Job Box. Przewodnik kariery zawodowej w oparciu o kompetencje dla młodzieży o pochodzeniu migracyjnym. Wersja dla doradcy zawodowego

Transkrypt

1 Job Box Przewodnik kariery zawodowej w oparciu o kompetencje dla młodzieży o pochodzeniu migracyjnym Wersja dla doradcy zawodowego Innsbruck, marzec 2007 Niniejszy projekt jest współfinansowany przez Komisję Europejską. Niniejsza publikacja odzwierciedla wyłącznie opinie autora a Komisja nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek wykorzystanie zawartego w niniejszej publikacji materiału.

2 Realizacja Hafelekar Unternehmensberatung Schober GmbH Bozner Platz Innsbruck Tel.: +43/512/ Fax: +43/512/ office@hafelekar.at www: Przygotowany przez Mag. a Dr. in Eva Fleischer Współpraca Dr. in Silvia Exenberger Mag. Ali Ister Dr. Martin Maier Dr. Paul Schober Mag. a Elisabeth Wille

3 JAK KORZYSTAĆ Z JOB BOX JAKO DORADCA 5 Wstęp do przewodnika dla doradcy 5 Do kogo jest skierowany Job Box? 5 Jaki jest kontekst Job Box? 5 Jak jest zbudowany Job Box? 7 O doradztwie zawodowym - organizacja 15 Ile czasu trzeba poświęcić na Job Box? 16 Jakie kompetencje są potrzebne do pracy z Job Box? 16 Co jeszcze jest potrzebne? 17 CZĘŚĆ 1 OKREŚLAM SWOJE MOCNE STRONY Przyglądam się mojemu życiu Moje życie Nakreślenie etapów mojego życia Miejsca, w których się uczyłem Moje języki Moje mocne strony i zainteresowania Uważam siebie za Jak widzą mnie inni Co mogę robić 59 CZĘŚĆ 2 OKREŚLENIE CELÓW ZAWODOWYCH Moje życzenia i cele Diagram drzewko mój osobisty rozwój Jak, gdzie i z kim chcę pracować? Moje preferowane warunki pracy Moje preferowane zawody i moje atuty Dalsze kroki do zdobycia pracy Moje konkretne cele zawodowe Moje dalsze kroki Arkusz W przyszłość i z powrotem Linia czasu Góra Mapa skarbów 95 CZĘŚĆ 3 MOJE APLIKACJE Wskazówki dotyczące aplikowania Mój życiorys 100

4 3.2.1 CV (życiorys) chronologiczne Życiorys europejski (Europass CV) Mój list(y) motywacyjny(e) Rozmowa kwalifikacyjna Moja dokumentacja wysłanych aplikacji 108 MÓJ ZBIÓR DOKUMENTÓW 110 Moje projekty w szkole 111 Moje świadectwa szkolne oraz karty wyników 114 Zaświadczenie 118 Mój dokumenty urzędowe 119 ZAŁĄCZNIK GDZIE UZYSKAM INFORMACJE I POMOC? 119 Przydatne adresy 120 BIBLIOGRAFIA 128

5 Working with the Job Box Jak korzystać z Job Box jako doradca Wstęp do przewodnika dla doradcy Po części przedstawiającej ogólne informacje na temat wymagań dotyczących stosowania Job Box (grupa docelowa, organizacja pracy, plan generalny, itp.) znajduje się część poświęcona poszczególnym tematom oraz odpowiadającym im arkuszom. Wszystkie tematy i zadania zostały omówione w zakresie: ich celów ich roli w kontekście głównego planu Każdy etap pracy opiera się na poprzednim i korzysta z jego wyników. Rola każdego z zadań w ogólnym modelu została opisana osobno dla poszczególnych zadań. konkretne instrukcje do ćwiczeń (materiały, limit czasowy, organizacja) Do kogo jest skierowany Job Box? Job Box jest skierowany do młodych ludzi w wieku lat, którzy mają na swoim koncie doświadczenia migracyjne i którzy nie są włączeni w rynek pracy. Ponieważ pojęcia migrant oraz doświadczenie migracyjne są stosowane niejednolicie, a rozróżnienie między młodymi posiadającymi i nieposiadającymi obywatelstwa polskiego nie wystarcza, odwołujemy się do Wskaźnika migracji wypracowanego przez wydział ds. młodzieży (deutsches Jugendinstitut). Według tego wskaźnika, młody człowiek ma na swoim koncie doświadczenie migracyjne, jeśli spełnia przynajmniej jeden z poniższych warunków: nie ma obywatelstwa polskiego nie urodził/a się w Polsce nie jest rodzimym użytkownikiem języka polskiego jego/jej ojciec i/lub matka nie urodzili się w Polsce (Gaupp 2005, 6) Jaki jest kontekst Job Box? Job Box opiera się na poniższych założeniach: został stworzony specjalnie dla młodych ludzi, jest oparty na zasadzie równości płci, tzn. bierze pod uwagę różnice między płciami bez utrwalania stereotypów płciowych, jest zorientowany na zasoby i kompetencje, koncentruje się na zajęciach przynoszących rzeczywiste dochody, bierze pod uwagę aspekty międzykulturowe (por. rozdział 3 Podręcznika). Pozostałe założenia wynikają z teoretycznych ram szczegółowo opisanych w rozdziale 5.5 podręcznika i zostały zrealizowane w następujący sposób: Ukierunkowanie biograficzne pozwala na zrozumienie podstawowego kierunku rozwoju zawodowego, wartości przewodnich oraz motywów postępowania (biografia jako wprowadzenie do poradnictwa zawodowego, np. przy pomocy arkusza Moje życie ). 5 / 128

6 Working with the Job Box Do życia osobistego nawiązuje się w sposób całościowy, zakładając, że sposób spędzania wolnego czasu, doświadczenia migracyjne czy istotne wydarzenia z życia osobistego mają swoje znaczenie. Wszystkie te elementy wchodzą w skład pracy nad własnym życiorysem, w której stosuje się holistyczne podejście do doświadczeń zawodowych (np. przy zastosowaniu arkuszy Moje życie, Miejsca, w których się uczę ). Bezpośrednie nawiązanie do doświadczeń migracyjnych na wszystkich etapach pracy. Ewentualne różnice kulturowe odnoszące się do systemów wartości (decyzje zawodowe podejmowane są przez rodzinę w porównaniu do tego, że każdy decyduje za siebie nie biorąc pod uwagę zdania członków rodziny) mogą być rozwiązane poprzez udział rodziców w najważniejszych fazach doradztwa zawodowego (np. na początku i w fazie realizacji). Doświadczenia migracyjne są w sposób świadomy traktowane i omawiane jako potencjalne źródło atutów, np. znajomości języków czy kompetencji międzykulturowych. Pobudzenie u młodzieży odpowiedzialności i zdolności do autorefleksji (inspiracja) poprzez fazy aktywnej pracy oraz odpowiednie narzędzia jak arkusze zawierające kolejne kroki. Szczególny nacisk kładzie się na własną analizę oraz samodzielną rekonstrukcję własnej (zawodowej) biografii. To młody człowiek ma zatem możliwość interpretacji własnego obrazu, elementy takie jak sposób postrzegania przez inne osoby nie są przedstawiane jako obiektywne prawdy o uczestniku, lecz stają się punktem wyjścia dla zastanowieniem się nad samym sobą (np. poprzez arkusze Uważam siebie za, Jak widzą mnie inni ). Stworzenie przestrzeni osobistej poprzez organizację wymagającą dobrowolnego uczestnictwa ze strony młodych ludzi i dowolnie ustaloną przez doradcę. Indywidualne doradztwo zawodowe powinno również zapewnić atmosferę wolną od strachu. Struktura Job Box odpowiada procedurom orientacji zawodowej: o Zebranie informacji o atutach i zainteresowaniach młodego człowieka, o Udokumentowanie tych atutów, o Określenie aspiracji zawodowych oraz korzystnych warunków pracy, o Równoważenie atutów z wymaganiami zawodowymi, o Planowanie realizacji, o Proces wcielenia w życie. 6 / 128

7 Working with the Job Box Job Box jest częścią wielopoziomowego procesu. Por. wykres: ocena wstępna potrzeba: informacja ocena pogłębiona potrzeba: doradztwo potrzeba: mentoring książeczka 4 kroki do znalezienia pracy Job Box zarządzanie przypadkiem cel: Integration włączenie w in szkolenia Ausbildung lub oder pracę Arbeit soziale integracja Integration społeczna W modelowej sytuacji każdy młody człowiek przechodzi przez etap krótkiej oceny wstępnej. Młodzi ludzie, którzy potrzebują wyłącznie informacji, otrzymują książeczkę 4 kroki do znalezienia pracy i zostają skierowani do odpowiedniej agencji pośrednictwa pracy. Ocena pogłębiona ma za zadanie ustalenie, czy pozostali uczestnicy potrzebują wsparcia w zakresie doradztwa zawodowego czy mentoringu. Uczestnicy, u których ocena wstępna i pogłębiona wykazała potrzebę dalszego doradztwa, zwłaszcza w zakresie orientacji zawodowej i wyboru zatrudnienia, stanowią grupę docelową dla Job Box. Uczestnicy, którzy przede wszystkim wymagają pomocy społecznej, powinni jak najszybciej otrzymać pomoc w rozwiązaniu problemów społecznych zanim będzie możliwe świadczenie doradztwa zawodowego. W praktyce może się również okazać, że niektóre młode osoby będą zgłaszały się z już jasno określonymi problemami (np. pomoc przy składaniu aplikacji). Może wystąpić tak silna potrzeba doradztwa zawodowego, że uczestnik zacznie korzystać z Job Box właśnie z tej pozycji. Jak jest zbudowany Job Box? Istnieją dwie wersje Job Box: Wersja dla młodzieży: Wersja ta ma służyć młodym ludziom jako osobisty zeszyt ćwiczeń, gdzie mogą znaleźć standardowe arkusze oraz specjalnie dla nich sformułowane instrukcje. Arkusze nie mają być wyjmowane z zeszytu ćwiczeń, który powinien stanowić dla młodych ludzi portfolio zawierające dokumenty aplikacyjne i dokumenty niezwiązane z procesem doradztwa zawodowego. 7 / 128

8 Working with the Job Box Wersja dla doradcy: Wersja ta zawiera szczegółowe wyjaśnienia dotyczące poszczególnych tematów i zadań. Ponadto każdy rozdział zawiera wiele metod selekcji i konsolidacji, które mogą być stosowane w zależności od sytuacji. Ta różnorodność metodologiczna służy wytworzeniu prawidłowych reakcji oraz zapewnia zrozumienie specyficznych dla danej kultury kwestii kulturowych czy płciowych. Instrukcje, arkusze i przykłady zostały pogrupowane w zeszycie ćwiczeń według trzech głównych tematów. Uzupełnieniem dla tych materiałów jest starter, zbiór dokumentów oraz aneks. Poszczególne elementy zostaną opisane szczegółowo poniżej. Wyjaśnienie / starter Zanim młody człowiek zdecyduje się na pracę z Job Box, powinien zostać poinformowany o strukturze i zawartości Job Box podczas rozmowy wstępnej (opcjonalnie z udziałem rodziców). Po podjęciu decyzji młody człowiek przejmuje Job Box poprzez spersonalizowaną stronę tytułową, dane kontaktowe doradcy oraz instrukcje. Część 1 Określam swoje mocne strony Ten zbiór tematów stanowi najobszerniejszą część Job Box, która w zorganizowany sposób, przy pomocy serii arkuszy, rzuca nowe światło na wcześniejsze doświadczenia edukacyjne oraz atuty, które z nich wynikają. Część 2 Określenie celów zawodowych Ta część dotyczy orientacji zawodowej w węższym znaczeniu, gdzie omawiane są ulubione zawody oraz odpowiadające im konkretne, realistyczne kroki prowadzące do ich osiągnięcia. Część 3 Moje aplikacje Ta część dotyczy rzeczywistych aplikacji młodego człowieka. Znajdują się tu wskazówki dotyczące składania aplikacji, przykłady i instrukcje dotyczące pisania listów motywacyjnych i CV, a także arkusze służące do przygotowania i zarządzania aplikacjami. Mój zbiór dokumentów To miejsce nie tylko na świadectwa szkolne, referencje i inne dokumenty oficjalne (np. formularze rejestracyjne, itp.) związane ze składanymi aplikacjami, ale również dowody osiągnięć w szkole, w czasie wolnym i obszary działalności w zakresie wolontariatu, które świadczą o tych atutach kandydata, które nie są uwzględniane w zwykłych świadectwach. Załącznik: Gdzie uzyskam informacje i pomoc? Aneks ten podaje przydatne adresy oraz linki do stron, na których młodzi ludzie będą mogli bezpośrednio zaznaczyć instytucje, do których zostaną skierowani np. na testy zainteresowań. Modelowa procedura W modelowych warunkach doradcy razem z młodymi ludźmi przechodzą przez kolejne tematy zgodnie z kolejnością przedstawioną w tabeli. Następnie zostają opisane cele i treści indywidualnych spotkań konsultacyjnych, jak również pozostałych faz aktywnej pracy. Każdy opis spotkania zawiera propozycję konsultacji z wyszczególnionymi kilkoma kolejnymi krokami. W praktyce często może się okazać, że jedna jednostka tematyczna doradztwa zawodowego wymagać będzie kilku spotkań. 8 / 128

9 Praca z Job Box Zarys procesu i zawartości arkuszy Temat Organizacja Treść Arkusze / ćwiczenia Wyjaśnienie / starter (wersja dla młodzieży) Rozmowa wstępna (opcjonalnie z udziałem rodziców) Ocena (bez udziału rodziców) Udzielenie informacji dotyczących kontraktu proceduralnego Arkusz dla rodziców w językach: niemieckim, angielskim, tureckim, bośniackim/chorwackim/serbskim Portfolio handoutów Temat 1 Określam swoje mocne strony Część 2 Określenie celów zawodowych Spotkanie 1 Faza aktywnej pracy 1 Spotkanie 2 Faza aktywnej pracy 2 Spotkanie 3 Przyglądam się mojemu życiu Miejsca, w których się uczę Moje języki Moje atuty i zainteresowania Moje umiejętności Moje ulubione zawody Zdobycie informacji o zawodach Doradztwo zawodowe w państwowej agencji pracy, biurze informacji zawodowej Dalsze kroki do zdobycia pracy Moje życie Nakreślanie (rysowanie) etapów życia Czego nauczyłem/am się w szkole Czego nauczyłem się w czasie szkoleń zawodowych oraz w czasie dalszej edukacji Czego nauczyłem się z doświadczeń zawodowych Czego nauczyłem/am się w czasie wolnym Czego nauczyłem/am się żyjąc w różnych kulturach Rozmowy w miejscu pracy 1 Rozmowy w miejscu pracy 2 Uważam siebie za Jak widzą mnie inni Kwestionariusz + testy (zewnętrzne, internetowe) Moje mocne strony Profil moich mocnych stron Diagram Drzewko Moje preferowane zawody Moje preferowane warunki pracy Moje preferowane zawody i moje atuty Moje konkretne cele zawodowe Dalsze kroki W przyszłość i z powrotem Linia czasu Zbierz dokumenty 9 / 128

10 Praca z Job Box Góra Część 3 Moje aplikacje Rozmowa z rodzicami (opcjonalnie) Spotkanie 4 Informacje Zapewnienie zasobów Wskazówki dotyczące aplikacji Moje aplikacje Moje CV Rozmowa o pracę Moja dokumentacja aplikacji Mapa skarbów Moje następne kroki (w celu zdobycia informacji) Mapa skarbów Tekst informacyjny Przykład CV Przykład listu motywacyjnego Rozmowa kwalifikacyjna Dokumentacja aplikacji Wykorzystaj zebrane dokumenty 10 / 128

11 Praca z Job Box Rozmowa wstępna Decyzja dotycząca udziału w Job Box w teorii powinna być podjęta po fazie oceny (ocena pogłębiona), ale w praktyce może zapaść już podczas rozmowy wstępnej z pominięciem fazy oceny. Celem rozmowy jest dostarczenie informacji na temat treści i struktury Job Box, a także wypracowanie umowy dotyczącej doradztwa zawodowego po dokładnym wyjaśnieniu warunków korzystania z niego. Młody człowiek otrzymuje następnie portfolio (wersja dla młodzieży) i wypełnia razem z doradcą stronę tytułową, jak również stronę zawierającą dane kontaktowe. Job Box jako specyficzne narzędzie Po wypełnieniu strony z danymi kontraktowymi, doradca i młody człowiek mogą przejść do arkusza O sobie (por. CD-ROM) Celem tworzenia tego profilu jest poznanie specyficznej natury Job Box, który umożliwia kreatywne stosowanie dzięki zindywidualizowanej strukturze. Cały proces ma na celu wyjaśnienie struktury Job Box oraz pokazanie młodzieży jego wartości. Wstępna rozmowa z rodzicami Opcjonalnie rozmowa wstępna może odbywać się przy udziale rodziców. Podstawowym celem jest tu udzielenie rodzicom informacji oraz zapewnienie ich wsparcia dla procesu doradczego. Można tu wykorzystać arkusz dla rodziców (w językach: niemieckim, angielskim, tureckim, bośniackim/chorwackim/serbskim) (por. CD-ROM). Doradztwo zawodowe - rozmowa 1 W tej części dokonywana jest analiza następujących obszarów: Moje życie Miejsca, w których się uczę Moje języki Moje mocne strony i zainteresowania Cel Rozmowa ta dotyczy biografii młodego człowieka i nie ogranicza się wyłącznie do doświadczeń związanych z edukacją oraz pracą zawodową, ale powinna nakreślić całościowy obraz dotychczasowego życia uczestnika. Biografia Arkusz Moje życie dotyczy takich obszarów życia jak rodzina, migracja, miejsce zamieszkania, szkoła/edukacja, praca, czas wolny/zainteresowania, ważne wydarzenia, jak również osobiste doświadczenia z poszczególnych etapów życia. Można się tu odwołać do skali życia uczestnika, o ile została już nakreślona w fazie oceny zaawansowanej. Metoda Nakreślanie (rysowanie) etapów życia, która podkreśla kreatywny, a nie językowy aspekt zadania, może również zostać wykorzystana w tej części. Dokumentowanie doświadczeń edukacyjnych Arkusze Miejsca, w których się uczę stanowią kontynuację zapisu doświadczeń rozpoczętego w arkuszu Moje życie i rzucają nowe światło na zawarte w nim doświadczenia edukacyjne, wyróżniając poszczególne obszary życia. Dane zebrane już w fazie oceny pogłębionej (np. etapy edukacji) mogą tu być ponownie wykorzystane. Ta część Job Box nie dotyczy jednak wyłącznie doświadczeń edukacyjnych czy zawodowych, ale także życia w różnych kulturach jako źródła doświadczeń. Młodego człowieka powinno się nakłaniać do zdobycia potwierdzenia udziału w różnych rodzajach działalności (np. wolontariat, pełnione funkcje, projekty realizowane w szkole), jeśli dokumenty takie nie istnieją. Formularze, które mogą zostać wykorzystane w tym celu, znajdują się w zbiorze dokumentów. Co więcej, dostępne dokumenty powinny być umieszczane w tym zbiorze w kolejności chronologicznej w ramach prac przygotowawczych do składania aplikacji. 11 / 128

12 Praca z Job Box Kompetencje językowe Kolejnym krokiem jest dokładne przyjrzenie się kompetencjom językowym uczestnika. Podstawową sprawą jest tu zmiana sposobu patrzenia na te kompetencje - z podkreślania ułomności ( Jak słaba jest Twoja znajomość polskiego? ) na skupienie na umiejętnościach ( Które języki znasz i jak dobrze? Czy Twoje doświadczenia migracyjne nauczyły Cię rozumieć, mówić lub pisać w językach, których nigdy nie uczyłeś/aś się w szkole i które przez to nie są uwzględnione w świadectwach szkolnych? ). Kolejnym składnikiem jest podział kompetencji językowych na czytanie, mówienie i pisanie według wytycznych Unii Europejskiej w celu podkreślenia w tych kompetencjach różnic, które nie są udokumentowane poprzez oceny szkolne. Samodzielna ocena własnych mocnych stron Ta część ma za zadanie opisanie nabytych umiejętności i atutów związanych z różnymi rodzajami kompetencji (osobistymi, metodycznymi, społecznymi, technicznymi, międzykulturowymi), naukę łączenia terminów takich jak poczucie odpowiedzialności z konkretnymi działaniami, a następnie ocenę atutów uczestnika. Może to zostać osiągnięte przy użyciu szczegółowego kwestionariusza, który uczestnik wypełnia razem z doradcą. Faza aktywnej pracy 1 Faza ta wymaga następujących narzędzi: Moje atuty: Jak widzą mnie inni Kwestionariusze + testy (zewnętrzne, internetowe) Cel Sposób patrzenia na siebie samego/samą jest tu zestawiony ze sposobem, w jaki inne osoby odbierają uczestnika, co ma pozwolić na dokonanie realistycznej samooceny. Kwestionariusze Krótkie kwestionariusze zostały stworzone w celu zdobycia informacji na temat tego, w jaki sposób inni ludzie odbierają uczestnika, i powinny zostać rozdane wśród jego/jej bliskich znajomych (por. CD-ROM). Przynajmniej dwa kwestionariusze powinny zostać wypełnione przez rodziców lub inne ważne osoby (nauczyciele, do których mają zaufanie, inni krewni, przyjaciele, pracodawcy). To powinno dostarczyć informacji zwrotnej na temat oceny ich atutów. Otwarte pytanie Co szczególnie w Tobie cenię zostało świadomie sformułowane w ten właśnie sposób, aby ukierunkować wypełniającego na mocne strony młodego człowieka. Testy W tej fazie uczestnicy biorą udział w testach atutów i zainteresowań, dostępnych bezpłatnie w Internecie (linki na CD-ROM) lub w odpowiednich instytucjach (np. Urząd Pracy). Testy te powinny przyczynić się do dalszego rozszerzania perspektywy u uczestnika. Doradztwo zawodowe - rozmowa 2 Rozmowa ta wymaga użycia następujących arkuszy: Profil moich mocnych stron Moje preferowane zawody Moje preferowane warunki pracy Moje preferowane zawody i moje atuty 12 / 128

13 Praca z Job Box Cel Samoocena i ocena zewnętrzna razem dają ogólny obraz uczestnika, na bazie którego uczestnicy określają swoje aspiracje zawodowe. Drzewo mojego rozwoju osobistego Arkusz Diagram Drzewko ma za zadanie połączenie wartości, atutów, zainteresowań i celów. Ponieważ wartości są ważnym czynnikiem przy podejmowaniu decyzji zawodowych, ta część zapewnia możliwość podjęcia tego tematu i wprowadzenia aspektów kulturowych i płciowych. Zestawienie moich atutów Zestawienie to jest opracowywane na podstawie wyników testów i kwestionariuszy poprzez wprowadzenie ich do arkusza Moje mocne strony. Najważniejsze atuty w poszczególnych kategoriach są filtrowane przy pomocy doradcy i zapisywane w arkuszu Profil moich mocnych stron. W ten sposób wyodrębnione atuty mają być następnie włączone do CV. Odpowiedni wzór CV zawierający poszczególne kategorie znajduje się w Części 3 Moje aplikacje. Ulubione zawody i najlepsze warunki pracy Wartości mogą być ważnym czynnikiem przy podejmowaniu decyzji dotyczących zatrudnienia, dlatego uczestnicy zastanawiają się nad nimi przy użyciu arkusza Diagram Drzewko Na podstawie swoich atutów młody człowiek buduje koncepcję swojego wymarzonego zawodu i alternatyw w stosunku do niego przy użyciu pytań Moje preferowane zawody. Następne pytanie koncentruje się na warunkach pracy. Odpowiada mu arkusz Moje preferowane warunki pracy, który dotyczy takich kwestii jak spodziewane wynagrodzenie i sposób zatrudnienia, ale również spraw związanych z kulturą pochodzenia, np. wartościami związanymi z ubraniem i pożywieniem. Następny krok to porównanie wymagań związanych z wymarzoną pracą z posiadanymi atutami oraz odpowiednie wypracowanie kroków w kierunku realizacji planów lub alternatyw do niego. Określanie wymagań może stanowić część doradztwa zawodowego lub aktywnej pracy w fazie aktywnej pracy 2. Faza aktywnej pracy 2 Faza ta składa się z: Zdobycie informacji o zawodach Doradztwo zawodowe w państwowej agencji pracy, biurze informacji zawodowej, Cel Uczestnicy stykają się z rzeczywistością swoich wymarzonych zawodów, z wymaganymi przez nie umiejętnościami i oceniają, w jakim stopniu są w stanie spełnić te wymagania. Poznają również zasoby internetowe oraz centra, w których można szukać informacji. Zdobycie informacji o zawodach i doradztwo zawodowe Uczestnicy dowiadują się o wymaganiach stawianych pracownikom w ich wymarzonych zawodach korzystając z Internetu oraz z pomocy odpowiednich instytucji, w których można uzyskać porady zawodowe dotyczące szkoleń oraz wymagań. To zadanie stanowi przygotowanie do korzystania z arkusza Moje preferowane zawody i moje atuty. Oczywiście informacje te mogą również być znalezione w Internecie przy pomocy doradcy. 13 / 128

14 Praca z Job Box Doradztwo zawodowe - rozmowa 3 Podczas tej rozmowy omawiane są następujące arkusze: Moje preferowane zawody i moje atuty Moje konkretne cele zawodowe Moje następne kroki o Dalsze kroki o W przyszłość i z powrotem o Lini czasu o Góra o Eko-mapa o Mapa skarbów Cel Wyniki poszukiwań i doradztwa zawodowego zostają poddane ocenie. W zależności od jej rezultatu, uczestnicy wypracowują konkretne cele i środki do ich osiągnięcia albo rozpoczynają poszukiwanie alternatywnych zawodów wartych zainteresowania. Porównaj wymagania zawodowe z własnymi atutami Arkusz Moje preferowane zawody i moje atuty służy do pogrupowania wymagań zawodowych według klucza wymaganych atutów i porównania ich z posiadanymi przez uczestnika atutami. W zależności od wyników, można albo zacząć planować zdobycie wymarzonej pracy, albo rozpocząć pracę nad określeniem alternatyw zawodowych, które mogą wymagać powtórzenia fazy zbierania informacji. Sformułuj konkretne cele wypracowanie kolejnych kroków W części Moje konkretne cele zawodowe uczestnicy mają za zadanie konkretne sformułowanie własnych celów we współpracy z doradcą, co ma stanowić przygotowanie do wykonania następnych kroków. Ten pośredni etap ma na celu zapewnienie bardziej realistycznego planowania oraz pomoc w dostosowaniu aspiracji do rzeczywiście możliwych do osiągnięcia celów. Do planowania kolejnych kroków służy kilka arkuszy i metod, różniących się między sobą strukturą lub zorientowanym na różne doświadczenia podejściem. Metody takie jak Eko-mapa czy Mapa skarbów zasługują na specjalną uwagę. Obie służą do znajdowania zasobów i wyjątkowo wspierających osób, które mogą okazać się pomocne przy realizacji celów zawodowych. W przypadku, kiedy Eko-mapa została już wykorzystana w fazie oceny zaawansowanej, możliwa jest kontynuacja pracy przy użyciu Mapy skarbów używając jako fazy pośredniej arkusza Znajdowanie zasobów. Rozmowa z rodzicami Cel Rodzice uczestników są włączeni w prace, aby mogli zostać poinformowani o celach zawodowych ich dzieci i aby mogli udzielić im odpowiedniego wsparcia. Podczas tej (nieobowiązkowej) rozmowy, rodzice zostają poinformowani o dotychczas osiągniętych wynikach oraz o planowanych kolejnych krokach. Istnieje również możliwość rozciągnięcia i uzupełnienia Mapy skarbów wspólnie z rodzicami, jeśli uczestnicy chcę włączyć do niej krewnych i zasoby ich rodziców. Doradztwo zawodowe - rozmowa 4 Materiały, z których można korzystać podczas tej rozmowy, to: Materiały przeznaczone do samodzielnej nauki Przykładowy list motywacyjny Przykładowe CV 14 / 128

15 Praca z Job Box Instrukcja wypełniania Europass CV Arkusz Dokumentacja wysłanych aplikacji Arkusz Rozmowa kwalifikacyjna Cel Ta część jest poświęcona wszystkim najważniejszym kwestiom związanym z aplikacjami. Przede wszystkim, uczestnikom udzielane są informacje na temat składania aplikacji, np. w jaki sposób i gdzie mogą ubiegać się o pracę, gdzie dostępne są miejsca pracy. Informacje te są zawarte w materiałach przeznaczonych do samodzielnej nauki, ale można z nich korzystać również podczas rozmowy dotyczącej aplikacji na etapie rozmowy doradztwa zawodowego. Ta część zawiera również konkretne instrukcje dotyczące tworzenia CV oraz listów motywacyjnych, jak również pomocniczy arkusz Dokumentacja wysłanych aplikacji (który ma na celu pomoc w śledzeniu losów aplikacji uczestników). Arkusz Rozmowa kwalifikacyjna służy do przygotowania do rzeczywistej rozmowy kwalifikacyjnej i może być wypełniony wspólnie przez doradcę i uczestnika, lub wykorzystany jako role play. O doradztwie zawodowym - organizacja Indywidualne doradztwo zawodowe Job Box został stworzony dla celów świadczenia indywidualnego doradztwa zawodowego młodym ludziom. Doradztwo odbywa się na przestrzeni kilku tygodni. Istnieje również możliwość (a w przypadku niektórych części procesu - zalecenie) samodzielnego wykonywania przez uczestników prac domowych oraz wyszukiwania informacji. Wyniki są następnie omawiane z doradcą. Możliwość organizacji grupowej Niektóre zadania mogą również być wykonywane w grupie kilku-kilkunastu uczestników. Należy jednak pamiętać o udzieleniu uczestnikom profesjonalnej informacji zwrotnej dotyczącej wyników pracy. Włączenie ważnych osób udział rodziców Niektóre części procesu pozwalają również na rozszerzenie relacji młody człowiek doradca poprzez włączenie rodziców i innych ważnych dla uczestnika osób. Jest to możliwe podczas rozmowy wstępnej lub po określeniu kolejnych kroków. Kwestie sensowności i atrakcyjności takiego rozwiązania powinny zostać omówione z uczestnikiem. Udział rodziców może być warunkiem wstępnym, jaki musi być spełniony, jeżeli uczestnik (szczególnie jeżeli jest to dziewczyna) ma w ogóle wziąć udział w procesie doradczym; może się też okazać, że włączenie do procesu rodziny ułatwia realizację kolejnych kroków. Umiejętności językowe Doradztwo zawodowe zakłada, że uczestnicy znają język polaki w stopniu podstawowym, ze względu na fakt, że celem procesu jest włączenie ich w rynek pracy w Polsce, gdzie znajomość języka polskiego jest warunkiem koniecznym do znalezienia pracy. Oznacza to, że listy motywacyjne oraz CV powinny być napisane w języku polskim. Ponieważ jednak niektóre tematy poruszane w procesie doradztwa zawodowego dotyczą kwestii osobistych, wskazane wydawać się może doradztwo w języku ojczystym uczestnika idealni dla tego zadania byliby doradcy, którzy sami mają na koncie doświadczenie migracyjne. Może to mieć największe znaczenie w czasie rozmów z rodzicami ze względu na fakt, że ich kompetencje językowe często odbiegają od tych prezentowanych przez ich dzieci. 15 / 128

16 Praca z Job Box Doradztwo zawodowe w rodzimym języku uczestnika może być również czynnikiem budującym zaufanie. Arkusz dla rodziców, dostępny w języku niemieckim, tureckim, bośniackim/serbskim/chorwackim oraz angielskim, może również służyć jako źródło informacji dla rodziców. Dobrowolny udział i odpowiedzialność Ponieważ Job Box w znacznej mierze wymaga refleksji oraz gotowości do przemyślenia własnego życia, aspiracji osobistych i przeszłości, kluczowym czynnikiem zapewniającym sukces doradztwa zawodowego jest dobrowolny udział. To młodzi ludzie są ekspertami w kwestii własnego życia, a więc powinni czuć się odpowiedzialni za swoje plany zawodowe. Job Box oraz doradztwo zawodowe mają wspierać ich w rozwijaniu tych aspiracji i wizji oraz w określeniu ich atutów i umiejętności. Modelowy uczestnik powinien przy pomocy Job Box nauczyć się rozwijać u siebie zorientowany na kompetencje sposób patrzenia na samego siebie. Odpowiedzialność oznacza również, że uczestnicy otrzymują Job Box w formie portfolio, które mogą zabrać ze sobą do domu i które przynoszą na każde kolejne spotkanie. Wszystkie wypełnione arkusze znajdują się w portfolio i należą do uczestnika. Jeżeli wykorzystywane były metody zorientowane na doświadczenie, warte polecenia jest wykonanie zdjęć wyników i plakatów oraz dostarczenie uczestnikom ich kopii. Zbiór dokumentów, zawierający wszystkie dokumenty dotyczące przeszłości zawodowej uczestnika, podkreśla cel tworzenia osobistego portfolio. Ile czasu trzeba poświęcić na Job Box? Kompletny Job Box to proces doradztwa zawodowego, składający się z kilku spotkań, na które trzeba poświęcić około 6 10 godzin. Dodatkowy czas jest potrzebny na wykonanie zadań z cyklu aktywna praca. Do tego można dodać dwa krótkie spotkania z rodzicami lub innymi ważnymi osobami w początkowej lub końcowej fazie procesu w celu zakotwiczenia wyników doradztwa w sieci powiązań rodzinnych. Istnieje jednak możliwość wykorzystania jedynie niektórych części Job Box, co wymagać będzie odpowiednio mniej czasu. Ponadto, czas poświęcony na Job Box zależy od: kompetencji językowych uczestników (wymagających większego lub mniejszego zakresu tłumaczeń oraz wyjaśnień) doświadczeń życiowych (im mniej doświadczeń posiada uczestnik, tym mniej kompetencji może rozwinąć) umiejętności samodzielnej pracy (w zależności od tej stopnia wykształcenia umiejętności więcej lub mniej zadań może być wykonanych samodzielnie) Jakie kompetencje są potrzebne do pracy z Job Box? Potrzebujemy doradców, którzy odbyli już podstawowy kurs w zakresie doradztwa zawodowego. Ponadto, pożądanym atutem będzie doświadczenie w pracy z migrantami lub własne przemyślane doświadczenie migracyjne, badania stereotypów dotyczących płci, podstawowa wiedza w zakresie zarządzania pracą i szkoleniami, wiedza o możliwościach zawodowych oraz metodach szkoleń na terenie Polski, jak również zorientowanie na zasoby i kompetencje. Idealny doradca ma również doświadczenie w stosowaniu metod podsumowywania kompetencji zdobyte podczas seminarium lub zaawansowanego szkolenia. 16 / 128

17 Praca z Job Box Co jeszcze jest potrzebne? Wymogi strukturalne Aby efektywnie stosować Job Box, potrzebne jest również spełnienie wymogów strukturalnych. Z jednej strony dotyczą one odpowiednich instytucji chcących korzystać z Job Box; z drugiej związane są ze środowiskiem społecznym od struktury społecznej po sytuację na rynku pracy. Na poziomie instytucjonalnym znaczenie mają następujące kwestie: W jakim stopniu instytucje są gotowe i zdolne do nawiązywania kontaktu z młodymi ludźmi i oferowania im dokładnie takiej pomocy, jakiej potrzebują (np. poprzez dogodne godziny otwarcia, PR, strukturę personelu, dostępność)? Parametry społeczne Jeśli chodzi o środowisko społeczne, potrzebna jest dobra sieć powiązań między instytucjami, przekazywanie wyczulonej na kwestie kulturowe wiedzy oraz umiejętności docenienia kompetencji międzykulturowych. Część 1 Określam swoje mocne strony 17 / 128

18 Część 1 Określam swoje mocne strony Część 1 Określam swoje mocne strony Cel Młodzi ludzie określają swoje mocne strony począwszy od swojego życiorysu. W ten sposób uświadamiają sobie, jakie istnieją możliwości uczenia się poza szkołą i niezależnie od wykształcenia zawodowego. Szczególną uwagę przywiązuje się do doświadczeń związanych z migracją jako źródła mocnych stron. Porównanie ze sposobem, w jaki młodzi ludzie postrzegani są przez innych, pomaga im dojść do bardziej realistycznego wyobrażenia o swoich mocnych i słabych stronach. Zakres zastosowania Job Box Rozwój etapów życia, podzielonych według kategorii (rodzina, migracja, wykształcenie, zawód, czas wolny), reprezentuje pracę przygotowującą do stworzenia CV. Doświadczenia osobiste, które zostały wypracowane w ramach przeglądu życiorysu, stwarzają czynniki łączące się z przemyśleniami na temat mocnych stron. Dzięki uświadomieniu sobie, jakie ma się mocne strony, wybór zawodu również będzie dokonany w sposób bardziej świadomy. Rozwinięte mocne strony stanowią podstawę CV oraz listu motywacyjnego. Pytanie dotyczące udowodnienia mocnych stron motywuje do zbierania certyfikatów oraz potwierdzeń, do porządkowania ich oraz tworzenia zbioru dokumentów. Pomoce Arkusz Moje życie Ćwiczenie Nakreślanie (rysowanie) etapów mojego życia Arkusz Czego nauczyłem się w szkole Arkusz Czego nauczyłem się w czasie szkoleń zawodowych oraz w czasie dalszej edukacji Arkusz Czego nauczyłem się z doświadczeń zawodowych Arkusz Czego nauczyłem się w czasie wolnym Arkusz Czego nauczyłem/am się żyjąc w różnych kulturach Zestawienie aktów mowy w pracy 1 Zestawienie aktów mowy w pracy 2 Kwestionariusz Uważam siebie za Kwestionariusz Jak widzą mnie inni Arkusz Moje mocne strony Arkusz Profil moich mocnych stron Zadanie / przebieg 1. Młodzież tworzy plakat bądź rysunek, który przedstawia najważniejsze doświadczenia osobiste. Ustanawia związek emocjonalny z różnymi etapami swojego życia. 2. Czynności z kilku dziedzin życia (szkoła, szkolenie zawodowe, zawód, czas wolny, migracja) wymienione są w porządku chronologicznym i przypisane są do mocnych stron, jakie zostały wykształcone. 3. Umiejętności językowe są oceniane w zróżnicowany sposób (słuchanie, czytanie, udział w rozmowie, spójność wypowiedzi, pisanie). 4. Młodzież wypełnia wraz z doradcami kwestionariusz, dotyczący postrzegania siebie samych. 5. Młodzi ludzie zdobywają informacje na temat tego, jak postrzegani są przez innych poprzez skrócone kwestionariusze, testy internetowe bądź testy w instytucjach oferujących informacje na temat pracy (publiczne służby zatrudnienia, agencje pośrednictwa pracy, urzędy pracy). 6. Młodzież zbiera wyniki kwestionariuszy wraz z doradcami i tworzy profil swoich mocnych stron. 18 / 128

19 Część 1 Określam swoje mocne strony 1.1 Przyglądam się mojemu życiu Życie składa się z wielu drobnych monet, a ten, kto wie, jak je zbierać, dorobi się (J. Anoith) Cel Niniejszy rozdział stanowi wstęp do procesu doradztwa zawodowego przez podejście od strony życiorysu. Wraz z młodym człowiekiem będziecie przyglądać się poprzednim etapom życia. Wydarzenia w życiu rodzinnym, zmiana miejsca zamieszkania, szkoły, do których chodził klient, szkolenia zawodowe oraz doświadczenia to wszystko będziecie omawiać razem z młodzieżą. To, co jest ważne, to spojrzenie skoncentrowane na zaradności i kompetencji, czyli nie tylko spojrzenie na to, co się nie udało, ale na pozytywne aspekty ujawniające się w trudnych sytuacjach. Dlatego też trudne wydarzenia w życiu bądź błędne decyzje muszą być postrzegane i akceptowane jako prawdziwe i ważne, ale pytanie należy zmienić na następujące: Czego mogłeś się dzięki temu nauczyć, co pomogło ci poradzić sobie z tymi trudnościami?. Tworzenie listy strategii radzenia sobie z trudnościami jako sugestii dla kompetencji, okazują się pomocne w określaniu umiejętności takich, jak na przykład możliwość radzenia sobie ze stresem bądź elastyczność. Ponadto okazało się ono również pomocne przy planowaniu kolejnych kroków mających na celu odkrycie pomocnych umiejętności, które mają doprowadzić do osiągnięcia celu zawodowego. Co za tym idzie, trudne sytuacje, z którymi młody człowiek sobie poradził oraz strategie, które okazały się pomocne, należy zapamiętać. Zakres zastosowania Job Box W związku z tym, że te zadania są ukierunkowane na życiorys, pomagają one odkryć ważne etapy oraz zdarzenia w życiu młodych ludzi. Te osobiste doświadczenia tworzą podstawę służącą do określenia mocnych stron młodych ludzi, co stanowi kolejny krok. Ponadto notatki te są pomocne przy tworzeniu CV, na przykład zgodnie z chronologicznym spisem etapów edukacji oraz doświadczeń zawodowych. Pomoce Arkusz Moje życie Ćwiczenie Nakreślanie (rysowanie) etapów mojego życia Zadanie / przebieg Młodzież tworzy plakat bądź rysunek, który przedstawia najważniejsze doświadczenia osobiste. Ustanawia związek emocjonalny z różnymi etapami swojego życia. Plakat Moje życie jest odpowiedni dla młodych ludzi z podstawowymi umiejętnościami językowymi, ponieważ doświadczenia osobiste / etapy życia muszą zostać nazwane. Jednakże nazywanie może zostać również dokonane najpierw w języku ojczystym młodego człowieka, a potem, w ramach analizy, można dokonać tłumaczenia. Ćwiczenie Nakreślanie etapów mojego życia proponuje podejście, które jest mniej ustrukturyzowane, a jego stworzenie wymaga mniejszej kompetencji językowej. 19 / 128

20 Część 1 Określam swoje mocne strony Moje życie Cel Celem tej części jest chronologiczna wizualizacja poszczególnych opowieści młodzieży. Zakres zastosowania Job Box Graficzna prezentacja dni szkolnych oraz okresu edukacji i czynności zawodowych, służy jako praca wstępna mająca na celu stworzenie CV oraz wyłapanie zainteresowań oraz umiejętności. Widoczna staje się korelacja pomiędzy zdarzeniami UWAGA! Najedzie to należy stosować bardzo ostrożnie z młodzieżą uchodźczą, która potencjalnie ma za sobą trudne/traumatyczne doświadczenia. Pomoce Papier pakowy, tablice typu flipchart (co najmniej A3), markery, ewentualnie fotografie Zadanie / przebieg Ścieżka życia jest tworzona razem z młodym człowiekiem. Jednakże młodzież może też stworzyć plakat samodzielnie w ramach przydzielonego jej zadania, a potem objaśni doradcy, co na nim widnieje w czasie późniejszego spotkania. Młodzi ludzie mogą używać różnych kolorów i mogą również dołączyć zdjęcia oraz rysunki. Preferowany format (plakat, tablica typu flipchart, co najmniej A3, ewentualnie rozszerzenie zakresu instrukcji). Oznaczenie wydarzeń linią pionową. Oznaczenie okresów linią poziomą linie umiejscawiane są pod odpowiednimi polami oznaczającymi wiek i lata. Ważne jest dokładne oznaczenie w celu uniknięcia nieprawidłowej interpretacji luki (na przykład pomiędzy pojedynczymi umowami o pracę) powinny tak naprawdę przedstawiać luki odpowiadające bezrobociu. Fakty, które nie są dokładnie znane, powinny być oznaczane znakiem zapytania i umiejscowione tam, gdzie powinny się znaleźć. Przerywana linia pozioma bądź pionowa oznacza, że zdarzenie nie zostało jeszcze zakończone. W najniższym rzędzie (jak się czułem), młody człowiek powinien narysować krzywą, która mniej więcej określi, jak się wtedy czuł. Co idzie w parze z następującymi dziedzinami? o Rodzina: narodziny rodzeństwa bądź dzieci, śmierć członków rodziny, rozwód, małżeństwo, własny związek o Migracja: główne pytania: Kiedy przyjechałeś do Polski? Kiedy uzyskałeś obywatelstwo polskie/ status uchodźcy/ status pozwalający zamieszkać w Polsce na dłużej? Kiedy do Polski przyjechali ludzie, którzy są dla ciebie ważni, albo kiedy opuścili Polskę? o Miejsce zamieszkania: miejsca zamieszkania, z kim, zmiany miejsca zamieszkania o Szkoła / Wykształcenie: nazwy szkół o Zawód: działalność, nawet drobne prace, takie jak opiekowanie się dziećmi bądź pomoc komuś 20 / 128

21 Część 1 Określam swoje mocne strony o Czas wolny / Zainteresowania: Co lubiłem robić w wolnym czasie? Sport, hobby, lecz również dobrowolne działania o Ważne wydarzenia: Ważne wydarzenia, które nie pasują do żadnej innej kategorii, jak na przykład poważne choroby, udary, problemy z prawem, długi. Ocena Odpowiedź na poniższe pytania będzie pomocna przy interpretacji: W czasie dyskusji o wynikach, pytania czego nauczyłem się w poszczególnych okresach życia, co mi się podobało, co/kto pomagał mi wybrnąć z trudnych sytuacji powinny stać na pierwszym miejscu obok ogólnego rozumienia. Które zdarzenie z danej dziedziny wpływa na inną dziedzinę (np. dziedzina rodzina śmierć matki i równoczesne pojawienie się depresji, przypisane do dziedziny zdrowie )? Patrząc na życiorys klienta, czy pojawia się tam sytuacja podobna do obecnej i w jaki sposób poradzono sobie z nią? Oraz: w jaki sposób obecna sytuacja różni się od tej z przeszłości? Czy istnieją jakieś luki w życiorysie, tzn. zdarzenia, które nie miały miejsca (np. brak związków)? Co nadal pozostaje takie samo mimo, że wszystko działo się równocześnie w innych aspektach życiorysu (np. ciągłość nauki pomimo dramatycznych wydarzeń w rodzinie)? Por. Pantucek 2005, Concin / 128

22 Część 1 Określam swoje mocne strony Arkusz Moje życie Życie Wiek Rok Rodzina Migracja Miejsce zamieszkania Szkoła / Wykształcenie Zawód Czas wolny / zainteresowania Ważne wydarzenia Jak się wtedy czułem? / 128

23 Część 1 Określam swoje mocne strony Przykładowy arkusz Moje życie Życie Wiek Rok Babcia zmarła 93 Urodziła się siostra A. 93 Rodzina Urodziła się siostra B. 97 Migracja Urodzony w Ankarze Turcja Kraków Miejsce Ankara z babcią Kraków Kraków zamieszkania Szkoła /... podst. szkoła Gimnazjum Szkoła techniczna Kurs z UP Wykształcenie Zawód Krótki staż próbny Staż Czas wolny / gra w piłkę nożną, odwiedzanie przyjaciół, wychodzenie z przyjaciółmi Zainteresowania Ważne wydarzenia Śmierć babci Utrata tureckich przyjaciół Niepowodzenie w szkole Złe oceny Jak się wtedy czułem? + 23 / 128

24 Część 1 Określam swoje mocne strony Nakreślenie etapów mojego życia Cel Celem niniejszej części jest poszerzanie perspektyw; w tym wypadku poprzez ćwiczenie powinno się dojść do podejścia osobistego, którego siłą napędową jest w większym stopniu doświadczenie niż w przypadku ćwiczenia Moje życie ; twarde fakty zostaną opracowane następnym razem. Zakres zastosowania Job Box Graficzne przedstawienie życiorysu służy jako praca wstępna mająca na celu doprowadzenie do stworzenia CV oraz identyfikacji mocnych stron i kompetencji Uwidaczniają się emocjonalne oceny oraz spójność Pomoce Karton bądź papier, rozmiar 0, trochę akwareli bądź mieszadeł do farb w celu zmieszania kolorów, pędzel, szmatka Zadanie / przebieg Proszę narysować całe swoje życie (swój życiorys) na kartce papieru, używając innego koloru do przedstawienia każdego etapu życia. Wybór kolorów należy od was. Pomoc Można zasymulować poszczególne etapy (0 4 lata, 5 7 lat, 8 10 lat, lat, lat, lat, lat). Te etapy to tylko propozycja; każda osoba może mieć inne ważne etapy w życiu (migracja z Wietnamu do Polski w wieku 13 lat). Ocena Patrząc na pojedyncze etapy życia: jakie kolory, kształty, ile przestrzeni zajmują, gdzie są rozmieszczone Patrząc na punkty przecięcia: rodzaj linii granicznych (płynne, wyraźne kontury, długość linii granicznych); wydarzenia na liniach granicznych Ogólny obraz: jaskrawe kolory, struktury, ogólny wygląd Streszczenie Nazwij trzy rzeczy, które chciałbyś zabrać w przyszłość; nazwij trzy rzeczy, które chciałbyś pozostawić za sobą (Raabe 2004, 70-71). 24 / 128

25 Część 1 Określam swoje mocne strony 1.2 Miejsca, w których się uczyłem Cel Celem tego rozdziału jest odkrycie, w których miejscach oraz przy jakich okazjach młodzież zdobywała określone umiejętności. Ważnym aspektem jest tu uświadomienie sobie, że nauka odbywa się nie tylko w szkole, lecz także w dowolnym innym miejscu. Nie jest to rzeczą oczywistą, stąd też niezbędna jest pomoc ze strony doradców zadających konkretne pytania bądź podających konkretne przykłady. Gdzie młodzi ludzie mogą nauczyć się czegoś nowego? W szkole, w czasie szkolenia zawodowego lub w dalszym procesie edukacji (staż bądź kurs); w pracy, nawet jeśli było się zatrudnionym tylko przez krótki okres (praktyki, praca czasowa); w czasie wolnym (zainteresowania, hobby) albo w domu (gdy pomaga się w pracach domowych); dzięki życiu w dwóch lub więcej kręgach kulturowych. Przykłady zdobywania doświadczenia: opieka nad rodzeństwem wyrabia poczucie odpowiedzialności; gdy się coś tłumaczy, należy uważnie słuchać i dodatkowo doskonale znać oba języki; jakaś konkretna rola we wspólnocie religijnej bądź klubie oznacza wykonywanie pewnych zadań oraz stwarza możliwości nauki; podobnie sprawa ma się z hobby, takim jak na przykład gra w piłkę nożną albo na komputerze. Zakres zastosowania Job Box Wypełnienie poniższych arkuszy pomaga stworzyć CV, ponieważ wszystkie konieczne fakty będą wypisane chronologicznie i trzeba je będzie jedynie skopiować. Dzięki wymienieniu wszystkich dziedzin życia, młodzi ludzie uświadomią sobie kompetencje, które zostały nabyte nieświadomie. Dyskusja o doświadczeniach związanych z nauką reprezentuje pracę wstępną mającą na celu doprowadzić do zastanowienia się nad własnymi mocnymi stronami. Pomoce Dla każdego miejsca nauki będzie stworzony oddzielny arkusz, tak więc razem będzie pięć arkuszy: Czego nauczyłem się w szkole Czego nauczyłem się w czasie szkoleń zawodowych oraz w czasie dalszej edukacji Czego nauczyłem się z doświadczeń zawodowych Czego nauczyłem się w wolnym czasie Czego nauczyłem się żyjąc w różnych kulturach Zadanie / przebieg Te arkusze można w całości wypełnić razem z młodzieżą, albo tylko częściowo z młodzieżą. W drugim przypadku młodzież powinna wypełnić pozostałą część arkusza w domu i omówić na następnym spotkaniu. Jeśli istnieje podejrzenie, że na arkuszu nie ma wystarczająco dużo miejsca, należy go skopiować. Na stronie 33 można zobaczyć, jak wygląda wypełniony 25 / 128

26 Część 1 Określam swoje mocne strony arkusz. Wskazówka: nie należy wymieniać tylko tych umiejętności, w których jest się bardzo dobrym, lecz wszystkie; wybór oraz ranking będzie dokonany później. Biorąc pod uwagę miejsca nauki w szkole, szkolenia zawodowe oraz dalszą edukację i zawód, należy dowiedzieć się, czy odpowiednie dowody (certyfikaty, potwierdzenie odbycia stażu, referencje na temat praktyk, itp.) istnieją i czy motywują młodych ludzi do uwzględnienia takich dowodów w części 4 oraz uzupełnienia ich, jeśli istnieje taka konieczność. O ile łatwo jest wyrazić swoje doświadczenia związane z nauką w szkole, w czasie szkolenia zawodowego, dalszej nauki bądź w pracy, to mówienie o swoich mocnych stronach przy okazji dyskusji o czasie wolnym oraz migracji, nie jest czymś typowym. A zatem poniżej znajdują się wskazówki odnośnie obu tych tematów. Rozszerzanie listy miejsc nauki: czas wolny Często trudno jest postrzegać czynności wykonywane w czasie wolnym jako naukę. Pytania typu: co robisz w weekend opisz jak zwykle mija ci weekend mogą być tu pomocne. Ponadto na poniższym wykresie znajduje się przegląd czynności niezwiązanych z nauką bądź pracą W celu dotarcia do informacji dotyczących doświadczeń związanych z nauką, można zadawać pytania typu czego potrzebujesz, by wykonać te czynności. Na przykład, gotowanie wymaga dobrego wyczucia czasu oraz kreatywności w przygotowywaniu potraw; sklejanie modeli samolotów wymaga dokładności, zręczności, wyczucia przestrzeni oraz cierpliwości. 26 / 128

27 Część 1 Określam swoje mocne strony - gotowanie - zmiana miejsca zamieszkania Charakterystyczne - pranie - radzenie sobie z chorobą doświadczenia - szycie - radzenie sobie z kryzysem osobiste Gospodarstwo - wyszywanie domowe - robienie na drutach - samoświadomość - sprzątanie - czytanie - wiedza ogólna Rozwój osobisty - organizacja - Internet - organizacja wydarzeń - wykłady - opieka nad zwierzętami - zarządzanie rozkładem zajęć - np. zbieranie znaczków Hobby - np. szycie - asygnowanie funduszy na konkretne cele - przelewy pieniężne - sprawy fiskalne - własnymi - sprawy ubezpieczenia Pieniądze, władze Wykształcenie - opieka nad - rodzeństwem społecznego dzieci dziećmi - opiekunka - sprawy mieszkaniowe - opieka nad do dzieci - kontakt z władzami grupami dzieci - tłumaczenia w kontaktach - opieka nad chorymi dziećmi z władzami - wizyty u lekarza - umowy sprzedaży, - pomoc w nauce najmu Co robię poza szkołą i pracą? - rozwiązywanie konfliktów - wspieranie w momentach kryzysowych - organizacja kontaktów, wolnego czasu - prace leśne - uprawa roślin Ogród, przyroda - planowanie - asystent ogrodów - funkcje -przewodniczący - kasjer uprawianie Praca ochotnicza - organizator sportu - odpowiedzialny - przewodzenie za... grupie młodzieży - sport praca w klubie sportowym Sport - pomoc ratownictwo - - organizacja gaszenie pożarów zadań - muzyka - dziedziny - grupa polityczna - partia - naprawy w domu - wspólnota religijna - serwis naprawa samochodu, roweru - związek zawodowy - serwis urządzeń technicznych naprawy Prace manualne, - hobby - zakup komputera instalacja obsługa technika - grupa działania - stawianie budynku - remont domu - osoby starsze - osoby chore Opieka, pomoc sąsiedzka - osoby niepełnosprawne - sąsiedzi, przyjaciele 27 / 128

28 Część 1 Określam swoje mocne strony Rozszerzanie listy miejsc nauki: życie w dwóch kręgach kulturowych Gdy bierze się pod uwagę życie w dwóch lub więcej kręgach kulturowych, ważnym aspektem jest nie tylko to, że młodzi ludzie opuścili swój kraj, by na stałe osiedlić się w innym. W tym momencie sensownym jest podniesienie kwestii tego, co tak właściwie znaczy migracja, życie w dwóch lub więcej kręgach kulturowych. Nie chodzi tylko o to, by przyjmować tożsamość młodzieży jako stałą, lecz by zrozumieć różne tożsamości kulturowe oraz ocenić ich zróżnicowanie. Ważne jest ciągłe nakierowywanie rozmowy w stronę pozytywnych doświadczeń związanych z nauką. W tym kontekście często trudno jest odpowiedzieć na pytanie czego nauczyłem się w czasie, gdy mieszkałem w ramach kilku kręgów kulturowych z dwóch powodów: po pierwsze, migracja, która miała miejsce w przeszłości, często jest postrzegana jako defekt bądź brak zarówno w dyskusji publicznej, jak i w życiu codziennym, a nie jako coś, co kojarzy się pozytywnie. Po drugie, odpowiednie wzorce zachowań oraz kompetencje są oczywiste i przez to trudniej zauważalne. Zanim pomyśli się o mocnych stronach, czasami pomocnym jest zastanowienie się nad różnicami pomiędzy kulturami. Wtedy może okazać się rzeczą oczywistą, że kultury różnią się nie tylko pomiędzy poszczególnymi krajami, ale również pomiędzy regionami i/lub warstwami społecznymi. Poniższa tabela pokazuje zestawienie mocnych stron, jakie mogą wyniknąć z faktu, że ktoś w przeszłości migrował. Kompetencja międzykulturowa Kompetencje Tożsamość kulturowa Tożsamość międzykulturowa Tolerancja wobec dwuznaczności Wskaźniki ogólne (= cechy identyfikujące) - Rozpoznawanie własnych działań, sposobu myślenia oraz odczuwania we własnych historycznych, społecznych, politycznych oraz kulturowych korzeniach; - reprezentowanie kulturowych norm, wartości oraz przyzwyczajeń własnego kraju; - udział w życiu publicznym i kulturalnym; - wypracowanie wartości kulturalnych charakterystycznych dla danego kraju z wyczucia kultury. - asymilowanie innych narodowych norm, wartości, przyzwyczajeń, zwyczajów oraz mody; - przyjęcie ponadnarodowego stanowiska w związku ze współżyciem/współistnieniem różnych narodowości - rozumienie zjawisk oraz stanu rzeczy zglobalizowanego świata oraz wyciąganie wniosków dla siebie i swojej (zróżnicowanej) kultury; - wykazywanie się bardzo dobrym wyczuciem właściwego postępowania w znanych sobie kontekstach kulturowych - akceptacja przeciwnych lecz pełnoprawnych stanowisk (antynomia); - znoszenie rozbieżności własnych stanowisk i doświadczeń; - wyrobienie odporności na stres, gdy ma się do czynienia z dziedzinami, w których dominuje silny, międzykulturowy konflikt. 28 / 128