Wpływ zmian Wspólnotowego Kodeksu Celnego na procedury uproszczone w procedurach celnych

Transkrypt

1 Wpływ zmian Wspólnotowego Kodeksu Celnego na procedury uproszczone w procedurach celnych Wstęp... 2 Rozdział 1 Rodzaje procedur celnych Regulacja prawna procedur celnych Zagadnienia wstępne Przepisy unijne Przepisy krajowe Procedury celne charakterystyka Procedura dopuszczenia do obrotu Gospodarcze procedury celne Procedura tranzytu Rozdział 2 Procedury uproszczone, jako forma procedury celnej Pojęcie procedury uproszczonej na gruncie przepisów prawa Zakres przedmiotowy i podmiotowy zastosowania procedur uproszczonych Procedura uzyskania pozwolenia na stosowanie procedury uproszczonej i jej skutki prawno finansowe Wnioski Pozwolenie na zastosowanie procedury uproszczonej Zabezpieczenie procedury uproszczonej Płatności i należności celne Formy uproszczeń i ograniczeń w stosowaniu procedury uproszczonej w wybranych procedurach celnych Rozdział 3 Wpływ zmian Wspólnotowego Kodeksu Celnego na funkcjonowanie uproszczonych procedur celnych... 47

2 3.1. Zmodernizowany Kodeks Celny i Unijny Kodeks Celny charakterystyka głównych zmian we Wspólnotowym Kodeksie Celnym Zmiany w procedurach uproszczonych Zakończenie Załączniki Bibliografia Wstęp Ponad pół wieku temu, w drodze porozumienia sześciu krajów Europy Zachodniej, stworzona została Europejska Wspólnota Gospodarcza. Jej głównym celem był rozwój gospodarczy państw członkowskich, a co przez to idzie, poprawa dobrobytu ich mieszkańców. Rozwój gospodarczy wiązano głównie z wymianą handlową. To z kolei wymagało stworzenia dogodnych warunków, jak obniżenie ceł, czy zniesienie licznych barier handlowych. Idea ta znalazła swoje odzwierciedlenie w tzw. unii celnej. Od momentu ustanowienia unii celnej w znacznym stopniu zostały zniesione wszelkiego rodzaju cła, ograniczenia ilościowe i wszystkie inne bariery utrudniające swobodny przepływ towarów pomiędzy krajami członkowskimi. Liberalizacją tą zostały objęte kolejne państwa członkowskie Wspólnoty przekształconej ostatecznie w Unię Europejską. Unia celna liberalizując wewnętrzną wymianę handlową, ustanowiła jednolitą taryfę celną obowiązującą na zewnątrz tego obszaru. Wraz z nałożeniem zewnętrznej taryfy celnej zaistniała potrzeba wypracowani zasad jej egzekwowania, czyli wszelkiego rodzaju procedur celnych. Kolejnym, naturalnym krokiem było zebranie tych wszystkich zasad i reguł w jeden dokument. Tak doszło do stworzenia Wspólnotowego Kodeksu Celnego. Przez kolejne lata istnienia i rozwoju unii celnej oraz polityki handlowej, okazało się, że jest to obszar wymagający ciągłych zmian, ciągłego rozwoju. Szczególnie w czasach panującej globalizacji, rozwoju technologii i nauki, a w konsekwencji, coraz dalej idącej liberalizacji handlu na poziomie światowym, potrzeba ta stała się wyjątkowo istotna. Doprowadziło to do zmiany prawa celnego, które dotychczas postrzegane, jako bardzo protekcjonistyczne, stało się dynamicznym narzędziem służącym do właściwego egzekwowania zasad, reguł i należności celnych w postaci ceł, czy innych instrumentów polityki handlowej, a także VAT i akcyzy. Co więcej, stało się narzędziem, które ma wspierać konkurencyjność przedsiębiorców unijnych w ramach międzynarodowej wymiany handlowej. Ta nowa rola prawa celnego zapoczątkowała reformę Wspólnotowego Kodeksu Celnego, który do 2020 r. ma być zastąpiony Unijnym Kodeksem Celnym, uwzględniającym wszystkie te zmiany. Co najważniejsze, obowiązujący obecnie

3 Zmodernizowany Kodeks Celny już rozpoznal potrzebę wprowadzenia dla przedsiębiorców unijnych uproszczeń w handlu. Wprowadził on możliwość stosowania procedury uproszczonej w zakresie procedur celnych, która jako narzędzie prawne ma służyć ułatwieniu prowadzenia działalności gospodarczej. To właśnie zagadnienie będzie tematem tej oto pracy magisterskiej. Praca ta ma na celu przestawić dotychczasowe zmiany prawne wprowadzone reforma Wspólnotowego Kodeksu Celnego w zakresie procedur celnych, a zwłaszcza procedury uproszczonej. Jest również próbą odpowiedzi na pytanie, czy dotychczasowe zmiany w wystarczającym stopniu spełniają oczekiwania przedsiębiorców unijnych, co do funkcjonalności tych procedur w obecnej sytuacji gospodarczej w Unii Europejskiej i na świecie. Czy unijne prawo celne jest na tyle elastyczne i uniwersalne, żeby mogło być stosowane w ciągle zmieniających się warunkach gospodarki światowej bez uszczerbku dla unijnych podmiotów gospodarczych. A także, czy prawo to rzeczywiście pozwala przedsiębiorcom unijnym na bycie konkurencyjnymi podmiotami gospodarczymi na świecie. W odpowiedzi na te pytania pomocna jest analiza problemu przestawiona w kolejnych rozdziałach. Rozdział pierwszy omawia krotko genezę Wspólnotowego Kodeksu Celnego, jak również proces jego reformy. Dotyczy również ogólnej charakterystyki procedur celnych oraz ich regulacji na poziomie prawa unijnego i krajowego. Rozdział drugi ujmuje szeroko pojęte zagadnienie procedury uproszczonej. Przestawia jej charakterystykę, regulacje na gruncie prawa unijnego i krajowego, jej zakres podmiotowy i przedmiotowy, procedurę uzyskania pozwolenia na jej stosowanie, a także rodzaje uproszczeń stosowanych w procedurach gospodarczych. Opisuje również skutki prawno finansowe stosowania tej procedury. Najbardziej pomocny w odpowiedzi na postawione w pracy pytania jest rozdział trzeci, który przedstawia wpływ zmian Wspólnotowego Kodeksu Celnego na funkcjonowanie procedury uproszczonej. W tym miejscu, ważnym wydaje się być wyjaśnienie, dlaczego w tekście, mimo wprowadzonej Traktatem lizbońskim nazwy Unia Europejska, posługiwać się będę nazwą Wspólnotowy Kodeks Celny. Otóż, obowiązujący Kodeks Celny został przyjęty w 1992 r., czyli w czasie, kiedy obowiązywała Europejska Wspólnota Gospodarcza, stąd nazwa Wspólnotowy. Traktat lizboński zmienił nazwę Wspólnoty na Unie Europejska, jak również przekształcił jej charakter prawny. Nie zmienił jednak nazwy obowiązujących aktów prawnych. W tym przypadku zmiana nazwy kodeksu ze Wspólnotowego Kodeksu Celnego na Unijny Kodeks Celny przewidziana jest jego reformą.

4 Rozdział 1 Rodzaje procedur celnych 1.1. Regulacja prawna procedur celnych Zagadnienia wstępne Funkcjonowanie procedur celnych regulowane jest w prawie celnym stanowiącym o zasadach i trybie przywozu towarów na dany obszar celny, wywozu towarów z obszaru celnego oraz związanych z tym praw i obowiązków osób, a także o uprawnieniach i obowiązkach organów celnych, czyli urzędów i izb celnych. Polskie prawo celne uległo zmianie wraz z wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej 1 maja 2004 r. Jest ono obecnie częścią prawa celnego Unii Europejskiej ujętego we Wspólnotowym Kodeksie Celnym 1 (dalej przywoływane, jako w.k.c.). Jest on jednakowy dla wszystkich państw unijnych i jako regulacja wydana w formie rozporządzenia, stosowany zgodnie z zasadą bezpośredniości, która nakazuje stosowanie prawa unijnego przez wszystkie krajowe organy wewnętrzne w taki sam sposób, jak przepisy prawa krajowego. Oznacza to, że w.k.c. i wynikające z niego przepisy obowiązują w całości również w Polsce. Oprócz w.k.c. w Polsce obowiązuje również ustawa - Prawo celne 2 oraz wiele rozporządzeń krajowych precyzujących stosowanie przepisów celnych. Szczegółowa analiza tych dwóch głównych systemów prawnych zostanie przedstawiona w poniższych podrozdziałach Przepisy unijne W dniu 1 lipca 1968 r. w wyniku porozumienia sześciu państw założycielskich Wspólnoty Europejskiej (Belgia, Niemcy, Francja, Włochy, Luksemburg i Holandia) w sprawie czterech zasad funkcjonowania rynku i obrotu towarami, weszła w życie unia celna. Porozumienie to miało następujące skutki: zniosło cła na granicach wewnętrznych między państwami członkowskimi unii celnej, wprowadziło te same stawki celne na towary przywożone spoza obszaru unii celnej, wprowadziło te same reguły pochodzenia w odniesieniu do produktów sprowadzanych spoza unii celnej, ustanowiło wspólną definicję wartości celnej. W związku z przyjęciem nowych reguł funkcjonowania wymiany towarów i produktów między tymi państwami należało również dokonać zmian w przepisach prawa. Krokiem w 1 Rozporządzenie Rady Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992r., ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny, Dz.U.WE L302 z r. z późn. zm. dalej przywoływany, jako w.k.c. 2 Ustawa z dnia 19 marca 2004 r. Prawo celne, Dz. U. Nr 68, poz. 622 z późn. zm. dalej przywoływana, jako Prawo celne.

5 tym kierunku był projekt wspólnotowych przepisów prawa celnego, które miały zagwarantować stosowanie jednolitych przepisów w przypadku importu towarów do unii celnej. Ustanowiono ramy prawne, które obejmowały m.in. następujące punkty: zapewnienie stosowania tej samej taryfy celnej na zewnętrznych granicach unii celnej, wprowadzenie wspólnego podejścia dotyczącego procedur składu celnego, ułatwienie przepływu towarów w tranzycie celnym, zastąpienie wielu różnych dokumentów celnych Jednolitym Dokumentem Administracyjnym (dalej przywoływany, jako SAD ang. Single Administrative Document) 3. Przez długi okres regulacje dotyczące prawa celnego były rozproszone i znajdowały się w rożnych rozporządzeniach. Wszystkie te przepisy zebrano w jednym zbiorze przepisów prawnych dopiero na początku lat 90-tych. W ten sposób, na podstawie art. 26, 95 i 133 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (dalej przywoływany, jako TWE) 4, a obecnie art. 31, 114 i 133 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej przywoływany, jako TFUE) 5 stworzono Wspólnotowy Kodeks Celny (w.k.c). Przyjęto go Rozporządzeniem Rady Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG) nr 2913/92 6 w 1992 r. Od 1 stycznia 1994 r. w.k.c. stanowi jednolity akt obowiązujący we wszystkich państwach członkowskich UE. Warto dodać, że ogromny wpływ na kształt europejskiego prawa celnego miały i wciąż mają regulacje międzynarodowego prawa gospodarczego, wynikające z umów i konwencji międzynarodowych oraz z członkostwa w międzynarodowych organizacjach gospodarczych, jak Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu (ang. General Agreement on Tariffs and Trade GATT), który w 1994 r. przekształcił się w Światową Organizacje Handlu (ang. Word Trade Organization WTO). W związku z szybkim rozwojem technik komputerowych oraz wprowadzeniem w 2000 r. tzw. Strategii 3 Strona internetowa Dyrekcji Generalnej Komisji Europejskiej ds. Podatków i Unii Celnej: r. 4 Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE) - oficjalna nazwa głównego aktu wspólnotowego prawa pierwotnego Unii Europejskiej. Stanowił część dorobku prawnego Unii od 1993 r. do 2009 r., kiedy to weszły przepisy Traktatu z Lizbony. Wcześniej funkcjonował pod nazwą Traktat ustanawiający EWG Wikipedia: r. 5 Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) to umowa międzynarodowa, która wiąże obecnie 27 państw europejskich, stanowiąca, obok Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), podstawę prawną dla powstania i funkcjonowania Unii Europejskiej. Traktat ten jest efektem najnowszej reformy struktur unijnych, jaka dokonała się w Lizbonie, kiedy to 13 grudnia 2007 r. przyjęty został Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (wszedł w życie 1 grudnia 2009 r.) Strona portalu internetowego UniaEuropejska.org: r. 6 Dz. U. WE L302 z r. z późn. zm.

6 Lizbońskiej 7, zakładającej stworzenie na terytorium ówczesnej Wspólnoty Europejskiej - WE (a obecnie Unii Europejskiej) najbardziej konkurencyjnej gospodarki na świecie poprzez wdrażanie rozwiązań ułatwiających prowadzenie działalności gospodarczej, Komisja WE przyjęła w grudniu 2003 r. komunikat w sprawie modernizacji w.k.c. 8 Kolejnym krokiem legislacyjnym na drodze do zmiany w.k.c było opublikowanie Rozporządzenia Rady (WE) i Parlamentu Europejskiego nr 648/2005 zmieniające w.k.c. 9 Tak rozpoczęły się prace nad modernizacją obowiązującego w.k.c., której celem jest wprowadzenie nowego kodeksu celnego. Ważnym osiągnięciem w tym procesie było przyjęcie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 450/2008 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny (Zmodernizowany Kodeks Celny, dalej przywoływany, jako z.k.c.) 10. Jednak z.k.c. uchylił tylko część postanowień wynikających z w.k.c. Zgodnie z art. 188 ust.1 z.k.c. w życie wchodzą jedynie przepisy zawierające upoważnienie do wydania przepisów wykonawczych do z.k.c. Celem tego postanowienia jest umożliwienie Komisji Europejskiej wprowadzenie prac nad przygotowaniem przepisów wykonawczych. Pozostałe przepisy z.k.c. miały być stosowane od momentu wejścia w życie przepisów wykonawczych 11. Wyznaczone do tego ramy czasowe obejmują okres od nie wcześniej niż 24 czerwca 2009 r. i nie później niż do 24 czerwca 2013 r. Można jednak spodziewać się, że z.k.c. nie wejdzie ostatecznie w życie ze względu na fakt, iż Komisja Europejska planuje zastąpić go nowym dokumentem, tj. Unijnym Kodeksem Celnym - ang. Union Customs Code (dalej przywoływanym, jako u.k.c.). Projekt tego rozporządzenia został opublikowany 20 lutego 2012 r. 12 Planowane pełne stosowanie u.k.c. przewidywane jest do końca 2020 r. 13 W związku z tym, obecnie obowiązującymi przepisami regulującymi prawo celne są przepisy unijne i przepisy krajowe. Źródłami prawa unijnego w tym zakresie są: Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej 14, umowy międzynarodowe, 7 Strategia Lizbońska - strategia przyjęta dla Unii Europejskiej w 2000 r. w Lizbonie na okres 10 lat. Celem miało być stworzenie takich warunków gospodarczych dla Europy, które pozwoliłyby jej stać się najbardziej dynamicznym i konkurencyjnym regionem gospodarczym na świecie, rozwijającym się szybciej niż Stany Zjednoczone. 8 Decyzja nr 253/2003/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2003 r. przyjmująca program działań dla ceł we Wspólnocie (Cła 2007), Dz.U. WE L36 z r. 9 Dz. U. WE L 117 z r. 10 Dz. U. WE L145 z r. 11 Strona internetowa Ministerstwa Finansów r. 12 Strona internetowa Dyrekcji Generalnej Komisji Europejskiej ds. Podatkow i Unii Celnej, r. 13 Strona Ministerstwa Finansów: r. 14 Dz. U. UE C 115 z r.

7 dyrektywy, orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny, 15 Rozporządzenie (EWG) nr 2454/93 ustanawiające przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny (dalej przywoływane jako Rozporządzenie wykonawcze w.k.c.), 16 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 450/2008 ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny (Zmodernizowany Kodeks Celny). 17 Wskazane regulacje stanowią ramy prawne prawa celnego UE Przepisy krajowe Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. weszły w życie przepisy prawa celnego obowiązujące na terytorium całej ówczesnej Wspólnoty. Jednak, jak już zostało wspomniane w podrozdziale dotyczącym przepisów uninych, w.k.c. skonstruowany jest tak, że pozostawia krajom członkowskim UE pewną autonomię w regulacji niektórych obszarów, które nie zostały uregulowane prawem unijnym. Właśnie polska ustawa Prawo celne reguluje w zakresie uzupełniającym przepisy prawa unijnego, jeżeli przepisy prawa nie stanowią inaczej. Przepisy wynikające z ustawy - Prawo celne wypełniają lukę wynikającą z braku niektórych unormowań w w.k.c. lub regulują niektóre kwestie w inny sposób niż w.k.c., ale nigdy nie sprzeczny z normami prawa unijnego 18. Przepisy krajowe, jak ustawa Prawo celne oraz stosowne rozporządzenia Ministra Finansów regulują następujące dziedziny prawa celnego: przywóz towarów na obszar celny Unii Europejskiej i wywozu towarów z tego obszaru, postępowania z towarami objętymi wspólną polityką rolną oraz określają sposób przekazywania informacji do celów ewidencji i statystyki dotyczącej obrotu towarowego z państwami członkowskimi UE, a także prawa i obowiązki osób oraz uprawnienia i obowiązki organów celnych Dz. U. WE L302 z r. z późn. zm. 16 Dz. U. WE L253 z r. z późn. zm. 17 Dz. U. WE L145 z r. z pozn. zm. 18 Chuderski J., Chuderski K., Postepowanie celne. Prawo celne krajowe i wspólnotowe z komentarzem, ABC a Wolters Kluwer bus.iness, Warszawa 2010, s Ibidem

8 1.2. Procedury celne charakterystyka Procedura dopuszczenia do obrotu Procedura dopuszczenia do swobodnego obrotu należy do najczęściej stosowanych procedur celnych. Procedura ta jest potocznie nazywana importem 20. Jest ona związana z przywozem towaru na obszar celny UE. Procedura ta nadaje status wspólnotowy towarom sprowadzanym z krajów trzecich, tzn. krajów spoza unijnego obszaru celnego, co sprawia, że są one traktowane, jak towary wspólnotowe. Towar objęty tą procedurą może swobodnie przemieszczać się po całym obszarze celnym UE. Staje się on również przedmiotem czynności prawnych i faktycznych. Od momentu wprowadzenia go do obrotu na terenie UE, towar taki nie podlega ograniczeniom celnym chyba, że stanowi przypadek szczególny. Procedura dopuszczenia ma ogromne znaczenie w ochronie rynku UE i poboru należności celnych związanych z przywozem towaru na obszar celny UE. W zakresie ochrony rynku stosowane są środki polityki handlowej, jak np., licencje, kontyngenty przywozowe, pozwolenia na przywóz towarów, świadectwa weterynaryjne. Zasady stosowania procedury dopuszczenia do obrotu uregulowane są artykułami w.k.c. 21, jak również artykułami 290a - 290d Rozporządzenia wykonawczego w.k.c. oraz przepisami krajowego prawa celnego. Unijne i krajowe prawo celne określa w sposób szczegółowy formy procedury dopuszczenia do obrotu, rodzaje towarów, które mogą być zgłoszone w tej procedurze i wymogi formalne zgłoszenia celnego. Ze względu na rodzaj zgłaszanego towaru wyróżnia się trzy główne formy zgłoszenia celnego: ustną, pisemną, inną niż ustną, pisemną lub za pomocą technik elektronicznego przetwarzania danych. Forma ustna dopuszczenia towarów do obrotu polega na ustnej deklaracji celnej i nie wymaga ona przedstawiania zgłoszenia celnego w formie pisemnej, ani otrzymania pisemnego potwierdzenia dokonania tej procedury. Wyjątek stanowi sytuacja, w której zgłaszany towar podlega należnościom celnym. Wtedy funkcjonariusz celny zobowiązany jest do wystawienia takiego potwierdzenia 22. Towary dopuszczone do obrotu w formie ustnej to towary zarówno o charakterze handlowym, jak i niehandlowym. Pełny wykaz towarów objętych tą formą można znaleźć w art. 225, 229 i 230 lit. b i c Rozporządzenia wykonawczego w.k.c., paragraf 21 ust. Rozporządzenia Ministra Finansów dotyczącego 20 Janke J., (w:) Prawo i postępowanie celne, pod red. W. Czyżowicz, WSJiP, Warszawa 2001, s Dz. U. WE L302 z r. z późn. zm. 22 Witalis S., (w:) Procedury celne, pod red. D. Błasiak-Barnuś, Lexis Nexis, Warszawa 2008, s

9 wymogów, jakie powinno spełniać zgłoszenie celne 23, jak również w art , Rozporządzenia ustanawiającego wspólnotowy system zwolnień celnych 24 oraz w art. 37 i art. 39 ustawy - Prawo celne. Przykładami towarów objętych formą ustną procedury dopuszczenia do obrotu są: towary pozbawione charakteru handlowego, tj. znajdujące się w bagażu osobistym podróżnych, lub przesyłane do osób fizycznych, lub w innych przypadkach o niewielkim znaczeniu, o ile zezwolą na to organy celne, towary o charakterze handlowym, pod warunkiem, że ich całkowita wartość za przesyłkę i na zgłaszającego nie przekracza progu statystycznego ustanowionego obowiązującymi przepisami wspólnotowymi, przesyłka nie jest częścią serii podobnych przesyłek, czy towary nie są przewożone przez niezależnego przewoźnika, jako część większego transportu. Z możliwości ustnego zgłoszenia celnego wyłączone są towary w odniesieniu, do których wnosi się o udzielenie refundacji lub zwrot należności celnych bądź, które podlegają środkom zakazów lub ograniczeń albo jakimkolwiek innym szczególnym formalnościom. Zgłoszenie celne w formie pisemnej powinno być dokonane zgodnie z przepisami wynikającymi z Rozporządzenia wykonawczego w.k.c. oraz Rozporządzenia Ministra Finansów dotyczącego wymogów, jakie powinno spełniać zgłoszenie celne tj. z zastosowaniem formularza Jednolitego Dokumentu Administracyjnego (dalej przywoływany jako SAD), czyli statystycznego dokumentu celnego wymaganego w przypadku wwozu i wywozu towarów do i z obszaru UE. Dokument stosowany jest do wszystkich towarów niezależnie od ich rodzaju i pochodzenia. Dzięki zastosowaniu zharmonizowanych kodów jest on nośnikiem informacji dotyczących kraju pochodzenia i przeznaczenia eksportera lub przewoźnika, podmiotu odpowiedzialnego za dokonanie zgłoszenia celnego i rozliczenia płatności oraz wykazu towarów 25. W zgłoszeniu celnym w formie pisemnej SAD musi być uzupełniony dodatkowymi dokumentami, jak faktura i/lub inne dokumenty, które stanowią podstawę prawna do sporządzenia specyfikacji towaru, określenia jego wartości, czy podstawy podatkowej, a także wszelkiego rodzaju pozwolenia, zezwolenia, zwolnienia, certyfikaty. Formę pisemną stosuje się do wszystkich towarów, które nie mogą być przedmiotem zgłoszenia do procedury dopuszczenia do swobodnego obrotu w formie ustnej 23 Dz. U. nr 94, poz. 902 z późn. zm. 24 Dz. U. UE L324 z Strona internetowa Dyrekcji Generalnej Komisji Europejskiej ds. Podatkow i Unii Celnej, r.

10 lub w formie innej czynności niż zgłoszenie ustne, pisemne lub za pomocą elektronicznego przetwarzania danych. Oprócz formy ustnej i pisemnej lub za pomocą technik elektronicznego przetwarzania danych, istnieje jeszcze trzecia grupa form procedury dopuszczenia towarów do swobodnego obrotu. Jest ona regulowana art. 230 Rozporządzenia wykonawczego w.k.c. Artykuł ten określa je, jako "inne". Inne formy zgłoszenia zależą od czynności prawno-fizycznej dokonanej podczas zgłoszenia towarów do procedury. Są to: 26 dostarczenie towarów do urzędu celnego (lub miejsca wyznaczonego lub uznanego przez organ celny), zwolnienia z obowiązku dostarczenia towarów do urzędu celnego zgodnie z przepisami wykonawczymi do art. 38 ust. 4 w.k.c. (m.in. ruch turystyczny, ruch przygraniczny). Do pierwszej grupy zaliczyć można np. przejście "zielonym pasem" w urzędzie celnym, bądź przejście nic do oclenia, lub przekroczenie granicy obszaru celnego UE, albo przyklejenie naklejki z napisem nic do oclenia na przedniej szybie samochodu. Jest to forma zgłaszania i dopuszczania towarów do swobodnego obrotu dla towarów niemających charakteru przywozu handlowego lub dla tych, dla których formalności i koszty związane z ich zgłoszeniem przekraczałyby ich wartość. Towary takie to np.: towary pozbawione charakteru handlowego, które znajdują się w bagażu osobistym podróżnych i korzystające ze zwolnień, jako towary powracające, towary, które korzystają ze zwolnień, środki transportu, które korzystają ze zwolnień, jako towary powracające, towary przywożone w ramach obrotu o niewielkim znaczeniu i zwolnione z obowiązku doprowadzania do urzędu celnego zgodnie z art. 38 ust. 4 w.k.c., pod warunkiem, że nie podlegają należnościom przywozowym. Rozporządzenie wykonawcze w.k.c., jak i rozporządzenia krajowe przewidują również przypadki szczególne procedury dopuszczenia do swobodnego obrotu. Są to te, dotyczące: towarów przeznaczonych dla placówek dyplomatycznych i ich urzędników, wyposażenia wojsk NATO oraz stron umowy o Partnerstwie dla Pokoju 27, czasopism i książek, towarów przywożonych przez pocztowego operatora publicznego 28, 26 Strona internetowa Ministerstwa Finansów: r. 27 Partnerstwo dla Pokoju (ang. Partnership for Peace) - program współpracy NATO z państwami OBWE niebędącymi członkami sojuszu, przyjęty z inicjatywy USA na szczycie NATO w Brukseli w styczniu 1994 r.

11 towarów przywożonych przez niepublicznych operatorów pocztowych jak np. firmy kurierskie, towarów wprowadzanych transportem przemysłowym, jak np. gaz, ropa naftowa, energia elektryczna, i wprowadzane są odpowiednio, gazociągami, rurociągami lub liniami elektrycznymi, towarów niewspólnotowych nabytych w wolnym obszarze celnym lub składzie wolnocłowym, towarów objętych uprzednio procedurą składu celnego i dostarczonych na pokład statku powietrznego i morskiego, jak np. produkty przeznaczone do spożycia podczas rejsu lotniczego lub morskiego do innego miejsca na wspólnotowym obszarze celnym, towarów wywiezionych na podstawie karnetu ATA, czyli międzynarodowego dokumentu celnego, który umożliwia i usprawnia czasową odprawę celną towarów, wywożonych w celach akwizycyjnych i wystawienniczych, a także wyposażenia zawodowego; użytkownik karnetu nie musi wypełniać dokumentu SAD, deklaracji celnych, czy też składać depozytów na wszystkich przekraczanych granicach 29, świeżych bananów, towarów z końcowym przeznaczeniem z jednoczesnym zastosowaniem wobec tych towarów obniżek lub zerowych stawek celnych ze względu na ich przeznaczenie końcowe 30. Procedura dopuszczenia do swobodnego obrotu nie jest jednak jedyną, która dopuszcza towar niewspólnotowy do obrotu na unijnym obszarze celnym. Towar taki może być dopuszczony do obrotu również w wyniku zastosowania innych procedur celnych, np. jedną z procedur gospodarczych Gospodarcze procedury celne Procedury określone mianem gospodarczych, to te procedury, które w większości przypadków dotyczą działalności gospodarczej. Zalicza się do nich następujące procedury: skład celny, uszlachetnianie czynne, przetwarzanie pod kontrolą celną, 28 Wspólnotowe przepisy dotyczące obrotu pocztowego zawarte są w art. 237 i 238, a także 462a Rozporządzenia wykonawczego oraz Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 6 sierpnia 2004r. w sprawie szczegółowego trybu i warunków przedstawiania towarów i dokonywania zgłoszeń celnych w obrocie pocztowym (Dz. U. Nr 184, poz z późn. zm.) 29 Strona internetowa Krajowej Izby Gospodarczej: r. 30 Witalis S., op. cit., s Ibidem, s.76.

12 odprawa czasowa, uszlachetnianie bierne. Wśród gospodarczych procedur celnych, procedura odprawy czasowej może być wszczęta przez osobę, która nie prowadzi działalności gospodarczej. Procedury gospodarcze, z wyjątkiem procedury uszlachetniania biernego, odnoszą się wyłącznie do towarów niewspólnotowych zdefiniowanych art. 4 ust. 8 w.k.c. Natomiast procedurę uszlachetniania biernego stosuję się jedynie do towarów posiadających już status towaru wspólnotowego. Oprócz procedury uszlachetniania czynnego i biernego, wszystkie pozostałe procedury mają charakter procedur zawieszających, czyli procedur, dla których trzeba złożyć zabezpieczenie w formie kaucji dla zabezpieczenia długu celnego 32. Skład celny Procedura składu celnego zgodnie z art. 84 ust. 1 lit. a) tiret drugie w.k.c. oraz art. 84 ust. 1 lit b) tiret pierwsze w.k.c. jest jedną spośród zawieszających procedur celnych, jak i procedur gospodarczych. Art. 98 w.k.c. ust. 1 i ust. 2 nadają składowi celnemu nie tylko charakter procedury celnej, ale również fizycznie wyodrębnionego miejsca. W większości przypadków poddanie towaru procedurze składu celnego jest równoznaczne z umieszczeniem go w składzie celnym, jako miejscu. Towary, w drodze wyjątku, mogą zostać poddane procedurze składu celnego w ramach tzw. wirtualnych składów celnych. Oznacza to, że są one składowane w rożnych fizycznie wyodrębnionych miejscach, ale poddane jednej procedurze celnej 33. Procedura składu celnego obejmuje zarówno towary niewspólnotowe, jak i wspólnotowe. Skład celny spełnia istotne funkcje, które mają pozytywny wpływ na sytuację ekonomiczną prowadzonej działalności gospodarczej w obrocie towarowym z zagranicą. W przypadku towarów niewspólnotowych dzieje się to poprzez wstrzymanie płacenia należności przywozowych (podatków, akcyzie, itp.) oraz stosowania środków polityki handlowej (środki taryfowe i pozataryfowe) w trakcie ich składowania. W stosunku do towarów wspólnotowych, składowane mogą być towary objęte wnioskiem o umorzenie lub zwrot należności przywozowych, o ile wymaga to wywozu towarów. Towary zamiast wywozu mogą być objęte procedura składu celnego. Procedura składu celnego spełnia następujące funkcje ekonomiczne: funkcję kredytowa przesunięcie w czasie obowiązku uiszczenia zapłaty należności celnych oraz stosowania środkom polityki handlowej, 32 Kuś A., Gospodarcze procedury celne w prawie polskim na tle prawa europejskiego, PWP Iuris Sp. Z o.o., Warszawa Poznań 2001, s Lasiński-Sulecki K., (w:) Wspólnotowy Kodeks Celny. Komentarz., pod red. W. Morawski, Wolters Kluwers Polska Sp. z o.o, Warszawa 2007, s. 632.

13 funkcję przejściową zawieszenie stosowania środków polityki handlowej, funkcję tranzytowa towary objęte procedurą składu celnego do zakończenia tej procedury nie muszą być dopuszczone do obrotu na obszarze celnym UE; jeśli zachodzi taka potrzeba towary te mogą być ponownie wywiezione, funkcję składu ekspresowego towary są traktowane w taki sposób, jakby już opuściły obszar celny 34. Składy celne zasadniczo dzielą się na składy publiczne i składy prywatne. Podział składów na te dwie grupy reguluje art. 99 w.k.c. Podaje on definicję składu publicznego, jako składu celnego, z którego może korzystać każda osoba w celu składowania towarów. Każda osoba, tj. zgłaszająca towar do procedury celnej, która nie musi mieć swojej siedziby na terytorium unijnego obszaru celnego. Natomiast skład prywatny, to ten, który przeznaczony jest do składowania towarów przez prowadzącego skład posiadającego pozwolenie na prowadzenie składu celnego. Składowany towar nie musi należeć do prowadzącego skład celny. Rozporządzenie wykonawcze w.k.c. dokonuje dalszego podziału składów publicznych i prywatnych. Art. 525 tego rozporządzenie ustanawia 3 typy składów publicznych i 3 typy składów prywatnych. Składy publiczne to: skład celny typu A odpowiedzialność wynikająca z obowiązków (dotrzymania warunków pozwolenia, odpowiedzialności za to, żeby towary nie zostały usunięte spod dozoru celnego) składowania towarów objętych procedurą spoczywa na prowadzącym skład, skład celny typu B odpowiedzialność spoczywa na korzystającym ze składu, skład celny typu F są to składy prowadzone przez organy celne. Do składów prywatnych należą: skład celny typu C należy do zwykłego składu celnego, który prowadzący wykorzystuje dla własnych potrzeb (są one najczęściej związane z prowadzeniem działalności gospodarczej), skład celny typu D korzysta się z niego, jeśli dopuszczenie do swobodnego obrotu odbywa się poprzez procedurę odprawy lokalnej. Dopuszczenie do swobodnego obrotu można wydać na podstawie wartości celnej, charakteru i ilości towaru badanego w chwili objęcia ich procedurą, skład celny typu E pomimo tego, że procedura ma zastosowanie, nie ma obowiązku składowania towaru w składzie celnym. 34 Lux M., Guide to Community Customes Legislation, Brylant Bruxelles, Bruksela 2002, s. 348.

14 Aby prowadzić skład celny, niezbędne jest uzyskanie pozwolenia od organów celnych. Zgodnie z art. 100 ust. 3 w związku z art. 3 pkt 2 w.k.c. udzielenie pozwolenia na prowadzenie składu wydawane jest tylko osobom fizycznym mającym swoją siedzibę UE oraz osobom prawnym i stowarzyszeniom osób mających siedzibę statutową, główną lub inną stałą siedzibę w UE. Z art. 86 w.k.c. wynika dodatkowo, że udzielenie pozwolenia na stosowanie procedury gospodarczej wymaga złożenia zabezpieczenia. Pozwolenie może być wydane tylko wtedy, gdy organ celny może nadzorować i kontrolować procedury bez konieczności stosowania środków administracyjnych niewspółmiernych do istniejącej potrzeby gospodarczej. Składy celne prowadzone przez organy celne, takiego pozwolenia nie potrzebują 35. Prowadzący skład celny odpowiedzialny jest za to, aby towary złożone w składzie celnym nie zostały usunięte spod dozoru celnego. Musi wykonywać swoje obowiązki wynikające ze składowania towarów objętych procedurą składu celnego oraz musi również przestrzegać szczególnych warunków określonych w pozwoleniu 36. Chodzi tu przede wszystkim o zabezpieczenie interesu fiskalnego UE. Obowiązki prowadzącego skład to między innymi złożenie zabezpieczenia, jeśli organ tego żąda, oraz prowadzenie ewidencji. Okres pozostawienia towaru pod procedurą składu celnego jest nieograniczony. Tylko w szczególnych przypadkach organy celne uprawnione są do wyznaczenia terminu, przed upływem, którego korzystający ze składu musi nadać towarom nowe przeznaczenie celne. Niektóre towary - określone w art. 98 ust. 1 lit. b) i objęte wspólną polityką rolną - mogą otrzymać odrębny termin. Uszlachetnienie czynne Zadaniem procedury uszlachetnienia czynnego jest umożliwienie wprowadzenia na określony czas na obszar celny UE towarów niewspólnotowych w celu poddania ich określonym procesom uszlachetnienia, aby utworzyć gotowe produkty, a następnie przygotować je do powtórnego wywiezienia ich poza obszar celny UE 37. Towarów tych albo nie obciąża się należnościami celnymi przywozowymi ani środkami polityki handlowej albo istnieje możliwość uzyskania zwrotu zapłaconego bądź umorzenia należnego cła 38. Procedura uszlachetnienia czynnego pozwala na poddanie na obszarze celnym UE jednemu lub większej liczbie procesów uszlachetnienia towarów dopuszczonych do obrotu ze zwrotem lub 35 Art. 100 w.k.c. 36 Ibidem, art Strona internetowa Ministerstwa Finansów: _czynne/uszlachetnianie_czynne_09.pdf, r. 38 Rosiak R., (w:) Wspólnotowy Kodeks Celny. Komentarz., pod red. W. Morawski, Wolters Kluwers Polska Sp. z o.o, Warszawa 2007, s. 650.

15 umorzeniem należności celnych przywozowych, jeżeli towary te są wywożone z obszaru celnego UE w postaci produktów kompensacyjnych. Produktami kompensacyjnymi nazywamy towary niewspólnotowe wwiezione na obszar celny UE w celu poddania ich określonym procesom uszlachetnienia w celu wytworzenia gotowych produktów. Wyróżnia się następujące procesy uszlachetniania: obróbkę towarów, w tym montaż, składanie lub instalowanie ich w innych towarach, przetwarzanie towarów, naprawę towarów, w tym ich odnawianie i porządkowanie, wykorzystywanie niektórych towarów nie wchodzących w skład produktów kompensacyjnych, ale umożliwiających lub ułatwiających ich wytworzenie, nawet, jeżeli zostają one całkowicie bądź częściowo użyte w tym procesie. Istnieją dwa rodzaje uszlachetnienia czynnego: procedura uszlachetnienia czynnego w procesie zawieszeń, procedura uszlachetnienia czynnego w procesie ceł zwrotnych. Pierwszy rodzaj uszlachetnienia czynnego zezwala na obróbkę towarów niewspólnotowych na obszarze UE, a następnie wywóz w postaci produktów kompensacyjnych. W chwili przywozu towar ten nie zostaje obciążony cłem, ani ilościowymi zakazami przywozowymi i wywozowymi. Procedura uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń umożliwia bezcłowy przywóz towarów niewspólnotowych. Towary te muszą jednak spełniać wymogi dotyczące bezpieczeństwa, ochrony środowiska i innych. Drugi rodzaj uszlachetnienia czynnego daje możliwość zwrotu lub umorzenia cła od towarów poddanym na obszarze celnym UE procesom uszlachetnienia. Towary te muszą zostać wywiezione z tego obszaru celnego w postaci produktów kompensacyjnych. Cło zostanie zwrócone w przypadku, gdy należności celne zostały już zapłacone, natomiast umorzone zostanie jeszcze przed zapłatą. Organy celne mogą uzależnić objęcie towarów procedurą zawieszenia od złożenia zabezpieczenia w celu zapewnienia uiszczenia długu celnego mogącego powstać w stosunku do tych towarów 39. Zabezpieczenie jest obowiązkowe w przypadku, gdy korzystający procedury uszlachetniania czynnego jest osoba posiadająca miejsce zamieszkania lub siedzibę poza obszarem celnym UE, lub obejmowania procedurą składu celnego, uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń, lub procedurą przetwarzania pod kontrolą celną towarów określonych w załączniku nr 44c do Rozporządzenia wykonawczego Komisji (EWG) nr 2454/93, tj. wyroby mięsne, nabiał, banany świeże z 39 Art. 88 w.k.c.

16 wyłączeniem patatów, cukier trzcinowy, alkohol etylowy nieskażony, wyroby spirytusowe, likiery i inne. W procedurze uszlachetnienia czynnego przewiduje dodatkowo dwa podsystemy, kompensacja ekwiwalentna oraz uprzedni wywóz. Kompensacja ekwiwalentna to sposób korzystania z procedury uszlachetnienia czynnego, który pozwala, aby produkty kompensacyjne zostały wytworzone z towarów ekwiwalentnych, czyli towarów wspólnotowych, które są wykorzystywane w miejscu przywożonych towarów do wytwarzania produktów kompensacyjnych 40. Produkty te muszą posiadać tą samą podpozycją kodu CN 41, tą samą jakość handlową i te same parametry techniczne jak przywożone towary. Uprzedni wywóz to wywóz poza obszar celny UE produktów kompensacyjnych, które wytworzone są z towarów ekwiwalentnych zanim przywieziony zostanie towar przeznaczony do uszlachetnienia. Aby móc korzystać z procedury uszlachetnienia czynnego niezbędne jest uprzednie uzyskanie zezwolenia wydawanego przez właściwy organ administracji celnej. Pozwolenie takie wydawane jest tylko na wniosek osoby, która dokonuje procesu uszlachetnienia lub która organizuje proces uszlachetnienia. Zgodnie z art. 117 w.k.c. pozwolenie udzielane jest tylko osobom mającym swoją siedzibę we UE. Pozwolenie na przywóz niemający charakteru handlowego może zostać udzielone także osobom, które mają swoją siedzibę poza tym obszarem. Na pozwolenie można liczyć również w przypadku, gdy procedura uszlachetnienia czynnego może przyczynić się do stworzenia jak najkorzystniejszych warunków dla wywozu lub powrotnego wywozu produktów kompensacyjnych, o ile nie ma to ujemnego wpływu na zasadnicze interesy producentów unijnych. Istnieją cztery rodzaje pozwoleń na korzystanie z procedury uszlachetniania czynnego: skrócone dla towarów, dla których warunki ekonomiczne uważa się za spełnione, zwykłe w sytuacji, gdy konieczne jest sprawdzenie warunków ekonomicznych dla towarów podlegających procedurze uszlachetnienia czynnego, pojedyncze w sytuacji, gdy procedura będzie realizowana na terytorium kilku państw członkowskich, 40 Art. 114 ust. 2 lit e) w.k.c. 41 Kod CN kod nomenklatury scalonej (Combined Nomenclatur CN) jest kodem klasyfikacji towarów wg. ich rodzaju używana dla celów opodatkowania importu (cło, VAT, akcyza). Nomenklatura scalona to nomenklatura taryfowa i statystyczna unii celnej. Wprowadzona rozporządzeniem Rady (EWG) nr 2658/87 z dnia 23 lipca 1987 r. w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej (Dz. U. WE L256/1 z r. z poź. zm.)

17 zintegrowane kiedy wnioskodawca do tych samych towarów, oprócz uszlachetniania czynnego będzie stosował również inne gospodarcze procedury celne. Procedura uszlachetniania czynnego ma duże znaczenie z punktu widzenia konkurencyjności europejskich producentów, gdyż promuje ona procesy przetwórcze na terenie UE 42. Przetwarzanie pod kontrolą celną Procedura przetwarzania pod kontrolą celną to procedura pozwalająca na wprowadzenie na określony czas na obszar celny UE towarów niewspólnotowych bez stosowania wobec nich cla i środków polityki handlowej. Towary te są następnie poddawane określonym procesom przetwarzania zmieniającym ich rodzaj i stan, w celu wytworzenia gotowych produktów oraz dopuszczane do obrotu po zapłaceniu należności celnych przywozowych właściwych dla tych produktów. Takie produkty nazywamy produktami przetworzonymi. Celem tej procedury jest w dużym stopniu ochrona interesu ekonomicznego producentów unijnych. Wyraża się to w konstrukcji wspólnotowej taryfy celnej, która zakłada, że stawki celne na surowce i półprodukty przeznaczone do wytworzenia towarów przetworzonych jest niższa niż na te towary 43. Procedurę przetwarzania stosuje się w następujących przypadkach: zgodnie z art. 551 ust. 1 Rozporządzenia wykonawczego w.k.c., procedurę tę stosuje się do towarów, których przetworzenie wiedzie do powstania produktów podlegających niższej stawce należności przywozowych, aniżeli do przywożonych towarów, pozyskiwania surowców wtórnych przy użyciu towarów obciążonych wysokimi cłami, poddaniu towarów sprowadzanych spoza obszaru celnego Wspólnoty procesowi dostosowania ich do wymogów technicznych dla dopuszczenia do obrotu na tym obszarze, przekształcenia przywożonych towarów na wzory w celu wnioskowanie o zwolnienie z cła. Aby móc stosować procedurę przetwarzania pod kontrolą celną niezbędne jest posiadanie ważnego pozwolenia udzielonego przez właściwy organ celny. Pozwolenie na przetwarzanie pod kontrolą celną udzielane jest na wniosek osób, które dokonują przetwarzania bądź organizują przetwarzanie 44. Osoby te muszą spełnić kryterium posiadania siedziby lub miejsca zamieszkania we Unii Europejskiej. Przetworzenie przywiezionych towarów w 42 Rosiak R., op. cit., s Krzewińki M., (w:) Wspólnotowy Kodeks Celny. Komentarz., pod red. W. Morawski, Wolters Kluwers Polska Sp. z o.o, Warszawa 2007, s Art. 132 w.k.c.

18 produkty przetworzone odbywa się pod kontrolę celną. Administracja celna nadzoruje proces przetwarzania w ramach dozoru celnego. Odprawa czasowa Procedura odprawy czasowej pozwala na przywóz towarów niewspólnotowych na obszar celny UE z całkowitym lub częściowym zwolnieniem z należności celnych i bez stosowania środków polityki handlowej. Przywiezione towary muszą mieć uzasadnione wykorzystanie i nie mogą być poddawane żadnym zmianom, z wyjątkiem wynikającego ze zużycia obniżenia ich wartości 45. W procedurze odprawy czasowej zwolnienia z należności celnych występując w dwóch formach: 46 całkowite zwolnienie od należności celnych, częściowe zwolnienie od należności celnych. Zgodnie z art. 554 Rozporządzenia wykonawczego w.k.c., z należności celnych nie zwalnia się towarów konsumpcyjnych, chyba, ze spełniły przesłanki do takiego zwolnienia, np. są wystawiane na targach. Towary wobec których stosuje się procedurę odprawy czasowej są wyszczególnione w art. 555 do 578 Rozporządzenia wykonawczego w.k.c. Należą do nich m.in.: środki transportu, materiały wykorzystywane przy akcjach ratowniczych, sprzęt medyczny, chirurgiczny i laboratoryjny, nośniki dźwięku, obrazu lub danych, wyposażenie zawodowe, rzeczy osobistego użytku i sprzęt sportowy przywożone przez podróżnego, majątek osobisty marynarzy, zwierzęta będące własnością osoby zamieszkałej poza obszarem celnym UE i przeznaczone do działalności w szczególnych warunkach strefy przygranicznej, materiały pedagogiczne, wyposażenie naukowe, opakowania (bez kontenerów i palet). Pozwolenie na dokonanie odprawy czasowej udzielane jest na wniosek osoby, która użytkuje towary lub organizuje ich użytkowanie 47. Osoba ubiegająca się o pozwolenie musi spełniać wszystkie przesłanki gwarantujące prawidłowy przebieg procedury. Organ celny musi skontrolować, czy osoba ubiegająca się o pozwolenie nie zalega z płatnościami należności celnych oraz w podatkach wobec urzędu skarbowego, nie jest podmiotem, wobec którego prowadzone jest postępowanie egzekucyjne lub upadłościowe, nie naruszył przepisów prawa celnego lub podatkowego, wywiązuje się z obowiązków określonych w przepisach prawa celnego i podatkowego w toku dotychczasowej działalności związanej z przywozem bądź wywozem towarów. Pozwolenie na procedurę odprawy czasowej wydawane jest przez organ 45 Strona internetowa Ministerstwa Finansow: r. 46 Lux M., op. cit., s Art. 138 Rozporządzenie Rady (EWG) Nr 2913/92 (Dz. U. WE L302 z r. z późn. zm.)

19 celny, ale tylko, kiedy może on zapewnić właściwy dozór i kontrolę procedury, bez konieczności ponoszenia niewspółmiernych nakładów w stosunku do istniejącej potrzeby gospodarczej. Procedura odprawy czasowej uważana jest za zakończona, kiedy następuje powrotny wywóz towaru lub nadanie mu nowego przeznaczenia celnego. Innym warunkiem uznanym przez w.k.c. jest przedstawienie dowodu, ze towary takie zostały zużyte, zniszczone albo też nieodpłatnie rozdane publiczności na imprezach 48. Jak sama nazwa wskazuje, procedura odprawy czasowej jest ograniczona w czasie. Termin zakończenia tej procedury wyznaczają organy celne. Musi on być wystarczająco długi, aby został osiągnięty cel, jakim jest dopuszczone wykorzystanie. Zgodnie z art. 140 i bez uszczerbku dla art. 141 w.k.c., termin ten nie wynosi maksymalnie dwadzieścia cztery miesiące. Istnieje jednak możliwość przedłużenia tego terminu, jeśli istnieją ku temu uzasadnione przesłanki. Przy objęciu towaru procedura odprawy czasowej z całkowitym zwolnieniem od cła nie powstaje dług celny. Jednak organy celne mogą pobrać zabezpieczenie na wypadek mogącego powstać długu celnego. Natomiast w przypadku towarów objętych drugim wariantem, tj. z częściowym zwolnieniem z należności celnych powstaje dług celny. Uszlachetnienie bierne Procedura uszlachetnienia biernego pozwala na dokonanie czasowego wywozu towarów wspólnotowych poza obszar celny UE w celu poddania ich procesom uszlachetniania oraz na dopuszczenie do swobodnego obrotu produktów powstałych w wyniku tych procesów (produkty kompensacyjne), z całkowitym lub częściowym zwolnieniem z należności celnych przywozowych. Wobec towarów czasowo wywożonych stosuje się należności celne wywozowe, środki polityki handlowej oraz inne formalności wymagane dla wyprowadzenia towaru wspólnotowego poza obszar celny UE 49. Do procesów uszlachetnienia biernego zaliczamy: przetwarzanie towarów, naprawa towarów, w tym ich odnawianie i porządkowanie, obróbka towarów (montaż, składanie, instalowanie ich w innych towarach). Procedurę uszlachetnienia biernego można stosować dodatkowo w dwóch szczególnych systemach: standardowej wymiany (art. 154 ust. 1 w.k.c.) i uprzedniego przywozu (art. 154 ust. 4 w.k.c.). System standardowej wymiany to przywóz produktu zamiennego zamiast towaru wywiezionego do naprawy. Produkt zamienny musi mieć taką samą jakość handlową, 48 Art. 582 ust.2 Rozporządzenia wykonawczego w.k.c. 49 Art. 145 Rozporządzenie w.k.c.

20 klasyfikację taryfową i takie same parametry techniczne jak towar wywożony czasowo, pod warunkiem naprawy. Natomiast uprzedni przywóz produktu zamiennego to przywóz tegoż produktu przed wywozem towaru przeznaczonego do naprawy poza obszar celny UE. Jest to wyjątek w procedurze uszlachetnienia biernego i tyczy się tylko produktu zamiennego. W systemie uprzedniego przywozu towar w celu naprawy przeznaczony do czasowego wywozu, powinien zostać wywieziony do dwóch miesięcy. Termin ten należy liczyć od dnia przyjęcia przez organy celne zgłoszenia o dopuszczenie do obrotu produktów zamiennych. Aby móc stosować procedurę uszlachetnienia biernego niezbędne jest posiadanie pozwolenia. Pozwolenie wydawane jest przez organ celny i udzielane jest, gdy spełnione zostaną następujące kryteria: wnioskodawca ma swoją siedzibę we UE, możliwe będzie ustalenie, że produkty kompensacyjne powstały w wyniku użycia produktów wywiezionych czasowo, oraz jeżeli udzielenie pozwolenia na korzystanie z procedury uszlachetniania biernego nie spowoduje poważnego naruszenia istotnych interesów unijnych przetwórców (warunki ekonomiczne) 50. Zgodnie z art. 146 w.k.c. procedury tej nie można zastosować w przypadku towarów: których wywóz wiąże się ze zwrotem lub umorzeniem należności celnych przywozowych, które przez ich wywozem zostały dopuszczone do obrotu z całkowitym zwolnieniem z należności celnych przywozowych ze względu na ich przeznaczenie, których wywóz wiąże się z udzieleniem zwrotów wywozowych lub innych ulg finansowych stosowanych w ramach wspólnej polityki rolnej. W procedurze uszlachetnienia biernego, organ celny wymaga złożenia zabezpieczenia w wypadku uprzedniego przywozu produktu zamiennego 51. Procedura uszlachetniania biernego ma duże korzyści ekonomiczne dla prowadzących działalność gospodarczą. Pozwala ona korzystać z tańszej siły roboczej poza wspólnotowym obszarem celnym, czy ze standardów i rozwiązań technologicznych nieistniejących na rynku unijnym. Pozwala na naprawę importowanych towarów przez zagranicznych producentów. Przede wszystkim zachęca producentów zagranicznych do używania komponentów pochodzących z krajów Unii Europejskiej, co pozwala na obniżenie cel importowych na towary przetworzone Art. 148 w.k.c. 51 Strona internetowa Ministerstwa Finansów: _bierne/uszlachetnianie_bierne.pdf, r. 52 Lux M., op. cit., s. 415

21 Procedura tranzytu Tranzyt to przewóz osób, towarów i bagażu przez terytorium danego państwa, który rozpoczyna się i kończy poza jego granicami. Procedura tranzytu pozwala na przewóz towaru przez obszar celny UE bez obciążania go należnościami celnymi, tym samym należąc do procedur zawieszających. Początek procesu likwidacji cel tranzytowych dały Konwencja i statut o wolności tranzytu podpisany w Barcelonie 20 kwietnia 1921 r. 53 Nałożyła ona zakaz pobierania podatków i opłat z tytułu tranzytu 54. Postanowienia tej konwencji obowiązują po dziś dzień. Sama procedura tranzytu stosowana w UE jest bardzo skomplikowana. Jej ramy prawne są dość szerokie. Procedura ta jest uregulowana nie tylko w.k.c. i Rozporządzeniem wykonawczym w.k.c., ale również licznymi umowami międzynarodowymi, jak: konwencja o Wspólnej Procedurze Tranzytowej zawarta w 1987 r. między krajami EFTA a EWG, 55 konwencja celna dotycząca międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem karnetów TIR z 14 listopada 1975 r. 56 konwencja celna w sprawie karnetu ATA dla odprawy warunkowej towarów z 6 grudnia 1961 r. 57 i konwencja dotycząca odprawy czasowej sporządzona z 26 czerwca 1990 r. 58, konwencja z Mannheim z 17 października 1868 r. oraz protokół Centralnej Komisji Nawigacji na Renie z 22 listopada 1963 r., porozumienie miedzy Umawiającymi się Stronami Paktu Północnoatlantyckiego dotyczącego statusu sil zbrojnych NATO z 19 czerwca 1951 r. Regulacje unijne oraz wyżej wymienione konwencje międzynarodowe wprowadzają podział procedury tranzytu na następujące kategorie: 1. wspólnotowa procedura tranzytowa: zewnętrzna (T1), wewnętrzna (T2), 2. wspólna procedura tranzytowa, 3. procedury tranzytowe regulowane konwencjami międzynarodowymi: 53 Konwencja i Statut o wolności tranzytu, podpisane w Barcelonie dnia 20 kwietnia 1921 r. (Dz.U. z 1925 nr 34 poz. 236) 54 Lasiński-Sulecki K., Morawski W.,(w:) Wspólnotowy Kodeks Celny. Komentarz., pod red. W. Morawski, Wolters Kluwers Polska Sp. z o.o, Warszawa 2007, s Dz. U. UE z r., L226, s.2 z późn. zm 56 Dz. U. WE z r., L251, s.1 z późn. zm 57 Dz. U. z 1969 r. Nr 30, poz Dz. U. z 1998 r. nr 14 poz.61