Wydawca: Wydawnictwo PROKSENIA ul. Sarego 23/2, Kraków, tel./fax:

Transkrypt

1 Armin Mikos von Rohrscheidt Współczesne przewodnictwo miejskie Metodyka i organizacja interpretacji dziedzictwa Podręcznik PROKSENIA & Kul.Tour.pl Kraków/Poznań 2014

2 Niniejszy tom jest pierwszym z serii podręczników przewodnictwa turystycznego pod redakcją Armina Mikos v. Rohrscheidt Tom I Armin Mikos v. Rohrscheidt Współczesne przewodnictwo miejskie. Metodyka i organizacja interpretacji dziedzictwa. Podręcznik (niniejsza pozycja 2014 r.) Tom II Izabela Wyszowska Architektura i sztuka. Podręcznik dla przewodników turystycznych. (publikacja planowana na rok 2015) Tom III Magdalena Banaszkiewicz, Zygmunt Kruczek, Armin Mikos v. Rohrscheidt, Wybrane zagadnienia uprawiania zawodu przewodnika (zagadnienia etyczne, prawne, przewodnictwo po szlakach turystycznych i inne) (publikacja planowana na rok 2016) Korekta: Wykonanie grafik: Recenzja wydawnicza: Skład i druk: Piotr Stachowski, Przemysław Buryan Oleksiy Artyshuk prof. UE dr hab. Zygmunt Kruczek Agencja Reklamowo-Wydawnicza OSTOJA Cianowice, ul. Niebyła 17, Skała tel Copyright by: Armin Mikos v. Rohrscheidt, Poznań 2014 ISBN: Wydawca: Wydawnictwo PROKSENIA ul. Sarego 23/2, Kraków, tel./fax: proksenia@proksenia.pl

3 Spis treści WPROWADZENIE...7 CZĘŚĆ I DZIEDZICTWO, INTERPRETACJA I WSPÓŁCZESNE PRZEWODNICTWO...15 WSTĘP CZYM JEST DZIEDZICTWO? Znaczenie terminu dziedzictwo Przykłady wykorzystania dziedzictwa w życiu społecznym Turystyka kulturowa w promocji dziedzictwa i budowaniu kapitału kulturowego Problemy z dziedzictwem O INTERPRETACJI DZIEDZICTWA JAKO ISTOCIE PRZEWODNICTWA Co to jest interpretacja dziedzictwa? Klasyczne zasady interpretacji dziedzictwa Korzyści płynące z interpretacji dziedzictwa Problem narracji alternatywnych w interpretacji Interaktywność w interpretacji KLIENT NASZ PAN, CZYLI NOWA TURYSTYKA I NOWI TURYŚCI Ogólne trendy w turystyce międzynarodowej i krajowej Profil nowych turystów miejskich Czego konkretnie chcą nowi turyści od przewodnika? PROFIL ZAWODOWY WSPÓŁCZESNEGO PRZEWODNIKA Kim jest przewodnik? Cechy dobrego przewodnika Podstawowe funkcje współczesnego przewodnika PODSTAWOWE REGUŁY PRACY PRZEWODNIKA JAKO INTERPRETATORA O PRZYGOTOWANIU DO ROLI INTERPRETATORA CZYLI STARA I NOWA METODYKA PRZEWODNICTWA Nieco historii Jaka metodyka dla interpretacji i usługi? Metodyka po deregulacji program szkolenia przewodników Formy nauczania metodyki przewodnictwa na szkoleniu przewodników miejskich Dodatek: Psychologia grupy wycieczkowej a postawy przewodnika CZĘŚĆ II FORMY PRZEWODNICTWA W PRZESTRZENI MIEJSKIEJ WSTĘP KLASYCZNE FORMY PRZEWODNICTWA MIEJSKIEGO Miejski spacer historyczny (Guided City Walk/Walking Tour; historische Stadtführung) Miejski spacer tematyczny (Special Tour, Thematische Stadtführung) Objazd miasta z przewodnikiem (City Tour, Stadtrundfahrt) Kombinowane zwiedzanie miasta (objazd spacer zwiedzanie obiektów) (City Tour-and-walk, Sightseeing, Stadtbesichtigung)...141

4 4 SPIS TREŚCI 8. NOWSZE I ALTERNATYWNE FORMY PRZEWODNICTWA Zwiedzanie fabularyzowane (Adventure City Tour, Erlebnisführung) Oprowadzanie stylizowane (w tym w stroju historycznym) Zwiedzanie aktywne MIESZANE FORMY PRZEWODNICTWA I USŁUG W ZWIEDZANIU MIAST Przewodnik-Kierowca (driving guide; driver guide) Przewodnik-konsultant zakupów (Guide & shopping adviser) Przewodnik-Prelegent (Guide Lecturer, Vertiefte Stadftührung) SZCZEGÓLNE ODMIANY ZWIEDZANIA Oprowadzanie po trasie miejskiej Zwiedzania wielozmysłowe (zwiedzania multisensoryczne, multisensorial tours, multisensorische Führungen) Zwiedzanie kreatywne Oprowadzania z perspektywy i zwiedzanie z narracją alternatywną INTERPRETACJA DLA GRUP NIETYPOWYCH Zwiedzanie z osobami niepełnosprawnymi Zwiedzanie z dziećmi CZĘŚĆ III PRZEWODNICTWO W RÓŻNYCH MIEJSCACH, OBIEKTACH I KONTEKSTACH WSTĘP OBIEKTY JAKO CELE ODRĘBNEGO ZWIEDZANIA ZASADY OGÓLNE (On-site-guiding, Führung an Orten) OPROWADZANIE PO EKSPOZYCJACH MUZEALNYCH I INNYCH WYSTAWACH Zwiedzanie holistyczne Zwiedzanie selektywne Zwiedzanie autonomiczne Zwiedzanie zadaniowe Fabularyzowane zwiedzanie muzeów i wystaw Przypadek szczególny wystawy posiadające własny program interpretacyjny ZWIEDZANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH W PRZESTRZENI MIEJSKIEJ Obiekty sakralne Inne obiekty zabytkowej architektury Zwiedzanie zabytkowych obiektów infrastrukturalnych i technicznych ZWIEDZANIE I INTERPRETACJA PRZESTRZENI PUBLICZNIE DOSTĘPNYCH Jak przygotowywać program interpretacji dla obszarów Zwiedzanie cmentarzy Interpretacja terenów ekspozycyjnych Ogrody zoologiczne i botaniczne Inne miejskie obszary przyrodnicze Wielkoprzestrzenne tereny (po)militarne Przewodnictwo w żywych obszarach Przewodnik miejski w ramach interpretacji szlaku kulturowego OBIEKTY WSPÓŁCZESNE UDOSTĘPNIONE DO ZWIEDZANIA Wielkie współczesne obiekty handlowe Współczesne obiekty infrastrukturalne Tradycyjne i współczesne warsztaty Współczesne zakłady przemysłowe Współczesne centra edukacyjne DODATEK. UDZIAŁ PRZEWODNIKA W INNYCH FORMACH TURYSTYCZNEGO ZWIEDZANIA MIAST Gra miejska Questing miejski Geocaching w miastach...359

5 WSPÓŁCZESNE PRZEWODNICTWO MIEJSKIE 5 CZĘŚĆ IV WARSZTAT PRACY PRZEWODNIKA WPROWADZENIE PODSTAWOWE SŁOWNE FORMY PRZEKAZU W PRACY PRZEWODNIKA Komentarz rozwinięty I filar przekazu ustnego Opowieść jako odrębny moduł w ramach interpretacji II filar przekazu ustnego Inne rodzaje komentarzy merytorycznych Komentarz zredukowany Komentarz zależny (wprowadzający, towarzyszący, podsumowujący) Prezentacja kontynuowana Komentarz nieplanowany czyli zapełniacz Słowne formy urozmaicające i obrazujące Anegdota Dowcip Porównania Liczby, daty i wielkości Cytaty literackie Formy wprowadzające interpretację subiektywną Opowiadanie z perspektywy Narracja alternatywna jako forma przekazu w zwiedzaniu Rejestr językowy i jego różnicowanie UZUPEŁNIAJĄCE I ANIMACYJNE FORMY INTERPRETACJI Wstęp Ilustracje statyczne Obrazy dynamiczne, w tym multimedialne Nagrania i odgłosy Elementy muzyczne Elementy ruchu Pytania i ich zadawanie Zadaniowanie grupy Warsztat tematyczny INDYWIDUALNY WARSZTAT PRACY PRZEWODNIKA, NARZĘDZIA I URZĄDZENIA WSPOMAGAJĄCE PRZEKAZ Wstęp O warsztacie pracy przewodnika ogólnie Niematerialne (konstrukcyjne) narzędzia interpretacji Sylabus miejsca narzędzie budowy komentarza rozwiniętego Mapa legend i anegdot jako narzędzie przewodnika Mapa pomników i tablic jako narzędzie przewodnika Mapa parkingów dla autokarów Trasa tematyczna jako narzędzie przewodnika Kwestionariusz zadaniowy jako narzędzie interpretacji Narzędzia materialne (techniczne) wybór Sprzęt nagłaśniający i jego stosowanie Tour Guide System zestawy przekazu bezprzewodowego Aplikacje augmented reality (rozszerzonej rzeczywistości) Systemy audioguide (audio-guide-system) Fotokod w funkcji prezentacji dziedzictwa i informacji turystycznej Stałe urządzenia interpretacyjne w obiektach zamkniętych Urządzenia interpretacyjne w miejscach otwartych PRZYGOTOWANIE PRZEWODNIKA DO OBSŁUGI ZWIEDZAJĄCYCH Wstęp Podstawowe warunki atrakcyjnej i skutecznej usługi Przygotowanie dalsze koncepcyjne Przygotowanie bliższe szczegółowe...490

6 6 SPIS TREŚCI 21. REALIZACJA USŁUGI Wstęp Początek zwiedzania Przebieg zwiedzania Interakcja podczas zwiedzania Współpraca z kierowcą Zakończenie wycieczki Działania towarzyszące realizacji programu ADRESACI PRZEKAZU, SYTUACJE TOWARZYSZĄCE ZWIEDZANIU, PARTNERZY, WSPÓŁPRACA Wstęp Specyfika pracy z najczęstszymi typami klientów Typowe pytania turystów miejskich Ostrzeżenia dla przewodnika Sytuacje trudne Sytuacje awaryjne Przewodnik i inni czyli partnerzy w realizacji usług Razem lepiej i skuteczniej czyli o współpracy przewodników ZAŁĄCZNIK PROPOZYCJA GODZINOWEGO ROZKŁADU MATERIAŁU PROGRAMU METODYKI W SZKOLENIU PRZEWODNIKÓW BIBLIOGRAFIA...567