię) Lp. Gmina 1. Baborów Charakter prac nad strategiami, forma, przebieg, etc. Strategię opracowało Regionalne Biuro Realizacji Programów Ekologicznych Sp. z o.o. przy współpracy pracowników urzędu 2. Biała Strategia opracowywana była wyłącznie przez pracowników Urzędu Miejskiego w Białej 3. Bierawa Konsultacje w ramach zespołu pracowników urzędu, rolników, szefów firm działających na terenie gminy, dyrektorów szkół, przedstawicieli wolnych zawodów 4. Brzeg m. Strategia była opracowywana przez pracowników urzędu miasta na podstawie informacji uzyskanych ze spółek miejskich, spółdzielni mieszkaniowych oraz uwzględniając stanowisko Rady Miejskiej 5. Byczyna Autor dr Marek Ziółkowski 6. Chrząstowice Uchwałą Rady Gminy powołano w 2000 r. Radę Liderów Lokalnych, w skład której wchodzą przedstawiciele róŝnych środowisk społecznych (OSP, LZS, rady sołeckie), mieszkańcy gminy. Materiałem wyjściowym do opracowania strategii gminy były tzw. ministrategie lokalne, które były opracowywane na szczeblu poszczególnych sołectw 7. Dąbrowa Strategię opracowano na podstawie materiałów dostarczonych przez gminę. Strategię opracował podmiot zewnętrzny 8. Dobrodzień Strategię opracowano wyłącznie dzięki nakładom pracy pracowników urzędu 9. Dobrzeń Wielki Strategię przygotowali pracownicy urzędu 10. Głogówek W opracowaniu strategii udział wzięli pracownicy urzędu, mieszkańcy gminy, instytucje i organizacje pozarządowe, przedstawiciele zakładów pracy 11. Głubczyce Strategia opracowana została wyłącznie dzięki nakładom pracy własnej pracowników urzędu 12. Głuchołazy Rada Przedstawicieli Lokalnych, duŝy i mały biznes, rolnicy, gestorzy bazy turystycznej, handlowcy 13. Gogolin Strategia opracowana została wyłącznie dzięki nakładom pracy pracowników urzędu gminy 14. Gorzów Śląski Strategia opracowana przez Regioplan Wrocław z udziałem pracowników urzędu w zakresie przygotowania dokumentów 15. Grodków Strategię opracowali pracownicy urzędu po konsultacjach społecznych 16. Izbicko Strategia opracowana przez osoby z zewnątrz przy współudziale pracowników Urzędu Gminy oraz zaangaŝowaniu społeczności lokalnej i komisji ds. Strategii Rozwoju Gminy w Izbicku 17. Jemielnica Strategia została opracowana przez pracowników UG przy współpracy ze stanowiącą społeczną reprezentację gminy Radą Liderów Lokalnych, w skład której wchodzili przedstawiciele róŝnych środowisk 18. Kędzierzyn Koźle Wykonanie opracowania strategii w całości zlecono firmie zewnętrznej, przy merytorycznym wsparciu pracowników Urzędu Miasta 19. Kietrz Strategia była opracowywana przy współpracy z Opolskim Centrum Demokracji Lokalnej 15

16 Lp. Gmina Charakter prac nad strategiami, forma, przebieg, etc. 20. Kluczbork Pracownicy koordynowali całość procesu opracowywania. Do prac w zespołach tematycznych zaproszono przedstawicieli zakładu energetycznego, gazowniczego, HYDROKOM-u, dróg krajowych i powiatowych, podmiotów gospodarczych, instytucji kultury, organizacji społecznych, radnych, naczelników odpowiednich wydziałów urzędu i szefów jednostek (OPS, oświata, PCPR...) 21. Kolonowskie Strategię opracowano we własnym zakresie 22. Komprachcice Strategię opracował pracownik urzędu w oparciu o uwagi zawarte w ankietach przesyłanych do mieszkańców gminy oraz organizacji pozarządowych i przedsiębiorców działających na terenie gminy 23. Korfantów Strategię opracował zespół, w którym oprócz pracowników Urzędu Miejskiego znaleźli się przedstawiciele biznesu, przedsiębiorców rolnych, nauczycieli, rolników, Rady Miejskiej i sołtysów. Zespół pracował pod kierunkiem moderatora prof. Janusza Sawczuka 24. Leśnica Strategia była opracowywana przez firmę Umbrella + mieszkańcy i pracownicy Urzędu Gminy 25. Lewin Brzeski Strategia była opracowywana w trakcie warsztatów strategicznych przeprowadzonych z udziałem reprezentatywnych środowisk (zebrania wiejskie, przedsiębiorcy, rolnicy, przedstawiciele szkół i przedszkoli, organizacji społecznych i in.) przy udziale Komisji Rozwoju Gospodarczego Rady Miejskiej w Lewinie Brzeskim 26. Lubrza Strategia powstała w wyniku pracy przedstawicieli samorządu gminy, instytucji i liderów lokalnych wspieranych przez grupę konsultantów Umbrella Project 27. Lubsza Wszystkie prace nad opracowaniem strategii toczyły się na warsztatach strategicznych Rady Liderów Lokalnych. W skład Rady weszli ludzie zajmujący waŝne stanowiska w Ŝyciu publicznym i gospodarczym: przedstawiciele Zarządu Gminy i Rady Gminy, przedstawiciele Urzędu Gminy, przedstawiciele przedsiębiorstw, producentów rolnych. Natomiast moderatorem Rady Liderów był pracownik naukowy PIN Instytutu Śląskiego w Opolu 28. Łambinowice Strategia została opracowana przez moderatora warsztatów strategicznych Janusza Sawczuka pracownika naukowego Uniwersytetu Opolskiego z przedstawicielami społeczności lokalnej gminy Łambinowice (15 osób) 29. Murów Powołano Radę Liderów Lokalnych, składającą się z przedstawicieli róŝnych środowisk gminy Murów. Metodologię opracowania strategii oparto na doświadczeniach pilotaŝowego programu Strategie rozwoju gmin Śląska Opolskiego koordynowanego przez Związek Gmin Śląska Opolskiego 30. Namysłów Przy opracowywaniu strategii zaangaŝowani byli urzędnicy gminy, jednostki organizacyjne gminy, podmioty gospodarcze (przedsiębiorcy, stowarzyszenie kupców i przedsiębiorców), organizacje polityczne i społeczne, liderzy rozwoju wsi 31. Niemodlin Strategia była opracowywana dzięki nakładom pracy pracowników Urzędu Miasta 32. Nysa Strategia została opracowana przez pracowników Urzędu Miejskiego w Nysie przy współpracy z podległymi jednostkami 33. Olesno Współpraca z róŝnymi instytucjami i prywatnymi bezpośrednio lub pośrednio związanymi z zakresem przedmiotowym strategii 34. Olszanka Nad projektem strategii pracowała powołana przez Zarząd Gminy Rada Liderów Gminnych pod kierunkiem Sekretarza Gminy 35. Opole Przy opracowaniu strategii pracowali partnerzy społeczni, eksperci z wielu środowisk, przedstawiciele nauki, biznesu, kultury, medycyny, pomocy społecznej, organizacji pozarządowych, młodzieŝowych i in. pracowano w roboczych zespołach tematycznych 36. Otmuchów Strategia została opracowana wyłącznie dzięki nakładom pracy pracowników urzędu 37. Ozimek Strategia została opracowana wyłącznie dzięki nakładom pracy pracowników urzędu 38. Paczków Przy opracowywaniu strategii podjęto współpracę z innymi podmiotami. Do prac nad strategią władze zaprosiły grono kilkudziesięciu przedstawicieli licznych środowisk zawodowych reprezentujących przekrój społeczności gminnej: duŝy i mały biznes, agrokompleksy i indywidualne gospodarstwa rolne, handel, bankowość, kulturę, szkolnictwo i słuŝbę zdrowia 39. Pakosławice Strategia opracowana dzięki nakładom pracy pracowników Urzędu Gminy oraz radnych przy współpracy z podmiotami i instytucjami zewnętrznymi 16

17 Lp. Gmina Charakter prac nad strategiami, forma, przebieg, etc. 40. Pawłowiczki Strategia była opracowana przy udziale NJM Sp. z o.o. 41. Pokój Firma zewnętrzna - Stowarzyszenie Opolskie Centrum Edukacji Ekologicznej 42. Polska Cerekiew Strategia została opracowana przez Radę Liderów Lokalnych 43. Popielów Nad opracowaniem strategii pracował 26 osobowy zespół Rady Liderów Lokalnych 44. Praszka Do opracowania strategii powołano społeczną reprezentację gminy Radę Liderów Lokalnych w składzie 40 osób. W jej składzie znaleźli się przedstawiciele Zarządu Miasta i Gminy, Rady Miejskiej i urzędu oraz wiodących instytucji o charakterze społecznym, przedsiębiorstw i producentów rolnych, organizacji społecznych, organizacji ochrony środowiska 45. Prószków Strategia została opracowana przez Radę Liderów Lokalnych, składającą się z pracowników jst, przedstawicieli sektora biznesu oraz przedstawicieli instytucji z terenu gminy Prószków 46. Prudnik Strategia została opracowana dzięki nakładom pracy pracowników Urzędu Gminy z udziałem moderatorów, którymi byli przedstawiciele organizacji pozarządowych, przedsiębiorcy, itp. 47. Reńska Wieś Strategię opracował zespół liderów lokalnych (28 osób) powołany przez Zarząd Gminy. PowyŜszy zespół liderów składał się z pracowników gminy i przedstawicieli wszystkich organizacji działających na terenie gminy 48. Rudniki Strategię opracowano przy udziale moderatora typowanego przez Związek Gmin Śląska Opolskiego dr Apolonię Klepacz 49. Skoroszyce Bazę źródłową do opracowania strategii stanowiły warsztaty strategiczne przeprowadzone w 1996 r. wśród nieformalnej grupy skupiającej lokalnych liderów społeczności 50. Strzelce Opolskie Strategia w całości była opracowywana przez podmiot zewnętrzny, jednakŝe pracownicy dostarczali wszelkich informacji 51. Strzeleczki Strategia została opracowana przez firmę zewnętrzną, przy współpracy z pracownikami Urzędu Gminy, radnymi, mieszkańcami gminy (konsultacje społeczne) 52. Tarnów Opolski Brak danych 53. Tułowice Strategia została opracowana przez Radę Liderów Lokalnych pod kierunkiem dra inŝ. Andrzeja Namysło osoby zewnętrznej działającej na zlecenie gminy 54. Turawa Strategia została opracowana dzięki nakładom pracy pracowników Urzędu Gminy 55. Ujazd Prace nad koordynacją i redagowaniem dokumentu prowadził moderator, natomiast materiały i propozycje przygotowywała powołana przez Burmistrza Rada Liderów Lokalnych spośród pracowników urzędu, przedstawicieli zakładów i instytucji i róŝnych osób funkcyjnych 56. Walce Strategia była opracowywana przez Radę Liderów Lokalnych, w której skład weszli ludzie zajmujący waŝne stanowiska w Ŝyciu publicznym i gospodarczym gminy, reprezentujący róŝne środowiska, instytucje i podmioty gospodarcze 57. Wołczyn LESAFFRE BIO CORPORATION S.A., radni Rady Miejskiej w Wołczynie, pracownicy urzędu, opracowywanie zagadnień problemowych i redagowanie zapisów strategii 58. Zawadzkie Podjęto współpracę z podmiotem zewnętrznym INWEST CONSULTING 59. Zdzieszowice Głównym moderatorem prac nad strategią był Burmistrz Zdzieszowic pan Dieter Przewdzing, który współpracował z zespołem pracowników urzędu. Dodatkowo osobą współpracującą był prof. dr hab. Janusz Sawczuk, który współpracował, oceniał pracę zespołu i wnosił uwagi 60. Zębowice Całość strategii opracował REGIOPLAN Sp. z o.o. Spośród wszystkich gmin wymienionych w zamieszczonej powyŝej tabeli, 11 podjęło decyzję o samodzielnym przygotowaniu strategii (wyłącznie pracownicy urzędu), natomiast 8 zadecydowało o zleceniu sporządzenia dokumentu podmiotowi zewnętrznemu 17

18 (opracowywanie strategii odbywało się wówczas bądź przy współpracy z pracownikami, bądź teŝ całkowicie samodzielnie). Tabela 9: Charakter prac nad strategiami rozwoju powiatów (w powiatach posiadających strategię) Lp. Powiat 1. Brzeg 2. Kędzierzyn Koźle Charakter prac nad strategiami, forma, przebieg, etc. Strategia była opracowywana przy udziale przedstawicieli sektora gospodarczego, organizacji społecznych, samorządów terytorialnych z powiatu brzeskiego Opracowanie we współpracy z Politechniką Opolską oraz Związkiem Gmin Śląska Opolskiego 3. Kluczbork Strategia powstała na podstawie zapisów uchwalonej w 1997 r. Strategii rozwoju Ziemi Kluczborskiej, która powstawała przy udziale moderatora pracownika naukowego Uniwersytetu Opolskiego. Uczestnikami warsztatów strategicznych byli przedstawiciele samorządów powiatu kluczborskiego oraz innych instytucji i podmiotów 4. Krapkowice Strategia została opracowana przez pracowników starostwa. Moderator pani Violetta Ruszczewska była powołana w ramach projektu Strategie rozwoju gmin i powiatów Śląska Opolskiego. Prace zainicjował Związek Gmin Śląska Opolskiego. Strategia była poddawana szerokim konsultacjom społecznym 5. Namysłów Podjęto współpracę z Centrum Badawczym Przedsiębiorczości i Rozwoju Regionalnego przy Górnośląskiej WyŜszej Szkole Przedsiębiorczości im. Karola Goduli w Chorzowie 6. Nysa Strategię opracowano we współpracy z samorządami gminnymi, organizacjami pozarządowymi oraz przeprowadzono konsultacje społeczne 7. Olesno Podjęto współpracę z podmiotami i instytucjami z zewnątrz, takimi jak: instytucje otoczenia biznesowego, Towarzystwo Gospodarcze, Cechy Rzemiosł, banki, organizacje społeczne, samorządy gminne, zakłady i jednostki samorządowe oraz lokalni liderzy 8. Opole Strategia powstała w ramach projektu realizowanego przez Związek Gmin Śląska Opolskiego w 2000 r. objętego dofinansowaniem LGPP ze środków USAID (Amerykańskiej Agencji na Rzecz Rozwoju Międzynarodowego). Strategię opracowała Rada Liderów Lokalnych, tj. przedstawiciele powiatu, gmin powiatu opolskiego, Miasta Opola i Gminy Pokój z powiatu namysłowskiego. Praca pod kierunkiem moderatora Andrzeja Namysło 9. Prudnik Strategia powstała w ramach projektu Strategie rozwoju gmin i powiatów Śląska Opolskiego realizowanego przez Związek Gmin Śląska Opolskiego w 2000 r. objętego dofinansowaniem LGPP ze środków USAID (Amerykańskiej Agencji na Rzecz Rozwoju Międzynarodowego). Opracowanie końcowe dr inŝ. Apolonia Klepacz 10. Strzelce Opolskie Strategia została opracowana przez ekspertów zewnętrznych w ramach prac panelowych ze specjalnie wyłonioną w tym celu komisją Rady Powiatu. Źródłem informacji i analiz była statystyka publiczna, dotychczas utworzone dokumenty noszące cechy dokumentów strategicznych oraz informacje przygotowywane przez wydziały merytoryczne starostwa 3.3. Aktualizacja PoniewaŜ zdecydowana większość gmin posiadających własną strategię rozwoju podjęła prace nad dokumentem w latach (a zatem w okresie dosyć odległym), uzasadnione wydaje się pytanie, czy pierwotnie ustalony kształt (treść) strategii został od tego czasu poddany zmianom lub aktualizacji, a jeśli tak - czego dotyczyły niniejsze zmiany oraz czym były podyktowane (inspirowane). Analiza zainteresowania gmin uaktualnieniem własnych dokumentów strategicznych jest dodatkowo uzasadniona faktem, iŝ w minionym okresie procesowi aktualizacji poddano treść Strategii rozwoju województwa opolskiego na lata , której nowy kształt moŝe stanowić dla samorządów lokalnych powaŝny czynnik motywujący. 18

19 Spośród 60 gmin posiadających strategię rozwoju, 9 zaktualizowało lub kontynuuje proces aktualizacji dokumentu, przy czym stopień oraz zakres zmian jest dosyć zróŝnicowany. Pozostałych 51 gmin nie podjęło jeszcze decyzji o aktualizacji. W przypadku powiatów województwa opolskiego tylko 2 z 10 posiadających strategie zaktualizowało swoje dokumenty. Szczegółowe podejście gmin i powiatów do procesu aktualizacji strategii rozwoju przedstawia tabela poniŝej. Tabela 10: Podejście gmin i powiatów posiadających strategie rozwoju do procesu aktualizacji dokumentów Liczba gmin Liczba powiatów w których zaktualizowano lub nadal 9 2 aktualizuje się strategię w których nie podjęto decyzji o aktualizacji 51 8 zamierzających przystąpić do aktualizacji 17 5 w tym: nie zamierzających przystępować do 27 1 aktualizacji Inne przypadki Brak danych Podejście do procesu aktualizacji strategii w gminach i powiatach, które zaktualizowały dokument Spośród wszystkich samorządów gminnych województwa opolskiego posiadających własną strategię rozwoju 9 gmin podjęło (i w zdecydowanej większości juŝ wdroŝyło) decyzję o wprowadzeniu zmian lub przystąpieniu do aktualizacji treści dokumentu. Natomiast w odniesieniu do powiatów województwa opolskiego decyzję taką podjęto w dwóch z nich. Zamieszczone poniŝej tabele przedstawiają informacje kwestionariuszowe przytaczane przez przedstawicieli tych gmin i powiatów, które twierdząco ustosunkowały się do pytania: Czy strategia była w okresie ostatnich dwóch lat (I 2004 XII 2005) zmieniana bądź aktualizowana?, przedstawiając podawane przez samorządy uzasadnienia przeprowadzonych zmian bądź aktualizacji. Tabela 11: Podejście gmin, które zaktualizowały lub aktualizują strategie rozwoju Lp. Gmina Czego dotyczyły zmiany strategii? Czym były motywowane? 1. Dobrzeń Wielki Do aktualizacji przystąpiono we wrześniu 2005 r. Przewidywany termin sporządzenia r. Zmiany strategii powodowane są wprowadzeniem nowych zadań do planów w zakresie infrastruktury technicznej 2. Gogolin Aktualizacje wynikały ze zmiany zadań przeznaczonych do realizacji, co motywowane było aktualnymi potrzebami społeczności lokalnej. SłuŜyły one takŝe dostosowaniu jej zapisów do podejmowanych dokumentów strategicznych, np. planu rozwoju lokalnego 9 Szczegółowe wyjaśnienie innych przypadków zostało zamieszczone w rozdziale

20 Lp. Gmina Czego dotyczyły zmiany strategii? Czym były motywowane? 3. Kietrz Strategia była aktualizowana poprzez odłączenie w osobny dokument programu rozwoju lokalnego, w którym uszczegółowiono zadania do realizacji 4. Korfantów Zmiany dotyczyły np. zakończenia wodociągowania gminy, budowy zbiorników retencyjnych, budowy gimnazjum i hali sportowej 5. Lewin Brzeski Dokonane w roku 2005 zmiany dotyczyły aktualizacji strategii głównie w ramach spraw związanych z inwestycjami oraz aktualizacji stanu obecnego gminy Lewin Brzeski, który przedstawiony został w diagnozie stanowiącej załącznik do strategii rozwoju. Zmiany te powodowane były faktem, iŝ do 2005 r. gmina Lewin Brzeski zrealizowała większość inwestycji zapisanych w strategii powstałej w 2000 r. Gmina w tamtym okresie nie była w stanie przewidzieć boomu inwestycyjnego związanego z dostępnością środków europejskich 6. Namysłów Ze względu na horyzont czasowy strategii został opracowany nowy dokument pn. Plan Rozwoju Lokalnego na lata oraz Olesno Zmiany dotyczyły całej strategii i motywowane były aktualizacją głównych celów strategii 8. Walce Zmiany dotyczyły dopisania w projektach rozwojowych gminy zadań infrastrukturalnych 9. Zawadzkie Strategia była w całości aktualizowana. Aktualizacja podyktowana została niedokładnym sprecyzowaniem głównych kierunków rozwoju gminy Tabela 12: Podejście powiatów, które zaktualizowały lub aktualizują strategie rozwoju Lp. Powiat Czego dotyczyły zmiany strategii? Czym były motywowane? 1. Namysłów Aktualizacja priorytetów i projektów strategicznych, zmiana horyzontu czasowego. Główne motywy to: dezaktualizacja zapisów, potrzeba dostosowania do zapisów strategii wojewódzkiej oraz programów operacyjnych 2. Prudnik Główne przesłanki aktualizacji to: dezaktualizacja niektórych programów operacyjnych oraz sytuacja zewnętrzna ( akcesja Polski do UE) Podejście do procesu aktualizacji strategii w gminach i powiatach, które nie aktualizowały dokumentu Wśród gmin województwa opolskiego, które dotychczas nie przystąpiły do aktualizacji strategii, trudno stwierdzić, iŝ panuje jedna, dominująca tendencja zamierzenia gmin w tym zakresie są zróŝnicowane, przy czym jednak większość z nich nie jest zdecydowana przystępować w najbliŝszym czasie do procesu aktualizacji treści dokumentu, w odróŝnieniu od powiatów województwa opolskiego, w przypadku których 5 spośród 8 samorządów nie wprowadzających zmian do strategii, zamierza taką decyzję podjąć. Szczegóły dotyczące podejścia gmin i powiatów (które nie przystępowały do aktualizacji strategii) do kwestii aktualizacji przedstawiają tabele poniŝej. Tabela 13: Podejście do procesu aktualizacji strategii w gminach, które nie aktualizowały dokumentu 10 Dokument najprawdopodobniej traktowany jest jako kontynuacja procesu planistycznego i stanowi formę aktualizacji strategii, mimo iŝ gros gmin decyduje się na opracowywanie planów rozwoju lokalnego niezaleŝnie od istnienia strategii (mającej w porównaniu z planem charakter raczej długofalowy i nadrzędny w stosunku do niego). 20

21 Gminy, które zamierzają przystąpić do aktualizacji strategii Baborów Biała Bierawa Chrząstowice Głogówek Gorzów Śląski Grodków Izbicko Kędzierzyn Koźle Komprachcice Lubsza Łambinowice Nysa Opole Prószków Prudnik Tułowice Gminy, które nie zamierzają przystępować do aktualizacji strategii Brzeg Byczyna Dobrodzień Głubczyce Jemielnica Leśnica Lubrza Murów Niemodlin Olszanka Otmuchów Ozimek Paczków Pakosławice Pokój Polska Cerekiew Popielów Praszka Reńska Wieś Skoroszyce Strzelce Op. Strzeleczki Tarnów Opolski Ujazd Wołczyn Zdzieszowice Zębowice Inne przypadki Brak danych Głuchołazy Kluczbork Turawa Dąbrowa Kolonowskie Rudniki Pawłowiczki Do kategorii Inne przypadki zaklasyfikowano te gminy, które w nadesłanych kwestionariuszach udzieliły niejednoznacznych odpowiedzi. I tak: w przypadku gminy Głuchołazy strategia została opracowana w 2004 roku, a zatem jej ewentualna aktualizacja mogłaby nastąpić nie wcześniej niŝ w 2007 r. (co jednak nie wyklucza ostatecznie podjęcia takiego przedsięwzięcia), w przypadku gminy Kluczbork - aktualnie obowiązująca strategia została poddana monitoringowi i ocenie pod kątem stopnia realizacji zadań w niej wytyczonych; nie jest jednak wiadome, czy wnioski wypływające z procesu ewaluacji będą skłaniały do przystąpienia do zaktualizowania zapisów dokumentu, w przypadku gminy Turawa nie jest planowana aktualizacja, natomiast zamierzeniem gminy jest opracowanie nowego dokumentu strategicznego na lata , w związku z zakończeniem obowiązywania dotychczasowej strategii wraz z upływem roku Cztery inne gminy (Dąbrowa, Kolonowskie, Rudniki, Pawłowiczki) nie udzieliły Ŝadnej odpowiedzi w tym zakresie, w związku z czym identyfikacja ich zamierzeń dotyczących aktualizacji strategii nie była moŝliwa. Tabela 14: Podejście do procesu aktualizacji strategii w powiatach, które nie aktualizowały dokumentu Powiaty, które zamierzają przystąpić do aktualizacji strategii Kędzierzyn Koźle Kluczbork Powiaty, które nie zamierzają przystępować do aktualizacji strategii Krapkowice Olesno Inne przypadki Brzeg 21

22 Nysa Opole Strzelce Opolskie W przypadku powiatu brzeskiego kwestia aktualizacji nie pozostaje jednoznaczna. W październiku 2003 r. dokonano bowiem przeglądu strategii, a na bazie sporządzonego raportu przyjęto uchwałą Rady Powiatu Kierunki działań na lata , co moŝe świadczyć o rewizji głównych załoŝeń rozwojowych gminy, mimo iŝ treść strategii de facto pozostaje bez zmian. 4. Przebieg procesu planowania strategicznego w gminach i powiatach nie posiadających własnej strategii Od 2000 r. systematycznie maleje liczba gmin nie posiadających własnej strategii rozwoju, natomiast wśród powiatów województwa opolskiego w ogóle nie ma juŝ takich przypadków (w jedynym powiecie bez strategii - powiecie głubczyckim - podjęto juŝ bowiem prace nad dokumentem). Pozytywnym zjawiskiem jest równieŝ fakt, iŝ systematycznie zmienia się na korzyść stosunek liczby gmin, które zamierzają przystąpić w przyszłości do opracowania strategii do tych samorządów, które takich zamierzeń nie deklarują. Jeszcze w 2000 r. zaledwie 3 gminy przygotowywały się do sporządzenia dokumentu, zaś 13 negowało potrzebę rozpoczęcia takich działań. W 2004 r. sytuacja ta uległa zmianie i liczba gmin w obu przypadkach była jednakowa (po 7); w 2006 roku natomiast tendencje stały się jeszcze bardziej przychylne, bowiem juŝ tylko 4 spośród 9 gmin województwa opolskiego nie uwzględniały w swoich planach zamiaru stworzenia strategii lokalnej Planowanie strategiczne w gminach nie posiadających własnej strategii i zamierzających przystąpić do jej opracowania Wśród 9 gmin nie posiadających własnej strategii rozwoju 5 samorządów deklaruje zamiar opracowania takiego dokumentu. Przewidywane terminy przystąpienia do prac nad strategiami przedstawia zamieszczona poniŝej tabela. Tabela 15: Przewidywane terminy przystąpienia do prac nad strategiami w gminach województwa opolskiego Lp. Gmina Przewidywany termin opracowania strategii 1. Domaszowice 2007 r. 2. Kamiennik 2007 r. 3. Radłów w najbliŝszych dwóch latach 4. Świerczów 2007 r. 22

23 Lp. Gmina Przewidywany termin opracowania strategii 5. Wilków 2007 r Planowanie strategiczne w gminach nie posiadających własnej strategii i nie zamierzających przystępować do jej opracowania 4 gminy spośród 9 nie posiadających własnych strategii rozwoju nie przewidują opracowywania takiego dokumentu w ciągu najbliŝszych kilku lat. Uzasadnienia takiej decyzji w poszczególnych gminach prezentuje tabela poniŝej. Tabela 16: Gminy, które nie zamierzają przystępować do opracowania strategii Lp. Gmina Uzasadnienie 1. Krapkowice brak danych 2. Lasowice Wielkie Gmina posiada plan rozwoju lokalnego i wieloletni plan inwestycyjny i w oparciu o te dokumenty podejmowane są prace 3. Łubniany Gmina posiada plan rozwoju lokalnego opracowany w 2005 r., w którym są zawarte główne kierunki rozwoju gminy. Gmina posiada takŝe studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy 4. Skarbimierz Z powodu posiadania innych dokumentów o charakterze strategicznym (planistycznym, programowym): planu rozwoju lokalnego oraz planu rewitalizacji 5. Przebieg procesu planowania strategicznego w gminach i powiatach, których strategie pozostają w fazie opracowania Spośród wszystkich gmin i powiatów województwa opolskiego w trakcie procesu tworzenia strategii pozostają dwa samorządy gminne (Branice, Cisek) oraz jeden samorząd powiatowy (Głubczyce) Termin rozpoczęcia prac Obydwie gminy rozpoczęły prace nad sporządzeniem dokumentu w 2005 roku. Gmina Branice podjęła pierwsze działania w marcu, natomiast gmina Cisek w IV kwartale, a zatem z końcem roku. W powiecie głubczyckim natomiast prace nad strategią rozwoju trwają od 2003 roku Stan prac nad strategiami W gminie Branice w ramach prac nad dokumentem opracowano raport o sytuacji gminy, analizę SWOT oraz ustalono cele strategiczne i cele operacyjne. Na takim etapie sporządzone materiały zostały przekazane do wszystkich radnych oraz wybranych przedstawicieli biznesu i organizacji pozarządowych, a takŝe sołtysów. W gminie Cisek, będącej nieco krócej zaangaŝowanej w przygotowania projektu strategii, podjęto dotychczas prace nad analizą SWOT oraz diagnozą sytuacji społeczno gospodarczej. Powiat głubczycki natomiast pozostaje obecnie na etapie weryfikacji i konsultacji dokumentu. 23

24 5.3. Przewidywany termin zakończenia prac nad strategiami rozwoju Najwcześniej, bo w maju 2006 r., mija termin przewidywany przez gminę Branice jako termin zakończenia prac nad strategią. Miesiąc później (czerwiec 2006) prace nad dokumentem przewiduje zakończyć równieŝ gmina Cisek. Powiat głubczycki natomiast deklaruje sfinalizowanie prac związanych z opracowaniem strategii na przełomie lat 2006 i Charakter prowadzonych prac Na obecnym etapie we wszystkich trzech samorządach strategie opracowywane są wyłącznie w oparciu o pracę urzędników. Nie wyklucza to jednak przyjęcia innego rozwiązania w toku dalszych czynności (m.in. konsultacji społecznych), które zwykle wymagają większego stopnia uspołecznienia aniŝeli sporządzenie wstępnych, wyjściowych wersji dokumentów Prognozy oddziaływania projektów strategii na środowisko Ze względu na specyfikę zapisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska 11, obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania projektu strategii gminnej lub powiatowej na środowisko podobnie jak obowiązek opracowywania strategii lokalnych nie został wprost wyraŝony w taki sposób, jak ma to miejsce w przypadku prognozy oddziaływania projektu strategii wojewódzkiej. Przepisy wspomnianej ustawy formułują konieczność sporządzenia takiego opracowania m.in. dla projektów strategii regionalnych, projektów planów zagospodarowania przestrzennego oraz projektów polityk, strategii, planów lub programów w róŝnych dziedzinach (np. przemysłu, transportu, rolnictwa, turystyki, etc.), ustalających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Nie ma zatem wprost odniesienia do strategii rozwoju lokalnego, jednakŝe warto w tym miejscu przypomnieć, iŝ takiego odniesienia nie zawierają równieŝ obie ustawy ustrojowe (tj. o samorządzie gminnym i powiatowym), a mimo to strategie takie funkcjonują i w wielu przypadkach określają zadania, których realizacja moŝe wywrzeć bezsprzecznie duŝy wpływ na środowisko. W związku z powyŝszym, jednym z pytań do samorządów gminnych i powiatowych, których strategie pozostają w fazie opracowania, było pytanie: Czy harmonogram prac nad strategią przewiduje opracowanie prognozy oddziaływania na środowisko, zgodnie z art. 41 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62 poz. 627 z późn. zm.)?. We wszystkich trzech przypadkach (gminy Branice, Cisek oraz powiat głubczycki) udzielono odpowiedź negatywną, co mogłoby oznaczać, iŝ w związku z tym, Ŝe działania te nie przyjmują charakteru obligatoryjnego, a ponadto zwykle bywają kosztowne i pracochłonne samorządy lokalne nie przewidują ich realizacji. 6. Inne dokumenty o charakterze strategicznym (programowym, planistycznym) W wielu gminach i powiatach województwa opolskiego podjęto w ostatnich latach znaczny wysiłek na rzecz sformułowania obok strategii rozwoju równieŝ innych istotnych dokumentów o charakterze strategicznym (programowym, planistycznym, etc.). Proces ten przyjął na tyle powszechną formę, iŝ w części przypadków opracowania takowe stanowią kluczowy efekt procesu planowania strategicznego, będący w stosunku do strategii lokalnych nie uzupełnieniem, lecz alternatywą. Dzieje się tak m.in. w przypadku programów ochrony 11 Dz. U. Nr 62 poz. 627 z późn. zm. 24

25 środowiska, które w odróŝnieniu od strategii rozwoju gminy czy powiatu mają charakter obligatoryjny, czy teŝ planów rozwoju lokalnego (programów rewitalizacji, planów rozwoju transportu publicznego sugerowanych m.in. przez Podręcznik procedur wdraŝania Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego na lata ), jak równieŝ studiów uwarunkowań i kierunków rozwoju, opracowywanych w oparciu o postanowienia ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Rodzaje opracowywanych dokumentów W treści pytań kwestionariuszowych wymienione zostały następujące dokumenty, o których posiadaniu informowały zarówno samorządy gminne, jak i powiatowe: program rozwoju gminy, plan rozwoju lokalnego, plan inwestycyjny, lokalny program rewitalizacji, inne dokumenty (jeśli takie istnieją poproszono o ich wskazanie). PoniŜsze tabele przedstawiają szczegółowe informacje w tym zakresie. Dla porównania w pierwszej rubryce dwóch pierwszych tabel zamieszczono dane dotyczące strategii rozwoju gminy (powiatu), a dopiero w kolejnych pozostałe programy. Pola zaciemnione (w kolorze szarym) oznaczają, Ŝe gmina (powiat) posiada określony dokument (lub pozostaje on w fazie opracowania), pola białe Ŝe dokument taki w gminie (powiecie) dotychczas nie powstał i aktualnie nie powstaje. Dwie kolejne tabele przedstawiają informacje na temat kategorii innych dokumentów poniewaŝ dane uzyskane na podstawie kwestionariuszy były trudne do usystematyzowania, dlatego teŝ przyjęły charakter opisowy. NaleŜy jeszcze wyjaśnić, iŝ wszystkie informacje zamieszczone poniŝej stanowią wierne odzwierciedlenie treści przekazanych w kwestionariuszach, mimo iŝ istnieją podstawy dla stwierdzenia, iŝ w wielu przypadkach wykazane dokumenty nie są jedynymi, jakie posiadają niektóre gminy (powiaty). Ponadto pewna część samorządów w rubryce plan inwestycyjny informowała o posiadaniu takiego opracowania, mając na myśli wieloletni plan (program) inwestycyjny, natomiast inna grupa sygnalizowała ten fakt, uwzględniając go dopiero w rubryce inne programy. W związku z tym ostatecznie przyjęto, iŝ informacja zbiorcza powinna uwzględniać i odzwierciedlać intencje adresatów ankiet i dlatego teŝ część planów inwestycyjnych (wieloletnich programów inwestycyjnych WPI) zostało uwzględnionych w dwóch pierwszych tabelach (przykłady konkretnych programów), a część w dwóch następnych (inne programy). Tabela 17: Rodzaje opracowywanych dokumentów w gminach województwa opolskiego Lp. Gmina Strategia rozwoju gminy(opraco wana lub w fazie opracowania) Program rozwoju gminy Plan rozwoju lokalnego Plan inwestycyjny Lokalny program rewitalizacji 1. Baborów 12 Dz. U. Nr 80 poz. 717 z poźn. zm. 25

26 Lp. Gmina Strategia rozwoju gminy(opraco wana lub w fazie opracowania) Program rozwoju gminy Plan rozwoju lokalnego Plan inwestycyjny Lokalny program rewitalizacji 2. Biała 3. Bierawa 4. Branice 5. Brzeg m. 6. Byczyna 7. Chrząstowice 8. Cisek 9. Dąbrowa 10. Dobrodzień 11. Dobrzeń Wielki 12. Domaszowice 13. Głogówek 14. Głubczyce 15. Głuchołazy 16. Gogolin 17. Gorzów Śląski 18. Grodków 19. Izbicko 20. Jemielnica 21. Kamiennik 22. Kędzierzyn Koźle 23. Kietrz 24. Kluczbork Kolonowskie 26. Komprachcice 13 Wytyczone cele zostały ujęte w strategii rozwoju gminy oraz w planie rozwoju lokalnego 26

27 Lp. Gmina Strategia rozwoju gminy(opraco wana lub w fazie opracowania) Program rozwoju gminy Plan rozwoju lokalnego Plan inwestycyjny Lokalny program rewitalizacji 27. Korfantów 28. Krapkowice 29. Lasowice Wielkie 30. Leśnica 31. Lewin Brzeski 32. Lubrza 33. Lubsza 34. Łambinowice 35. Łubniany 36. Murów 37. Namysłów 38. Niemodlin 39. Nysa 40. Olesno 41. Olszanka 42. Opole 43. Otmuchów 44. Ozimek 45. Paczków 46. Pakosławice 47. Pawłowiczki 48. Pokój 49. Polska Cerekiew 50. Popielów 51. Praszka 52. Prószków 27

28 Lp. Gmina Strategia rozwoju gminy(opraco wana lub w fazie opracowania) Program rozwoju gminy Plan rozwoju lokalnego Plan inwestycyjny Lokalny program rewitalizacji 53. Prudnik 54. Radłów 55. Reńska Wieś 56. Rudniki 57. Skarbimierz 58. Skoroszyce 59. Strzelce Opolskie 60. Strzeleczki 61. Świerczów 62. Tarnów Opolski 63. Tułowice Turawa 65. Ujazd 66. Walce 67. Wilków 68. Wołczyn 69. Zawadzkie 70. Zdzieszowice 71. Zębowice 72. RAZEM Tabela 18: Rodzaje opracowywanych dokumentów w powiatach województwa opolskiego Lp. Powiat Strategia rozwoju powiatu (opracowana lub w fazie opracowania) Program rozwoju powiatu Plan rozwoju lokalnego Plan inwestycyjny Lokalny program rewitalizacji 14 Plan Rozwoju Wsi Szydłów na lata

29 Lp. Powiat Strategia rozwoju powiatu (opracowana lub w fazie opracowania) Program rozwoju powiatu Plan rozwoju lokalnego Plan inwestycyjny Lokalny program rewitalizacji 1. Brzeg 2. Głubczyce 3. Kędzierzyn koźle 4. Kluczbork 5. Krapkowice 6. Namysłów 7. Nysa 8. Olesno 9. Opole 10. Prudnik 11. Strzelce Opolskie 12. RAZEM Tabela 19: Inne programy opracowane w gminach województwa opolskiego Lp. Gmina Inne programy opracowane w gminach województwa opolskiego 1. Baborów Plan rozwoju miejscowości: Baborów, Sucha Psina, Raków na potrzeby programu Odnowa Wsi 2. Biała Dwa miejscowe plany przestrzennego zagospodarowania terenów miejscowości Biała oraz Łącznik. W końcowym etapie opracowywany jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla 4 miejscowości gminy Biała 3. Bierawa - 4. Branice 5. Brzeg m. 6 miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Branice Program ochrony środowiska dla miasta Brzeg na lata , plan gospodarki odpadami dla miasta Brzeg, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta Brzeg 6. Byczyna - 7. Chrząstowice Koncepcja kanalizacji całej gminy, plan gospodarki odpadami, program ochrony środowiska, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Chrząstowice 8. Cisek - 29

30 Lp. Gmina Inne programy opracowane w gminach województwa opolskiego 9. Dąbrowa Plany rozwoju miejscowości, strategia rozwiązywania problemów społecznych na lata , program ochrony środowiska na lata , plan gospodarki odpadami na lata , dwa plany zagospodarowania przestrzennego pod inwestycje 10. Dobrodzień Program ochrony środowiska, plan gospodarki odpadami 11. Dobrzeń Wielki Studium zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego wszystkich wsi z terenu gminy 12. Domaszowice Plany rozwoju wsi (dwa dokumenty dotyczące dwóch miejscowości) 13. Głogówek Głubczyce Głuchołazy Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Głuchołazy 16. Gogolin Gminny program ochrony środowiska, gminny program gospodarki odpadami, wieloletni plan rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy Gogolin, gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych na lata , plany rozwoju miejscowości Malni, Kamionek i Kamień Śląski, załoŝenia do gminnego planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, plan aglomeracji gogolińskiej 17. Gorzów Śląski Plan gospodarki odpadami oraz program ochrony środowiska 18. Grodków Wieloletni program inwestycyjny 19. Izbicko Jemielnica Kamiennik Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, plany miejscowe zagospodarowania przestrzennego wszystkich wsi 22. Kędzierzyn Koźle Kietrz Kluczbork Kolonowskie Komprachcice Plan gospodarki odpadami na lata , program ochrony środowiska na lata Korfantów 28. Krapkowice Program ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami, program gospodarki ściekami, plany aglomeracji Korfantów, Ścinawa, załoŝenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Korfantów Strategia rozwoju Wspólnoty Krapkowickiej, strategia mieszkaniowa do 2020 r., plan ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami na okres z uwzględnieniem perspektywy na lata , karta współpracy z organizacjami pozarządowymi, program działań na rzecz osób niepełnosprawnych na lata , strategia integracji polityki społecznej na lata Lasowice Wielkie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy 30

31 Lp. Gmina Inne programy opracowane w gminach województwa opolskiego 30. Leśnica Lewin Brzeski Lubrza Wieloletni plan inwestycyjny, studium kierunków i uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego, plan zagospodarowania przestrzennego dla miejscowości Trzebina 33. Lubsza Wieloletni plan inwestycyjny 34. Łambinowice Program ochrony środowiska i plan gospodarki odpadami, wieloletni program inwestycyjny 35. Łubniany Studium uwarunkowań i kierunków rozwoju zagospodarowania przestrzennego gminy 36. Murów Namysłów Program ochrony środowiska i plan gospodarki odpadami, studium zagospodarowania przestrzennego, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, załoŝenia zaopatrzenia miasta Namysłów w energię, aglomeracja Namysłów Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych 38. Niemodlin Nysa Plan gospodarki odpadami dla gminy Nysa na lata , program ochrony środowiska dla gminy Nysa na lata Olesno Olszanka Plan rozwoju lokalnego sołectw 42. Opole Lokalny program rozwoju przedsiębiorczości, program współpracy miasta Opola z organizacjami pozarządowymi i innymi uprawnionymi podmiotami, strategia promocji miasta Opola, program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla miasta Opola, wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy Opole, program budowy i przebudowy dróg, strategia integracji i polityki społecznej dla miasta Opola i in. 43. Otmuchów Ozimek Projekt załoŝeń do planu zaopatrzenia gminy Ozimek w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe 45. Paczków Program ochrony środowiska , plan gospodarki odpadami 46. Pakosławice Plan gospodarki odpadami 47. Pawłowiczki Program ochrony środowiska, plan gospodarki odpadami 48. Pokój Polska Cerekiew Popielów Program ochrony środowiska, plan gospodarki odpadami, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy, gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych, plan zagospodarowania przestrzennego wsi Stare Siołkowice, Popielów i Karłowice 51. Praszka Wieloletni program inwestycyjny 52. Prószków Studium zagospodarowania przestrzennego gminy 31

32 Lp. Gmina Inne programy opracowane w gminach województwa opolskiego 53. Prudnik Plan przestrzennego zagospodarowania gminy w części dotyczącej miasta Prudnik, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Prudnik, plan gospodarki odpadami, program ochrony środowiska 54. Radłów Studium uwarunkowań i kierunków rozwoju zagospodarowania przestrzennego gminy Radłów 55. Reńska Wieś Plan gospodarki odpadami na lata , program ochrony środowiska na lata Rudniki 57. Skarbimierz 58. Skoroszyce Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, zintegrowana strategia rozwoju obszarów wiejskich obszaru Górnej Prosny Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obejmujący obszar całej gminy, wieloletni plan inwestycyjny Program ochrony środowiska, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego wszystkich 10 miejscowości gminy, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Skoroszyce 59. Strzelce Opolskie Strzeleczki Plan ochrony środowiska, plan gospodarki odpadami 61. Świerczów Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy 62. Tarnów Opolski Tułowice Turawa Ujazd Program ochrony środowiska i gospodarki odpadami, program zabezpieczenia energetycznego (w opracowaniu) 66. Walce Wilków 68. Wołczyn Program ochrony środowiska, plan gospodarki odpadami, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wilków, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Plan gospodarki odpadami, program ochrony środowiska, projekt aglomeracji planowanej do objęcia systemem kanalizacji zbiorczej 69. Zawadzkie Zdzieszowice Zębowice Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zębowice Tabela 20: Inne programy opracowane w powiatach województwa opolskiego Lp. Powiat Inne programy opracowane w powiatach województwa opolskiego 1. Brzeg Program ochrony środowiska, plan gospodarki odpadami 2. Głubczyce Program ochrony środowiska dla powiatu głubczyckiego na lata

33 Lp. Powiat Inne programy opracowane w powiatach województwa opolskiego 3. Kędzierzyn Koźle - 4. Kluczbork 5. Krapkowice Powiatowy plan gospodarki odpadami, powiatowy program ochrony środowiska dla powiatu kluczborskiego na lata z perspektywą do 2011 r., program promocji zdrowia powiatu kluczborskiego, strategia rozwiązywania problemów społecznych powiatu kluczborskiego na lata Program ochrony środowiska dla powiatu krapkowickiego, plan gospodarki odpadami, powiatowa strategia rozwiązywania problemów społecznych, powiatowy program działań na rzecz osób niepełnosprawnych, powiatowy program działań na rzecz pomoc dziecku i rodzinie, kierunki działania powiatu krapkowickiego w zakresie ochrony i promocji zdrowia 6. Namysłów Program działań na rzecz osób niepełnosprawnych na lata Nysa - 8. Olesno - 9. Opole Powiatowy program bezpieczeństwa, powiatowy program ochrony środowiska, program działania na rzecz osób niepełnosprawnych , program pomocy społecznej powiatu opolskiego na lata , program wsparcia rodziny i dziecka powiatu opolskiego na lata , strategia rozwiązywania problemów społecznych powiatu opolskiego na lata , program współpracy z organizacjami pozarządowymi na rok Prudnik Plan gospodarki odpadami, program ochrony środowiska 11. Strzelce Opolskie Program ochrony środowiska powiatu strzeleckiego, program modernizacji sieci dróg powiatu strzeleckiego na lata Konsultacje społeczne dokumentów Na pytanie: Czy posiadany(e) dokument(y) poddano procesowi konsultacji społecznych? spośród wszystkich gmin i powiatów województwa opolskiego zaledwie 7 gmin udzieliło odpowiedzi przeczącej (Chrząstowice, Komprachcice, Lubsza, Radłów, Skarbimierz, Tarnów Opolski, Zdzieszowice), przy czym jedna z nich mimo odpowiedzi negatywnej informuje w dalszej części kwestionariusza o działaniach podjętych w ramach procesu tworzenia strategii i programów, które mogłyby świadczyć o tym, iŝ takie konsultacje w rzeczywistości były jednak prowadzone (Chrząstowice). W przypadku trzech innych gmin brak jest konkretnej odpowiedzi na ww. pytanie, jednakŝe z uwagi na opisy działań konsultacyjnych zawarte w dalszej części ankiety - moŝna uznać, iŝ odpowiedzi we wszystkich trzech przypadkach byłyby twierdzące (Dąbrowa, Strzelce Opolskie, Ujazd). W kwestii róŝnic w zakresie (zasięgu) oraz róŝnorodności form konsultacji społecznych naleŝy zaznaczyć jedynie, iŝ nie ingerowano w treść nadesłanych odpowiedzi. Ponadto tabele poniŝsze mają jedynie charakter zbiorczych informacji, bez prób porównania lub klasyfikacji danych. Tabela 21: Konsultacje społeczne dokumentów w gminach województwa opolskiego Lp. Gmina Formy i przebieg konsultacji społecznych 1. Baborów Spotkania z mieszkańcami, strona internetowa, komisje Rad Miejskiej w Baborowie 33

34 Lp. Gmina Formy i przebieg konsultacji społecznych 2. Biała Posiadane dokumenty konsultowane były na organizowanych zebraniach społeczności tak wiejskiej, jak i miejskiej oraz na spotkaniach z instytucjami i organizacjami działającymi na terenie gminy 3. Bierawa Zebrania wiejskie, publikacje na łamach periodyku Głos Bierawy, konsultacje w ramach zespołu 4. Branice Materiały do raportu i do określenia słabych i mocnych stron, szans i zagroŝeń oraz ustalenia głównych celów były zbierane podczas zebrań wiejskich, spotkań z radnymi, przedsiębiorcami 5. Brzeg m. Zorganizowano spotkanie ds. opracowania strategii, na które zaproszono przedstawicieli róŝnych środowisk i instytucji w dziedzinach objętych problematyką strategii. Opracowano wstępną analizę SWOT oraz przedstawiono propozycję rozwiązania problemów do dyskusji podczas komisji i sesji Rady Miejskiej 6. Byczyna Spotkania z mieszkańcami gminy 7. Chrząstowice Ogłoszony został termin składania wniosków i uwag, plan zagospodarowania przestrzennego wyłoŝony został do wglądu mieszkańcom w Urzędzie Gminy 8. Cisek Dokumenty przedstawiano na zebraniach wiejskich 9. Dąbrowa Zebrania wiejskie, narady z sołtysami, konsultacje w siedzibie gminy 10. Dobrodzień Tablice ogłoszeń, strona internetowa, lokalna prasa 11. Dobrzeń Wielki Uchwała Rady Gminy, informacje o pracach komisji Rady Gminy 12. Domaszowice Ankieta dla mieszkańców gminy, zebrania wiejskie, komisja specjalna Rady Gminy, komisja ds. rozwoju lokalnego 13. Głogówek Programy konsultowano z przedstawicielami środowisk lokalnych oraz zamieszczono na stronie internetowej 14. Głubczyce Do udziału w pracach nad opracowaniem dokumentów programowych zaproszeni zostali radni, przedstawiciele samorządów wiejskich, gminnych jednostek organizacyjnych oraz innych jednostek i instytucji związanych z funkcjonowaniem gminy, jak równieŝ firm, a takŝe mieszkańcy poprzez publikację informacji w prasie lokalnej oraz Internecie 15. Głuchołazy Brak danych 16. Gogolin W zaleŝności od rodzajów dokumentów były to m.in. uchwały zebrań wiejskich dla planów rozwoju miejscowości. Do prac nad planem rozwoju lokalnego powołano komisję doraźną Rady Miejskiej, w skład której weszli oprócz przedstawicieli Rady Miejskiej i Urzędu Miejskiego przedstawiciele społeczności lokalnej i stowarzyszeń działających na terenie gminy. Ponadto zaproszono do składania uwag mieszkańców gminy. Część dokumentów była opiniowana przez samorządy gmin sąsiednich oraz przez Starostwo Powiatowe w Krapkowicach 17. Gorzów Śląski Dokumenty zostały wyłoŝone do publicznego wglądu po ogłoszeniu na tablicy ogłoszeń na terenie sołectw w gminie 18. Grodków Przeprowadzono konsultacje społeczne np. z przedsiębiorcami, sołtysami uwzględniono ich propozycje w konsultowanych dokumentach 19. Izbicko W kaŝdym sołectwie odbywały się spotkania z mieszkańcami (zebrania) 20. Jemielnica PRL konsultowano z Radą Liderów Lokalnych oraz Radą Gminy Jemielnica 21. Kamiennik Ogłoszenia w prasie i na tablicy ogłoszeń o przystąpieniu do sporządzenia dokumentów, wyłoŝono je do publicznego wglądu (projekty), kaŝdy zainteresowany mógł złoŝyć swój wniosek, wnioski te uwzględniono przy opracowywaniu dokumentów 22. Kędzierzyn Koźle W prasie lokalnej zamieszczono informacje o spotkaniu z mieszkańcami i instytucjami funkcjonującymi w mieście, w trakcie którego przyjmowano propozycje zamierzeń inwestycyjnych, jakie winny zostać podjęte w ramach rewitalizacji. Ponadto przez określony przedział czasowy moŝna było w Urzędzie Miasta składać propozycje projektów 34

35 Lp. Gmina Formy i przebieg konsultacji społecznych 23. Kietrz Konsultacje społeczne na zebraniach wiejskich i osiedlowych z mieszkańcami gminy Kietrz, konsultacje z organizacjami społecznymi, konsultacje i opinie w poszczególnych komisjach Rady Miejskiej w Kietrzu 24. Kluczbork Sprawa konsultacji społecznych została opublikowana na stronie internetowej gminy. Wskazano kilkutygodniowy termin na zgłaszanie uwag i opinii do projektu dokumentów. Zebrane uwagi zostały przedstawione zespołowi pracującemu nad opracowaniem dokumentu. Wypracowano spójny, uwzględniający uwagi dokument. Informacja o terminie konsultacji została teŝ wywieszona w budynku urzędu i innych miejscach często odwiedzanych przez społeczeństwo 25. Kolonowskie Spotkania z mieszkańcami oraz przedstawicielami organizacji społecznych z moŝliwością składania wniosków do planów 26. Korfantów Projekty dokumentów były ogólnodostępne, mieszkańcy mieli moŝliwość wniesienia wniosków i uwag 27. Krapkowice Ogłoszenie w prasie, wyłoŝenie do wglądu w Urzędzie Miasta i Gminy, sonda internetowa, ankiety w prasie lokalnej, urzędzie 28. Lasowice Wielkie Przekazywano informację na zebraniach wiejskich, na sesji Rady Gminy, umieszczono dokumenty w Internecie 29. Leśnica Ogłoszenia, projekty uchwał, uchwały, informacje na stronie internetowej 30. Lewin Brzeski Przeprowadzono warsztaty strategiczne z udziałem środowisk reprezentujących róŝne grupy społeczne i zawodowe (mieszkańcy wsi, mieszkańcy Lewina Brzeskiego, rolnicy, przedstawiciele szkół i przeszkoli, organizacji pozarządowych i in.). Projekt strategii następnie analizowały Komisje Rady Miejskiej w Lewinie Brzeskim, które zaakceptowały go. 31. Lubrza Przeprowadzono ankietę na temat najwaŝniejszych przedsięwzięć, które naleŝy zrealizować na terenie gminy, ponadto w opracowaniu strategii brali równieŝ udział lokalni liderzy 32. Łambinowice Informacje w Internecie, formularze zgłoszeniowe uwag, opracowanie listy projektów i kryteriów wyboru. Konsultacje przebiegły bez zakłóceń 33. Łubniany Zostały rozesłane informacje do szkół i przedszkoli, rad sołeckich i innych instytucji o przystąpieniu do PRL. Instytucje przysłały propozycje projektów i inwestycji do realizacji na terenie gminy do 2013 r. 34. Murów Konsultacje społeczne: na posiedzeniach Zespołu Horyzontalnego ds. opracowania Programu rozwoju gminy Murów na lata , na posiedzeniach rad sołeckich, na spotkaniach konsultacyjnych z mieszkańcami 35. Namysłów Konsultacje społeczne przeprowadzone były poprzez ankietę kierowaną do mieszkańców gminy, organizacji pozarządowych, przedsiębiorców i instytucji publicznych. Następnie propozycje te zespół zadaniowy powołany przez Burmistrza opracował w formie planów na lata Niemodlin Odbywały się spotkania Burmistrza z mieszkańcami gminy. Projekt programu był wyłoŝony w urzędzie do wglądu 37. Nysa Projekty poszczególnych dokumentów były zamieszczane na stronie internetowej urzędu, informacja na ten temat była podawana do wiadomości w lokalnej prasie i radiu. Dodatkowo w wydziałach merytorycznie odpowiedzialnych za opracowanie dokumentu odbywały się indywidualne konsultacje. Do poszczególnych grup społecznych (instytucje, organizacje pozarządowe, stowarzyszenia przedsiębiorców) zostały wysłane pisemne wystąpienia informujące o moŝliwości opiniowania opracowywanych dokumentów. Zebrane opinie, sugestie i uwagi zostały przeanalizowane i w miarę moŝliwości wprowadzone do poszczególnych dokumentów 38. Olesno Powołano komisje problemowe: zespół ds. gospodarki i rolnictwa, zespół ds. infrastruktury i ochrony środowiska, zespół ds. oświaty, zespół ds. kultury, sportu i rekreacji, zespół ds. zdrowia i opieki społecznej 39. Olszanka Konsultacje prowadzone były na zebraniach wiejskich, współpraca z organizacjami społecznymi. Powołanie Grupy Liderów Lokalnych do opracowania dokumentów 40. Opole Zorganizowano cykl spotkań z przedstawicielami poszczególnych środowisk (m.in. kultura, nauka, biznes, młodzieŝ) oraz z mieszkańcami miasta; przeprowadzono równieŝ ankietę (w lokalnej prasie) przed przyjęciem dokumentu. Ponadto co roku organizowane są spotkania konsultacyjne Prezydenta Miasta z mieszkańcami w dzielnicach, podczas których poruszane są problemy obejmujące wszystkie ww. zagadnienia 35

36 Lp. Gmina Formy i przebieg konsultacji społecznych 41. Otmuchów Wszystkie dokumenty o charakterze programowym i planistycznym poddawane są procesowi konsultacji środowiskowych głównie za pośrednictwem radnych oraz rad sołeckich 42. Ozimek Brak danych 43. Paczków Konsultacjom społecznym były poddawane następujące dokumenty: Wieloletni Program Inwestycyjny, Program Rozwoju Lokalnego organizowano spotkania z mieszkańcami gminy oraz z radnymi; Lokalny Program Rewitalizacji konsultowany był równieŝ na łamach Informatora Paczkowskiego 44. Pakosławice WyłoŜono do publicznego wglądu 45. Pawłowiczki Dokumenty były omawiane na zebraniach wiejskich, spotkaniach organizowanych dla sołtysów, rad sołeckich i Liderów Lokalnych. Odbyły się otwarte posiedzenia sesji Rady Gminy. Dokumenty są dostępne na stronie internetowej urzędu 46. Pokój Ankiety 47. Polska Cerekiew Konsultacje społeczne odbywały się na zebraniach wiejskich 48. Popielów Zorganizowano prezentację projektu programu ochrony środowiska i programu gospodarki odpadami, na które zaproszono radnych, sołtysów, przedstawicieli lokalnych organizacji oraz mieszkańców. Informacje na temat prac nad studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy pojawiły się w formie ogłoszeń na tablicach informacyjnych oraz w lokalnej prasie. Projekt dokumentu został przedłoŝony do wglądu mieszkańcom. Projekt gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych został skonsultowany z jednostkami organizacyjnymi gminy. Projekt planu zagospodarowania przestrzennego został objęty szerokimi konsultacjami społecznymi, odpowiednie ogłoszenia o wyłoŝeniu projektu planu do wglądu pojawiły się w prasie i na tablicach ogłoszeniowych. Na dyskusje społeczne zaproszono mieszkańców, którzy mieli prawo zgłaszać uwagi do planu 49. Praszka Plan Rozwoju Lokalnego zamieszczony został na stronie internetowej Urzędu Miasta i Gminy do konsultacji społecznych 50. Prószków Dokumenty zostały poddane procesowi konsultacji społecznych podczas zebrań w poszczególnych miejscowościach gminy 51. Prudnik Ogłoszenia w lokalnych mediach dotyczące przystąpienia do prac związanych z opracowaniem dokumentów oraz moŝliwości składania wniosków, spotkania informacyjno - konsultacyjne 52. Reńska Wieś Zebrania sołeckie. Opracowano materiał przybliŝający mieszkańcom główne załoŝenia strategii w formie broszury ulotki. Materiał dostępny był dla mieszkańców na terenie urzędu, a takŝe poprzez sołtysów i radnych 53. Rudniki WyłoŜenie do publicznego wglądu, informacja na stronie internetowej urzędu, spotkania z przedstawicielami organizacji pozarządowych 54. Skoroszyce Przyjęcie kaŝdego dokumentu było poprzedzone konsultacjami społecznymi w formie podania do publicznej wiadomości informacji o moŝliwości wniesienia uwag i propozycji do poszczególnych projektów 55. Strzelce Opolskie Pisemnie zostali poinformowani przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe i inne waŝne instytucje w gminie, które składały wnioski do programów. Mieszkańcy byli informowani m.in. na stronie internetowej gminy 56. Strzeleczki O konsultacjach zostali powiadomieni radni gmin oraz mieszkańcy (ogłoszenia we wszystkich miejscowościach gminy), konsultacje odbywały się w sali GOK w Strzeleczkach, były prowadzone przez firmę opracowującą strategię. W ramach konsultacji przeprowadzono analizę mocnych i słabych stron gminy, a takŝe mieszkańcy i radni zgłaszali propozycje działań inwestycji, które zostały zawarte w strategii 57. Świerczów Zgodnie z obowiązującym prawem w tym zakresie 58. Tułowice Konsultacje zostały dokonane w trakcie zebrań wiejskich oraz przez publikację w Aktualnościach Tułowickich z moŝliwością wniesienia uwag 59. Turawa Zebrania wiejskie, narady z sołtysami, Rada Gminy (dotycz PRL) 36

37 Lp. Gmina Formy i przebieg konsultacji społecznych 60. Ujazd Strategia i program rozwoju lokalnego tworzone były przy udziale czynnika społecznego Rad Liderów Lokalnych 61. Walce Ogłoszenie na stronach internetowych, iŝ opracowywany jest PRL i moŝna zgłaszać wnioski, a takŝe PRL konsultowany był z komisjami Rady Gminy 62. Wilków Przeprowadzona została ankieta wśród mieszkańców gminy Wilków. Organizowane były zebrania wiejskie z mieszkańcami gminy 63. Wołczyn Programy i plany były konsultowane społecznie. KaŜdy z mieszkańców mógł zgłaszać postulaty, wnioski i uwagi 64. Zawadzkie Spotkania z mieszkańcami, informacje w prasie 65. Zębowice Przeprowadzono spotkania z udziałem społeczeństwa, przeprowadzono konsultacje pomiędzy projektantem i społecznością Tabela 22: Konsultacje społeczne dokumentów w powiatach województwa opolskiego Lp. Powiat Brzeg Głubczyce Kędzierzyn koźle Kluczbork Krapkowice Namysłów Nysa Olesno Opole Prudnik Strzelce Opolskie Opinie samorządów gmin, komisje Rady Powiatu Formy i przebieg konsultacji społecznych W biurze Rad Starostwa Powiatowego w Głubczycach został wyłoŝony dokument do konsultacji społecznych. Informacje dotyczące konsultacji zostały podane do publicznej wiadomości w gazetach lokalnych i Telewizji Głubczyce Współpraca z radnymi i gminami, projekt dostępny był na stronach internetowych Przedstawiciele róŝnych środowisk i gmin biorący udział w tworzeniu strategii i innych dokumentów byli jednocześnie konsultantami w swoich środowiskach, gminach. Wnioski były na bieŝąco analizowane Dokumenty zostały przedstawione Radzie Powiatu oraz radom miast i gmin powiatu krapkowickiego. Konsultowane były m.in. za pośrednictwem stron internetowych Podczas prac nad aktualizacją strategii zorganizowano 4 spotkania konsultacyjne. Wzięli w nich udział przedstawiciele środowisk samorządowych, przedsiębiorcy, dyrektorzy i kierownicy jednostek powiatu W prasie lokalnej i na stronach internetowych powiatu zamieszczono ogłoszenia o konsultacjach społecznych dla dokumentów Poprzez ogłoszenie w prasie lokalnej, publikacje w BIP, poprzez przesłanie całego dokumentu do weryfikacji do lokalnych organizacji i instytucji Dokumenty zostały zamieszczone na stronach internetowych powiatu oraz konsultowano je z gminami Spotkania konsultacyjne ze środowiskiem lokalnym, w tym z władzami poszczególnych gmin wchodzących w skład powiatu prudnickiego Dokument strategii poddany został debacie publicznej. Rozesłano go do gmin powiatu oraz opublikowano w gazecie o zasięgu powiatowym w nakładzie 5000 egzemplarzy 6.3. Rola dokumentów strategicznych (programowych, planistycznych) w gminach i powiatach województwa opolskiego W treści kwestionariusza przekazanego do gmin i powiatów województwa opolskiego poruszono równieŝ następujące zagadnienie: Jaki charakter otrzymał dokument strategiczny (planistyczny) w Państwa gminie (powiecie)? Czy, wyznaczając najwaŝniejsze kierunki rozwoju gminy (powiatu), stanowi on podstawę (bazę) dla podejmowanych strategicznych 37

38 decyzji, inwestycji, przedsięwzięć? Czy w przeszłości zdarzało się, Ŝe zapisy dokumentu zadecydowały o kolejności realizowanych zadań?. Na podstawie informacji kwestionariuszowych w tym zakresie moŝna stwierdzić, Ŝe w zdecydowanej większości samorządów gminnych i powiatowych sporządzone strategie, programy i plany przyjęły rolę kluczowych dokumentów stanowiących bazę (podstawę) dla podejmowanych inicjatyw i przedsięwzięć, zwłaszcza o charakterze inwestycyjnym. W wielu przypadkach uzyskano równieŝ informację, iŝ zwykle dokumenty takie jako rodzaj sformalizowania załoŝeń i kierunków rozwojowych - decydują o kolejności podejmowanych działań. Szczegółowe informacje przekazane w ankietach prezentują poniŝsze tabele. Tabela 23: Rola dokumentów strategicznych (programowych, planistycznych) w gminach województwa opolskiego Lp. Gmina 1. Baborów Rola dokumentów strategicznych (programowych, planistycznych) w gminach województwa opolskiego W większości przypadków podejmowane przedsięwzięcia i inwestycje opierają się na programach, nie stanowią one jednak o kolejności realizacji zadań 2. Biała Brak danych 3. Bierawa 4. Branice [Dokumenty] stanowią bazę i podstawę do rozwoju gminy, część zadań realizowano w ramach hierarchii zapisów Dokumenty te stanowią podstawę dla podejmowania strategicznych decyzji gospodarczo finansowych. Nie zawsze jednak realizacja zadań inwestycyjnych jest zgodna z chronologią i zaplanowanymi wcześniej terminami 5. Brzeg m. Strategia stanowi podstawę dla podejmowanych decyzji 6. Byczyna Dokumenty stanowią podstawę (bazę) dla podejmowanych strategicznych decyzji, inwestycji, przedsięwzięć. W przeszłości zdarzało się, Ŝe zapisy dokumentów zadecydowały o kolejności realizowanych zadań 7. Chrząstowice Dokument stanowi podstawę dla podejmowanych przedsięwzięć 8. Cisek PRL wraz z planem inwestycyjnym stanowią podstawę dla wszelkich działań planistycznych w gminie 9. Dąbrowa Dokumenty zostały przyjęte w drodze uchwał Rad Gminy i zgodnie z zapisami uchwał są realizowane 10. Dobrodzień 11. Dobrzeń Wielki 12. Domaszowice 13. Głogówek 14. Głubczyce Dokumenty decydują o priorytetach gminy na następne lata. Czasem zdarzają się odstępstwa od wyznaczonych terminów Dokumenty stanowią podstawę (bazę) dla podejmowanych strategicznych decyzji, inwestycji, przedsięwzięć. W przeszłości zdarzało się, Ŝe zapisy dokumentów zadecydowały o kolejności realizowanych zadań Dokumenty stanowią podstawę (bazę) dla podejmowanych strategicznych decyzji, inwestycji, przedsięwzięć. Zapisy dokumentów w zdecydowanej przewadze zadecydowały o kolejności realizowanych zadań. Są one spójne ze sobą oraz z budŝetem gminy Strategia ma charakter programowy, określa kierunki rozwoju gminy. Realizacja poszczególnych jej zapisów uzaleŝniona jest od moŝliwości pozyskiwania środków Strategia rozwoju gminy wyznacza najwaŝniejsze kierunki jej rozwoju i stanowi podstawę opracowywanych dokumentów planistycznych i programowych, tj. planu rozwoju lokalnego, wieloletniego planu inwestycyjnego, lokalnego programu rewitalizacji. Zapisy strategii stanowią takŝe podstawę dla podejmowanych decyzji, w szczególności dotyczących inwestycji 15. Głuchołazy Dokument stanowi podstawę przy podejmowaniu wszelkich strategicznych decyzji 38

39 Lp. Gmina 16. Gogolin 17. Gorzów Śląski 18. Grodków Rola dokumentów strategicznych (programowych, planistycznych) w gminach województwa opolskiego Dokumenty stanowią podstawę podejmowania decyzji strategicznych i decydują o kolejności podejmowanych działań Strategia rozwoju oraz wieloletni plan inwestycyjny są spójne i realizowane w kolejności i w ramach posiadanych środków własnych i pozyskanych z zewnątrz Dokumenty wyznaczają kierunki rozwoju gminy. Jednak kolejność realizowanych zadań uzaleŝniona jest od terminu naboru wniosków na poszczególne inwestycje 19. Izbicko Strategia stanowi podstawę do planowanych inwestycji 20. Jemielnica 21. Kamiennik 22. Kędzierzyn Koźle Zarówno strategia rozwoju gminy, jak i plan rozwoju lokalnego, a takŝe wieloletni plan inwestycyjny są podstawą dla podejmowania decyzji w zakresie rozwoju gminy Dokumenty stanowią bazę (podstawę) dla planowanych inwestycji i przedsięwzięć. W przeszłości nie decydowały. Strategia rozwoju miasta Kędzierzyn Koźle oraz lokalny program rewitalizacji są bazą dla podejmowanych strategicznych decyzji w mieście. Realizowane inwestycje przez gminę wnikają z ww. dokumentów 23. Kietrz Dokumenty stanowią bazę dla podejmowanych zadań inwestycyjnych i innych przedsięwzięć 24. Kluczbork W przeszłości gmina nie posiadała tego typu dokumentów. Obecnie ma je w postaci uchwalonych (uchwałą): strategii rozwoju gminy, programu rozwoju lokalnego czy wieloletniego planu inwestycyjnego i zapisy w nich zawarte mogą decydować o podejmowaniu decyzji w sprawie terminu realizacji przedsięwzięć 25. Kolonowskie Dokumenty planistyczne są brane pod uwagę jako podstawa do realizacji zadań w gminie 26. Komprachcice 27. Korfantów 28. Krapkowice 29. Lasowice Wielkie 30. Leśnica 31. Lewin Brzeski Dokument wyznacza priorytetowe kierunki rozwoju gminy i podejmowane decyzje są odbiciem celów i zadań przyjętych w strategii. O kolejności realizowanych zadań nie decydują zapisy w strategii, lecz potrzeby społeczne i jednocześnie moŝliwości finansowe gminy Idee projektów rozwojowych (zapisanych w strategii) to szczegółowy plan działań, które będą podejmowane w czasie obowiązywania strategii. W przeszłości zapisy strategii decydowały o realizacji tych zadań (zakończenie wodociągowania gmin, budowa hali sportowej, budowa dróg, remonty i rozbudowa świetlic wiejskich itp.) Program rozwoju lokalnego, karta współpracy z organizacjami pozarządowymi stanowią bazę do sporządzania rocznych planów Uchwała Rady Gminy zatwierdzająca plan rozwoju lokalnego oraz wieloletni plan inwestycyjny stanowią bazę dla podejmowanych strategicznych decyzji inwestycyjnych, jak równieŝ corocznych projektów budŝetu gminy Dokumenty stanowią w większości podstawę realizacji zadań, są teŝ potrzebne w celu uzyskania wsparcia ze środków Unii Europejskiej (WPI, LPR, PRL) Strategia rozwoju gminy Lewin Brzeski została przyjęta uchwałą Rady Miejskiej w Lewinie Brzeskim. Uchwała ta stanowi podstawę do opracowywania wieloletniego planu inwestycyjnego. W przeszłości zapisy strategii nie decydowały o kolejności realizowanych przedsięwzięć 32. Lubrza Dokumenty stanowią podstawę dla podejmowania decyzji strategicznych 33. Lubsza 34. Łambinowice 35. Łubniany 36. Murów Strategia gminy Lubsza wyznacza główne strategiczne kierunki rozwoju gminy, lecz nie decyduje o kolejności realizowanych zadań WPI oraz PRL są aktami uchwałami i według nich dobiera się charakter oraz kolejność działań inwestycyjnych i rozwojowych w gminie PRL zawiera listę projektów do realizacji do 2013 r. Kolejność projektów ustalona została na podstawie listy rankingowej. Zadania realizowane w takiej kolejności mają przyczynić się do poprawy sytuacji w gminie i do jej rozwoju Program rozwoju gminy stanowi podstawę dla podejmowanych strategicznych decyzji i inwestycji. Zapisy dokumentu decydowały w przeszłości o kolejności realizowanych zadań 39

40 Lp. Gmina 37. Namysłów Rola dokumentów strategicznych (programowych, planistycznych) w gminach województwa opolskiego Posiadane w gminie dokumenty strategiczne stanowią podstawę w podejmowaniu decyzji o charakterze strategicznym. Wyznaczone kierunki działań stanowią podstawę decyzji o kolejności realizacji zadań, które uzaleŝnione są od środków finansowych gminy oraz moŝliwości pozyskiwania środków ze źródeł zewnętrznych 38. Niemodlin Program rozwoju gminy stanowi bazę dla planowanych inwestycji i przedsięwzięć 39. Nysa Dokumenty gminy wyznaczają strategiczne kierunki jej rozwoju 40. Olesno 41. Olszanka 42. Opole Dokument stanowi bazę dla podejmowanych strategicznych decyzji, inwestycji, przedsięwzięć. W przeszłości zapisy dokumentu decydowały o kolejności realizowanych zadań Na podstawie ustalonych priorytetów realizacji zadań Rada Gminy opiera się głównie przy uchwalaniu budŝetu na kolejne lata. Strategia rozwoju gminy stanowi podstawę dla podejmowania strategicznych decyzji, inwestycji, przedsięwzięć oraz kolejności realizowanych zadań Strategia jest dokumentem określającym kierunki rozwoju; jest ona dokumentem programowym, stanowiącym podstawę dla programu rozwoju miasta dokumentu, w którym wskazane zostały sposoby realizacji załoŝonych celów, określone działania, kryteria oceny, harmonogram i plan finansowy. Zapisy dokumentów wpływają na wybór i kolejność realizacji zadań (przedsięwzięć); stanowią m.in. bazę dla wyboru projektów i kolejności opracowywania wniosków o dofinansowanie projektów ze środków UE 43. Otmuchów Brak danych 44. Ozimek Brak danych 45. Paczków Dokument stanowi podstawę do podejmowanych decyzji, inwestycji, przedsięwzięć 46. Pakosławice Brak danych 47. Pawłowiczki Dokument stanowi podstawę do podejmowania decyzji w sprawie kolejności inwestowania w infrastrukturę, obiekty oświaty, kultury, sportu oraz drogi gminne 48. Pokój Strategia rozwoju gminy jest dokumentem, który wyznacza najwaŝniejsze kierunki rozwoju gminy 49. Polska Cerekiew Strategia stanowi podstawę do podejmowanych strategicznych decyzji, inwestycji, przedsięwzięć 50. Popielów 51. Praszka 52. Prószków 53. Prudnik 54. Radłów 55. Reńska Wieś Dokumenty wytyczają strategiczne cele działania gminy i są na bieŝąco realizowane. Aktualizowany jest wyłącznie wieloletni plan inwestycyjny gminy Popielów, stanowiący załącznik do budŝetu gminy Dokumenty strategiczne mają wpływ na kolejność wyboru inwestycji czy przedsięwzięć. Przykładem jest zadanie Modernizacja systemu grzewczego w mieście i gazyfikacja gminy Nie zawsze wyznaczając najwaŝniejsze kierunki rozwoju dokumenty strategiczne stanowią podstawę dla podejmowanych decyzji strategicznych Strategia stanowiła i stanowi bazę do podejmowania decyzji dotyczących realizacji poszczególnych typów projektów znaczna część wpisanych w strategii zadań została zrealizowana. Strategia zatem ustalała hierarchię zadań inwestycyjnych Plan rozwoju lokalnego stał się wyznacznikiem kierunku rozwoju gminy i stanowi podstawę podejmowania strategicznych decyzji przy podejmowaniu inwestycji i przedsięwzięć Przy ustalaniu zadań inwestycyjnych na kolejne lata budŝetowe decydujące są priorytety określone w strategii 56. Rudniki Strategia jest dokumentem, który stanowi bazę dla podejmowania najwaŝniejszych decyzji, inwestycji 57. Skarbimierz Wymienione dokumenty są podstawą do podejmowania decyzji w zakresie realizacji inwestycji 58. Skoroszyce Obowiązujące na terenie gminy Skoroszyce wszelkie dokumenty strategiczne (planistyczne) zawierają spójne zapisy, zwłaszcza w zakresie kolejności realizacji zadań inwestycyjnych. Wszelkie decyzje inwestycyjne są oparte o zapisy tych dokumentów 40

41 Lp. Gmina 59. Strzelce Opolskie 60. Strzeleczki Rola dokumentów strategicznych (programowych, planistycznych) w gminach województwa opolskiego Dokumenty planistyczne są podstawą podejmowanych decyzji strategicznych w zakresie inwestycji i innych przedsięwzięć W strategii i w planie rozwoju lokalnego zostały wyznaczone najwaŝniejsze kierunki rozwoju gminy, a dodatkowo w PRL zamieszczono listę najwaŝniejszych inwestycji do wykonania w najbliŝszych latach. Zapisy tych dokumentów decydują o kolejności realizowanych zadań, jednak w razie konieczności istnieje moŝliwość aktualizacji listy zadań, co miało miejsce w 2005 r. (aktualizacja planu rozwoju lokalnego) 61. Świerczów Brak danych 62. Tarnów Opolski Brak danych 63. Tułowice 64. Turawa Na bazie dokumentów planistycznych podejmowane są decyzje dotyczące realizowanych zadań inwestycyjnych oraz ich kolejności. RównieŜ w przeszłości dokumenty te decydowały o kolejności podejmowanych zadań Dokumenty stanowią podstawę (bazę) dla podejmowanych strategicznych decyzji, inwestycji, przedsięwzięć. W przeszłości zdarzało się, Ŝe zapisy dokumentów zadecydowały o kolejności realizowanych zadań. Przy ubieganiu się o środki z UE zmieniano plan rozwoju lokalnego 65. Ujazd W programie rozwoju lokalnego ustalono kolejność realizacji zadań strategicznych dla gminy 66. Walce Dokumenty planistyczne stanowią podstawę do podejmowania przedsięwzięć inwestycyjnych, zadania nie umieszczone w planach nie są podejmowane 67. Wilków Zadania inwestycyjne, jakie gmina realizuje, wynikają z dokumentów strategicznych 68. Wołczyn Dzięki wdroŝeniu planów i programów gmina zyskuje narzędzie zarządzania swoimi finansami oraz projektami inwestycyjnymi, które w znacznym stopniu moŝe przyczynić się do pobudzenia jej rozwoju gospodarczego, sprawniejszego zarządzania oraz wdraŝania strategii jej rozwoju. Pełnią funkcję informacyjną o kierunkach inwestycji, planowanym terminie ich realizacji, kosztach, dając pełny obecny i przyszły obraz gminy. Są wyznacznikiem kierunków podejmowanych działań i ich weryfikatorem. Opracowywanie planów i programów umoŝliwia prognozowanie nie tylko potrzebnych zasobów finansowych, ale takŝe źródeł ich pozyskania 69. Zawadzkie Brak danych 70. Zdzieszowice Brak danych 71. Zębowice Wyznaczone kierunki w studium i strategii stanowią podstawę do podejmowania decyzji dotyczących inwestycji Tabela 24: Rola dokumentów strategicznych (programowych, planistycznych) w powiatach województwa opolskiego Lp. Powiat 1. Brzeg 2. Głubczyce Rola dokumentów strategicznych (programowych, planistycznych) w powiatach województwa opolskiego Dokumenty stanowią podstawę do opracowywania budŝetów na kolejne lata oraz przygotowywania wniosków do ZPORR u Wyznaczając najwaŝniejsze kierunki rozwoju powiatu, dokument stanowi podstawę dla podejmowanych strategicznych decyzji, inwestycji, przedsięwzięć 3. Kędzierzyn koźle Zadania są na bieŝąco ujmowane w planach budŝetowych powiatu i jednostek organizacyjnych 4. Kluczbork Strategia jest dokumentem podstawowym wyznaczającym kierunki rozwoju powiatu i stanowi podstawę do podejmowania i realizowania projektów rozwojowych. O kolejności realizowanych zadań decydują głównie moŝliwości finansowe inwestorów (pozyskiwanie środków zewnętrznych) i przygotowanie realizacyjne projektów. JeŜeli jest to realne, strategia ma wpływ na kolejność realizowanych inwestycji 41

42 Lp. Powiat 5. Krapkowice 6. Namysłów Rola dokumentów strategicznych (programowych, planistycznych) w powiatach województwa opolskiego Strategia oraz plan rozwoju lokalnego stanowią podstawę do aplikowania o krajowe oraz unijne środki współfinansowania przedsięwzięć. Zapisy ujęte w PRL na lata stanowiły podstawę do podjęcia decyzji o kolejności realizacji przedsięwzięć, w tym takŝe do złoŝenia wniosków do programów krajowych oraz unijnych. Dotyczy to ZPORR oraz kontraktu dla województwa opolskiego na lata Dokumenty stanowią podstawę do określania działań priorytetowych starostwa. To one wyznaczają kolejność realizowanych zadań 7. Nysa Trudno powiedzieć 8. Olesno Stanowi on podstawę dla podejmowanych strategicznych inwestycji czy przedsięwzięć 9. Opole 10. Prudnik 11. Strzelce Opolskie Przy wnioskowaniu o środki zewnętrzne brane były pod uwagę zadania, które znalazły zapis w planie rozwoju lokalnego Strategia poprzez wyznaczanie najwaŝniejszych kierunków rozwoju powiatu od początku swego istnienia jest podstawą wniosków i projektów, z którymi powiat i gminy występują do instytucji i organizacji zewnętrznych (w tym programów unijnych), celem współfinansowania rozwoju. Strategia stanowi teŝ platformę porozumiewania się samorządów oraz ich partnerów przy podejmowaniu inicjatyw rozwojowych Strategia jest dokumentem otwartym, do którego okresowo mogą być włączane nowe projekty, zgłaszane zarówno przez władze lokalne jak i społeczność lokalną. Zapisy strategii wyznaczają kierunki rozwoju powiatu strzeleckiego, a tym samym stanowią podstawę dla strategicznych decyzji, inwestycji i znacząco wpływają na kolejność realizowanych zadań 7. Strategie rozwoju gmin i powiatów a nowoczesne narzędzia komunikacji Strategie rozwoju gmin i powiatów, jak równieŝ inne dokumenty o charakterze strategicznym, programowym czy planistycznym, zwykle obejmują swym zasięgiem obszar całej wspólnoty samorządowej (gminy, powiatu), a w związku z tym dotyczą wszystkich mieszkańców. Dlatego teŝ tym waŝniejsza staje się moŝliwość łatwego i sprawnego dostępu do treści planów i programów zaakceptowanych przez lokalne władze i poddanych systematycznemu wdraŝaniu. Najdogodniejszym instrumentem ich udostępnienia jest publikacja na stronach internetowych samorządów, do których w sposób prosty i szybki dotrzeć moŝe kaŝdy zainteresowany odbiorca, pod warunkiem oczywiście, Ŝe dysponuje moŝliwością swobodnego dostępu do Internetu. Biorąc pod uwagę równieŝ inne aspekty, umieszczenie dokumentu na stronie internetowej gminy lub powiatu moŝe mieć pozytywny wpływ na tworzenie przyjaznego klimatu inwestycyjnego, dając potencjalnemu inwestorowi moŝliwość sprawnego ustalenia zgodności własnych planów inwestycyjnych z przyjętymi przez samorząd załoŝeniami i kierunkami rozwoju. Dlatego teŝ jedną z kwestii poruszonych w kwestionariuszu była moŝliwość zapoznania się z treścią opracowanych dokumentów poprzez Internet. Spośród wszystkich gmin województwa opolskiego zaledwie 6 nie zdecydowało się na opublikowanie dokumentów na stronie internetowej (Dobrzeń Wielki, Gorzów Śląski, Grodków, Jemielnica, Kamiennik, Radłów). W przypadku gminy Rudniki brak informacji, jaką decyzję w tym zakresie podjęto, natomiast gmina Branice zadeklarowała, iŝ zamierza opublikować dokument na stronie internetowej urzędu w niedalekiej przyszłości (termin tej publikacji wyznaczono na marzec 2006 r.). 42

43 W przypadku powiatów województwa opolskiego jedynie powiat głubczycki nie podjął decyzji o zamieszczeniu najwaŝniejszych dokumentów na stronie internetowej samorządu. Szczegółowe informacje o dostępie do treści strategii i innych dokumentów gminnych i powiatowych (adresy stron) prezentują obydwie tabele poniŝej. Tabela 25: Strategie rozwoju gmin województwa opolskiego w Internecie Lp. Gmina Adresy stron internetowych, na których opublikowano gminne dokumenty strategiczne, planistyczne, programowe 1. Baborów 2. Biała (BIP) 3. Bierawa 4. Brzeg m Byczyna Chrząstowice 7. Cisek 8. Dąbrowa 9. Dobrodzień Domaszowice Głogówek Głubczyce Głuchołazy Gogolin w zakładce Uchwały Rady Miejskiej 15. Izbicko Kędzierzyn Koźle Kietrz Kluczbork w dziale BIP 19. Kolonowskie Komprachcice Korfantów Krapkowice 15 Informacja zaczerpnięta ze źródeł własnych UMWO (brak szczegółowych danych w kwestionariuszu) 16 Informacja zaczerpnięta ze źródeł własnych UMWO (brak szczegółowych danych w kwestionariuszu) 17 Informacja zaczerpnięta ze źródeł własnych UMWO (brak szczegółowych danych w kwestionariuszu) 43

44 Lp. Gmina Adresy stron internetowych, na których opublikowano gminne dokumenty strategiczne, planistyczne, programowe 23. Lasowice Wielkie Leśnica Lewin Brzeski Lubrza Lubsza Łambinowice Łubniany Murów Namysłów Niemodlin Nysa Olesno Olszanka Opole Otmuchów (BIP) 38. Ozimek Paczków Pakosławice Pawłowiczki (BIP) 42. Pokój Polska Cerekiew (BIP) 44. Popielów Praszka Prószków Prudnik (zakładka: Karty usług) 48. Reńska Wieś 18 Informacja zaczerpnięta ze źródeł własnych UMWO (brak szczegółowych danych w kwestionariuszu) 19 Informacja zaczerpnięta ze źródeł własnych UMWO (brak szczegółowych danych w kwestionariuszu) 20 Informacja zaczerpnięta ze źródeł własnych UMWO (brak szczegółowych danych w kwestionariuszu) 21 Informacja zaczerpnięta ze źródeł własnych UMWO (brak szczegółowych danych w kwestionariuszu) 44

45 Lp. Gmina Adresy stron internetowych, na których opublikowano gminne dokumenty strategiczne, planistyczne, programowe 49. Skarbimierz Skoroszyce Strzelce Opolskie Strzeleczki Świerczów Tarnów Opolski Tułowice Turawa Ujazd Walce Wilków Wołczyn Zawadzkie Zdzieszowice Zębowice Tabela 26: Strategie rozwoju powiatów województwa opolskiego w Internecie Lp. Powiat Adresy stron internetowych, na których opublikowano powiatowe dokumenty strategiczne, planistyczne, programowe 1. Brzeg 2. Kędzierzyn koźle 3. Kluczbork 4. Krapkowice Namysłów 22 Informacja zawarta w kwestionariuszu - gmina.skarbimierz.sisco.info nie zawiera wszystkich atrybutów witryny internetowej. Nowa informacja została zaczerpnięta ze źródeł własnych UMWO. 23 Informacja zaczerpnięta ze źródeł własnych UMWO (brak szczegółowych danych w kwestionariuszu) 24 Informacja zaczerpnięta ze źródeł własnych UMWO (brak szczegółowych danych w kwestionariuszu) 25 Informacja zaczerpnięta ze źródeł własnych UMWO (brak szczegółowych danych w kwestionariuszu) 26 Informacja zaczerpnięta ze źródeł własnych UMWO (brak szczegółowych danych w kwestionariuszu) 27 Informacja zawarta w kwestionariuszu bip.gmina.wolczyn.pl nie zawiera wszystkich atrybutów witryny internetowej. Nowa informacja została zaczerpnięta ze źródeł własnych UMWO. 45

46 Lp. Powiat Adresy stron internetowych, na których opublikowano powiatowe dokumenty strategiczne, planistyczne, programowe 6. Nysa 7. Olesno 8. Opole 9. Prudnik Strzelce Opolskie 46

47 47