GTF KURIER EKSPERTA ZE SZWECJI BARCELONA. w praktyce. TF Bank nowy partner GTF. Nasza jesienna propozycja ZDANIEM KIERUNEK

Transkrypt

1 KURIER GTF MAGAZYN GÓRNOŚLĄSKIEGO TOWARZYSTWA FINANSOWEGO ZDANIEM EKSPERTA N a d z ó r fi n a n s o w y w praktyce ZE SZWECJI DO PO LSKI TF Bank nowy partner GTF KIERUNEK BARCELONA Nasza jesienna propozycja ISSN: (28) WRZESIEŃ 2015

2

3 NA WSTĘPIE Szanowni Państwo, Drodzy Czytelnicy, M a r e k Stefańczak Wiceprezes Zarządu Górnośląskiego Towarzystwa Finansowego GTF Sp. z o.o. kanikuła za nami, czas wracać do codziennych obowiązków. Tym razem lato nas nie rozpieszczało określenie, że mieliśmy do czynienia z rekordowo wysoką temperaturą należałoby odnieść nie tylko do spraw klimatycznych. Również na scenie politycznej, pomimo wakacji, bardzo gorąco. Po wyborach prezydenckich nastał czas na przyspieszoną kampanię przed zapowiedzianym referendum i jesiennymi wyborami do parlamentu. Liderzy partii ruszyli więc w Polskę. Jeździ nowo wybrany prezydent, jeżdżą pani premier i kandydatka na ten urząd, jeżdżą też inni. Festiwal nierealnych obietnic trwa. I w gruncie rzeczy na tym stwierdzeniu można byłoby zakończyć rozważania na ten temat, gdyby nie niebezpieczne zabawy polityków w materii bardzo wrażliwej. Otóż tuż przed przerwą urlopową Sejm uchwalił ustawę o pomocy dla tzw. frankowiczów. Przegłosowany pomysł zakłada, że kredyty hipoteczne w walutach obcych będzie można przewalutować po kursie z dnia sporządzenia umowy restrukturyzacyjnej pomiędzy kredytobiorcą a bankiem. Na mocy tej umowy 90% kosztów przewalutowania, tj. różnicy pomiędzy wartością kredytu po przewalutowaniu a kwotą zadłużenia, poniesie bank, który takiego kredytu wcześniej udzielił. W czasie kampanii wyborczej na urząd prezydencki obecny prezydent szedł na całość i mówił, że banki powinny ponieść koszty przewalutowania po kursie, po jakim kredyty zostały wzięte. W Sejmie koalicja rządowa wnioskowała, by obciążenie banków wyniosło 50%, jednakże na wniosek SLD przegłosowano 90%. Szkoda, że nie zastosowano losowania, byłoby przynajmniej uczciwie. Czy ktokolwiek Fot.: Andrzej Musik zastanawiał się nad konsekwencjami tej swoistej licytacji? Banki ponoszą z roku na rok coraz wyższe obciążenia regulacyjne i systemowe wyższe opłaty, przejmowanie słabszych podmiotów, takich jak SKOK-i czy banki spółdzielcze, codzienne zmaganie się z niskimi stopami procentowymi. Zapowiedzi wprowadzenia podatku bankowego czy też poniesienia kosztów przewalutowania w zaproponowanym przez Sejm wymiarze nie pozostaną bez konsekwencji dla gospodarki, a tym samym dla obywateli. Jeśli bowiem zwiększą się obciążenia dla banków, to w prostej linii zwiększą się koszty kredytów, obniży się więc ich dostępność, obniży się oprocentowanie lokat, zwiększą się prowizje z tytułu innych operacji bankowych. Pozostaje nam żyć nadzieją, że w tej przedwyborczej karuzeli nie zabraknie momentu na refleksję i wytrzeźwienie. Zostawmy jednak pomysły polityków, oddajmy się lekturze kolejnego wydania Kuriera. Tutaj, jak zwykle, ciekawe materiały. Tak jak zapowiadaliśmy w poprzednim numerze magazynu, kolejny artykuł o nadzorze finansowym przygotował dr Ryszard Mikołajczak. Zwracam uwagę na część poświęconą głośnej ostatnio kwestii nadzoru nad SKOK-ami. Ten niezwykle interesujący tekst rekomenduję szczególnie naszym biznesowym partnerom pośrednikom kredytowym. Ich także zachęcam do zapoznania się z wywiadem udzielonym redakcji przez dyrektora Wojciecha Drozda z TF Banku, z którym GTF właśnie rozpoczyna współpracę. To stosunkowo nowa oferta na polskim rynku, a do współpracy z tym szwedzkim bankiem poprzez GTF zachęcam chociażby z powodu dwóch niepodważalnych czynników GTF oferuje swoim partnerom najwyższe wynagrodzenie na rynku i najlepsze wsparcie merytoryczne. Ponadto już teraz rozpoczynamy kolejny konkurs, w którym nagrodą będzie wspólny z GTF wyjazd integracyjny do Barcelony. Po podobnych eskapadach do Rzymu, Pragi czy Szwecji, teraz czeka nas wyprawa do stolicy Katalonii, miasta odwiedzanego każdego roku przez miliony turystów. Już dzisiaj cieszę się na myśl spotkania z naszymi partnerami przy najbardziej ekstrawaganckich obiektach architektonicznych Europy, stworzonych przez geniusza Antoniego Gaudiego kościele Sagrada Familia czy w Parku Güell. Te nieprawdopodobne budowle trzeba zobaczyć, koniecznie. Zapraszam więc do Barcelony. SPIS TREŚCI OBLICZA OBSZARÓW BEZPIECZEŃSTWA NADZORU FINANSOWEGO Dr Ryszard Mikołajczak o nadzorze finansowym str. 04 WPŁYW DAROWIZNY NA ZACHOWEK Komentarz prawny mec. Zbigniewa Labochy str. 07 JESTEŚMY ODPOWIEDZIALNYM KREDYTODAWCĄ Wywiad z Wojciechem Drozdem, dyrektorem TF Bank AB Oddział w Polsce str. 08 TUZIN LAT ZA NAMI Rozmowa z Wojciechem Stefańczakiem, wiceprezesem GTF str. 10 Z GTF DO KATALONII Michał Durbas o specyfice Barcelony str. 13 SZTUKA KŁAMIE Inwestycje alternatywne okiem Weroniki Aleksandry Kosmali str. 14 NIE OD RAZU STAWIAŁAM NA MUZYKĘ Sylwetkę Renaty Przemyk przybliża Paweł Kawałek str. 16 MARKA MARKI Felieton Marcina Zawady str. 18 STREFA EURO I SIEDMIU KRASNOLUDKÓW Kolejny odcinek Słownika Biznesowego GTF str. 19 PATRON: GórnośląskieTowarzystwo Finansowe GTF Sp. z o.o. Prezes: Paweł Kosmala REDAKCJA: Feniks Media Group Sp.j., ul. Na Wierzchowinach 1D, Kraków Redaktor naczelny: Dariusz Wajs Redaktor prowadzący: Grzegorz Chmielewski Sekretarz redakcji: Radosław Urban Zespół redakcyjny: Michał Durbas, Grażyna Jancik, Paweł Jaworski, Paweł Kawałek, Marcin Zawada Korekta: Jolanta Witkowska STUDIO DTP: Jerzy Gorczyca (kierownik studia DTP), Wojciech Kleszcz, Krzysztof Kusiak Produkcja: Krzysztof Chachlowski WYDAWCA: Feniks Media Group Sp.j., ul. Na Wierzchowinach 1D, Kraków Fot. na okładce: shutterstock.com W magazynie wykorzystano zdjęcia z biblioteki Shutterstock.com. Zastrzegamy sobie prawo skracania i adiustacji tekstów oraz zmiany tytułów. Materiałów niezamówionych nie zwracamy. Przedruki z magazynu Kurier GTF są dozwolone wyłącznie za uprzednią pisemną zgodą wydawcy. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Wydawca ma prawo odmówić zamieszczenia ogłoszenia i reklamy. jeżeli ich treść lub forma są sprzeczne z linią programową lub charakterem pisma oraz wydawcy (art. 36, pkt 4 prawa prasowego). Górnośląskie Towarzystwo Finansowe GTF sp. z o.o. Fabryczna 2, Tychy gtf@gtf.pl Infolinia: (0-32) kurier gtf str. 3

4 Loża Ekspertów OBLICZA OBSZARÓW BEZPIECZEŃSTWA N A D Z O R U FINANSOWEGO dr Ryszard Mikołajczak Katedra Pieniądza i Bankowości UE Poznań Opisując obszary bezpieczeństwa, jakie nadzór finansowy sprawuje nad uczestnikami rynku, trzeba postawić sobie zasadnicze pytanie: które kryteria przyjąć dla oceny działań, podejmowanych przez Komisję Nadzoru Finansowego? kurier gtf 28 Mamy do wyboru trzy takie kryteria. Kryterium makroekonomiczne, jeśli pragniemy oceniać stabilność systemu finansowego, a w jego ramach stabilność poszczególnych ogniw. Kryterium mikroekonomiczne, jeśli staramy się określić wpływ przyjętych przez nadzorcę regulacji na zakres działalności, efektywność i samodzielność konkretnej instytucji finansowej. Kryterium bezpieczeństwa indywidualnego lub instytucjonalnego uczestnika, jeśli nawiązuje on współpracę z instytucjami finansowymi, funkcjonującymi na rynku. W życiu codziennym mało czasu poświęcamy na refleksję dotyczącą roli bezpieczeństwa systemu finansowego. Zakładamy w sposób podświadomy, że jako jednostka nie mamy większego wpływu na stabilność ogniw, tworzących system finansowy. Zmieniamy jednak stosunek do tych zagadnień, gdy sami stajemy się ofiarami mechanizmów funkcjonowania określonych instytucji finansowych. Nie bardzo interesuje nas w rzeczywistości zakres działania Komisji Nadzoru Finansowego w aspekcie warunków wydawania licencji instytucjom finansowym, działań nadzorczych o charakterze analitycznym, działań inspekcyjnych, zmierzających do przestrzegania przyjętych w naszym kraju dr Ryszard Mikołajczak Absolwent WSE w Poznaniu. Po studiach podjął pracę w Zakładzie Bankowości Instytutu Finansów AE w Poznaniu, a po reorganizacji uczelni w Katedrze Bankowości. Obecnie starszy wykładowca w Katedrze Pieniądza i Bankowości Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Kierownik Studium Podyplomowego Bankowości. Swe naukowe zainteresowania koncentruje na bankowości oraz instytucjach i instrumentach rynku finansowego. Członek Senatu UEP w kadencji Członek Rady Fundacji UEP. norm prawnych, czy wreszcie działań regulacyjno-ostrożnościowych, których wynikiem są podejmowane uchwały, wydawane rekomendacje, określone zasady ładu korporacyjnego dla instytucji nadzorujących. Minimum wiedzy z zakresu działań KNF, instytucji stojącej na straży bezpieczeństwa każdego uczestnika rynku finansowego, powinien posiadać każdy obywatel. Wraz z rozwojem rynku finansowego pojawiają się na nim nowi uczestnicy, którzy oferują usługi finansowe, przynoszące wielokrotnie wyższe korzyści, niż instytucje dotąd znane na rynku. Bardzo często ich wejście na rynek jest poprzedzone szeroką akcją marketingową w mediach. Wystarczy być przeciętnym obserwatorem, by zwrócić uwagę np. na oferty banków w zakresie korzyści proponowanych za założenie jakiejkolwiek lokaty i porównać je z ofertą innych uczestników rynku finansowego za oddanie im do dyspozycji naszych środków finansowych. Różnice te muszą rodzić pytanie o bezpieczeństwo powierzonych bankom i innym uczestnikom rynku naszych nadwyżek finansowych. W pierwszym przypadku mamy gwarancję zwrotu środków do równowartości 100 tys. euro. Instytucją gwarantującą jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny, który funkcjonuje str. 4

5 Loża Ekspertów Rodzaj podmiotu Liczba podmiotów Banki komercyjne (w tym 1 bank państwowy i 2 banki zrzeszające) 38 Banki spółdzielcze 565 Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa 51 Krajowe instytucje płatnicze 28 Biura usług płatniczych 1355 Zakłady ubezpieczeń działu I (ubezpieczenia na życie) 28 Zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji działu II (ubezpieczenia osobowe oraz majątkowe) 31 Powszechne towarzystwa emerytalne 12 Pracownicze towarzystwa emerytalne 4 Podmioty prowadzące działalność maklerską 66 Towarzystwa funduszy inwestycyjnych 58 Przedsiębiorstwa energetyczne, prowadzące rachunki lub rejestry towarów giełdowych 57 Towarowe domy maklerskie 1 od W drugim przypadku możemy mieć do czynienia z możliwością ich utraty. Dbając o bezpieczeństwo rozwoju rynku finansowego KNF systematycznie poszerza listę podmiotów, podlegających jej bezpośredniemu nadzorowi. Obecnie KNF sprawuje nadzór nad następującymi podmiotami (szczegóły tabela 1). Od roku 2012 na tej liście znalazły się Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo- -Kredytowe, popularne SKOK-i. Objęcie ich zintegrowanym nadzorem finansowym nie obyło się bez pewnych, szeroko komentowanych w mediach, perturbacji. SKOK-i dołączyły do instytucji świadczących usługi finansowe w W swych założeniach miały to być instytucje działające na zasadzie non profit, odwołujące się do zasad funkcjonowania unii kredytowych, znanych w rozwiniętych gospodarkach rynkowych. Charakterystycznymi cechami unii kredytowych jest m.in. fakt iż są spółdzielniami, nie prowadzą działalności zarobkowej, ich właścicielami są członkowie, którzy są powiązani więzami o charakterze zawodowym, lub wynikającymi ze wspólnego miejsca zamieszkania, albo przynależności do jednej organizacji, w tym organizacji o charakterze religijnym. Wykorzystana jest w ich działalności podstawowa zasada spółdzielczości zasada samopomocy. Zgodnie z tą zasadą, instytucje te świadczą usługi wyłącznie na rzecz swych członków, a działalność polega na przyjmowaniu wkładów pieniężnych od swoich członków i na udzielaniu im pożyczek. Demokratycznie wybrane przez członków władze unii kredytowych nie pobierają za swoją pracę żadnego wynagrodzenia, działają na zasadzie wolontariatu. Wymienione cechy unii kredytowych jednoznacznie wskazują na odrębność ich działalności w stosunku do działalności banków jako licencjonowanych instytucji finansowych, funkcjonujących na rynku. Jest to istotne uzasadnienie do odmiennego ich traktowania, w tym odrębnych konstrukcji prawnych, których przestrzeganie winno być przedmiotem zewnętrznego nadzoru nad działalnością unii kredytowych. W polskich realiach gospodarczych pierwsze regulacje dotyczące funkcjonowania i organizacji Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych weszły w życie w 1996, na mocy ustawy z 14 grudnia Na czele tych instytucji stanęła Kasa Krajowa, której celem działalności było zapewnienie stabilności finansowej kas i sprawowanie nadzoru nad kasami dla zapewnienia bezpieczeństwa zgromadzonych w nich oszczędności oraz zgodności działalności kas z przepisami ustawy. Intensywny rozwój kas, polegający na zwiększaniu obszarów działalności w sektorze ubezpieczeniowym, emerytalnym i reasekuracyjnym, funduszy inwestycyjnych, krajowych i międzynarodowych przekazów pieniężnych, usług turystycznych, czy obsługi informatycznej SKOK, wywołały falę polemik w gronie ekonomistów, dotyczących uprzywilejowanego traktowania tych instytucji w porównaniu np. z bankami spółdzielczymi. Jak zauważali niektórzy krytycy SKOK-ów, nasz rynek jest pojemny i jest na nim miejsce dla każdej instytucji, ale nie może być tak, że jedne instytucje muszą wypełnić wymogi bezpieczeństwa funkcjonowania na tym rynku, a inne są z nich zwolnione. Dotyczyło to takich zagadnień, jak przedmiotowego zwolnienia z podatku dochodowego do 2006, spełnienia minimalnych wymogów kapitałowych, wyznaczonych przez zewnętrznego nadzorcę (a ich wielkość jest uzależniona od skali prowadzonej działalności), odprowadzania rezerwy obowiązkowej od posiadanych depozytów, wreszcie tworzenia adekwatnego funduszu, chroniącego deponentów tych instytucji. Dokonując jedynie pobieżnego przeglądu katalogu usług finansowych oferowanych klientom można dojść do wniosku, że instytucji tych nie różni nic od typowej działalności bankowej, która to działalność jest pod ścisłym nadzorem zewnętrznego nadzorcy. W przeszłości wielokrotnie próby objęcia ich nadzorem Komisji Nadzoru Bankowego (działającej do 2008) nie powiodły się. Włączenie SKOK-ów pod zintegrowany nadzór finansowy nastąpiło dopiero w 2009 r., w momencie nowelizacji ustawy o SKOK-ach. Jednak ustawa ta nie została przyjęta przez prezydenta i została skierowana do Trybunału Konstytucyjnego jako niezgodna z Konstytucją RP. Mieliśmy w tym momencie sytuację patową, w której wyznaczony w ustawie nadzorca, w tym przypadku KNF, nie mógł wypełnić uprawnień i realizować swych czynności. W tym miejscu warto wspomnieć o podstawowych czynnościach podejmowanych w ramach nadzoru bankowego ocena sytuacji finansowej banków, w tym badanie wypłacalności, jakości aktywów, płynności płatniczej, wyniku finansowego, badanie jakości zarządzania ryzykiem prowadzonej działalności, badanie zabezpieczenia i terminowości spłaty kredytów i pożyczek. Czynności tych i innych, przypisanych ustawowo, KNF mogła dokonać w SKOK-ach dopiero w październiku Jest to jeden z przykładów wzbraniania się instytucji przed zewnętrzną kontrolą, która ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa uczestnikom, którzy powierzyli tej instytucji swe środki pieniężne. Inspekcje, przeprowadzone w 2013 w 11 SKOK-ach i w 2014 w 8 SKOK-ach, wykryły szereg nieprawidłowości w takich obszarach funkcjonowania SKOK-ów, jak: zarządzanie ryzykiem kredytowym, ryzykiem płynności, adekwatności kapitałowej, ryzykiem operacyjnym, czy wreszcie w procesie zarządzania tymi instytucjami. Skutkiem tych kontroli było wprowadzenie w 25 SKOK-ach zarządów komisarycznych, w tym w Kasie Krajowej SKOK. Żadna z decyzji o ustanowieniu zarządu komisarycznego nie została zakwestio- 28 kurier gtf str. 5

6 Loża Ekspertów kurier gtf 28 nowana przez sąd. Objęcie gwarancjami z BFG zaowocowało wyasygnowaniem ok. 3 mld zł, skierowanych na wypłatę depozytów jedynie w dwóch SKOK-ach Wołomin i Wspólnota. W jednym opracowaniu nie sposób wskazać wszystkich działań, inicjowanych i podejmowanych przez KNF wraz ze swym wykonawczym organem, czyli Urzędem KNF. Dlatego w dalszej części tej publikacji, pozostając przy sektorze bankowym, ograniczono się do obszarów w zakresie działań regulacyjno-ostrożnościowych, ochrony uczestników rynku bankowego, edukacyjnych i informacyjnych. Bezpieczeństwo systemu finansowego, a w nim systemu bankowego, KNF zapewnia poprzez ingerowanie w mechanizmy funkcjonowania instytucji świadczących usługi finansowe. Ingerencje te nie są pozytywnie oceniane przez wszystkie podmioty, biorące udział na rynku. Często słyszymy skargi przedstawicieli owych podmiotów, że rynek jest przeregulowany, następują częste zmiany obowiązujących przepisów i dostosowywanie się do nich pochłania wysokie koszty, przyczyniając się do ograniczenia swobody działania i rozwoju. Bardzo często są to subiektywne poglądy, nieuwzględniające bezpieczeństwa uczestnictwa na tym rynku drugiej strony, jaką jest usługobiorca. Dobrymi przykładami są konsekwencje wprowadzenia w życie Rekomendacji S i T. Rekomendacja S dotyczy dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonych hipotecznie, natomiast Rekomendacja T dotyczy dobrych praktyk w zakresie zarządzania ryzykiem detalicznych ekspozycji kredytowych. W wyniku wprowadzenia ich do naszej praktyki bankowej, co nie obyło się bez krytycznych uwag środowiska bankowego, nastał inny wymiar relacji bank-klient. Klient banku starający się o kredyt może wymagać od banku m.in. wszechstronnej, rzetelnej informacji o czynnikach ryzyka, jednoznaczności i zrozumienia postanowień zawartych w umowie, regulaminach, taryfach opłat i prowizji, a także udostępnienia przygotowanej umowy przed jej podpisaniem. Bank powinien uwzględniać poziom wiedzy klienta. Zakres zadań realizowanych przez organ nadzoru, w obszarze ochrony nieprofesjonalnych uczestników rynku finansowego, obejmuje w szczególności: prowadzenie działań analitycznych i wyjaśniających w zakresie sygnałów zgłaszanych w skargach nieprofesjonalnych uczestników rynku finansowego na podmioty nadzorowane, monitorowanie przekazu reklamowego, dotyczącego podmiotów nadzorowanych, działania nadzorcze w zakresie praktyk rynkowych podmiotów rynku finansowego, działania o charakterze analitycznym, dotyczące wzorców umownych oraz konstrukcji produktów, działania o charakterze edukacyjnym, obsługę merytoryczną i administracyjną Sądu Polubownego przy KNF. Głośna medialnie sprawa obecnych roszczeń frankowiczów była pod obserwacją byłego organu wykonawczego KNB, jakim był Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, który wyraził swe stanowisko w komunikacie prasowym z Na ryzyko kursowe narażone są zwłaszcza gospodarstwa domowe, które w większości nie otrzymują dochodów w walutach obcych i reprezentują relatywnie niski stopień świadomości tego ryzyka, a nie zabezpieczają się przed nim za pomocą instrumentów pochodnych. ( ) GINB wskazywał również na konieczność uświadamiania potencjalnym kredytobiorcom istoty ryzyka kursowego, związanego z kredytami walutowymi. UKNF, wypełniając ustawowe zadanie organu nadzoru w zakresie upowszechniania wiedzy z zakresu funkcjonowania rynku finansowego, prowadzi od 2009 projekt Centrum Edukacji dla Uczestników Rynku CEDUR, w ramach którego była realizowana działalność szkoleniowa oraz wydawnicza. W 2014 zorganizowano 93 seminaria i warsztaty szkoleniowe, skierowane przede wszystkim do przedstawicieli podmiotów nadzorowanych przez KNF z wszystkich sektorów rynku finansowego, przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania, a także nauczycieli podstaw przedsiębiorczości i ekonomii w praktyce oraz metodyków w zakresie nauczania tych przedmiotów w szkołach ponadgimnazjalnych. str. 6

7 KOMENTARZ PRAWNIKA W P Ł Y W DAROWIZNY NA ZACHOWEK Ostatnie miesiące były dla pana Antoniego nadzwyczaj trudne. Nie dość, że zmarł jego ojciec, stracił pracę, to jeszcze trwający od dłuższego czasu kryzys małżeński znacząco się pogłębił. Po tak traumatycznych przeżyciach jedyne, czego pan Antoni pragnął, to spokój i odpoczynek. Niestety, pojawił się przed nim kolejny problem. Okazało się bowiem, że ojciec pana Antoniego sporządził testament, w którym cały swój majątek przekazał żonie matce pana Antoniego. Pan Antoni poczuł się pokrzywdzony taką sytuacją, w szczególności z uwagi na to, że majątek, który miała otrzymać jego matka, był niemały, a jemu osobiście jako świeżo upieczonemu bezrobotnemu pieniądze były potrzebne jak nigdy. Pan Antoni postanowił więc się nie poddawać i chociaż wchodzenie w konflikt z matką wcale mu się nie podobało, stwierdził, że nie ma wyjścia i będzie dochodził zachowku po swoim ojcu. Jednakże w trakcie przygotowywania pozwu o zachowek pan Antoni uświadomił sobie, iż sprawa nie będzie taka prosta. Okazało się, iż zapomniał on o jednym bardzo istotnym fakcie że jego ojciec kilka lat temu uczynił na jego rzecz darowiznę. Sprawa była o tyle skomplikowana, że darowizna uczyniona została do majątku wspólnego pana Antoniego i jego żony. Pan Antoni miał więc poważne wątpliwości, czy taka okoliczność nie odbierze mu prawa do zachowku zwłaszcza mając na uwadze to, że darowizna została poczyniona do majątku wspólnego. Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że pan Antoni i jego żona na dwa miesiące przed śmiercią ojca z powodu konfliktów małżeńskich zdecydowali się na zawarcie umowy wyłączającej wspólność ustawową. r a d c a p r a w n y adw. Zbigniew Labocha Po rozważeniu okoliczności faktycznych i prawnych tej sprawy informuję pana Antoniego, że wobec faktu, iż ojciec nie ujął pana w swoim testamencie, przysługuje panu prawo do zachowku. Zgodnie z kodeksem cywilnym, prawo to przysługuje zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy w przypadku, gdyby spadkodawca nie sporządził testamentu. Instytucja zachowku stanowi formę zabezpieczenia interesów osób najbliższych spadkodawcy, których nie uwzględnił on w testamencie. Gdyby nie testament pana ojca, dziedziczyłby pan równocześnie ze swoją matką. Sprawę komplikuje fakt, iż otrzymał pan od swojego ojca darowiznę. Zgodnie z regulacją art. 993 kodeksu cywilnego przy obliczaniu zachowku do wartości spadku dolicza się darowizny dokonane przez spadkodawcę. Gdyby nie otrzymał pan od ojca darowizny i dodatkowo ojciec nie ująłby pana w testamencie przysługiwałoby panu prawo do pełnego zachowku, tzn. do kwoty połowy wartości udziału, który przysługiwałby panu w przypadku dziedziczenia ustawowego. Jednak z uwagi na dokonaną darowiznę przysługuje panu roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej różnicy między wartością należnego panu zachowku a wartością poczynionej na pańską rzecz darowizny. Nie budzi żadnych wątpliwości okoliczność, iż przysługuje panu prawo do zachowku. O tym, który moment jest właściwy do ustalania jej wartości, przesądzają przepisy kodeksu cywilnego. Stanowią one, że wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku; innymi słowy należy ustalić, ile dziś kosztowałby ów przedmiot, gdyby nadal był w stanie takim, jak w chwili darowania. Pewnym problemem jest natomiast kwestia wyliczenia kwoty dokonanej darowizny zwłaszcza że darowizna została dokonana na rzecz pana i pana żony do waszego majątku wspólnego. Przepisy kodeksu cywilnego nie rozstrzygają wprost tej kwestii. W takiej sytuacji należy przyjąć zgodnie z ogólnymi zasadami dziedziczenia że jeżeli uprawniony do zachowku pozostaje we wspólności ustawowej, a darowizna została uczyniona przez spadkodawcę na rzecz obojga małżonków i weszła ona do majątku wspólnego, że przysporzeniem na rzecz uprawnionego do zachowku jest tylko połowa wartości tej darowizny. Przyjęcie innego stanowiska, tj. że przysporzeniem jest cała wartość tej darowizny, prowadziłoby do niedopuszczalnego wniosku, że należy tak samo traktować darowiznę dokonaną przez spadkodawcę tylko na rzecz uprawnionego do zachowku, jak i darowiznę dokonaną na rzecz uprawnionego i jego małżonka z zastrzeżeniem, że darowizna ma wejść do majątku wspólnego. Podsumowując te rozważania podkreślam, że sytuacja jest dla pana korzystna, gdyż obliczając należny panu zachowek, winien pan odliczyć od kwoty zachowku połowę, a nie całość kwoty, którą pana ojciec uprzednio darował na rzecz pana i pana żony. Okoliczność, iż pan i pana żona jeszcze przed śmiercią pana ojca zawarliście umowę o wyłączeniu wspólności ustawowej, nie będzie miała żadnego znaczenia, gdyż darowizna została dokonana przed zawarciem tej umowy. W konsekwencji kwota przypadającego panu zachowku będzie większa, niż gdyby darowizna została dokonana tylko na pana rzecz. 28 kurier gtf str. 7

8 WYWIAD JESTEŚMY ODPOWIEDZIALNYM KREDYTODAWCĄ R o z m a w i a ł g r z e g o r z Chmielewski Od kilku lat na polskim rynku finansowym działa TF Bank, należący do struktury szwedzkiego TF Bank AB. Przybliżamy Czytelnikom tę instytucję w rozmowie z Wojciechem Drozdem, dyrektorem TF Banku AB Oddział w Polsce. kurier gtf 28 Ten bank ma szwedzki rodowód: skąd, kiedy i z jakim celem TF Bank pojawił się na naszym rynku finansowym? Jaki jest obszar działania TF Banku w Europie? Jaki jest obecny stan jego sieci w naszym kraju? Nasza firma działa w Szwecji od 1987 r. Rozpoczynała od finansowania zakupów ratalnych oraz od sprzedaży kredytów gotówkowych. Od tamtej pory zmieniło się wiele: obecnie TF Bank prowadzi także rachunki depozytowe. Oprócz Szwecji działa również w: Finlandii, Norwegii, Estonii, a od 2012 r jesteśmy też obecni w Polsce. Nasze trzy obszary strategiczne to: finansowanie zakupów ratalnych w e-commerce, rachunki oszczędnościowe dla klientów indywidualnych oraz kredyty gotówkowe. W Polsce koncentrujemy się obecnie na sprzedaży kredytów poprzez sieci agencyjne, współpracujące z naszym bankiem. Nie zamierzamy otwierać oddziałów własnych, a więc agenci zawsze będą odgrywali bardzo ważną rolę w naszej strategii. Po dokonaniu wyboru takiej ścieżki rozwoju, od stycznia 2015 roku bank rozpoczął działalność w Polsce w formie Oddziału TF Banku AB w Polsce. Wcześniej funkcjonowaliśmy w naszym kraju w oparciu o formułę działalności transgranicznej. Do jakich klientów jest zaadresowana oferta TF Banku w Polsce? Jak prezentuje się ta oferta? Czym wyróżnia się na tle innych ofert z podobnej kategorii? Oferujemy kredyty gotówkowe dla osób fizycznych, które są zatrudnione na umowę o pracę, lub dla emerytów i rencistów. Jesteśmy odpowiedzialnym kredytodawcą: chcemy, żeby nasi klienci zawsze podejmowali racjonalne decyzje, które dla ich budżetów nie staną się obciążeniem ponad siły. Dlatego oferowaną przez nas maksymalną kwotą kredytu jest suma 20 tysięcy zł w okresie do 5 lat. I to jest coś, co nas wyróżnia: chcemy pomagać klientom w bieżących potrzebach, które są w zasięgu ich aspiracji. W Pańskiej ocenie jakie są najważniejsze walory oferty TF Banku zarówno z punktu widzenia indywidualnych klientów, jak i pośredników kredytowych, z którymi TF Bank Polska już współpracuje, bądź z którymi chce podjąć współpracę? Jesteśmy na rynku w Polsce od końca 2012 roku. Przez ten czas wiele się nauczyliśmy. Przede wszystkim wybraliśmy optymalny z punktu widzenia naszej strategii kanał dystrybucji kredytów gotówkowych; tym kanałem są pośrednicy kredytowi. Ich doświadczenie, w zestawieniu ze znaczącym stopniem obecności na rynku, sprawia, iż z jednej strony dostęp do naszego produktu zyskuje duża liczba klientów, z drugiej zaś strony agenci mogą poszerzyć wachlarz produktów o kredyt TF Banku. To drugie jest dla nas równie ważne chcemy, aby oferta naszego banku była dla agentów co najmniej dobrym uzupełnieniem dla obecnie oferowanych produktów. Wiemy, że konkurencyjne banki będą stałym elementem rynku w Polsce, więc z naszej strony cały czas pracujemy, żeby udoskonalać rozwiązania, które proponujemy pośrednikom, i to zarówno w zakresie samego produktu, jak i procesów sprzedaży. Jakie nadzieje TF Bank wiąże z podjętą niedawno współpracą z Górnośląskim Towarzystwem Finansowym? Co najmniej duże! Nasza strategia jest oparta o współpracę z dużymi sieciami pośrednictwa finansowego. GTF należy do ścisłej czołówki pod względem liczby podmiotów współpracujących oraz liczby oferowanych klientom produktów. Ufamy w to, że oferta TF Banku spotka się z przychylnym przyjęciem. Mogę obiecać, że nie spoczniemy w ciągłym udoskonalaniu naszej oferty. Jestem przekonany, że nasi partnerzy zauważą to już w nadchodzących miesiącach. Intensywnie pracujemy nad zmianą systemów IT, nasze procesy sprzedaży nie będą ustępować konkurencji, a zarazem mam nadzieję, że w niektórych momentach pozytywnie zaskoczymy agentów naszymi pomysłami. Wiemy, co należy zrobić, i już niebawem pokażemy pozytywne rozwiązania. Pańskim zdaniem jakie są perspektywy rozwoju rynku consumer finance w Polsce? Szacunki mówią o wzrostach rok do roku na poziomie od 4% do 7%. To umiarkowany wzrost, dla nas jednak najistotniejsze jest to, jaki udział w tym wzroście będą mieli pośrednicy kredytowi, na których najbardziej liczymy. Sektor bankowy w Polsce w najbliższych latach będzie podlegał wielu zmianom, że wspomnę tylko o konsolidacji banków. W jakimś str. 8

9 WYWIAD podmioty o różnych potencjałach dystrybucji, chociażby w postaci rozległej sieci oddziałów własnych. Wydaje się jednak, iż dla najważniejszych graczy na rynku, ale i małych podmiotów, sieć pośrednictwa finansowego może być atrakcyjnym sposobem dotarcia do klientów. Koszty dystrybucji (niższe niż w przypadku oddziałów własnych) w kontekście dotarcia do klienta sprawiają, że jestem spokojny o przyszłość agentów kredytowych w Polsce. Wiemy, że dotychczas sprawdzili się doskonale jako uzupełnienie sprzedaży dla banków posiadających tradycyjne oddziały, a także jako istotny kanał dystrybucji dla tych podmiotów, które tych oddziałów nie prowadzą lub prowadzą w ilości niepozwalającej na dotarcie do planowanej grupy odbiorców. TF Bank zdecydował o wyborze ścieżki rozwoju opartej wyłącznie na kanale pośrednim i tego zamierzamy się trzymać. Jaka jest Pańska osobista droga zawodowego rozwoju? Jakie ma Pan zainteresowania pozazawodowe? stopniu może to wpłynąć na chęć lub brak dalszej woli współpracy z agencjami czy pośrednikami. Dla TF Banku jest to również ważny moment, w którym deklarujemy, że pośrednicy będą najważniejszym kanałem dystrybucji. Oczekujemy zatem, że nawzajem pomożemy sobie, ażeby udział agencji, a więc zarazem i TF Banku, był w tym szacowanym wzroście rynku consumer finance jak największy. Jak ocenia Pan skalę zadłużenia gospodarstw domowych w naszym kraju? Jakie są w tym kontekście perspektywy polskiego rynku consumer finance? Jakie jest obecnie ryzyko kredytowe i w jakim kierunku będzie się zmieniać? Dane NBP mówią o w miarę stabilnym poziomie zadłużenia gospodarstw domowych w Polsce, np. w czwartym kwartale 2014 roku. Ostatnie dane wskazują jednak, że w perspektywie kolejnych 12 miesięcy możemy oczekiwać wzrostu na poziomie co najmniej 4-4,5%, a to można określić umiarkowanym wzrostem. Główne jego przyczyny to w moim przekonaniu z jednej strony dostęp klientów do finansowania (związany ze zdolnością kredytową), a z drugiej strony, duża ostrożność gospodarstw domowych w zaciąganiu zobowiązań, które mogłyby się okazać zobowiązaniami ponad siły. Moim zdaniem, najważniejszym elementem dla wspólnego rozwoju zarówno pośredników, jak i TF Banku, będzie wypracowanie takiej pozycji na rynku, która zdyskontuje najważniejszą zaletę, którą posiadają sieci pośrednie, a więc dostępność oferty w każdy miejscu w Polsce: nie tylko w dużych aglomeracjach czy w miastach średniej wielkości, ale również na rynkach bardzo małych z perspektywy tradycyjnych banków. Wiem, że mniejsze rynki to również kwestia właściwego zarządzania ryzykiem przez bank, choćby ze względu na niższy poziom dochodów klientów indywidualnych, ale to już nasza rola w tym, aby pośrednikom i klientom zaoferować odpowiedni, dopasowany do ich potrzeb produkt. I nad tym właśnie cały czas w TF Banku pracujemy. Czy we współpracy z bankami będzie się zmieniać funkcja pośredników kredytowych? Wspomniałem o możliwych konsolidacjach banków w Polsce. I tu możemy oczekiwać pewnej korekty strategii w takich przypadkach, kiedy łączą się Zaczynałem swoją pracę zawodową w małym regionalnym Cuprum Banku w Lubinie. To był bank o specyficznym profilu działania, skierowanym początkowo do obsługi dużych podmiotów i instytucji, takich jak Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi czy też urzędy samorządu terytorialnego. Zajmowałem się tam analizami finansowymi, a potem (jako kierownik zespołu organizacyjnego) brałem udział w przygotowaniach do transakcji zakupu banku przez Dominet SA. Później (poprzez Dominet Bank, gdzie docelowo zajmowałem się rozwojem sieci i wdrażaniem standardów sprzedaży) trafiłem do GE Money Banku, w którym zajmowałem się współpracą z pośrednikami finansowymi. Po połączeniu GE Money z BPH objąłem funkcję dyrektora obszaru dystrybucji, a więc oddziałów własnych, franczyz, ale i pośredników kredytowych, z którymi Bank BPH współpracuje do dzisiaj. Po odejściu z BPH zająłem się konsultingiem w obszarze dystrybucji, a od 2014 r. podjąłem projekt rozwoju TF Banku w Polsce, od 2015 r. już w formie oddziału na terenie RP. Moje hobby to kitesurfing, który staram się uprawiać w każdej wolnej chwili oczywiście pod warunkiem pomyślnych wiatrów. Mieszkam w Gdańsku, więc bliskość zatoki jest tu czynnikiem sprzyjającym. Urlopy staram się spędzać bardzo aktywnie i najlepiej nie w jednym miejscu, bo nie potrafię leżeć na plaży dłużej niż godzinę dziennie (a i to niechętnie ). 28 kurier gtf str. 9

10 Z ŻYCIA GTF TUZIN L A T Z A N A M I R o z m a w i a ł P a w e ł Jaworski Rozmowa z Wojciechem Stefańczakiem, wiceprezesem Górnośląskiego Towarzystwa Finansowego GTF Sp. z o.o. W lipcu minęło dwanaście lat od dnia założenia spółki Górnośląskie Towarzystwo Finansowe GTF Sp. z o.o. To dobry moment na refleksję, na dokonanie podsumowania minionych lat. Jak Pan współwłaściciel tej firmy ocenia ten okres? ofertę kredytów gotówkowych, część je bardzo ograniczyła. W ogóle w minionej dekadzie sporo się na tym rynku działo, a to tak zwana ustawa antylichwiarska, a to wspomniany kryzys, to znów wiele nowych regulacji, implementowanych z rynku Unii Europejskiej. Na nudę nie mogliśmy narzekać. kurier gtf 28 Początki były bardzo trudne, zaczynaliśmy od trojga pracowników i współpracy z jednym bankiem, budowaliśmy bez niezbędnych doświadczeń internetowy system obsługi wniosków kredytowych, uczyliśmy się i próbowaliśmy uczyć zasad współpracy z bankiem naszych partnerów biznesowych pośredników kredytowych. Zresztą dwanaście lat temu zupełnie inaczej niż obecnie wyglądał rynek kredytów gotówkowych nie wszystkie banki miały w swojej ofercie te produkty, a te, które je miały, same bardzo chętnie ich udzielały. Poziom przyznawalności kredytów przekraczał nawet 60%; dzisiaj, w zależności od banku, ofertę otrzymuje co dziesiąty lub najwyżej co piąty zainteresowany zaciągnięciem kredytu. Rynek kredytów konsumenckich, a w tym kredytów gotówkowych, rozwijał się bardzo dynamicznie, aż do nagłego kryzysu finansowego. Wraz z rzeczonym kryzysem przyszły głębokie zmiany część z banków wycofała swoją Patrząc jednak na dorobek GTF, chociażby poprzez lekturę artykułów zamieszczanych w Kurierze, można dojść do wniosku, że mamy do czynienia z firmą dynamicznie się rozwijającą, z ludźmi, którzy mogą mieć poczucie osiągnięcia sukcesu Miło mi jest, że takie wnioski Pan wysnuwa. Rzeczywiście, spółka GTF ciągle się rozwija, biorąc pod uwagę chociażby takie parametry, jak wielkość sprzedaży czy stan zatrudnienia. To fakty niezaprzeczalne, liczby mówią za siebie. Mnie cieszy także parę innych czynników, takich jak na przykład struktura zatrudnienia dzisiaj to jest kadra wysoko wykwalifikowana, nierzadko z doświadczeniem w pracy na kierowniczych stanowiskach w bankowości. To poważny potencjał, który pozwala na podejmowanie nowych wyzwań, realizację trudnych przedsięwzięć, a tych w sektorze finansowym nie brakuje. Jaki obszar w ramach współpracy z bankami uznaje Pan za najtrudniejszy? Banki to instytucje nieustannie inwestujące, zarówno w coraz bardziej efektywne formy docierania do klientów, jak i jakość obsługi tych klientów. To dla takich firm jak GTF powszechnie nazywanych operatorami bankowymi najtrudniejszy aspekt współpracy. Nazwałbym to nieustanną pogonią, próbą, ale też obowiązkiem nadążania za nowymi rozwiązaniami, wdrażanymi przez banki. Wiąże się to z coraz wyższymi wymogami w zakresie kwalifikacji, jak i z coraz wyższymi nakładami inwestycyjnymi, szczególnie w dziedzinie informatyki. Na rynku pośrednictwa kredytowego ta rola jest przypisana właśnie operatorom bankowym, czyli str. 10

11 Z ŻYCIA GTF Fot.: Dariusz Polak firmom, które odpowiadają za bezpośrednie relacje z bankami, w tym także za zakres informatyczny. Dzisiaj w GTF pracuje ośmioro informatyków, liczba ta z roku na rok rośnie, a i tak wspomagamy się zleceniami realizowanymi przez firmy zewnętrzne. W jaki sposób chciałby Pan zarekomendować GTF pośrednikom kredytowym, czyli partnerom biznesowym GTF? Inaczej mówiąc, jakie argumenty przemawiają za współpracą z GTF? Zwróciłbym uwagę na kilka czynników, które, z mojego punktu widzenia, uważam za najważniejsze: najwyższy na rynku poziom wynagradzania pośredników kredytowych; GTF pozostawia decyzję o wysokości wynagrodzenia pośrednikom kredytowym, każdy z nich samodzielnie kształtuje wysokość wynagrodzenia, co pozwala na optymalizację poziomu uzyskiwanej rentowności sprzedaży, zdecydowanie najwyższa na rynku jakość wsparcia zarówno w procesie składania wniosków kredytowych, jak i w wyborze i przeliczaniu optymalnej dla klienta oferty kredytowej; Departament Wsparcia Sprzedaży na co dzień kontaktuje się z pośrednikami kredytowymi współpracującymi z GTF, służąc swoją wiedzą i doświadczeniem; współpraca w tej formule pozwala osiągnąć wysokie wskaźniki akceptowalności i zdecydowanie wyższe niż u konkurencji parametry ofert dla klientów, unikatowe na rynku wspomaganie pośredników poprzez dostarczanie im danych kontaktowych do osób zainteresowanych zaciągnięciem kredytów; poprzez specjalistyczne własne oprogramowanie pośrednicy kredytowi współpracujący z GTF systematycznie otrzymują dane kontaktowe do klientów z całego kraju, intuicyjny i niezawodny system internetowy Planeta3, podpowiadający pośrednikom kredytowym najlepsze rozwiązania, zarówno dla samego pośrednika, jak i kredytobiorcy; inaczej mówiąc korelacja najkorzystniejszych warunków kredytowych z optymalnymi poziomami wynagradzania dla pośredników, prosprzedażowe systemy premiowania, włącznie z systemem zbierania punktów wymienialnych na różnego rodzaju nagrody; system PROspero (bo o nim wspominam), jest przeznaczony zarówno dla właścicieli placówek, jak i dla ich pracowników, 28 kurier gtf str. 11

12 Z ŻYCIA GTF Fot.: Dariusz Polak kurier gtf 28 str. 12 coroczne eskapady zagraniczne z GTF, co rusz nasi partnerzy mają okazję podróżować z GTF; byliśmy razem w Rzymie, w Pradze czy w Szwecji, ale też znacznie dalej w Chinach czy na Kubie, bardzo przyjazny system partnerski Franczyza GTF, w ramach którego partner otrzymuje ponadnormatywne wsparcie i wynagrodzenie. W ostatnim wydaniu Kuriera wiele miejsca poświęciliśmy franczyzie GTF, a konkretnie nowemu otwarciu na tę formułę współpracy. Jak duże nadzieje GTF wiąże z tym programem? Przede wszystkim chciałbym podkreślić, że prowadzenie działalności w zakresie pośrednictwa kredytowego jest coraz trudniejsze. Bardzo wysoka konkurencja ze strony oddziałów banków, a także coraz większej liczby otwieranych bankowych placówek franczyzowych, powoduje, że pośrednikom kredytowym jest coraz trudniej. Szczególnie tym, którzy dopiero zaczynają swoją przygodę zawodową. Oferta GTF daje im przede wszystkim poczucie większego bezpieczeństwa. Bo jak inaczej rozumieć fakt, że GTF bierze na siebie gros kosztów związanych z działalnością pośrednika, poczynając od kosztów inwestycji? Pokrywamy koszty zakupów mebli i koszty oznakowania, wypłacamy zwiększoną prowizję za uruchomione kredyty, zaopatrujemy gratisowo w reklamę, dostarczamy dane klientów zainteresowanych zaciągnięciem kredytów, ponadto oferujemy atrakcyjne nagrody pieniężne i rzeczowe. Zdajemy sobie sprawę, że dajemy bardzo dużo, znacznie więcej niż oferują inne firmy, ale też wierzymy, że takie postępowanie utrwali nasze biznesowe relacje, a idąc dalej zamieni je w relacje partnerskie. Jaka procedura obowiązuje w zakresie nawiązania współpracy franczyzowej? Od czego należy zacząć? Od kontaktu telefonicznego lub mailowego (dyr. Dariusz Polak tel , dpolak@gtf.pl, lub Infolinia tel , gtf@gtf.pl). W odpowiedzi prześlemy szczegóły dotyczące oferty, projekt umowy, ponadto odwiedzimy zainteresowanych, aby porozmawiać o zindywidualizowanych formach współpracy. Każdy bowiem pośrednik kredytowy posiada inne doświadczenie zawodowe, działa w innych warunkach, ma także różne oczekiwania od takiej formy współpracy. Z doświadczenia wiemy, że nie można stosować tej samej miary, tych samych kryteriów dla wszystkich partnerów. Tak jak wspomniałem wcześniej stawiamy na bezpośredniość relacji i duży stopień ich zindywidualizowania. Redakcja Kuriera GTF dowiedziała się, że został Pan ponownie ojcem, tym razem na świat przyszedł syn Adam... To pierwszy facet w drugim pokoleniu członków Zarządu GTF! Tak się złożyło, że każdy z nas ma po jednej córce. Adam jest pierwszym mężczyzną w tym gronie. Mam nadzieję, że będzie to przebojowy gość, że w życiu będzie sobie dawał radę, nie gorzej niż tata. I właśnie tego serdecznie życzymy Adamowi!

13 Z GTF W ŚWIAT Z G T F do Katalonii M i c h a ł Durbas W zeszłym roku do Barcelony przyjechało 7,6 miliona turystów. Potencjał miasta w tym zakresie jest ogromny. Każdy wielbiciel miejskiej turystyki znajdzie tu coś dla siebie. Starożytne i średniowieczne kamienice Dzielnicy Gotyckiej, zaskakujące budowle Gaudiego, jeden z największych stadionów na świecie i nowoczesne, awangardowe budynki, a także wspaniałe plaże. Dla fanów futbolu stolica Katalonii to przede wszystkim FC Barcelona. Spacerując uliczkami miasta, trudno nie natknąć się co rusz na dowody, że miasto i klub są ze sobą nierozerwalnie związane. Mowa tu nie tylko o wszechobecnych muralach, na których dominują barwy blaugrana, czy billboardach z Leo Messim, Neymarem i spółką. Zwiedzając przepiękny gotycki kościół Santa Maria del Mar trudno nie dostrzec herbu klubu na jednym z witraży. Jednak najważniejszą świątynią dla socios (zrzeszeni kibice klubu) jest Camp Nou, stadion, na którym klub rozgrywa mecze. Jest to największy prywatny stadion ma miejsca. Wiele biur podróży organizuje specjalne wycieczki tematyczne śladem dzieł Antoniego Gaudiego. Nic dziwnego budowle, które po sobie zostawił, zachwycają wszystkich turystów oryginalnością, rozmachem, feerią barw. Sztandarowa Sagrada Familia to pocztówkowa wizytówka miasta i obowiązkowy punkt na turystycznej mapie. Warto jednak również wpaść do Parku Güell, który został w całości zaprojektowany przez Gaudiego dla prywatnego inwestora, przedsiębiorcy Eusebio Güella. Park miał być pierwotnie zamkniętym osiedlem dla bogatej burżuazji. W 1922 roku został wykupiony przez władze miasta i przekształcony w park. Każdemu, kto interesuje się architekturą, warto polecić również wizytę w dwóch słynnych kamienicach autorstwa Gaudiego. Mowa tu o Casa Batlló i Casa Milà. Aż dziw bierze, że to wspaniałe turystyczne miasto nad Morzem Śródziemnym nie miało do 1992 roku żadnej plaży. Zmieniło się to dopiero przed igrzyskami olimpijskimi, kiedy to znaczną część przemysłowego wybrzeża przekształcono w nowoczesną, sportowo-rekreacyjną dzielnicę. La Barceloneta to przykład, jak rewitalizować postindustrialne, podupadłe kwartały, by stały się jedną z wizytówek miasta. Oprócz nowoczesnych budynków, przestronnych deptaków, wzdłuż których co chwilę natykamy się na intrygujące rzeźby i instalacje, Barceloneta to również plaża. Długa, szeroka, oferująca wiele kolorowych barów i restauracji. Chociaż plaża jest sztuczna, to piasek, z którego ją usypano, pochodzi z morza. Dlatego do dziś można w nim znaleźć mnóstwo muszelek. Największym skarbem miasta są jednak jego mieszkańcy. To oni kreują niesamowitą atmosferę. Młodzi, starzy, dobrze wykształceni i ci nieco gorzej mają jedną wspólną cechę uwielbiają się bawić. Czynią to nie tylko w głośnych klubach, ale i w licznych parkach, na placach czy ulicach. Nie wiedzieć skąd, ktoś o zmierzchu przynosi gitarę, ktoś inny bębny i zaczyna się spontaniczna impreza pod gołym niebem. Warto więc zejść czasem z turystycznego, standardowego szlaku i pomyszkować gdzieś w zaułkach i małych placykach, stając się (przynajmniej na chwilę) barcelończykiem Taką sposobność stwarza nowa kampania Górnośląskiego Towarzystwa Finansowego, którą sygnalizujemy na str. 2 tego wydania Kuriera. Trzeba tylko dołączyć do akcji, a potem do woli zwiedzać Barcelonę z jej atrakcjami, do czego gorąco zachęcamy! 28 kurier gtf str. 13

14 inwestycje alternatywne S z t u k a k ł a m i e weronika aleksandra K o s m a l a Niektóre obrazy oszukują nas wyjątkowo podstępnie wydaje nam się, że widzimy na nich rzeczy, których nie ma, a same dzieła wyglądają przy tym tak, jakby nikomu specjalnie nawet nie zależało, żeby nas nabrać, bo i tak zawsze się to udaje. Zanim zwodnicze malarstwo stało się tak bezlitośnie skuteczne, trenowało optyczne sztuczki na oczach wiernych wielu wyznań i pokoleń. Wierni zbierać się mogli na przykład pod masywną kopułą jakiegoś renesansowego włoskiego kościoła, a wtedy, kiedy skierowali swój bezbronny wzrok w jedynym istotnym z reguły dla wszystkich wiernych kierunku, czekało ich misternie zaplanowane oszustwo. Wykalkulowana bardzo starannie perspektywa, w przestępczym duecie z niezwykle precyzyjnym wykończeniem, dawała warsztatom wykonującym kościelne freski prawdziwie szerokie pole do manipulacji czasami na sklepieniu wymalowane były sugerujące inną przestrzeń detale architektoniczne, a czasem nawet chmury albo zaglądający z jakiegoś niebiańskiego balkonu ludzie. kurier gtf 28 str. 14 Takie iluzjonistyczne zabiegi stosowano zresztą nie tylko w malarskiej dekoracji ścian i sufitów, ale także w wielu innych elementach bogatszego czy skromniejszego kościelnego wystroju. Trudno sobie mianowicie wyobrazić, żeby w wyposażeniu tradycyjnej europejskiej świątyni nie było ani jednej figury nawet przecież kiedy nie są eksponowane, towarzyszą sobie nawzajem w rozmaitych, przeznaczonych na ten cel składzikach. Różnej wielkości maryjne figury tworzą czasem na takich zapleczach układy całkowicie absurdalne, razem z Ukrzyżowanym, Pasterzem i Zmartwychwstałym, a nierzadko też w miłym otoczeniu braci mniejszych czekających cierpliwie na bożonarodzeniową szopkę. Chociaż w malowidłach oszukańcze triki stosowane były zdecy- dowanie częściej, w długą historię niektórych religijnych obrzędów wpisały się też tak efektowne praktyki, jak oblekanie Chrystusowych figur wyprawioną skórą, korzystanie z naturalnych włosów czy wydrążanie postaciom w głowach specjalnych pojemników na wodę, z których potencjalne łzy przedostawać się mogły maleńkimi kanalikami na polichromowane, uświęcone oblicza. Badaczom sztuki Victor Vasarely Kat-Tuz, akryl na płótnie, 191,8 x 192,1 cm. Sprzedany w maju w Nowym Jorku za 514 tys. USD (ok. 2 mln zł). dawnej dobrze znane są takie krucyfiksy, wykonywane i w Niemczech i w Ameryce Południowej, podobnie zresztą, jak pochodzące z różnych zakątków Madonny, których dyskretny płacz normowany bywał podobno ruchami ogona wpuszczonej do wnętrza zbiornika ryby. Poza miękkością skóry i wilgocią na jej powierzchni, rzeźbiarskie wizerunki odgrywać mogły też wzmacniające wiarę

15 inwestycje alternatywne ludu krótkie spektakle, jak na przykład pozorowanie zupełnie niemożliwej do usłyszenia mowy. Wykonaną najczęściej w drewnie figurę na krzyżu podwieszano wtedy stosunkowo wysoko nad rzędami ławek, żeby usadowieni w nich wierni nie mogli wyraźnie zobaczyć, w jaki sposób drewniane, sterowane zza ściany usta bezgłośnie się poruszają. Poza wysokością sklepień, maskaradzie sprzyjał też chłód średniowiecznego kościoła, bo wypuszczany przez dębowe wargi dym kadzidła maskował trochę sztywną mimikę ociosanej twarzy, przypominając jednocześnie widoczną przy niskiej temperaturze parę z ust. Chociaż na tak funkcjonalną rzeźbę sakralną ogólnie trudno byłoby sobie wyobrazić dzisiaj rynek, datowane na zupełnie inny okres złudzenia optyczne wymieniane są już od jakiegoś czasu wśród głównych trendów. Tym natomiast, co mogłoby połączyć średniowieczne warsztaty z autorami XX-wiecznych eksperymentów, jest wspólne wszystkim dążenie, żeby nadać sztuce ruch. Rozwiązania dla tego zadania zaczęto poszukiwać jednocześnie w bardzo wielu krajach i podobnie, jak w przypadku zwodniczych krucyfiksów efekty końcowe różniły się od siebie zaskakująco. W połowie lat pięćdziesiątych na wystawach pojawiały się już i pełne skomplikowanej maszynerii ruchome instalacje, i świetlne projekcje, i, wreszcie, wcale się nieporuszające, a tylko udające jakieś przemieszczania, optyczne obrazy. Chociaż spośród wszystkich rezultatów tych poszukiwań tradycyjne malarstwo nie było rozwiązaniem idealnym, okazało się jedyną formą, w jakiej prace z tego nurtu trafić mogły do rynkowego obiegu. Trudno byłoby sobie przecież wyobrazić regularnie pojawiającą się na aukcjach 400-metrową instalację z tak ogromnej ilości zwisających z sufitu półprzezroczystych rurek, żeby każdy chętny optycznych doznań mógł pomiędzy nimi swobodnie pobłądzić. Obrazy były więc z całego tego dorobku najmniej wymagające tak w ekspozycji, jak i w transporcie, nie posiadały też z reguły żadnych mechanicznych elementów, które mogłyby się przecież psuć. Płaszczyzny, zapełnione precyzyjnymi układami podstawowych figur, które złożone zostały w taki sposób, żeby jak najsprytniej oszukać nasze oko, natychmiast stały się przebojem. Z każdym spojrzeniem geometryczne kształty pozornie się oddalały i wybrzuszały, przecinające się cienkie linie zaczynały falować, a jaskrawe kolory wydawały się niezdrowo pulsujące. W nowej sztuce liczył się efekt wizualny, nie było miejsca na opowiadanie historii czy przekazywanie jakichś wrażeń była więc prosta w odbiorze i znakomicie wpisywała się w dekadę Golden Sixties, prosperity i nowoczesności, jeszcze zanim nastąpiły społeczno-gospodarcze wstrząsy końca lat 60. Do tej pory na aukcjach licytowane są zarówno prace Węgra Victora Vasarely ego, uważanego za głównego przedstawiciela nurtu, jak i twórców z różnych krajów, spośród których Polskę reprezentują chociażby Wojciech Fangor czy Julian Andrea del Pozzo, fresk na suficie Camera degli Sposi w Pałacu Książęcym w Mantui, XV w. Stańczak. W ubiegłym roku na całym świecie dzieło Vasarely ego sprzedano prawie 700 razy, w tym kilka zakupów odbyło się w Polsce, a od początku 2015 r. transakcji jest już 385, wynika z danych Artprice. Odrzucając z tego zestawienia mniej wartościowe grafiki, w 2014 r. wylicytowano 84 obrazy, a w tym już 52, głównie w USA. Stany Zjednoczone były też w okresie ostatnich 15 lat największym rynkiem dla malarstwa tworzącego tam Juliana Stańczaka, a pojawienie się obrazu Wojciecha Fangora w którymś z nowojorskich katalogów dawno przestało już emocjonować. Chociaż optyczne iluzje węgierskiego artysty wystawione były na lokalnych aukcjach dopiero kilka razy, ich ceny wynosiły zazwyczaj kilkaset tysięcy złotych. Podobnie kosztują prace Fangora, a przeciętne aukcyjne wyniki Stańczaka są niewiele niższe. Popularność nurtu, przekładając się bez wątpienia na sukces rynkowy, zaburzyła jednocześnie jego pierwotny charakter, na co zresztą zwrócił uwagę już w latach 60. Jerzy Nowosielski malarz, którego ikonowe figury zachowywały z reguły wystarczającą powagę, żeby nie udawać nawet, że się ruszają. Rynek na różne pulsujące i rozmyte kręgi jest więc bez wątpienia międzynarodowy, ale należy pamiętać, że na wysoką cenę sprzedaży liczyć możemy, tylko posiadając oryginalny, właściwie zachowany obraz. Stan techniczny w przypadku sztuki mającej wywoływać efekty optyczne jest wyjątkowo ważny, dlatego że wykonywane często bardzo cienkimi warstwami kompozycje mogą być zdecydowanie niełatwe w restauracji. Część ze zwodniczych obrazów powstawała na płótnie, ale sporo twórców wykorzystywało też różnego rodzaju płyty, których stan dobrze jest sprawdzić przed zakupem. Trzymając się idei artystów, uszkodzony op-artowy obraz wywoływać powinien właściwie lepszy efekt niż ten cały, dający tylko iluzję drgań, wypukłości czy ewentualnych krzywizn. Poza tym, że widzielibyśmy na nim jakiś ruch na niby, z pewnością mógłby też przez wiele lat dostarczać silnych złudzeń co do swojej wartości na rynku. 28 kurier gtf str. 15

16 GOŚĆ KURIERA Nie od razu stawiałam na muzykę P a w e ł Kawałek Jest jedną z wokalistek, których zawsze słucha się z przyjemnością. Mimo wahań, zaryzykowała, stawiając na tę jedną, muzyczną kartę i wygrała. Niedoszła księgowa. Renata Przemyk. kurier gtf 28 Dzieciństwo i młodość Renata Janina Maria Przemyk urodziła się 10 lutego 1966 roku w Bielsku-Białej. Jej talent objawił się bardzo wcześnie. Zresztą niespecjalnie się z nim ukrywała. Wszędzie było mnie pełno mówi szczerze. Byłam z gatunku tych dzieci, których nie trzeba było namawiać Powiedz wierszyk. Raczej proszono, żebym już dała spokój. Pochłaniałam ogromne ilości piosenek, wierszyków, powiedzonek i wszędzie się tym chwaliłam. Byłam dzieckiem pozbawionym tremy (śmiech). Przynajmniej na etapie przedszkolnym. Mimo artystycznego zacięcia, nie traktowała muzyki i śpiewu jako planu na życie. Rodzice od najmłodszych lat wpajali jej, że dobrze jest mieć konkretny zawód. Zapewne dlatego marzenia Renaty znacznie odbiegały od standardów marzeń wieku dziecięcego. Nie byłam nigdy dzieckiem, które z dezodorantem zamiast mikrofonu stawało przed lustrem, udając występ. Jako dziewczynka marzyłam, że będę miała zawód, który nie każe mi, tak jak moim rodzicom, wstawać skoro świt. Chciałam być wolna, mieć nielimitowany czas pracy, podróżować po świecie i mieszkać w lesie. Kiedyś chciałam być kierowcą takiej wielkiej, kolorowej ciężarówki jak na amerykańskich filmach, bo tak wyobrażałam sobie wolność. Czasy szkolne, tak dla niej, jak i dla większości młodych ludzi, nie należały do najłatwiejszych. Większa świadomość siebie i tego, co robi, w połączeniu z okresem dojrzewania sprawiła, że Renata stała się wycofana. Im więcej świadomości, tym więcej nieśmiałości mówi. Wspominając szkołę podstawo- wą dodaje: Wtedy od nowa rozpoczął się proces przełamywania lodów i barier w samej sobie. Pojawiła się cała masa kompleksów, które większość dziewczyn w tym wieku hoduje w sobie z powodzeniem. Dopiero jako nastolatka, powoli i na nowo zaczynałam moją przygodę z muzyką. Pierwsze instrumenty, zespoły rockowe, przeglądy regionalne. Do tej pory mam ręcznie malowany wazon nagrodę, którą wygraliśmy na przeglądzie w Andrychowie. Ulegając namowom rodziców i kierując się rozsądkiem, ukończyła liceum ekonomiczne, mimo iż wiedziała, że to zupełnie nie jej bajka. Miała zostać wykształconą księgową, tymczasem jej myśli krążyły wokół zupełnie innego tematu: Marzyły mi się studia artystyczne, humanistyczne. Taki wybór też nie spotkał się z aplauzem ze strony rodziny. Zwyciężył u mnie pęd do wiedzy, samodzielności i do tego, by realizować swoje marzenia. Nie od razu miała to być slawistyka. Bałam się, że gdy za pierwszym razem nie zdam, to ten rok będzie bardzo ciężki i nie wystarczy mi sił na ponowne startowanie. Wtedy można było składać dokumenty tylko na jedną uczelnię. Starałam się znaleźć kierunek, który spełni moje oczekiwania, a jednocześnie nie będzie kilkunastu kandydatów na miejsce. Było około 3,5. Brałam też pod uwagę psychologię, ale tam o każde miejsce rywalizowało z 9 czy 10 kandydatów. Na anglistyce czy polonistyce też miałabym marne szanse. Okazało się, że dobrze wybrałam. Te studia dały mi wiele satysfakcji. W rodzinie Przemyków nigdy wcześniej nie było tradycji muzycznych. Sama Renata mawia o sobie żartem, że tylko ona jedna jest czarną owcą, ryzykantką i marzycielką. Jak widać, ryzyko zaprocentowało. Przełom Był rok Od tego momentu rozpoczęło się pasmo sukcesów, które trwa do dziś. Wygrałam Studencki Festiwal Piosenki, potem był Kabareton, Jarocin... Rok później (1990) otrzymałam trzecią nagrodę Brązowy Mikrofon w Sopocie. W 1991 roku był Festiwal w Opolu i nagroda Karolinki za indywidualność, a rok 1992 jakby na deser, przyniósł mi Bursztynową Płytę (za indywidualność). Był to również rok kończenia moich studiów, które sobie nieco przedłużyłam, żeby pogodzić wszystko to, co się działo. To był moment na podjęcie decyzji. Zdobyte nagrody, dwie nagrane płyty i trzecia, która spotkała się ze świetnym przyjęciem jeszcze w trakcie pracy nad nią, przychylność ze strony publiczności i krytyki dopiero taka sytuacja przekonała mnie, żeby podjąć decyzję o uczynieniu z muzyki sposobu na życie. Żeby pasja stała się moją pracą. Pytana o to, co by zrobiła, gdyby z jakichkolwiek względów muzyka nie pojawiła się na pierwszym planie, odpowiada: Planowałam zostać tłumaczem z języka czeskiego. Bóg jeden wie, z jakim sukcesem. Ważne było, że mam nielimitowany czas pracy i zajmuję się literaturą. Pewnie byłoby gorzej, gdybym zamiast literatury pięknej jak to sobie wymarzyłam dostawała do tłumaczenia księgi medyczne (śmiech). Niemniej jestem bardzo zadowolona z takiego obrotu spraw. Gdy występowała z zespołami w czasie studiów, na listach przebojów królowały piosenki z jej debiutanckiej płyty str. 16

17 GOŚĆ KURIERA Ya Hozna. Okazuje się jednak, że sama zainteresowana nie miała pojęcia o tym, jak bardzo jej muzyka jest popularna i lubiana: Nie miałam świadomości, że tak jest. Nie miałam radia ani telewizora. Trzeba pamiętać, że nie były to czasy wszędobylskich mediów. Nawet nie w każdym domu był telewizor. Wcale nie dlatego, że ktoś chciał być eko i go nie kupował. Po prostu, nie każdego było na to stać. Nie było telefonów komórkowych, discmanów, walkmanów. Nie miałam nawet zwykłego magnetofonu w akademiku, więc informacje docierały do mnie z dużym opóźnieniem. W akademiku był jeden telefon na całe piętro. Moi rodzice z kolei nie mieli telefonu. Był jeden na klatce schodowej, na dziewięć mieszkań. Do sąsiada (właściciela Foto: Anna Powierża / Universal Music Polska telefonu) szło się głównie po to, żeby wezwać pogotowie. Żyliśmy w trochę innym świecie. Dopiero po jakimś czasie dotarło do mnie, że te utwory były tak popularne. Bardziej przeżywałam to, że są kolejne festiwale, zaproszenia, koncerty. Tam widziałam, że piosenki się podobają. I dodaje: Byłam zaskoczona, że te same piosenki podobają się tak samo na tak bardzo różnych festiwalach. Dorobek Renata Przemyk w ubiegłym roku świętowała jubileusz 25-lecia pracy estradowej. Na przestrzeni tych lat wydała dziewięć płyt autorskich, z których najnowszą jest Rzeźba dnia ( 2014). Najbardziej znane utwory to Babę zesłał Bóg, Protest Dance, Kochaj mnie jak wariat, Nie mam żalu, Bo jeśli tak ma być, Zero czy Odjazd. Choć do tej pory wielokrotnie zaskakiwała słuchaczy doborem brzmień lub duetami (m.in. z Kasią Nosowską ( Kochana ) i Fiolką Najdenowicz ( Filigrany i moriole ), na nowej płycie artystka prezentuje zupełnie inny, momentami bardzo taneczny klimat. Opisując swój najnowszy krążek, mówi: Płyta traktuje o tym, że każdy dzień, każdą chwilę, którą przeżywamy, możemy ukształtować. Mieć wpływ na to, jak będzie ona wyglądać i jak bardzo intensywnie będziemy ją przeżywać. To wszystko składa się na rzeźbę życia. Rzeźba dnia mówi o tym, że każdą chwilą należy się przejmować, doceniać jej wartość i znaczenie. Cieszyć się nią. To, jacy jesteśmy i co się z nami dzieje, jest tylko teraz. Właśnie wtedy żyjemy. To banał, ale żadna z tych chwil nigdy się nie powtórzy. Może wyglądać podobnie, jednak nigdy nie będzie taka sama. Nie ma sensu czekać z intensywnością życia do kiedyś tam, nawet jeśli wydaje się nam, że nic szczególnego się nie dzieje. Mówię to z własnego doświadczenia. Zawsze bardzo mocno parłam do przodu, patrzyłam w przyszłość. Często to, co działo się w danym momencie, składałam na ołtarzu tego, co ma się dopiero wydarzyć. Jakichś wielkich planów. Po czasie miałam wrażenie, że coś mnie omija. Zrozumiałam, że ważne są wszystkie osoby, które spotykamy, to, z jakim szacunkiem odnosimy się do samego siebie, czy szanujemy swoje pomysły, czy wierzymy w siebie i w swoją wartość Mogłabym mówić na ten temat jeszcze bardzo długo. Nie zawsze wszystko jest takie, jakim się wydaje na pierwszy rzut oka. Kiedy przyjrzymy się czemuś lub komuś (także sobie) bliżej, na pewno odnajdziemy również dobre strony. Sama należałam do osób, które oceniały dość kategorycznie i szybko. Wszystko było głównie czarne albo białe. Straciłam wiele z kolorów, które były pomiędzy tymi dwiema barwami i które można dostrzec, jeśli tylko potrafimy zatrzymać się na chwilę.... Oficjalna strona wokalistki: Autor zaczerpnął kilka cytatów z: 1. Radiostar.net: Gwiezdny weekend Radia Star. -weekendzie-radia-star/ 25 maja, Dziennik Łódzki: Nie mogłam zostać księgową. Wybrałam muzykę. artykul/ ,renata-przemyk-nie-moglam-zos tac-ksiegowa-wybralam-muzyke-wywiad,1,id,t,sa. html kurier gtf str. 17

18 FELIETON MARKA M A R K I M a r c i n Z a w a d a Dawno temu marka wyrobu identyfikowała się z jego wytwórcą. Czekoladę Wedel produkowała rodzinna firma, założona w Warszawie w połowie XIX w. przez Karola Wedla, potem podarowana synowi, Emilowi (stąd marka E. Wedel i słynne logo z charakterystycznym zawijasem). kurier gtf 28 Samochody Jaguar niegdyś produkowała spółka Jaguar, kosmetyki Old Spice spółka Old Spice. To już przeszłość. Marka Jaguar (a wraz z nią Land Rover) po parunastu latach pod rządami koncernu Ford przeszła w 2008 na własność ogromnej indyjskiej grupy Tata (przy okazji: marka popularnej u nas herbaty Tetley też należy do grupy Tata). Old Spice (i wiele innych marek kosmetyków) należy teraz do koncernu Procter&Gamble. W ciągu paru minionych dekad w światowej gospodarce nasiliły się procesy konsolidacyjne i globalizacyjne. To wręcz przenicowało tradycyjny obraz wyrobów rynkowych. Marka, dawniej rozumiana jako symbol ochronny towaru, znak firmowy czy fabryczny, sama stała się towarem. Markę można sprzedawać i kupować, marka może przechodzić z rąk do rąk, marka zupełnie oderwała się od pierwotnego producenta, ba czasem nawet, wskutek przekształceń własnościowych, stała się zaprzeczeniem swego oryginalnego charakteru. Jedną z najlepiej rozpoznawalnych marek czasów PRL był tygodnik Przekrój. Miał charakter społeczno-kulturalny, w latach ukazywał się w Krakowie (rekordowe jednorazowe nakłady przekraczały 700 tys. egzemplarzy!) i był przesycony niepowtarzalnym krakowskim stylem i klimatem. W latach PRL stanowił istotny czynnik kulturotwórczy, był dla Polaków oknem na świat. Po roku 2002 tytuł odkupywali różni pseudowydawcy, przenosili redakcję to do Warszawy, to na powrót do Krakowa, przerabiali styl tygodnika na swoją koniunkturalną modłę w absolutnej kontrze do tego, czym prawdziwy Przekrój zaskarbił sobie sympatię i wierność czytelników. Teraz po Przekroju zostały zgliszcza Znawcy rynku wyrobów cukierniczych mają swoje racje, gdy twierdzą, że Wedel to już nie to, co niegdyś Bo niegdyś E. Wedel to był najwyższy światowy standard, a teraz to poziom umiarkowany Pozostawmy na boku czasy sprzed ostatniej wojny, tamtego smaku wedlowskich czekolad nikt już nie pamięta. Zaś po wojnie E. Wedel został znacjonalizowany (1949) i nazwany 22 Lipca (a z czasem 22 Lipca, d. E. Wedel). W barchanowych czasach PRL te czekolady czy pomadki były symbolem wykwintu i przedmiotem westchnień, uchodziły za słodycze królewskiej rangi. W skład państwowej firmy 22 Lipca, d. E. Wedel, wchodziła główna fabryka przy Zamojskiego na warszawskiej Pradze, zakład Syrena (dawny Fuchs wyrób karmelków, dropsów itp.) na stołecznym Powiślu, zakład Milanówek (dawny Pomorski sławne krówki) i zbudowana w latach 70. fabryka pieczywa cukierniczego w Płońsku (m.in. Delicje). Transformacja ustrojowa przywróciła Wedlowi dawną nazwę, ale i otwarła rozdział burzenia dawnej pozycji zasłużonej firmy. Fabryki wchodzące w skład spółki akcyjnej Wedel w trakcie żywiołowej (dzikiej?) prywatyzacji przechodziły z rąk do rąk. Markę odkupili wpierw Amerykanie (Pepsico w 1991), by spółkę akcyjną podzielić na odrębne spółki Syrena (karmelki), Jedyna (czekolady), Delicje (pieczywo). Zakład w Milanówku zlikwidowano (ale nadal działa tam dawna firma Pomorski!), za to w Grodzisku Mazowieckim powstała fabryka przekąsek Frito Lay. W 1999 Pepsico sprzedało fabrykę czekolady Anglikom (Cadbury), Syrenę Finom (Leaf zakład zlikwidowano), Delicje Francuzom (Danone). W 2010 spółkę Cadbury kupili Amerykanie (Kraft Foods), ale wskutek interwencji Komisji Europejskiej (zarzut nadmiernej koncentracji) koncern z USA musiał pozbyć się fabryki czekolady; przejęli ją Japończycy (Lotte Group). Istna żonglerka Z ręki do ręki Jaguar Jaguarem, a w Polsce klasycznym przykładem metody podaj dalej jest Fabryka Samochodów Ciężarowych w Lublinie. Początki zakładu to 1938, gdy w ramach projektu COP ruszyła budowa fabryki na potrzeby licencyjnej produkcji Chevroleta. W latach były tam wytwarzane ciężarówki Lublin 51 (licencja GAZ), potem dostawcze Żuki i Lubliny 33, nawet transportery opancerzone SKOT. W latach 90. działała montownia Peugeotów 405, w 1995 FSC Lublin weszła w posiadanie Koreańczyków; spółka Daewoo Motor Polska upadła w W następnym roku infrastrukturę produkcyjną wydzierżawiła Andoria i wznowiła produkcję Lublinów i Honkerów z andrychowskimi silnikami 4C90. Po roku lubelską fabrykę odkupiła zarejestrowana w Anglii rosyjska spółka Intrall; jej polska filia zbankrutowała w Produkcję Honkerów i zmodernizowanych Lublinów pod marką DZT Pasagon przejęła w 2009 spółka DZT Tymińscy. Część fabryki objęła firma Pol-Mot Warfama, by montować tam auta z Chin. Dawna FSC Lublin to już relikt przeszłości str. 18

19 SŁOWNIK BIZNESOWY GTF Strefa euro i s i e d m i u k r a s n o l u d k ó w Letnie zamieszanie, związane ze stanem greckiej gospodarki, sprawiło, że jeden z nudniejszych tematów, jakim może się wydawać strefa euro, zaczął się w publicznym dialogu przewijać jako pełna fascynujących wymysłów baśń, którą politycy, z braku pomysłów na inne bajki, opowiadać mogliby równie dobrze dzieciom. Osłabienie w greckim sektorze finansowym dostarczyło przedstawicielom wszystkich ugrupowań kolejnego tematu do spierania się na wszystkich możliwych forach skoro jakiś kraj może ze strefy euro wystąpić, dobrze jest przecież podyskutować o tym, w jakich okolicznościach Polska mogłaby wspólną walutę wprowadzić. Problemem tego typu dialogów jest jednak za każdym razem fakt, że tak naprawdę nie ma się o co spierać, bo warunki wejścia do strefy euro zostały ustalone już dawno, a bracia Grimm, jak się okazuje, nie mieli w tym nawet udziału. O tym, czy będziemy mogli płacić na co dzień nie w złotym, a w euro, decyduje spełnienie przez naszą gospodarkę kilku istotnych warunków, które wspólnie określa się jako kryteria zbieżności, inaczej konwergencji. Pole do snucia baśniowej fabuły jest jednak niewielkie, bo poza warunkiem niezależności banku centralnego, kryteriów jest tylko pięć i, jak można się spodziewać, wszystkie dotyczą pieniędzy. Jednocześnie należy więc spełnić warunek związany z inflacją, długiem, deficytem, stopą procentową i z kursem walutowym. O tym natomiast, czy polska gospodarka te wymogi spełnia, też nie ma co zmyślać, dlatego że wartości wszystkich potrzebnych do oceny parametrów podawane są przez Ministerstwo Finansów co miesiąc, w dodatku przez internet. Kryterium stabilności cen, a więc to związane z inflacją, definiowane jest na zasadzie porównania z trzema członkowskimi krajami, w których tempo wzrostu cen jest najniższe. Mowa jednak nie o inflacji zmierzonej tylko dzisiaj, a o jej przeciętnej stopie z ostatnich 12 miesięcy, która nie może przekroczyć średniej dla wymienionych trzech krajów o więcej niż 1,5 punktu procentowego. W tym przypadku nad wynikiem nie trzeba się aż tak długo zastanawiać, bo w czerwcu Polska po raz kolejny znalazła się w grupie, która nazywana jest referencyjną czyli właśnie wśród tych trzech krajów, z którymi trzeba się porównywać, bo ich poziom cen jest najbardziej stabilny. Kryterium stopy procentowej to w dużym uproszczeniu prawie to samo, przy czym nie wartość inflacji jest tym razem mierzona, a średnia długoterminowa stopa procentowa. Podobieństwa tkwią natomiast w tym, że badana jest również wartość przeciętna dla poprzedzającego pomiar roku, a także w tym, że grupę referencyjną stanowią te same co w przypadku inflacji kraje. Przekroczenie nie może być z zasady większe niż o 2 punkty procentowe. Nie jest, bo nasza średnia długoterminowa stopa za ostatnich dwanaście miesięcy wyniosła 2,7 proc., czyli była niższa o 1,6 punktu procentowego od wartości referencyjnej. Kryterium fiskalne, jak określa się zbiorczo to związane z długiem i to dotyczące deficytu, też jest aktualnie wypełnione, chociaż przez jakiś czas krążyło wokół niego niepokojące pojęcie tak zwanej procedury nadmiernego deficytu. W połowie czerwca tajemnicza procedura została jednak wobec Polski zakończona, a tym samym nadmierny deficyt zredukowany został o rok wcześniej, niż było to rekomendowane. W ubiegłym roku deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych wyniósł 3,2 proc. PKB, a zgodnie z wymaganiami, nie mógł przekroczyć 3 proc. Ministerstwo podaje za to, że wartość wynikała z kosztu wdrożenia systemowej reformy poziom można było więc policzyć ponownie i po korekcie wyniósł dokładnie tyle, ile mógł bezkarnie wynosić, czyli 2,8 proc. Dług sektora podsumowany został za to na niewiele ponad 50 proc. PKB, co oznacza, że instytucje rządowe i samorządowe, jak podaje się w definicji, są zadłużone znacznie poniżej wartości referencyjnej, która wynosi 60 proc. Kryterium, które natomiast nie jest wypełnione, odnosi się do kursu złotego, a właściwie do tego, jak kurs złotego zachowuje się względem kursu euro. Poza tym, że w lipcu zwiększyła się oczekiwana zmienność naszego kursu, Wężem walutowym potocznie nazywa się mechanizm ERM II polega on na tym, że kurs krajowy odchylać się może od kursu centralnego euro maksymalnie o 15 proc. w dół i w górę. Lucas Cranach Starszy, Adam i Ewa, olej na desce, 1528 r. kryterium nie jest spełnione przede wszystkim dlatego, że Polska nie uczestniczy w tzw. mechanizmie ERM II. Nudno brzmiące określenie można trochę ubarwić, dlatego że przez definicję systemu przewija się wąż walutowy, czyli maksymalny zakres, w jakim kurs danego kraju może wahać się w stosunku do kursu centralnego euro. Możliwe odchylenia wynoszą +/- 15 proc., a waluta państwa kandydującego do strefy nie może się z tego tunelu wydostać przez okres co najmniej dwóch lat. Warto też zaznaczyć, że podobnie jak w przypadku pozostałych kryteriów konwergencji, również warunek kursu walutowego zakłada ocenę trwałości osiągniętego poziomu. Żeby unijna waluta mogła być w danym kraju bezpiecznie wprowadzona, wymagania muszą być spełnione nie tylko w momencie badań, ale też w najbliższej przyszłości, co świadczyć ma o ogólnej stabilności gospodarki. Skoro więc wygląda na to, że o reszcie kryteriów nie trzeba już wymyślać żadnych niby-analitycznych historii, jako samotny bohater baśni pozostaje tylko złoty. Jeśli dołączy do niego w tej opowieści euro, stworzą nawet parę walutową, chociaż jeszcze przed unijnymi traktatami wiadomo było, że kiedy narracja zawęża się do jakiejś pary i węża, finał rzeczywiście może przynieść wstrząsy w skali makro. (WAK) 28 kurier gtf str. 19

20 JESTEŚMY ODPOWIEDZIALNYM KREDYTODAWCĄ! TF BANK AB Kredyty gotówkowe minimum formalności szybka decyzja kredytowa raty malejące bez poręczycieli możliwość łączenia dochodów 20 tys. na 5 lat >>>>>>