PROGRAM INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ INNOWACJA PEDAGOGICZNA W ZAKRESIE METODYCZNO - PROGRAMOWYM : W KRAINACH SZTUKI. ZAJĘCIA TWÓRCZE

Transkrypt

1 DANUTA ROZNER PROGRAM INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ INNOWACJA PEDAGOGICZNA W ZAKRESIE METODYCZNO - PROGRAMOWYM : W KRAINACH SZTUKI. ZAJĘCIA TWÓRCZE DLA KLAS 1 3 SZKOŁY PODSTAWOWEJ im. Tadeusza Kościuszki w ZESPOLE SZKOLNO - GIMNAZJALNYM w BIELANACH CZAS REALIZACJI: wrzesień 2014 czerwiec 2017 PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY 1

2 Wstęp Dylematy związane z objęcia obowiązkiem szkolnym dzieci 6 letnich, niepokój ich rodziców oraz obawa przed nieznanym stały się dla mnie bodźcem do stworzenia programu innowacji pedagogicznej, w którym proponuję zajęcia dla dzieci z klas 1 3 niwelujące wszelki opór, strach i niechęć przed działaniem i zadaniami stawianymi przez szkołę. Moja klasa to rodzina, szkoła - przyjazny dom, nauczyciel przyjaciel - myśl, którą od lat kieruję się w swojej pracy dydaktyczno wychowawczej oraz wieloletnie doświadczenie zawodowe, a także wnioski z podejmowanych działań i refleksje ukierunkowały moje działania na proces twórczy, inspirowany magią różnych dziedzin sztuki. Stworzyłam program, u podstaw którego leży idea pedagogiki twórczości, zabawy, twórczego myślenia i zapamiętywania. Zakłada on, że poprzez obcowanie z różnymi dziedzinami sztuki, zabawę, ruch, doświadczanie, wrażenia towarzyszące sytuacjom edukacyjnym, dobór aktywizujących metod i technik oraz wykorzystanie różnorodnych środków dydaktycznych - od specjalistycznych do przedmiotów codziennego użytku, stanowić będzie formę innowacyjną w zakresie: wczesnego wspomagania dzieci 6, 7 letnich w ich rozwoju, adaptacji do wymogów i warunków szkolnych oraz do prawidłowego funkcjonowania w grupie; pobudzania rozwoju osobowości i aktywności twórczej dzieci w klasach 1 3 z uwzględnieniem indywidualnych możliwości jednostki o różnym poziomie rozwoju psychofizycznego i umysłowego; kreowania postaw twórczych w oparciu o teorię inteligencji wielorakich; wsparcia dla rodziców w procesie wychowania; wczesnej reakcji na niepowodzenia i wyrównania szans edukacyjnych w I etapie kształcenia; Na etapie edukacji wczesnoszkolnej do realizacji własnego potencjału każde dziecko potrzebuje odpowiedniego wsparcia ze strony szkoły, nauczyciela, rodziców. Dziecko pozostawione samo sobie nie zawsze potrafi odnaleźć drogę własnego rozwoju. Zadaniem szkoły jest więc stworzenie mu optymalnych warunków do wszechstronnej aktywności, twórczego działania, samodzielności, otwartości na wiedzę i kreatywności oraz rozwoju ciekawości poznawczej w taki sposób, by mogło odczuwać radość z uczenia się. Zakładam, że realizując program innowacji: W krainach sztuki. Zajęcia twórcze, nauka będzie dla każdego dziecka przygodą, zabawą i przyjemnością.. PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY 2

3 BUDOWA PROGRAMU: PODSTAWA PRAWNA METRYCZKA INNOWACJI CHARAKTERYSTYKA KIERUNKI DZIAŁAŃ CEL OGÓLNY INNOWACJI CELE SZCZEGÓŁOWE TREŚCI KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA PROCEDURY METODYCZNE SPODZIEWANE EFEKTY EWALUACJA: PRZYKŁADY ROZWIĄZAŃ METODYCZNYCH: - WZÓR ANKIETY DLA UCZNIÓW KL. 3 - PLAN PRACY DLA KLAS PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ OBUDOWA METODYCZNA INNOWACJI PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY 3

4 PODSTAWA PRAWNA Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki (Dz. U. z 2002 r. Nr 56, poz. 506) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 sierpnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego programów wychowania przedszkolnego, programów nauczania i podręczników oraz cofania dopuszczenia (Dz. U. z2009 r., Nr 4, poz. 18). METRYCZKA INNOWACJI Rodzaj innowacji: Tytuł innowacji: Miejsce realizacji: Innowacja metodyczno programowa W krainach sztuki. Zajęcia twórcze Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki w Zespole Szkolno Gimnazjalnym w Bielanach, Bielany, ul. Łęcka 2 Czas realizacji: wrzesień 2014 czerwiec 2017 Zakres innowacji: 1 godzina tygodniowo Uczestnicy programu: Uczniowie klasy 1 z kontynuacją w klasie 2 i 3 Realizator: mgr Danuta Rozner PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY 4

5 CHAKTERYSTYKA Punktem wyjścia do opracowania programu innowacji: W krainach sztuki. Zajęcia twórcze była podstawa programowa kształcenia ogólnego - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z dnia 30 sierpnia 2012 r.) oraz Program wczesnoszkolnej zintegrowanej edukacji XXI wieku J. Hanisz. Wyżej wymieniona innowacja przewidziana jest do realizacji przez wszystkich uczniów klasy 1 w roku szkolnym 2014/2015 i w kolejnych latach I etapu kształcenia. W założeniu programu pojęcie twórczość oznaczać będzie każde działanie dziecka wykraczające poza prostą recepcję, kiedy dziecko daje coś od siebie i z siebie, kiedy trafnie zaspakaja swoją potrzebę w sposób często oryginalny, niezwykły i niepowtarzalny. W działaniu nie ma miejsca na przymus, porażkę, czy strach przed popełnieniem błędu. Zajęcia nastawione są na osiąganie sukcesów i fascynację własną aktywnością, a różne dziedziny sztuki stają się inspiracją do przeżywania, poznawania siebie i działania. Zajęcia oparte są na wiedzy, umiejętnościach, zdolnościach i zainteresowaniach uczniów, a nauczyciel jest towarzyszem i przewodnikiem po trudnej sztuce uprawiania twórczego stylu życia. By właściwie motywować i wychodzić naprzeciw indywidualnym potrzebom rozwojowym i edukacyjnym uczniów, w początkowej fazie realizacji programu dokonam rozpoznania indywidualnych potencjałów, czyli w myśl teorii H. Gardnera ( Inteligencje wielorakie. Nowe horyzonty w teorii i praktyce ) stworzę profil inteligencji każdego dziecka, by następnie organizować odpowiednio środowisko edukacyjne, dostosować metody i ośrodki aktywności odpowiednie dla danego profilu inteligencji. Kierunki tych działań wyznaczone będą przez różne dziedziny sztuki: KIERUNKI DZIAŁAŃ rozwijanie umiejętności wizualno przestrzennych, interpersonalnych, intrapersonalnych, logiczno matematycznych rozwijanie umiejętności muzycznych, kinestetycznych, logiczno matematycznych SZTUKI PLASTYCZNE, FOTOGRAFIA FILM, LITERATURA MUZYKA, TANIEC, RUCH ŻYWE SŁOWO, TEATR rozwijanie umiejętności językowych, kinestetycznych, intrapersonalnych, interpersonalnych rozwijanie umiejętności kinestetycznych, językowych, intrapersonalnych, interpersonalnych PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY 5

6 CEL OGÓLNY INNOWACJI Rozwijanie postawy twórczej umożliwiającej dziecku adaptację do nowych warunków, przeżywanie, odkrywanie oraz reorganizowanie dotychczasowych doświadczeń w oparciu o teorię inteligencji wielorakich. CELE SZCZEGÓŁOWE: w zakresie sfery poznawczej: rozwijanie umiejętności twórczego myślenia i możliwości uczniów w zakresie operacji umysłowych wykorzystując dynamiczny profil inteligencji, stymulowanie i rozwijanie wrażliwości wzrokowej, słuchowej i dotykowej, spostrzegawczości oraz koncentracji uwagi, rozwijanie umiejętności poszukiwania i wykorzystania informacji z różnych źródeł, przekazywanie elementarnej wiedzy o procesie twórczym, cechach osobowości twórczej i odbiorcach wytworów sztuki, uczenie dokonywania analizy i syntezy uzyskanych informacji, kształtowanie umiejętności przewidywania różnych skutków działań twórczych, zapoznanie z metodami i technikami twórczego rozwiązywania problemów; w zakresie sfery emocjonalno motywacyjnej: rozbudzanie ciekawości poznawczej i wrażliwości estetycznej, pomoc w odkrywaniu własnych możliwości twórczych i przezwyciężaniu przeszkód utrudniających aktywność twórczą, kształtowanie umiejętności odkrywania, rozpoznawania i nazywania uczuć i emocji, pomoc w odkrywaniu, poznawaniu i akceptowaniu samego siebie, kształtowanie umiejętności wyrażania swych uczuć za pomocą gestu, ruchu, mimiki, wdrażanie do współpracy w grupie, kształtowanie umiejętności sprawnego porozumiewania się, nauka asertywnego wyrażania swoich uczuć i krytyki, kształtowanie optymistycznego podejścia do problemów i niepowodzeń, pomoc w minimalizowaniu postaw agresywnych, kształtowanie umiejętności dokonywania samooceny, pomoc w budowaniu dziecięcego świata wartości, kształtowanie odporności na niepowodzenia, możliwość przeżycia satysfakcji pracy twórczej i jej efektów, budowanie zgranych i kreatywnych zespołów PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY 6

7 w sferze behawioralnej (działaniowej): zachęcanie uczniów do twórczych działań, stwarzanie sytuacji, w których dziecko w pełni zrealizuje swoje pomysły, stworzenie warunków do ekspresyjnej i spontanicznej działalności uczniów, rozwijanie umiejętności manipulacyjnych i konstrukcyjnych TREŚCI KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA Dobór i układ treści kształcenia i wychowania wynika z moich doświadczeń. Jest on spójny z założeniami Planu Wychowawczego Zespołu Szkolno Gimnazjalnego w Bielanach. Uczeń swobodny, opanowany i radosny: wskazywanie mocnych i słabych stron swojej osobowości, analiza sądów i wyobrażeń na własny temat; wady i zalety, określanie własnych zainteresowań i zdolności, wyrażanie marzeń twórczych i fantazji, odczuwanie i wskazywanie granic między dobrem a złem budowanie systemu wartości, tworzenie okazji i możliwości do przeżycia sukcesu, budowanie optymizmu i pozytywnego nastawienia do pracy Uczeń komunikatywny, skoncentrowany na kontakt: dostrzeganie wad i zalet pracy w grupie, ustalenie zasad współpracy w grupie twórczej, prowadzenie dyskusji grupowych, rozumienie i akceptacja dla innych wypowiedzi artystycznych, tworzenie wspólnych dzieł grupowych, modyfikowanie cudzych pomysłów, a nie ich zwalczanie, umiejętne wyrażanie swoich opinii zamiast oceny i krytyki, aktywne słuchanie Uczeń poszukujący, aktywny i twórczy: wyrażanie własnych myśli w formie ekspresji werbalnej, plastycznej i ruchowej, tworzenie kreatywnych form literackich, scen i sytuacji dramowych i teatralnych, tworzenie reklam, ogłoszeń, notatek prasowych; redagowanie gazety, twórcze rozwiązywanie problemów; zaradność w poszukiwaniu rozwiązań, realizacja nowych pomysłów, rozwijanie wyobraźni, odbiór sztuki jako źródła twórczych rozwiązań PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY 7

8 Uczeń myślący, wrażliwy, twórczy obserwator świata: dostrzeganie sztuki w otoczeniu, wpływ różnych dziedzin sztuki na życie człowieka, potrzeba obcowania ze sztuką, wczuwanie się i przeżywanie sztuki, słuchanie ciszy, rozpoznawanie i nazywanie emocji i uczuć, sposoby przechowywanie, przekazywania informacji i komunikowania się, zbieranie, analizowanie i przekształcanie informacji, kojarzenie faktów i zjawisk, zastosowanie i wykorzystanie komputera skutki pozytywne i negatywne komputeryzacji różnych dziedzin życia PROCEDURY METODYCZNE Efektywna realizacja programu zależy od przestrzegania szeregu zasad psychodydaktycznych. Część z nich stanowi konsekwencję respektowania norm kontraktu grupowego, część wynika z roli, jaką na zajęciach twórczych powinien odgrywać nauczyciel, część zaś jest związana z prawidłowościami i mechanizmami procesu twórczego i trenowaniem dyspozycji twórczych: 1. Zasada przewodzenia i facylitacji wyznacza rolę nauczyciela w procesie nauczania twórczych umiejętności. Z jednej strony ma on pełnić funkcję przewodnika, a z drugiej funkcję facylitatora, ułatwiającego uczniom osiąganie zaplanowanych celów, kreującego odpowiedni klimat, pobudzającego samodyscyplinę uczniów, dostarczającego różnorodnych materiałów, dzielącego się odpowiedzialnością za efekty pracy. 2. Zasada nieoceniania i akceptacji polega na pobudzaniu do myślenia, dociekliwości, uczenia się rozwiązywania problemów bez przymusu, ocen, sankcji, wywoływania do odpowiedzi, czy sprawdzianów. 3. Zasada różnorodności czyli wykorzystywania różnorodnych treści, form, metod i technik rozwijania możliwości twórczych; obcowania dzieci z różnymi dziedzinami sztuki; stosowania metod i technik aktywizujących, treningu twórczego myślenia dostosowanego do możliwości uczniów oraz prostych technik relaksacyjnych i antystresowych. 4. Zasada ludyczności czyli tworzenia nastroju przeciwdziałania nudzie i zmęczeniu, wprowadzania atmosfery twórczej zabawy i tolerancji, tworzenia sytuacji dających poczucie swobody oraz rozładowujących niepokoje wewnętrzne, a także przestrzegania reguły życzliwego, otwartego komunikowania się i prawa do odmowy wykonania danego ćwiczenia. Przyjęcie tych zasad przyczyni się do budowania klimatu bezpieczeństwa, życzliwości i współpracy, jaki powinien panować w czasie zajęć twórczych. Bez stworzenia odpowiedniej PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY 8

9 atmosfery psychospołecznej trudno osiągnąć powodzenie w pokonywaniu nieśmiałości i obaw dzieci przed nowymi doświadczeniami, realizacji wygaszania postaw agresywnych, czy rywalizacyjnych. Ważne jest również wyeliminowanie pośpiechu i napięcia z pracy uczniów. Istotą prowadzenia zajęć twórczych jest budowanie sytuacji edukacyjnych według określonej struktury (toku). Proponowany tok zajęć: Przywitanie i ćwiczenia rozgrzewające wytworzenie atmosfery otwartości, życzliwości, przyjemnego klimatu, rundka uczuć. Wprowadzenie mini wykład nauczyciela, inspiracja, cel, zadanie, problem. Odkrywanie, formułowanie i rozwiązywanie problemów zasadnicza część zajęć, aktywność twórcza. Podsumowanie informacja zwrotna na temat zajęć, efektów (od uczniów) Pożegnanie wymiana pozdrowień, optymistyczne zakończenie SPODZIEWANE EFEKTY INNOWACJI Uczeń kończący klasę 3 szkoły podstawowej będzie: dobrze przygotowany do nauki i funkcjonowania w II etapie edukacyjnym, właściwie funkcjonujący w grupie i środowisku, skoncentrowany na pracy i z fascynacją rozwiązujący problemy, samodzielny w swoich poszukiwaniach i realizacji zadań, gotowy do poznawania rzeczy i sytuacji nieznanych bez strachu przed popełnieniem błędu, spontaniczny, ekspresyjny, życzliwy i z poczuciem humoru, odważny w prezentowaniu swoich pomysłów, otwarty na sugestie innych, aktywny, zaradny życiowo, odporny na krytykę, ciekawy świata i ludzi, umiejący patrzeć, obserwować, dostrzegać, odbierać i przeżywać sztukę EWALUACJA Metody ewaluacji zajęć twórczych są różnorodne tak samo, jak różnorodne są sposoby ich prowadzenia. Istotną będzie obserwacja pracy uczniów oraz atmosfera podczas zajęć, analiza wytworów, stopień zadowolenia dzieci z efektów pracy własnej i innych, samoocena własnych prac oraz wytworów grupy. Przedmiotem ewaluacji będą też wszelkie działania dydaktyczne. Dokonywać będę analizy tego, do czego nauczyciel doszedł wraz ze swoimi uczniami, jakie osiągnął efekty, czy są one zgodne z zakładanymi celami czy też nie, jaką drogą zostały osiągnięte. Cennym materiałem w ewaluacji będą odczucia oraz opinie nauczyciela i uczniów oraz ocena przebiegu zajęć przez uczniów, rodziców i nauczycieli. PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY 9

10 Formami ewaluacji programu będą: wystawy i ekspozycje prac uczniów, analiza efektów i sukcesy osiągane przez uczniów, zajęcia otwarte dla rodziców, nauczycieli, analiza osiągnięć grupy oraz osiągnięć indywidualnych, wywiad z rodzicami i dyrektorem szkoły, Tarcza dla kl. 1 - na tarczę strzelecką podzieloną na kilka pól w zależności od tego, ile aspektów nauczyciel chce poddać ocenie (atmosfera, atrakcyjność zajęć, współpraca z kolegami, stopień zadowolenia ze swojej pracy), uczniowie naklejają cenki sklepowe. W zależności od tego, ile było "strzałów w dziesiątkę" i całkiem "chybionych" nauczyciel ma obraz odbioru zajęć przez uczniów, Drzewo wiedzy i radości dla kl. 2 na gałęziach drzewa dzieci umieszczą listki od jednego do czterech, wskazujące stopień zdobycia przez siebie nowej wiedzy, a także stopień zadowolenia ze swojej pracy i przebiegu zajęć, Ankieta dla uczniów kl. 3 Wyniki ewaluacji będą opracowywane w formie sprawozdania na zakończenie roku szkolnego w celu weryfikacji innowacji oraz w celu przedstawienia go na forum Rady Pedagogicznej i zapoznania z nim rodziców uczniów. PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY 10

11 PRZYKŁADY ROZWIĄZAŃ METODYCZNYCH: ANKIETA DLA UCZNIÓW KL. 3 PLAN PRACY DLA KLAS 1 3 PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY 11

12 ANKIETA DRODZY UCZNIOWIE! Celem ankiety jest poznanie Waszej opinii na temat prowadzonych przeze mnie zajęć twórczych. Na podstawie odpowiedzi będę mogła ocenić, czy spełniały one Wasze oczekiwania. Wybraną odpowiedź proszę zaznaczyć znakiem X. 1. Czy lubisz zajęcia twórcze? Zdecydowanie nie Raczej nie Raczej tak Zdecydowanie tak 2. Czy na zajęciach panowała życzliwa atmosfera sprzyjająca wspólnej nauce i zabawie? Zdecydowanie nie Raczej nie Raczej tak Zdecydowanie tak 3. Napisz, które zajęcia były dla ciebie najciekawsze? Dlaczego? Napisz, co Ci się nie podobało na zajęciach? Dlaczego? 12

13 Lp. PRZYKŁADOWY PLAN PRACY DLA KLAS 1 3 W krainach sztuki. Zajęcia twórcze W planie pracy celowo nie sugeruję ani metod, ani form pracy, ani też wykorzystania środków dydaktycznych. Temat zajęć ma wyzwolić inwencję twórczą i kreatywność nauczyciela. Zadania główne cele edukacyjne Dziedzina inspiracji twórczej Tematy zajęć: Kl. 1 Kl. 2 Kl Kształtowanie umiejętności sprawnego porozumiewania się. Wspieranie inteligencji interpersonalnej i intrapersonalnej. Pomoc w odkrywaniu, poznawaniu i akceptowaniu samego siebie. Budowanie zgranych i kreatywnych zespołów. Żywe słowo Film Poznajemy się lepiej. Oswajamy strach. Dzień zabawy uczymy się wykonywać polecenia. Każdy z nas jest inny, każdy z nas jest ważny Jestem dobrym kolegą, koleżanką. Swobodnie się komunikujemy. Być kierownikiem czy pracownikiem? - szkoła biznesu. 2. Uczenie się rozpoznawania i nazywania emocji. Nauka asertywnego wyrażania swoich uczuć. Zachęcanie do otwartych dyskusji o swoich uczuciach, twórczej ekspresji i nowych działań. Pobudzanie do świadomości swoich uczuć i oryginalności myślenia. Fotografia, teatr Co czują ludzie? Twarze. W świecie gestów. Komunikacja niewerbalna. Czy człowiek ma trzecią rękę? 3. Rozbudzanie ciekawości poznawczej, wrażliwości estetycznej i ekspresji twórczej oraz indywidualnych predyspozycji uczniów. Przekazywanie wiedzy o procesie twórczym i cechach osobowości twórczej. Malarstwo (collage/ kubizm) W Bajkolandii. Wyspa szczęścia. Na bezludnej wyspie. 13

14 4. Kształtowanie ekspresji twórczej, oryginalności i giętkości myślenia oraz nowych działań. Wspieranie indywidualnych predyspozycji dzieci, pomoc w odkrywaniu własnych możliwości twórczych Malarstwo pejzażowe W czarodziejskiej krainie. Oblicza pór roku. Wiatrem malowane. Wyruszamy w świat Przygoda z czerwonym latawcem i parasolką. Krajobrazy 5. Rozwijanie umiejętności poszukiwania i wykorzystania informacji z różnych źródeł, umiejętności interpersonalnych, przedsiębiorczości, umiejętności logicznego myślenia, argumentowania i wnioskowania. Uczenie dokonywania analizy i syntezy uzyskanych informacji, logicznego i kreatywnego myślenia. Twórcze rozwiązywanie problemów wg indywidualnych zainteresowań i wyobrażeń. Współpraca w zespole dla osiągnięcia sukcesu własnego i grupy. Notatki prasowe, sztuka użytkowa i współczesna, teatr, film, dadaizm Jesienny pociąg. Jabłko znane czy nieznane? Smerfne wynalazki Czy ktoś widział Rupidrutka? Jak zatrzymać lato?. Bajka czy nie bajka? Niezwykła przygoda. Wyczarowane z kamieni. Zabawa w dziennikarza Redagowanie gazetki z cyklu: Cztery pory roku - Jesień, Zima, Wiosna, Lato 6. Rozwijanie muzykalności, pamięci słuchowej i kreatywności. Kształtowanie rozumienia języka muzyki. Realizacja własnych fantazji i marzeń twórczych. Orientacja w schemacie własnego ciała. Muzyka, malarstwo abstrakcyjne Na koncercie. Improwizacje muzyczne Czy dźwięki mają kolory? Pełzanina tęczowa. Muzyka pędzlem malowana. Diaberlandia. 14

15 7. Zachęcanie do tworzenia opowiadań fantastycznych. Pobudzanie do niekonwencjonalnych skojarzeń. Pomoc w przezwyciężaniu nieśmiałości, odkrywaniu siebie i akceptowaniu innych. Rozwijanie zdolności nadawania dużej dynamiki wyobrażeniom i treści. Literatura, rysunek Kleksy stworki. Zabawy z literkami. Tajemniczy stwór. Kaligramy. Opowieści fantastyczne Portret czy karykatura? 8. Analizowanie różnych aspektów danego problemu, argumentowanie własnego stanowiska, akceptacja innych. Przewidywanie różnych skutków działań twórczych. Tworzenie warunków do ekspresyjnej twórczej działalności. Nauka asertywnego wyrażania swych uczuć i krytyki. Muzyka, malarstwo, teatr, film Pomysł na nudę. Jaki kolor ma cisza? Jak zatrzymać czas? Jaki kolor ma hałas? Czy można żyć bez miłości?. Jaki kolor ma samotność? 9. Zachęcanie do twórczej ekspresji. Pomoc w odkrywaniu własnych możliwości twórczych, w budowaniu i wzbogacaniu dziecięcego świata wartości oraz w przezwyciężaniu przeszkód utrudniających aktywność twórczą. Malarstwo rodzajowe Malarstwo współczesne Gra w zielone. Trzy wesołe plamki. Król krainy szarości. Kolorowe dżdżownice. Kolory ciepła. Telefon w pejzażu. 15

16 10. Uczenie odkrywania emocji i uczuć. Kształtowanie wyrażania uczuć poprzez muzykę i taniec oraz za pomocą gestu, mimiki, barw i słów. Wczuwanie się w określone sytuacje. Budowanie pozytywnej oceny samego siebie. Rozpoznawanie i nazywanie uczuć i emocji. Teatr, muzyka, taniec, malarstwo, literatura Tworzymy mandale. Zabawa w teatr. Co by było gdyby nasze ciało mogło mówić? Małe improwizacje. Czuję, wyrażam i nazywam emocje. Śmiej się, bo śmiech to zdrowie. 11. Rozbudzanie aktywności twórczej. Ćwiczenie sprawności manualnej i koordynacji wzrokowo ruchowej. Rozwijanie poczucia piękna oraz wyrażania swych uczuć w sposób niewerbalny. Rzeźba, dadaizm Rzeźba. Modelowanie zwierzątka z masy solnej. Kompozycja przestrzenna: Strachy na lachy. Folklor i sztuka ludowa. Rzeźba w mydle: Świątki 12. Pobudzanie wyobraźni oraz ćwiczenie zdolności kojarzenia i poszukiwanie indywidualnych form wyrazu. Budzenie poczucia odpowiedzialności i satysfakcji z wykonanej pracy, kształcenie samodzielności w ocenie wartości estetycznej, Sztuka użytkowa Kartka świąteczna. Plakat. Ogłoszenie. Wykonanie elementów do dekoracji klasy oraz elementów scenografii do przedstawień klasowych. 16

17 umiejętności analizowania wyników pracy plastycznej, także uzasadnienia swojej oceny. 13. Doskonalenie sprawności intelektualnych, poznanie i tworzenie w edytorze grafiki Paint oraz programie do edycji tekstu - utrwalenie umiejętności posługiwania się narzędziami programów, cliparty. Zapis, kopiowanie, zgrywanie, wklejanie, drukowanie prac. Spotkania ze sztuką Komputerowe programy edukacyjne Wyjazd do teatru, muzeum, galerii Komponowanie prac w programie Paint Warsztaty twórcze w pracowni garncarskiej Redagowanie gazety programy komputerowe Warsztaty twórcze w fabryce baniek 17

18 PRZYKŁADOWY SCENARIUSZ ZAJĘĆ TWÓRCZYCH DLA KLASY 1 POZNAJEMY SIĘ LEPIEJ OSWAJAMY STRACH. Cel ogólny: wydobycie i utrwalenie u dzieci przekonania, że nauka może być wspaniałą przygodą i zabawą, a zabawa twórcza źródłem radości i swobodnej komunikacji Cele operacyjne: stymulowanie rozwoju i inspirowanie twórczych działań dzieci, nabywanie doświadczeń zarówno w sposób werbalny, jak i niewerbalny, wytwarzanie pozytywnych relacji i postaw koleżeńskich, pogłębianie umiejętności współpracy i komunikowania się, budowanie zaufania w grupie i dobrego samopoczucia Metody: twórczej aktywności plastyczno - ruchowej Formy: aktywność indywidualna ( jednolita, zróżnicowana ) aktywność zbiorowa ( jednolita, zróżnicowana ) Przebieg zajęć: 1. Zabawy integracyjne w kręgu (ćwiczenia rozgrzewające): Iskierka Podaj swoje imię Zamiana miejsc itp. 2. Eliminowanie negatywnych emocji zabawa Wrzuć strach do kapelusza 3. Zabawa Jak się czujesz? - rysowanie na arkuszu szarego papieru swojego znaczka wyrażającego nastrój w danym momencie ( początek zajęć) 4. Zagadka: Czarnoksiężnik Rozpoznawanie atrybutów czarnoksiężnika wybieranie rekwizytów 18

19 5. Wysłuchanie opowiadania (wprowadzenie): Posłuchajcie! Zaczynamy! Kiedy bajka się skończy, będziemy wiedzieli więcej, niż wiemy teraz, bo to był zły czarownik! Jeden z najgorszych! Pewnego dnia wpadł w świetny humor, zrobił bowiem lustro, które posiadało tę właściwość, że wszystko, co się w nim odbijało, traciło swoje kolory. Najpiękniejsze krajobrazy wyglądały w tym lustrze, jak szary, gotowany szpinak. Twarze ludzi też były szare, smutne i nikogo nie można było rozpoznać. Czarownik wpadł na iście szatański pomysł i przeleciał z lustrem ponad światem. Zabrał niebu błękit, słońcu jego blask a całej ziemi wszystkie kolory - ukradł tęczę. Dorośli przestali się śmiać, wychodzić z domu, a nawet rozmawiać ze sobą. Jedynie dzieci pozostały sobą i zauważyły, co się stało. Postanowiły więc odzyskać tęczę, odczarować świat i przywrócić mu barwy, a dorosłym chęć i radość życia. Żeby tego dokonać, musiały przejść na drugą stronę lustra. 6. Twórcze zajęcia plastyczno ruchowe (zasadnicza część zajęć, aktywność twórcza): Przechodzenie na drugą stronę lustra i zabranie kolorowej wstążki Tęcza podczas fragmentu muzycznego dzieci poruszają kolorowymi wstęgami, wykonują obroty, wirują na wietrze, tańczą, dmuchają, podrzucają w górę mowa ciała Spotkanie dwóch tęczy uczniowie dobierają się w pary o innym kolorze wstęgi. Tańcząc naśladują ruchy partnera i jego gesty. Przerwanie muzyki jest sygnałem do zmiany ról Spotkanie jednej rodziny spotykają się osoby, które mają taki sam kolor tęczy ( podział na grupy ). Otrzymują zadanie ułożenia ze swoich wstęg dowolnego obrazu, przedmiotu, postaci prezentacja Chaos grupa otrzymuje gazety. Ma za zadanie podrzeć arkusz na kawałki dowolnej wielkości. Czas pracy wyznacza muzyka. Tworzenie kompozycji na czystym arkuszu szarego papieru uczniowie w dowolny sposób układają kompozycję z kawałków papieru i obrysowują ich kontur. Figury muszą się ze sobą stykać tworząc obraz Graffiti uczniowie tworzą pracę wg własnego pomysłu, tworzą graffiti o dowolnych barwach. Każdy realizuje swój pomysł. Czas pracy wyznacza cicha muzyka Ustawienie barwnego obrazu ekspozycja grupowego dzieła na ścianie. Połączenie w jeden duży obraz Dołóż cegiełkę uczniowie wybierają cegiełkę ze swoim imieniem. Ozdabiają w oryginalny sposób i naklejają w dowolnym miejscu na obrazie. Nazwij obraz próba nazwania obrazu, który stworzyli Zaświeciło słońce dzieci poruszają się w takt muzyki, owiewają wstęgami. Zatrzymanie muzyki jest sygnałem do ułożenia przez wszystkich uczestników zabawy wspólnego słońca, promykami będą kolorowe wstęgi. 7. (Podsumowanie zajęć) wykonanie schematycznego rysunku jako informacji i odpowiedzi na pytanie : Jak czujesz się w tej chwili? - arkusz z początku zajęć 8. Podziękowanie i (pożegnanie) grupy. 19

20 PRZYKŁADOWY SCENARIUSZ ZAJĘĆ TWÓRCZYCH DLA KLASY 2 BAJKA, CZY NIE BAJKA Cele ogólne: rozwijanie umiejętności interpersonalnych, przedsiębiorczości, umiejętności logicznego myślenia, argumentowania i wnioskowania; próby twórczego rozwiązywania problemów zgodnie z predyspozycjami uczniów Cele operacyjne: uczeń wypowiada się samorzutnie; zgodnie i aktywnie współpracuje w grupie; wykazuje się kreatywnością, twórczą aktywnością i zaangażowaniem; dokonuje świadomych wyborów, zgodnie z własnymi zainteresowaniami; potrafi wykorzystać swoje dominujące inteligencje Metody: ośrodki aktywności twórczej Przebieg zajęć: (Ćwiczenia rozgrzewające) 1. Teatrzyk kukiełkowy pt. Szewczyk Dratewka. 2. Giełda pomysłów : skojarzenia słowa but, jakie przeznaczenie może mieć but, co można z niego zrobić? (Wprowadzenie) 3. Przeniesienie szewczyka w czasy dzisiejsze Jak mógłby wykorzystać swój charakter i umiejętności, aby żyć w dostatku? burza mózgów 4. Zapowiedź pracy w grupach: Tworzymy biznes plan dla szewczyka (Zasadnicza część zajęć, aktywność twórcza): I Ośrodek zainteresowań: inteligencja wizualno przestrzenna, interpersonalna, intrapersonalna Praca twórcza Co można zrobić z buta, by było to atrakcyjne w sprzedaży? realizacja niekonwencjonalnych pomysłów. II Ośrodek zainteresowań: inteligencja językowa, interpersonalna, muzyczna Urządzenie sklepu szewczyka opracowanie reklamy, stoisk, piosenki 20

21 III Ośrodek zainteresowań: inteligencja matematyczno logiczna, interpersonalna, językowa Dyskusja i rozwiązanie drzewka decyzyjnego dotyczącego wyboru odpowiedniego klienta: KLIENT A chce wykupić cały zapas towaru ze sklepu szewczyka, ale mieszka za granicą i nie jest pewny swojej decyzji ( waha się) KLIENT B chce kupić tylko część towaru za niższą cenę, ale kupi na pewno Argumentacja i uzasadnienie rozwiązania. IV Ośrodek zainteresowań: Inteligencja ruchowa, matematyczna, wizualno przestrzenna Opracowanie chodnika gry z wykorzystaniem kostki matematycznej. Po odgadnięciu wyniku i przejściu odpowiedniej ilości pól gracz ilustruje ruchem powiedzenie, tytuł lub przysłowie związane z butami (podaje się kategorię) np.: wygodne buty, Kot w butach, buty na obcasie, ciasne buty, Luty, obuj dobre buty itp. (Podsumowanie zajęć) 5. Prezentacja efektów prac zespołów. 6. Ewaluacja dwa buty w różnych kolorach (czarny, żółty) uczniowie wrzucają znaczki do wybranego jako wyraz nastroju po zajęciach. Swobodne wypowiedzi na temat zajęć. 7. Podziękowanie i pożegnanie grupy. 21

22 PRZYKŁADOWY SCENARIUSZ ZAJĘĆ TWÓRCZYCH DLA KLASY 3 ZABAWA W DZIENNIKARZY PRACA TWÓRCZA NAD ZAWARTOŚCIĄ GAZETY Jesień Cel ogólny: rozbudzenie w dzieciach wiary we własne możliwości, pasji twórczej kreowania siebie i rzeczywistości. Cele operacyjne: rozbudzanie ciekawości poznawczej, wrażliwości estetycznej i ekspresji twórczej, ćwiczenie sprawności językowej, wypowiedzi spójnych, logicznych, kształtowanie odpowiedzialności i zaangażowania, rozwijanie samodzielności myślenia, ujawnienie zainteresowań literackich uczniów i ukrytych talentów, uczenie dokonywania analizy i syntezy uzyskanych informacji, stosowanie komputera, urządzeń peryferyjnych i programów użytkowych do redagowania gazetki szkolnej, doskonalenie umiejętności pracy zespołowej. Metody: metoda projektu Formy: praca w małych grupach zadaniowych Przebieg zajęć: (Ćwiczenia rozgrzewające) 1. Partycypacje ruchowo dźwiękowe na podstawie czytanego opowiadania pt. Jesień 2. Jesienne inspiracje w malarstwie, poezji, muzyce. (Wprowadzenie) 3. Zapowiedź pracy w grupach, omówienie celu zajęć, objaśnienie pracy w ośrodkach zainteresowań. 4. Samodzielny wybór zadań i grup. (Zasadnicza część zajęć, aktywność twórcza): I Ośrodek zainteresowań: Tworzenie akrostychu, anafory, opowiadań twórczych (wszystkie wyrazy na p ), humorów 22

23 II Ośrodek zainteresowań: Wyszukiwanie ciekawostek w różnych źródłach informacji, składanki tematyczne, tworzenie krzyżówek, zagadek matematycznych, kaligramów III Ośrodek zainteresowań: Malowanie obrazków, tworzenie reklam, ogłoszeń i projektowanie strony tytułowej IV Ośrodek zainteresowań: Selekcjonowanie wytworzonych materiałów, projektowanie stron tematycznych gazetki (Podsumowanie zajęć) 5. Prezentacje efektów pracy twórczej 6. Wybór tytułu gazety (głosowanie) 7. Podziękowanie i pożegnanie grupy. 23

24 OBUDOWA METODYCZNA INNOWACJI 1. De Bono E. Naucz swoje dziecko myśleć kreatywnie, W wa 1995, Prima 2. Dyrda B. (red.) Rozwijanie twórczości i inteligencji emocjonalnej dzieci i młodzieży, Kraków 2004, Impuls 3. Gardner H. Inteligencje wielorakie. Nowe horyzonty w teorii i praktyce, W wa 2009, Laurum 4. Kozłowski W Twórcze dziecko w szkole możliwości rozwoju, W wa 2004, Instytut Badań Edukacyjnych 5. Nęcka E. Proces twórczy i jego ograniczenia, Kraków 1995, Impuls 6. Nęcka E. Trening twórczości, Kraków 1998, Impuls 7. Partyka M. Zdolni, utalentowani, twórczy, W wa 1999, MEN 8. Popek S. (red.) Aktywność twórcza dzieci i młodzieży, W wa 1989, WSiP 9. Strzelczak E. Twórcze lekcje, Poznań 2000, G&P 10. Szmidt K. J. (red.) Psychopedagogika działań twórczych, Kraków 2005, Impuls 11. Szmidt K. J. Porządek i przygoda: lekcje twórczości. Antologia tekstów do psychopedagogiki twórczości, W wa 1997, WSiP 12. Szmidt K. J. Żywioły, W wa 2000, WSiP 13. Taraszkiewicz M. Jak uczyć lepiej? Czyli refleksyjny praktyk w działaniu, W wa 2000, CODN PROMOWANIE NOWYCH ROZWIĄZAŃ NA TERENIE SZKOŁY 24