Zarz¹dzanie i Finanse Journal of Management and Finance Vol. 12, No. 3/2/2014

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Zarz¹dzanie i Finanse Journal of Management and Finance Vol. 12, No. 3/2/2014"

Transkrypt

1 Zarz¹dzanie i Finanse Journal of Management and Finance Vol. 12, No. 3/2/2014 B³a ej Lepczyñski* Marta Penczar** B³a ej Lepczyñski, Marta Penczar Polski rynek kredytów korporacyjnych na tle innych pañstw UE i czynniki jego rozwoju w perspektywie kilkuletniej Polski rynek kredytów korporacyjnych na tle innych pañstw UE... Wstêp Rynek kredytowy odgrywa istotn¹ rolê w zewnêtrznym finansowaniu przedsiêbiorstw. Efektywny i dobrze rozwiniêty rynek kredytowy pomaga równie przedsiêbiorstwom kreowaæ wartoœæ dla akcjonariuszy. Kredyt pozwala obni yæ koszt kapita³u w przedsiêbiorstwach, a wiêc bezpoœrednio oddzia³uje na jeden z g³ównych czynników kszta³tuj¹cych wartoœæ dla akcjonariuszy. Odgrywa on równie wa n¹ rolê w finansowaniu przedsiêwziêæ inwestycyjnych i dzia³alnoœci operacyjnej przedsiêbiorstw. Finansowanie oparte na kredycie ma szczególnie du e znaczenie w krajach, w których relatywnie s³abo rozwiniêty jest rynek akcji i obligacji korporacyjnych. W tej grupie krajów mieœci siê Polska, w której system finansowania przedsiêbiorstw jest oparty g³ównie na bankach. Celem artyku³u jest analiza porównawcza polskiego rynku kredytów korporacyjnych na tle innych krajów UE. W analizie skoncentrowano siê na nastêpuj¹cych pytaniach: 1. Jaka jest wielkoœæ polskiego rynku kredytów korporacyjnych na tle innych krajów unijnych? 2. Jaka jest dynamika rozwoju rynku kredytów korporacyjnych na tle innych krajów UE? 3. Jakie czynniki bêd¹ kszta³towaæ rozwój polskiego rynku kredytowego w perspektywie œredniookresowej? Przeprowadzona analiza by³a pomocna w okreœleniu dystansu rozwojowego pomiêdzy polskim rynkiem a rynkami innych krajów UE, a tak e pozwoli³a na sformu³owanie wniosków w kontekœcie tworzenia wartoœci przez przedsiêbiorstwa. Artyku³ sk³ada siê z dwóch czêœci. W pierwszej czêœci przeprowadzono analizê porównawcz¹ polskiego rynku kredytów korporacyjnych * Dr, Katedra Bankowoœci, Wydzia³ Zarz¹dzania, Uniwersytet Gdañski, ul. Armii Krajowej 101, Sopot, blazej.lepczynski@wzr.pl ** Dr, Katedra Bankowoœci, Wydzia³ Zarz¹dzania, Uniwersytet Gdañski, ul. Armii Krajowej 101, Sopot, marta.penczar@ug.edu.pl

2 158 B³a ej Lepczyñski, Marta Penczar na tle innych rynków kredytowych w UE w aspekcie jego wielkoœci, tempa wzrostu oraz jakoœci kredytów. W drugiej czêœci zidentyfikowano czynniki, które mog¹ mieæ istotny wp³yw na tempo rozwoju polskiego rynku kredytowego w najbli szych kilku latach. W analizie autorom chodzi³o przede wszystkim o wskazanie takich czynników, które mog¹ wp³ywaæ stymuluj¹co na rozwój rynku kredytów korporacyjnych i stworzyæ szansê na zmniejszenie ró nicy pod wzglêdem wielkoœci rynku w relacji do PKB miêdzy Polsk¹ a pañstwami strefy euro. 1. Analiza porównawcza polskiego rynku kredytów korporacyjnych Przeprowadzenie analizy porównawczej wi¹ e siê z okreœleniem metodyki badania. Podstawowym problemem jest wybór wskaÿników s³u ¹cych do porównañ. W analizach bardzo czêsto stosuje siê wskaÿnik okreœlaj¹cy relacjê wartoœci kredytów korporacyjnych do PKB [Balcerowicz, 2004; Woreta, Sankowski, Sepielak, 2010; Zygierewicz, Tyliñska, Pawlonka, 2011]. Porównuj¹c polski rynek z innymi rynkami UE, warto uwzglêdniæ równie inne wskaÿniki. Istotne znaczenie w porównaniach miêdzynarodowych powinna mieæ analiza dynamiki wartoœci kredytów korporacyjnych oraz ocena wagi kredytów korporacyjnych w bilansach banków. Istotnym obszarem analizy powinna byæ równie struktura zad³u enia przedsiêbiorstw z uwzglêdnieniem terminu zapadalnoœci. Porównuj¹c rynek kredytowy, istotne jest, czy w okresie spowolnienia gospodarczego na œwiecie polski rynek kredytowy rozwija³ siê szybciej ni inne rynki europejskie, a tym samym czy uleg³ zmniejszeniu dystans dziel¹cy Polskê od krajów wy ej rozwiniêtych. Dokonuj¹c porównañ polskiego rynku kredytów korporacyjnych w ujêciu miêdzynarodowym, warto zwróciæ uwagê na dwa problemy. Po pierwsze, w tego typu porównaniach nie powinno stosowaæ siê prostego podejœcia polegaj¹cego na tym, e im wy szy poziom wskaÿnika wartoœci kredytów do PKB, tym ocena powinna byæ lepsza. Jest to bowiem zbyt du e uproszczenie. Wysoki poziom wskaÿnika kredytów korporacyjnych do PKB oznacza bowiem du e uzale nienie gospodarki od kredytu bankowego. Pojawienie siê kryzysu w sektorze bankowym mo e wówczas negatywnie wp³yn¹æ na dostêpnoœæ kredytu i spowodowaæ problemy w przedsiêbiorstwach. Dodatkowo trudno dziœ znaleÿæ punkt odniesienia jaki rynek/kraj powinien stanowiæ benchmark dla Polski, z jakim sektorem bankowym

3 Polski rynek kredytów korporacyjnych na tle innych pañstw UE nale y porównywaæ Polskê. Kryzys finansowy zmieni³ bowiem sytuacjê i uk³ad konkurencyjny w Europie. Trudno obecnie porównywaæ siê do sektora greckiego czy innych sektorów (z Europy Po³udniowej) dotkniêtych w du ym stopniu kryzysem fiskalnym i finansowym. Zrealizowane badania oparto na danych pochodz¹cych z Europejskiego Banku Centralnego (Statistical Data Warehouse SDW). Pozyskanie informacji ze zbiorczych baz gwarantuje metodologiczn¹ zgodnoœæ danych. Zawarte w artykule wyniki badañ s¹ wynikiem prac badawczych autorów artyku³u realizowanych w Instytucie Badañ nad Gospodark¹ Rynkow¹ w ramach projekcji rozwoju rynku bankowego w Polsce. Na koniec czerwca 2014 roku wartoœæ kredytów udzielonych przedsiêbiorstwom dzia³aj¹cym w Polsce ukszta³towa³a siê na poziomie 261,2 mld z³, co oznacza blisko 4,4% wzrost w porównaniu z czerwcem 2013 roku (rysunek 1). Rysunek 1. Wolumen zad³u enia z tytu³u kredytów dla przedsiêbiorstw w okresie ród³o: Opracowanie w³asne na podstawie danych Narodowego Banku Polskiego [ Warto zauwa yæ, e o ile poziom zad³u enia jest najwy szy w historii, to widoczne jest wyhamowanie tempa rozwoju od stycznia 2012 roku.

4 160 B³a ej Lepczyñski, Marta Penczar W efekcie przyrost zad³u enia korporacyjnego w okresie wyniós³ 18,4 mld z³, podczas gdy w okresie ,1 mld z³. Taka sytuacja by³a w du ym stopniu zwi¹zana z restrykcyjn¹ polityk¹ kredytow¹ banków, które w analizowanym okresie w wiêkszoœci przypadków zaostrza³y warunki kredytowe dla klientów korporacyjnych, zarówno w segmencie du ych klientów, jak i z sektora MSP (rysunek 2). Rysunek 2. Zmiana kryteriów przyznawania kredytów lub linii kredytowych dla przedsiêbiorstw w okresie IV kw I kw Uwaga: Wykres przedstawia procent netto. Dodatni¹ wartoœæ procentu netto nale y interpretowaæ jako z³agodzenie polityki kredytowej, a ujemn¹ wartoœæ procentu netto jako zaostrzenie polityki kredytowej. ród³o: Opracowanie w³asne na podstawie danych Narodowego Banku Polskiego [Sytuacja na rynku kredytowym, 2014]. Analiza porównawcza rozwoju polskiego rynku kredytów korporacyjnych na tle innych rynków krajów cz³onkowskich wskazuje na ci¹gle niski poziom rozwoju krajowego rynku. Bior¹c pod uwagê relacjê kredytów korporacyjnych do PKB, Polska odznacza siê najni szym wskaÿnikiem w Unii Europejskiej wynosz¹cym 16%. Jest to poziom blisko trzykrotnie ni szy ni przeciêtnie w krajach strefy euro (ok. 46%). Porównuj¹c poziom rozwoju krajowego rynku kredytów korporacyjnych z innymi rynkami europejskimi, nale y jednak uwzglêdniæ fakt,

5 Polski rynek kredytów korporacyjnych na tle innych pañstw UE e polskie przedsiêbiorstwa w du ym stopniu finansuj¹ siê za granic¹, wykorzystuj¹c dysparytet stóp procentowych w Polsce i w UE. Z danych NBP wynika, e na koniec I kwarta³u 2014 roku zad³u enie zagraniczne przedsiêbiorstw by³o blisko dwukrotnie wy sze (457,0 mld z³) od wolumenu zad³u enia klientów korporacyjnych w krajowych bankach (253,2 mld z³), czego nie uwzglêdniaj¹ przedstawione poni ej statystyki. Warto jednak podkreœliæ, e w latach uleg³ zmniejszeniu dystans rozwojowy miêdzy wielkoœci¹ polskiego rynku kredytów korporacyjnych a œredni¹ dla krajów strefy euro. O ile w 2009 roku relacja kredytów korporacyjnych do PKB w strefie euro by³a 3,2-krotnie wy sza ni w Polsce, to na koniec 2012 roku zmniejszy³a siê do poziomu 2,79, by nastêpnie nieznacznie wzrosn¹æ do 2,83 na koniec 2013 roku. Zmniejszenie dystansu wyst¹pi³o, pomimo e wskaÿnik relacji kredytów korporacyjnych do PKB obni y³ siê w 2013 roku w porównaniu z rokiem 2009 o 3%. Spadek relacji kredytów korporacyjnych do PKB w strefie euro w tym samym okresie by³ w strefie euro znacznie g³êbszy i wyniós³ 13,9% (tablica 1). Tablica 1. Relacja kredytów korporacyjnych do PKB w Polsce i w strefie euro w latach Kraj Dynamika Polska (1) 16,5% 15,6% 17,3% 17,1% 16,0% 3,03% Strefa euro (2) 52,6% 51,0% 50,2% 47,9% 45,3% 13,88% (2)/(1) 3,19 3,26 2,91 2,79 2,83 ród³o: Opracowanie w³asne na podstawie danych Europejskiego Banku Centralnego [ Zmniejszenie dystansu rozwojowego wynika³o przede wszystkim z ujemnego tempa wzrostu kredytów korporacyjnych w UE, recesji w krajach strefy euro w wyniku kryzysu oraz bardzo niskiego popytu na kredyt ze strony przedsiêbiorstw. Polski rynek kredytów korporacyjnych równie odczu³ skutki kryzysu, ale w znacznie mniejszym stopniu. Kolejnym obszarem analizy jest dynamika kredytów korporacyjnych (rysunek 3). Z danych Europejskiego Banku Centralnego wynika, e wartoœæ zad³u enia korporacyjnego w strefie euro obni y³a siê w okresie o 10,8%, podczas gdy w Polsce w analogicznym okresie wolumen zad³u enia w segmencie klienta korporacyjnego wzrós³ o 16,1%.

6 162 B³a ej Lepczyñski, Marta Penczar O ile na krajowym rynku kredytów korporacyjnych ujemna dynamika wzrostu zad³u enia wyst¹pi³a g³ównie w 2010 roku, to w strefie euro ujemny wzrost notowany jest nieprzerwalnie od marca 2012 roku. Rysunek 3. Roczna dynamika zmian wolumenu zad³u enia portfela korporacyjnego w Polsce i w strefie euro w okresie ród³o: Opracowanie w³asne na podstawie danych NBP i ECB [ sdw.ecb.europa.eu]. Analizuj¹c poziom rozwoju krajowego rynku kredytów korporacyjnych na tle pozosta³ych rynków europejskich, do dobrze rozwiniêtych rynków kredytów korporacyjnych w Unii Europejskiej nale y zaliczyæ rynek holenderski, portugalski i hiszpañski, choæ ten ostatni odnotowa³ wyraÿny, najwy szy w UE, spadek badanej relacji, co jest konsekwencj¹ spowolnienia gospodarczego w Hiszpanii (rysunek 4). Istotn¹ rolê w porównaniach miêdzynarodowych powinna odgrywaæ równie analiza struktury terminowej rynku kredytowego. Nale y zauwa yæ, e struktura terminowa krajowego rynku kredytów korporacyjnych w coraz wiêkszym stopniu upodabnia siê do struktury charakterystycznej dla krajów wysoko rozwiniêtych. Widoczny jest bowiem trend polegaj¹cy na wzroœcie w strukturze kredytów znaczenia kredytów d³ugoterminowych.

7 Polski rynek kredytów korporacyjnych na tle innych pañstw UE Rysunek 4. Poziom oraz dynamika rozwoju rynku kredytów korporacyjnych w Unii Europejskiej w 2013 roku (wielkoœæ kó³ka odpowiada wielkoœci rynku) ród³o: Opracowanie w³asne na podstawie danych ECB [ Patrz¹c na rynek polski, o ile jeszcze w styczniu 2008 roku udzia³ kredytów powy ej 5 lat i do 1 roku by³ zbli ony (ró nica na poziomie 1,8 pkt %), to na koniec czerwca 2014 roku udzia³ kredytów d³ugoterminowych wyraÿnie przewy sza³ rolê kredytów krótkoterminowych w strukturze kredytów ogó³em (ró nica na poziomie 12,4 pkt %) rysunek 5. Ostatnim elementem analizy porównawczej polskiego rynku kredytów korporacyjnych z innymi krajami cz³onkowskimi jest znaczenie kredytów dla przedsiêbiorstw w strukturze aktywów banków. Pokazuje to, w jakim stopniu kredyty korporacyjne determinuj¹ wielkoœæ danego sektora bankowego. W Polsce udzia³ kredytów korporacyjnych w aktywach wynosi ok. 17% i jest wy szy ni w krajach strefy euro (14%), ale z kolei znacznie ni szy ni w Bu³garii czy Rumunii. Najni szy udzia³ kredytów korporacyjnych w bilansach wykazuj¹ banki brytyjskie i irlandzkie, co w du ej mierze zwi¹zane jest z modelem finansowania siê przedsiêbiorstw poprzez rynek kapita³owy (tablica 2).

8 164 B³a ej Lepczyñski, Marta Penczar Rysunek 5. Struktura zad³u enia przedsiêbiorstw z uwzglêdnieniem terminu zapadalnoœci aktywów w Polsce i w strefie euro (stan na roku) ród³o: Opracowanie w³asne na podstawie danych NBP i ECB [ sdw.ecb.europa.eu]. Tablica 2. WskaŸniki udzia³u kredytów korporacyjnych w sumie bilansowej banków w latach Poziom Kraj Powy ej œredniej Bu³garia 39,4% 38,0% Estonia 31,5% 31,5% Litwa 32,0% 31,3% S³owenia 37,2% 30,9% Rumunia 29,4% 27,5% S³owacja 26,3% 25,9% otwa 27,6% 25,6% Grecja 23,0% 24,0% W³ochy 20,7% 20,3%

9 Polski rynek kredytów korporacyjnych na tle innych pañstw UE Poziom Kraj Poni ej œredniej Hiszpania 20,4% 19,8% Portugalia 19,4% 19,5% Wêgry 20,1% 19,4% Austria 17,1% 17,9% Szwecja 17,7% 17,4% Polska 17,8% 17,3% Czechy 17,4% 16,7% Holandia 15,2% 16,6% Finlandia 11,2% 13,3% Niemcy 11,1% 12,0% Belgia 10,3% 11,3% Francja 10,9% 11,0% Irlandia 8,2% 9,0% Wielka Brytania 5,5% 5,5% MU-18 14,4% 14,8% EU-27 20,4% 20,1% ród³o: Opracowanie w³asne na podstawie danych Europejskiego Banku Centralnego [ Reasumuj¹c, polski rynek kredytów korporacyjnych jest znacznie mniejszy od rynków pañstw strefy euro. Dystans rozwojowy uleg³ zmniejszeniu, ale nie by³o to zwi¹zane z wysok¹ dynamik¹ polskiego rynku tylko recesj¹ w strefie euro. Warto równie podkreœliæ, e rynek ten upodabnia siê do rynków kredytowych w pañstwach wy ej rozwiniêtych pod wzglêdem struktury terminowej udzielonych kredytów. W zad³u eniu polskich przedsiêbiorstw coraz wiêksz¹ rolê odgrywaj¹ bowiem kredyty d³ugoterminowe. 2. Czynniki rozwoju polskiego rynku kredytów korporacyjnych w perspektywie kilkuletniej Z przeprowadzonej analizy wynika, e polski rynek kredytów korporacyjnych jest relatywnie ma³y w porównaniu z krajami strefy euro. W tej sytuacji istotne jest pytanie, czy polski rynek kredytów korporacyjnych w perspektywie kilku najbli szych lat ma szansê rozwijaæ siê znacznie szybciej ni rynki kredytowe krajów strefy euro, co w konsekwencji

10 166 B³a ej Lepczyñski, Marta Penczar doprowadzi³oby do dalszego ograniczania dystansu rozwojowego i wzrostu znaczenia polskiego rynku kredytowego w UE. W analizie uwzglêdniono czynniki, które w perspektywie kilkuletniej mog¹ mieæ istotny wp³yw na perspektywy rozwoju rynku kredytów korporacyjnych w Polsce i strefie euro. Ocenie poddano: 1) prognozowane tempo wzrostu gospodarczego, 2) politykê stóp procentowych, 3) popyt na kredyt ze strony przedsiêbiorstw, 4) sytuacjê finansow¹ sektora bankowego, 5) mo liwoœci pozyskiwania przez banki stabilnego finansowania na rozwój akcji kredytowej, 6) wp³yw nowych rozwi¹zañ regulacyjnych na poda kredytów, 7) efekt substytucji ze strony rynku obligacji korporacyjnych. Przedstawiona lista uwarunkowañ rozwojowych rynku kredytów korporacyjnych jest wynikiem wieloletnich badañ autorów artyku³u nad perspektywami rozwoju rynku bankowego w Polsce i w innych krajach UE, realizowanych w ramach cyklicznych projektów w Instytucie Badañ nad Gospodark¹ Rynkow¹. Analiza wy ej wymienionych czynników oraz wzajemnych powi¹zañ miêdzy nimi pozwala na obiektywn¹ ocenê kierunków rozwoju rynku kredytów korporacyjnych. Badaj¹c wp³yw tych czynników na perspektywy rozwoju rynku kredytów korporacyjnych, autorzy oparli siê m.in. na danych statystycznych i prognozach pochodz¹cych z opracowañ Miêdzynarodowego Funduszu Walutowego, Europejskiego Banku Centralnego, Komisji Nadzoru Finansowego, Narodowego Banku Polskiego oraz analiz w³asnych. Wa nym czynnikiem wp³ywaj¹cym na tempo rozwoju rynku kredytów korporacyjnych jest tempo rozwoju gospodarki. Wysokie tempo PKB wp³ywa pozytywnie na tempo wzrostu rynku kredytowego i vice versa. W œwietle prognoz sporz¹dzanych cyklicznie przez Miêdzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) wynika, e w 2014 i 2015 roku gospodarka strefy euro odnotuje wzrost na poziomie 1,1% w 2014 roku i 1,5% w 2015 roku [An Uneven, 2014, s. 2]. Oznacza to, e strefa euro powróci na œcie kê dodatniego tempa wzrostu PKB po okresie ujemnych wartoœci z lat , ale tempo rozwoju gospodarczego bêdzie niskie. W œwietle tych samych prognoz polska gospodarka bêdzie rozwija³a siê znacznie szybciej ni gospodarka strefy euro. Prognozowane przez

11 Polski rynek kredytów korporacyjnych na tle innych pañstw UE MFW tempo wzrostu ma bowiem wynieœæ w latach ponad 3%. Znacznie wy sze tempo wzrostu gospodarczego w Polsce w porównaniu ze stref¹ euro stwarza szanse na wzglêdnie wysoki popyt na kredyt oraz liberalizacjê polityki kredytowej. W okresach relatywnie dobrej koniunktury gospodarczej zmniejsza siê bowiem ryzyko powstawania trudnych kredytów, a wysokie zyski banków pozwalaj¹ na zwiêkszanie poda y kredytów. Akcjê kredytow¹ zarówno w strefie euro, jak i w Polsce mog¹ stymulowaæ w najbli szym okresie bardzo niskie stopy procentowe. Utrzymywaniu przez Europejski Bank Centralny i NBP niskich stóp procentowych w okresie bêd¹ sprzyja³y niska inflacja i du a niepewnoœæ, co do przysz³ego tempa wzrostu PKB. Warto jednak zauwa yæ, e pomimo bardzo niskich stóp procentowych w strefie euro tempo wzrostu kredytów korporacyjnych jest bardzo niskie. Œwiadczy to o tym, e inne czynniki maj¹ wiêkszy wp³yw na tempo rozwoju rynku kredytów korporacyjnych. Istotny jest z pewnoœci¹ niski popyt na kredyt. Obok wzglêdnie dobrej koniunktury gospodarczej czynnikiem sprzyjaj¹cym poprawie pozycji polskiego rynku kredytów korporacyjnych wzglêdem rynków z krajów strefy euro powinna byæ równie przewidywana dobra sytuacja polskiego sektora bankowego pod wzglêdem rentownoœci i bezpieczeñstwa. Rentownoœæ polskich banków jest wy sza ni banków z krajów strefy euro, a wspó³czynniki bezpieczeñstwa finansowego, takie jak poziom adekwatnoœci kapita³owej czy jakoœæ aktywów, pozwalaj¹ z optymizmem patrzeæ na przysz³oœæ polskiego rynku kredytowego. W polskim sektorze bankowym nie wystêpuj¹ bowiem obecnie istotne zagro enia, które mog³yby doprowadziæ do problemów z rentownoœci¹, czy wyp³acalnoœci¹ w polskim sektorze bankowym. Na poparcie tych stwierdzeñ warto przytoczyæ wnioski z analizy KNF opisuj¹cej sytuacjê polskiego sektora bankowego w I kw roku. Z analiz zrealizowanych przez KNF wynika, e [Informacja, 2014, s. 4 9]: 1) wzmocnieniu uleg³a baza kapita³owa banków, 2) polski sektor bankowy jest dobrze przygotowany do nowych regulacji CRD IV/CRR, 3) polskie banki nie maj¹ problemów z p³ynnoœci¹, 4) wynik finansowy zrealizowany w I kw roku by³ tylko nieznacznie s³abszy od wyniku osi¹gniêtego w analogicznym kwartale poprzedniego roku,

12 168 B³a ej Lepczyñski, Marta Penczar 5) jakoœæ kredytów wykazuje du ¹ stabilnoœæ. W konkluzjach w raporcie KNF mo emy znaleÿæ stwierdzenie, e obserwowane w ostatnich okresach przyspieszenie wzrostu gospodarki wraz z dokonanym dostosowaniem banków do œrodowiska niskich stóp procentowych oraz zmian regulacyjnych, powinno sprzyjaæ stabilizacji lub stopniowej poprawie wyników banków [Informacja, 2014, s. 5]. Sytuacja banków z krajów strefy euro jest o wiele trudniejsza w porównaniu z krajowymi instytucjami finansowymi zarówno pod wzglêdem rentownoœci, jak i wskaÿników bezpieczeñstwa. Jest to kolejny argument za tym, e polski sektor bankowy mo e rozwijaæ siê w najbli szych latach znacznie szybciej ni sektory bankowe krajów strefy euro. Na koniec marca 2014 roku roczne tempo wzrostu kredytów dla przedsiêbiorstw wynios³o w polskim sektorze bankowym 4,8%, a w strefie euro 3% [Informacja, 2014, s. 6]. Ta ró nica na korzyœæ Polski powinna siê utrzymaæ w kolejnych miesi¹cach, a nawet latach. Jednak w kontekœcie relatywnie s³abej kondycji europejskich banków nale y wspomnieæ o jednym zagro eniu, które zwi¹zane jest z du ¹ rol¹ banków zagranicznych w polskim sektorze bankowym. Otó trudna sytuacja banków matek mo e potencjalnie ograniczaæ skalê finansowania w przysz³oœci polskich banków córek. Jednak ryzyko znacznego i trwa- ³ego ograniczenia skali finansowania polskich banków jest obecnie niskie, przede wszystkim z uwagi na du ¹ atrakcyjnoœæ biznesow¹ polskiego rynku bankowego. Polskie banki powinny jednak d¹ yæ do redukcji skali finansowania zagranicznego w pasywach poprzez zwiêkszanie roli emisji obligacji w³asnych. Mia³oby to du e znaczenie stabilizuj¹ce i u³atwia³oby prowadzenie dzia³alnoœci kredytowej w przysz³oœci. Z drugiej jednak strony zwiêkszanie roli obligacji w³asnych w pasywach banków mo e podro yæ œredni koszt pasywów w bankach i tym samym negatywnie wp³ywaæ na cenê kredytów. Banki z krajów strefy euro s¹ równie w znacznie trudniejszej sytuacji w porównaniu z polskimi bankami z uwagi na zmiany w œrodowisku regulacyjnym. Istotne znaczenie maj¹ przede wszystkim regulacje w zakresie adekwatnoœci kapita³owej (mowa tu o wspomnianych wy ej przepisach CRD IV/CRR), które mog¹ ograniczaæ poda kredytu w strefie euro w znacznie wiêkszym stopniu ni w Polsce. Z drugiej jednak strony skala ³atwego finansowania by³a w strefie euro w ostatnich latach na tyle du a, e to raczej niski popyt na kredyt mo e stanowiæ g³ówn¹ ba-

13 Polski rynek kredytów korporacyjnych na tle innych pañstw UE rierê rozwoju rynku kredytów korporacyjnych. Potwierdzaj¹ to cykliczne analizy Europejskiego Banku Centralnego. W polskim sektorze bankowym wp³yw nowych regulacji bazylejskich na poda kredytów i politykê kredytow¹ banków powinien byæ bardzo niewielki. Do takich wniosków mog¹ prowadziæ wyniki sfinansowanych przez NBP badañ polskich naukowców. Autorzy tych badañ w konkluzjach pisz¹ m.in., e zmiany dotycz¹ce wymogów kapita³owych s¹ doœæ istotne w wielu obszarach (definicja warstw funduszy w³asnych, nowe wymogi kapita³owe, dodatkowe bufory kapita³owe, nowy wskaÿnik dÿwigni), jednak jako i polskie banki s¹ relatywnie dobrze dokapitalizowane, konsekwencje nowych regulacji nie powinny byæ znacz¹co odczuwalne przez wiêkszoœæ instytucji [Marcinkowska i inni, 2013, s. 182]. Dalej ci sami autorzy wskazuj¹, e nowe regulacje w zakresie adekwatnoœci kapita³owej mog¹ wp³yn¹æ negatywnie na wzrost gospodarczy poprzez ograniczenie poda y kredytów, ale skala tego wp³ywu bêdzie relatywnie ma³a [Marcinkowska i inni, 2013, s. 184]. Ostatnim elementem, na który warto zwróciæ uwagê, zw³aszcza w kontekœcie polskim, jest dynamicznie rozwijaj¹cy siê rynek obligacji korporacyjnych. Obligacje staj¹ siê coraz wa niejszym substytutem kredytu bankowego. Maj¹ kilka zalet z punktu widzenia przedsiêbiorstw, do których nale y zaliczyæ odsuniêcie w czasie sp³aty kapita³u oraz mniejsze obci¹ enie emisji obligacji klauzulami umownymi (kowenantami), które maj¹ czêsto charakter procykliczny. Finansowanie poprzez rynek obligacji wykorzystuj¹ przede wszystkim podmioty z sektora MSP. Z cyklicznych biuletynów statystycznych Catalyst wynika, e wartoœæ emisji obligacji korporacyjnych na koniec II kw roku wynosi³a 18,2 mld z³. Cztery lata póÿniej wartoœæ emisji ukszta³towa³a siê zgodnie z informacjami zawartymi w biuletynie statystycznym Catalyst na poziomie 58,8 mld z³. Oznacza to prawie trzykrotny wzrost wartoœci emisji obligacji korporacyjnych. Jednak pomimo dynamicznego rozwoju polski rynek jest nadal niewielki, zw³aszcza jeœli porównamy go z rynkiem brytyjskim czy rynkiem krajów strefy euro. Œwiadczy o tym niska relacja wartoœci emisji do PKB. Rynek obligacji mo e byæ w perspektywie kilkuletniej coraz wa niejszym substytutem rynku kredytowego w Polsce. Podstawowym problem jest jednak du e ryzyko masowych niewyp³acalnoœci na tym rynku, co mo e podwa yæ zaufanie ze strony inwestorów. Jest to ca³kiem realne

14 170 B³a ej Lepczyñski, Marta Penczar ryzyko, zw³aszcza e obserwuje siê coraz wiêcej incydentów nieterminowego wykupu kuponu i wykupu obligacji, a kilku emitentów og³osi³o upad³oœæ. Dalszy dynamiczny rozwój rynku obligacji korporacyjnych w Polsce bêdzie mo liwy, jeœli nast¹pi uwiarygodnienie tego rynku, np. poprzez zwiêkszenie roli ocen ratingowych. Narastanie problemów z wiarygodnoœci¹ emitentów na rynku obligacji mog³oby negatywnie wp³yn¹æ na stabilnoœæ polskiego systemu finansowego i odbiæ siê niekorzystnie na rynku kredytów korporacyjnych. Dlatego tak wa ne s¹ dzia³ania zmierzaj¹ce do poprawy wiarygodnoœci rynku obligacji. Jednym z ostatnich tego typu dzia³añ jest utworzenie przez GPW SA agencji ratingowej. Zwiêkszenie roli ratingu powinno wp³yn¹æ na urealnienie mar obligacji i uzale nienie ich od ryzyka. A. Maciejewski, W. Roz³ucki, L. Paw³owicz [2014] pisz¹, e z punktu widzenia zrównowa onego rozwoju polskiej gospodarki powo³anie lokalnej agencji ratingowej oznacza nie tylko uwiarygodnienie krajowego rynku kapita³owego dla inwestorów, ale przede wszystkim stwarza warunki do pozyskiwania d³ugookresowego finansowania dla przedsiêbiorstw, szczególnie w sytuacji przejœcia miêdzy kolejnymi perspektywami finansowymi Unii Europejskiej. Innym, nie mniej wa nym problemem polskiego rynku obligacji jest jego niska p³ynnoœæ. J. Fotek podkreœla, e najwiêksi emitenci wci¹ narzekaj¹, e polski rynek jest relatywnie p³ytki i e nie s¹ w stanie wyemitowaæ w takiej skali instrumentów d³u nych, jakie s¹ potrzebne im do inherentnego rozwoju. Z kolei mniejsi emitenci, którzy odpowiadaj¹ za gros emisji w Polsce, czyli ci rzêdu 10 mln z³ i poni ej, narzekaj¹ na relatywnie wysoki koszt pozyskania kapita³u na tym rynku i dosyæ skomplikowane i kosztowne procesy przygotowawcze w tym zakresie [ Pomimo tych problemów rynek obligacji staje siê wa n¹ alternatyw¹ dla rynku kredytowego i ten trend ulegnie wzmocnieniu. Oczywiœcie jest to dobre dla przedsiêbiorstw i gospodarki, ale mo e ograniczaæ w najbli - szych kilku latach popyt na kredyt bankowy ze strony przedsiêbiorstw, choæ prawdopodobnie w niewielkim stopniu. Reasumuj¹c, w œwietle przeprowadzonej analizy polski rynek kredytów korporacyjnych powinien w najbli szych kilku latach rozwijaæ siê szybciej ni rynki krajów strefy euro. Stwarza to szansê na dalsze ograniczanie dystansu rozwojowego miêdzy Polsk¹ a krajami strefy euro. Co wiêcej, rynek kredytów korporacyjnych powinien rozwijaæ siê w sposób zrównowa ony, tzn. prognozowane relatywnie dobre tempo wzrostu

15 Polski rynek kredytów korporacyjnych na tle innych pañstw UE kredytów nie zostanie okupione nadmiernym ryzykiem kredytowym i znacznym przyrostem tzw. z³ych kredytów. Banki, rozwijaj¹c akcjê kredytow¹, musz¹ dzia³aæ w sposób bezpieczny, niepowoduj¹cy zbyt du- ego ryzyka zwi¹zanego ze struktur¹ bilansu. Relatywnie dobr¹ koniunkturê na rynku kredytów korporacyjnych powinny wykorzystywaæ przedsiêbiorstwa w celu maksymalizacji wartoœci dla akcjonariuszy, zw³aszcza e w perspektywie œredniookresowej w œwietle badañ autorów artyku³u zrealizowanych w IBnGR nale y oczekiwaæ dalszego pog³êbiania przez banki oferty kredytowej, zwiêkszania dostêpu do kredytów d³ugoterminowych oraz rozwoju produktów dla przedsiêbiorstw z sektora MSP. Zakoñczenie Z przeprowadzonej analizy porównawczej wynika, e polski rynek kredytów korporacyjnych zalicza siê do relatywnie najs³abiej rozwiniêtych rynków w Unii Europejskiej. Do takiej konkluzji prowadzi ocena relacji wartoœci bankowego zad³u enia korporacyjnego do PKB. Analiza struktury bilansów sektorów bankowych wskazuje, e rynek kredytów korporacyjnych w Polsce w znacznie mniejszym stopniu determinuje poziom wielkoœci aktywów sektora bankowego, ni ma to miejsce w innym sektorach z Europy Œrodkowej, Wschodniej i Po³udniowej. Porównuj¹c natomiast znaczenie kredytów korporacyjnych w aktywach w Polsce i strefie euro, mo na stwierdziæ, e polskie banki s¹ bardziej uzale nione od tej klasy aktywów. Z przeprowadzonych badañ wynika tak e, e w okresie kryzysu finansowo-gospodarczego zmniejszy³ siê dystans rozwojowy miêdzy polskim rynkiem kredytów korporacyjnych a rynkami krajów strefy euro. Zmniejszenie tego dystansu nie wynika³o jednak z wysokiej dynamiki polskiego rynku, ale przede wszystkim z ograniczenia rozwoju rynków pañstw strefy euro. Istnieje du a szansa na kontynuacjê trendu polegaj¹cego na ograniczaniu dystansu miêdzy rynkiem polskim a rynkami krajów strefy euro. Tempo rozwoju kredytów korporacyjnych w Polsce w najbli szych kilku latach powinno byæ wy sze ni w ostatnich dwóch latach. Sprzyjaæ temu bêd¹ wzglêdnie dobre perspektywy rozwoju polskiej gospodarki, niskie stopy procentowe oraz dobra kondycja sektora bankowego. Nasilaæ jednak bêdzie siê w najbli szych kilku latach substytucja ze strony rynku obligacji w stosunku do kredytu, ale nie bêdzie ona w badanej perspektywie

16 172 B³a ej Lepczyñski, Marta Penczar stanowi³a istotnego zagro enia dla rynku kredytowego, zw³aszcza e rynek obligacji boryka siê z problemami niskiej wiarygodnoœci emitentów i niskiej p³ynnoœci rynku. Literatura 1. An uneven global recovery continues (2014), World Economic Outlook. 2. Biuletyn statystyczny Catalyst, 2010, dostêp dnia Biuletyn statystyczny Catalyst, 2014, dostêp dnia dostêp dnia Informacja o sytuacji finansowej banków w I kwartale 2014 r. (2014), Urz¹d Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa. 6. Maciejewski A., Roz³ucki W., Paw³owicz L. (2014), Prze³omowy projekt na rzecz poprawy wiarygodnoœci rynków, dostêp dnia Marcinkowska M., Wdowiñski P., Flejterski S., Bukowski S., Zygierewicz M. (2013), Wp³yw regulacji sektora bankowego na wzrost gospodarczy wnioski dla Polski, Materia³y i Studia nr 305, Narodowy Bank Polski, Warszawa. 8. Polski sektor bankowy po wejœciu Polski do Unii Europejskiej (2004), E. Balcerowicz (red. nauk.), Zeszty BRE Bank CASE, nr 71/2004, CASE- -Centrum Analiz Spo³eczno-Ekonomicznych. 9. Sytuacja na rynku kredytowym. Wyniki ankiety do przewodnicz¹cych komitetów kredytowych, III kwarta³ 2014 r., Departament Stabilnoœci Finansowej, Narodowy Bank Polski, Warszawa, lipiec 2014 r. 10. Woreta R., Sankowski R., Sepielak P. (2010), ród³a narastania akcji kredytowej w warunkach integracji walutowej, Przyczyny boomów kredytowych w Irlandii, Hiszpanii i Portugalii, Komisja Nadzoru Finansowego, Warszawa dostêp dnia dostêp dnia Zygierewicz M., Tyliñska J., Pawlonka T. (2011), Raport o sytuacji ekonomicznej banków BANKI 2010, Fundacja Warszawski Instytut Bankowoœci, Warszawa.

17 Polski rynek kredytów korporacyjnych na tle innych pañstw UE Streszczenie Podstawowym celem artyku³u jest analiza porównawcza polskiego rynku kredytów korporacyjnych na tle innych krajów UE pod wzglêdem wielkoœci rynku i tempa wzrostu. Wa n¹ czêœæ artyku³u stanowi analiza czynników rozwoju rynku kredytów korporacyjnych w perspektywie kilkuletniej. Istotnym wyzwaniem metodycznym by³ wybór wskaÿników, które pos³u y³y autorom do oceny polskiego rynku na tle innych krajów UE, oraz okreœlenie najwa niejszych stymulant i czynników ograniczaj¹cych rozwój rynku kredytów korporacyjnych w perspektywie œredniookresowej. Z przeprowadzonych badañ wynika, e w okresie kryzysu finansowo-gospodarczego zmniejszy³ siê dystans rozwojowy miêdzy polskim rynkiem kredytów korporacyjnych a rynkami krajów strefy euro. Zmniejszenie tego dystansu nie wynika³o jednak z wysokiej dynamiki polskiego rynku, ale przede wszystkim z ograniczenia rozwoju rynków pañstw strefy euro. Z analizy perspektyw rozwoju polskiego rynku kredytów korporacyjnych wynika, e istnieje du a szansa na szybszy wzrost relacji kredytów korporacyjnych do PKB ni w krajach strefy euro. S³owa kluczowe kredyty korporacyjne, czynniki rozwoju rynku kredytów korporacyjnych, Ÿród³a finansowania dzia³alnoœci przedsiêbiorstw Polish corporate credit market in comparison with other EU countries and the factors of its development in the next few years (Summary) The primary purpose of the paper is to analyze the Polish corporate credit market and compare it with credit markets in other EU countries in terms of market size and growth rate. The paper also focuses on factors that will influence the corporate lending market development in the next few years. The study shows that during the financial and economic crisis, Poland reduced the development gap between its corporate lending market and markets of the euro area countries. Shortening the development gap was mostly due to the slower corporate credit market growth in in the euro area. The analysis shows that there is a high chance the ratio of corporate loans to GDP in Poland will grow faster than in the euro area countries. Keywords corporate loans, factors of the corporate credit market development, the sources of corporate financing

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY. Wyniki finansowe banków w I kwartale 2014 r. 1

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY. Wyniki finansowe banków w I kwartale 2014 r. 1 GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Studiów Makroekonomicznych i Finansów Warszawa, 18 czerwca 2014 r. Informacja sygnalna Wyniki finansowe banków w I kwartale 2014 r. 1 W końcu marca 2014 r. działalność

Bardziej szczegółowo

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Studiów Makroekonomicznych i Finansów Warszawa, 19 września 2014 r. Informacja sygnalna Wyniki finansowe banków w I półroczu 2014 r. 1 W końcu czerwca 2014 r. działalność

Bardziej szczegółowo

Sytuacja na rynkach zbytu wêgla oraz polityka cenowo-kosztowa szans¹ na poprawê efektywnoœci w polskim górnictwie

Sytuacja na rynkach zbytu wêgla oraz polityka cenowo-kosztowa szans¹ na poprawê efektywnoœci w polskim górnictwie Materia³y XXVIII Konferencji z cyklu Zagadnienia surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej Zakopane, 12 15.10.2014 r. ISBN 978-83-62922-37-6 Waldemar BEUCH*, Robert MARZEC* Sytuacja na rynkach

Bardziej szczegółowo

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Notatka informacyjna Warszawa 5.10.2015 r.

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Notatka informacyjna Warszawa 5.10.2015 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Notatka informacyjna Warszawa 5.10.2015 r. Informacja o rozmiarach i kierunkach czasowej emigracji z Polski w latach 2004 2014 Wprowadzenie Prezentowane dane dotyczą szacunkowej

Bardziej szczegółowo

Eugeniusz Gostomski. Ryzyko stopy procentowej

Eugeniusz Gostomski. Ryzyko stopy procentowej Eugeniusz Gostomski Ryzyko stopy procentowej 1 Stopa procentowa Stopa procentowa jest ceną pieniądza i wyznacznikiem wartości pieniądza w czasie. Wpływa ona z jednej strony na koszt pozyskiwania przez

Bardziej szczegółowo

ZMIANY NASTROJÓW GOSPODARCZYCH W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM W III KWARTALE 2006 R.

ZMIANY NASTROJÓW GOSPODARCZYCH W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM W III KWARTALE 2006 R. 51 ZMIANY NASTROJÓW GOSPODARCZYCH W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM W III KWARTALE 2006 R. Mieczys³aw Kowerski 1, Dawid D³ugosz 1, Jaros³aw Bielak 1 1. Wprowadzenie Zgodnie z przyjêtymi za³o eniami w III kwartale

Bardziej szczegółowo

Sytuacja na rynku kredytowym

Sytuacja na rynku kredytowym Sytuacja na rynku kredytowym wyniki ankiety do przewodniczących komitetów kredytowych II kwartał 2013 Warszawa, kwiecień 2013 r. Podsumowanie wyników ankiety Kredyty dla przedsiębiorstw Polityka kredytowa:

Bardziej szczegółowo

DANE MAKROEKONOMICZNE (TraderTeam.pl: Rafa Jaworski, Marek Matuszek) Lekcja IV

DANE MAKROEKONOMICZNE (TraderTeam.pl: Rafa Jaworski, Marek Matuszek) Lekcja IV DANE MAKROEKONOMICZNE (TraderTeam.pl: Rafa Jaworski, Marek Matuszek) Lekcja IV Stopa procentowa Wszelkie prawa zastrze one. Kopiowanie i rozpowszechnianie ca ci lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek

Bardziej szczegółowo

Nasz kochany drogi BIK Nasz kochany drogi BIK

Nasz kochany drogi BIK Nasz kochany drogi BIK https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/bankowosc/biuro-informacji-kredytowej-bik-koszty-za r Biznes Pulpit Debata Biuro Informacji Kredytowej jest jedyną w swoim rodzaju instytucją na polskim rynku

Bardziej szczegółowo

3.2 Warunki meteorologiczne

3.2 Warunki meteorologiczne Fundacja ARMAAG Raport 1999 3.2 Warunki meteorologiczne Pomiary podstawowych elementów meteorologicznych prowadzono we wszystkich stacjach lokalnych sieci ARMAAG, równolegle z pomiarami stê eñ substancji

Bardziej szczegółowo

Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych

Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Anna Trzecińska, Wiceprezes NBP Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Warszawa / XI Kongres Ryzyka Bankowego BIK / 25 października 2016 11-2002 5-2003 11-2003

Bardziej szczegółowo

SYSTEM FINANSOWANIA NIERUCHOMOŚCI MIESZKANIOWYCH W POLSCE

SYSTEM FINANSOWANIA NIERUCHOMOŚCI MIESZKANIOWYCH W POLSCE SYSTEM FINANSOWANIA NIERUCHOMOŚCI MIESZKANIOWYCH W POLSCE Wstęp Rozdział 1 przedstawia istotę mieszkania jako dobra ekonomicznego oraz jego rolę i funkcje na obecnym etapie rozwoju społecznego i ekonomicznego.

Bardziej szczegółowo

Potencjał wzrostu rynku obligacji w Polsce

Potencjał wzrostu rynku obligacji w Polsce MAJ 213 Islandia Irlandia Holandia Dania Hiszpania Luksemburg Portugalia USA Wielka Brytania Szwecja Francja Belgia Grecja Włochy Szwajcaria Niemcy Norwegia Finlandia Cypr Japonia Republika Czeska Słowenia

Bardziej szczegółowo

Wpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP

Wpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP Wpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP Prof. Anna Zielińska-Głębocka Uniwersytet Gdański Rada Polityki Pieniężnej 1.Dynamika wzrostu gospodarczego spowolnienie

Bardziej szczegółowo

WPŁYW KRYZYSU FINANSOWEGO W STREFIE EURO NA SEKTOR BANKOWY W POLSCE

WPŁYW KRYZYSU FINANSOWEGO W STREFIE EURO NA SEKTOR BANKOWY W POLSCE WPŁYW KRYZYSU FINANSOWEGO W STREFIE EURO NA SEKTOR BANKOWY W POLSCE Redakcja naukowa Błażej Lepczyński Gdańsk, grudzień 2012 r. Spis treści WSTĘP 7 Charakter i przebieg europejskiego kryzysu bankowego

Bardziej szczegółowo

Wyniki finansowe funduszy inwestycyjnych i towarzystw funduszy inwestycyjnych w 2011 roku 1

Wyniki finansowe funduszy inwestycyjnych i towarzystw funduszy inwestycyjnych w 2011 roku 1 Warszawa, 26 czerwca 2012 r. Wyniki finansowe funduszy inwestycyjnych i towarzystw funduszy inwestycyjnych w 2011 roku 1 W końcu 2011 r. na polskim rynku finansowym funkcjonowały 484 fundusze inwestycyjne

Bardziej szczegółowo

OGŁOSZENIE. o zmianach statutu Allianz Fundusz Inwestycyjny Otwarty

OGŁOSZENIE. o zmianach statutu Allianz Fundusz Inwestycyjny Otwarty OGŁOSZENIE z dnia 13 listopada 2015 roku o zmianach statutu Allianz Fundusz Inwestycyjny Otwarty Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Allianz Polska S.A. z siedzibą w Warszawie niniejszym informuje o dokonaniu

Bardziej szczegółowo

NIERÓWNOWAGI MAKROEKONOMICZNE

NIERÓWNOWAGI MAKROEKONOMICZNE NIERÓWNOWAGI MAKROEKONOMICZNE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ OCENA W ŚWIETLE MECHANIZMU OSTRZEGAWCZEGO ALERT MECHANISM REPORT dr Kamil Kotliński Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Wydział Nauk Ekonomicznych

Bardziej szczegółowo

RAPORT2015. Rynek najmu w Polsce. Kredyt na mieszkanie w 2016 roku. Polski rynek nieruchomości okiem ekspertów. MdM w dużym mieście

RAPORT2015. Rynek najmu w Polsce. Kredyt na mieszkanie w 2016 roku. Polski rynek nieruchomości okiem ekspertów. MdM w dużym mieście RAPORT2015 Rynek najmu w Polsce Kredyt na mieszkanie w 2016 roku Polski rynek nieruchomości okiem ekspertów MdM w dużym mieście strona 16 Podsumowanie rynku kredytów hipotecznych w 2015 roku Za nami rok

Bardziej szczegółowo

Terminy pisane wielką literą w niniejszym aneksie mają znaczenie nadane im w Prospekcie.

Terminy pisane wielką literą w niniejszym aneksie mają znaczenie nadane im w Prospekcie. Warszawa, dnia 16 maja 2016 r. ANEKS NR 2 Z DNIA 9 MAJA 2016 ROKU DO PROSPEKTU EMISYJNEGO CERTYFIKATÓW INWESTYCYJNYCH SERII 001, 002, 003, 004, 005, 006, 007 ORAZ 008 FUNDUSZU MEDYCZNY PUBLICZNY FUNDUSZ

Bardziej szczegółowo

RAPORT ROCZNY GO TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH SA. Spis Treści ZA OKRES OD 1 STYCZNIA 2015 R. DO 31 GRUDNIA 2015 R.

RAPORT ROCZNY GO TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH SA. Spis Treści ZA OKRES OD 1 STYCZNIA 2015 R. DO 31 GRUDNIA 2015 R. RAPORT ROCZNY GO TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH SA ZA OKRES OD 1 STYCZNIA 2015 R. DO 31 GRUDNIA 2015 R. Spis Treści I. List Prezesa Zarządu GO Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Spółka Akcyjna II.

Bardziej szczegółowo

Regulatorzy w trosce o kondycję kredytu hipotecznego podsumowanie ostatnich kuracji i nisze dla biznesu bankowo-ubezpieczeniowego.

Regulatorzy w trosce o kondycję kredytu hipotecznego podsumowanie ostatnich kuracji i nisze dla biznesu bankowo-ubezpieczeniowego. Regulatorzy w trosce o kondycję kredytu hipotecznego podsumowanie ostatnich kuracji i nisze dla biznesu bankowo-ubezpieczeniowego. dr Agnieszka Tułodziecka Fundacja na Rzecz Kredytu Hipotecznego Historyczne

Bardziej szczegółowo

Prognozy gospodarcze dla

Prognozy gospodarcze dla Prognozy gospodarcze dla Polski po I kw. 21 Łukasz Tarnawa Główny Ekonomista Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, 13.5.21 Gospodarka globalna po kryzysie finansowym Odbicie globalnej aktywności gospodarczej

Bardziej szczegółowo

Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży 42

Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży 42 Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży 42 Anna Salata 0 1. Zaproponowanie strategii zarządzania środkami pieniężnymi. Celem zarządzania środkami pieniężnymi jest wyznaczenie

Bardziej szczegółowo

Finansowanie budownictwa mieszkaniowego w Polsce. Warszawa, lipiec 2013 Departament

Finansowanie budownictwa mieszkaniowego w Polsce. Warszawa, lipiec 2013 Departament Finansowanie budownictwa mieszkaniowego w Polsce Warszawa, lipiec 2013 Departament Slajd 2 mieszkaniowych w Polsce charakterystyka portfela mieszkaniowych Ryzyko z portfelem Finansowanie akcji kredytowej

Bardziej szczegółowo

Propozycja rozwiązania kwestii kredytów w CHF dla rodzin najsłabszych ekonomicznie. 31 maja 2016

Propozycja rozwiązania kwestii kredytów w CHF dla rodzin najsłabszych ekonomicznie. 31 maja 2016 Propozycja rozwiązania kwestii kredytów w CHF dla rodzin najsłabszych ekonomicznie 31 maja 2016 Dotychczasowe działania banków w sferze ograniczenia konsekwencji skokowego wzrostu kursu CHF Sześciopak

Bardziej szczegółowo

Wyniki badania PISA 2009

Wyniki badania PISA 2009 Wyniki badania PISA 2009 Matematyka Warszawa, 7 grudnia 2010 r. Badanie OECD PISA 2009 w liczbach Próba 475.460 uczniów z 17.145 szkół z 65 krajów, reprezentująca populację ponad 26 milionów piętnastolatków

Bardziej szczegółowo

newss.pl Expander: Bilans kredytów we frankach

newss.pl Expander: Bilans kredytów we frankach Listopadowi kredytobiorcy mogą już cieszyć się spadkiem raty, najwięcej tracą osoby, które zadłużyły się w sierpniu 2008 r. Rata kredytu we frankach na kwotę 300 tys. zł zaciągniętego w sierpniu 2008 r.

Bardziej szczegółowo

Krótka informacja o instytucjonalnej obs³udze rynku pracy

Krótka informacja o instytucjonalnej obs³udze rynku pracy Agnieszka Miler Departament Rynku Pracy Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Spo³ecznej Krótka informacja o instytucjonalnej obs³udze rynku pracy W 2000 roku, zosta³o wprowadzone rozporz¹dzeniem Prezesa

Bardziej szczegółowo

CONSUMER CONFIDENCE WSKAŹNIK ZADOWOLENIA KONSUMENTÓW W POLSCE Q3 2015

CONSUMER CONFIDENCE WSKAŹNIK ZADOWOLENIA KONSUMENTÓW W POLSCE Q3 2015 CONSUMER CONFIDENCE WSKAŹNIK ZADOWOLENIA KONSUMENTÓW W POLSCE Q3 2015 Najwyższy wzrost od Q2 2005 Poziom zadowolenia polskich konsumentów w Q3 15 wyniósł 80 punktów, tym samym wzrósł o 10 punktów względem

Bardziej szczegółowo

Objaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017

Objaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017 Załącznik Nr 2 do uchwały Nr V/33/11 Rady Gminy Wilczyn z dnia 21 lutego 2011 r. w sprawie uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017 Objaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej

Bardziej szczegółowo

Warszawska Giełda Towarowa S.A.

Warszawska Giełda Towarowa S.A. KONTRAKT FUTURES Poprzez kontrakt futures rozumiemy umowę zawartą pomiędzy dwoma stronami transakcji. Jedna z nich zobowiązuje się do kupna, a przeciwna do sprzedaży, w ściśle określonym terminie w przyszłości

Bardziej szczegółowo

PODSUMOWANIE I KWARTAŁU 2007

PODSUMOWANIE I KWARTAŁU 2007 PODSUMOWANIE I KWARTAŁU 2007 NA RYNKU NIESKARBOWYCH INSTRUMENTÓW DŁUŻNYCH W POLSCE Rynek papierów dłużnych Na koniec I kwartału 2007 wartość papierów dłużnych wyemitowanych przez banki, przedsiębiorstwa

Bardziej szczegółowo

Zagregowany popyt i wielkość produktu

Zagregowany popyt i wielkość produktu Zagregowany popyt i wielkość produktu Realny PKB Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 4/e Fluktuacje cykliczne Rys.4.01 (+) odchylenie Trend długookresowy Faktyczny PKB (-) odchylenie 0 Czas Oxford University

Bardziej szczegółowo

Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym

Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym Z PRAC INSTYTUTÓW Jadwiga Zarębska Warszawa, CODN Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym 2000 2001 Ö I. Powszechność nauczania języków obcych w różnych typach szkół Dane przedstawione w

Bardziej szczegółowo

European Payment Index 2013. Sytuacja gospodarcza w Europie na podstawie raportu Intrum Justitia

European Payment Index 2013. Sytuacja gospodarcza w Europie na podstawie raportu Intrum Justitia European Payment Index 2013 Sytuacja gospodarcza w Europie na podstawie raportu Intrum Justitia Ogólnie informacje o grupie Intrum Justitia Największa w Europie grupa specjalizująca się w windykacji oraz

Bardziej szczegółowo

Czy w Polsce nadchodzi era bankowości korporacyjnej? Piotr Popowski - Lider Doradztwa Biznesowego dla Instytucji Biznesowych Sopot, 25 czerwca 2013

Czy w Polsce nadchodzi era bankowości korporacyjnej? Piotr Popowski - Lider Doradztwa Biznesowego dla Instytucji Biznesowych Sopot, 25 czerwca 2013 Czy w Polsce nadchodzi era bankowości korporacyjnej? Piotr Popowski - Lider Doradztwa Biznesowego dla Instytucji Biznesowych Sopot, 25 czerwca 2013 Agenda Bankowość korporacyjna w Polsce na tle krajów

Bardziej szczegółowo

Ryzyko w transakcjach eksportowych

Ryzyko w transakcjach eksportowych Ryzyko w transakcjach eksportowych Henryk Czubek, Dyrektor Biura Terenowego w Krakowie Kim jesteśmy? KUKE jest spółką akcyjną z przeważającym udziałem Skarbu Państwa Ministerstwo Finansów 87,85% Bank Gospodarstwa

Bardziej szczegółowo

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ CBOS SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl

Bardziej szczegółowo

GRUPA KAPITAŁOWA POLIMEX-MOSTOSTAL SKRÓCONE SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE ZA OKRES 12 MIESIĘCY ZAKOŃCZONY DNIA 31 GRUDNIA 2006 ROKU

GRUPA KAPITAŁOWA POLIMEX-MOSTOSTAL SKRÓCONE SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE ZA OKRES 12 MIESIĘCY ZAKOŃCZONY DNIA 31 GRUDNIA 2006 ROKU GRUPA KAPITAŁOWA POLIMEX-MOSTOSTAL SKRÓCONE SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE ZA OKRES 12 MIESIĘCY ZAKOŃCZONY DNIA 31 GRUDNIA 2006 ROKU Warszawa 27 lutego 2007 SKONSOLIDOWANE RACHUNKI ZYSKÓW I STRAT

Bardziej szczegółowo

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej 222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia dziewięćdziesiąty kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (I kwartał 2016 r.) oraz prognozy na lata 2016 2017 KWARTALNE

Bardziej szczegółowo

Nowy cykl rozrachunkowy T+2 na co warto zwrócić uwagę

Nowy cykl rozrachunkowy T+2 na co warto zwrócić uwagę Nowy cykl rozrachunkowy T+2 na co warto zwrócić uwagę Krzysztof Ołdak, Dyrektor Działu Operacyjnego KDPW Warszawa, 10 października 2014 Krótka historia Uczestniczą w obchodach 25-lecia wolności gospodarczej

Bardziej szczegółowo

Czy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A.

Czy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A. Czy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A. W której fazie cyklu gospodarczego jesteśmy? Roczna dynamika PKB Polski (kwartał do kwartału poprzedniego

Bardziej szczegółowo

Informacja dotycząca adekwatności kapitałowej HSBC Bank Polska S.A. na 31 grudnia 2010 r.

Informacja dotycząca adekwatności kapitałowej HSBC Bank Polska S.A. na 31 grudnia 2010 r. Informacja dotycząca adekwatności kapitałowej HSBC Bank Polska S.A. na 31 grudnia 2010 r. Spis treści: 1. Wstęp... 3 2. Fundusze własne... 4 2.1 Informacje podstawowe... 4 2.2 Struktura funduszy własnych....5

Bardziej szczegółowo

Analiza sytuacji TIM SA w oparciu o wybrane wskaźniki finansowe wg stanu na 30.09.2012 r.

Analiza sytuacji TIM SA w oparciu o wybrane wskaźniki finansowe wg stanu na 30.09.2012 r. Analiza sytuacji TIM SA w oparciu o wybrane wskaźniki finansowe wg stanu na 30.09.2012 r. HLB M2 Audyt Sp. z o.o., ul. Rakowiecka 41/27, 02-521 Warszawa, www.hlbm2.pl Kapitał zakładowy: 75 000 PLN, Sąd

Bardziej szczegółowo

Wykorzystaj szans na wi kszy zysk Inwestuj w metale szlachetne. Inwestycyjne ubezpieczenie na ycie subskrypcja Z OTO i PLATYNA

Wykorzystaj szans na wi kszy zysk Inwestuj w metale szlachetne. Inwestycyjne ubezpieczenie na ycie subskrypcja Z OTO i PLATYNA Wykorzystaj szans na wi kszy zysk Inwestuj w metale szlachetne Inwestycyjne ubezpieczenie na ycie subskrypcja Z OTO i PLATYNA Inwestycyjne ubezpieczenie na ycie to: mo liwoêç udzia u w zyskach z inwestycji

Bardziej szczegółowo

Perspektywy rozwoju rynku consumer finance w Polsce w warunkach zawirowań na rynkach finansowych. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową

Perspektywy rozwoju rynku consumer finance w Polsce w warunkach zawirowań na rynkach finansowych. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową Perspektywy rozwoju rynku consumer finance w Polsce w warunkach zawirowań na rynkach finansowych dr Błażej Lepczyński Marta Penczar dr Błażej Lepczyński, Marta Penczar Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową

Bardziej szczegółowo

System finansowy w Polsce. dr Michał Konopczak Instytut Handlu Zagranicznego i Studiów Europejskich michal.konopczak@sgh.waw.pl

System finansowy w Polsce. dr Michał Konopczak Instytut Handlu Zagranicznego i Studiów Europejskich michal.konopczak@sgh.waw.pl System finansowy w Polsce dr Michał Konopczak Instytut Handlu Zagranicznego i Studiów Europejskich michal.konopczak@sgh.waw.pl Segmenty sektora finansowego (w % PKB) 2 27 212 Wielkość systemu finansowego

Bardziej szczegółowo

ZMNIEJSZANIE BARIER NA DRODZE DO WZROSTU I DOBROBYTU EMILIA SKROK EKONOMISTA

ZMNIEJSZANIE BARIER NA DRODZE DO WZROSTU I DOBROBYTU EMILIA SKROK EKONOMISTA ZMNIEJSZANIE BARIER NA DRODZE DO WZROSTU I DOBROBYTU EMILIA SKROK EKONOMISTA KONTEKST EKONOMICZNY W POLSCE IMPONUJĄCE WYNIKI W ZAKRESIE WZROSTU Wzrost PKB per capita w Polsce w ciągu ostatnich 15 lat wyniósł

Bardziej szczegółowo

Raport o sytuacji mikro i małych firm poprawa nastrojów polskich przedsiębiorców. Opole, 23 kwietnia 2015

Raport o sytuacji mikro i małych firm poprawa nastrojów polskich przedsiębiorców. Opole, 23 kwietnia 2015 Raport o sytuacji mikro i małych firm poprawa nastrojów polskich przedsiębiorców Opole, 23 kwietnia 2015 Piąty raport Banku Pekao SA o sytuacji mikro i małych firm innowacje tematem specjalnym 6 910 wywiadów

Bardziej szczegółowo

Bilans w tys. zł wg MSR

Bilans w tys. zł wg MSR Skrócone sprawozdanie finansowe Relpol S.A. za I kw. 2005 r Bilans w tys. zł wg MSR Wyszczególnienie 31.03.2005r 31.03.2004r 31.12.2004r 31.12.2003r AKTYWA I AKTYWA TRWAŁE 41 455 43 069 41 647 43 903 1

Bardziej szczegółowo

PRODUKCJA BURAKÓW CUKROWYCH W POLSCE PO WEJŒCIU DO UE NA TLE POZOSTA YCH KRAJÓW CZ ONKOWSKICH

PRODUKCJA BURAKÓW CUKROWYCH W POLSCE PO WEJŒCIU DO UE NA TLE POZOSTA YCH KRAJÓW CZ ONKOWSKICH STOWARZYSZENIE EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU Roczniki Naukowe l tom XII l zeszyt 4 9 Arkadiusz Artyszak Szko³a G³ówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie PRODUKCJA BURAKÓW CUKROWYCH W POLSCE PO WEJŒCIU

Bardziej szczegółowo

Rynek bankowy Czech odporny na kryzys strefy euro

Rynek bankowy Czech odporny na kryzys strefy euro https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/bankowosc/rynek-bankowy-czech-okazuje-sie-na-kry z Wszystko wskazuje na to, że rynek bankowy Czech okazuje się odporny na kryzys strefy euro. Z analizy struktury

Bardziej szczegółowo

RAPORT KWARTALNY DR KENDY S.A.

RAPORT KWARTALNY DR KENDY S.A. RAPORT KWARTALNY DR KENDY S.A. ZA OKRES I KWARTAŁU 2011 ROKU od dnia 01-01-2011 roku do dnia 31-03-2011 roku Warszawa, 16 maja 2011 r. Raport kwartalny za 1 kwartał 2011 został przygotowany przez Emitenta

Bardziej szczegółowo

Innowacje (pytania do przedsiębiorstw)

Innowacje (pytania do przedsiębiorstw) Innowacje (pytania do przedsiębiorstw) Zwracamy się z uprzejmą prośbą o wypełnienie niniejszej ankiety dotyczącej Pani/a opinii na temat prawdopodobieństwa wystąpienia przedstawionych zjawisk w perspektywie

Bardziej szczegółowo

RAPORT KWARTALNY za pierwszy kwartał 2012 r. Wrocław, 11 maj 2012 roku

RAPORT KWARTALNY za pierwszy kwartał 2012 r. Wrocław, 11 maj 2012 roku RAPORT KWARTALNY za pierwszy kwartał 2012 r. Wrocław, 11 maj 2012 roku SPIS TREŚCI: 1. PODSTAWOWE INFORMACJE O SPÓŁCE... 3 2. WYBRANE DANE FINANSOWE Z BILANSU ORAZ RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT... 4 WYKRES 1.

Bardziej szczegółowo

Podatki bezpośrednie cz. I

Podatki bezpośrednie cz. I ANNA STĘPNIAK jest prawnikiem specjalizującym się w europejskim prawie podatkowym, doktorantką SGH System podatkowy po przystąpieniu do UE. Podatki bezpośrednie cz. I Zharmonizowanie opodatkowania spółek

Bardziej szczegółowo

Formularz SAB-Q IV / 98

Formularz SAB-Q IV / 98 Formularz SAB-Q IV / 98 (dla bank w) Zgodnie z 46 ust. 1 pkt 2 Rozporz dzenia Rady Ministr w z dnia 22 grudnia 1998 r. (Dz.U. Nr 163, poz. 1160) Zarz d Sp ki: Bank Handlowy w Warszawie SA podaje do wiadomoci

Bardziej szczegółowo

=Dá F]QLN QU s}ï v] }o] Çl] ] v]'ïv i v }l îìíï

=Dá F]QLN QU s}ï v] }o] Çl] ] v]'ïv i v }l îìíï 736 M. Belka Narodowy Bank Polski Warszawa, r. Z nia na rok 2013 przed do projektu u Z nia. W ch realizowanej przez Narodowy Bank Polski 3 r. Ponadto i W na rok 2013 10 2012 r. p 2. W 2013 r. olskim w

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka ma³ych przedsiêbiorstw w województwach lubelskim i podkarpackim w 2004 roku

Charakterystyka ma³ych przedsiêbiorstw w województwach lubelskim i podkarpackim w 2004 roku 42 NR 6-2006 Charakterystyka ma³ych przedsiêbiorstw w województwach lubelskim i podkarpackim w 2004 roku Mieczys³aw Kowerski 1, Andrzej Salej 2, Beata Æwierz 2 1. Metodologia badania Celem badania jest

Bardziej szczegółowo

Perspektywy rozwoju rynku consumer finance w Polsce w warunkach zawirowań na rynkach finansowych

Perspektywy rozwoju rynku consumer finance w Polsce w warunkach zawirowań na rynkach finansowych Perspektywy rozwoju rynku consumer finance w Polsce w warunkach zawirowań na rynkach finansowych dr BłaŜej Lepczyński, Uniwersytet Gdański, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową Marta Penczar Instytut

Bardziej szczegółowo

Plan prezentacji. I. Pierwszy rok RADPOL S.A. na GPW. II. Realizacja celów Emisji. III.Wyniki finansowe. IV. Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy

Plan prezentacji. I. Pierwszy rok RADPOL S.A. na GPW. II. Realizacja celów Emisji. III.Wyniki finansowe. IV. Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Plan prezentacji I. Pierwszy rok RADPOL S.A. na GPW II. Realizacja celów Emisji III.Wyniki finansowe IV. Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy V. Cele długookresowe I. Pierwszy rok RADPOL S.A. na GPW Kurs akcji

Bardziej szczegółowo

INDATA SOFTWARE S.A. Niniejszy Aneks nr 6 do Prospektu został sporządzony na podstawie art. 51 Ustawy o Ofercie Publicznej.

INDATA SOFTWARE S.A. Niniejszy Aneks nr 6 do Prospektu został sporządzony na podstawie art. 51 Ustawy o Ofercie Publicznej. INDATA SOFTWARE S.A. Spółka akcyjna z siedzibą we Wrocławiu, adres: ul. Strzegomska 138, 54-429 Wrocław, zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000360487

Bardziej szczegółowo

Wybrane dane demograficzne województwa mazowieckiego w latach 2001-2014

Wybrane dane demograficzne województwa mazowieckiego w latach 2001-2014 Wybrane dane demograficzne województwa mazowieckiego w latach 21-214 Warszawa 215 Opracowanie: Oddział Statystyki Medycznej i Programów Zdrowotnych Mazowiecki Urząd Wojewódzki Wydział Zdrowia Dane źródłowe:

Bardziej szczegółowo

BZ WBK AIB Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. pl. Wolności 16, 61-739 Poznań telefon: (+48) 61 855 73 22 fax: (+48) 61 855 73 21

BZ WBK AIB Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. pl. Wolności 16, 61-739 Poznań telefon: (+48) 61 855 73 22 fax: (+48) 61 855 73 21 BZ WBK AIB Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. pl. Wolności 16, 61-739 Poznań telefon: (+48) 61 855 73 22 fax: (+48) 61 855 73 21 Poznań, dnia 28 lutego 2011 roku BZ WBK AIB Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych

Bardziej szczegółowo

Raport kwartalny z działalności emitenta

Raport kwartalny z działalności emitenta CSY S.A. Ul. Grunwaldzka 13 14-200 Iława Tel.: 89 648 21 31 Fax: 89 648 23 32 Email: csy@csy.ilawa.pl I kwartał 2013 Raport kwartalny z działalności emitenta Iława, 14 maja 2013 SPIS TREŚCI: I. Wybrane

Bardziej szczegółowo

Wysogotowo, sierpień 2013

Wysogotowo, sierpień 2013 Wysogotowo, sierpień 2013 O Grupie DUON (1) Kim jesteśmy Jesteśmy jednym z wiodących niezależnych dostawców gazu ziemnego i energii elektrycznej w Polsce Historia 2001 początek działalności w segmencie

Bardziej szczegółowo

Rozdzia³ IX ANALIZA ZMIAN CEN PODSTAWOWYCH RÓDE ENERGII W LATACH ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLÊDNIENIEM DREWNA OPA OWEGO

Rozdzia³ IX ANALIZA ZMIAN CEN PODSTAWOWYCH RÓDE ENERGII W LATACH ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLÊDNIENIEM DREWNA OPA OWEGO Krzysztof Adamowicz Wy sza Szko³a Zarz¹dzania Œrodowiskiem w Tucholi Rozdzia³ IX ANALIZA ZMIAN CEN PODSTAWOWYCH RÓDE ENERGII W LATACH 1995-2005 ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLÊDNIENIEM DREWNA OPA OWEGO Praca powsta³a

Bardziej szczegółowo

Kiedy skończy się kryzys?

Kiedy skończy się kryzys? www.pwc.com Kiedy skończy się kryzys? Ryszard Petru Partner PwC Przewodniczący Rady Towarzystwa Ekonomistów Polskich Plan 1 Sytuacja 2 w 3 Wnioski w gospodarce światowej Wpływ na sytuację rynków finansowych

Bardziej szczegółowo

GŁÓWNE PROBLEMY GOSPODARKI ŚWIATOWEJ

GŁÓWNE PROBLEMY GOSPODARKI ŚWIATOWEJ GŁÓWNE PROBLEMY GOSPODARKI ŚWIATOWEJ Tomasz Białowąs bialowas@hektor.umcs.lublin.pl Główne problemy gospodarki 1) Globalne ocieplenie światowej 2) Problem ubóstwa w krajach rozwijających się 3) Rozwarstwienie

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 6 czerwca 2016 r. Poz. 789 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW 1) z dnia 25 maja 2016 r. w sprawie rocznych i półrocznych sprawozdań ubezpieczeniowego

Bardziej szczegółowo

Być albo nie być produktów strukturyzowanych na polskim

Być albo nie być produktów strukturyzowanych na polskim Być albo nie być produktów strukturyzowanych na polskim rynku Wall Street 2009 Robert Raszczyk Główny Specjalista Dział Instrumentów Finansowych, GPW Zakopane, 06.06.2009 Program Czy wciąż potrzebna edukacja?

Bardziej szczegółowo

KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO

KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO PLAC POWSTAŃ CÓW WARSZAWY 1, 00-950 WARSZAWA WNIOSEK O ZATWIERDZENIE ANEKSU DO PROSPEKTU EMISYJNEGO zatwierdzonego w dniu 6 marca 2008 r. decyzją nr DEM/410/4/26/08 (Na podstawie

Bardziej szczegółowo

INTERREG IVC PROGRAM WSPÓŁPRACY MIĘDZYREGIONALNEJ Od pomysłu do projektu

INTERREG IVC PROGRAM WSPÓŁPRACY MIĘDZYREGIONALNEJ Od pomysłu do projektu INTERREG IVC PROGRAM WSPÓŁPRACY MIĘDZYREGIONALNEJ Od pomysłu do projektu Katowice, 29 listopada 2007 r. Teresa Marcinów Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Punkt Informacyjny INTERREG IV C 1 14 & 15 November

Bardziej szczegółowo

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Barometr społeczno-gospodarczy Małopolski to prowadzony przez Małopolskie Obserwatorium Gospodarki wieloletni

Bardziej szczegółowo

Rozwój Polski w warunkach stagnacji gospodarczej Unii Europejskiej

Rozwój Polski w warunkach stagnacji gospodarczej Unii Europejskiej Witold Grostal, Dyrektor Biura Strategii Polityki Pieniężnej w NBP Rozwój Polski w warunkach stagnacji gospodarczej Unii Europejskiej VII Konferencja dla Budownictwa / 14 kwietnia 2015 r. 2005Q1 2006Q1

Bardziej szczegółowo

Projekty uchwał Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy

Projekty uchwał Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy Projekty uchwał Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy Zarząd Stalprodukt S.A. podaje do wiadomości treść projektów uchwał Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy, które odbędzie się

Bardziej szczegółowo

Pozostałe informacje do raportu za I kwartał 2010 r. - zgodnie z 87 ust. 7 Rozp. MF

Pozostałe informacje do raportu za I kwartał 2010 r. - zgodnie z 87 ust. 7 Rozp. MF Pozostałe informacje do raportu za 2010 r. - zgodnie z 87 ust. 7 Rozp. MF 1. Wybrane dane finansowe Wybrane dane finansowe (rok bieŝący) 01.01.10 r do 31.03.10r w tys. zł 01.01.09 r do 31.03.09 r 01.01.10

Bardziej szczegółowo

ANEKS NR 1 DO PROSPEKTU EMISYJNEGO PATENTUS SA ZATWIERDZONEGO PRZEZ KNF W DNIU 18 WRZEŚNIA 2009 R.

ANEKS NR 1 DO PROSPEKTU EMISYJNEGO PATENTUS SA ZATWIERDZONEGO PRZEZ KNF W DNIU 18 WRZEŚNIA 2009 R. ANEKS NR 1 DO PROSPEKTU EMISYJNEGO PATENTUS SA ZATWIERDZONEGO PRZEZ KNF W DNIU 18 WRZEŚNIA 2009 R. Niniejszy Aneks został sporządzony w związku z prezentacją w Prospekcie śródrocznych danych finansowych

Bardziej szczegółowo

z dnia 31 grudnia 2015 r. w sprawie ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych

z dnia 31 grudnia 2015 r. w sprawie ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych U C H WA Ł A S E N A T U R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J z dnia 31 grudnia 2015 r. w sprawie ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez

Bardziej szczegółowo

POLISH INFORMATION AND FOREIGN INVESTMENT AGENCY. Wpływ polityki podatkowej na atrakcyjność inwestycyjną Polski

POLISH INFORMATION AND FOREIGN INVESTMENT AGENCY. Wpływ polityki podatkowej na atrakcyjność inwestycyjną Polski POLISH INFORMATION AND FOREIGN INVESTMENT AGENCY Wpływ polityki podatkowej na atrakcyjność inwestycyjną Polski Dr Paweł Wojciechowski, Prezes Zarządu PAIiIZ Warszawa, 2 marca 2009 I. Podatki a BIZ II.

Bardziej szczegółowo

Finansowanie akcji kredytowej

Finansowanie akcji kredytowej Finansowanie akcji kredytowej ze źródeł zagranicznych: doświadczenia Hiszpanii i Irlandii Robert Woreta Departament Analiz Rynkowych Urząd Komisji Nadzoru Finansowego 24 września 2010 roku 1 10,0 % Negatywne

Bardziej szczegółowo

Kondycja polskiego sektora bankowego w drugiej połowie 2012 roku. Podsumowanie wyników polskich banków za I półrocze

Kondycja polskiego sektora bankowego w drugiej połowie 2012 roku. Podsumowanie wyników polskich banków za I półrocze Kondycja polskiego sektora bankowego w drugiej połowie 2012 roku. Podsumowanie wyników polskich banków za I półrocze Polskie banki osiągnęły w I półroczu łączny zysk netto na poziomie 8,04 mld zł, po wzroście

Bardziej szczegółowo

gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10)

gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10) 5.5. Wyznaczanie zer wielomianów 79 gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10) gdzie stopieñ wielomianu p 1(x) jest mniejszy lub równy n, przy

Bardziej szczegółowo

ZDECENTRALIZOWANE PROGRAMU ERASMUS+ Budżet na wyjazdy stypendialne jest obliczany dla pięciu odrębnych działań:

ZDECENTRALIZOWANE PROGRAMU ERASMUS+ Budżet na wyjazdy stypendialne jest obliczany dla pięciu odrębnych działań: ZASADY ALOKACJI I WYKORZYSTANIA ŚRODKÓW NA DZIAŁANIA ZDECENTRALIZOWANE PROGRAMU ERASMUS+ WYJAZDY EDUKACYJNE (MOBILNOŚĆ) SZKOLNICTWO WYŻSZE ZASADY OBLICZENIA KWOTY DOFINANSOWANIA NA WYJAZDY STYPENDIALNE

Bardziej szczegółowo

Twoja droga do zysku! Typy inwestycyjne Union Investment TFI

Twoja droga do zysku! Typy inwestycyjne Union Investment TFI Twoja droga do zysku! Typy inwestycyjne Union Investment TFI Co ma najwyższy potencjał zysku w średnim terminie? Typy inwestycyjne na 12 miesięcy Subfundusz UniStrategie Dynamiczny UniKorona Pieniężny

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE FINANSOWE

SPRAWOZDANIE FINANSOWE SPRAWOZDANIE FINANSOWE Za okres: od 01 stycznia 2013r. do 31 grudnia 2013r. Nazwa podmiotu: Stowarzyszenie Przyjaciół Lubomierza Siedziba: 59-623 Lubomierz, Plac Wolności 1 Nazwa i numer w rejestrze: Krajowy

Bardziej szczegółowo

Wyniki finansowe Grupy NEUCA za III kwartał. Konferencja prasowa, Warszawa, 9 listopada 2011 r.

Wyniki finansowe Grupy NEUCA za III kwartał. Konferencja prasowa, Warszawa, 9 listopada 2011 r. Wyniki finansowe Grupy NEUCA za III kwartał Konferencja prasowa, Warszawa, 9 listopada 2011 r. IIIQ 2011 pod znakiem poprawy marż Wyniki finansowe Spółki zgodne z planem, bardzo wysoka dynamika EBIT i

Bardziej szczegółowo

Polski Sektor Bankowy Współpraca z sektorem MSP Współpraca z funduszami poręczeniowymi i poŝyczkowymi

Polski Sektor Bankowy Współpraca z sektorem MSP Współpraca z funduszami poręczeniowymi i poŝyczkowymi Polski Sektor Bankowy Współpraca z sektorem MSP Współpraca z funduszami poręczeniowymi i poŝyczkowymi Norbert Jeziolowicz Związek Banków Polskich Gdańsk, 4.9.28 Liczba banków i placówek bankowych w Polsce

Bardziej szczegółowo

WYNIKI FINANSOWE ZA III KWARTAŁ 2013 NAJLEPSZY KWARTALNY WYNIK KOMERCYJNY

WYNIKI FINANSOWE ZA III KWARTAŁ 2013 NAJLEPSZY KWARTALNY WYNIK KOMERCYJNY WYNIKI FINANSOWE ZA III KWARTAŁ 2013 NAJLEPSZY KWARTALNY WYNIK KOMERCYJNY Warszawa, 8 listopada 2013 r. Najlepszy kwartał pod względem działalności komercyjnej w ostatnim roku 3 miliardy złotych nowych

Bardziej szczegółowo

Kryteria podziału szufladkowanie

Kryteria podziału szufladkowanie Sektor gospodarczy Kryteria podziału szufladkowanie Przeznaczenie Łącza dostępowe Struktura techniczna Rodzaje sygnałów Media transmisyjne Działalność gospodarcza Sektor gospodarczy 2 / 24 Telekomunikacja

Bardziej szczegółowo

Sektor MSP w Polsce Joanna Drozdek Warszawa, 9 listopada 2004 r.

Sektor MSP w Polsce Joanna Drozdek Warszawa, 9 listopada 2004 r. Podkomitet Monitoruj cy ds. Ma ych i rednich Przedsi biorstw Sektor MSP w Polsce Joanna Drozdek jdrozdek@prywatni.pl Warszawa, 9 listopada 2004 r. Przedsi biorstwa MSP to ponad 99,8% polskich przedsi biorstw

Bardziej szczegółowo

Branża leasingowa napędza rozwój MŚP. W ubiegłym roku sfinansowała 58,1 mld zł inwestycji

Branża leasingowa napędza rozwój MŚP. W ubiegłym roku sfinansowała 58,1 mld zł inwestycji Branża leasingowa napędza rozwój MŚP. W ubiegłym roku sfinansowała 58,1 mld zł inwestycji data aktualizacji: 2017.02.01 58,1 mld zł wyniosła łączna wartość aktywów sfinansowanych przez firmy leasingowe

Bardziej szczegółowo

Zadania ćwiczeniowe do przedmiotu Makroekonomia I

Zadania ćwiczeniowe do przedmiotu Makroekonomia I Dr. Michał Gradzewicz Zadania ćwiczeniowe do przedmiotu Makroekonomia I Ćwiczenia 3 i 4 Wzrost gospodarczy w długim okresie. Oszczędności, inwestycje i wybrane zagadnienia finansów. Wzrost gospodarczy

Bardziej szczegółowo

Polityka pienięŝna NBP kamienie milowe

Polityka pienięŝna NBP kamienie milowe Polityka pienięŝna NBP kamienie milowe Kamień 1: stłumienie hiperinflacji Warunki początkowe: hiperinflacja ponad 250% średniorocznie w 1989 r. niedobory na rynku załamanie produkcji niskie zaufanie do

Bardziej szczegółowo

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji

Bardziej szczegółowo

Zadłużony świat: przyczyny i skutki. Wpływ niekonwencjonalnej polityki monetarnej na poziom i wycenę długu publicznego

Zadłużony świat: przyczyny i skutki. Wpływ niekonwencjonalnej polityki monetarnej na poziom i wycenę długu publicznego Katarzyna Zajdel-Kurowska / Narodowy Bank Polski Zadłużony świat: przyczyny i skutki. Wpływ niekonwencjonalnej polityki monetarnej na poziom i wycenę długu publicznego Warszawa, 9 maja 218 Zadłużony świat:

Bardziej szczegółowo

Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)

Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Położone w głębi lądu obszary Kalabrii znacznie się wyludniają. Zjawisko to dotyczy całego regionu. Do lat 50. XX wieku przyrost naturalny

Bardziej szczegółowo

Sytuacja polskiego sektora bankowego. Warszawa, 22 listopada 2012

Sytuacja polskiego sektora bankowego. Warszawa, 22 listopada 2012 Sytuacja polskiego sektora bankowego Warszawa, 22 listopada 2012 Plan prezentacji Struktura rynku finansowego Uwarunkowania makroekonomiczne Struktura sektora bankowego w Polsce Bilans Należności brutto

Bardziej szczegółowo

FORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU

FORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU FORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU Krzysztof Pietraszkiewicz Prezes Związku Banków Polskich Warszawa 02.12.2015 Transformacja polskiej gospodarki w liczbach PKB w Polsce w latach 1993,2003 i 2013 w mld PLN Źródło:

Bardziej szczegółowo