Wpływ określonych rodzajów podkładu dźwiękowego na ocenę przyjemności, wynikającej z prezentacji różnych kategorii krajobrazów.

Transkrypt

1 Agnieszka Łukomska Natalia Wileńska Wpływ określonych rodzajów podkładu dźwiękowego na ocenę przyjemności, wynikającej z prezentacji różnych kategorii krajobrazów. Przegląd literatury Core affect jest nieodłączną składową każdego zdarzenia emocjonalnego. Jest to pojęcie nieco zbliżone do używanych przez innych autorów: afektu czy nastroju. Składa się z dwóch wymiarów: przyjemność i aktywacja. Rys. za Russell (2003) Core affect nie jest procesem kognitywnym, ani reprezentacyjnym, nie jest 'o czymś' (jedynie w relacji z czymś). Każdy człowiek w każdym momencie posiada jakiś core affect. Jest to pojęcie uniwersalne. Core affect wpływa na percepcję, poznanie i zachowanie. (Russel 2003)

2 W proponowanych przez nas badaniach postanowiłyśmy skupić się na podwymiarze przyjemności i badać jak zależy ona od spójności obrazu i dźwięku. Różne dźwięki są oceniane jako bardziej lub mniej przyjemne. Kowalczyk badała ocenę dźwięków obecnych w różnych typach krajobrazu, na populacji wielu narodowości. Za Stefanem Feldem uznaje ona główną rolę percepcji słuchowej w architekturze emocjonalnej, wymienia też wiele funkcji dźwięków w przestrzeni geograficznej. Badania pokazują, iż preferencje w tej materii są stosunkowo powszechne, a kultura ma na nie niewielki wpływ. Najprzyjemniejsze okazują się: śpiew ptaków, szum strumienia i fal morskich (Kowalczyk 2008). W swoich badaniach używamy dźwięków takich samych rodzajów, jakie były analizowane przez autorkę, np. śpiew ptaków, szum fal, ale także odgłosy ruchu ulicznego. Do eksperymentu wybrałyśmy różne rodzaje krajobrazów, z uwagi na naturalne postrzeganie pewnych scen wzrokowych przez ludzi (Li et al. 2002). Szybkość postrzegania takich scen i względna niezależność od procesów uwagowych może stanowić argument o trafności wyboru takich scen do badania podwymiarów zdarzeń emocjonalnych. Badania wskazują, że dźwięki mają ogromny wpływ na ocenę krajobrazów. Podkreślany jest również charakter interakcyjny aspektu wizualnego i dźwiękowego w postrzeganiu krajobrazów (Piechota 2008). Postanowiłyśmy sprawdzić na ile przyjemność z percepcji krajobrazu zależy od spójności mulitisensorycznej. Wyniki analizy mogłyby zostać wykorzystane przez biura podróży, organizujące wycieczki w różne miejsca, tak aby reklamy owych wycieczek były jak najbardziej skuteczne. Podstawą takiego wnioskowania jest związek emocji (w tym przyjemności) z podejmowaniem decyzji (Vohs et al. 2007). Hipoteza Zmysły oddziałują na siebie. Gdy wrażenia z wielu modalności są ze sobą spójne, odczuwana jest większa przyjemność.

3 Bodźce Bodźcami były prezentacje dotyczące trzech różnych miejsc (góry, miasto, morze). Wyjaśnienie dlaczego wybrano akurat takie obszary znajduje się w przeglądzie literatury. Każda prezentacja składała się z serii zdjęć danego regionu oraz podkładu dźwiękowego, prezentowanych jednocześnie. Podkład dźwiękowy mógł składać się ze specyficznych dla danego miejsca dźwięków lub też być dźwiękami, nie budzącymi skojarzeń z żadnym z prezentowanych regionów, lub też mogło go wcale nie być. Prezentacje składały się z serii zdjęć, aby wykluczyć specyficzny wpływ, który mogło wywoływać jedno zdjęcie. Z tego samego powodu zdecydowano się na badanie kilku obszarów być może jeden rodzaj miejsca jest szczególnie podatny na wpływy określonych dźwięków. Dźwięki typowe dla regionów należałoby stworzyć własnoręcznie, jednak nie miałyśmy takiej możliwości, więc posłużyłyśmy się gotowymi. Uważamy jednak, że dźwięki specjalnie nagrane byłyby odpowiedniejsze do tego rodzaju badań. Dźwięk neutralny powinny zostać dobrane w sposób eksperymentalny. Być może oceny sędziów kompetentnych byłyby w tym wypadku wystarczające, gdyż ich rodzaj nie ma w naszych badaniach większego znaczenia. Bodźce wizualne zostały stworzone przy pomocy programu Windows Movie Maker oraz Adobe Premiere Elements 11. Natomiast podkłady dźwiękowe powstały przy użyciu programu Audacity, Zadanie Zadaniem osób badanych była ocena odczucia przyjemności, powodowanego przez prezentacje. Metoda 51 badanych, w sposób losowy podzielonych na trzy grupy. Pierwszej grupie pokazywano prezentacje z neutralnym podkładem dźwiękowym, drugiej ze specyficznym dla określonego miejsca, trzeciej bez żadnego podkładu. Badani oceniali poziom przyjemności na skali 7-punktowej skali Likerta,

4 gdzie 1-bardzo nieprzyjemne, 7-bardzo przyjemne. Jako punkt odniesienia wybrano prezentacje samej warstwy wizualnej, aby określić jaki poziom przyjemności jest wyjaśniany przez same obrazy. Badanie można by rozszerzyć o analizę wpływu samego dźwięku, jednak skoro skupiamy się na kwestii spójności, uznałyśmy, że jeden warunek kontrolny wystarczy. Grupa z neutralnym podkładem dźwiękowym została stworzona, aby określić na ile hipotetyczny wzrost przyjemności wynika z dodania jakiejkolwiek ścieżki dźwiękowej, a na ile ze ścieżki spójnej z obrazem. Skalę wybrano sugerując się zaleceniami (Hornowska, wykłady z psychometrii) aby do badania odczuć stosować skale Likerta. 7-stopniowa skala jest najdłuższą z nich. Nie zdecydowałyśmy się na krótszą, gdyż mogłaby okazać się zbyt nieprecyzyjna, aby różnicować wzrost przyjemności. Analiza Choć oceny tego typu mogą być traktowane jako zmienne porządkowe, jednak opierając się na literaturze na ten temat, uważamy, że jednak zmienna ilościowa jest odpowiednia. Poza tym skale Likerta zawsze traktowane są jako zmienne ilościowe. Badani ocenili swoje wrażenia w skali jednowymiarowej. Z ocen wszystkich osób wyciągana była średnia dla określonego rodzaju prezentacji. Istotność różnic w średnich, dla prezentacji danego obszaru z trzema rodzajami podkładu muzycznego, była mierzona testem t-studenta. Miara Brak konkretnej miary. Wnioski Obecność podkładu dźwiękowego oraz spójność warstwy wizualnej i słuchowej zazwyczaj powoduje wzrost odczuwanej przyjemności.

5 Wyniki eksperymentu: Badani istotnie wyżej oceniali przyjemność z oglądania prezentacji, jeżeli podkład dźwiękowy był specyficzny dla danego regionu, w porównaniu z sytuacją gdy podkład dźwiękowy był niezwiązany z żadnym obszarem. Druga sytuacja, jednak, powodowała wyższe oceny niż brak jakiegokolwiek podkładu. Aczkolwiek taki schemat nie ujawnił się w wypadku prezentacji dotyczących miasta, zapewne dlatego, że dźwięki typowo miejskie nie są odbierane jako przyjemne (Kowalczyk 2008). Bibliografia Bernat, S. (2008). Dźwięk w krajobrazie jako przedmiot badań interdyscyplinarnych. W: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego (t. XI). Bernat, S. (2008). Dźwięk w krajobrazie. Stan i perspektywy badań. W: Materiały Interdyscyplinarnego Seminarium. Lublin Kowalczyk, A. (2008). Preferencje dźwięków w krajobrazie. W: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego (t.xi). Lublin. Li, F.F., VanRullen, R., Koch, C., Perona, P. (2002). Rapid natural scene categorization in the near absence of attention. PNAS Early Edition. Russel, J. A. (2003). Core affect and the psychological construction of emotion. Psychological Review, 110. Vohs, K.D., Baumeister, R.F., Loewenstein, G. (2007). Do emotions help or hurt decision making? Russell Sage Foundation.