TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA ŚWIERKÓW W ZAGROŻONYCH DRZEWOSTANACH O RÓŻNYM STATUSIE OCHRONNYM
|
|
- Józef Jabłoński
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PROBLEMY ZAGOSPODAROWANIA ZIEM GÓRSKICH Zeszyt 55 PAN, Komitet Zagospodarowania Ziem Górskich 2008 PL ISSN STANISŁAW NIEMTUR, ELŻBIETA CHOMICZ TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA ŚWIERKÓW W ZAGROŻONYCH DRZEWOSTANACH O RÓŻNYM STATUSIE OCHRONNYM W pracy przedstawiono wyniki badań nad występowaniem zgnilizny odziomkowej świerków w zagrożonych drzewostanach Beskidu Śląskiego oraz w dwóch rezerwatach ścisłych ( Madohora w Beskidzie Małym oraz Wantule w Tatrzańskim PN). Badania prowadzono przy pomocy tomografu komputerowego PICUS SONIC. Stwierdzono dużą podatność drzewostanów świerkowych objętych ochroną ścisłą na występowanie zgnilizny odziomkowej, pomimo dużego prawdopodobieństwa ich naturalnego pochodzenia. Znaczny udział świerków ze zgnilizną odziomkową stwierdzono również w drzewostanie z dużym udziałem buka. Czynnikiem decydującym o stopniu infekcji był wiek badanych drzewostanów świerkowych. Otrzymane z badań wyniki wskazują, na konieczność stopniowego eliminowania świerka z miejsc o dużym zagrożeniu przez patogeny grzybowe oraz obniżania wieku rębności w drzewostanach gospodarczych. Słowa kluczowe: świerk pospolity, zgnilizna odziomkowa, tomografia komputerowa, Beskidy, Tatry. Key words: Norway spruce, red rot, computer tomography, Beskids Mts., Tatra Mts. I. WSTĘP W krajobrazie gór, gdzie świerk jest uważany za stały jego element, obumarłe drzewostany świerkowe są postrzegane jako trwała degradacja ekosystemów leśnych. Najczęściej opisuje się to zjawisko jako katastrofę ekologiczną lub zamieranie górskich lasów. Tymczasem las, jako formacja roślinna w naszej strefie klimatycznej nie jest zagrożony, zmienia się tylko jego struktura, a obumierająca warstwa drzewostanu, do której najczęściej sprowadza się pojęcie lasu, jest w tych warunkach szczególnie widoczna. W regionach górskich wielkoobszarowe obumieranie drzewostanów świerkowych oznacza przede wszystkim znaczną redukcję zdolności ochronnych obszarów leśnych, w połączeniu z ubożeniem wartości krajobrazowych i obniżeniem funkcji rekreacyjnych. Dla gospodarki leśnej to także dodatkowe straty związane z wymuszonym przestrzennym i czasowym chaosem w pozyskaniu drewna w ramach cięć sani-
2 100 Stanisław Niemtur, Elżbieta Chomicz tarnych, które przypominają rębnie zupełne oraz z koniecznością zagospodarowania w krótkim czasie tysięcy hektarów lasu po zniszczonych i usuniętych drzewostanach. Możliwości zapobiegania rozpadowi litych, dojrzałych drzewostanów świerkowych są aktualnie niewielkie. Przebudowa obumierających drzewostanów w praktyce polega najczęściej na terminowym usunięciu olbrzymich mas drewna i odnowieniu powierzchni. Gospodarka leśna musi podporządkować się siłom przyrody, które z różną intensywnością dążą do ustalenia równowagi pomiędzy biotopem i biocenozą w ciągle zmieniających się warunkach klimatycznych. Jednym z czynników przyczyniających się do obecnego złego stanu świerczyn są choroby grzybowe, przy czym największe znaczenie mają patogeny powodujące zgniliznę drewna korzeni i odziomków świerków. Potwierdzają to dane monitoringu fitopatologicznego lasów Polski (Lech i in. 2003). Zasięg infekcji grzybów powodujących zgniliznę drewna można obserwować na pniakach pozostających po ściętych świerkach, natomiast w drzewostanach na pniu, a zwłaszcza w parkach narodowych i rezerwatach celem zdobycia tej informacji, konieczne jest stosowanie specjalnych metod diagnostycznych. Do takich bezinwazyjnych metod można zaliczyć metodę z zastosowaniem tomografu komputerowego Picus Sonic, szczególnie przydatną w warunkach lasów objętych ochroną ścisłą. Przy pomocy tej metody porównano rozmiar infekcji drzew na przekroju poprzecznym w wybranych drzewostanach świerkowych w lasach gospodarczych (Nadl. Węgierska Górka) oraz w lasach Rezerwatu im. Stefana Myczkowskiego (Madohora) i w Tatrzańskim Parku Narodowym (rezerwat Wantule). Celem badań było określenie stopnia infekcji przez patogeny grzybowe odziomkowej części świerków w drzewostanach o różnym statusie ochronnym. II. METODYKA BADAŃ Badania nad obecnością zgnilizny odziomkowej drzew stojących przeprowadzono przy pomocy tomografu komputerowego Picus Sonic. Zasada działania tomografu polega na związku prędkości rozchodzenia się fali dźwiękowej w drewnie z jego gęstością i została szczegółowo omówiona w pracy Chomicz, Spośród drzewostanów gospodarczych wybrano świerczyny w Nadl. Węgierska Górka w masywie Baraniej Góry (pow. I) i Skrzycznego (pow. II). Na pow. I w oddz. 190 (tab. 1) porównano oceniany przy użyciu tomografu procentowy udział zainfekowanych świerków w drzewostanie bukowo-świerkowym z udziałem świerków, ze zgnilizną odziomkową w litych świerczynach ocenianych poprzez analizę pniaków po świeżo ściętym drzewostanie. W drzewostanie bukowo-świerkowym założono powierzchnię o wymiarach m, ponumerowano drzewa, pomierzono ich pierśnice i wysokości. Z drzewostanu głównego wybrano losowo 30 świerków (kolejne nr od 1 do 30), które nawiercono za pomocą świdra Presslera na wysokości pierśnicy, a następnie te same drzewa przebadano za pomocą tomografu. Świerki ze stwierdzoną przy pomocy tomografu
3 Tomografia komputerowa świerków w zagrożonych drzewostanach 101 Zestawienie powierzchni badawczych List of experimental plots Tabela 1 Table 1 Lp. Nadleśnictwo, Park Forest inspectorate, Park Leśnictwo, Rezerwat Forest district, Reserve Oddział Compartment Lokalizacja GPS Location GPS N E Wys. n.p.m. Altitude (m) I Węgierska Górka Sikorczane II Węgierska Górka Skrzyczne III Andrychów Madohora 154 g IV Tatrzański Park N. Wantule zgnilizną, zostały ścięte dokładnie w miejscu przyłożenia elektrod tomografu, w celu stwierdzenia zgodności obrazu komputerowego z rzeczywistym. Wybrane wyniki przedstawiono na rycinie 1. Pow. nr II została założona w górnoreglowej świerczynie w przygrzbietowej części masywu Skrzycznego (oddz. 118, tab. 1). Jest to drzewostan silnie przerzedzony, z wydzielającym się posuszem kornikowym. Dwie następne powierzchnie założono w drzewostanach objętych ochroną bierną, w których pochodzenie świerków można z dużym prawdopodobieństwem uznać za naturalne, tzn.: w rezerwacie im. Stefana Myczkowskiego na Madohorze (pow. III, Beskid Mały, 929 m n.p.m.) oraz w górnoreglowej świerczynie nawapiennej (Polysticho-Piceetum) w Tatrzańskim Parku Narodowym w rezerwacie Wantule (pow. IV, 1370 m n.p.m., tab. 1). III. WYNIKI Powierzchnia nr I: Nadleśnictwo Węgierska Górka, Leśnictwo Sikorczane, oddz. 190 Drzewostan położony jest na wysokości 969 m n.p.m. Udział miąższościowy gatunków, określony na podstawie założonej powierzchni próbnej, wynosił 6 Św i 4 Bk, a ogólna zasobność drzewostanu 542 m 3 /ha (tab. 2). Stwierdzono, że pomimo dużego udziału buka (tab. 2) stopień zainfekowania świerków na powierzchni jest podobny jak w przyległym litym drzewostanie świerkowym (16 drzew spośród 30 przebadanych). Oznacza to, że udział buka w składzie gatunkowym drzewostanu z panującym świerkiem nie zwiększył jego odporności na choroby grzybowe. Można nawet przypuszczać, że silne zacienienie gleby w okresie wegetacyjnym wynikające z dużego udziału buka oraz trudno rozkładająca się ściółka bukowa sprzyjają rozwojowi patogenów grzybowych w osłabionych świerczynach IV/V klasy wieku.
4 102 Stanisław Niemtur, Elżbieta Chomicz Ryc. 1. Porównanie obrazów komputerowych i rzeczywistych z przekroju poprzecznego świerków ze zgnilizną odziomkową na powierzchni nr I (Sikorczane) Fig. 1. Comparing computer and real images with the butt-end rot from the spruces on the experimental plot no I (Sikorczane)
5 Tomografia komputerowa świerków w zagrożonych drzewostanach 103 Tabela 2 Table 2 Charakterystyka drzewostanu bukowo-świerkowego na powierzchni nr I (Sikorczane) Characteristics of spruce stand with beech on the exp. plot no I (Sikorczane) Characteristic Przeciętna pierśnica drzewostanu Mean diameter breast high of stand Przeciętna wysokość Lorey a: Mean stand height of Lorey Przeciętny wiek Mean age Pole pierśnicowego przekroju drzewostanu Area of stand cross-section on brest height Przeciętna miąższość drzewa Mean tree volume Przeciętna miąższość drzewostanu Mean stand volume Bonitacja Stand quality Zasobność drzewostanu Mean stand volume Skład gatunkowy wg liczby drzew Species composition by number of trees Skład gatunkowy wg miąższości Species composition by mean volume Buk Beech Świerk Spruce 22,7 34,8 cm 24 29,8 m lat 19,155 23,214 m 2 /1ha 0,4664 1,318 m m 3 /1ha I I Razem Together 541 m 3 /1ha 66 Bk, 34 Św % 59 Bk, 41 Św % Informacje o znacznej podatności świerka na choroby grzybowe w drzewostanach z bukiem należy traktować jako istotny sygnał ze względu na dużą powierzchnie jaką zajmują te drzewostany w Karpatach. Przykładowe obrazy rzeczywistego przekroju poprzecznego zainfekowanych świerków oraz ich komputerowe tomogramy przedstawiono na rycinie 1. Do celów diagnostycznych zbieżność obrazu komputerowego infekcji z rzeczywistym okazała się bardzo wysoka. Przy dokładnym obliczaniu uszkodzonej powierzchni przekroju drzew stojących dyskusyjna pozostaje interpretacja zróżnicowania kolorystycznego obrzeży infekcji (kolorów czerwonego i zielonego). Powierzchnia nr II: Nadleśnictwo Węgierska Górka, Leśnictwo Skrzyczne, oddz. 118 Spośród 10 świerków przebadanych przy pomocy tomografu na powierzchni nr II, ślady zgnilizny odziomkowej stwierdzono tylko na jednym drzewie. Potwierdza to wyniki z powierzchni założonej wcześniej pod szczytem Baraniej Góry, w po-
6 104 Stanisław Niemtur, Elżbieta Chomicz dobnej górnoreglowej świerczynie, gdzie również stwierdzono znikome występowanie zgnilizny w drewnie badanych świerków położonych na podobnej wysokości n.p.m. (Chomicz, Niemtur 2007). Ryc. 2. Tomogram świerka ze śladami infekcji na powierzchni nr II (Skrzyczne) Fig. 2. Tomogram of the spruce with traces of the infection on the exp. plot no II (Skrzyczne) Dynamikę przyrostu grubości świerków na pow. II przedstawiono na wykresie z wartościami przyrostu pierśnicowego pola przekroju, które obliczono na podstawie rocznych przyrostów promienia pierśnicy. Na wykresie tym można dostrzec wyraźne załamanie się wartości przyrostów w latach siedemdziesiątych (emisje przemysłowe) i ponowne pod koniec lat dziewięćdziesiątych ub. wieku wyjątkowo ubogich pod względem ilości opadów. Czynnikiem zwiększającym roczne przyrosty grubości było zmniejszenie emisji przemysłowych oraz cięcia sanitarne, w wyniku których poprawiały się warunki wzrostu pozostałych drzew. Tabela 3 Table 3 Charakterystyka drzewostanu świerkowego na powierzchni nr II (Skrzyczne) Characteristics of spruce stand on the exp. plot no II (Skrzyczne) Przeciętna pierśnica drzewostanu Mean diameter breast high of stand Przeciętna wysokość Lorey a: Mean stand height of Lorey Przeciętny wiek Mean age Przeciętna miąższość drzewa Mean tree volume Średni przyrost promienia pierśnicy Mean annual radial increment Bonitacja Stand quality 28,3 cm 17,0 m 65 lat 0,4980 m 3 2,10 mm/rok III
7 Tomografia komputerowa świerków w zagrożonych drzewostanach 105 Ryc. 3. Przyrost roczny pola pierśnicowego [cm 2 ] świerka na pow. nr II (Skrzyczne) Fig. 3. Annual increase of the breast high field of spruces on exp. plot no II (Skrzyczne) Powierzchnia nr III: Nadleśnictwo Jeleśnia Rezerwat przyrody Madohora im. Stefana Myczkowskiego Przeprowadzone przy pomocy tomografu badania wykazały, że spośród 30 przebadanych świerków u 10 (ponad 30%) stwierdzono wyraźne ślady infekcji. Otrzymane wyniki wskazują również, że czynnikiem decydującym o zagrożeniu drzewostanów świerkowych przez patogeny grzybowe nie jest stopień naturalności drzewostanów. W masywie Baraniej Góry i Skrzycznego liczba chorych drzew w reglu górnym była minimalna, natomiast w rezerwacie Madohora występowanie zgni- Tabela 4 Table 4 Charakterystyka drzewostanu świerkowego na powierzchni nr III (Madohora) Characteristics of spruce stand on the exp. plot no III (Madohora) Przeciętna pierśnica drzewostanu Mean diameter breast high of stand Przeciętna wysokość Lorey a: Mean stand height of Lorey Przeciętny wiek Mean age Przeciętna miąższość drzewa Mean tree volume Średni przyrost promienia pierśnicy Mean annual radial increment Bonitacja Stand quality 39,6 cm 21,8 m 80 lat 2,8117 m 3 2,45 mm/rok III
8 106 Stanisław Niemtur, Elżbieta Chomicz lizny stwierdzono w odziomkach 1/3 świerków. Różnica może wynikać między innymi z zabiegów pielęgnacyjnych i cięć sanitarnych jakie prowadzone są w lasach gospodarczych, a przede wszystkim z bardziej zaawansowanego wieku drzew. Ryc. 4. Wybrane tomogramy świerków ze zgnilizną odziomkową na powierzchni nr III (Madohora) Fig. 4. Selected tomograms of spruces with the butt-end rot on the exp. plot no III (Madohora) Pomimo porażenia 30% świerków przez choroby grzybowe na krzywej przyrostów rocznych pola pierśnicowego widoczny jest zwiększony znacznie przyrost w dziesięcioleciu , wynikający głównie z przerzedzania się drzewostanu Ryc. 5. Przyrost roczny pola pierśnicowego [cm 2 ] świerka na pow. nr III (Madohora) Fig. 5. Annual increase of the breast high field of spruces on exp. plot no III (Madohora)
9 Tomografia komputerowa świerków w zagrożonych drzewostanach 107 świerkowego w wyniku gradacji kornika i poprawy warunków wzrostu dla pozostałych drzew. Powierzchnia nr IV: Tatrzański Park Narodowy Rezerwat przyrody dol. Miętusia, Wantule 1370 m n.p.m. Również w rezerwacie Wantule (pow. IV) stwierdzono liczne występowanie świerków ze zgnilizną, pomimo dużego prawdopodobieństwa naturalności badanego drzewostanu. Spośród 30 przebadanych świerków aż 12 wykazywało wyraźne ślady Ryc. 6. Przyrost roczny pola pierśnicowego [cm 2 ] świerka na pow. nr IV (Wantule) Fig. 6. Annual increase of the breast high field of spruces on exp. plot no IV (Wantule) zgnilizny odziomkowej. Jest to potwierdzenie informacji z poprzedniej powierzchni, która wskazuje, że rodzime pochodzenie świerków nie jest decydujące dla odporności drzewostanów świerkowych na infekcje patogenów grzybowych. Tabela 5 Table 5 Charakterystyka drzewostanu świerkowego na powierzchni nr IV (Wantule) Characteristics of spruce stand on the exp. plot no IV (Wantule) Przeciętna pierśnica drzewostanu Mean diameter breast high of stand Przeciętna wysokość Lorey a: Mean stand height of Lorey Przeciętny wiek Mean age Przeciętna miąższość drzewa Mean tree volume Średni przyrost promienia pierśnicy Mean annual radial increment Bonitacja Stand quality 49,9 cm 24,6 m 165 lat 2,0727 m 3 1,21 mm/rok IV
10 108 Stanisław Niemtur, Elżbieta Chomicz Ryc. 7. Wybrane tomogramy świerków ze zgnilizną odziomkową na powierzchni nr IV (Wantule) Fig. 7. Selected tomograms of spruces with the butt-end rot on the exp. plot no IV (Wantule) Dynamika rocznego przyrostu grubości świerków w rezerwacie Wantule wykazuje podobne tendencje jak na poprzednich powierzchniach (ryc. 6). IV. DYSKUSJA Aktualny stan lasów karpackich oraz długoterminowe prognozy dotyczące zmian klimatu, zmuszają do zmiany dotychczasowych składów gatunkowych upraw, a tym samym struktury przyszłych drzewostanów karpackich. Dla obszaru Karpat przewiduje się wzrost temperatury w granicach 2 4 o C do końca XXI wieku oraz zwiększenie opadów atmosferycznych w okresie zimy i zmniejszenie w okresie wegetacyjnym. Zwiększać się będzie również częstotliwość anomalii pogodowych, IPCC Przyjmując nawet minimalną wartość prognozy IPCC (2 stopnie C do 2100 r.), możemy zauważyć, że wyróżnione przez Hessa (1965) piętra klimatyczne podniosą swój zasięg o jedno piętro. Można więc przypuszczać z dużym prawdopodobieństwem, że podobnie zareagują piętra roślinności, a w dzisiejszym reglu dolnym odpowiednie warunki klimatyczne do swojego rozwoju znajdą gatunki drzew występujące dziś w piętrze pogórza. Odpowiednio regiel górny, w zależności od warunków edaficznych, może być wypełniany gatunkami dolnoreglowymi. Prognozy te są istotne przede wszystkim dla drzewostanów świerkowych, które mogą pozostać tylko jako nieliczne w wyjątkowo chłodnych i wilgotnych miejscach z silnie zakwaszonymi i ubogimi utworami glebowymi. Wstępne etapy tego pro-
11 Tomografia komputerowa świerków w zagrożonych drzewostanach 109 cesu obserwujemy już dziś w Beskidzie Śląskim, gdzie gospodarka leśna może tylko łagodzić ekologiczne i ekonomiczne skutki przyspieszonego rozpadu sztucznych świerczyn. Duży udział pni ze zgnilizną w drzewostanie bukowo-świerkowym w leśnictwie Sikorczane (pow. I) był podobny do obserwowanego na pniakach pozostających po wycięciu litej świerczyny. Zagadnienie zróżnicowania intensywności występowania zgnilizny drewna świerka w zależności od składu gatunkowego drzewostanu, pozostaje jak dotąd sprawą niejasną. W powszechnej opinii świerk jest mniej uszkadzany przez patogeny powodujące zgnilizny korzeni i pni w drzewostanach mieszanych, aniżeli w monokulturach. Korzystny wpływ domieszek tłumaczy się ograniczeniem kontaktów korzeniowych, będących jednym ze sposobów infekcji i rozprzestrzeniania się choroby w drzewostanie, a także pozytywnym wpływem ściółki innych gatunków na różnorodność antagonistycznych mikroorganizmów glebowych oraz lepszym przewietrzeniem gleby przez towarzyszące świerkowi gatunki głębiej korzeniących się drzew. Znacznie rzadsze występowanie zgnilizny odziomkowej w drzewostanach mieszanych jodłowo-świerkowo-bukowych, aniżeli w litych świerczynach, opisuje na przykład Krzan (1988) w dolnoreglowych drzewostanach Tatrzańskiego Parku Narodowego. Autor stwierdza jednak, że w starodrzewiach choroba przyjmowała podobne rozmiary w monokulturach i drzewostanach mieszanych (Krzan 1991). Badania przeprowadzone w południowej Finlandii (Piri i in. 1990) potwierdzają pozytywny, chociaż nieznaczny, efekt domieszki sosny (Pinus sylvestris L.) w drzewostanie świerkowym, przy braku jakiegokolwiek wpływu domieszek gatunków liściastych. Z kolei Siepmann (1984), w Niemczech, porównując lite świerczyny i drzewostany mieszane z różnym udziałem sosny, jodły, daglezji, buka, dębu oraz jawora, stwierdza brak wpływu domieszek na częstość występowania zgnilizny w odziomkach świerków. Według Piri (Piri i in. 1990) rozbieżność wyników i wniosków w tej kwestii wynika ze złożoności samego zjawiska zgnilizny, determinowanego przez szereg licznych czynników. Autorka ta wskazuje na trudność wyodrębnienia jednego czynnika, jakim jest np. zmieszanie gatunków, i oceny jego istotności w oderwaniu od całego kompleksu. Schmid i Kazda (2002), na podstawie badań przestrzennego układu systemów korzeniowych świerka w litych świerczynach oraz drzewostanach mieszanych bukowo-świerkowych wskazują jednak na niekorzystny wpływ buka na system korzeniowy świerka. Szczególnie istotne jest ograniczenie głębokości korzenienia się świerka, co może skutkować większą wrażliwością na deficyt wody w glebie a także zmniejszać odporność na działanie wiatru. Uważa się, że jedną z głównych przyczyn obumierania świerczyn jest ich obce pochodzenie. Przeczą temu wyniki badań w rezerwacie Madohora, gdzie pomimo informacji Myczkowskiego z 1958 roku, że świerk jest tu uderzająco odporny na opieńkę, stwierdzono u ponad 30% świerków wyraźne ślady zgnilizny. Podobnie w rezerwacie Wantule (Tatry), gdzie z dużym prawdopodobieństwem ze względu na niedostępność miejsca, występujące tu świerczyny można uznać za naturalne, (pow. IV) obserwowano ostatnio ( ) liczny posusz kornikowy, a u ponad 35%
12 110 Stanisław Niemtur, Elżbieta Chomicz świerków stwierdzono występowanie zgnilizny odziomkowej na obrazie tomografu komputerowego. Znamienne jest, że Sokołowski (1936) opisując po raz pierwszy pierwobór w Wantulach, mówi o bardzo dobrej zdrowotności rosnących tu świerków. Opierając się na wywiertach pobranych z 37 drzew nie obserwował śladów murszu. Taki wynik może świadczyć o pogarszających się warunkach życiowych dla świerka, także w kontekście zachodzących zmian klimatu, ale może także wynikać z ograniczeń samej metody i braku informacji na temat sytuacji w odziomkach drzew (wywierty były pobierane na wysokości pierśnicy) a przede wszystkim z postępującego wieku świerków. Przy tak zaawansowanym wieku drzewostanu obecność zgnilizny można uznać za naturalne zjawisko związane z zaawansowaniem naturalnych procesów dekompozycji drewna. Jak stwierdza Norkorpi (1979) problem zgnilizny odziomkowej pojawia się w świerczynach w wieku poniżej 100 lat i prawdopodobnie dotyczy wszystkich drzew w wieku lat. Decydujący wpływ wieku świerków na podatność na zgniliznę odziomkową potwierdzają wyniki badań z powierzchni nr II (Skrzyczne), gdzie w drzewostanie 65 letnim wśród 10 drzew stwierdzono tylko jedno ze śladami zgnilizny, ryc. 2. Również we wcześniejszych badaniach stwierdzono znikome występowanie zgnilizny w drewnie badanych świerków górnoreglowych w podobny wieku, Chomicz, Niemtur Przeprowadzone przez wielu autorów badania w drzewostanach świerkowych wskazują na konieczność eliminacji odnowień świerkowych z siedlisk zainfekowanych przez patogeny grzybowe nawet w sytuacjach, kiedy odnowienia te nie wykazują charakterystycznych uszkodzeń. Wniosek ten można odnieść do udziału świerka w składach gatunkowych naturalnych odnowień. W aktualnej sytuacji lasów beskidzkich odpowiednie wykorzystanie tych odnowień połączeniu z gatunkami przedplonowymi (jarzębina, brzoza) i domieszkowymi jest koniecznością. Jednak w następnym etapie poprzez specjalne metody pielęgnacji, konieczne będzie stopniowe zwiększanie udziału innych gatunków w składzie drzewostanów, niejednokrotnie aż do całkowitej eliminacji świerka. V. WNIOSKI 1. Bezinwazyjny charakter badań nad występowaniem zgnilizny odziomkowej w drzewostanach świerkowych z zastosowaiem tomografu komputerowego Picus Sonic pozwala zbadać stan wewnętrznej struktury świerków nawet w tak cennych obiektach, jak rezerwaty Wantule i Madohora. 2. Nie stwierdzono większej odporności świerków w drzewostanach objętych ochroną ścisłą na występowanie zgnilizny odziomkowej, pomimo dużego prawdopodobieństwa ich naturalnego pochodzenia. Ważniejszym czynnikiem okazał się wiek drzewostanów. 3. Nie stwierdzono pozytywnego wpływu udziału buka w składzie gatunkowym drzewostanu na odporność świerka na infekcje patogenów grzybowych.
13 Tomografia komputerowa świerków w zagrożonych drzewostanach Otrzymane z badań wyniki wskazują, że świerk powinien być w pierwszej kolejności eliminowany z miejsc o szczególnym zagrożeniu przez patogeny grzybowe. Konieczne będzie stopniowe zwiększanie udziału innych gatunków w składzie powstających drzewostanów, niejednokrotnie aż do całkowitej eliminacji świerka. Instytut Badawczy Leśnictwa, Kraków Zakład Gospodarki Leśnej Regionów Górskich Recenzent: Prof. dr hab. Krystyna Przybylska LITERATURA Chomicz E., 2007, Bezinwazyjne metody wykrywania defektów wewnątrz pni drzew stojących (Tomograf PiCUS Sonic i PiCUS Treetronic ), Leśne Prace Badawcze, 3: Chomicz E., Niemtur S., 2008, Występowanie zgnilizny odziomkowej w wybranych drzewostanach Karpat Zchodnich, Leś. Pr. Bad., 69, 3: IPCC, 2007, Synthesis Report. Krzan Z., 1988, Badania nad zgniliznami odziomkowymi świerka Picea abies (L.)Karst. w Tatrzańskim Parku Narodowym, Ochr. Przyr., 46: Krzan Z., 1991, Grzyby jako naturalny czynnik procesu przenikania drzewostanów w reglu dolnym Tatrzańskiego Parku Narodowego, Prądnik, Prace i materiały Muzeum im. Prof. Władysława Szafera, 4: Lech P., 2003, Zagrożenie drzewostanów świerkowych w Polsce przez patogeny korzeni w świetle wyników monitoringu fitopatologicznego lasów gospodarczych, Sesja naukowa Drzewostany świerkowe: stan, problemy, perspektywy rozwojowe, PTL, Ustroń-Jaszowiec, 2003: Myczkowski S., 1958, Ochrona i przebudowa lasów Beskidu Małego, Ochr. Przyr., 25: Norokorpi Y., 1979, Old Norway spruce stands, amount of decay and decay causing microbes in Northern Finland, Communicationes Instituti Forestalis Fenniae, 97 (6): Piri T., Korhonen K., Sairanen A., 1990, Occurrence of Heterobasidion annosum in pure and mixed spruce stands in Southern Finland, Scandinavian Journal of Forest Research, 5: Schmid I., Kazda M., 2002, Root distribution of Norway spruce in monospecific and mixed stands on different soils, Forest Ecology and Management, 159: Siepmann R., 1984, Stammfäuleanteile in Fichtenreinbeständen und in Mischbestände, European Journal of Forest Pathology, 14: Sokołowski M., Sokołowski S., 1936, Wantule, Ochr. Przyr., 16: STANISŁAW NIEMTUR, ELŻBIETA CHOMICZ COMPUTER TOMOGRAPHY OF NORWAY SPRUCES (Picea abies (L.) Karst.) IN THREATENED STANDS WITH THE VARIOUS PROTECTIVE STATUS Summary The paper presents results from investigations of red rot diseases of Norway spruces butts in threatened stands of Silesian Beskid and in stands of two strict forest reserves ( Madohora in Small Beskid and Wantule in Tatra National Park). We have used the computer tomograph,,picus SONIC for diagnosis of standing trees.
14 112 Stanisław Niemtur, Elżbieta Chomicz It was found considerable susceptibility for red rot diseases of spruces in stands embraced with strict protection, in spite of the big probability of their natural origin. Considerable participation of spruces with the red rot of butts also stated in stand with large participation of the beech (Fagus sylvatica L.). On all experimental plots the age of spruces was the most important determining factor for infection by red rot diseases. The results are pointing for necessity of gradual eliminating of the spruce from places with the threat by fungi pathogens and for significantly lowering of cutting age of threatened spruce stands. Department of Forestry Management in Mountain Regions Forest Research Institute, Kraków
Zagrożenie lasów górskich w Polsce 2011/2012. Wojciech Grodzki Instytut Badawczy Leśnictwa Kraków
Zagrożenie lasów górskich w Polsce 2011/2012 Wojciech Grodzki Instytut Badawczy Leśnictwa Kraków Szkodniki liściożerne Zagrożenie lasów górskich i podgórskich ze strony szkodników liściożernych jest znikome.
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 4 kwietnia 2013 r. Poz. 3159 ZARZĄDZENIE NR 6/2013 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W KATOWICACH z dnia 3 kwietnia 2013 r. w sprawie ustanowienia
Bardziej szczegółowoZakład Urządzania Lasu. Dojrzałość rębna drzewostanów Określenie: - wieku rębności drzewostanu - kolei rębu dla drzewostanów gospodarstwa
Zakład Urządzania Lasu Dojrzałość rębna drzewostanów Określenie: - wieku rębności drzewostanu - kolei rębu dla drzewostanów gospodarstwa Podstawowym materialnym produktem gospodarstwa leśnego jest drewno
Bardziej szczegółowoZagrożenia drzewostanów bukowych młodszych klas wieku powodowanych przez jeleniowate na przykładzie nadleśnictwa Polanów. Sękocin Stary,
Zagrożenia drzewostanów bukowych młodszych klas wieku powodowanych przez jeleniowate na przykładzie nadleśnictwa Polanów Sękocin Stary, 15.02.2016 2 Leśny Kompleks Promocyjny Lasy Środkowopomorskie Województwo
Bardziej szczegółowoProcesy przeżywania i ubywania drzew w różnowiekowych lasach zagospodarowanych i chronionych
Procesy przeżywania i ubywania drzew w różnowiekowych lasach zagospodarowanych i chronionych Jan Banaś, Stanisław Zięba, Robert Zygmunt, Leszek Bujoczek ARTYKUŁY / ARTICLES Abstrakt. W pracy przedstawiono
Bardziej szczegółowosylwan nr 9: 3 15, 2006
sylwan nr 9: 3 15, 2006 Jerzy Szwagrzyk, Waldemar Sulowski, Tomasz Skrzydłowski Structure of a natural stand of a Carpathian beech forest in the Tatra mountains compared with natural beech stands from
Bardziej szczegółowoKryteria wyboru drzewostanów do wyrębu
Kryteria wyboru drzewostanów do wyrębu JAN BANAŚ, STANISŁAW ZIĘBA Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie, Instytut Zarzadzania Zasobami Lesnymi, Zakład Urzadzania Lasu, Geomatyki i Ekonomiki
Bardziej szczegółowoZanieczyszczenie atmosfery i terenu wpływa pośrednio na rozwój lasu. Naruszona bowiem zostaje równowaga chemiczna i zmieniony odczyn ph w środowisku
Ochrona lasów Zanieczyszczenie atmosfery i terenu wpływa pośrednio na rozwój lasu. Naruszona bowiem zostaje równowaga chemiczna i zmieniony odczyn ph w środowisku glebowym. Działanie bezpośrednie, jak
Bardziej szczegółowoXVI Sesja Rady Miasta Hajnówka r.
XVI Sesja Rady Miasta Hajnówka 29.06.2016 r. 1 Stan lasów Puszczy Białowieskiej w związku z gradacją kornika drukarza w latach 2012-2016 Hajnówka 29.06.2016 Kraina Wielkich Puszcz Romincka 13 tys. ha Borecka
Bardziej szczegółowoDz.U Nr 3 poz. 16 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OCHRONY ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH I LEŚNICTWA
Kancelaria Sejmu s. 1/1 Dz.U. 1999 Nr 3 poz. 16 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OCHRONY ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH I LEŚNICTWA z dnia 28 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania planu urządzenia
Bardziej szczegółowoWaloryzacja a wycena funkcji lasu
Waloryzacja a wycena funkcji lasu Gołojuch Piotr, Adamowicz Krzysztof, Glura Jakub, Jaszczak Roman Katedra Urządzania Lasu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Katedra Ekonomiki Leśnictwa, Uniwersytet
Bardziej szczegółowodr hab. inż. Jarosław Lasota Zakład Gleboznawstwa Leśnego, Instytut Ekologii i Hodowli Lasu UR w Krakowie
dr hab. inż. Jarosław Lasota Zakład Gleboznawstwa Leśnego, Instytut Ekologii i Hodowli Lasu UR w Krakowie Pierwotna puszcza, występująca w zachodniej części pasma karpackiego, skutecznie opierała się przed
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 26 listopada 2012 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 12 listopada 2012 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 26 listopada 2012 r. Poz. 1302 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 12 listopada 2012 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu sporządzania
Bardziej szczegółowoPielęgnowanie lasu aspekty przyrodnicze i gospodarcze
Zimowa Szkoła Leśna IBL 18-20.03.2014 Pielęgnowanie lasu aspekty przyrodnicze i gospodarcze Tadeusz Andrzejczyk SGGW Plan referatu CEL I ZAKRES PIELĘGNOWANIA LASU WARUNKI RACJONALNEJ PIELĘGNACJI DRZEWOSTANÓW
Bardziej szczegółowoWartość wiązanego węgla w drzewostanach sosnowych
Wartość wiązanego węgla w drzewostanach sosnowych Emilia Wysocka-Fijorek Stanisław Zając Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi Instytut Badawczy Leśnictwa Tło historyczne podjęci badań 1. Temat badawczy
Bardziej szczegółowoStawiamy na jakość. System zarządzania jakością prac w BULiGL spełnia standardy normy ISO 9001 oraz ISO 14001
Koncepcja renaturyzacji (przebudowy) drzewostanów sosnowych na terenach poddanych wieloletniej immisji ścieków ziemniaczanych w Nadleśnictwie Iława Janusz Porowski BULiGL Oddział w Białystoku Stawiamy
Bardziej szczegółowoInstytut Badawczy Leśnictwa
Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Drzewostany Puszczy Białowieskiej w świetle najnowszych badań monitoringowych Rafał Paluch, Łukasz Kuberski, Ewa Zin, Krzysztof Stereńczak Instytut Badawczy Leśnictwa
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 26 września 2017 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 22 września 2017 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 26 września 2017 r. Poz. 8151 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE z dnia 22 września 2017 r. zmieniające zarządzenie
Bardziej szczegółowoUZASADNIENIE. Zapas/ ha (m3) Typ siedlisko -wy lasu
UZASADNIENIE Zarządzenie Ministra Środowiska w sprawie zadań ochronnych jest wykonaniem upowaŝnienia zawartego w art. 22 ust. 2, pkt 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004
Bardziej szczegółowoACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS KSZTAŁTOWANIE SIĘ WIELKOŚCI OPADÓW NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA MIEJSKIEGO KRAKOWSKIEGO
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Elżbieta Cebulak KSZTAŁTOWANIE SIĘ WIELKOŚCI OPADÓW NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA MIEJSKIEGO KRAKOWSKIEGO THE PRECIPITATION ON THE AREA OF CRACOW
Bardziej szczegółowoUrządzeniowe przesłanki do strategii rozwoju zasobów leśnych w Polsce
T. Borecki, E. Stępień (Wydział Leśny SGGW) J. Głaz (IBL) S. Zajączkowski (BULiGL) Motto: Od zasady trwałości produkcji do zrównoważonego rozwoju Urządzeniowe przesłanki do strategii rozwoju zasobów leśnych
Bardziej szczegółowoBiuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej. Zasoby drewna martwego w lasach na podstawie wyników wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu
Zasoby drewna martwego w lasach na podstawie wyników wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu Bożydar Neroj 27 kwietnia 2011r. 1 Zasady wykonywania wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu Instrukcja
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 9 stycznia 2018 r. Poz. 95 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI z dnia 4 stycznia 2018 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony
Bardziej szczegółowoWyniki optymalizacji użytkowania rębnego
Wyniki optymalizacji użytkowania rębnego Dr inż. Emilia Wysocka-Fijorek Prof. dr hab. Stanisław Zając Sękocin Stary, 20.09.2018 r. Podstawowe problemy Kiedy? Terminy zabiegów (cięcia pielęgnacyjne) Długość
Bardziej szczegółowoWpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych
Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych Adam Kwiatkowski RDLP w Białymstoku Około 30% powierzchni kraju to lasy A. K.
Bardziej szczegółowoKarta ewidencji obiektu proponowanego na pomnik przyrody ożywionej
Karta ewidencji obiektu proponowanego na pomnik przyrody ożywionej 1. Przedmiot ochrony: Drzewo (zaznaczyć krzyżykiem odpowiednie pole (a)) W Drzewo rodzime X W Drzewo obcego pochodzenia W Grupa drzew
Bardziej szczegółowoFunDivEurope: znaczenie różnorodności biologicznej dla funkcjonowania i produktywności ekosystemów leśnych Europy. Bogdan Jaroszewicz
Białowieska Stacja Geobotaniczna FunDivEurope: znaczenie różnorodności biologicznej dla funkcjonowania i produktywności ekosystemów leśnych Europy Bogdan Jaroszewicz Seminarium Ochrona różnorodności biologicznej
Bardziej szczegółowoOcena wpływu zwierzyny płowej na odnowienia naturalne na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego - powierzchnie powiatrołomowe (25.12.2013 r.
Sfinansowano ze środków funduszu leśnego Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych Kamil Kluś Tomasz Skrzydłowski RAPORT Ocena wpływu zwierzyny płowej na odnowienia naturalne na terenie Tatrzańskiego
Bardziej szczegółowoWartość pieniężna zasobów drzewnych wybranych drzewostanów bukowych i jodłowych w Beskidzie Niskim.
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Wydział Leśny Zakład Urządzania Lasu, Geomatyki i Ekonomiki Leśnictwa Wartość pieniężna zasobów drzewnych wybranych drzewostanów bukowych i jodłowych w Beskidzie Niskim.
Bardziej szczegółowoPrognozowanie pozyskania drewna w lasach górskich przy uwzględnieniu różnych metod regulacji
Jaszowiec 27 28 lut 2014 r. Prognozowanie pozyskania drewna w lasach górskich przy uwzględnieniu różnych metod regulacji Adam Konieczny TAKSUS IT Warszawa Janusz Bańkowski BULiGL Oddział w Brzegu 1 Geneza
Bardziej szczegółowoZbigniew Borowski & Jakub Borkowski Instytut Badawczy Leśnictwa
Zbigniew Borowski & Jakub Borkowski Instytut Badawczy Leśnictwa Populacja bobra w Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, w ostatnich 30 latach odnotowała nagły wzrost liczebności z 270 do ponad???
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 19 października 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 17 października 2016 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 19 października 2016 r. Poz. 8995 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE z dnia 17 października 2016 r. w sprawie ustanowienia
Bardziej szczegółowoZMIENNOŚĆ SUMY MIĄŻSZOŚCI DRZEW NA POWIERZCHNIACH PRÓBNYCH W RÓŻNOWIEKOWYCH LASACH GÓRSKICH
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 3(2) 2004, 5-11 ZMIENNOŚĆ SUMY MIĄŻSZOŚCI DRZEW NA POWIERZCHNIACH PRÓBNYCH W RÓŻNOWIEKOWYCH LASACH GÓRSKICH Jan Banaś Akademia Rolnicza w Krakowie
Bardziej szczegółowoInstytut Badawczy Leśnictwa
Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Charakterystyka drzewostanów Puszczy Białowieskiej na podstawie danych teledetekcyjnych Krzysztof Stereńczak, Miłosz Mielcarek, Bartłomiej Kraszewski, Żaneta Piasecka,
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 22 listopada 2017 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 13 listopada 2017 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 22 listopada 2017 r. Poz. 10646 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia
Bardziej szczegółowoZagadnienia. Ekologii Lasu 2015/2016
Zagadnienia z Ekologii Lasu 2015/2016 Spis ważniejszych zagadnień w ramach przedmiotu (rozszerzonego) EKOLOGIA LASU 1. EKOLOGIA OGÓLNA (wybrane zagadnienia) - Podstawowe pojęcia (ich znaczenie i wzajemne
Bardziej szczegółowoOPIS OGÓLNY LASÓW NADLEŚNICTWA
REGIONALNA DYREKCJA LASÓW PAŃSTWOWYCH W LUBLINIE PLAN URZĄDZENIA LASU dla NADLEŚNICTWA PARCZEW OBRĘBY: Parczew Sosnowica Uścimów sporządzony na okres od 1 stycznia 2008r. do 31 grudnia 2017 r. na podstawie
Bardziej szczegółowoInstytut Badawczy Leśnictwa
Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl LIFE+ ForBioSensing PL: Kompleksowy monitoring dynamiki drzewostanów Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych - prace terenowe Dr hab. inż.
Bardziej szczegółowoHodowla lasu w zasadach gospodarki leśnej. Jan Szramka Zastępca Dyrektora Generalnego LP ds. gospodarki leśnej
Hodowla lasu w zasadach gospodarki leśnej Jan Szramka Zastępca Dyrektora Generalnego LP ds. gospodarki leśnej Zasady czyli zbiór obowiązujących reguł, procedur i norm, które znajdują zastosowanie w praktyce
Bardziej szczegółowoDokumentacja końcowa
SZKOŁA GŁÓWNA GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO W WARSZAWIE WYDZIAŁ LEŚNY KATEDRA HODOWLI LASU OCENA WZROSTU, JAKOŚCI ORAZ ZAGROŻENIA PRZEZ GRZYBY I OWADY UPRAW NA POWIERZCHNI POHURAGANOWEJ NADLEŚNICTWA PRZEDBÓRZ
Bardziej szczegółowoEkonomiczne aspekty ekologizacji zagospodarowania lasu
Ekonomiczne aspekty ekologizacji zagospodarowania lasu Prof. dr hab. Stanisław Zając Dr inż. Adam Kaliszewski Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi Instytut Badawczy Leśnictwa VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej,
Bardziej szczegółowoUPROSZCZONY PLAN URZĄDZENIA LASU Wspólnoty Leśnej w Sławkowie WŁASNOŚCI OSÓB FIZYCZNYCH
UPROSZCZONY PLAN URZĄDZENIA LASU Wspólnoty Leśnej w Sławkowie Na okres od 01.01.2015r. do 31.12.2024r. WŁASNOŚCI OSÓB FIZYCZNYCH Obręb: Maczki Miasto Sosnowiec Województwo: Śląskie F. H. U. BIODATA Michał
Bardziej szczegółowoZRÓWNOWAŻONA, WIELOFUNKCYJNA GOSPODARKA LEŚNA
ZRÓWNOWAŻONA, WIELOFUNKCYJNA GOSPODARKA LEŚNA W LASACH PAŃSTWOWYCH I OCHRONA AWIFAUNY: PROBLEMY I MOŻLIWOŚCI ROZWIĄZAŃ Sękocin Stary, 17 października 2018 roku UWARUNKOWANIA HISTORYCZNE OBECNEJ STRUKTURY
Bardziej szczegółowoOrganizacja zajęć z przedmiotu HODOWLA LASU
Wydział Leśny SGGW w Warszawie Niestacjonarne Studia Drugiego Stopnia Organizacja zajęć z przedmiotu HODOWLA LASU Prowadzący: Prof. dr hab. Bogdan Brzeziecki - wykłady. Dr hab. Stanisław Drozdowski, dr
Bardziej szczegółowoMSOŚ - Gospodarka leśna a ochrona środowiska Organizacja zajęć kameralnych w semestrze 4.
MSOŚ - Gospodarka leśna a ochrona środowiska Organizacja zajęć kameralnych w semestrze 4. Osoby prowadzące: Dr inż. Stanisław Drozdowski - kierownik przedmiotu, wykłady (pokój 51A) Mgr inż. Leszek Gawron
Bardziej szczegółowo628 i 842, z 2014 r. poz. 805, 850, 1002, 1101 i 1863, z 2015 r. poz. 222.
projekt ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Grabowiec Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
Bardziej szczegółowoDr hab. Paweł Rutkowski Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Wydział Leśny. Zmiany klimatyczne w nauce, leśnictwie i praktyce
Dr hab. Paweł Rutkowski Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Wydział Leśny Zmiany klimatyczne w nauce, leśnictwie i praktyce Zmiany klimatyczne (Zmiany klimatu - 1 800 000) - 380 000 wyników Climate change
Bardziej szczegółowoHistoria urządzania lasu pisana jest dziejami Puszczy Białowieskiej
Historia urządzania lasu pisana jest dziejami Puszczy Białowieskiej Współczesna historia drzewostanów wskaźniki główne 350 300 250 83 75 76 Zasobność Przeciętny wiek 72 72 73 77 85 90 80 70 60 m3/ha 200
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE NR 51/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Kruszewiec
ROZPORZĄDZENIE NR 51/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Kruszewiec Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
Bardziej szczegółowoPróby zastosowania matematyki w ekologii lasu; oczekiwania, doświadczenia, sugestie
Próby zastosowania matematyki w ekologii lasu; oczekiwania, doświadczenia, sugestie Jerzy Szwagrzyk Instytut Ekologii i Hodowli Lasu Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Maciej Czarnowski i jego próby matematycznego
Bardziej szczegółowoLeśnictwo w Gospodarce Przestrzennej
Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULGiEL SGGW Leśnictwo w Gospodarce Przestrzennej Warstwy drzewostanów Fazy rozwojowe w procesie produkcji podstawowej Zabiegi pielęgnacyjne Dojrzałość drzewostanów
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 22 kwietnia 2015 r. Poz. 3790
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 22 kwietnia 2015 r. Poz. 3790 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE i REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W
Bardziej szczegółowoOrganizacja zajęć z przedmiotu HODOWLA LASU
Wydział Leśny SGGW w Warszawie Niestacjonarne Studia Drugiego Stopnia Organizacja zajęć z przedmiotu HODOWLA LASU Prowadzący: Prof. dr hab. Bogdan Brzeziecki - wykłady. Dr hab. Stanisław Drozdowski, dr
Bardziej szczegółowoWYSTĘPOWANIE OBIAŁKI KOROWEJ I OBIAŁKI PEDOWEJ ORAZ ZAMIERANIA PĘDÓW JODŁY NA TERENIE RDLP KRAKÓW I RDLP KROSNO
WYSTĘPOWANIE OBIAŁKI KOROWEJ I OBIAŁKI PEDOWEJ ORAZ ZAMIERANIA PĘDÓW JODŁY NA TERENIE RDLP KRAKÓW I RDLP KROSNO Marek Kozioł, Agnieszka Bielawska, Jarosław Plata, Alfred Król Jaszowiec, 23-25 październik
Bardziej szczegółowoRAMOWY PROGRAM PRAKTYK NA KIERUNKU LEŚNICTWO, REALIZOWANYCH W JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH (NADLEŚNICTWACH)
RAMOWY PROGRAM PRAKTYK NA KIERUNKU LEŚNICTWO, REALIZOWANYCH W JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH (NADLEŚNICTWACH) 1. Zapoznanie się z organizacją wewnętrzną, zakresem zadań komórek organizacyjnych
Bardziej szczegółowoNadleśnictwo Świeradów
Nadleśnictwo Świeradów Nadleśnictwo Świeradów należy do Leśnego Kompleksu Promocyjnego,,Sudety Zachodnie. obejmującego swoim zasięgiem całe góry i Pogórze Izerskie. Ze względu na specyfikę położenia pozostają
Bardziej szczegółowoZakres i metodyka prac terenowych
Zakres i metodyka prac terenowych Część I Instrukcja prac terenowych 1. Projekt powierzchni Powierzchnia BioSoil Geo-odniesienie powierzchni 2. Klasyfikacja typów lasu Weryfikacja aktulanej klasyfikacji
Bardziej szczegółowoZakres i metodyka prac terenowych. Część II
Zakres i metodyka prac terenowych Część II Obowiązujące pomiary Dla wszystkich drzew (stojące i leżące, żywe i martwe) o wysokości powyżej 130 cm należy określić pierśnice. Gatunki drzew należy podać zarówno
Bardziej szczegółowo628 i 842, z 2014 r. poz. 805, 850, 1002, 1101 i 1863, z 2015 r. poz. 222.
projekt ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY z dnia... 2015 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Uroczysko Koneck Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy
Bardziej szczegółowoPRACOCHŁONNOŚĆ PRAC LEŚNYCH W WYBRANYCH TYPACH SIEDLISK W GÓRACH
Inżynieria Rolnicza 5(13)/28 PRACOCHŁONNOŚĆ PRAC LEŚNYCH W WYBRANYCH TYPACH SIEDLISK W GÓRACH Franciszek Molendowski Instytut Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Streszczenie. W
Bardziej szczegółowoWYCENA WARTOŚCI OBSZARÓW PRZYRODNICZYCH
WYCENA WARTOŚCI OBSZARÓW PRZYRODNICZYCH terenów leśnych zniszczonych w wyniku nawałnicy 11/12 sierpnia 2017 r. na terenie województwa kujawsko-pomorskiego W wyniku przejścia nawałnicy nad obszarem województwa
Bardziej szczegółowoCele i metody kształtowania drzewostanów jednogeneracyjnych i wielogeneracyjnych. Władysław Barzdajn
Cele i metody kształtowania drzewostanów jednogeneracyjnych i wielogeneracyjnych Władysław Barzdajn Leśnictwo Dziedzina gospodarki narodowej skierowana ku trwałemu korzystaniu z naturalnych sił wytwórczych
Bardziej szczegółowo1. Co to jest las 3. 2. Pielęgnacja drzewostanu.4. 3. Co nam daje las..5. 4. Zagrożenia lasu..6. 5. Monitoring lasu..7. 6. Ochrona lasu..
1. Co to jest las 3 2. Pielęgnacja drzewostanu.4 3. Co nam daje las..5 4. Zagrożenia lasu..6 5. Monitoring lasu..7 6. Ochrona lasu.. 8 Las jest jednym z najważniejszych z odnawialnych zasobów przyrody,
Bardziej szczegółowoWpływ suszy na stan zdrowotny i obumieranie dębów
Wpływ suszy na stan zdrowotny i obumieranie dębów Andrzej Boczoń Zamieranie drzewostanów dębowych w Polsce Krahl Urban (1943) i Kościecki (1955) pierwsze opisy zamierania dębów na dużych obszarach w Polsce.
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR... RADY MIASTA BIAŁYSTOK. z dnia... 2016 r.
Projekt UCHWAŁA NR... RADY MIASTA BIAŁYSTOK z dnia... 2016 r. w sprawie zaopiniowania projektu zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku w sprawie ustanowienia planu ochrony dla
Bardziej szczegółowoThe use of aerial pictures in nature monitoring
ROCZNIKI BIESZCZADZKIE 18 (2010), str. 403 408 Marcin Czerny Received: 5.05.2010 KRAMEKO sp. z o.o. Reviewed: 30.07.2010 30-023 Kraków, ul. Mazowiecka 108 m.czerny@krameko.com.pl WYKORZYSTANIE ZDJĘĆ LOTNICZYCH
Bardziej szczegółowoNauka o produkcyjności lasu
Nauka o produkcyjności lasu Wykład 9 Studia I Stopnia, kierunek leśnictwo Treść wykładu: Pojęcia związane z produkcyjnością drzewostanów i tablicami zasobności Tablice zasobności: ich budowa, historia
Bardziej szczegółowoRola urządzania lasu w ograniczaniu szkód w drzewostanach na gruntach porolnych na przykładzie Nadleśnictwa Krynki
Rola urządzania lasu w ograniczaniu szkód w drzewostanach na gruntach porolnych na przykładzie Nadleśnictwa Krynki Janusz Porowski Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Białymstoku ul. Lipowa
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE NR 56/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Żądłowice
ROZPORZĄDZENIE NR 56/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Żądłowice Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
Bardziej szczegółowoWykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM
Wykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM Jest to obszar chroniony ze względu na swoje walory, głównie przyrodnicze. W Polsce obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi,
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE NR 22/2011 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI
ZARZĄDZENIE NR 22/2011 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody "Lubiaszów" Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
Bardziej szczegółowoAsia Maziarz Aneta Wyrwich Piotrek Dobrowolski
Asia Maziarz Aneta Wyrwich Piotrek Dobrowolski Nadleśnictwo Zawadzkie - jednostka organizacyjna Lasów Państwowych podległa Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach, której siedziba znajduje
Bardziej szczegółowoLasy w Tatrach. Lasy
Lasy w Tatrach Lasy h c a r t a T w Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego za pośrednictwem Euroregionu Tatry w ramach Programu Współpracy Transgranicznej
Bardziej szczegółowoPrzyrodnicze ograniczenia w wykorzystywaniu zasobów drewna z polskich lasów
Przyrodnicze ograniczenia w wykorzystywaniu zasobów drewna z polskich lasów Andrzej Grzywacz IV Zimowa Szkoła Leśna Instytut Badawczy Leśnictwa Sękocin Stary, 20 22 marca 2012 Parki narodowe zajmują powierzchnię
Bardziej szczegółowoREGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOROLOGICZNEJ LEŚNICTWA LEŚNY KOMPLEKS PROMOCYJNY LASY BESKIDU ŚLĄKSIEGO RAPORT KWARTALNY II/2015
EGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOOLOGICZNEJ LEŚNICTWA LEŚNY KOMPLEKS POMOCYJNY LASY BESKIDU ŚLĄKSIEGO APOT KWATALNY II/2015 Katowice-Kraków 2015 1. Warunki pogodowe w 2 kwartale 2015 roku kwartalna temperatura
Bardziej szczegółowoWybrane aspekty badania długoterminowych cykli zmian zapasu wody glebowej w drzewostanach jednowiekowych oraz interpretacji ich wyników
Prof. dr hab. inż. Józef Suliński, dr inż. Rafał Starzak Zakład Inżynierii Leśnej, Instytut Ochrony Ekosystemów Leśnych, Wydział Leśny Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie Wybrane aspekty
Bardziej szczegółowoRębnia przerębowa (V) jako alternatywa dla rębni częściowej na obszarach leśnych siedlisk przyrodniczych Natura 2000 w Puszczy Bukowej.
Rębnia przerębowa (V) jako alternatywa dla rębni częściowej na obszarach leśnych siedlisk przyrodniczych Natura 2000 w Puszczy Bukowej. Kamil Kędra a, b a Polskie Towarzystwo Mykologiczne b International
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 30 lipca 2015 r. Poz. 1070 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2015 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 30 lipca 2015 r. Poz. 1070 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad
Bardziej szczegółowoREGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOROLOGICZNEJ LEŚNICTWA LEŚNY KOMPLEKS PROMOCYJNY LASY BESKIDU ŚLĄKSIEGO RAPORT KWARTALNY II/2016
EGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOOLOGICZNEJ LEŚNICTWA LEŚNY KOMPLEKS POMOCYJNY LASY BESKIDU ŚLĄKSIEGO APOT KWATALNY II/2016 Katowice-Kraków 2016 1. Warunki pogodowe w 2 kwartale 2016 roku Średnia kwartalna
Bardziej szczegółowoKatedra Łowiectwa i Ochrony Lasu, Wydział Leśny, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
LOGO Wpływ podszytu bukowego (Fagus sylvatica L.) na chemizm opadu podkoronowego w monokulturach sosnowych (Pinus sylvestris L.) na gruntach porolnych w Nadleśnictwie Tuczno Influence of beach undergrowth
Bardziej szczegółowoIDENTYFIKACJA OBSZARÓW O NISKIEJ ZDROWOTNOSCI DRZEWOSTANÓW
IDENTYFIKACJA OBSZARÓW O NISKIEJ ZDROWOTNOSCI DRZEWOSTANÓW W ŚWIETLE WYNIKÓW MONITORINGU LASÓW Z LAT 2000-2014 Paweł Lech Jadwiga Małachowska Robert Hildebrand Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi Instytut
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE NR 54/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Spała
ROZPORZĄDZENIE NR 54/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Spała Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r.
Bardziej szczegółowoSkutki długotrwałej suszy dla stanu zdrowotnego i sanitarnego drzewostanów na terenie Dolnego Śląska
Skutki długotrwałej suszy dla stanu zdrowotnego i sanitarnego drzewostanów na terenie Dolnego Śląska Jarosław Góral, Katarzyna Nowik, Grzegorz Rogowski, Katarzyna Skałecka Zespół Ochrony Lasu we Wrocławiu
Bardziej szczegółowoSpecyfika leśnictwa. Program: Czym jest las? Czym jest leśnictwo? Współczesne znaczenie i zadania Cechy specyficzne produkcji leśnej.
Wykład 2 dr inż. Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULiEL SGGW morzechowski@wl.sggw.pl tel 22 59 38202 bud 34 pok 1/77 Leśnictwo w Gospodarce Przestrzennej Specyfika leśnictwa Program: Czym jest
Bardziej szczegółowoOd autora Przedmowa do drugiego wydania Od Wydawnictwa Część pierwsza. Wprowadzenie w problematykę ekologii lasu I. Las jako system ekologiczny A.
Od autora Przedmowa do drugiego wydania Od Wydawnictwa Część pierwsza. Wprowadzenie w problematykę ekologii lasu I. Las jako system ekologiczny A. Pojęcie i zakres poznawczy ekologii B. Zagadnienia autekologii
Bardziej szczegółowoZasady kształtowania i ochrony lasów
Zasady kształtowania i ochrony lasów Las jako naturalny element środowiska jest zasobem przyrodniczym warunkującym utrzymanie równowagi ekologicznej w skali lokalnej i na dużych obszarach - regionów, krajów
Bardziej szczegółowoPropozycja działań mających na celu powstrzymanie dalszego rozpadu drzewostanów świerkowych w Nadleśnictwie Białowieża
Propozycja działań mających na celu powstrzymanie dalszego rozpadu drzewostanów świerkowych w Nadleśnictwie Białowieża Marek Ksepko, Janusz Porowski Ocena stanu drzewostanów świerkowych Ekspertyzę sporządzono
Bardziej szczegółowoKAMPINOSKI PARK NARODOWY
KAMPINOSKI PARK NARODOWY Mgr inż. Jerzy Misiak Kampinoski Park Narodowy Ul. Tetmajera 38 05-080 Izabelin Tel. 22 7226559, fax 7226560 e-mail : dyrekcja@kampinoski-pn.gov.pl Biologiczna produkcja a pozyskanie
Bardziej szczegółowoZakład Urządzania Lasu KULiEL SGGW tel bud 34 pok 1/77. Leśnictwo w Gospodarce Przestrzennej
Wykład 1 dr inż. Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULiEL SGGW morzechowski@wl.sggw.pl tel 22 59 38202 bud 34 pok 1/77 Leśnictwo w Gospodarce Przestrzennej Specyfika leśnictwa Program: Czym jest
Bardziej szczegółowoBiuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej
Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej 1956-2013 Planowa gospodarka leśna www.buligl.pl/web/bialystok Pracujemy dla lasów... jest podmiotem gospodarczym świadczącym usługi inwentaryzacyjne i planistyczne
Bardziej szczegółowoREGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOROLOGICZNEJ LEŚNICTWA LEŚNY KOMPLEKS PROMOCYJNY LASY BESKIDU ŚLĄKSIEGO RAPORT KWARTALNY I/2015
EGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOOLOGICZNEJ LEŚNICTWA LEŚNY KOMPLEKS POMOCYJNY LASY BESKIDU ŚLĄKSIEGO APOT KWATALNY I/2015 Katowice-Kraków 2015 1. Warunki pogodowe w 1 kwartale 2015 roku Średnia kwartalna
Bardziej szczegółowoPuszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity. Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN
Puszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN Tomasz Wesołowski Pracownia Badań Lasu, Uniwersytet Wrocławski Awifauna PB: podstawowe fakty Kompleks leśny
Bardziej szczegółowoTypy rozmieszczenia drzew w drzewostanach sosnowych różnego wieku z odnowienia naturalnego
Sergii Boiko Typy rozmieszczenia drzew w drzewostanach sosnowych różnego wieku z odnowienia naturalnego Autoreferat rozprawy doktorskiej wykonanej w Zakładzie Hodowli Lasu Instytutu Badawczego Leśnictwa
Bardziej szczegółowoGorzów Wielkopolski, dnia 20 grudnia 2013 r. Poz ZARZĄDZENIE NR 38/2013 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Gorzów Wielkopolski, dnia 20 grudnia 2013 r. Poz. 2798 ZARZĄDZENIE NR 38/2013 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM w sprawie ustanowienia
Bardziej szczegółowoGorzów Wielkopolski, dnia 11 maja 2017 r. Poz. 1191
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Gorzów Wielkopolski, dnia 11 maja 2017 r. Poz. 1191 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM w sprawie ustanowienia planu
Bardziej szczegółowoRola gatunków domieszkowych w planowaniu urządzeniowo-hodowlanym
Rola gatunków domieszkowych w planowaniu urządzeniowo-hodowlanym Wojciech Gil Zakład Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych Instytut Badawczy Leśnictwa Leśne siedliska zmienione i zniekształcone, Nagórzyce,
Bardziej szczegółowoUZASADNIENIE. Typ siedliskowy. Zapas/ ha (m3) lasu
UZASADNIENIE Zarządzenie Ministra Środowiska w sprawie zadań ochronnych jest wykonaniem upowaŝnienia zawartego w art. 22 ust. 2, pkt 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA
z 54 2005-06-09 11:18 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie jednorazowego odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzewostanu. (Dz. U. Nr 99, poz. 905) Na podstawie art. 12
Bardziej szczegółowoPLAN WYRĘBU DRZEW. Wykonany na potrzeby budowy drogi gminnej obok elektrowni Siersza w miejscowości Czyżówka
Trzebinia 29.06.2011r. PLAN WYRĘBU DRZEW Wykonany na potrzeby budowy drogi gminnej obok elektrowni Siersza w miejscowości Czyżówka Wykonał: mgr inż. Łukasz Piechnik LEŚNY OGRÓD Usługi Projektowo Wykonawcze
Bardziej szczegółowoUproszczony Plan Urządzenia Lasu
2018-2027 Uproszczony Plan Urządzenia Lasu Lasów stanowiących własność Spółki dla Zagospodarowania Wspólnoty Gruntowo Leśnej Podlipie, Wodąca, Stare Bukowno na lata: 2018-2027 Lasy stanowiące własność
Bardziej szczegółowo