W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM

Transkrypt

1 W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki wrzesień 2014 EFS Festiwal w Chorzowie Główny Punkt Informacyjny FE w Katowicach Projekt Na każde wezwanie Szkolenia dla pracowników w firmie TRW Polska Program stypendialny DoktoRIS Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 FOT. ARKADIUSZ ŁAWRYWIANIEC Punkty Informacyjne Funduszy Europejskich PIFE Jedna sieć informacyjna Zgodnie z decyzją Ministra Infrastruktury i Rozwoju, całość działań informacyjnych dotyczących środków z Unii Europejskiej, dostępnych w Polsce w latach , będzie realizowana za pośrednictwem jednej sieci informacyjnej, tj. Punktów Informacyjnych Funduszy Europejskich (PIFE), finansowanej ze środków Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna. 1 lipca tego roku Województwo Śląskie przystąpiło do funkcjonującej już w pozostałych 15 regionach Sieci poprzez utworzenie Głównego Punktu Informacyjnego (GPI) w strukturze Urzędu Marszałkowskiego. W najbliższym czasie powstaną dodatkowo 4 Lokalne Punkty Informacyjne (LPI) w Bielsku- -Białej, Częstochowie, Rybniku i Sosnowcu, co mieszkańcom województwa śląskiego ułatwi dostęp do informacji o funduszach europejskich. Jednolita w całym kraju Sieć PIFE gwarantuje standaryzację świadczonych usług. Jaką pomoc oferuje PIFE? W pierwszej kolejności zadaniem PIFE jest udzielanie informacji o możliwościach uzyskania dofinansowania dla projektów ze środków Unii Europejskiej, a także pomoc w sporządzaniu dokumentacji aplikacyjnej oraz na etapie realizacji. Pytania do konsultantów Funduszy Europejskich można kierować telefonicznie, pisemnie (w tym pocztą ) oraz osobiście podczas indywidualnych konsultacji w Punkcie. Nowością będą Mobilne Punkty Informacyjne (MPI), tj. dyżury konsultantów PIFE w różnych miastach/ gminach regionu. MPI będą organizowane we współpracy z lokalnymi samorządami oraz innymi organizacjami. Osoby niepełnosprawne, które nie mają możliwości samodzielnego dotarcia do Punktu, mogą liczyć na wizytę konsultantów w ich miejscu pracy czy zamieszkania pod warunkiem wcześniejszego uzgodnienia takiej możliwości kontaktu. W ofercie Punktów nie zabraknie również standardowych i sprawdzonych form kontaktu: szkoleń i spotkań informacyjnych, które cieszą się zainteresowaniem potencjalnych, jak i obecnych beneficjentów środków europejskich. Regionalne czy lokalne osadzenie Punktów w żaden sposób nie ogranicza zakresu udzielanych przez nie informacji. Ideą Sieci jest bowiem kompleksowość pomocy, zorientowana na to, by możliwie najpełniej poinformować klienta o dostępnych formach wsparcia w ramach funduszy europejskich. Naturalnie w naszym regionie pytania najczęściej będą dotyczyć Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata , ale pracownicy Punktu gotowi są zmierzyć się z tematyką krajowych programów operacyjnych. Wszystkie konsultacje, spotkania i szkolenia są świadczone bezpłatne. Jak nas znaleźć? Główny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich w Katowicach ul. Dąbrowskiego 23 (parter) poniedziałek: , wtorek piątek: tel (193, 194, 418) punktinformacyjny@slaskie.pl Zapraszamy do skorzystania z usług Sieci PIFE.

3 Szanowni Państwo! FOT. ARCH. UMWSL Z wielką przyjemnością przekazuję na Państwa ręce kolejny numer biuletynu, który w dużej mierze poświęciliśmy tematyce przedsiębiorczości oraz korzyściom współpracy pomiędzy sektorem nauki i biznesu. Projekty prezentowane na jego łamach to przykłady pomysłowego, a jednocześnie efektywnego wykorzystania dotacji wpływających na rozwój firm oraz budowania innowacyjnego i nowoczesnego regionu. Świadczą o tym m.in. projekty szkoleniowe realizowane przez TRW Polska oraz projekty własne Samorządu Województwa Śląskiego, tj. Regionalne Strategie Innowacji oraz DoktoRIS program stypendialny na rzecz innowacyjnego Śląska. Nowością, o której warto przeczytać, jest rozpoczęcie działalności Głównego Punktu Informacyjnego Funduszy Europejskich w Katowicach, który zapewni kompleksową pomoc w zakresie informacji o programach finansowanych ze środków unijnych. W ofercie nie zabraknie standardowych i sprawdzonych form kontaktów: szkoleń, spotkań informacyjnych, które cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem zarówno potencjalnych, jak i obecnych beneficjentów środków unijnych. Interesujący w szczególności dla rodzin wielodzietnych będzie artykuł dotyczący projektu Śląskie dla rodziny Karta Dużej Rodziny. W obliczu niżu demograficznego Samorząd Województwa Śląskiego dostrzegł potrzebę wprowadzania nowych rozwiązań wspierających rodziny i przygotował dla nich specjalny katalog ulg i uprawnień w instytucjach kultury, rekreacji, edukacji, ochrony zdrowia i transportu publicznego. Projekt ten oraz wiele innych przedsięwzięć zaprezentowaliśmy również podczas imprezy plenerowej pn. EFS Festiwal. Wtedy też wraz z mieszkańcami regionu świętowaliśmy 10-lecie Europejskiego Funduszu Społecznego w województwie śląskim. Patrząc na frekwencję i zaangażowanie uczestników, mogę z całą pewnością stwierdzić, że EFS jest doskonałym motywatorem do działania, umożliwiającym generowanie nowych pomysłów i efektywne wprowadzanie ich w życie. Życzę inspirującej lektury! Kazimierz Karolczak Wicemarszałek Województwa Śląskiego W numerze: 4 Dialog i współpraca: rozmowa z Aleksandrą Wanat, dyrektor ds. rozwoju i analiz ekonomicznych w Regionalnej Izbie Gospodarczej w Katowicach 14 Złoto dla wytrwałych: Konkurs Press EFS 6 Życie poza firmą: dlaczego warto inwestować w outplacement 16 Układ scalony: DoktoRIS program stypendialny na rzecz innowacyjnego Śląska pomaga młodym naukowcom 9 Praca to rozwój: jak priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki wspiera rynek pracy 18 Wokół innowacji: jak Regionalna Strategia Innowacji i Design Silesia wykorzystuje lokalny potencjał 11 Aktywizacja Integracja Edukacja: Festiwal Europejskiego Funduszu Społecznego w Chorzowie 20 W pogotowiu: EFS wspiera ratowników górskich i krajowy system ratowniczo-gaśniczy 13 Więcej za mniej: Karta Dużej Rodziny 22 Ważne jest każde ogniwo: projekt Jakość produkcji gwarancją sukcesu usprawnił działanie TRW Polska Program Operacyjny Kapitał Ludzki w Województwie Śląskim. Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, ul. Ligonia 46, Katowice, Wydział Europejskiego Funduszu Społecznego Realizacja: Smartlink Sp. z o.o., ul. Zjazd 2/4, Poznań, biuro@smartlink.pl, Redakcja: Jerzy Gontarz, Agata Rokita Współpraca z redakcją: Magdalena Błaszczyk, Marzena Podlaska Projekt i skład: Nina Dereszewicz-Nowacka Druk: Argonex Publikacja bezpłatna, współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Istnieje możliwość zamówienia bezpłatnej prenumeraty biuletynu. Zamówienia należy kierować na adres: efs@slaskie.pl z dopiskiem Zamówienie biuletynu PO KL.

4 4 Rozmowa numeru Dialog i współpraca Rozmowa z Aleksandrą Wanat, dyrektor ds. rozwoju i analiz ekonomicznych w Regionalnej Izbie Gospodarczej w Katowicach Regionalna Izba Gospodarcza przedmiotem swojej działalności czyni m.in. wspieranie sektora małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w zakresie ich rozwoju, wzrostu innowacyjności czy konkurencyjności. Jakie konkretnie przedsięwzięcia RIG podejmuje w tym celu? Wspieranie sektora MŚP w tym zakresie jest jednym z celów strategicznych naszej Izby. Prowadzimy m.in. działania informacyjne, promocyjne (np. podczas Europejskiego Kongresu Małych i Średnich Przedsiębiorstw), przekonujemy przedsiębiorców, że temat innowacji dotyczy wszystkich, a także, że jest to jedyny i słuszny kierunek poszukiwania i budowania przewag konkurencyjnych. Rozwijamy współpracę na linii biznes nauka, zachęcamy firmy do internacjonalizacji, ułatwiając im nawiązywanie międzynarodowych kontaktów gospodarczych. W swojej ofercie mamy też usługi, które wspierają innowacyjność. Należą do nich audyty technologiczne oraz usługi dla klastrów. Pomagamy przedsiębiorcom pozyskiwać dotacje na prowadzenie badań rozwojowych, a także finansowanie wdrożeń prac badawczo-rozwojowych. Jakie inicjatywy pobudzające współpracę na linii biznes nauka są najskuteczniejsze? Zależy nam, by środowisko akademickie w coraz większym stopniu przekuwało swoje osiągnięcia naukowe w produkty lub usługi, które znajdą zastosowanie na rynku. Nasze wieloletnie doświadczenia w budowaniu współpracy między światem nauki i biznesem pokazują, że dla osiągnięcia tego celu konieczne jest podejmowanie inicjatyw na wielu różnych płaszczyznach. W jaki sposób? W ramach porozumień z uczelniami publicznymi i niepublicznymi w województwie śląskim (RIG posiada umowy o współpracy m.in. z Politechniką Śląską, Uniwersytetem Śląskim oraz Uniwersytetem Ekonomicznym w Katowicach) podejmujemy działania m.in. w zakresie: promocji idei przedsiębiorczości i nowoczesnych form edukacyjnych wśród studentów; współpracy biur karier w organizacji praktyk studenckich i targów pracy oraz realizacji wspólnych projektów współfinansowanych z krajowych i unijnych środków. Przy Izbie powołaliśmy również Radę Konsultacyjną, w której pracach uczestniczą przedstawiciele świata nauki i biznesu. Celem działalności Rady jest zacieśnienie współpracy między środowiskami naukowymi i biznesowymi, propagowanie dorobku naukowego śląskich naukowców oraz rozpowszechnianie ich pomysłów i idei. Rada jest ośrodkiem opiniotwórczym w regionie, za którego pośrednictwem opinie środowiska naukowego i biznesowego w ważnych dla regionu i gospodarki sprawach są kierowane do władz samorządowych, parlamentarzystów i mediów. Jakie wspólne przedsięwzięcia, dofinansowane ze środków unijnych, realizują RIG i szkoły wyższe? Przykładem może być projekt Przedsiębiorczość Akademicka na Start, współfinansowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, który realizowaliśmy wspólnie z 7 partnerami z regionu, w tym 6 uczelniami. Akademicki Punkt Informacji Biznesowej przy naszej Izbie organizował w ramach projektu szkolenia, doradztwo, konferencje i spotkania z praktykami biznesu, a także promował w regionie ideę przedsiębiorczości akademickiej, podejmowanej w oparciu o współpracę uczelni z przedsiębiorcami. Wszystkie te działania miały za zadanie przygotować merytorycznie studentów i pracowników naukowych śląskich uczelni do prowadzenia działalności gospodarczej typu spin off/spin out. Innym przykładem jest realizacja projektu EKO-staż, współfinansowanego w ramach poddziałania PO KL, w ramach którego 62 pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych śląskich uczelni i jednostek B+R miało wyjątkową możliwość odbycia trzymiesięcznych staży w śląskich przedsiębiorstwach branży EKO. Stażyści zdobywali doświadczenie zawodowe, wykorzystywali wiedzę teoretyczną w praktyce, mieli dostęp do nowoczesnego sprzętu. Dla wielu z nich projekt był pierwszym kontaktem z drugą stroną. Owocem współpracy były różnego rodzaju innowacyjne rozwiązania czy technologie, które przedsiębiorcy mogą wykorzystać w dalszym funkcjonowaniu swoich firm. Forum wymiany doświadczeń, ale też dobrych praktyk między biznesem a nauką oraz samorządowcami to sztandarowe przedsięwzięcie RIG Europejski Kongres Małych i Średnich Przedsiębiorstw (w tym roku odbędzie się września). Co jest największą wartością tego spotkania? Jakie korzyści przynosi uczestnictwo w kongresie? FOT. TOMASZ JODŁOWSKI

5 Rozmowa numeru 5 Kongres jest okazją do podniesienia swoich kompetencji, spotkania polskich i zagranicznych ekspertów w danej dziedzinie, nawiązania ciekawych kontaktów biznesowych. W trzech dotychczasowych edycjach kongresu wzięło udział ponad 9 tys. osób z 40 państw z całego świata, w tegorocznej spodziewamy się obecności około 3 tys. osób. Ale Kongres to również okazja do dialogu o wzajemnych potrzebach i oczekiwaniach firm sektora MŚP z szeroko rozumianym otoczeniem nauką czy samorządem. W trakcie spotkania podejmowane są tematy zasadnicze dla poprawy funkcjonowania przedsiębiorstw, ich innowacyjności i konkurencyjności na rynku globalnym, m.in. współpraca nauki i biznesu, kształcenie kadr dla gospodarki, poprawa stanowienia prawa, niwelowanie barier rozwoju, współpraca międzynarodowa, finansowanie działalności. Efektem tych rozmów jest wypracowanie rekomendacji, których realizacja powinna przyspieszyć rozwój sektora MŚP, zwiększyć jego zdolność konkurencyjną i uczynić przedsiębiorczość narodowym i europejskim bogactwem. Jaki będzie motyw przewodni tegorocznego spotkania? Dziesięć lat przedsiębiorczości bez granic. Chcemy w symboliczny sposób podsumować minione dziesięciolecie pod względem gospodarczym, ale też mocno zaakcentować internacjonalizację i jej potrzebę, bo bez niej nie będzie możliwy trwały wzrost konkurencyjności i innowacyjności naszej gospodarki. Na ostateczne wnioski przyjdzie czas po kongresie Czy Pani zdaniem przedsiębiorcy potrafili wykorzystać szanse, jakie pojawiły się w minionych dziesięciu latach? Zdecydowanie tak, i to w trudnych warunkach, jakie mamy, z jakimi się borykają. Biorąc pod uwagę biurokrację, skomplikowane, zmieniające się prawodawstwo czy rosnące koszty pracy, poradzili sobie. A z jakim skutkiem korzystali z unijnych pieniędzy? Na pewno firmom sektora MŚP jest dużo trudniej aplikować o środki niż firmom dużym, gdyż nie mają odpowiednich służb, ekspertów, prawników do dyspozycji na każdym etapie postępowania. Tym większe znaczenie mają projekty wspierające pozyskiwanie tych środków przez firmy, na przykład punkty konsultacyjne, gdzie mogą bezpłatnie uzyskać konieczną pomoc. Bez niej potrzeba doświadczenia. Tym bardziej, że w miarę jak postępowały lata kończącej się siedmiolatki (perspektywa unijna przyp. red.), konkurencja między przedsiębiorcami była coraz większa, coraz więcej firm aplikowało, wnioski i projekty były coraz lepsze. Na to należy przygotować się także w obecnej siedmiolatce, na początku będzie łatwiej, potem trudniej. Dlatego warto od początku śledzić pierwsze ogłaszane konkursy, startować i próbować swoich sił. Na co przedsiębiorcy zdobywali dofinansowanie unijne? Na inwestycje w sprzęt, wyposażenie, nowe technologie, ale też działania marketingowe bądź nowe produkty, na szkolenia swoich pracowników czy projekty doradcze, na przykład w zakresie przygotowania planów eksportu. Bez pieniędzy unijnych zarzuciliby inwestycje? Nie. Inwestowaliby, ale skala inwestycji byłaby na pewno mniejsza. Fakt współfinansowania danego projektu pozwala podjąć decyzję o jego realizacji albo zdecydowanie ją przyspiesza. Pozyskiwanie środków przedsiębiorcom opłaciło się, ale czy dzięki nim odnieśli sukces? Dzięki środkom unijnym powstało wiele nowych firm. W ciągu ostatnich siedmiu lat możliwości pozyskiwania środków na ten cel były naprawdę spore: słynne 40 tys. zł na rozpoczęcie działalności gospodarczej, potem wsparcie pomostowe na początku działalności, czyli finansowanie kosztów stałych, jak ZUS, księgowość czy chociażby czynsze za biuro albo sklep. Różne badania ewaluacyjne pokazują, że firmy utworzone dzięki wsparciu z EFS charakteryzują się większą przeżywalnością przez pierwsze 2-3 lata działalności niż ogół działalności gospodarczej osób fizycznych w Polsce. Czy żałować pieniędzy wydanych na firmy, które mimo dofinansowania nie przetrwały? Wydaje mi się, że każda próba wzięcia sprawy w swoje ręce jest dobra. Często te firmy otwierały osoby bezrobotne, które nie miały innej alternatywy, jeśli więc przez rok lub dłużej prowadziły własną firmę, przy okazji wykształciły w sobie przydatne, nowe umiejętności, które potem będą procentowały, może już niekoniecznie we własnej firmie, ale na przykład na etacie. W nowej perspektywie unijnej przedsiębiorcy będą mogli pozyskać pieniądze na inwestycje, ale tylko mające potencjał innowacyjny. Jak ich na to przygotować? Ten temat będziemy podejmowali podczas Kongresu, bo środki przeznaczone na innowacyjność małych i średnich firm będą duże. Różnica będzie jednak taka, że kiedyś można było pozyskać wsparcie po prostu na inwestycje, teraz już muszą to być inwestycje w badania i rozwój, w komercjalizację technologii. Firmy muszą to sobie bardzo szybko uświadomić, jeśli liczą na wsparcie w latach Wracając do minionej perspektywy unijnej, nie tylko firmy korzystały z europejskiego wsparcia, ale także RIG, realizując projekty związane m.in. ze szkoleniami przedsiębiorców czy doradztwem. Środki unijne umożliwiają Izbie realizację naszej misji i zadań statutowych. W przeprowadzonych przez nas w ostatnich latach projektach informacyjnych, szkoleniowo-doradczych i promocyjnych współfinansowanych ze środków unijnych udział wzięło ponad 6 tysięcy osób! Tematyka projektów była bardzo różnorodna m.in. doskonalenie umiejętności menedżerskich, zakładanie i prowadzenie firmy, możliwości uzyskania wsparcia na realizację projektów w latach ze środków publicznych, współpraca nauki z biznesem, ochrona własności intelektualnej, ochrona środowiska, bezpieczeństwo informacji i systemów informatycznych, systemy zarządzania jakością. Organizowaliśmy również szkolenia dla osób młodych, które stawiają pierwsze kroki na rynku pracy. Skorzystali także nasi pracownicy, którzy podnosili kwalifikacje na szkoleniach czy studiach podyplomowych współfinansowanych z EFS. Rozmawiała Justyna Przybytek Aleksandra Wanat: dyrektor ds. rozwoju i analiz ekonomicznych Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach. Absolwentka programu Executive MBA in International Business Coventry University i Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu, międzynarodowych stosunków ekonomicznych i rachunkowości Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach oraz studiów podyplomowych z zakresu psychologii zarządzania. Od początku kariery zawodowej związana z RIG w Katowicach. W latach ekspert Śląskiej Rady Innowacji. Od 2005 r. konsultant Krajowego Systemu Usług akredytowany przez PARP, od 2010 r. przedstawiciel Regionu Śląskiego w Radzie Koordynacyjnej Krajowego Systemu Usług. Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach jest jedną z największych i najbardziej aktywnych organizacji samorządu gospodarczego w kraju, działającą w formule non profit i zrzeszającą na zasadzie dobrowolności podmioty prowadzące działalność gospodarczą oraz ich związki. RIG w Katowicach zrzesza prawie 400 firm i instytucji członkowskich, a w przedsięwzięciach, wydarzeniach i projektach Izby bierze każdego roku udział kilka tysięcy firm nie tylko z naszego regionu i kraju, ale także z zagranicy.

6 6 Adaptacyjność zawodowa Życie poza firmą Zwolnienia monitorowane czy też jak coraz częściej mówimy outplacement to program polegający na udzieleniu wsparcia zwalnianym pracownikom w poszukiwaniu nowych możliwości zatrudnienia lub rozpoczęcia działalności gospodarczej. Na czym polega i dlaczego warto w niego inwestować? doradztwo psychologiczne, zawodowe, specjalistyczne, szkolenia zawodowe, staże, subsydiowane zatrudnienie czy wsparcie na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Trudny powrót do cywila Idea outplacement zrodziła się w Stanach Zjednoczonych po zakończeniu II wojny światowej. Zmniejszenie liczebności armii pociągnęło za sobą konieczność znalezienia zajęcia dla tysięcy osób odchodzących ze służby wojskowej. Mimo dynamicznie rozwijającej się gospodarki USA, znalezienie nowej pracy byłym wojskowym sprawiało dużą trudność ich przedwojenne kwalifikacje wymagały uaktualnienia lub zmiany. Nowojorskie Society for the Advancement of Management zadanie opracowania metod pomocy dla poszukujących pracy żołnierzy zleciło Bernardowi Haldane owi. Opracował on sposoby określania predyspozycji zawodowych kandydatów oraz zaprogramował warsztaty uczące poruszania się po rynku pracy oraz autoprezentacji. Do 1947 r. w Nowym Jorku pomoc uzyskało ponad 2,5 tys. byłych żołnierzy. Wkrótce Haldane skomercjalizował koncepcję, a usługi doradcze zaczęły u niego zamawiać duże firmy planujące zwolnienia. FOT. KRZYSZTOF KOCH W praktyce związanej z realizacją projektów finansowanych z EFS mówimy przede wszystkim o programach outplacementu grupowego, które przeprowadza się z przyczyn dotyczących zakładu pracy (restrukturyzacja, likwidacja działów przedsiębiorstw, pogorszenie koniunktury w poszczególnych branżach itp.). Poprzez dobór odpowiednich działań odchodzącym pracownikom udziela się wsparcia w poradzeniu sobie z sytuacją utraty zatrudnienia i odnalezieniu się na rynku pracy. Odpowiednie narzędzia zapewnia poddziałanie Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie PO KL. Pozwala finansować projekty obejmujące Zapobieganie i szybka reakcja W nowym Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Śląskiego na lata odpowiednikiem dotychczasowego poddziałania PO KL będzie poddziałanie Wspomaganie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie (w tym działania typu outplacement). Zakłada ono wsparcie dla osób przewidzianych do zwolnienia i zagrożonych zwolnieniem z pracy, a także pomoc w formie szkoleń i doradztwa na rzecz zapobiegania sytuacjom kryzysowym przedsiębiorstw, które odczuwają negatywne skutki zmiany gospodarczej. Może to być m.in. opracowanie i wdrożenie planu rozwoju działalności lub planu restrukturyzacji. Firmy muszą się dostosowywać do dynamicznie zmieniających się warunków gospodarczych i zwiększać swą zdolność do adaptacji i moder-

7 Adaptacyjność zawodowa 7 nizacji. Częstym efektem takich przekształceń są zwolnienia. Według ekspertów, odraczanie rozpoczęcia projektu typu outplacement może przynieść wiele negatywnych skutków, takich jak narastająca frustracja zwalnianych pracowników czy zmniejszenie gotowości do udziału w projekcie. Podkreśla się, że w działaniu 8.1 Wzmacnianie potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw, przedsiębiorców i ich pracowników nowego RPO WSL zaplanowany tryb realizacji wsparcia powinien zapewnić szybką reakcję na potrzeby przedsiębiorstwa znajdującego się w sytuacji kryzysowej (np. projekt szybkiego reagowania). których uczestnicy pracują w formie zatrudnienia subsydiowanego. Przewidziano także jednorazowe dodatki relokacyjne dla 4 osób. Uczestnik, który podejmie subsydiowane zatrudnienie co najmniej 50 km Przedsiębiorstwa powinny dbać o jakość relacji z otoczeniem i swoją załogą. A sposób rozstawania się z pracownikami świadczy o ich reputacji Trafna diagnoza Kluczowe znaczenie ma to, by projekt był odpowiedzią na realne i odpowiednio zdiagnozowane potrzeby konkretnego przedsiębiorstwa, a nie to, czy jest ono formalnie beneficjentem realizującym projekt. W województwie śląskim projekty tupu outplacement najczęściej realizują firmy świadczące usługi szkoleniowe, doradcze, konsultingowe, fundacje i stowarzyszenia działające w obszarze przedsiębiorczości, organizacje pracodawców, izby przemysłowe i handlowe, agencje rozwoju lokalnego i regionalnego, rzadziej same firmy przechodzące transformację. Wśród projektodawców są także publiczne służby zatrudnienia. Dlaczego warto inwestować w przedsięwzięcia typu outplacement? Przede wszystkim koszty społeczno-ekonomiczne zaniechania tego typu działań mogą wielokrotnie przekraczać nakłady poczynione na projekt. Dziś coraz częściej pojawia się jeszcze jeden element: społeczna odpowiedzialność biznesu (z ang. CSR corporate social responsibility). Według tego podejścia, firmy muszą dbać o relacje z otoczeniem i swoimi pracownikami. A sposób rozstawania się z pracownikami świadczy o ich reputacji. Case study Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach w partnerstwie z Powiatowym Urzędem Pracy w Tychach realizuje projekt systemowy Automobilizacja. Za cel przyjęto podniesienie do kwietnia 2015 r. konkurencyjności zawodowej co najmniej 225 osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Tychach, zwolnionych z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w szczególności z branży motoryzacyjnej. 17% uczestników projektu stanowią osoby zwolnione z Fiat Auto Poland SA w Tychach, 8% z firm kooperujących z Fiatem, a 75% z innych zakładów pracy. Zaplanowano kilka form pomocy. Wszyscy uczestnicy projektu skorzystają z 3 godzin poradnictwa zawodowego. Aż 210 osób będzie mogło skorzystać z subsydiowanego zatrudnienia. Przez 12 miesięcy pracodawcom, którzy zgłosili chęć organizacji subsydiowanego zatrudnienia, refundowana będzie część kosztów wynagrodzenia i składek na ubezpieczenie społeczne za zatrudnioną osobę. Łączna miesięczna kwota refundacji wynosi maksymalnie 1872 zł na uczestnika. Pracodawca jest zobowiązany do bezpośredniej kontynuacji zatrudnienia ze środków własnych przez 6 miesięcy. Jeśli firmy chcą być konkurencyjne, muszą się dostosowywać do dynamicznie zmieniających się warunków gospodarczych oraz zwiększać swą zdolność do adaptacji i modernizacji 142 osoby skorzystały ze średnio 50 godzin szkoleń zawodowych. Ich tematyka została określona w trakcie poradnictwa zawodowego i jest dostosowana do specyfiki stanowisk pracy, na od dotychczasowego miejsca zamieszkania, otrzymuje jednorazowe wsparcie w wysokości 5 tys. zł. 15 osób zdecydowało się na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. Wsparcie dla nich w pierwszym etapie obejmuje m.in. diagnozę predyspozycji, szkolenia z podstaw przedsiębiorczości (40 godz.), indywidualne doradztwo w zakresie planowania biznesu i opracowania wniosków aplikacyjnych (12 godz.). Przyszły przedsiębiorca otrzymuje wsparcie finansowe na rozwój działalności (do 40 tys. zł) i tzw. wsparcie pomostowe do 1,6 tys. zł przez 6 miesięcy. Wśród założonych rodzajów działalności gospodarczej są usługi fryzjersko-kosmetyczne, agencja reklamowo-projektowa, korepetycje z zakresu matematyki i informatyki, usługi cateringowe, sklep z odzieżą używaną, usługi doradczo-szkoleniowe z zakresu stacji dealerskich, ośrodek jeździecki czy wyrób zabawek. Realizacja projektu przekroczyła półmetek, ale poziom realizacji przyjętych wskaźników jest imponujący, co świadczy o dobrym zaplanowaniu i wdrażaniu założonych działań. Jerzy Gontarz Poziom realizacji wskaźników projektu Automobilizacja poradnictwo zawodowe* szkolenia zawodowe* zatrudnienie subsydiowane* dodatki relokacyjne* wsparcie na rozwój przedsiębiorczości* wydatki projektu (zł) wartość osiągnięta * Liczba osób, które skorzystały z działań realizowanych w projekcie. wartość docelowa stopień realizacji (%) , , , ,55 47,28 Źródło: WUP w Katowicach, stan na sierpień 2014 r. Okres realizacji projektu r r.

8 8 Adaptacyjność zawodowa FOT. ARCH. BENEFICJENTA Automobilizacja Co było impulsem do przygotowania projektu Automobilizacja? Pierwszym sygnałem była informacja o planowanych zwolnieniach grupowych w fabryce Fiat Auto Poland SA, która w grudniu 2012 r. zgłosiła do Powiatowego Urzędu Pracy w Tychach zamiar zwolnienia 1450 osób. Mimo że stopa bezrobocia w Tychach oraz powiecie bieruńsko-lędzińskim była i jest niższa od średniej w województwie śląskim, skala zapowiedzianych zwolnień oraz groźba kolejnych redukcji zatrudnienia u kooperantów Fiata Auto Poland (w regionie jest 81 takich firm) wymagały podjęcia zdecydowanych i szybkich działań. Powiatowy Urząd Pracy w Tychach nawiązał partnerstwo z Wojewódzkim Urzędem Pracy w Katowicach, aby projekt mógł być realizowany w trybie systemowym, co znacząco skróciło procedurę jego oceny i zatwierdzenia do dofinansowania ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Pracowaliśmy pod presją czasu, bowiem wsparciem mogły zostać objęte tylko osoby zwolnione z przyczyn dotyczących zakładu pracy w ciągu 6 miesięcy przed przystąpieniem do projektu. Jest to zresztą jedna z cech tzw. instrumentów szybkiego reagowania, charakterystycznych dla poddziałania PO KL. Jak przeprowadzono szacunki dotyczące liczby uczestników i formy pomocy? Jakie przesłanki posłużyły do ustalenia wskaźników np. 15 osób uruchomi działalność, a 210 skorzysta z zatrudnienia subsydiowanego? Bazowaliśmy przede wszystkim na danych dotyczących liczby osób zarejestrowanych jako bezrobotne w PUP w Tychach z przyczyn dotyczących zakładu pracy Fiat Auto Poland pomagał w diagnozie sytuacji problemowej, przekazując dane o planowanych i realizowanych redukcjach zatrudnienia oraz charakterystyki stanowisk, na których pracowały zwalniane osoby oraz informacjach o planowanych zwolnieniach w fabryce Fiata. Wśród planowanej do zwolnienia grupy aż 471 osób mieszkało na obszarze działania PUP w Tychach. W samym tylko styczniu 2013 r. w PUP zarejestrowało się 241 osób zwolnionych z branży motoryzacyjnej. Potrzebowały one przede wszystkim szybkiego powrotu do pracy, stąd propozycja, by trzon wsparcia stanowiło subsydiowane zatrudnienie oraz wsparcie w postaci dotacji na założenie własnej firmy. Samozatrudnienie (15 osób) stanowi margines wsparcia, ponieważ osoby pracujące dotychczas na etacie w dużych zakładach produkcyjnych rzadko są nastawione na prowadzenie własnego biznesu. Szacunki okazały się trafione podczas rekrutacji zainteresowanych dotacjami zgłosiło się 18 osób na 15 miejsc. Warto podkreślić, że wsparcie dla przyszłych przedsiębiorców ma charakter kompleksowy zawiera również pomoc szkoleniowo-doradczą przed założeniem działalności gospodarczej i po niej oraz, co niezwykle istotne dla Zaletą naszego projektu jest to, że do pracodawców kierujemy kandydatów przeszkolonych do pracy na konkretnym stanowisku mówi Jakub Zawadzki, kierownik projektu Automobilizacja, realizowanego przez Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach w partnerstwie z Powiatowym Urzędem Pracy w Tychach. naszych uczestników, finansowe wsparcie pomostowe wypłacane przez sześć miesięcy w wysokości 1600 zł z przeznaczeniem na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności gospodarczej, takich jak składki ZUS. Zwolnieni w większości posiadali kwalifikacje potrzebne w branży motoryzacyjnej i produkcyjnej, co w sytuacji redukcji zatrudnienia w tych obszarach wymagało wsparcia w postaci szkoleń zawodowych dla 142 osób kierowanych na subsydiowane zatrudnienie, co pozwoliło im zdobyć kwalifikacje nie tylko poszukiwane na rynku pracy, ale przede wszystkim dostosowane do potrzeb zgłoszonych przez organizatorów zatrudnienia subsydiowanego. Czy największa firma, z której zwalniano pracowników Fiat Auto Poland współuczestniczyła w tworzeniu projektu? Spółka Fiat Auto Poland służyła nam pomocą na etapie diagnozy sytuacji problemowej, przekazując dane dotyczące planowanych i realizowanych redukcji zatrudnienia oraz charakterystyki stanowisk, na których pracowały zwalniane osoby. Pozwoliło nam to na dostosowanie form i harmonogramu pomocy do potrzeb uczestników. Trudno było namówić ludzi do udziału w projekcie? Nie, nie było żadnych trudności rekrutacja osób zainteresowanych odbywała się na bieżąco spośród bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Tychach. Osoby, które niedawno utraciły zatrudnienie, są silnie zmotywowane do zdobywania nowych umiejętności i doświadczeń, więc chętnych do udziału nie brakowało. Jak wyglądało poszukiwanie pracodawców gotowych do zatrudnienia subsydiowanego? Skontaktowaliśmy się z pracodawcami, którzy już wcześniej współpracowali z PUP w Tychach, zorganizowaliśmy szereg spotkań informacyjnych. Ukazywały się też ogłoszenia w prasie lokalnej o naborze pracodawców zainteresowanych organizacją subsydiowanego zatrudnienia. Dystrybuowaliśmy ulotki i plakaty. Jakie argumenty obok, rzecz jasna, finansowego przemawiały za zatrudnianiem uczestników projektu? Nie ma co ukrywać, że argument finansowy jest największą zachętą dla pracodawców. Projekt gwarantuje im refundację wynagrodzenia oraz składek ZUS do wysokości 1872 zł na miesiąc przez rok. Jest to kwota o wiele wyższa niż w przypadku form pomocy świadczonych standardowo przez PUP na postawie Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Wysokie koszty zatrudnienia są największą barierą hamującą tworzenie miejsc pracy, zwłaszcza dla sektora MMŚP, który stanowi ponad 94% wszystkich przedsiębiorstw zarejestrowanych w regionie. Pomimo spadku poziomu bezrobocia, wciąż nierozwiązany jest problem niedostosowania kwalifikacji do potrzeb pracodawców. Dlatego uważam, że niewątpliwą zaletą naszego projektu jest to, że do pracodawców kierujemy kandydatów przeszkolonych do pracy na konkretnym stanowisku. Doradcy zawodowi diagnozowali potencjał zawodowy uczestników i na tej podstawie proponowali im takie szkolenia, które odpowiadały profilom kompetencyjnym osób poszukiwanych na konkretne stanowiska pracy. To kolejny ważny argument, bowiem pracodawca nie tylko nie ponosi kosztów szkolenia zawodowego, ale i nie traci czasu na szczegółowy instruktaż wdrażający do pracy. Rozmawiał Jerzy Gontarz Więcej na temat projektu:

9 Regionalne kadry gospodarki 9 Praca to rozwój Program Operacyjny Kapitał Ludzki odpowiada na współczesne potrzeby firm i ich pracowników. W ramach priorytetu VIII Regionalne kadry gospodarki PO KL do 11 czerwca 2014 r. dofinansowano w województwie śląskim 712 projektów na łączną kwotę 670,35 mln zł. Przeważająca część przedsięwzięć (649) stawiała na rozwój pracowników i przedsiębiorców. EFS nie tylko umożliwia na dużą skalę rozwój kwalifikacji zawodowych i doradztwa dla przedsiębiorców, ale też wspiera osoby tracące pracę i zagrożone zwolnieniami (projekty typu outplacement). Firmy, korzystając z EFS, mogą się przygotowywać do trudnych procesów restrukturyzacji. W priorytecie VIII PO KL można także uzyskać dofinansowanie na rozwój współpracy naukowców i przedsiębiorców, na przygotowywanie się regionów do nowych wyzwań i aktualizację Regionalnej Strategii Innowacji. Zakres wsparcia jest bardzo szeroki, ale w tym miejscu skoncentrujemy się przede wszystkim na projektach dofinansowanych z działania 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorców w regionie, za którego wdrażanie odpowiada Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach. Szkolenia i doradztwo Gdyby nie Europejski Fundusz Społeczny, mało kogo byłoby stać na uczestnictwo w ogólnych i specjalistycznych szkoleniach z zarządzania, organizacji pracy, elastycznych form pracy czy wykorzystywania technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Dotyczy to zarówno osób, jak i firm z sektora MŚP. Mikro, małym i średnim przedsiębiorstwom PO KL ułatwił także dostęp do doradztwa w zakresie ekonomii, finansów, zarządzania zasobami ludzkimi czy rachunkowości. Każdy pracownik, który chce zdobyć nowe umiejętności lub podwyższyć kwalifikacje, ma szansę na skorzystanie ze szkoleń, kursów i poradnictwa zawodowego. Odpowiednie instrumenty stworzono w ramach poddziałania Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw. Język, grafika i animacja Jeden z tego typu projektów, skierowanych do osób pracujących w wieku 50+ z województwa śląskiego, zrealizowała spółka jawna DEMO Adam Fałda, Krzysztof Graca. Tylko w drugiej edycji przedsięwzięcia ( Grafika i animacja 2D i 3D z językiem angielskim druga edycja dla osób powyżej 50 lat ) w kompleksowych szkoleniach komputerowych udział wzięło 100 mieszkańców FOT. ŁUKASZ GŁOWALA ŹRÓDŁO: WUP W KATOWICACH. DANE ZGODNE Z ZATWIERDZONYM SPRAWOZDANIEM Z REALIZACJI DZIAŁAŃ PO KL ZA ROK 2013 (STAN NA KONIEC GRUDNIA 2013 R.) Podsumowanie wykorzystania alokacji w poszczególnych poddziałaniach priorytetu VIII (EFS + środki z budżetu państwa) 415,41 415, Poddziałanie Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw projekty konkursowe 8 Alokacja (wyliczona zgodnie z algorytmem, w mln zł) Środki zakontraktowane ogółem (w mln zł) Środki zakontraktowane, w tym EFS (w mln zł)) Rozliczone przez IP2 wnioski beneficjentów o płatność (w mln zł) Liczba podpisanych umów 352,9 127,66 124,94 83, ,2 Poddziałanie Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie projekty konkursowe 8,6 8, ,59 7,3 Poddziałanie Wzmacnianie lokalnego partnerstwa na rzecz adaptacyjności projekty konkursowe 3,75 3,75* 3,75 Poddziałanie Przewidywanie zmiany gospodarczej projekty systemowe * W danych ze sprawozdania podawana jest liczba umów bez umów rozwiązanych posiadających wnioski o płatność. Dane: alokacja / kontraktacja wg ostatniego zatwierdzonego Postępu realizacji PO KL (stan na 30 czerwca 2014 r.) dane dot. wydatków i liczby umów zgodnie z ostatnią zatwierdzoną analizą stanu wdrażania PO KL w województwie śląskim (stan na 30 czerwca 2014 r.) 8 3,19

10 10 Regionalne kadry gospodarki regionu. Każdy przeszedł kurs grafiki komputerowej i animacji, a dodatkowo nauki angielskiego (na trzech poziomach zaawansowania). Znajomość języka była sprawdzana na międzynarodowym egzaminie, do którego przystąpiły 94 osoby, w tym 60 kobiet. Wszyscy otrzymali imienny Certyfikat TOEIC, potwierdzający zdobycie umiejętności posługiwania się językiem obcym wyjaśnia Adam Fałda, asystent kierownika projektu. Dla białego personelu W projekcie zrealizowanym przez Beskidzką Okręgową Izbę Pielęgniarek i Położnych wzięło udział 628 pań. Uczestniczki miały do wyboru 9 szkoleń (m.in. leczenie ran, badanie tętna płodu, wykonywanie zapisu EKG czy zapisu spirometrycznego). Brały również udział w pięciu spotkaniach, na których eksperci omawiali najnowsze rozwiązania i trendy pomocne w pracy białego personelu. Projekt umożliwił nam dalszy rozwój zawodowy, który jest niezbędny przy obecnym tempie zmian w medycynie. Wcześniej wszelkie specjalistyczne kursy były pokrywane ze środków własnych wyjaśnia Małgorzata Szwed, przewodnicząca Izby. Modernizacja i adaptacja Objęci zwolnieniami pracownicy firm przechodzących restrukturyzację mogą uczestniczyć w specjalnie dla nich stworzonych projektach typu outplacement (więcej w art. Życie poza firmą na str. 6-8). Korzystają z wielu działań, takich jak poradnictwo psychologiczne, doradztwo w zakresie wyboru nowego zawodu i zdobycia nowych umiejętności zawodowych, szkolenia przekwalifikowujące, staże, poszukiwanie nowej pracy. Planujący rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej korzystają z pomocy w formie doradztwa, dofinansowania na rozwój przedsiębiorstwa i wsparcia pomostowego. To wszystko w ramach poddziałania Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie. Z EFS finansowane jest wdrażanie nowych strategii przewidywania oraz zarządzanie zmianą gospodarczą na poziomie firm i regionu. Gdyby nie Europejski Fundusz Społeczny, mało kogo byłoby stać na uczestnictwo w szkoleniach podnoszących kompetencje zawodowe Co po kolei Bardzo dobry przykład obok wcześniej omówionego projektu Automobilizacja stanowi przedsięwzięcie zrealizowane przez Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Synergia w partnerstwie z przedsiębiorstwem Przewozy Regionalne Sp. z o.o. Z projektu Adaptacja do zmiany skorzystało 431 osób zwolnionych w wyniku procesów restrukturyzacyjnych na kolei (do końca listopada może on objąć kolejne 100 osób). Część beneficjentów odbyła szkolenia zawodowe (m.in. spawanie metodami MIG, MAG, TIG, operator sprzętu ciężkiego, prawo jazy kat. C+E, D, obsługa Autocad, samodzielny księgowy, cukiernik, kadry i płace, agent celny). Część była na stażach, a 12 najbardziej przedsiębiorczych uczestników otrzymało dotacje na założenie własnej działalności (do 40 tys. zł). Korzystali również z indywidualnego poradnictwa, pomocy psychologicznej czy pośrednictwa pracy. Projekt wciąż trwa, ale już wiemy, że do końca czerwca br. w jego wyniku 127 osób zyskało nowe zajęcie mówi Magdalena Dębowska-Cholewińska, koordynatorka projektu. Jerzy Gontarz Barbara Salamon-Szympruch ŹRÓDŁO: WUP W KATOWICACH. DANE ZGODNE Z ZATWIERDZONYM SPRAWOZDANIEM Z REALIZACJI DZIAŁAŃ PO KL ZA ROK 2013 (STAN NA KONIEC GRUDNIA 2013 R.) Wskaźniki realizacji poddziałania Liczba pracujących osób dorosłych, które zakończyły udział w projektach szkoleniowych w tym liczba osób w wieku powyżej 50. roku życia Liczba pracowników o niskich kwalifikacjach, którzy zakończyli udział w projektach liczba przedsiębiorstw, które zostały objęte wsparciem w zakresie projektów szkoleniowych Wskaźniki realizacji poddziałania Liczba pracowników zagrożonych negatywnymi skutkami procesów restrukturyzacji w przedsiębiorstwach, którzy zostali objęci działaniami szybkiego reagowania Liczba osób, które zwolniono w przedsiębiorstwach dotkniętych procesami restrukturyzacyjnymi i które zostały objęte działaniami szybkiego reagowania Liczba osób, które otrzymały środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej przedsiębiorstwom udzielono wsparcia w zakresie skutecznego przewidywania i zarządzania zmianą 418 liczba utworzonych miejsc pracy w ramach udzielonych z EFS środków na podjęcie działalności gospodarczej ŹRÓDŁO: WUP W KATOWICACH. DANE ZGODNE Z ZATWIERDZONYM SPRAWOZDANIEM Z REALIZACJI DZIAŁAŃ PO KL ZA ROK 2013 (STAN NA KONIEC GRUDNIA 2013 R.)

11 Wydarzenia 11 Aktywizacja Integracja Edukacja 4-letni Franek i 10-letni Kuba nie mogli oderwać oczu od zaprojektowanych przez siebie robotów. 9-letnia Roksana z pasją odkopywała szczątki... dinozaurów, zaś pani Marta uczyła się wyplatać wiklinowe koszyczki. Pod znakiem takich atrakcji upłynął 13 września w Parku Śląskim w Chorzowie. W sobotnie popołudnie mieszkańcy regionu przyłączyli się do Festiwalu Europejskiego Funduszu Społecznego. Impreza w parkowym Rosarium przyciągnęła tłumy mieszkańców. Fani muzyki przybyli głównie wieczorem, bo na festiwalowej scenie pojawiły się niekwestionowane gwiazdy polskiej sceny muzycznej: Mela Koteluk i Dawid Podsiadło, a po koncertach odbył się widowiskowy pokaz mappingu 3D. Popołudnie zdominowały jednak rodziny z dziećmi, bo zwłaszcza dla najmłodszych przygotowano tu moc atrakcji. Czym skorupka za młodu nasiąknie Świetna zabawa. Jest sporo ciekawych warsztatów pobudzających kreatywność i wyobraźnię dzieci chwaliła pani Katarzyna, która wraz z 4-letnim synem Frankiem przyjechała do parku z Gliwic. Podobało się także pani Małgorzacie z Sosnowca i jej córeczce 3-letniej Zosi. Dziewczynka ozdabiała magnesy na lodówkę. Jest przyjemnie, dużo atrakcji i bardzo przyjazna atmosfera komentowała sosnowiczanka. 10-letni Kuba wybrał bardziej męskie zajęcie: projektowanie robotów. Warsztaty poprowadził w parku Uniwersytet Rozwoju. Mogą w nich brać udział już dzieci od 5. roku życia, które uczą się elementów programowania, a także nabywają umiejętności manualne, bo wcześniej same składają roboty tłumaczył Piotr Myczkowski z UR. Kuba był zachwycony. Zaprojektowałem swojego sam. Trudno? To zależy, jaki model się wybierze, bo są i łatwe, i trudne opowiadał. Tymczasem jego mama Marta Witkowska na W ciągu dnia najmłodsi uczestnicy EFS Festiwalu swoją naturalną ciekawość i kreatywność rozbudzali poprzez różnego rodzaju aktywność. Wieczór należał do gwiazd polskiej sceny muzycznej, m.in. Meli Koteluk pilnowaniu syna nie poprzestała i też podkasała rękawy. Skorzystam z warsztatów wyplatania koszyków z wikliny zapowiedziała. Tymczasem 9-letnia Roksana w najlepsze bawiła się w paleontolożkę, odkopując szczątki... dinozaurów. Trudno się wykopuje, bo trzeba czasu, ale dam radę rezolutnie oznajmiła dziewczynka. Szczątki znajdowały się w gipsowych kostkach, które otrzymywało każde dziecko chętne do udziału w zabawie. Zdecydować, w jakich zajęciach wziąć udział, nie mogli natomiast Lidia i Michał Kaszukiewicz, którzy do parku przyjechali z Siemianowic z synem Arturem. Na razie widzieliśmy ciekły azot i pokaz zrobił na nas wielkie wrażenie opowiadali. Co wybrać? To pytanie podczas festiwalu było wyjątkowo zasadne, bo atrakcji nie brakowało. Na łące w Parku Róż pojawiło się kilkanaście namiotów i stoisk, prezentowana była tu m.in. żywa architektura (budowle z rosnącej wierzby; FOT. TOMASZ JODŁOWSKI (3x), ARCH. UMWSL

12 12 Wydarzenia Dużym zainteresowaniem uczestników EFS Festiwalu cieszyły się m.in. warsztaty archeologiczne, budowania robotów, akrobatycznej jogi czy odkrywanie praw fizyki nurt ekobudownictwa prężnie rozwija się na zachodzie Europy), odbywały się warsztaty slow food, ekologiczne (np. wytwarzanie instrumentów z materiałów recyklingowych), plastyczne, ceramiczne, budowania latawców, taneczne, fotograficzne, archeologiczne, jogi W końcu były też pokazy chemiczne, podczas których dzieci mogły przeprowadzać własne eksperymenty naukowe. Kalejdoskop pomysłów A wszystko to z Europejskim Funduszem Społecznym w tle. Zajęcia odbywały się w pięciu strefach tematycznych: Europejczyk Pracownik, Europejczyk Społecznik, Europejczyk Zawodowiec, Europejczyk Erudyta i Europejczyk Ekolog. W każdej z nich można się było dowiedzieć, czym Europejczyk, czyli każdy z nas, może się zajmować na co dzień. A zajmować może się właściwie wszystkim, a często w realizacji marzeń pomaga właśnie EFS. Jak? O tym opowiadali mieszkańcy naszego regionu, prowadzący poszczególne warsztaty, którzy swoje pasje albo FOT. TOMASZ JODŁOWSKI (5x) karierę zawodową rozwijają dzięki wsparciu Europejskiego Funduszu Społecznego. Wśród nich były członkinie Spółdzielni Socjalnej Parostatek z Cieszyna, które w strefie Europejczyk Pracownik prowadziły warsztaty budowania latawców. Nasza firma powstała dzięki unijnej dotacji, tworzy ją obecnie siedem kobiet z Cieszyna opowiadała Anna Falkiewicz z Parostatku. Na co dzień organizujemy zajęcia dla dzieci, młodzieży i dorosłych. To ciekawy sposób na spędzenie czasu i rozwój umiejętności manualnych zachęcały do wspólnej zabawy i budowania latawców w Parku Śląskim. Nazwy stref nie były przypadkowe. Europejczyk Pracownik to skrót myślowy, a nawiązuje do tego, że EFS aktywizuje zawodowo i pomaga mieszkańcom regionu na rynku pracy. Europejczyk Społecznik? Fundusz wspiera przecież też szeroko rozumianą integrację społeczną obywateli, a Erudyta, bo także wspomaga edukację poprzez zapewnienia efektywnych programów edukacyjnych, doskonalenie kadr, podnoszenie kwalifikacji uczniów, zajęcia dodatkowe dla przedszkolaków i uczniów. Zawodowiec, bo stawia na rozwój pracowników i przedsiębiorstw, ale też osób powyżej 50. roku życia w tej strefie odwiedzający park mogli wziąć udział w warsztatach projektowania ubrań czy np. typograficznych, w trakcie których można było stworzyć własne fonty. Ci, którzy zawędrowali do strefy Europejczyka Ekologa, mieli okazję przekonać się, że Europejski Fundusz Społeczny podejmuje również działania aktywizujące mieszkańców obszarów wiejskich do podnoszenia własnych umiejętności. Poza tym integruje społecznie oraz umożliwia im dostęp do wiedzy. Dzięki temu uczymy się Impreza była nie tylko okazją do świetnej zabawy, ale także pretekstem do pochwalenia się tym, jak bardzo EFS wspiera zmiany zachodzące w ostatnich latach w naszym regionie nowych (często tradycyjnych dla tego regionu) umiejętności, które pomagają w kultywowaniu tradycji oraz integrowaniu się z młodym pokoleniem. Tu odbywały się m.in. warsztaty z tworzenia żywej architektury, ale też pokazy przygotowywania zdrowej żywności, której można było również posmakować. W strefie pojawiła się bowiem gmina Mstów, oferując pół tony świeżych i soczystych jabłek z mstowskich sadów, a także zioła. Mamy największe zgrupowanie sadów ponad 200 hektarów w woj. śląskim,

13 Wydarzenia 13 dlatego też gmina postanowiła promować się owocowo. To my byliśmy pierwszym miejscem odwiedzonym przez projektantów w ramach projektu Urzędu Marszałkowskiego Design w terenie. W ramach przedsięwzięcia powstał logotyp Owocowego Mstowa (znaku promującego gminę; o inicjatywie można też przeczytać na s. 19 przyp. red.) opowiadał Adam Markowski, zastępca wójta gminy Mstów. Koło napędowe Festiwal był nie tylko okazją do świetnej zabawy, ale także pretekstem do pochwalenia się tym, jak bardzo Europejski Fundusz Społeczny wspiera zmiany zachodzące w ostatnich latach w naszym regionie. Wydarzenie jest doskonałą okazją do zaprezentowania efektów realizacji projektów dofinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ciągu ostatniej dekady w naszym województwie mówiła Barbara Szafir, zastępca dyrektora Wydziału EFS Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. Impreza ma za zadanie przedstawić i zaszczepić uczestnikom najważniejsze wartości Europejskiego Funduszu Społecznego, jakimi są integracja, aktywizacja, edukacja oraz koncentrowanie się na potencjale, możliwościach i różnorodności ludzi, bez względu na miejsce zamieszkania, pochodzenie, wiek czy niepełnosprawność dodawała. Warsztaty wśród wielu dopiero rozbudziły zainteresowania EFS. Głodni wiedzy mogli zajść do otwartego w Rosarium Punktu Informacyjnego Funduszy Europejskich, w którym można się było dowiedzieć, jak uzyskać wsparcie ze środków Unii Europejskiej. Organizatorem Festiwalu EFS był Wydział Europejskiego Funduszu Społecznego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. Piknik współfinansowany był ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Justyna Przybytek Więcej za mniej W domu państwa Zoń z Sosnowca Kart Dużej Rodziny jest już siedem: pięć dla dzieci, dwie dla dorosłych. Rodzina lada moment zabierze je ze sobą na wycieczkę. Jeszcze nie wiadomo, czy do muzeum, teatru, czy ogrodu zoologicznego Wiadomo, że bez nich nie ruszy się z domu, bo zwyczajnie się nie opłaca. FOT. ARKADIUSZ ŁAWRYWIANIEC O zaletach Karty Dużej Rodziny opowiadali podczas konferencji prasowej sami zainteresowani, wystawiając inicjatywie bardzo pozytywną ocenę Często bywa tak, że jedziemy w jakieś miejsce, zwiedzamy miasto, szukamy atrakcji, ale gdy chcemy kupić bilet i przeliczamy, ile to nas będzie kosztowało razy pięć, bo tyle mamy dzieci, plus dwoje dorosłych, stwierdzamy, że zobaczymy z zewnątrz i wracamy do domu opowiada Katarzyna Zoń. Pani Kasia jest posiadaczką jednej z 7 tys. Kart Dużej Rodziny, wydanych na terenie województwa śląskiego. O jej zaletach opowiadała ostatniego sierpnia w Katowicach podczas inauguracji projektu Śląskie dla rodziny Karta Dużej Rodziny. W ramach projektu duże rodziny uprawnione są do korzystania z ulg i uprawnień zaoferowanych przez działające na terenie Województwa Śląskiego wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne oraz wojewódzkie osoby prawne, do których należą m.in. Koleje Śląskie. Dotychczas złożono zamówienia na prawie 19 tys. kart. Najwięcej podań wpłynęło w Katowicach (205), Jastrzębiu-Zdroju (175) i Jaworznie (166). Cieszę się, że doczekaliśmy czasów, kiedy liczna rodzina jest przedmiotem dumy, podziwu i pozytywnej zazdrości otoczenia. Ja ciągle pamiętam ten czas, gdy wielodzietni byli traktowani jako coś niepozytywnego. To mamy już za sobą mówił Mirosław Sekuła, marszałek woj. śląskiego, podczas konferencji prasowej inaugurującej program. Jak podkreślał, założenia projektu są zgodne z Programem Polityki Rodzinnej Prezydenta RP pn. Dobry Klimat dla Rodziny oraz rządowym programem wspierania rodzin wielodzietnych. To śląski wkład w promocję wielodzietności tłumaczył marszałek. I proszę nie traktować tej pomocy jako socjalnej, bo nie o to chodzi. Zależy nam, by wszyscy dostrzegli, że wielodzietne rodziny są naszym narodowym bogactwem i powinniśmy je wspierać i otaczać troską dodawał. Partnerami projektu są działające w województwie śląskim instytucje kultury, rekreacji, edukacji, ochrony zdrowia i transportu publicznego. Dotychczas ulgi i uprawnienia zaoferowało 22 partnerów, z którymi województwo zawarło porozumienia, wśród nich są m.in. obiekty w Parku Śląskim, muzea, teatry, opera, Filharmonia Śląska, Koleje Śląskie, centra kształcenia zawodowego i ustawicznego. Katalog ulg i uprawnień pozostaje otwarty i będzie sukcesywnie poszerzany o kolejne podmioty. Karta przysługuje rodzinom z przynajmniej trójką dzieci, niezależnie od dochodu. Wydawana jest bezpłatnie każdemu członkowi rodziny rodzice mogą z kart korzystać dożywotnio, dzieci do 18. roku życia lub ukończenia nauki, maksymalnie do 25. roku życia. Osoby niepełnosprawne otrzymują kartę na czas trwania orzeczenia o niepełnosprawności. Aby otrzymać kartę, należy złożyć wniosek w odpowiednim do miejsca zamieszkania urzędzie gminy. JP

14 14 Konkurs Press EFS Złoto dla wytrwałych Lucyna Gross napisała, co jej w duszy gra. Weronika Kandzia przelała na papier wspomnienia. Z kolei Kamila Załęgowska o pisaniu po prostu marzy, znalazła więc bohatera i opowiedziała jego wyjątkową historię. Wszystkie trzy panie są laureatkami Press EFS, konkursu dziennikarskiego dla mieszkańców woj. śląskiego. Każda z nich opisała, jak fundusze europejskie pomagają spełniać marzenia. Celem konkursu Press EFS jest promocja dobrych praktyk Europejskiego Funduszu Społecznego w województwie śląskim. Laureaci zostali uhonorowani podczas Festiwalu EFS w chorzowskim Parku Śląskim (13 września). Jury w składzie Łukasz Tofilski (Wydział EFS Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego), Ireneusz Tomeczek (Regionalny Ośrodek EFS w Katowicach) oraz Przemysław Jedlecki ( Gazeta Wyborcza ) przyznało w kategorii dorośli dwa pierwsze miejsca ex aequo Kamili Załęgowskiej i Lucynie Gross, drugie zaś Markowi Kamińskiemu. Zwyciężczynią w kategorii młodzież została Weronika Kandzia. Warto wziąć sprawy w swoje ręce udowodnili laureaci konkursu Press EFS FOT. TOMASZ JODŁOWSKI Różne drogi, jeden cel Weronika Kandzia pochodzi z Koszęcina, ma 19 lat i właśnie rozpoczęła naukę w ostatniej klasie w Zespole Szkół Ogólnokształcących i Technicznych w zawodzie technik hotelarz. Na konkurs nadesłała pracę Samoloty, fiordy... hotelarze z Lublińca uczą się zawodu. Opisałam nasz szkolny staż zawodowy, który odbywaliśmy w 4-gwiazdkowym hotelu w Norwegii. Organizacja, przelot, zakwaterowanie oraz kieszonkowe wszystko było finansowane z EFS. Na miejscu pracowaliśmy w restauracji, kuchni, na recepcji albo jako pomoc w sprzątaniu. Dla mnie była to pierwsza taka praktyka i wspaniałe doświadczenie. Do opisania tych przeżyć namówiła mnie nauczycielka, która opiekowała się nami podczas wyjazdu. Usiadłam i napisałam w ciągu trzech godzin. Szybko, bo nagle wszystkie wspomnienia we mnie odżyły relacjonowała Weronika. Równie gładko opisanie własnych doświadczeń poszło 58-letniej Lucynie Gross. Mieszkanka Mikołowa jest z zawodu inżynierem budownictwa. Od ośmiu lat prowadzi sklep zielarsko-medyczny. Otwarty dzięki unijnej dotacji podpowiada. Na papier przelała własną historię pt. Jak odnalazłam swoje miejsce w życiu i odniosłam sukces. Historia pewnej dotacji unijnej. Napisałam, co mi w duszy gra. A duszą i sercem jestem w mojej pracy opowiadała. Nieco inaczej podeszła do zadania Kamila Załęgowska z Katowic. Własnych doświadczeń z EFS nie ma, więc opisała czyjeś, a konkurs potraktowała jako wyzwanie zawodowe, bo właśnie skończy- ła pierwszy rok studiów dziennikarskich. Bohater jej tekstu Między młotem a bębnem otworzył dzięki unijnej dotacji podobnie jak Lucyna Gross własną firmę warsztat metaloplastyczny. Kamila poznała go przez znajomych, ale temat funduszy i działalności gospodarczej i jej nie jest obcy. Większość ludzi w moim wieku otwiera firmy, korzystając ze wsparcia unijnego podsumowała. Rodzynkiem wśród nagrodzonych był Marek Kamiński, którego za tekst Moja przygoda z Europejskim Funduszem Społecznym uhonorowano drugim miejscem w kategorii dorośli. Organizatorem konkursu był Wydział Europejskiego Funduszu Społecznego Urzędu Marszałkowskiego. Poniżej zamieszczamy skrócone wersje 2 zwycięskich prac. Kamila Załęgowska: Między młotem a bębnem Nie produkuje ani bram, ani ogrodzeń. W swojej kuźni nie ma nawet podkowy. Mimo to szczęścia mu nie zabrakło. Marcin Widera jest artystą, któremu fundusze z Unii Europejskiej pozwoliły kuć żelazo, póki gorące. Istnieje jeszcze zawód kowala? Istnieje, ale wolę nazywać się metaloplastykiem. Kto odkrył artystyczną żyłkę? Moja mama była nauczycielką plastyki. To chyba ona zauważyła moje zainteresowanie sztuką i pokierowała mnie dalej. Później skończyłem liceum plastyczne ze specjalizacją kowalstwa artystycznego ( ). Połknąłem haczyk. Skończyłem studia na Wydziale Edukacji Artystycznej w Cieszynie jako rzeźbiarz, co bardzo łączy się ze sferą metaloplastyki. Sto lat temu, żeby zostać kowalem, trzeba było skończyć tzw. kurs podkuwacki, który trwał 3 lata. Po jego ukończeniu posiadało się licencję na podkuwanie koni. Nigdy nie zajmowałem się podkuwaniem koni. Co jakiś czas dostaję telefony z takimi pytaniami, ale zawsze odmawiam. Taki paradoks, ale zupełnie się na tym nie znam. Nawet nie mam przysłowiowej podkowy na szczęście w swoim warsztacie Jeśli nie klepie Pan lemieszy, to czym jako kowal można się zajmować w XXI w.? Odrodzenie tego zawodu wynika chyba z mody na przedmioty użytkowe wykonane ręcznie. Lampki, kinkiety Uciekam od bram i ogrodzeń, jak tylko

15 Konkurs Press EFS 15 mogę. Czasami robię balustrady dla bardziej wymagającej klienteli, która posiada wyrafinowany gust artystyczny. Staram się nie wykonywać tego, co robią warsztaty ślusarskie dookoła nas. Miłość do muzyki da się połączyć z tak nietypową pracą? W latach 90. zacząłem grać na perkusji. Rozwijała się druga pasja. Łącząc ją z metaloplastyką, pewnego dnia przyszedł moment, w którym sam dla siebie chciałem wykonać instrument perkusyjny. Tak powstał pierwszy werbel, później marka Tohok jako produkt firmy Ferrarius Marcin Widera. Dzisiaj na moich instrumentach gra m.in. Michał Dimon Jastrzębski z formacji Lao Che, a werble Tohok są promowane w ogólnopolskim magazynie Perkusista. Opowie mi Pan o swojej przygodzie z Afryką? Polska firma Navimor podpisała kontrakt na realizację budowy Akademii Rybołówstwa i Nauk o Morzu w Namibe w Angoli. Budowa tamtejszej szkoły wyższej jest największą tego typu inwestycją realizowaną przez polską firmę w Afryce w ramach współpracy tego kontynentu z Unią Europejską. Na terenie kampusu mają się znajdować rzeźby nawiązujące do myśli przewodnich Akademii. Stworzyłem dla nich potężny globus ze stali o wysokości 3,5 m. W czerwcu 2014 r. rzeźba zostanie umieszczona na jego terenie. Razem z nią staną jeszcze dwie rzeźby mojego autorstwa: żeglarskie koło sterowe, również ze stali, oraz starożytny cyrkiel służący dawniej jako kompas i narzędzie do nawigacji. Jak narodził się pomysł na Ferrarius? Jako indywidualista nie zastanawiałem się dość długo. Już w momencie ukończenia liceum plastycznego marzyłem o własnej firmie, ale z drugiej strony, będąc typowym nieogarniętym artystą, w moim przypadku otworzenie biznesu wydawało się kompletnie niemożliwe. Minęło parę lat, zanim dojrzałem do tego pomysłu. W jaki sposób udało się go zrealizować? Jak już byłem zdecydowany, że chcę prowadzić działalność na własną rękę, pojawiła się możliwość skorzystania z Europejskiego Funduszu Społecznego i pozyskania na nią środków finansowych. Zgłosiłem się do konkursu w ramach działania 6.2 Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia Programu Kapitał Ludzki. We wniosku wprowadziłem element innowacyjności, gdyż wykonuję nowoczesne przedmioty za pomocą klasycznej techniki kowalstwa artystycznego. Projekt był realizowany przez Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach. W całej organizacji planu pomogło mi Bielskie Centrum Przedsiębiorczości. Brałem udział w ponad 80 godzinach szkoleń, co mi jako artyście bardzo pomogło w samoorganizacji. Wahał się Pan? Zastanawiał, czy się uda? Aplikowałem na początku 2010 r., czyli wtedy, gdy zaczęliśmy obserwować pierwsze symptomy kryzysu gospodarczego. Dookoła można było częściej zaobserwować zamykające się firmy aniżeli nowo powstałe. Bardzo się bałem. W październiku dowiedziałem się, że biznesplan został zatwierdzony i uzyskam środki na otwarcie firmy. Wiedziałem, że nie mogę się już wahać, chociaż na początku miałem dużo wątpliwości. Z pozyskanych funduszy profesjonalnie wyposażyłem warsztat. Dodatkowo byłem po szeregu szkoleń dotyczących reklamy i zaistnienia na konkurencyjnym rynku, o czym wcześniej nie miałem pojęcia. W ciągu tych 4 lat od uzyskania dotacji dość dużo się zmieniło wokół Pana dzięki Funduszom Europejskim? Zrezygnowałem z pracy w firmie dystrybuującej bębny jednej z czołowych światowych marek. Otworzyłem swój warsztat metaloplastyczny, finalnie połączyłem muzyczne hobby z kowalstwem. Nie mogę powiedzieć, że przez te 4 lata mało się wydarzyło. Trzeba tylko trochę wiary w siebie. Lucyna Gross: Jak znalazłam swoje miejsce w życiu i odniosłam sukces. Historia pewnej dotacji unijnej Poniedziałek, 17 marca 2014 r. Piję poranną kawę, słucham radia i przygotowuję obiad. Za kilka minut wychodzę do pracy. Nagle wyłapuję pojedyncze słowa: konkurs, EFS sukces. Fala wspomnień jakby wszystko stało się dzisiaj. Ciepło w sercu i radość idę do pracy, którą stworzyłam dzięki wsparciu EFS. To już prawie osiem lat. Rok 2005, moje najmłodsze, trzecie, dziecko kończy 10 lat, nadszedł więc czas na aktywizację zawodową. Koniec z rolą wyłącznie mamy. Typuję firmy, gdzie ewentualnie chciałabym pracować, wertuję ogłoszenia o pracy. Pierwszy zimny prysznic, pierwsze uprzejme lodowate twarze przyjmujące moje skromne CV i wszędzie formułka: Proszę czekać na telefon Nie czekam, szukam dalej i już nie mam w sobie radości, raczej rośnie niepewność. Nie ma dla mnie pracy, nie ma pracy dla inżyniera budownictwa Stres, nawet załamanie, bo takiej sytuacji nie przewidziałam. Oswajam nową rzeczywistość. Już nie jestem szczęśliwą żoną, matką trójki dzieci, jestem kobietą bez pracy. Dramatyczny spadek poczucia własnej wartości. Październikowy pochmurny dzień. Koleżanka mówi od niechcenia: Wiesz, czytałam w Wyborczej o programie dla kobiet, chyba fundusze europejskie, chyba w Gliwicach. To mi wystarczyło, w pięć minut mam wszystkie dane. Wykonuję błyskawiczny telefon i słyszę uprzejmy głos w słuchawce: Mamy komplet pań, zajęcia zaczynają się w najbliższą środę. Może któraś zrezygnuje Zostawiam numer swojego telefonu. Cud. W piątek pani z PTE w Gliwicach dzwoni z informacją, że ma dla mnie miejsce, bo nagle ktoś nie może wziąć udziału, a panie rezerwowe już nie są zainteresowane. Hurraaa, jeszcze tylko błyskawiczna rejestracja w Urzędzie Pracy i jestem w środę, 2 listopada 2005 r. na pierwszych zajęciach. Biorę udział w projekcie Przedsiębiorczość szansą dla kobiet w ramach działania 1.6 SPO RZL. Termin realizacji: r r. Biorę udział w projekcie unijnym!!! Do dzisiaj pamiętam swoją radość i niedowierzanie ( ). W ramach 100 godzin szkolenia Moja mała firma od pomysłu do realizacji mamy kompletne przygotowanie do prowadzenia własnej działalności, wsparcie doradców biznesowych i psychologiczne. Czas płynie szybko, nadchodzi pora na decyzję o profilu przyszłej działalności ( ). Myśl o zmianie zawodu pojawiła się już w momencie bezowocnego szukania pracy. I została odrzucona jako niedorzeczna. Teraz mam szansę mam szansę przebudować, a nawet zbudować nową rzeczywistość zawodową. Rozpoczynam najtrudniejszą pracę. Przez kolejne dni analizuję własne marzenia, predyspozycje, zainteresowania, pasje ( ). Powoli wyłania się obraz mojego przyszłego zajęcia, zgodnego z tym, co całe życie mnie pasjonowało: ziołolecznictwo, zdrowe odżywianie, ekologia, medycyna naturalna. Rysuje się obraz: samodzielna działalność, branża związana ze zdrowiem, ekologią, medycyną naturalną, kontakt z ludźmi ( ). Do prowadzenia sklepu zielarskiego wymagane są uprawnienia. Do ich zdobycia potrzebne są pieniądze, czas. Wszystko mi sprzyja, odczytuję te drobne zdarzenia jako potwierdzenie trafnego wyboru. Udaje mi się uzyskać dofinansowanie kursu towaroznawstwa zielarskiego z Rejonowego Urzędu Pracy w Łaziskach. Moja determinacja i motywacja zdają egzamin ( ). Szukam miejsca znajduję idealne, zgodne z moimi założeniami, w pasażu nowo powstałej galerii. Jest ładnie, estetyczne otoczenie, dogodny dojazd, parking. Akurat zwalnia się lokal, niewielka powierzchnia, przystępny czynsz. Dla mnie to kolejny sygnał, że jestem na właściwej drodze ( ). W międzyczasie nasza grupka pań wyraźnie się zmniejsza. Reszta pracuje wytrwale, spotykamy się już tylko sporadycznie, bo konsultacje są o różnych porach. Rośnie napięcie, niewiele zostaje do terminu konkursu. Wreszcie nadchodzi dzień ogłoszenia wyników i wielka radość! Jestem wśród wygranych! Mam dofinansowanie do mojej działalności! Mogę startować! Równolegle uczestniczę w kursie towaroznawstwa zielarskiego. Zdobywam uprawnienia do prowadzenia sklepu zielarsko-medycznego, w którym uzupełnieniem asortymentu jest certyfikowana żywność ekologiczna. Rejestruję działalność, robię pierwsze zakupy wyposażenia do mojego sklepu ( ). Co mogę powiedzieć po prawie ośmiu latach prowadzenia mojej działalności? Codziennie z radością biegnę do mojej pracy. Sklep doskonale wpisał się w pejzaż Mikołowa, mam wrażenie, że świetnie spełnia swoją funkcję, co potwierdzają zadowoleni klienci. Najistotniejsze jednak jest to, że byłam osobą bezrobotną, sfrustrowaną i znalazłam swoje miejsce, zrealizowałam plany. Swoim przykładem daję świadectwo, że można zmienić swoje życie i osiągnąć sukces. I to w każdym wieku ( ).

16 16 Wydarzenia Układ scalony Pieniądze, za które młodzi naukowcy kupują sobie czas na badania, a Śląsk pomysły na rozwój, zostały rozdzielone pomiędzy młodych i zdolnych doktorantów ze śląskich uczelni, aplikujących o stypendia w ramach projektu DoktoRIS program stypendialny na rzecz innowacyjnego Śląska. Konferencja inaugurująca udział kolejnej grupy doktorantów w przedsięwzięciu odbyła się pod koniec czerwca w Katowicach. Dotychczas stypendia, łącznie ponad 13 mln zł, wypłacono 210 młodym naukowcom. Co ciekawe, przedsięwzięcie obejmuje zasięgiem wszystkie szkoły wyższe i jednostki naukowe w regionie. Inicjatywę samorządu województwa chwalą przede wszystkim profesorowie. Stypendia dają coś bezcennego z punktu widzenia młodego naukowca: czas na badania. Zmorą dzisiejszego doktoranta jest konieczność podejmowania szeregu różnych zatrudnień i zajęć, innych niż to, nad czym pracuje naukowo. Te stypendia dają szansę na koncentrację oceniał prof. Ryszard Koziołek, prorektor ds. kształcenia i studentów Uniwersytetu Śląskiego. Stypendyści nie ukrywali zadowolenia. Stypendium zdecydowanie poprawi naszą sytuację materialną, bo ze wsparciem z innych źródeł czasem jest trudno. A bez niego? Jest ciężko, można próbować współpracy z przemysłem albo dorabiać po godzinach w dodatkowej pracy, ale wtedy nie ma się czasu na badania komentowała Anna Nowacka, studentka Wydziału Inżynierii Środowiska i Biotechnologii na Politechnice Częstochowskiej. Nowacka bada technologie uzdatniania wody. Jeśli dobrze pójdzie, dzięki temu, czym się zajmuję, przeciętny Kowalski będzie miał czystą wodę, ale przede wszystkim zapłaci za nią mniej dodawała. Czas na koncentrację Wpływ na rozwój nowych technologii i budowanie innowacyjnego Śląska to główny cel programu stypendialnego dofinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego. W drugim etapie projektu wyłoniono 110 stypendystów, którzy przez maksymalnie cztery semestry będą otrzymywali 4,5 tys. zł miesięcznie. Pieniądze mogą przeznaczyć na utrzymanie, ale też m.in. doposażenie laboratoriów lub zakup niezbędnych materiałów do badań. W sumie na stypendia przekazanych zostanie 13,5 mln zł. Te pieniądze dają możliwości, to spore finansowe odciążenie podsumowała Anna Nowak z Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Śląskiego. Doktorantka pracuje nad stworzeniem nowego rodzaju pamięci, który w przyszłości mógłby zastąpić popularne pendrivy. Do ich produkcji używa się krzemu, który ma z kolei ograniczone zastosowanie, a każdy z nas chce szybszych możliwości zapisywania danych na coraz mniejszych nośnikach wyjaśniła. Projekt DoktoRIS realizowany jest przez Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego we współpracy z Uniwersytetem Śląskim od 2011 r. FOT. ARKADIUSZ ŁAWRYWIANIEC (5x) Nano znaczy mega A koncentracja, na którą niebagatelny wpływ ma spokój materialny, to lepsze efekty badań naukowych. I dzięki temu Śląsk będzie mądrzejszy, oczywiście nie za rok, nie za dwa lata, bo zmiana to kwestia pokoleniowa, gdy w regionie nie będzie się już myślało wyłącznie o górnictwie, ale przede wszystkim o nowych technologiach dodawał prof. Stanisław Krompiec z Instytutu Chemii UŚ. Podkreślał, że efekty badań doktorantów, którzy stypendia otrzymują, są znakomite, uwidaczniają się m.in. w liczbie udzielonych patentów, jak i samych zgłoszeń patentowych. A od 2011 r., czyli wdrożenia DoktoRIS, doktoranci włączeni w projekt uzyskali ich już łącznie 20, w tym 11 z nanotechnologii i nanomateriałów, pięć w przemyśle maszynowym, samochodowym, lotniczym i górniczym, dwa w produkcji i przetwarzaniu materiałów oraz po jednym w technologiach dla ochrony środowiska i technologii dla energetyki i górnictwa. Niestety w Polsce tylko nieco ponad 20% młodych naukowców ma w ogóle wsparcie stypendialne. To bardzo mało oceniał. Dlatego nie była zaskoczeniem liczba wniosków, które napłynęły do trzeciej edycji projektu DoktoRIS. Ubiegało się o nie aż 364 doktorantów, w tym najwięcej, bo 144, z Politechniki Śląskiej, a 64 z Uniwersytetu Śląskiego. Sporym i pozytywnym zaskoczeniem, co podkreślali eks-

17 Wydarzenia 17 perci oceniający aplikacje, była za to strona merytoryczna świetnie przygotowanych wniosków, jakie złożono. Od idei do komercjalizacji W projekcie preferowani byli doktoranci kształcący się w dziedzinach i dyscyplinach naukowych, zgodnych z kluczowymi obszarami technologicznymi wskazanymi w Programie Rozwoju Technologii Województwa Śląskiego na lata , czyli uznanymi za szczególnie istotne z punktu widzenia rozwoju regionu. Chodzi m.in. o badania nad rozwojem technologii dla ochrony środowiska, energetyki, medycznych, związanych z przemysłem maszynowym, samochodowym, lotniczym, górniczym, produkcją i przetwarzaniem materiałów, nanotechnologiami i nanomateriałami, a także dotyczącymi technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych. Jak podkreślała Barbara Szafir, zastępca dyrektora Wydziału Europejskiego Funduszu Społecznego w Urzędzie Marszałkowskim w Katowicach, to właśnie obszary charakteryzujące nasz region. Te dziedziny nie zostały wybrane przez przypadek. W nich mamy potencjał, co zostało poparte wcześniejszymi badaniami. Mają przyszłość i rozwijają się, a to oznacza, że należy je jeszcze bardziej wspierać wyjaśniała. Ale stypendia mają nie tylko motywować do rozwoju w danych dziedzinach, ale także przyczyniać się do komercjalizacji wyników badań oraz zdobytej wiedzy w gospodarce. Na tym m.in. polega niezwykłość projektu: skłania badaczy do podejmowania współpracy na linii nauka biznes, bo bez wsparcia biznesu nawet najlepsze pomysły pozostaną wyłącznie w sferze idei. Dlatego też przy ocenie aplikacji stypendialnych komisja oceniająca wnioski sporo uwagi poświęcała temu, czy doktoranci współpracę z biznesem już podjęli. Tego od stypendystów możemy wymagać: dobrych publikacji w topowych czasopismach naukowych, zgłoszeń patentowych i realizacji zadeklarowanej współpracy z firmami w regionie, która ma być de facto, a nie de jure podkreślał prof. Krompiec. Współpraca to bowiem rozwój. Ważne jest, aby przygotować takie kadry naukowe, które poprzez współpracę z przedsiębiorstwami i biznesem będą wpływały na rozwój regionu. Mam nadzieję, że część z doktorantów korzystających ze wsparcia EFS zadba o rozwój naszego województwa i tym samym o naszą przyszłość mówiła Barbara Szafir. Rozwój, jak podkreślali eksperci, nie musi się jednak dokonać natychmiast. Instytucje publiczne, wydając pieniądze na naukę, w swojej mądrości kierują się nie tylko doraźnym efektem, ale mądrością szlachetnego ryzyka. Nie wszystkie projekty przyniosą wymierne efekty, bo wielu z nas wiąże swoją pracę z problemami, które na pewno nie zostaną rozwiązane za naszego życia przekonywał prof. Koziołek. Dodawał, że celem wsparcia jest innowacja, którą definiował jako pozytywną zmianę. Fundując te stypendia, wspierając naukę, oczekujemy pozytywnej zmiany w dyscyplinach, którymi się państwo zajmują. Jeśli gdzieś na jakimś etapie przyniesie nam to dobro w postaci odkrycia, wdrożenia państwa metody myślenia czy działania, to bardzo dobrze dopowiadał. Projekt na pomocy stypendialnej się nie kończy. Dodatkowo bowiem przy Uniwersytecie Śląskim utworzono punkt konsultacyjny dla doktorantów uczelni z terenu województwa śląskiego. Jest to miejsce, w którym otrzymają oni informacje o tym, jak zdobyć pieniądze na badania naukowe, m.in. dzięki środkom z Unii Europejskiej, przez tworzenie modeli biznesowych pod kątem pozyskania inwestora, możliwości finansowania Trzeba przygotować takie kadry naukowe, które poprzez współpracę z przedsiębiorstwami i biznesem będą wpływały na rozwój regionu własnego projektu technologicznego w formie działalności gospodarczej, transferu technologii na linii nauka biznes. Projekt zakłada również przeszkolenie stypendystów w dziedzinie prawa własności intelektualnej, komercjalizacji wiedzy i przedsiębiorczości oraz pozyskiwania środków na finansowanie badań. Dzięki szkoleniom z autoprezentacji i wystąpień publicznych doktoranci wyposażeni zostaną w umiejętności niezbędne do sprawnego wykorzystywania wiedzy w gospodarce rynkowej. Justyna Przybytek Prof. Ryszard Koziołek, prorektor ds. kształcenia i studentów Uniwersytetu Śląskiego Kazimierz Karolczak, wicemarszałek województwa śląskiego Prof. Stanisław Krompiec z Instytutu Chemii Uniwersytetu Śląskiego Barbara Szafir, zastępca dyrektora Wydziału Europejskiego Funduszu Społecznego

18 18 Dobre praktyki Wokół innowacji Lepsze wykorzystanie posiadanego potencjału i relacji z otoczeniem oraz tworzenie nowych rozwiązań i nabywanie kompetencji w tym, co w przyszłości stanie się standardem globalnym takie priorytety wyznaczono w zaktualizowanej Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego na lata (RIS). Jej opracowanie jest wynikiem realizacji projektu wspartego z poddziałania PO KL. Starostwo Powiatowe w Pszczynie wzięło udział w pilotażowym działaniu polegającym na projektowaniu usług. Projekt Design Silesia wpisuje się w przedsięwzięcia wspierające wdrażanie RIS Zmiana systemowa w Polsce w 1989 r. zachwiała tradycyjnymi gałęziami przemysłu, na których opierała się gospodarka regionu. Województwo śląskie przeprowadziło jednak udaną restrukturyzację, pozwalając rozwinąć się nowym branżom i dając impuls do zmian w sektorze nauki. Dziś w regionie siedziby ma 12% podmiotów gospodarki narodowej, pod względem PKB województwo zajmuje drugą pozycję w Polsce, a trzecią pod względem nakładów na B+R. Śląskie to idealne miejsce dla rozwoju innowacji: ma odpowiednią bazę techniczną, uczelnianą oraz dobrze przygotowane kadry wspominała w jednym z wywiadów wicepremier Elżbieta Bieńkowska. Instytucje badawczo- -rozwojowe dostosowują swą ofertę do potrzeb biznesu i chętnie się włączają do współpracy w międzynarodowych sieciach badawczych i eksperckich. Aby był to proces zaawansowany i do pewnego stopnia przewidywalny, władze regionu prowadzą badania foresightowe (polegające na prognozowaniu rozwoju sytuacji), w tym foresight technologiczny, a także obserwatoria pozwalające na ocenę sytuacji i trendów w wielu obszarach gospodarki. Potencjał regionu Unia Europejska w nowej strategii Europa 2020 stawia na koncentrację wsparcia z funduszy europejskich, co wymusza na krajach członkowskich i regionach wyznaczenie obszarów o największym potencjale rozwojowym. Już w 2009 r., gdy pracowaliśmy nad Programem Rozwoju Technologii na lata , zaczęliśmy myśleć nad specjalizacjami regionalnymi. To był również moment rozpoczęcia prac nad RIS Pod uwagę wzięliśmy wyniki badań foresightowych oraz analizy potencjału, realizowane w ramach projektu systemowego. W ten sposób mogliśmy wyznaczyć osiem głównych obszarów rozwoju technologii. Zdając sobie sprawę, że z nowego regionalnego programu operacyjnego nie wszystkie będziemy mogli w równym stopniu wspierać, wskazaliśmy trzy obszary medycynę, energetykę oraz technologie informacyjne i komunikacyjne (ICT) które FOT. MARCIN NOWROTEK mają najsilniejsze zaplecze naukowe i największy potencjał pod względem uzyskiwanych wyników prac B+R. To są nasze tzw. inteligentne specjalizacje, których wskazania wymaga Unia Europejska wyjaśnia Barbara Bujnowska-Sęda, reprezentująca Jednostkę Zarządzającą Regionalnym Systemem Innowacji. Wyznaczenie trzech inteligentnych specjalizacji nie oznacza, że region przestaje się interesować pozostałymi obszarami wskazanymi w Programie Rozwoju Technologii. Działania, które będą realizowane w RPO WSL na lata , nie wykluczają wspierania innych obszarów. Te trzy są na dzień dzisiejszy kluczowe dla wdrażania innowacji, ale nasze ciągłe analizy i obserwacje gospodarki stwarzają szansę, że pojawi się jakaś nowa nisza, która może się stać specjalizacją uzupełnia Barbara Szafir, zastępca dyrektora Wydziału Europejskiego Funduszu Społecznego. Sieć współpracy Do 2020 r. na działania innowacyjne region przeznaczył 512 mln euro. Aby dobrze to wsparcie zaadresować, pomaga działalność specjalistycznych obserwatoriów. I tak w obszarze energetyki analizą sytuacji i oceną trendów w dziedzinie odnawialnych źródeł energii zajmuje się Park Naukowo-Technologiczny Euro- -Centrum w Katowicach, w obszarze medycyny obserwatorium tworzą Instytut Techniki i Aparatury Medycznej, Fundacja Rozwoju Kardiochirurgii im. prof. Zbigniewa Religi w Zabrzu oraz Śląski Uniwersytet Medyczny w zakresie usług medycznych. Natomiast w obszarze ICT obserwacja trendów i analizy prowadzone są przez Park Naukowo-Technologiczny TECHNOPARK w Gliwicach. Działania w zakresie technologii dla ochrony środowiska realizuje Główny Instytut Górnictwa, a nowym Obserwatorium w sieci w obszarze nanotechnologii jest konsorcjum Uniwersytetu Śląskiego, Instytutu Metali Nieżelaznych oraz Fundacji Wspierania Nanonauk i Nanotechnologii NANONET. Instytucje te tworzą sieć obserwatoriów nastawionych na współpracę i wymianę informacji. Regularnie diagnozują sytuację oraz określają zapotrzebowanie rynku

19 Dobre praktyki 19 w poszczególnych obszarach. Raporty zamieszczane na stronach obserwatoriów (również do pobrania na stronie pozwalają lepiej zaprogramować środki na lata mówi Barbara Bujnowska-Sęda. Wdrażanie RIS mobilizuje biznes, jednostki naukowe, instytucje otoczenia biznesu, szkoły, samorząd regionalny i lokalny, organizacje społeczne i wszystkich zainteresowanych mieszkańców. Do efektywnego wdrażania innowacji potrzebna jest współpraca między tymi interesariuszami. Nowa RIS zakłada, że zostanie wypracowany w regionie ekosystem innowacji, cechujący się atmosferą i warunkami sprzyjającymi tworzeniu innowacji oraz zdolnością do samodoskonalenia. W osiągnięciu szczegółowych celów RIS ma pomóc realizacja tzw. metaprzedsięwzięć, takich jak: działania pilotażowe w ramach specjalizacji regionalnych, kooperacja inicjatyw klastrowych i innowacyjnych, foresight rynku pracy, współpraca z regionami sąsiedzkimi na rzecz innowacji, regionalny fundusz proinnowacyjny czy design dla innowacji. Design Silesia Metaprzedsięwzięcia w sposób przekrojowy będą realizować cele zapisane w RIS. Mają one charakter otwarty i uwzględniają możliwość szerokiej partycypacji podmiotów i osób z regionu. Przykładem takiego przedsięwzięcia jest już zrealizowany projekt Design Silesia. Tworzył go interdyscyplinarny zespół, w którego składzie byli urzędnicy, projektanci, architekci, twórcy, przedsiębiorcy oraz samorządowcy. Liderem projektu był Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, a wśród partnerów znaleźli się: Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach, Instytucja Kultury Ars Cameralis Silesiae Superioris, Politechnika Śląska w Gliwicach i Zamek Cieszyn. Na projekt złożyło się wiele działań zarówno popularyzujących problematykę projektowania, jak i pozwalających poprzez pilotażowe działania wypracować katalog dobrych praktyk w tym zakresie. Firmom z sektora MŚP pokazywano, jakie korzyści wynikają ze współpracy z projektantem, a samorządowców i instytucje kultury przekonywano, że można zaprojektować usługi publiczne precyzyjnie zaadresowane do klienta. Design pojmujemy szerzej niż samo wzornictwo. W tym pojęciu mieści się również cały proces projektowania. Nie chodziło nam o fikuśny przedmiot czy gadżet, lecz o wizerunek, komunikację, funkcjonalność i szerzej o poprawę jakości życia mówi Barbara Szafir. Dotychczas nikt na szczeblu regionalnym nie interesował się projektowaniem usług publicznych. Specjalizacje technologiczne wskazane w PRT : technologie medyczne technologie dla energetyki i górnictwa technologie dla ochrony środowiska technologie informacyjne i telekomunikacyjne produkcja i przetwarzanie materiałów transport i infrastruktura transportowa przemysł maszynowy, samochodowy, lotniczy i górniczy nanotechnologie i nanomateriały Inteligentne specjalizacje wskazane w RIS : Energetyka ze względu na istniejące wyposażenie infrastrukturalne, dużą gęstość zaludnienia i znaczną koncentrację przemysłu województwo śląskie jest doskonałym zapleczem testowania i wdrażania rozwiązań innowacyjnych w tej dziedzinie. Medycyna ze względu na osiągnięcia w dziedzinie prewencji, leczenia i rehabilitacji, a także na rozpoznawalność produktów inżynierii medycznej województwo śląskie plasuje się w krajowej czołówce. Sektor związany z kreowaniem i absorpcją zaawansowanych technologicznie rozwiązań inżynierii medycznej, biotechnologii, inżynierii materiałowej, informatyki i elektroniki. Technologie informacyjne i komunikacyjne pozwalają zwiększyć dostęp do wiedzy oraz umożliwiają kreację i dystrybucję dóbr i usług. Związane są z tworzeniem i absorpcją zaawansowanych technologicznie rozwiązań inżynierii materiałowej i elektroniki oraz wykorzystaniem designu jako ogniwa umożliwiającego użytkownikom łatwiejsze korzystanie z ICT. Postanowiliśmy pokazać, że proces projektowania może pomóc w usprawnieniu działania instytucji i w lepszej obsłudze użytkowników. Do działania Design do usług! w instytucjach publicznych zgłosiło się sześć instytucji. Pierwsze próby projektowania usług publicznych podjęto w 2012 r. przy współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy w Żorach, Regionalnym Ośrodkiem Kultury w Katowicach oraz Urzędem Miasta w Tychach. Do kolejnej edycji wybrano Starostwo Powiatowe w Pszczynie, Teatr Zagłębia w Sosnowcu i Śląskie Centrum Społeczeństwa Informacyjnego. Nad przeprowadzeniem zmian w tych instytucjach pracowały interdyscyplinarne zespoły składające się z projektantów, socjologów, pracowników sektora publicznego oraz ekspertów z Design Wales (walijski partner, który opracował tę nowatorską metodę). Efekty? Trzeba było wejść w buty użytkownika (np. stanąć w kolejce i sprawdzić, ile razy jest się Nowa RSI zakłada wypracowanie w regionie ekosystemu innowacji, cechującego się warunkami sprzyjającymi tworzeniu innowacji oraz zdolnością do samodoskonalenia odsyłanym od okienka do okienka), by zdiagnozować, co źle działa. A w proces projektowania zmian trzeba zaangażować wszystkich pracowników, a nawet wybranych klientów. Starostwo w Pszczynie zadeklarowało, że 90% rekomendowanych propozycji zmian wprowadza w życie mówi Barbara Szafir. Na podstawie tych doświadczeń z pracy powstała publikacja Projektowanie skutecznych usług publicznych: praktyczny podręcznik dla kadry instytucji publicznych. To zbiór dobrych praktyk wraz ze wskazówkami, jak projektować usługę. Design w terenie jedno z działań projektu Design Silesia pokazał, jak duży potencjał ma lokalna społeczność i biznes. Ale czasami potrzeba kogoś z zewnątrz, żeby to odkrył. Zespół projektowy w Mstowie do wszystkich działań angażował mieszkańców. To oni stwierdzenie macie smaczne jabłka i świetne soki przekuli na hasło promocyjne: Owocowo w Mstowie. Ten projekt jest świetnym przykładem metaprzedsięwzięcia wspierającego wdrażanie RIS. Jerzy Gontarz

20 20 Dobre praktyki W pogotowiu Dobrowolnie przyrzekam pod słowem honoru, że póki zdrów jestem, na każde wezwanie Naczelnika lub jego Zastępcy bez względu na porę roku, dnia i stan pogody stawię się w oznaczonym miejscu i godzinie odpowiednio na wyprawę zaopatrzony i udam się w góry w celu poszukiwań zaginionego i niesienia mu pomocy. Obowiązki swe pełnił będę sumiennie i gorliwie, pamiętając, że od mego postępowania zależne być może życie ludzkie. Taką przysięgą rozpoczynają swoją służbę w Górskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym nowi adepci ratownictwa. Prowadzi ich miłość do gór i ludzi, którą ujmują w karby odpowiedzialności, zaangażowania, ofiarności. Fundamentem pracy ratownika, zarówno profesjonalisty, jak i ochotnika, musi być obok humanitaryzmu gruntowne przygotowanie do akcji odbywających się w trudnych warunkach terenowych, niejednokrotnie w niekorzystnych warunkach atmosferycznych, wymagających fizycznej i psychicznej siły, opanowania silnego stresu. Blok szkoleniowy w projekcie obejmuje wiele zagadnień, m.in. ratownictwo na rzekach szybko płynących i powodziowych FOT. ARCH. GAAR (5x) Dzięki podniesieniu kompetencji ratownicy górscy czują się pewniej, osiągnęli poprawność w działaniach ratowniczych, lepiej współdziałają w grupie, mniej sytuacji ich zaskoczy Praktyka czyni mistrzem Doświadczenie nabywane latami, w trakcie kolejnych akcji ratowniczych, powinny jednak wspierać regularne szkolenia podnoszące biegłość w sztuce specjalistycznego ratownictwa górskiego, które jak każda dziedzina życia rozwija się: wprowadzany jest nowy sprzęt i technologie, udoskonalane są metody działania. Dostosowanie się do standardów europejskich umożliwia dobrą współpracę z ratownikami z krajów sąsiadujących z Polską, m.in. z Czechami i ze Słowacją. Czas spoczynku warto więc przeznaczać na podnoszenie kwalifikacji. Taki cel przyświecał pomysłodawcom projektu Na każde wezwanie Beskidzkiej Grupie GOPR, która prowadzi projekt przy wsparciu Górnośląskiej Agencji Rozwoju Regionalnego SA (GARR). W latach przeprowadzono I edycję szkoleń. Od października 2013 r. do czerwca 2015 r. realizowana jest ich II edycja. Obie współfinansowano z Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach poddziałania Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Szkolenia cieszą się dużym zainteresowaniem. Do starania się o dofinansowanie II edycji zachęciło nas nie tylko zainteresowanie projektem, ale i zgłaszane potrzeby szkoleniowe. Z początku obawialiśmy się, że ze względu na restrykcyjne kryteria i zmienioną formułę projektu nie będziemy mieli tylu chętnych, ilu w poprzedniej edycji. Stało się jednak inaczej gdy kompletowaliśmy skład III i IV grupy, które w sierpniu tego roku zaczęły zajęcia, okazało się, że mamy o 30 chętnych więcej niż miejsc mówi Gabriela Kaprot, koordynator projektu ze strony GARR w Katowicach.