Abfall ist nicht gleich Abfall - czyli jak segregować śmieci w Niemczech

Transkrypt

1 - Niemiecki dla opiekunek Abfall ist nicht gleich Abfall - czyli jak segregować śmieci w Niemczech Lekcja nr 39 Wie nennt man das? [Wi nent man das?] Jak to się nazywa? das Recycling/die Wiederverwertung [das Risajkling/di Widaferwertung] recykling recycelbare Stoffe [risajklbare Sztofe] materiały nadające się do recyklingu die Umwelt [di Umwelt] środowisko der Umweltschutz [der Umweltszuc] ochrona środowiska die Verschmutzung [di Ferszmucung] zanieczyszczenie die Luftverschmutzung [di Luftferszmucung] zanieczyszenie powietrza das Abgas [das Abgas] spaliny das Klima [das Klima] klimat das Ozon [das Ocon] ozon die Ozonschicht [di Oconsziśt] powłoka ozonowa das Ozonloch [das Oconloch] dziura ozonowa der Treibhauseffekt [der Trajbhałsefekt] efekt cieplarniany der saure Regen [der sałre Rejgen] kwaśny deszcz der Becher [der Besia] kubek der Pappbecher [der Papbesia] kubeczek kartonowy die Dose [di Doze] puszka die Aludose [di Aludoze] puszka aluminiowa die Verpackung [di Ferpakung] opakowanie die Einwegverpackung [di Ajnwegferpakung] opakowanie jednorazowe die Mehrwegverpackung [di Merwegverpakung] opakowanie zwrotne, wielokrotnego użytku die Einwegflasche [di Ajnwegflasze] butelka bezzwrotna die Mehrwegflasche [die Merwegflasze] butelka zwrotna die Pfandflasche [die Pfandflasze] butelka z kaucją die Tüte [di Tyte] torebka, woreczek, siateczka jednorazowa die PET-Flasche [di PET-Flasze] butelka typu PET (plastikowa) der Karton [der Karton] karton die Plastiktüte [di Plastiktyte] torba foliowa die Müllkippe [di Mylkype] składowisko śmieci di Energiequellen [di Energikwelen] źródła energii das Erdgas [das Erdgas] gaz ziemny die Kohle [di Kole] węgiel die Windenergie [di Windenergi] energia wiatrowa die Solarenenergie [Zolarenergi] energia słoneczna die Kläranlage [di Kleranlage] oczyszczalnia ścieków schmutzig [szmuciś] brudny giftig [giftiś] trujący schädlich [szedliś] szkodliwy gesundheitsschädlich [gezundhajtsszedliś] szkodliwy dla zdrowia verpackt [ferpakt] zapakowany unverpackt [unferpakt] - niezapakowany umweltfreundlich [umweltfojndliś] przyjazny dla środowiska umweltfeindlich [umweltfajndliś] szkodliwy dla środowiska

2 verbrauchen [ferbrałchen] zużywać zerstören [cersztyren] niszczyć aussterben [ałsszterben] wymierać verschwenden [ferszwenden] trwonić, marnować übrig bleiben [ybriś bajben] pozostawać, zostawać wegschmeissen [wegszmajsen] wyrzucać vermüllen [fermylen] zaśmiecać coś verwerten [ferwerten] utylizować die Umwelt verschmutzen [di Umwelt ferszmucen] zanieczyszczać środowisko die Umwelt schützen [di Umwelt szycen] chronić środowisko etwas gegen die Umweltverschmutzung tun [etwas gejgen di Umweltferszmucung tun] zrobić coś dla ochrony środowiska die Menge des Hausmülls reduzieren [di Menge des Hałsmyls reduciren] redukować ilość śmieci domowych Müll im Haushalt sortieren [Myl im Hałshalt zortiren] segregować śmieci w gospodarstwie domowym Energie verschwenden [Energi ferszwenden] marnować energię in die Behälter werfen [in di Behelta werfen] wrzucać do pojemników Küchenabfällen kompostieren [Kysienabfelen kompostiren] kompostować odpady kuchenne Haushaltsabfälle verwerten [Hałshaltsabfele ferwerten] utylizować odpady domowe Ausdrücke [Ałsdryke] wyrażenia: der Abfall [der Abfal] odpady,resztki der Müll [der Myl] śmieci, odpady der Hausmüll [der Hałsmyl] śmieci domowe der Bioabfall [der Bjoabfal] odpady biologiczne der Restmüll [der Restmyl] odpady nienadające się do wtórnego przetwarzania die Leichtstoffverpackungen [di Lajśtsztof-ferpakungen] odpady do powtórnego przetworzenia der Container [der Kontejna] pojemnik na śmieci, kontener die Tone [di Tone] pojemnik na śmieci der grüne Punkt [der gryne Punkt] zielony punkt die Pappe [di Pape] karton, tektura die Essensreste [di Esensreste] resztki jedzenia die Bananenschalen [di Bananenszalen] skórki od bananów die benutzten Windeln [di benucten Windeln] zużyte pampersy, pieluchy der Joghurtbecher [der Jogurtbesia] kubeczek po jogurcie die Tüte [di Tyte] torebka, woreczek, siateczka jednorazowa die Packung [di Pakung] opakowanie die Umwelt [di Umwelt] środowisko den Müll herausbringen [den Myl herałsbringen] wynosić smieci den Abfall trennen [den Abfal trenen] segregować śmieći in die Altpapiertonne werfen [in di Altpapijatone werfen] wrzucać do pojemnika na makulaturę recyceln [risajkeln] poddawać recyklingowi, przetwarzać sortieren [zortiren] sortować, segregować einschmelzen [ajnszmelcen] topić, przetapiać entstehen [entsztejen] powstawać die Müllgebühren [di Mylgebyren] opłaty za śmieci die Nebenkostenabrechnung [di Nejbenkostenabreśnung] rozliczenie kosztów dodatkowych die Gemüsebeete [di Gemyzebejten] grządka warzywna auf keinen Fall [ałf kajnen Fal] w żadnym wypadku um Himmels Willen [um Hymels Wylen] Wielkie nieba! Na Boga!

3 mir ist alles klar [mija yst ales klar] wszystko dla mnie jasne Welchen Sinn hat das? [Welsien Zin hat das?] Jaki to ma sens? eine Frage der Gewöhnung [ajne Frage der Gewynung] kwestia przyzwyczajenia gute Lösung [gute Lyzung] dobre rozwiązanie ab heute [ab hojte] od dzisiaj inwiefern [inwifern] w jakim stopniu? DIALOG I - Frau Oleksy, was machen Sie denn da? [Frał Oleksy, was machen Zi den da?] Pani Oleksy, co Pani tam robi? - Ich bringe nur schnell den Müll raus, Herr Schulz. [Iś bringe nuła sznel den Myl rałs, Her Szulc.] Tylko szybko wyniosę śmieci, Panie Schulz. - Ja, ja, das sehe ich. Aber Sie können doch keine Glasflaschen in den Hausmüll tun. [Ja, ja, das zeje iś. Aba Zi kynen doch kajne Glasflaszen in den Hałsmyl tun.] Tak tak, widzę. Ale nie może Pani przecież wkładać szklanych butelek do domowych odpadków. - Ach nein, warum denn nicht? Müll ist doch schließlich Müll. [Ach najn, warum den niśt? Myl yst doch szlisliś Myl.] Ach nie, a dlaczego? Przecież śmieci to w końcu śmieci. - Nun, ganz so einfach ist das leider nicht. [Nun, ganc zo ajnfach yst das lajda niśt.] Tylko to nie jest niestety takie proste. - Wie meinen Sie das? [Wi majnen Zi das?] Co Pan przez to rozumie? - In Deutschland muss man den Abfall trennen. [In Dojczland mus man den Abfal trenen.] W Niemczech trzeba segregować odpady. - Trennen? [Trenen?] Segregować? - Ja, die Glasflaschen kommen in spezielle Container. Es gibt welche für braunes, grünes und weißes Glas. [Ja, di Glasflaszen komen in szpecjele Kontejna. Es gibt welsie fyr brałnes, grynes und wajses Glas.] Tak, szklane butelki lądują w specjalnym kontenerze. Są odpowiednie na szkło brązowe, zielone i białe. - Wirklich? Das wusste ich nicht. Aber der Rest kommt dann in die gleiche Tonne oder? [Wirkliś? Das wuste iś niśt. Aba der Rest komt dan in di glajsie Tone oda?] Naprawdę? Nie wiedziałam. Ale reszta ląduje w jednym pojemniku, prawda? - Nein, auf keinen Fall. Papier und Pappe müssen Sie in die blaue Altpapiertonne werfen. [Najn, ałf kajnen Fal. Papija und Pape mysen Si in di blałe Altpapijatone werfen.] Nie, w żadnym wypadku. Papier i kartony musi Pani wrzucać do niebieskiego pojemnika na makulaturę. - Wir haben eine blaue Tonne? [Wija haben ajne blałe Tone?] Mamy niebieski pojemnik? - Ja, sie steht hinter dem Haus. Kommen Sie, ich zeige Sie Ihnen. [Ja, zi sztejt hinta dem Hałs. Komen Zi, iś cajge Zi Inen.] Tak, stoi za domem. Proszę pójść ze mną, pokażę Pani. DIALOG II - Schauen Sie! Da steht sie. Neben den Gemüsebeeten. [Szałen Zi! Da sztejt zi. Nejben den Gemyzebejten.] Proszę tam spojrzeć! Tam stoi. Obok grządek z warzywami. - Das habe ich nicht gewusst. Bis jetzt habe ich die alten Zeitungen und Briefe immer in den normalen Müll geworfen. [Das habe iś niśt gewust. Bis ject habe iś di alten Cajtungen und Brife yma in den normalen Myl geworfen.] Nie wiedziałam tego. Do tej pory stare gazety i listy zawsze wrzucałam do normalnych śmieci. - Tatsächlich? Na, dann verstehe ich auch, warum die Müllgebühren in unserer Nebenkostenabrechnung in letzter Zeit gestiegen sind. [Taześliś? Na, dan ferszteje iś ałch, warum di Mylgebyren in unzera Nejbenkostenabreśnungen in lecta Cajt gesztigen zind.] Naprawdę? Teraz też rozumiem, dlaczego w tym ostatnim czasie wzrosły opłaty za śmieci w naszym rozliczeniu kosztów dodatkowych. - Oh je. Entschuldigen Sie, das wusste ich nicht. In Polen kommt der ganze Müll in ein und denselben Container. Wir trennen überhaupt nichts. [Oh je. Entszuldigen Zi, das wuste iś niśt. In Polen komt der gance Myl in ajn und denzelben

4 Kontejna. Wija trenen ybahałpt niśc.] Ojej, przepraszam Pana, nie wiedziałam. W Polsce wszystkie śmieci lądują w jednym i tym samym kontenerze. My nic nie segregujemy. - Naja, nicht so schlimm. Ich hätte Ihnen wahrscheinlich am Anfang sagen müssen, wie das hier in Deutschland funktioniert. [Naja, niśt zo szlym. Iś hete Inen warszajnliś am Anfang zagen mysen, wi das hija in Dojczland funkcjonirt.] No nic, nie jest tak źle. Prawdopodobnie powinienem był Pani powiedzieć na początku, jak to funkcjonuje tutaj w Niemczech. - Hm, ja. Vielleicht... [Hm, ja. Filajśt...] Hm, tak. Może... - Aber Frau Oleksy, das ist noch nicht alles. Wir unterscheiden außerdem zwischen Bioabfall, Restmüll und Leichtstoffverpackungen. [Aba Frał Oleksy, das yst noch niśt ales. Wija untaszajden ałsadem cfiszen Bioabfal, Restmyl und Lajśtsztof-ferpakungen.] Ale Pani Oleksy, to jeszcze nie wszystko. Poza tym rozróżniamy jeszcze odpady biologiczne, odpady nie nadające się do powtórnego przetworzenia i odpady, które można powtórnie przetworzyć. - Was? Um Himmels Willen. Jetzt wird es wirklich kompliziert. Biomüll verstehe ich. Das sind sicher Essensreste wie Bananenschalen und altes Brot. Mit Restmüll meinen Sie bestimmt Dinge wie die benutzten Windeln. Aber was sind denn Leichtstoffverpackungen? [Was? Um Hymels Wylen. Ject wird es wirkliś komplicirt. Biomyl ferszteje iś. Das zind zisia Esensreste wi Bananenszalen und altes Brot. Mit Restmyl majnen Zi besztymt Dinge wi di benucten Windeln. Aba was zind den Lajśtsztof-ferpakungen?] Co? Wielkie nieba! Teraz się to naprawdę komplikuje. Odpady biologiczne rozumiem. To z pewnością resztki jedzenia takie jak skórki od banana i stary chleb. Jako odpady nie nadające się do powtórnego przetworzenia ma Pan na myśli takie rzeczy jak zużyte pieluchy. Ale co to są odpady, które można powtórnie przetworzyć? - Zu Leichtstoffverpackungen gehört der Plastikmüll. Also Joghurtbecher, Tüten usw. Sie können sie ganz leicht erkennen. [Cu Lajśtsztof-ferpakungen gehyrt der Plastikmyl. Alzo Jogurtbesia, Tyten und zo wajta. Zi kynen zi ganc lajcht erkenen.] Do odpadów nadających się do powtórnego przetworzenia należą śmieci plastikowe. Czyli kubki po jogurtach, torebki plastikowe i tak dalej. Może je Pani całkiem łatwo rozpoznać. - Woran denn? [Woran den?] Po czym? - Auf den Packungen ist immer ein grüner Punkt. [Ałf den Pakungen yst yma ajn gryna Punkt.] Na opakowaniach jest zawsze zielony punkt. - Ach, den habe ich schon oft gesehen. Ich habe mich immer gefragt, welchen Sinn er hat. Naja, nun ist mir alles klar. Und welche Farbe hat dieser Container? Grün? [Ach, den habe iś szon oft gezejen. Iś habe miś yma gefragt, welsien Zyn er hat. Naja, nun yst mija ales klar. Und welsie Farbe hat diza Kontejna? Gryn?] Ach, często już go widywałam. Zastanawiałam się, jaki to ma sens. No tak, i wszystko jest jasne. A jaki kolor ma ten kontener? Zielony? - Nein, nein. Die Verpackungen werfen Sie in die gelbe Tonne. [Najn, najn. Di Ferpakungen werfen Zi in di gelbe Tone.] Nie nie. Te opakowania wrzuca Pani do żółtego pojemnika. - In Ordnung. Danke, dass Sie mir das erklärt haben, Herr Schulz. [In Ordnung. Danke, das Zi mija das erklert haben, Her Szulc.] W porządku. Dziękuję, że mi to Pan wyjaśnił Panie Schulz. - Gern geschehen. [Gern geszejen.] Nie ma za co. DIALOG III - Aber sagen Sie, warum muss man denn alles sortieren? Das ist doch so viel Arbeit. [Aba zagen Zi, warum mus man den ales zortiren? Das yst doch zo fil Arbajt.] Ale proszę mi powiedzieć, dlaczego trzeba wszystko sortować? To przecież dużo pracy. - Keine Sorge, so schlimm ist das nicht. Es ist nur eine Frage der Gewöhnung. Ich finde die Mülltrennung sehr wichtig. Sie ist gut für unsere Umwelt. [Kajne Zorge, zo szlym yst das niśt. Es yst nuła ajne Frage der Gewynung. Iś finde di Myltrenung zea wiśtiś. Zi yst gut fyr unzere Umwelt.] Proszę się nie martwić, nie jest aż tak źle. To tylko kwestia przyzwyczajenia. Uważam, że segregowanie śmieci jest bardzo ważne. Jest dobre dla naszego środowiska naturalnego. - Inwiefern? [Inwifern?] W jakim stopniu? - Naja, so kann der Müll gezielt recycelt werden. Aus alter Pappe wird z.b. Toilettenpapier gemacht. Das Glas wird eingeschmolzen und neue Flaschen entstehen. [Naja, zo kan der Myl gecilt risajkelt werden. Ałs alta Pape wird zum Bajszpil Tojletenpapija gemacht. Das Glas wird ajngeszmolcen und noje Flaszen entsztejen.] No tak, dzięki temu

5 śmieci mogą zostać odpowiednio przetworzone. Ze starych kartonów zostanie zrobiony np. papier toaletowy. Szkło jest przetapiane i powstają nowe butelki. - Sie haben Recht. Die Abfalltrennung ist wirklich eine gute Lösung. Ich mache das ab heute auch. Ich werde gleich ins Haus gehen und den gemischten Müll wieder trennen. [Zi haben Reśt. Di Abfaltrenung yst wirkliś ajne gute Lysung. Iś mache das ab hojte ałch. Iś werde glajś ins Hałs gejen und den gemiszten Myl wida trenen.] Ma Pan rację. Segregacja śmieci jest naprawdę dobrym rozwiązaniem. Też od dzisiaj będę to robić. Zaraz pójdę do domu i posegreguję wymieszane śmieci. Sehr gut. Das freut mich. [Zea gut. Das frojt miś.] Bardzo dobrze. Cieszy mnie to. ODPOWIEDZI ALTPAPIER Zeitschriften [Cajtszriften] czasopisma Briefumschlag [Brifumszlag] - koperta Zeitung [Cajtung] gazeta Telefonbuch [Telefonbuch] książka telefoniczna Papiertüte [Papijatyte] torba papierowa ALTGLAS Marmeladeglas [Marmeladeglas] słoik po dżemie Flasche [Flasze] butelka Senfglas [Zenfglas] słoik po musztardzie BIOMÜLL Bananenschale [Bananenszale] skórka od banana Äste von Bäumen [Este fon Bojmen] gałęzie drzew Gartenabfälle [Gartenabfele] odpady ogrodowe Kaffeefilter [Kafefilta] filtr do kawy Speiseresten [Szpajzeresten] resztki jedzenia RESTMÜLL Putztuch [Puctuch] ściereczka, szmatka alte Bluse [alte Bluze] stara bluzka Windeln [Windeln] pieluchy Zahnbürste [Canbyrste] szczoteczka do zębów Spielzeug [Szpilcojg] zabawka LEICHTSTOFFVERPACKUNGEN Plastikflasche [Plastikflasze] butelka plastikowa Joghurtbecher [Jogurtbesia] kubeczek po jogurcie Tüte [Tyte] torebka, siateczka Milchkarton [Milśkarton] karton po mleku Vakuumverpackung [Wakumferpakung] opakowanie próżniowe