Organizowanie imprez turystycznych 341[05].Z4.01

Transkrypt

1 MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Luiza Wosik Barbara Górka Organizowanie imprez turystycznych 341[05].Z4.01 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

2 Recenzenci: mgr Anna Pilch-Szatanik mgr inż. Wiesław Piegat Opracowanie redakcyjne: mgr Górka Barbara mgr Wosik Luiza Konsultacja: mgr inż. Piotr Ziembicki Korekta: Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 341[05].Z4.01 Organizowanie imprez turystycznych, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik obsługi turystycznej. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom

3 SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 5 3. Cele kształcenia 6 4. Materiał nauczania Metody i techniki opracowywania programów imprez turystycznych Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Czynniki wpływające na charakter imprezy turystycznej Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Zasady kalkulowania kosztów imprezy Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Elementy kalkulacji kosztów Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Dokumentacja teczki imprezy Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Zamawianie świadczeń turystycznych Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Sprawdzian osiągnięć Literatura 56 2

4 1. WPROWADZENIE Poradnik ucznia będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i kształtowaniu umiejętności dotyczących organizowania imprez turystycznych, ponieważ zawiera najważniejsze informacje związane z projektowaniem, programowaniem, kalkulowaniem kosztów imprez turystycznych i wskazuje tematykę, z jaką powinieneś się zapoznać poprzez wyszukanie odpowiednich informacji we wskazanej literaturze. Poziom trudności wykonywanych ćwiczeń dostosowany został do możliwości i wcześniej ukształtowanych Twoich umiejętności. Wykonanie zaproponowanych przykładowych ćwiczeń pomoże Ci ukształtować niezbędne umiejętności, wymagane programem kształcenia. Poradnik ten zawiera: 1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej. 2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej. 3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Szczególnie istotnymi i trudnymi treściami są zagadnienia związane z właściwym programowaniem imprez turystycznych i kalkulowaniem ich kosztów zgodnie ze strategią rozwoju firmy, przepisami podatkowymi oraz dokonywania zamówienia zaplanowanych świadczeń turystycznych. Są to zagadnienia, z którymi będziesz się najczęściej stykał w swojej pracy. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę oraz inne źródła informacji. 4. Zestaw ćwiczeń, które umożliwią Ci nabycie umiejętności praktycznych, zawierający wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia oraz pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia. Zaliczenie ćwiczeń jest dowodem osiągnięcia umiejętności praktycznych określonych w tej jednostce modułowej. 5. Sprawdzian postępów. Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co oznacza, że opanowałeś materiał albo nie. 6. Sprawdzian osiągnięć wraz z instrukcją i kartą odpowiedzi. 7. Literaturę. Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej. Jednostka modułowa: Organizowanie imprez turystycznych, której treści teraz poznasz jest jednym z elementów modułów koniecznych do opanowania wiadomości i umiejętności niezbędnych w zawodzie technik obsługi turystycznej schemat 1. Bezpieczeństwo i higiena pracy W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki. 3

5 Moduł 341[05].Z4 Produkty turystyczne 341[05].Z4.01 Organizowanie imprez turystycznych 341[05].Z4.02 Sprzedaż produktów turystycznych 341[05].Z4.03 Rozlicznie kosztów imprez i produktów turystycznych 341[05].Z4.05 Opracowywanie projektów produktów turystycznych w języku obcym 341[05].Z4.04 Prowadzenie usług związanych z podróżą Schemat układu jednostek modułowych 4

6 2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej Organizowanie imprez turystycznych powinieneś umieć: organizować pracę biura podróży, współpracować z zakładami świadczącymi usługi noclegowe, współpracować z instytucjami wykonującymi usługi transportowe, współpracować z pilotami i przewodnikami turystycznymi, stosować obowiązujące przepisy prawne, sporządzać i zawierać umowy handlowe z jednostkami gospodarczymi, sporządzać i zawierać umowy wynikające ze stosunku pracy, współpracować z zakładami ubezpieczeniowymi, komunikować się w języku obcym z kontrahentami krajowymi i zagranicznymi świadczącymi usługi turystyczne, udzielać informacji klientom biura podróży w języku obcym, organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii, stosować zasady prezentacji swoich projektów, korzystać z różnych źródeł informacji. 5

7 3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: określić cele różnych imprez turystycznych, opracować programy imprez turystycznych pobytowych o różnym charakterze, zaprojektować imprezy turystyczne objazdowe o różnym charakterze, zaprojektować imprezy specjalistyczne, opracować program imprezy turystycznej na zlecenie klienta, dobrać najlepsze środki transportu do imprez turystycznych, wybrać korzystne dla klientów koszty świadczeń, określić stałe i zmienne koszty imprezy turystycznej, wyliczyć koszty miejsc bezpłatnych, wyliczyć marżę dla organizatora imprezy turystycznej, ustalić wysokość stawki akwizycyjnej dla agenta turystycznego, określić cenę jednostkową imprezy turystycznej, wyliczyć należne podatki i opłaty, zamówić świadczenia dla imprez turystycznych, sporządzić niezbędne dokumenty do teczki imprezy turystycznej, dokonać zmian lub anulowania zamówionych świadczeń turystycznych, sporządzić korespondencję handlową i informacyjną z kontrahentami biura podróży. 6

8 4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Metody i techniki opracowywania programów imprez turystycznych Materiał nauczania Potrzeba wypoczynku, jako siła sprawcza, powoduje powstanie szeregu sytuacji związanych z wyjazdem turystycznym. Punktem wyjścia, dla projektowania produktu turystycznego, jakim jest impreza turystyczna są przede wszystkim motywacje podróży i chęć zaspokojenia potrzeb przez ludzi podróżujących. Każda grupa potrzeb wymaga ofert dóbr i usług odpowiadających ujawnianym przez nabywców preferencjom i ich możliwościom ekonomicznym. Potencjalny turysta może wybrać dwie drogi postępowania w celu zaspokojenia odczuwanej potrzeby wyjazdu turystycznego: samodzielnie zorganizować sobie wyjazd turystyczny, zlecić osobie drugiej (prawnej lub fizycznej) załatwienie wszelkich formalności związanych z organizacją i realizacją wyjazdu turystycznego. W przypadku biur podróży mamy również dwa sposoby pracy z klientem. Sposób pierwszy: organizator zgłasza gotowość świadczenia usług i czeka na propozycje klientów. Klienci przychodząc do organizatora zgłaszają swoje zapotrzebowanie, to znaczy konkretyzują swoje wymagania, określają termin i czas trwania imprezy, kierunek wyjazdu, podają również życzenia programowe i możliwości finansowe. Organizator grupuje klientów według zgłoszonych wymagań. Opracowuje ofertę programową w oparciu o sugestie potencjalnych turystów. Dokonuje kalkulacji kosztów wycieczki. Przedstawia tak opracowaną ofertę do akceptacji zainteresowanym, którzy zgłosili chęć uczestnictwa w takiej imprezie. Jeżeli potencjalni turyści zgadzają się z tak opracowaną ofertą programową, organizator przystępuje do zabezpieczenia świadczeń imprezy i w efekcie końcowym do realizacji wyjazdu turystycznego. Sposób drugi: organizator wyprzedza zapotrzebowanie potencjalnych klientów i opracowuje sam ofertę programową imprezy turystycznej. Potocznie mówi się, że są one przygotowane do sprzedaży z wolnej akwizycji. Przy określaniu oferty usług turystycznych kierowanych do klientów posługujemy się pojęciem produktu turystycznego. Produktem może być rzecz, usługa, obszar, organizacja lub idea. Proces konstruowania produktu imprezy turystycznej przedstawia rysunek 1. Źródłami pomysłów na imprezy turystyczne mogą być: wytrawni turyści, ich potrzeby, upodobania i motywacje; ludzie nauki, sztuki i artyści, żyjący zarówno w kraju recepcyjnym, jak i w krajach, skąd przybywają turyści; agenci biur turystycznych; nauczyciele; izby turystyczne; Regionalne Organizacje Turystyczne odpowiedzialne za promocję regionu; konkurenci w krajach pochodzenia turystów; pracownicy punktów sprzedaży w krajach, gdzie sprzedaje się uczestnictwo w imprezach; zarząd przedsiębiorstwa turystycznego; firmy zajmujące się badaniami marketingowymi; 7

9 władze lokalne, liderzy ruchów i stowarzyszeń regionalnych w krajach pochodzenia turystów i w regionach recepcyjnych; przewodnicy, piloci; badacze stosunków kulturalnych, politycznych i innych, między krajem odbiorcy imprezy a krajem recepcyjnym; dobrze zorganizowany bank informacji, m.in. dotyczących potencjału turystycznego, tras i regionów recepcji turystów; spotkanie przedstawicieli wyżej wymienionych grup osób i zorganizowanie wśród nich tzw. burzy mózgów. Rys.1 Konstruowanie produktu od pomysłu do pakietu turystycznego [ 4 s. 32] Można szukać pomysłu imprezy wykorzystując możliwości wewnętrzne przedsiębiorstwa albo skorzystać z usług ekspertów, tudzież agencji zajmującej się planowaniem imprez turystycznych. Projektując imprezę zagraniczną należy: pamiętać o zmianach stref czasowych, wykorzystać tabele klimatyczne, stosować tabele odległości pomiędzy poszczególnymi miastami. Cykl organizacji imprez dzieli się na pięć faz: przygotowanie akwizycji, akwizycję, czyli sprzedaż, przygotowanie imprezy do realizacji, realizację imprezy oraz rozliczenie imprezy. Przygotowanie akwizycji obejmuje wszystkie prace związane z opracowaniem ofert ogólnych zawierających wzorcowe programy wraz z kalkulacją cen dla poszczególnych rodzajów imprez, z uwzględnieniem różnych wariantów w zależności od okresu trwania, środków transportu, standardu świadczeń, środowiska. Akwizycja obejmuje czynności związane z oferowaniem i sprzedażą imprez turystycznych. Na przygotowanie imprezy do realizacji składają się 8

10 czynności związane z zamówieniem wszystkich usług zgodnie z programem imprezy oraz odprawa pilota. Realizacja imprezy to jej przebieg od chwili rozpoczęcia (zbiórki uczestników) do chwili zakończenia (rozwiązania). W tej fazie ważną rolę spełnia pilot wycieczki odpowiedzialny za dokładne wykonanie programu od strony organizacyjnotechnicznej i finansowej oraz przewodnik turystyczny w zakresie poznawczym. Rozliczenie imprezy to czynności związane z zebraniem wszystkich dokumentów potrzebnych do rozliczenia kosztów imprezy, wystawieniem faktur, ściągnięciem należności oraz przeprowadzeniem analizy i oceny przebiegu imprezy. Programowanie imprezy turystycznej to nadanie określonej wizji spędzania czasu w określonych warunkach turystycznych, dzięki zapewnieniu dostępu do walorów, urządzeń, usług i sprzętu w odpowiednim czasie i w miejscu, gdzie jest to niezbędne dla sprawnego i oczekiwanego przez turystów przebiegu imprezy. Programowanie imprez musi się opierać na znajomości podstawowego motywu uczestniczenia danej grupy osób w danej imprezie turystycznej. Program sporządzony wg typowych wzorów i powinien zawierać : precyzyjne określenie miejsca i godziny zbiórki przed wyjazdem, szczegółowe określenie trasy z zaznaczeniem zwiedzanych obiektów i miejscowości wraz z krótką informacją na temat ciekawych lub mniej znanych punktów zwiedzania, dokładny czas trwania wycieczki z określeniem godziny wyjazdu i powrotu, a także czasu i miejsca poszczególnych posiłków i noclegów, przy czym pożądane jest podanie nazw zakładów żywieniowych i noclegowych, a także wielkości i wyposażenia pokojów (jednoosobowe, dwuosobowe, wieloosobowe z łazienką, umywalką, ciepłą i zimną wodą itp.), środki transportu, a w przypadku pociągu, statku, samolotu, dokładne godziny odjazdów i przyjazdów z miejscowości do miejscowości docelowych na trasie wycieczki, w wypadku autokaru - określenie marki wozu i liczby miejsc, wyszczególnienie przewidzianych imprez sportowych i kulturalnych z podaniem nazwy sztuki teatralnej i nazwiska autora oraz nazwy z adresem teatru i opery itp., wyraźne zaznaczenie czasu wolnego przewidzianego do dyspozycji uczestników na odpoczynek, indywidualne zwiedzanie, zakupy czy odwiedziny, nazwę (hasło) danej wycieczki, będącą jednocześnie atrakcyjnym, zachęcającym elementem propagandowo reklamowym. Programowanie imprezy turystycznej to jedno z najważniejszych zadań w pracy w całym procesie tworzenia produktu. Jeśli chodzi o metodę programowania imprez, to punktem wyjściowym jest ustalenie celu imprezy i sformułowanie go w haśle (nazwie). Z kolei cel umiejscawiamy w przestrzeni i w czasie. Element przestrzeni to trasa imprezy: miejscowości, obiekty przyrodniczo-geograficzne, historyczno-architektoniczne, muzealne itp. Drugi element, pochodny od pierwszego, sprowadza się do ustalenia czasu trwania imprezy. Tak np. hasło imprezy,,szlakiem Mikołaja Kopernika" zakreśla trasę obejmującą wszystkie miejscowości, muzea, domy, pomniki i inne obiekty związane z miejscem urodzenia i pobytu wielkiego astronoma. Stosownie do długości trasy i czasu potrzebnego na zwiedzanie ustalamy czas trwania tej imprezy. Podobnie przyjęcie takich haseł, jak Kazimierz Krakowski",,,Wieliczka Kraków spływ Dunajcem czekają na Was,,Pszczelarstwo (opolskie), Targi Poznańskie,,Wczasy w siodle wyznacza kanwę opracowania programu. Odpowiadając na pytanie jaki jest cel imprezy musimy zdefiniować, czy impreza będzie miała charakter imprezy objazdowej, pobytowej, czy też będzie połączeniem tych dwóch form, czyli pobytowo-objazdową. Następnie musimy określić, grupę docelową czyli, dla kogo ta impreza będzie przeznaczona - czy dla określonej grupy wiekowej (np. młodzież),czy też będzie sprzedawana jako pobyty rodzinne. W przypadku imprez objazdowych należy ustalić, czy celem 9

11 jest krajoznawstwo, czy też zwiedzanie specjalistyczne, czy będzie to impreza z pełnymi świadczeniami podstawowymi, tzn. noclegi, czy posiłki, czy też z ograniczoną ilością świadczeń, np. tylko noclegi ze śniadaniem, bądź nocleg z dwoma posiłkami. Istotną kwestią w określaniu celu imprezy jest decyzja, czy oferta będzie kierowana dla bogatego klienta, czy też dla średniozamożnego. Ważną informacją, którą powinien posiadać referent programujący imprezę turystyczną jest środek transportu, w przypadku bowiem imprez samolotowych (czarterowych) ustalenie terminu jest możliwe dopiero po zawarciu umowy z przewoźnikiem. To on najczęściej decyduje o dniach i godzinach realizacji rejsów. Po ustaleniu celu konstruowany jest program imprezy. W całości programowania imprezy wyszczególnić można następujące fazy: studiowanie terenu, planowanie trasy, wykonanie szkicu trasy, opracowanie harmonogramu, sporządzenie kalkulacji finansowej, zamówienie usług (noclegi, żywienie), przygotowanie uczestników imprezy. Program rozpoczyna się konkretną godziną wyjazdu i wykaz świadczeń. Podobnie jak w przypadku innych rodzajów turystyki na podstawie programu referent sporządza kalkulację ceny imprezy na jednego uczestnika. Jeśli są to imprezy powtarzalne i odbywają się w określonych terminach referent sporządza dla nich tylko jedną kalkulację. W imprezach o charakterze pobytowym podstawowym celem wyjeżdżających jest wypoczynek, dlatego też program powinien być ograniczony do minimum. Klienci natomiast powinni mieć możliwość, w zależności od zainteresowań i zasobności portfela, kupienia imprez fakultatywnych do dodatkowo płatnych. W przypadku programowania imprez objazdowych należy kierować się paroma zasadami, które wynikają bądź z ograniczeń formalnych (w przypadku transportu), bądź są spowodowane odpornością i kondycją fizyczną oraz możliwościami percepcji klientów. Przy układaniu programu należy pamiętać, że: nie powinien on być przeładowany; uczestnik wycieczki jest w stanie koncentrować się na zwiedzaniu maksymalnie 5-6 godzin, po tym czasie należy zrobić przerwę na posiłek; latem czas ten powinien być skrócony; obiekty turystyczne dostępne są do zwiedzania w różnych godzinach; w trakcie zwiedzania należy przewidzieć czas na zdjęcia i zakup pamiątek; w grupie mogą być osoby w różnym wieku i o różnej kondycji fizycznej (czas zwiedzania też powinien to uwzględniać); należy zaplanować wolne dla uczestników (minimum pół dnia), tak aby mieli czas na odpoczynek; przeciętne zwiedzanie miasta z przewodnikiem trwa 3-4 godziny; czas potrzebny na spożycie śniadania wynosi ok. 1 godziny, natomiast obiad lub kolację można zjeść w ciągu 1,5 godziny; przerwa zrobiona w trakcie jazdy autokarem nigdy nie trwa krócej jak min.; pierwszą przerwę pilot zarządza po 2 godzinach jazdy autokarem; racjonalnie zaprogramowany dzień w wycieczce objazdowej nie powinien trwać dłużej niż 10 godzin. Uwzględniając powyższe uwagi układamy program szczegółowy tj. harmonogram obrazujący plan dzienny i godzinny świadczeń oraz rodzaje usług świadczonych w czasie trwania imprezy. Należy podkreślić, że biura podróży w coraz większym stopniu przejawiają aktywność 10

12 w opracowywaniu programów imprez o zróżnicowanych standardach usług (a zatem i cenach) i różnorodnych okresach trwania, imprez cyklicznych (tj. odbywających się w określonych terminach), adresowanych do różnych środowisk. Świadczą o tym m.in. katalogi ogólnopolskich czy regionalnych giełd turystycznych. W turystyce możemy planować imprezy: perspektywicznie i sezonowo. Imprezy perspektywiczne obejmują zwykle okresy kilkuletnie najczęściej 4 5 lat natomiast imprezy sezonowe to zwykle imprezy półroczne, które dzielimy na dwa okresy: wiosna i lato oraz jesień oraz zima. Programowanie imprezy touroperatorskiej rozpoczyna się na minimum 18 miesięcy, przed wystawieniem imprezy do katalogu. Ustalając termin imprezy należy stosować następujące zasady: imprezy pobytowe organizowane w cyklu tygodniowym powinny zaczynać się w sobotę; umożliwia to łączenie kilku turnusów przez osoby zainteresowane dłuższym wypoczynkiem; początek turnusów wypoczynkowych powinien być dostosowany do terminu zakończenia roku szkolnego lub rozpoczęcia np. ferii zimowych; szczególną uwagę należy zwrócić przy ustalaniu terminów imprez świątecznych powinny zaczynać się dzień lub dwa przed głównymi świętami, ale w dostosowaniu do układu kalendarza; w okresie świąteczno noworocznym często imprezy organizowane są w dwóch terminach świątecznym i noworocznym, ale z możliwością ich łączenia; imprezy typowo objazdowe, jak i pobytowe powinny rozpoczynać się w takich terminach, aby można było wykorzystać jak największą liczbę dni wolnych (np. wykorzystując tzw. wydłużone weekendy); wycieczki szkolne natomiast planuje się w takich terminach, żeby nie łączyły się z sobotami i niedzielami lub świętami wypadającymi w środku tygodnia. W programowaniu nowych tras bardzo ważna jest wiedza osoby programującej, jej doświadczenia wyniesione np. z wyjazdów studyjnych bądź pilotażu, wiedza z geografii Polski i świata. Szczególnej troski wymaga programowanie imprez specjalistycznych. Należy pamiętać, o konkretnym przeznaczeniu tego programu dla osób z danej branży, o konkretnych zainteresowanych, wytrawnych turystów, specjalistów. Odmiennie opracowuje się program wycieczek specjalistycznych dla środowisk zawodowych lub naukowych. Głównym ich celem jest bowiem zwiedzanie np. obiektów przemysłowych, rolniczych, instytutów naukowych i innych zakładów w celu zapoznania się z procesami produkcji, technologii oraz najnowszymi osiągnięciami technicznymi i naukowymi, jakie uzyskano w tych obiektach. W przygotowywaniu tego rodzaju wycieczek należy korzystać z pomocy wyspecjalizowanych organizacji bądź fachowców z danej dziedziny. W 1993 roku Światowa Organizacja Turystyki przy ONZ sklasyfikowała kolejną grupę celów podróży, pojawiających się już od dawna w turystyce krajowej i zagranicznej, a mianowicie cele religijne i pielgrzymkowe. Stanowią one podstawę funkcjonowania turystyki religijnej i pielgrzymkowej. Motywy uprawiania turystyki religijnej są przede wszystkim natury religijno poznawczej lub poznawczej. Natomiast w turystyce pielgrzymkowej dominuje motyw religijny. Są to w większości podróże do świątyń i sanktuariów. Czas pielgrzymki wypełniają modlitwy i medytacje, a ze względu na to, że uczestnicy nie wykazują chęci zwiedzania, trasa ich wędrówki zazwyczaj omija większe miasta lub ośrodki turystyczne. Trasę wycieczki podaje się syntetycznie, wymieniając te miejscowości, w których świadczone są usługi, oraz nazwy przejść granicznych. Przy określaniu wycieczki autokarowej oprócz map, niezbędny jest dokładny opis trasy m.in. stanu dróg. Przy wyborze terminu organizowania wycieczki referent powinien znać warunki klimatyczne jakie w tym okresie przeważają w kraju czy regionie tego kraju. 11

13 W samej technice budowy programu można wyodrębnić następujące kolejne etapy: stworzenie ogólnego koncepcyjnego zarysu programu, przekazanie wycinków tego zarysu do zagranicznych kontrahentów i kontrahentów krajowych ( w szczególności do przewoźników ), otrzymanie odpowiedzi ( potwierdzenia), ustalenie ostatecznej redakcji programu. Koncepcyjny zarys ma cechy programu konkretnego: określona jest trasa, okres trwania imprezy, rodzaj usług oraz propozycje dotyczące rozkładu zajęć. Wycinek koncepcyjnego zarysu programu wraz z potwierdzeniem oferowanych cen usług przesyłany jest do zagranicznego kontrahenta z wnioskiem o skonkretyzowanie określeń sformułowanych ogólnie. Jeśli umowa o wymianie zawiera specyfikacje obiektu przeznaczonych do lokowania turystów zamiast wycinka programu przesyłany jest grafik wyjazdu imprez, w tym wypadku kontrahent zagraniczny nie ma potrzeby konkretyzować świadczeń. Jeszcze bardziej uproszczone jest zadanie jeżeli załącznikami do umowy są programy pobytu grupy i grafiki wyjazdów. W takim wypadku wystarczy wysłanie potwierdzenia skierowania grupy (już po zamknięciu akwizycji) na 3 4 tygodnie przed wyjazdem. W innych rodzajach imprez ( np. objazdowych ) biuro zagraniczne podaje nazwy hoteli oraz, niekiedy proponuje zmiany w przebiegu imprezy, uściślając w ten sposób program koncepcyjny. Równocześnie biuro przekazuje wycinek programu kontrahentom krajowym z wnioskiem o zarezerwowanie żądanych usług w określonym terminie. Dotyczy to przede wszystkim podstawienia autokarów, rezerwacji miejsc w pociągu, samolocie, na statku itp. Z chwilą otrzymania potwierdzenia wycinku programu od kontrahentów zagranicznych i krajowych referent sporządza program konkretyzujący wszystkie informacje i przedkłada go do zatwierdzenia również w trybie przyjętym w danym biurze. Ważną sprawą w programowaniu imprez turystycznych jest wybór środka transportu. Z tego punktu widzenia rozróżniamy trzy podstawowe rodzaje wycieczek: kolejowe, autokarowe, lotnicze. Najrzadziej mamy do czynienia z transportem żeglugi śródlądowej czy przybrzeżnej na całej trasie wycieczek. Częściej korzysta się z niego w transporcie łączonym ( kolej statek ) lub służy on jako atrakcja programu. Przejazdy pociągami zmuszają do podporządkowania się godzinom rozkładu jazdy oraz odpowiednią organizację możliwości wykorzystania poznawczych walorów trasy. Zaletą tego środka transportu jest stosunkowo niski koszt przejazdu, zwłaszcza w wypadku uzyskania zniżek taryfowych. Przy organizowaniu niektórych masowych imprez transport ten jest niezastąpiony, uruchamia się nawet specjalne pociągi. Transport lotniczy jest znacznie rzadziej stosowanym w turystyce krajowej, zarówno ze względu na koszt przelotu, jak i prawie zupełny brak doznań krajoznawczych. Jednak w przypadku pokonywania dużych odległości jak np. wyjazd do Hiszpanii lub Grecji, organizatorzy i turyści coraz częściej korzystają z lotów czarterowych lub tzw. tanich linii lotniczych, których ceny za usługi nie odbiegają aż tak znacząco jak transport autokarowy. Gwarantuje on komfort i szybkość podróżowania. Najwięcej zalet w programowaniu ma transport autokarowy. Wybór tego środka daje dużą elastyczność w planowaniu (dowolność ustalenia godziny odjazdu, powrotu wycieczki, dopasowania czasu wycieczki do godzin pracy zakładów), umożliwia zwiedzanie mijanych po drodze ciekawych miejscowości i obiektów, ułatwia poruszanie się całej grupy w rejonie docelowym. Koszt tego środka transportu kształtuje się na poziomie średnim w stosunku do transportu lotniczego i kolejowego. Przy planowaniu przejazdów autokarem program imprezy nie może przewidywać dziennie więcej niż 10 godzin pracy kierowcy, przy nieprzekraczalnym przebiegu 450 km na dobę oraz przeciętnej prędkości autokarem nie większej niż 50 km / h. Turyści poszukują najkorzystniejszych ofert, ale nie koniecznie najtańszego środka transportu. Podróż autobusem jest niewątpliwie tańsza niż pociągiem, ale koleje w dalszym ciągu znajdują chętnych wśród tych, którzy doceniają ich relatywny komfort i szybkość. Podróż 12

14 koleją jest oczywiście wygodniejsza, pasażerowie mogą wstać i przejść się. Mogą odwiedzić wagon restauracyjny w celu zjedzenia posiłku. Kalkulując czas przemieszczania się podczas imprez turystycznych należy pamiętać, że w różnych środkach transportu obowiązują inne limity prędkości. (tabela1) Tabela 1. Ograniczenia prędkości w poszczególnych środkach transportu [opracowanie własne] Rodzaj transportu Prędkość Lotniczy ATR: km/h Boeing: km/h Morski Promy zwykłe : 20 węzłów Promy fast ferries : 40 węzłów Autokarowy W mieście: 50 km/h Na trasie: km/h Pieszy Obszar nizinny: 5 6 km/h W górach: 3 4 km/h Rowerowy km/h Wyróżniamy dwa rodzaje programów: ramowy i szczegółowy. Program ramowy może stanowić część oferty lub też być odrębnym dokumentem dostarczonym klientowi w postaci załącznika. Wówczas należy zadbać o jego estetykę i wygląd tak, aby był przejrzysty, czytelny i sprawiał przyjemne wrażenie. Najlepiej zredagować go na papierze firmowym, dzięki czemu klient posiada dodatkowo informacje ułatwiające kontakt z firmą. Powinien on być zredagowany w sposób przejrzysty, tak aby uczestnik imprezy mógł łatwo zapoznać się z realizowanym programem. Zawarte w nim informacje muszą jasno precyzować ramy godzinowe najważniejszych imprez, zwiedzania przewidzianego w programie w poszczególnych dniach oraz godziny posiłków (jeżeli są one o stałej porze, można je wyszczególnić na końcu programu). Jeżeli przewidujemy, że program może ulec zmianie w trakcie realizacji imprezy, na dole dokumentu można umieścić formułę: Przedstawiony program ma charakter ramowy., Kolejność zwiedzania może ulec zmianie lub w sytuacji odwrotnej:, Firma zastrzega sobie możliwość zmiany programu ramowego. Program szczegółowy jest wewnętrznym dokumentem firmy, opracowywanym dla własnych potrzeb, mającym na celu dokładne zaplanowanie programu imprezy (z uwzględnieniem godzin, a czasami nawet minut). Dokładny, przemyślany plan imprezy pozwala uniknąć trudnych lub przykrych sytuacji, co wpływa na opinię klienta o firmie, a szczególnie na jej rzetelność i wiarygodność w odniesieniu do świadczonych usług. Program szczegółowy powinien zawierać następujące informacje: nazwę, miejsce oraz termin imprezy, numer imprezy, godzinę i miejsce zbiórki, harmonogram zajęć z uwzględnieniem godzin, nazwy, adresy i numery telefonów hoteli, w których planowany jest nocleg, godziny i miejsce spożywania posiłków, planowane zwiedzanie z przewodnikiem (pilotem), godzina i miejsce planowanego powrotu. Dokładne i precyzyjne opracowanie planu szczegółowego ułatwi sprawną realizacje programu imprezy, pozwoli uniknąć niepotrzebnych nieporozumień oraz przestojów. Warto przygotować kilka propozycji alternatywnych, które mogą okazać się bardzo przydatne w czasie nieprzewidzianych sytuacji. Program szczegółowy powinien być zredagowany bardzo czytelnie. Jego forma graficzna powinna umożliwić sprawne orientowanie się w realizowanym programie, 13

15 a także szybkie wprowadzanie korekt i zmian. Ponieważ jest on wewnętrznym dokumentem firmy, jego oprawa graficzna jest również wewnętrzną sprawą firmy Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Podaj etapy organizacji imprezy turystycznej? 2. Jaka jest różnica między programem ramowym a szczegółowym? 3. Podaj typowe elementy programu? 4. Jak ustala się cel imprezy turystycznej? 5. Opisz metodę programowania imprez turystycznych? 6. O jakich zasadach należy pamiętać przy układaniu programu? 7. Jak ustala się termin imprezy turystycznej? 8. Jakie są zasady konstruowania imprezy specjalistycznej? 9. W jaki sposób należy dobrać środek transportu do imprezy? 10. Jakie elementy należy brać pod uwagę przy programowaniu pielgrzymki? Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Opracuj kwestionariusz informacyjny do zlecenia realizacji imprezy turystycznej w oparciu o poniższe dane: 1) Informacje wstępne; 2) Informacje o zleceniodawcy; 3) Umowa i finanse; 4) Kooperanci; 5) Informacje ogólne informacje dotyczące wymagań związanych z organizacją imprezy; 6) Zadania projektowe; 7) Warunki terenowe; 8) Świadczenia imprezy; 9) Dane do projektu; 10) Uczestnicy. Po opracowaniu formularza wymień się formularzem z kolegą, wypełnijcie je oraz dokonajcie analizy zebranych wyników. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1, 2) przeanalizować dane do ćwiczenia, 3) przedyskutować w grupie dobór informacji do formularza, 4) zredagować pytania, 5) uporządkować ćwiczenie, 6) przekazać formularz innej grupie do wypełnienia, 7) podsumować wyniki, 8) przedstawić rezultat swojej pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: stanowisko komputerowe z dostępem do internetu oraz drukarka, papier kancelaryjny i do drukarki, 14

16 materiały piśmiennicze, literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 2 Podaj 5 różnych przykładów produktów turystycznych i określ rodzaj transportu i jego zastosowanie. Dane wpisz do załączonej tabeli. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1, 2) przeszukać zasoby internetu, literaturę, katalogi biur podróży, 3) wybrać produkty turystyczne do zestawienia, 4) dokonać wyboru i wypełnić tabelę, 5) wskazać rodzaj transportu i jego zastosowanie w danej imprezie turystycznej, 6) dokonać oceny pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: katalogi biur podróży, załącznik w postaci tabeli, stanowisko komputerowe z dostępem do internetu oraz drukarka, papier kancelaryjny i do drukarki, materiały piśmiennicze, literatura z rozdziału 6, załącznik do ćwiczenia. Produkt 1 Transport Rodzaj zastosowanie Rodzaj zastosowanie Ćwiczenie 3 Określ jakie elementy musi zawierać program dotyczący różnych imprez turystycznych np.: produkt, którym jest wycieczka do miejscowości o znanych walorach historycznych np. do Krakowa, wyjazd do znanej miejscowości uzdrowiskowo-wypoczynkowej, konferencja naukowa, wyjazd do gospodarstwa agroturystycznego, wyjazd na narty, wyjazd na pielgrzymkę np. do Rzymu. 15

17 Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1, 2) przeanalizować podane produkty turystyczne, 3) dokonać zestawienia tabelarycznego elementów programu (wzór tabeli wg własnego wzoru), 4) zastanowić się nad rodzajem informacji, które musisz umieścić w tabeli, 5) przedstawić rezultat swojej pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: przewodniki turystyczne, stanowisko komputerowe z dostępem do internetu oraz drukarka, materiały piśmiennicze, literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 4 Opracuj program kilkudniowej wycieczki autokarowej objazdowej po Europie, przeznaczonej do wolnej akwizycji. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1, 2) dokonać wyboru trasy wycieczki i wyliczyć długość trasy, 3) zapoznać się z atrakcjami wybranych regionów Europy, 4) dobrać możliwe terminy realizacji imprezy, 5) rozpisać szczegółowo program imprezy, 6) przedstawić rezultat swojej pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: mapy, przewodniki turystyczne, stanowisko komputerowe z dostępem do internetu oraz drukarka, papier kancelaryjny i do drukarki, materiały piśmiennicze, literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 5 Napisz harmonogram kilkudniowej wycieczki objazdowej po Polsce dla grupy obcokrajowców, przyjmując następujące założenia: impreza realizowana na zlecenie, grupa młodzieży (amerykańskiej lub izraelskiej) w wieku lat, termin kwiecień lub październik, wszystkie świadczenia, różne rodzaje transportu. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1, 2) dokonać wyboru trasy wycieczki i wyliczyć długość trasy, 3) zapoznać się z atrakcjami wybranych regionów Polski, 4) wybrać miejsca zwiedzania lub inne atrakcje, 16

18 5) dobrać miejsca noclegowe i żywieniowe, 6) rozpisać szczegółowo program imprezy, 7) przedstawić rezultat swojej pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: mapy, przewodniki, stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu oraz drukarka papier kancelaryjny i do drukarki, materiały piśmiennicze literatura z rozdziału Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1. podać zasady programowania imprez turystycznych? 2. dobrać cel i sformułować hasło imprezy? 3. ustalić odpowiedni czas realizacji imprezy 4. dobrać właściwy środek transportu? 5. ułożyć program imprezy specjalistycznej? 6. sporządzić harmonogram imprezy turystycznej? 7. podać limity prędkości dla poszczególnych środków transportu? 8. opracować kwestionariusz imprezy do realizacji? 9. sporządzić program imprezy krajowej objazdowej? 10. sporządzić program zagranicznej imprezy objazdowej? 17

19 4.2 Czynniki wpływające na charakter imprezy turystycznej Materiał nauczania W fazie organizacji imprezy turystycznej na rodzaj i charakter imprezy turystycznej mają wpływ następujące czynniki: miejsce docelowe imprezy impreza krajowa lub zagraniczna, kierunek w stosunku do organizatora impreza wyjazdowa, impreza przyjazdowa, odbiorca imprezy: impreza własna, lub impreza zlecona, wielkość grupy: impreza grupowa, lub impreza indywidualna, charakter imprezy: impreza pobytowa, lub impreza objazdowa. Do specyficznych rodzajów imprez zaliczyć można: imprezy fakultatywne, oferowane w sprzedaży dodatkowo, jako uzupełnienie programu, (imprezy fakultatywne proponowane w programie wypoczynku są płatne w dewizach w czasie pobytu za granicą), imprezy lokalne (cykliczne), które są imprezami własnymi biura, mającymi stały termin i program, najczęściej związany z określoną atrakcją turystyczną (np. targi turystyczne), study tour (tzw. impreza studyjna), to impreza promocyjna, organizowana dla różnych grup dziennikarzy, agentów prowadzących sprzedaż imprez, gestorów bazy noclegowej i żywieniowej, przewoźników; jej celem jest zapoznanie z jakością, charakterem, sposobem organizacji imprezy, standardem oferowanych świadczeń oraz promowania określonych atrakcji turystycznych,; w zależności od przyjętej koncepcji impreza finansowana jest przez organizatora w całości lub części. Biura podróży oferują szeroką gamę imprez turystycznych swoim klientom. Najczęściej są to imprezy grupowe, indywidualne, objazdowe (objazdówka), pobytowe (pobytówka), krajowe (krajówka), jednodniowe (jednodniówka), imprezy lokalne (cykliczne) oraz wiele innych. Impreza grupowa w turystycznym żargonie często nazywana grupówką. Oznacza to, że jest to impreza organizowana dla określonej liczby osób (minimalną liczbę osób określa najczęściej umowa z hotelem) po uzgodnionej cenie, w ściśle określonym terminie, zgodnie z określonym programem i świadczeniami, zlecona przez zleceniodawcę z zewnątrz, bądź organizowana do sprzedaży z wolnej akwizycji, mająca przewodnika bądź pilota, posiadająca ubezpieczenie. Zmiana liczby osób może zmienić cenę imprezy. Podział na imprezę grupową i indywidualną jest istotny z punktu widzenia biura, gdyż w decydującej mierze określa poziom cen zarówno w hotelach jak i usług transportowych. Dla klienta taki podział jest często niezrozumiały, gdyż wykupując np. dwa miejsca w imprezie pobytowej zagranicznej uważa, że jedzie indywidualnie. Impreza indywidualna to impreza organizowana na zlecenie klienta, zgodnie z jego zamówieniem co do ilości, rodzaju i standardu świadczeń, liczba osób biorąca udział w imprezie jest mniejsza od minimalnej liczby osób w określonych imprezach grupowych. Najczęściej klient we własnym zakresie organizuje sobie dojazd oraz sam się ubezpiecza. Impreza objazdowa to określenie imprezy turystycznej kilkudniowej, mającej w programie zwiedzanie atrakcji turystycznych w kilku miejscowościach w ciągu całej wycieczki. Impreza pobytowa jest to impreza o charakterze pobytowym, to znaczy, że przynajmniej kilka dni w ciągu imprezy, przeznaczonych jest na odpoczynek (może być imprezą krajową nazywaną w żargonie wczasami, bądź zagraniczną). Impreza krajowa to określenie imprez organizowanych w kraju, zarówno wyjazdowych jak i przyjazdowych. W turystycznym żargonie oznacza to prowadzenie przez biuro działalności 18

20 w zakresie turystyki krajowej wyjazdowej (organizację wczasów krajowych, ewentualnie wycieczek krajowych). W odniesieniu do imprez przyjazdowych dodaje się określenie krajowa. Impreza przyjazdowa jest to określenie imprez realizowanych na zlecenie innego zleceniodawcy (biuro podróży, podmiot gospodarczy, organizacja społeczna bądź osoba fizyczna). Impreza organizowana jest w mieście, w którym ma siedzibę biuro bądź w jego okolicy, tradycyjnie uznawaną za atrakcję turystyczną przypisaną do tego miasta. Dotyczy to głównie imprez krajowych. W turystycznym żargonie oznacza to działalność biura zajmującego się realizacją imprez na zlecenie kontrahenta zagranicznego, odnosi się to do turystyki zagranicznej. Nie ma znaczenia teren, na którym realizowana jest impreza. Często zdarza się, że zlecona impreza w ogóle nie ma świadczeń w mieście, siedzibie biura. Impreza wyjazdowa jest to żargonowe określenie imprez krajowych i zagranicznych, które są związane z wyjazdem poza miasto będące siedzibą biura. W turystyce oznacza to prowadzenie przez biuro działalności w zakresie turystyki zagranicznej wyjazdowej. Impreza jednodniowa jest to określenie imprezy turystycznej trwającej jeden dzień. W programie takiej imprezy jest zwiedzanie atrakcji jednej miejscowości lub kilku. Impreza lokalna jest własną imprezą organizatora, skierowana do klienta krajowego lub zagranicznego, przeznaczona do sprzedaży w wolnej akwizycji, dla turysty indywidualnego bądź grup, posiadająca stały, z góry określony program oraz stałą cenę, odbywająca się cyklicznie w z góry określonych terminach, bez względu na stan sprzedaży. Określenie lokalna nie odnosi się do programu. Przymiotnik ten określa, że imprezę można nabyć w danym miejscu (bezpośrednio u organizatora, w centrum turystycznym, bądź u jednego z licznych pośredników jak recepcje hotelowe, biura podróży itp.). W związku z tym treści programowe imprezy lokalnej nie odnoszą się tylko do atrakcyjnych, godnych zwiedzania obiektów historycznych czy kulturalnych miejscowości, gdzie znajduje się siedziba organizatora, lecz mogą swoim zasięgiem obejmować nawet odległe tereny. Przykładem mogą być imprezy lokalne sprzedawane w Krakowie: Kraków Zakopane, Kraków Oświęcim. Nawet jeśli imprezy mają charakter usługowy, nie oznacza to automatycznie korzystania z ofert biur podróży. Wiele organizacji sportowych, turystycznych, instytucji, przedsiębiorstw, klubów, ma odpowiednie zaplecze usługowe. Z omawianych względów tylko część imprez jest przejmowana przez biura podróży. Istnieje zasadnicza różnica między zakresem pojęcia programowanie imprezy turystycznej w przypadku pobytów, głównie wczasowych, a imprezami turystyki wędrownej. W przypadku imprez wczasowych pobyt turystów w najogólniejszych zarysach został ustalony już w okresie opracowywania planów zagospodarowania przestrzennego i architektonicznego. Realizacja tych planów wraz z udostępnionymi walorami dzieł natury, kultury i stylem życia ludności lokalnej, tworzy warunki do działalności przyszłych wczasowiczów oraz warunki do świadczenia turystom usług o odpowiednim standardzie w określonym zakresie. Jeśli uda się przewidzieć zgodny z oczekiwaniami turystów zestaw usług, zgromadzić odpowiadający im zespół urządzeń i obiektów, jeśli tylko jakość i asortyment usług są na oczekiwanym poziomie, turyści są na ogół zadowoleni. Programujący może, w toku negocjacji z kierownictwem ośrodków wczasowych, proponować rozszerzenie asortymentu istniejących usług, a zwłaszcza podniesienie ich standardu, i niewiele więcej. Programujący pobyty turystyczne ma ten komfort, że turyści również sami są w stanie być organizatorami własnej działalności. Jeśli indywidualnie przygotują swój pobyt, mogą mieć pretensje tylko do siebie, gdyby ich pomysły nie w pełni zdały egzamin. Istnieje różnica między postawą wczasowiczów wypoczywających np. w krajach śródziemnomorskich, a postawą turystów przebywających na wczasach w krajach Europy Środkowej: Niemczech, Polsce, Czechach, na Słowacji, czy nad Bałtykiem i nad Morzem Północnym (gdzie mamy do czynienia z ciągłymi zmianami pogody). W tych warunkach turyści są względnie zadowoleni tak długo, jak długo świeci słońce, a przynajmniej nie pada deszcz. Jeśli dni deszczowych jest kilka pod rząd, turyści 19

21 nie potrafią zorganizować swojego czasu. Oczekują oni wówczas pomocy ze strony animatorów życia wczasowego: instruktorów kulturalno-oświatowych, instruktorów rekreacji ruchowej i przewodników lokalnych. Ośrodki wypoczynkowe powinny zatrudniać w sezonie letnim instruktorów i przewodników, aby uchronić turystów od poczucia nudy, a ich usługi wkalkulować w ogólne koszty pobytu. Obecność animatorów w ośrodkach wczasowych, w krajach na północy Europy, to podstawowy sposób uczynienia pobytu atrakcyjnym, a więc konkurencyjnym. W programowaniu wypoczynku świątecznego nieodzowne jest zachowanie właściwych proporcji między czasem dojazdu do ośrodka wypoczynkowego a czasem trwania imprezy. Łączny czas przebywania w autokarze lub pociągu w imprezie jednodniowej nie powinien przekraczać 3 godzin ( km), przy imprezach dwudniowych 6 godzin ( km). Letnie słoneczne wakacje, czyli turystyka pobytowa może być oferowana w różnej formie, jako: przelot i zakwaterowanie w hotelu, przelot i zakwaterowanie w apartamentach z aneksem kuchennym, imprezy pobytowe w jednym miejscu, imprezy pobytowe połączone z objazdowymi. W organizacji imprez pobytowych bardzo ważne jest dodanie tzw. oferty falkultatywnej, czyli zorganizowanie serii krótkich wyjazdów (zazwyczaj jednodniowych) w celu umożliwienia zwiedzania najbliższej i nie tylko okolicy. Program takich imprez przedstawia się klientowi już w biurze przed wyjazdem, ale skorzystanie z nich należy do wyboru przez klienta na miejscu (za dodatkową opłatą). Dużą popularnością cieszą się pakiety zawierające pobyt w dwóch lub większej liczbie ośrodków, pozwalające na spędzenie urlopu nie tylko w jednym miejscu, jednak nie stanowią one typowych wycieczek autokarowych. Program tego typu imprez opracowywany jest najczęściej w taki sposób, że w pierwszym tygodniu uczestnicy zwiedzają ciekawe miejsca, w drugim zaś oddają się typowym rozrywkom plażowym lub spędzają np. trzy dni w jednej miejscowości, a następne cztery w innej. Transfery odbywają się różnymi środkami transportu. Popularną formą turystyki pobytowej jest wypoczynek nad jeziorami i w górach. O wyborze takiej imprezy decyduje chęć spędzenia kilku dni na łonie przyrody i w określonych warunkach klimatycznych. Niektórzy touroperatorzy oferują wczasy kempingowe, najczęściej wybierane przez zmotoryzowane rodziny, które chcą dojechać do danej miejscowości we własnym zakresie. Do ludzi młodych kierowane są wakacje krajoznawcze z przygodą. Zazwyczaj są one organizowane w krajach egzotycznych. Do tej formy zaliczają się wyjazdy typu safari. Współcześnie często safari łączy się z imprezami pobytowymi. Niektóre firmy proponują turystom podróże balonem powietrznym. Wyprawy te kończą się też czasami śniadaniem z szampanem. Do popularnych form wyjazdów zarówno objazdowych jak i pobytowych należą imprezy all-inclusive czyli ze wszelkim świadczeniami wliczonymi w cenę imprezy. Cały urlop możemy więc spędzić w kompleksie hotelowym korzystając ze wszelkich udogodnień. Jedna z form tego typu wyjazdów są rejsy morskie, niezbyt jeszcze popularne w Polsce ze względu na wysoką cenę. Przy imprezach objazdowych program obejmuje często tylko najbardziej charakterystyczne dla danej miejscowości bądź okolicy obiekty, natomiast pozostałe świadczenia proponowane są fakultatywnie. Takie rozwiązanie jest korzystne z uwagi na cenę imprezy. Klient przy podejmowaniu decyzji o wyjeździe, często kieruje się ceną, nie przywiązując większego znaczenia do innych zalet wycieczki. Imprezy objazdowo - pobytowe mogą mieć formy: wycieczek autokarowych z zakwaterowaniem w apartamentach z aneksem kuchennym i wyżywieniem we własnym zakresie, wycieczek autokarowych z zakwaterowaniem w hotelach, objazdowych wycieczek autokarowych, 20

22 podróży luksusowymi pociągami, pakietów z przejazdem we własnym zakresie, przeprawami promowymi i zakwaterowaniem, pakietów z transportem lotniczym i wynajęciem samochodu, pakietów łączących przelot i rejs wycieczkowy, krótkie i dłuższe wypady weekendowe, często do słynnych miast. Jest wiele czynników, takich jak zróżnicowany poziom grupy, zmiany pogody, nietypowe sytuacje; ich oddziaływanie musi wziąć pod uwagę osoba układająca program, aby impreza przebiegła sprawnie, a turyści mogli zaspokoić swoje potrzeby, zainteresowania i oczekiwania. Konstruowanie programów objazdowych imprez turystycznych jest dużą umiejętnością, m.in. dlatego że w trakcie ich układania cały czas musi pracować nasza wyobraźnia i musimy korzystać z naszej wiedzy (o grupie, o obszarze, o usługodawcach itd.). Zastosowanie zasad programowania imprez turystycznych powoduje, że nasze propozycje rzeczywiście odpowiadają turystom, a ich oczekiwania nie pozostają w sprzeczności z podstawowymi zasadami wypoczynku psychicznego (np. nadmierna liczba kilometrów jazdy dziennie). Programujący musi też umieć przewidzieć zmienne nastawienie uczestników imprezy (w zależności od warunków pogody, od piękna mijanych krajobrazów itd.). Winien też ułatwić pilotowi lub przewodnikowi wychodzenie naprzeciw tym nastawieniom i powstającym w ich wyniku naciskom grupy. W przypadku imprez objazdowych należy zastosować tzw. programowanie alternatywne, czyli brać pod uwagę zmieniające się warunki pogodowe, zwłaszcza, gdy planujemy np. spacer do rezerwatu przyrody. Na charakter imprezy duży wpływ ma czynnik środowiska jej przyszłych uczestników. Mieszkańcy wsi i małych miasteczek najchętniej odwiedzają duże aglomeracje miejskie i korzystają z form turystyki objazdowej. Program, oprócz typowego zwiedzania miasta i zabytków, powinien obejmować odpowiedni spektakl teatralny, gdyż dobry teatr nieczęsto dociera do wsi. Okresem organizacji tego rodzaju wycieczek są najczęściej miesiące jesiennozimowe i wczesno-wiosenne (czas wolny od prac polowych). Mieszkańcy wielkich aglomeracji miejskich zmęczeni warunkami uprzemysłowienia, motoryzacji hałasem i szybkim tempem życia chętnie wyjeżdżają do regionów ciekawych geograficznie i przyrodniczo lub pod względem folklorystycznym, łącząc to ze zwiedzaniem miejsc historycznych, obiektów architektonicznych. Pamiętać należy, że na zasadzie kontrastu mieszkańcy Pomorza i Wybrzeża chętnie wyjeżdżają w góry lub regiony podgórskie, mieszkańcy zaś obszarów podgórskich nad morze i jeziora. Programy imprezy dla młodzieży zarówno w formie pobytowej jak i objazdowej podlegają dodatkowo konkretnym wymogom formalno prawnym (związanym z organizacja wycieczek szkolnych), oraz wymagają szczególnie celnego dopasowania do celów dydaktycznych i dużego uatrakcyjnienia (zoo, teatr, dyskoteka, kino trójwymiarowe). Programy wycieczek dla młodzieży szkolnej powinny uwzględniać przede wszystkim elementy związane z programem nauki w szkole, umożliwiającym poznanie wybranych miejsc historycznych, regionów geograficznych, zabytków itp. Ponadto ważne jest zapewnienie odpowiednich dla wieku uczestników atrakcji (zwiedzanie ZOO, kopalni soli, przejazd statkiem, zwiedzanie lotnisk itp.), które pozostawią w pamięci wspomnienie przygody. W opracowywaniu programów wycieczek szkolnych wskazany jest współudział pedagogów. Dogodnymi okresami organizacji tego rodzaju wycieczek są miesiące: maj, czerwiec i wczesna jesień Pytania sprawdzające Odpowiadając pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Podaj czynniki wpływające na charakter imprezy turystycznej? 2. Podaj różnice pomiędzy imprezą grupową a indywidualną? 21

23 3. Jaki charakter ma impreza studyjna? 4. Dlaczego organizuje się imprezy fakultatywne? 5. Jaką imprezę określamy mianem imprezy przyjazdowej? 6. Czym różni się impreza pobytowa od objazdowej? 7. Czym charakteryzuje się impreza lokalna? 8. Jakie elementy należy brać pod uwagę programując imprezy dla dzieci i młodzieży? 9. Jak programuje się imprezy pobytowe? 10. Jaki wpływ na charakter imprezy ma czynnik środowiska? Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Opracuj program pobytu i imprez fakultatywnych dla grupy młodzieży, wyjeżdżającej na wypoczynek letni do Chorwacji. Sporządź scenariusz wybranej imprezy fakultatywnej. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1, 2) przeanalizować podane założenia programu, 3) dokonać wyboru trasy przejazdu i możliwości odpoczynku na miejscu docelowym, 4) dokonać wyboru rodzajów imprez fakultatywnych, 5) sporządzić zestawienie wybranych imprez fakultatywnych, 6) sporządzić scenariusz wybranej imprezy fakultatywnej, 7) wykonać program pobytu w wybranej miejscowości z uwzględnieniem imprez fakultatywnych, 8) zastanowić się nad formą graficzną programu, 9) przedstawić rezultat swojej pracy. Wyposażenie stanowiska pracy: przewodniki turystyczne, stanowisko komputerowe z dostępem do internetu oraz drukarka, papier kancelaryjny i do drukarki, materiały piśmiennicze, literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 2 Opracuj program imprezy pobytowej w Kołobrzegu. Sporządź scenariusz wybranej imprezy fakultatywnej. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1, 2) przeanalizować podane założenia programu, 3) dokonać wyboru trasy przejazdu i możliwości odpoczynku w miejscu docelowym, 4) dokonać wyboru rodzajów imprez fakultatywnych, 5) sporządzić program imprezy pobytowej, 6) sporządzić scenariusz wybranej imprezy fakultatywnej, 22