AKCJONARIUSZ Kwartalnik Stowarzyszenia

Transkrypt

1 O F E RTA R E k l A m O wa

2 Podstawowe informacje o projekcie: Wydawca: Stowarzyszenie Ukazuje się od 200 roku Częstotliwość: kwartalnik Plusy i minusy kredytów lewarowych Inwestorze! Paweł Wielgus, SII N Zasięg: ogólnopolski Pożyczaj z umiarem środków własnych. Przypadek LCCorp a obecnym etapie rozwoju zdetronizował dotychczasowych rekordzirynku kapitałowego w Polstów, takich jak Gadu-Gadu (lewar razy sce, kredyt na zakup akcji 20), Noble Bank (do 30), czy duże oferty dostępny jest w zasadzie dla prywatyzacyjne Grupy Lotos (do 2), PKO każdego inwestora indywibp (do 20) oraz PGNiG (do 90). dualnego. Kredyty udzielane są za pośrednie jest moim zamiarem kwestionowanie nictwem biur i domów maklerskich. na łamach niniejszego Należy jednak zwrócić artykułu korzyści płynąuwagę, iż w rzeczywistości cych z zaciągnięcia kredytu kredytodawcą jest zawsze Kredyt lewarowy to lewarowego. Przy korzystinstytucja bankowa. dla jednych nieoceniona nym debiucie, finansowauzyskane z kredytu środki, nie własnej inwestycji za w zależności od charaktekorzyść. Dla drugich pomocą obcego kapitału ru umowy, mogą zostać natomiast prawdopodob- może być nieocenione. przeznaczone na zakup ne bankructwo Warto jednak pamiętać, że papierów wartościowych w czasach niepewnej sytuna rynku pierwotnym lub acji rynkowej kredyt na wtórnym, choć nigdy na zakup akcji doprowadził wielu inwestooba sposoby jednocześnie. W przypadku rów do sytuacji bliskiej bankructwa. rynku pierwotnego dzieje się to w ramach Przyjrzyjmy się więc najistotniejszym subskrypcji, emisji prywatyzacyjnej, aspektom zagadnienia, ze szczególnym a także podczas wprowadzania wyemitouwzględnieniem niebezpieczeństw czyhawanych wcześniej papierów do obrotu na jących na nieświadomego inwestora, kłarynku regulowanym. Najważniejszą korzydąc jednocześnie nacisk na te zagrożenia, ścią (a jednocześnie zagrożeniem) wynikaktóre jak dotychczas pomijane były jącą z zaciągnięcia kredytu na zakup w szeroko dostępnej literaturze i prasie. papierów wartościowych jest możliwość zastosowania dźwigni finansowej umożliwiającej nabycie większej liczby papierów Warunki umowy kredytowej wartościowych niż za posiadane środki własne (lewarowanie inwestycji), szczególwkład własny, który jest następnie bazą nie w ofertach pierwotnych o spodziewado wyliczenia wysokości kredytu zgodnie nej dużej stopie redukcji zapisów. Wysokość z przyjętym współczynnikiem lewarowakredytu określona jest wartością współnia, obliczany jest różnorodnie, w zależnoczynnika, często nazywanego współczynści od podmiotu finansującego inwestycję. nikiem lewarowania. W najbardziej typowkład własny mogą stanowić zdeponowym przypadku kapitał własny lewarowawane na rachunku inwestycyjnym wniony jest jedno lub dwukrotnie. W rzeczywiskodawcy środki pieniężne i/lub papiery stości zdarzają się jednak sytuacje, w któwartościowe: obligacje, akcje spółek rych otrzymany kredyt jest wielokrotno(głównie wchodzących w skład indeksu ścią wkładu własnego, liczoną w dziesiątwig-20), akcje spółek określane dla każkach razy. Najbardziej spektakularnym dej edycji kredytu oraz środki zdeponowaprzykładem ostatnich lat jest kredyt udziene na lokatach, a także jednostki uczestlony przez Getin Bank za pośrednictwem nictwa zablokowane na kontach funduszy domu maklerskiego IDMSA na akcje i bony skarbowe. W rzeczywistości, sposolccorp (lewar do 99 krotności wkładu bów wniesienia wkładu własnego jest własnego), podczas gdy przy tym samym dużo więcej, a ich forma, jak w przypadku debiucie biuro maklerskie Banku BPH każdego kredytu, zależy od indywidualnej proponowało kredyt zaledwie do 500% polityki banku. Ważne jest jednak, aby pamiętać, że zasadniczo tylko środki pieniężne wliczane są do wkładu własnego z wartością 00%. W przypadku obligacji wykorzystuje się już 90% ich wartości. Największymi restrykcjami objęte są jednostki uczestnictwa funduszy, które w przypadku tych najbardziej agresywnych mogą być wliczone do wkładu własnego nawet jako /4 wartości rynkowej. Utrudnienia te powodują, że w większości przypadków kredytodawca niejako wymusza zabezpieczenie kredytu gotówką lub lokatą. Z chwilą podpisania umowy kredytowej inwestor przestaje być de facto właścicielem akcji, które obejmie za uzyskane środki. Prawie zawsze zakupione papiery wartościowe stają się zabezpieczeniem kredytu (wyjątkowo może się zdarzyć, że inwestor zabezpiecza kredyt gotówką lub inną długoterminową formą inwestycji). Umowa wiąże się z blokadą, która obejmuje aktywa zgromadzone na rachunku inwestycyjnym kredytobiorcy, do kwoty równej poziomowi zabezpieczenia, który w większości przypadków wynosi 30, 40% kredytu. Jednocześnie kredytobiorca zobowiązany jest do udzielenia bankowi nieodwołalnego pełnomocnictwa do dysponowania aktywami zgromadzonymi na rachunku, ograniczając jednocześnie swoje własne uprawnienia jedynie do wpłat gotówkowych lub przelewów pieniężnych w celu utrzymania odpowiedniego poziomu zabezpieczenia oraz do zbywania zdeponowanych papierów wartościowych w celu szybkiej spłaty kredytu. Wszystkie te elementy sprowadzają się do umożliwienia bankowi przeprowadzenia tzw. sprzedaży interwencyjnej, bez jakiegokolwiek wpływu ze strony inwestora, który nie ma w tej sytuacji prawa do ingerowania w zlecenia banku. Gdy wartość stanowiących zabezpieczenie aktywów spada poniżej zabezpieczenia minimalnego, np. 0% kredytu, a kredytobiorca nie uzupełni na czas niedoboru, bank upoważniony jest do zaspokajania swoich wierzytelności poprzez sprzedaż odpowiedniej ilości papierów wartościowych. Niestety wybór rodzaju zlecenia, formy transakcji oraz momentu sprzedaży akcji należy całkowicie do banku. Podkreślić należy, że bank jest upoważniony do sprzedaży interwencyjnej, co oznacza, że może ją rozpocząć, aczkolwiek nie musi. Powody, dla których banki (nie)decydują się na sprzedaż interwencyjną bywają niezwykle enigmatyczne. W najbardziej przejrzystej sytuacji sprzedaż akcji odbywa się automatycznie, w odpowiedzi na spadek notowań rynkowych. Oczywiście istnieje duże Cena: bezpłatny Prenumerata: 8000 w tym: Wartość portfela zabezpieczającego kredyt przy stałym współczynniku wagi ryzyka Wartość ryn- Wartość rynkowa Współczynnik portfela akcji kowa jednej wagi ryzyka akcji [PLN] danej spółki [PLN] Wartość portfela akcji danej spółki uznana za zabezpieczenie kredytu [PLN] Spółka Liczba akcji A B C Suma prenumeratorów Gazety Giełdy Parkiet 4000 członków Stowarzyszenia /2009 Akcjonariusz 7 OBI Ogólnopolskie Badanie Inwestorów 2008 podsumowanie wyników Zawodowi inwestorzy są wśród nas dr Joanna Nogieć, Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu im jest inwestor indywidualny? Jakimi kieruje się przesłankami przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych? Czy inwestowanie w warunkach polskich to sposób na zarabianie pieniędzy czy też (kosztowne) hobby? Na te i inne pytania szukało odpowiedzi Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych, prowadząc szóste już Ogólnopolskie Badania Inwestorów. Badanie zostało przeprowadzone w okresie od czerwca do sierpnia 2008 r. Wzięło w nim udział ponad 300 inwestorów. Miało ono charakter ilościowy. Głównym jego celem było scharakteryzowanie polskich inwestorów indywidualnych, poznanie ich opinii na temat inwestowania, a także rynku NewConnect. Na potrzeby badania została opracowana ankieta, która dostępna była zarówno w formie papierowej jak i elektronicznej. Parkiet zdominowali mężczyźni Statystyczny inwestor, według badań, to mężczyzna w wieku lat z wykształceniem wyższym. Osoby młode (do 35 roku życia) to dominująca grupa wśród inwestorów. Wśród respondentów badania /5 stanowiły osoby do 25 roku życia. Dominowali respondenci z wykształceniem wyższym, co może świadczyć o tym, że inwestowanie wymaga określonej wiedzy o rynku. Z badań wynika, że zainteresowanie inwestowaniem powiązane jest z miejscem zamieszkania. Z reguły inwestorzy to mieszańcy większych miast (2/5 badanych mieszka w dużych miastach, zaś kolejna /5 w miastach o wielkości od 00 do 500 tys. mieszkańców). Wśród badanych najwięcej (prawie /3) było osób, które inwestują na giełdzie przynajmniej rok, ale nie dłużej niż trzy lata. Tak duża liczba inwestorów ze stosunkowo krótkim stażem mogła być spowodowana utrzymującą się jeszcze do niedawna dość dobrą sytuacją na Giełdzie Papierów Wartościowych. Średni okres inwestowania to 6,5 roku. Oznacza to, że dla części inwestorów nie jest to krótkotrwała przygoda związana z obracaniem pieniędzmi, ale działania przemyślane i długofalowe. Czy zatem wykształcił się już w Polsce zawód inwe- wów poprzez fundusze inwestycyjne. Badani stor? Czy są osoby, które deklarują, że ich często nie ograniczają się do jednego sposobu głównym zajęciem jest pomnażanie pienięinwestowania, a dywersyfikują je w celu zmniejdzy? Według badań, co 20 respondent deklaruszenia ryzyka nietrafionej inwestycji. Wśród je, że jest zawodowym inwestorem giełdowym. Jednak zdecydowana większość wskazuje, Okres inwestowania na giełdzie że ich głównym źródłem utrzymania jest praca zarobkowa (prawie 70% respondentów pracuje, prowadząc własną działalność gospodarczą lub w oparciu o umowę o pracę). Dla 7,6% respondentów inwestycje giełdowe są głównym źródłem utrzymania (co nie oznacza, że nie pracują zawodowo). Wśród badanych, 2,7% to studenci lub uczniowie inwestujący na giełdzie. Spada zaufanie do Funduszy Inwestycyjnych BADANIE inwestorów dominują ci (ponad 30%), których wartość portfela mieści się w przedziale od 0 00 do zł. Tylko niecałe 7% inwestorów może pochwalić się portfelem przekraczającym zł. W związku z tym, że większość inwestorów inwestuje samodzielnie, pojawiają się pytania: skąd czerpią oni wiedzę o rynku, co jest ich głównym źródłem informacji na temat inwestowania? Według badań, główne źródła informacji na temat rynku kapitałowego to przede wszystkim serwisy internetowe oraz gazety. Wśród gazet najwięcej wskazań uzyskał Parkiet (80% inwestorów wskazało na ten tytuł), wśród serwisów internetowych - bankier.pl (23%). Strona internetowa Giełdy Papierów Wartościowych wskazana została przez co 0. respondenta, co oznacza, że zdecydowanie większą popularnością cieszą się serwisy komercyjne. Źródłem informacji są także strony internetowe spółek, ale inwestorzy przyznają, że brakuje na nich niektórych komunikatów, takich jak np. strategii spółek w dłuższym terminie. Przeciętny inwestor nie uczestniczy w Walnych Zgromadzeniach Akcjonariuszy. Głównym powodem takiego stanu jest brak czasu na osobiste uczestnictwo (50%), a także nieoferowanie przez spółki możliwości udziału w WZA przez Internet (34%). Część inwestorów przy- 0.qxd Ocena dotychczasowego funkcjonowania 3 rynku NewConnect ISSN Akcjonariusz /2009 4/2008 ISSN Gdańsk Katowice Wrocław Terminy, tematyka szkoleń i zapisy na: a zarabianie pieniędzy na giełdzie dla początkujących ropa czy sok pomarańczowy? sopot, costa Blanca czy Dubaj? Dywersyfikacja receptą na bessę Inwestor indywidualny na rynku nieruchomości O wadach i zaletach inwestowania w fundusze obligacyjne marzec kwiecień Świece japońskie Niezależny ranking doradców finansowych obligacje inaczej niż myślisz WIOSNA 2009 Zdobywaj wiedzę i inwestuj skutecznie! Bezpłatne szkolenia w 5 miastach Polski Kraków ISSN umiesz liczyć? LicZ na siebie! Cała prawda o kredytach lewarowych Cykle planetarne /2009 GIEŁDA ANALIZY 3/ :3 Page GIEŁDA ANALIZY ISSN /2008 VI edycja Warszawa GIEŁDA ANALIZY Inwestorze! pożyczaj z umiarem 2 Wartość portfela Respondenci zdecydowanie najczęściej inwestują w papiery wartościowe samodzielnie poprzez własny rachunek inwestycyjny (90%). Dla 20% sposobem lokowania pieniędzy w papiery wartościowe jest również wykorzystanie funduszy inwestycyjnych. W porównaniu z rokiem 2007, o ponad połowę spadło zainteresowanie inwestorów pomnażaniem swoich akty- GIEŁDA ANALIZY Yuri_arcurs Dreamstime.com K Objętość:56 stron zależy od wyceny rynkowej danych akcji. Jeżeli sprzedaż nie zostanie rozpoczęta na czas, istnieje ryzyko dalszego spadku wartości portfela, który w konsekwencji może zejść poniżej udzielonego kredytu. Wówczas zbycie nawet wszystkich akcji nie wystarczy na jego spłatę. Najczęściej spotykane po stronie banków praktyki rynkowe są skrajne: albo sprzedaż odbywa się czysto automatycznie albo wręcz przeciwnie bank zwleka z wydaniem dyspozycji, działając na szkodę zarówno kredytobiorcy, który zmuszony jest do naliczania wirtualnej straty, jak i swoją, gdyż naraża się na możliwość nie odzyskania pieniędzy. Dlaczego banki nie sprzedają akcji na czas? Jest to prawdopodobieństwo, że taka automatyczna sprzedaż odbędzie się ze szkodą dla inwestora, gdy wycena akcji ulegnie w niedługim czasie dynamicznemu odbiciu. Zachęcam jednak Czytelników do traktowania sprzedaży interwencyjnej jako ostatecznego zabezpieczenia, które pozwala na całkowitą spłatę kredytu w sytuacji odwrócenia koniunktury rynkowej na danym walorze. Zgodnie z zasadą redukcji strat, lepiej wyjść z inwestycji ze stratą i spłaconym kredytem niż borykać się z bardzo wysoko oprocentowanymi ratami, których spłata może być trudna, bowiem wysokość dopłaty niezbędnej do zamknięcia linii kredytowej w prostej linii 6 Akcjonariusz /2009 BADANIE Nakład: szt. Sprzedaż interwencyjna chroni przed odwróceniem koniunktury na rynku na danym walorze tajemnicze emisje, zagmatwany skup akcji Z akcjami po emeryturę innowacyjny newconnect Strategia na rolnika tylko w założeniach - nowa inicjatywa SII Relacje inwestorskie IDMSA Wywiad z Pawłem Jarczewskim Prezesem Zarządu Zakładów Azotowych Puławy SA Po drugiej stronie lustra Tajniki funkcjonowania biur maklerskich Zapowiedzi Zapowiedzi bez bez pokrycia pokrycia PORTFELE ALFABETYCZNE Trzy dni giełdy w Zakopanem W branży turystycznej na zyski czeka się długo Relacja z konferencji WallStreet 2 Wywiad z Waldemarem Czechowskim-Jamrozińskim - Prezesem Interferie S.A. Fabryka światła O debiucie spółki Azoty Tarnów S.A. opowiada Prezes Zarządu Jerzy Marciniak W numerze: Wszystko o rynku NewConnect Relacje inwestorskie polskich spółek giełdowych czyli Asset management po polsku Polska branża chemiczna - wczoraj, dzisiaj i jutro Na kryzys PUŁAWY NIERZETELNE PROGNOZY SPÓŁEK Sztuka pozyskiwania kapitału O debiucie na NewConnect i przyszłości spółki LUG S.A. opowiada Prezes Zarządu Ryszard Wtorkowski Wywiad z Anną Nietykszą - Prezesem Eficom SA /2009 Akcjonariusz qxd :55 Page WYWIAD ISSN Michał M. Lisiecki Prezes Zarządu Point Group SA: Platforma Mediowa Point Group jest holdingiem spółek działających w sektorze TMT, wykorzystujących najnowsze technologie komunikacyjne i działających w oparciu o innowacyjny model biznesowy, a innowacje są tym, czego rynek zawsze oczekuje. Nasz model obejmuje trzy główne filary działania media, nowe technologie i komunikację marketingową. Naszymi benchmarkami są na polskim rynku zarówno spółki medialne, jak Agora czy TVN, jak i firmy funkcjonujące w nowych mediach Grupa o2.pl; K2 Internet, Bankier czy Interia. Model, który docelowo chcemy realizować to model, wg którego działają na światowym rynku m.in. News Corp. czy WPP Group. KRYZYS dobrym czasem na przejęcia Wywiad z Michałem M. Lisieckim Prezesem Zarządu Point Group SA 26 Akcjonariusz /2009 Czy dość duże rozproszenie podmiotów zależnych nie utrudnia nadzoru nad nimi? Nie. Liczba spółek w holdingu nie jest wyznacznikiem jego mobilności czy efektywności. WPP czy News Corp. mają w swoim portfolio po kilkaset spółek i działają bardzo sprawnie. Co więcej, duża liczba spółek w portfelu firmy powoduje większą elastyczność wobec sygnałów z otoczenia rynkowego spółki można przesuwać, sprzedawać, kupować nowe. Zarabia się najczęściej na sprzedaży spółek i tego rynek oczekuje. PMPG pełni rolę takiego jubilera dla spółek, którym nadaje szlify, a następnie sprzedaje. Okres spowolnienia gospodarczego sprzyja kupowaniu, więc kupujemy, tworząc w ten sposób kapitał spółki. Czy założenia strategiczno-rozwojowe, przyjęte w ostatnich latach, realizowane są zgodnie z pierwotnym planem? Tak. Trzymamy się planu. Jeżeli robimy analizę, kierunek rozwoju jest klarowny, a cel jasny. To znakomicie ułatwia dobór sił i środków tak, aby założenia zrealizować. Jeżeli weryfikujemy plan, to dlatego, że poja :05 Page 0pc.qxd / :40 Page 0.qxd Akcjonariusz /2007 Akcjonariusz 2/2007 Akcjonariusz: Czy mógłby Pan przybliżyć inwestorom model biznesowy Grupy Point Group? 3/2007 A M Z ilu Spółek składa się obecnie Grupa Point Group? Platformę Mediową Point Group tworzy obecnie 4 spółek, ale liczba tu nie jest istotna. Najważniejsze jest to, że spółki uzupełniają swoje kompetencje, świadczą usługi komplementarne i w efekcie mogą oferować unikalny i kompleksowy produkt, jakim jest nowoczesna komunikacja marketingowa. Docelowo zresztą spółek może być więcej. 0v2.qxd GIEŁDA ANALIZY 6//07 5:38 Page Akcjonariusz RAFY NA RYNKU KONTRAKTÓW TERMINOWYCH Praktyczne aspekty inwestowania w instrumenty pochodne PMPG przypomina kolarza, który pod górę jedzie dwa razy szybciej od peletonu wiają się nowe możliwości, które pozwalają bardziej efektywnie dotrzeć do celu. Czy wyniki Spółki po 9 miesiącach ubiegłego roku są zgodne z założeniami budżetowymi Zarządu? Wszystko wskazuje na to, że 2008 r. zamkniemy zgodnie z założeniami i prognozami Zarządu. Na podstawie wyników za III kwartał podtrzymaliśmy prognozy roczne oraz prognozy na ten rok, mimo że wiele spółek koryguje swoje prognozy. Nasze prognozy miały jednak solidne oparcie w zasobach spółki i były przygotowane w oparciu o dokładną analizę ekonomiczną. Mówię o wynikach rocznych, ponieważ branża medialna charakteryzuje się pewnymi sezonowymi wahaniami i wyniki kwartalne nie zawsze są miarodajne, jeżeli mówimy o prognozach rocznych. Jaki będzie dla Spółki ten rok? Na pewno trudniejszy, ale też łatwiejszy niż 0 poprzednich lat. Dzisiaj spółka ma wiarygodność, jasną strategię rozwoju, wiemy, dokąd zmierzamy, a inwestorzy nas wspierają w naszych dążeniach. Ze słabej gospodarki najbardziej osłabione wyjdą duże podmioty, średnie firmy zyskają szanse rozwoju. Można powiedzieć, że należymy do kolarzy, którzy z górki jadą jak wszyscy, ale pod górkę pedałujemy dwa razy mocniej. W 200 r. zamierzamy być w czołówce peletonu. Czy sądzi Pan, że znajdą się chętni do objęcia obligacji, które Point Group wyemituje w celu dokonania planowanych akwizycji? Gdybyśmy nie mieli takiego przekonania, nie tracilibyśmy czasu na emisję. Inwestorzy doskonale zdają sobie sprawę z tego, że po sfinalizowaniu transakcji wartość firmy istotnie wzrośnie, a co za tym idzie wzrośnie również kurs akcji spółki notowanych na giełdzie. To dobra wiadomość i dla inwestorów instytucjonalnych, i dla inwestorów indywidualnych. Czy sądzi Pan, że to prawda, że udziałami w PW Rzeczpospolita interesuje się również wydawnictwo Axel Springer? Nie obawia się Pan konkurencji w kolejce po PW Rzeczpospolita? Nie tylko sądzę, ale tajemnicą poliszynela jest, że chętnych na zakup Rzeczpospolitej będzie kilka podmiotów. Ale konkurencja mobilizuje i sprzyja nam. Determinację do sfinalizowania tej transakcji po naszej myśli mamy dwa razy większą niż każdy z konkurentów. Czy według Pana planowana emisja będzie wystarczająca do zakupu pakietu akcji PW Rzeczpospolita udziałowca Presspubliki - wydawcy Rzeczpospolitej i Parkietu? Czy też może zamierzają Państwo dofinansować tę transakcję z innych źródeł, np. z kredytów lub obligacji korporacyjnych? Logika i rozsadek mówią, że 200 mln zł, które chcemy pozyskać z emisji, powinno wystarczyć do zamknięcia transakcji. Ale nie zamykamy sobie drogi do pozyskania funduszy także z innych źródeł. SZTUKA RESTRUKTURYZACJI Wywiad Wywiad zz Prezesem Prezesem BBI BBI Capital Capital NFI NFI Dawidem Dawidem Sukaczem Sukaczem Partnerzy wydawnictwa Problemy podatkowe - wszystko o tworzeniu wskaźników analizy technicznej Uwaga na prowizje Ranking Ranking spółek spółek Giełda to nie wszystko, czyli barometr inwestora inwestora czyli o wyborze biura maklerskiego Od jednej akcji do absurdu Relacja Relacja zz konferencji konferencji MetaStock krok po kroku Testowanie Testowanie systemów systemów transakcyjnych transakcyjnych Opcje Manipulacje na polskim rynku alternatywa do akcji i kontraktów WallStreet WallStreet Marketing XXI wieku Michał Kornacki Prezes Zarządu IMS S.A. o tajemnicach videomarketingu i audiomarketingu /2009 Akcjonariusz 27 Giełdowe asy na podium Metastock od podstaw inwestora giełdowego Nowe emisje szeroko pojęte RYZYKO INWESTYCYJNE CEE Market Forum Dni Otwarte Rynku Giełdowego 8-9 stycznia 2007 Stowarzyszenie, ul. Długopolska 22, Wrocław, tel. +48 (0)

3 WYWIAD WYWIAD akłady Azotowe Puławy" S.A. to spółka obecna na GPW od października 2005 r., której głównym akcjonariuszem jest Skarb Państwa (50,73%). Działa obecnie na trzech głównych rynkach produktowych: nawozów dla sektora rolniczego (mocznik, saletra amonowa, roztwór saletrzano-mocznikowy RSM, siarczan amonu) czołowy producent w kraju i na świecie, melaminy (wykorzystywana do produkcji w przemyśle meblarskim, rynku farb i lakierów, przemyśle włókienniczym czy papierniczym) trzeci producent na świecie, jedyny producent w Polsce, kaprolaktamu (wykorzystywany do produkcji włókien tekstylnych, przemysłowych czy w przemyśle motoryzacyjnym, elektronicznym i spożywczym) jeden z dwóch producentów w Polsce. Spółka jest największą firmą w branży nawozowo-chemicznej w Polsce i liczącym się producentem na świecie. Około połowa jej przychodów pochodzi z eksportu. PAkcjonariusz: Co sądzi Pan o obecnej kondycji polskiego i europejskiego sektora chemicznego? Czy daleko jest jeszcze do cyklicznego dołka? Paweł Jarczewski, Prezes Zarządu Zakładów Azotowych Puławy : Przemysł chemiczny, będąc jednym z elementów całego łańcucha wartości w poszczególnych branżach, jest niejako uwikłany w obecny światowy kryzys. Skala problemów branży jest naprawdę znacząca. Największe koncerny drastycznie ograniczają swoją produkcję, bądź bezterminowo zamykają niektóre instalacje. Zakłady Azotowe Puławy SA jak dotychczas nie wstrzymały produkcji w żadnym ze swoich segmentów. To w dużej mierze zasługa naszej krajowej i międzynarodowej sieci sprzedaży, która w opinii analityków jest najważniejszą przewagą rynkową Spółki. Co do perspektyw dalszego rozwoju koniunktury, sytuacja nie jest prosta do oszacowania. Wydaje się, że segment nawozowy skorelowany z produkcją żywności powinien szybciej znaleźć odbicie. Trudno wszak spodziewać się dekoniunktury w zakresie wyżywienia społeczeństw. Jakie sektory i branże są głównym odbiorcą produktów ZA Puławy? Połowę naszej obecnej produkcji stanowią nawozy azotowe, a zatem naszym największym odbiorcą jest rolnictwo. Kaprolaktam to głównie przemysł włókienniczy, motoryzacyjny, opakowań i wszystkie te gałęzie, gdzie niezbędne są włókna konstrukcyjne. Melamina powiązana jest z szeroko rozumianą branżą budowlaną, ponieważ stanowi surowiec do produkcji żywic i klejów, paneli podłogowych, laminatów w przemyśle meblarskim, farb i lakierów. Nadtlenek wodoru jest wykorzystywany w przemyśle papierniczym i jako składnik środków czystości. AdBlue, wodny roztwór mocznika, to nasz najnowszy produkt, który zgodnie restrykcyjnymi wymogami UE w zakresie ochrony środowiska, służy do redukcji emisji tlenków azotu z silników Diesla. W jak dużym stopniu wyniki Spółki uzależnione są od zmienności cen złotówki oraz surowców? Jesteśmy znaczącym eksporterem w skali kraju. Mniej więcej połowę obrotów zapewnia nam sprzedaż eksportowa, więc kurs walut nie jest nam obojętny. Surowce to z kolei połowa naszych kosztów. Jak widać, problemem bywa nie tylko wzrost ich cen, ale również jak w przypadku gazu problem z ich dostępnością. Dlatego podjęliśmy w Puławach decyzję, że dla stabilnych podstaw dalszego rozwoju postawimy na projekty związane z bezpieczeństwem energetycznym. O pierwszym instalacji do zgazowywania węgla (chodzi o otrzymywanie gazu syntezowego z węgla kamiennego) informujemy już od jakiegoś czasu. Równolegle pracujemy na projektem budowy w Puławach konwencjonalnej elektrowni o mocy powyżej 400 MW. Realizacja tym zamierzeń umożliwiłaby budowanie naprawdę potężnego kompleksu przemysłowego na terenie należącym do Spółki, w tym na obszarze puławskiej podstrefy SSE Starachowice. Wykorzystanie synergii płynących z współistnienia nowoczesnej elektrowni i dużego kompleksu chemicznego bazującego na własnym surowcu (integracja elektroenergetyczna), kreuje niepod- ważalne korzyści ekonomiczne, jak i bezpieczeństwo funkcjonowania. W efekcie sprzyjałoby to rozwojowi przemysłowemu Lubelszczyzny, opartemu na strategicznej współpracy Zakładów Azotowych Puławy SA i Lubelskiego Węgla Bogdanka SA. Czy ZA Puławy zabezpieczały się przed ekspozycją na ryzyko zmienności cen walut i surowców? Wpływy walutowe są w pewnym zakresie bilansowane z wydatkami importowymi (tzw. hedging naturalny), pozostała dodatnia ekspozycja w USD oraz EUR wystawiona na ryzyko kursowe, zabezpieczana jest za pomocą dostępnych na rynku zerokosztowych instrumentów pochodnych. Wszystkie korytarze opcyjnie są symetryczne i zabezpieczają co najwyżej 80% planowanej ekspozycji walutowej w poszczególnych okresach. W każdym przypadku, zabezpieczane kursy terminowe były wyższe niż kursy przyjęte do planu. W ostatnich dniach przeprowadziliśmy audyt tych działań przez jedną z czołowych firm konsultingowych, który potwierdził niespekulacyjny charakter zawartych przez nas transakcji. Czy Spółka dywersyfikuje źródła dostaw surowców? Tak, jak wspomniałem Zakłady Azotowe Puławy są szczególnie zainteresowane dywersyfikacją dostaw surowców. Ćwiczyliśmy już różne pionierskie warianty. Zwłaszcza w zakresie gazu. Uważam, że rozwiązanie problemu surowcowego poprzez realizację planowanych obecnie dużych projektów (zgazowywanie węgla, uczestnictwo w budowie elektrowni) nie tylko poprawi bieżącą pozycję Spółki, ale również pozwoli na dalszy spokojny rozwój. Nie ukrywam, że myślimy o kompleksie produkcyjnym Puławy II. Czy trwający w Polsce i na świecie kryzys wpłynął na konieczność wyhamowania i ograniczenia produkcji Puław? Tak, ale jeszcze raz podkreślę, że nie wstrzymaliśmy produkcji w żadnym z naszych segmentów. W naszym przypadku również kryzys gazowy zmusił nas do dalszego ograniczenia o ponad 0% działalności produkcyjnej. Obawiam się, czy ta sytuacja nie wpłynie na dostępność nawozów azotowych w nadchodzącym sezonie nawozowym. Wszak nasi koledzy z branży nawozowej informowali o znaczących odciążeniach instalacji z powodu kryzysu. Czy Spółka dokonała w ostatnim kwartale 2008 aktualizacji wartości swoich zapasów? Zgodnie z przepisami Spółka na każdy dzień bilansowy dokonuje aktualizacji. W tej 2 Akcjonariusz /2009 /2009 Akcjonariusz 3 rynku. Uczestnicy rynku chcą wiedzieć więcej i szybciej niż inni. Również o tym, co się dzieje w gospodarce. Poprzednim razem pisaliśmy o payrollsach jako kluczowej figurze na rynku. Te dane, podobnie jak wiele innych, opisują jednak przeszłość. Inwestorzy chcą natomiast wiedzieć co dzieje się teraz, a co dopiero nastąpi. Nie od dziś. W roku 930 prezydent Hoover ubolewał nad brakiem bieżących informacji z gospodarki i z pomocą przyszła mu organizacja Institute for Supply Management, która dziś tworzy najbardziej poważany wskaźnik wyprzedzający na świecie. W poniższym artykule skoncentrujemy się właśnie na najważniejszych indykatorach, prezentując ich charakterystykę, zdolności prognostyczne i znaczenie dla rynku. 32 Akcjonariusz /2009 Wskaźniki typu PMI (Purchasing Manager Index) są dziś najbardziej znanymi indykatorami aktywności w biznesie. Sporządzane przez ISM w USA i (globalny) PMI w innych gospodarkach są badaniami ankietowymi wśród członków tych organizacji, którzy odpowiadają na szereg pytań, używając zamkniętej liczby odpowiedzi. Pytania dotyczą różnych aspektów działalności przedsiębiorstw takich, jak: produkcja, zamówienia, zatrudnienie, ceny, eksport i import, zapasy itd. Odpowiedzi są kwantyfikowane i każda kategoria otrzymuje subindeks, ten zaś służy do obliczania głównego indeksu. Z reguły dla rynku liczy się ogólna wartość indeksu, jednak nie można zapominać, iż rozkład składowych nie jest bez znaczenia. Możemy mieć na przykład do czynienia ze wzrostem indeksu ogółem, spowodowanym silnym wzrostem subindeksów cen i zapasów, a spadkami subindeksów zatrudnienia i nowych zamówień. To bardzo niekorzystna struktura i rynek powinien ją interpretować w ten sposób. Często jest tak, że mamy ruch na rynku zaraz po publikacji indeksu i za kilka minut ruch odwrotny po tym, jak inwestorzy zapoznają się ze strukturą. Mimo iż usługi są odpowiedzialne za ponad trzy-czwarte PKB, to wskaźnik ISM dla przemysłu USA ciągle ma kluczowe znaczenie dla rynku. Nieprzypadkowo. Wskaźnik ten publikowany jest od 948 roku i dość regularnie, z wyprzedzeniem kilku miesięcy, sygnalizował większe spowolnienia i ożywienia. Wskaźnik dla sektora usług publikowany jest dopiero od 997 roku. Rynkowa wartość wskaźników dla krajów europejskich jest już mniejsza, choć te brytyjskie czesto mają wpływ na notowania funta. Niewiele jest wskaźników, które nie dotyczą USA, a mają znaczenie dla globaln yc h Nie wiem jak Państwo, ale ja poczułem pewien niedosyt. W notatce prasowej była mowa o 6% dla obligacji dziesięcioletnich, natomiast na rysunku 2 jest 0,6%. Być może to pomyłka, dlatego zadzwoniłem (listopad 2008) na infolinię. Zapytałem o roczną stopę zwrotu i usłyszałem: 0,37%. Dopytałem ponownie, czy nie ma tu pomyłki oraz o inne szczegóły. Otrzymałem informacje bardzo oszczędne. Usłyszałem tylko mantrę o bezpieczeństwie obligacji skarbowych. Po dalszym dociekaniu, jednak usłyszałem o innych podmiotach gwarantowanych przez Skarb Państwa. Byłem bardzo zadowolony. Lepiej mieć 0,6% niż potężny minus, przekraczający /3 portfela na akcjach. Pamiętałem jeszcze, że usługa nie może być darmowa, co jest zrozumiałe. Dopytałem zatem o tę kwestię. Okazało się, że cena jest już wliczona w wartość jednostki uczestnictwa. W czasie drugiej rozmowy z konsultantem usłyszałem już wyjaśnienia, które przynajmniej w części tłumaczyły taki stan rzeczy. Jest to kwestia istotna dla każdego nabywcy obligacji. Warto to zagadnienie wyjaśnić. Obligacje mają oprocentowanie stałe lub zmienne. Można kupić obligacje kilkuletnie, np. pięcioletnie, i wiedzieć dokładnie, ile pieniędzy się za nie otrzyma po nastaniu daty wykupu. Są to obligacje skarbo- rynków. Takim z pewnością jest niemiecki indeks klimatu biznesowego Ifo, mający bardzo duże znaczenie dla notowań pary EUR/ USD oraz DAXa. Ifo, podobnie jak PMI, jest badaniem ankietowym, przy czym jest ono znacznie prostsze. Klienci biznesowi oceniają tylko bieżące warunki gospodarowania i oczekiwania co do przyszłości za pomocą pytań w stylu: lepiej, bez zmian, gorzej. Na podstawie tych odpowiedzi wyliczany jest indeks, który jest normalizowany do średniej roku Przykładowo indeks na poziomie 0 świadczy o tym, iż obecnie klimat biznesu jest lepszy niż średnio w roku Indeks jest publikowany dopiero od 99 roku, ale jego zmiany dają bardzo celne wskazania co do przyszłych zmian PKB nie tylko w Niemczech, ale w całej strefie euro! Ponadto składowe indeksu używane są do tworzenia mapy cyklu koniunkturalnego. Dla przykładu przewaga ocen negatywnych zarówno w odniesieniu do sytuacji bieżącej, jak i oczekiwań oznacza recesję tak jest obecnie. Jak wiadomo, w krótkim okresie o tendencjach w gospodarce decyduje popyt. Stąd logiczne wydaje się badanie zachowań konsumenckich i pochodną tego są indeksy nastrojów. W USA nastroje te bada się za pomocą sondy telefonicznej. Najważniejszy w tej kategorii jest indeks Uniwersytetu z Michigan i indeks Conference Board. Wskaźniki te mają długą historię i choć z reguły pomagały w przewidzeniu zmian koniunktury, nie zawsze tak było. Na przykład wskaźniki te długo nie podnosiły się po poprzedniej recesji, gdyż ożywieniu nie towarzyszył wzrost zatrudnienia, co z kolei wpływało negatywnie na nastroje. Wskaźniki te należy traktować bardziej jako uzupełnienie do indeksów ISM/PMI. Wymienione powyżej wskaźniki to obowiązkowa lista każdego inwestora. Na rynku jed- we o oprocentowaniu stałym. Można kupić obligacje o zmiennym oprocentowaniu. W naszym przypadku oznacza to, że co roku będzie ustalana stopa procentowa na najbliższy rok. Wyobraźmy sobie, że mamy taką obligację za 00 złotych, za którą za 5 lat dostaniemy 27,63 złotego. Odsetki wynoszą 27,63 złotego, zatem roczna rentowność to 5%. Mija rok. W przybliżeniu obligacje są warte 05 złotych. Co jednak, jeśli stopy procentowe idą w dół? Przyjmijmy, że RPP obniża stopy o 200 punktów bazowych. Wówczas Skarb Państwa może oferować nowe obligacje pięcioletnie o odpowiednio niższym oprocentowaniu. W tej sytuacji posiadacze starych pięciolatek mogą sprzedać swoje obligacje drożej niż za 05 złotych. Właśnie wtedy wartość takich aktywów rośnie. Co jednak, gdy stopy wzrosną? Niestety, za takie obligacje już nikt nie chce zbyt wiele zapłacić, ponieważ można dostać już więcej na rynku. W rzeczywistości przełożenia decyzji banku centralnego na wartość m.in. obligacji i lokat bankowych nie są jedyną determinantą. W tym momencie ważne jest dla nas, aby wiedzieć, jak działa sam mechanizm. Okazuje się, że na obligacjach o stałym oprocentowaniu można też stracić. Na tych o zmiennym oprocentowaniu również ochrona kapitału nie jest gwarantowana, ale dzieje się tak przede wszystkim za sprawą decyzji ich posiadacza. Jest bowiem tak, że nabywając przykładowe pięciolatki w trakcie trwania okresu odsetkowego, mają one de facto oprocentowanie stałe do chwili rozpoczęcia nowego okresu. Jeśli zatem chcielibyśmy je sprzedać przed wypłatą odsetek, to w pewnych okolicznościach rynkowych również możemy za nie otrzymać mniej niż nominalnie za nie płaciliśmy. Tymi okolicznościami może być m.in. wzrost stóp procentowych. Proszę spojrzeć jak dynamicznie zmieniała się wartość wygasających w maju 2009 r. obligacji dziesięcioletnich o stałym oprocentowaniu. Ich cena wzrosła w latach z 640 do 058 złotych (wzrost o 65,3% w ciągu 9 miesięcy). Następnie, w ciągu4 miesięcy, cena nominału spadła o 2,67%. Co roku ich właściciel otrzymywał 6% odsetek. nak jest ich dużo więcej. Mają one znaczenie pomocnicze lub regionalne. Można tu wymienić takie wskaźniki, jak: Chicago PMI (często uważany za indykator krajowego ISM), NY Fed, Philadelphia Fed czy francuski NSEE i niemiecki ZEW. Mogą one służyć do uzupełnienia naszej oceny ogólnej sytuacji gospodarczej, ale nie powinny być traktowane priorytetowo. Indeksy ISM i Niemiecki Ifo to jedne z kluczowych figur. Nie oznacza to jednak, że niezmiennie absorbują one uwagę inwestorów. Dobrze obrazuje to listopadowa publikacja indeksu Ifo. Spadł on wówczas do 85,8 pkt, co nie tylko było najniższym odczytem od prawie 6 lat, ale i wartością znacznie poniżej rynkowych prognoz, które kształtowały się na poziomie 88,9 pkt Tymczasem, ani niemiecka giełda ani też kurs EUR/USD nie zareagowały na te dane. Inwestorzy byli znacznie wrażliwsi na ten raport kilka miesięcy wcześniej. I tak np. 26 sierpnia 2008 roku, w ciągu pięciu minut po publikacji indeksu Ifo (spadek do 94,8 pkt z 97,5 pkt; prognoza: 97,2 pkt), euro potaniało w relacji do dolara o 80 pipsów. Frankfurcki parkiet również zareagował na te dane, ale reakcja nie była już tak emocjonalna. Rynek akcji gwałtownie zareagował natomiast na publikację indeksu Ifo w lutym 2008 roku, po tym, jak nieoczekiwanie wzrósł on do 04, pkt z 03,4 pkt (prognoza: 03 pkt). W ciągu dwóch kwadransów niemiecka giełda zyskała 0,7%. Ten ruch niemal automatycznie powielił warszawski parkiet, zyskując w tym samym czasie 0,5%. Gra pod dane to zajmowanie pozycji przed publikacją raportów makroekonomicznych w celu skorzystania na ruchu wywołanym przez te raporty. Dotyczy to przede wszystkim figur ze Stanów Zjednoczonych. W sposób oczywisty wiąże się to z ich znacz- Pozwolę sobie na tezę, że jeśli przeciętny Polak słyszy słowo obligacje, to rozumie przez to obligacje skarbowe i to polskie obligacje skarbowe, a do tego spodziewa się stopy zwrotu nie gorszej niż na lokatach bankowych. Przypomnę tu sytuację nabywców jednostek funduszu SEB2 Obligacji i Bonów Skarbowych. Czy może być coś bardziej kojącego rozdygotane październikowe nastroje roku 2008? Przecież nawet ceny polskich obligacji skarbowych są ustalane jako procent (zazwyczaj niższy od 00%) cen sprzedawanych Bonów Skarbowych. Cóż się okazuje? Okazuje sie, nie większym wpływem na rynki finansowe niż ma to miejsce w przypadku raportów ze strefy euro, Wielkiej Brytanii czy Japonii. Stosunkowo często inwestorzy próbują dyskontować odczyty danych o produkcji przemysłowej, sprzedaży detalicznej czy też indeksów Uniwersytetu Michigan, Conference Board oraz ISM. Taka gra pod dane, w przypadku indeksów publikowanych przez ISM, miała miejsce 3 grudnia br. Wówczas, w obawie o znacznie słabszy od prognoz odczyt indeksu ISM dla sektora usług, co następnie mogłoby sprowokować wyprzedaż na Wall Street, europejskie giełdy traciły na wartości. Notabene, wraz z nimi spadał również kurs EUR/USD. Ta, wyglądająca dość nielogicznie reakcja, to efekt obserwowanej w ostatnich miesiącach silnej negatywnej korelacji akcji z dolarem, będącej pochodną ucieczki kapitałów z giełd i rynków surowcowych do bezpiecznych obligacji. Wspomnianego 3 grudnia br., pomimo że opublikowane dane okazały się znacznie gorsze od prognoz (37,3 pkt, wobec prognozowanych 42,6 pkt), nie sprowokowało to silnej wyprzedaży na Wall Street oraz skorelowanej z tym wyprzedaży EUR/USD. Wręcz przeciwnie. Brak natychmiastowej reakcji na tragiczne w swej wymowie dane został odebrany jako sygnał kupna. Inwestorzy najwyraźniej uznali wówczas, że jednak złe dane są już w cenach i przystąpili do zakupów! Takie niestandardowe reakcje na publikację indeksów ISM zdarzają się stosunkowo rzadko. Najczęściej, albo te publikacje są w ogóle ignorowane albo rynki reagują na nie wprost. Takim doskonałym przykładem jest np. reakcja na indeks ISM dla przemysłu, opublikowany 3 marca 2008 roku. Mniejszy od oczekiwań spadek (do 48,3 pkt z 50,7 pkt; podczas gdy oczekiwano spadku do 48 pkt), znalazł odbicie we wzroście indeksu S&P500 z 323,2 pkt do 333,43 pkt w ciągu dwóch kwadransów po danych. Podobne przykłady można mnożyć. W tym miejscu trzeba jednak zaznaczyć, że pierwsza, nawet zdecydowana reakcja na dane, wcale nie oznacza, że będzie ona miała trwały charakter. Istotne jest bowiem to, jakie nastroje dominują na rynku. Jeżeli przeważa optymizm, to nawet najgorsze dane nie muszą w trwały sposób zahamować wzrostów na giełdach czy też umocnienia dolara. I odwrotnie. Taka sytuacja miała miejsce 3 lipca 2008 roku. Opublikowany wówczas, znacznie gorszy od prognoz odczyt usługowego indeksu ISM (48,2 pkt, wobec oczekiwanych 5,5 pkt), tylko na krótko osłabił dolara, podnosząc kurs EUR/USD z,5745 do,5777 dolara. Obserwowana tego dnia zdecydowana przewaga podaży sprawiła, że 40 minut po danych para ta testowała poziom,5695 dolara. że taki fundusz potrafił stracić 30% w ciągu dwóch miesięcy. Okazuje się również, że fundusz poniósł spore straty na obligacjach rosyjskich. Zastępca przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego przypomina przy tej okazji, że trzeba czytać prospekty emisyjne wybranego funduszu. Słuszna uwaga. Warto ją zapisać przy dokumentach dotyczących lokat w fundusze. Wspomniana Komisja twierdzi przy tym, że wszystko jest w porządku. Do sytuacji, którą można by określić tymi słowami jest bardzo, bardzo daleko, ponieważ taka ocena zupełnie nie przystaje do realiów. Typowy komentarz, pojawiający się przy niejednej relacji z momentu zakupu jednostek, to słowa wypowiadane przez osobę przyjmującą np. zlecenie umorzenia funduszu akcji: Proszę się zastanowić nad bezpiecznymi funduszami obligacji, obligacje są bardzo bezpieczne. To zazwyczaj wystarcza. Fundusze są produktem masowym. Liczba klientów krajowych TFI wyniosła na koniec 2007 r. 3,39 miliona. Nawet tak archiwalne dane dają dobry podkład do wyciągnięcia przez Komisję bardziej konstruktywnych wniosków. Jasne jest dla mnie, że obowiązkiem KNF jest ograniczanie marketingowych zapędów sprzedawców jednostek TFI i samych TFI. Schodząc Dane makroekonomiczne, a zwłaszcza ich odczyty niezgodne z prognozami, zaskakujące korekty wcześniej publikowanych figur, to oczywiście okazja do skutecznego znalezienia się na rynku. Niestety, jak to zwykle bywa w takich sytuacjach, najtrudniejsze jest właściwe odgadnięcie reakcji na informację makro. Wielu inwestorów, nie znając kierunku przyszłych zmian kursów, próbuje skorzystać na wzroście zmienności, używając tak zwanych zleceń oczekujących. Ich funkcją jest automatyczna realizacja zlecenia kupna (otwarcie długiej pozycji) lub sprzedaży instrumentu (otwarcie krótkiej pozycji) po wcześniej zdefiniowanych kursach. Zaletą takich zleceń jest możliwość zrealizowania swoich oczekiwań co do wzrostów lub spadków w sposób bardzo szybki i nie wymagający zaangażowania czasowego na bardzo szybkim rynku, kiedy złożenie zlecenia ze względu na wzmożoną i często ponadprzeciętną zmienność może być znacznie utrudnione. Dodatkową zaletą takiego wcześniejszego przygotowania się do publikacji jest możliwość zdefiniowania czasu, do którego zlecenie ma obowiązywać. Jest to szczególnie istotne dla tych inwestorów, którzy wiedzą, że jeśli po publikacji danych nie nastąpi szybka reakcja (maksymalnie w ciągu godziny od czasu publikacji), to można się spodziewać, że raczej już nic się nie wydarzy na rynku przynajmniej nie z powodu figury. /2009 Akcjonariusz 33 jeszcze bliżej realiów, warto przypomnieć, że taki pracownik ma zazwyczaj wyznaczony limit sprzedaży jednostek, od tego zależy jego pensja. W sposób naturalny istotniejsze jest dla niego namówienie do nabycia produktu. A zagłębianie klienta w szczegóły zazwyczaj temu nie pomaga. Podobne emocje przeżywali minionej jesieni właściciele jednostek Arki Ochrony Kapitału. Okazało się, że z tą ochroną nie jest do końca tak, jak wyobrażali sobie nabywcy. Dla nas wniosek jest jeden - trzeba być bardzo ostrożnym nawet wtedy, gdy jakiś produkt ma w nazwie słowa, które sugerują skojarzenia z bezpieczeństwem. Wróćmy zatem do Pioniera. Może jednak ma on w swojej ofercie coś, co potrafi walczyć z lokatą bankową. Powiedzmy sobie wprost - lokatę to każdy potrafi założyć. Konsultant zaproponował dwa inne fundusze z klasy nazwanej przez Towarzystwo jako bezpieczne: pieniężny i lokacyjny. Ten pierwszy to właśnie lokaty bankowe i papiery skarbowe o okresie do wykupu krótszym od roku. To jest właśnie to, czego szukaliśmy. Niestety po roku jego wynik to 2,72%. To więcej niż 0,34% z Funduszu Obligacji, ale jednak trudno znaleźć sens korzystania z takich usług. Ostatni fundusz to lokaty w rządowe papiery skarbowe. Nie udało mi się telefonicznie uzyskać informacji, czy to tylko polskie lokaty i papiery skarbowe czy też inne. Usłyszałem jedynie, że benchmarkiem funduszu jest w 75% portfel obligacji Banku Handlowego. W tym momencie przypomniał mi się słynny film krążący po Internecie. Oglądamy na nim Tomasza Lisa, który jest niezadowolony z materiałów przygotowywanych przez współpracowników do wydania programu informacyj- 38 Akcjonariusz /2009 /2009 Akcjonariusz 39 Akcjonariusz jako specjalistyczne pismo branżowe dociera do bardzo precyzyjnie określonej grupy docelowej, którą stanowią inwestorzy giełdowi. Profil spółki ZA PUŁAWY SA Z NA KRYZYS Puławy Wywiad z Pawłem Jarczewskim Prezesem Zarządu Zakładów Azotowych Puławy SA Marcin Kiepas, Przemysław Kwiecień, Tomasz Uściński, Dom Maklerski X-Trade Brokers S.A. nformacja to połowa sukcesu na I ISM/PMI Ifo indeks celnie przewidujący zmiany w całej strefie euro, choć publikowany od niedawna 2 Wyniki funduszu Pioneer Obligacji FIO Źródło: 3 Procentowa zmiana 0-letnich DS0509 od maja 999 do listopada 2008 (ceny nie uwzględniają odsetek zmiana dotyczy tylko części kuponowej obligacji) Dane w pracy inwestora wiedza i podejście praktyczne (2) Ifo Oprocentowanie stałe i zmienne, czyli można stracić nawet na obligacjach skarbowych University of Michigan Index/ Conference Board Oraz cała reszta Mylące nazwy funduszy, czyli o stratach w funduszach bezpiecznych i ochrony kapitału 4 Publikacje a rynek Gra pod dane Inwestorze! Czytaj prospekty emisyjne! Uważaj na bezpiecznie brzmiące słowa Porównanie stóp zwrotu w trzech przedziałach czasowych między lokatami w mbanku a funduszami Pioneera Pekao TFI SA fot. M.Szacho/Photopass.pl Najważniejsze to być przygotowanym Zlecenie oczekujące Buy Stop 2 Zlecenie oczekujące Sell Stop Źródło: XTB-Trader Lokaty bankowe bardziej opłacalne od funduszy obligacji i funduszy pieniężnych Akcjonariusz jest efektywnym środkiem komunikacji między wszystkimi uczestnikami rynku kapitałowego. Akcjonariusz jest jedynym tego typu wydawnictwem na polskim rynku prasowym skierowanym do grupy polskich inwestorów giełdowych i osób zainteresowanych rynkiem kapitałowym. Rzeczowe podejście do spraw związanych z ochroną praw inwestorów jak i praktyczne materiały edukacyjne powodują wciąż rosnące zaufanie do tytułu. Po ośmiu latach ukazywania się na rynku, pełni już rolę opiniotwórczą i przedstawia głos środowiska polskich inwestorów giełdowych. Akcjonariusz to pismo opiniotwórcze i doradcze, pełniące coraz skuteczniej rolę rzecznika inwestorów indywidualnych.. Będąc w centrum wydarzeń branżowych i na bieżąco analizując rynkowe trendy, swoją wiedzą i doświadczeniem wspiera inwestorów i rozwiązuje ich problemy. Akcjonariusz poprzez swoją grupę docelową jest doskonałym narzędziem do realizowania kampanii reklamowych: reklam wizerunkowych firm działających w branży finansowej i na obszarze rynku kapitałowego usług finansowych (ubezpieczeniowych, inwestycyjnych, powierniczych); zaawansowanych technologii informacyjnych nowoczesnych systemów zarządzania; wyspecjalizowanych usług edukacyjnych; towarów luksusowych; najnowszych usług komunikacyjnych; Stowarzyszenie, ul. Długopolska 22, Wrocław, tel. +48 (0)

4 cji: Profil czytelnika kobiety 2 Cykle planetarne Średnia zmiana WIG20 w dniach koniunkcji Wenus i Jowisza a zarabianie pieniędzy na giełdzie Wojciech Suchomski, Astrobiznes R nigdy nie zainteresowaliby się astrologią ok 2008 roku był bardzo trudfinansową, gdyby nie pamiętny wykład ny dla inwestorów stosujących pani Harriett Higginson w 974 roku. Ta tradycyjne metody inwestycyjamerykańska astrolog publicznie podała ne. Na szczęście wymyślono prognozę hossy cen złota w następnych coś lepszego. Mark Hulbert, latach w oparciu o cykl... Jowisza wzglęktóry prowadzi ranking analityków giełdem Neptuna. Wykład ten zrobił takie dowych ogłosił, że w 2008 roku najlepiej wrażenie na kilku uczestprognozował astrolog nikach, że postanowili finansowy, Arch Crawford, sami zbadać cykle giełdopomnażając kapitał o 42%. we w powiązaniu z aspektylko 2 analityków na tej liście osiągnęło zysk o tyle Tim Bost - astrolog tami planet. Tym bardziej, że kolejne lata dobitnie w 2008 roku, a osiągnięcie finansowy pomnożył potwierdzały to, co usłycrawforda jest jednym swòj kapitał w 2008 r. szeli na wykładzie pani z najlepszych wyników w całej historii rankingu przekraczając tym samym Higginson. Od zamknięcia złotego okna przez prehulberta. Jest to także zmiany indeksu S&P500 zydenta Nixona, cena wynik bliski temu, który złota w tamtych latach znacznie wzrosła, ugrał w tym roku inny astrolog finansoale poza panią Higginson nikt nie był wy Tim Bost. Od lat Bost publikuje w stanie przewidzieć, że hossa na złocie swoje wyniki inwestycyjne w cotygodniodopiero się rozpoczyna. Przez następnych wym biuletynie. Zazwyczaj przekraczają sześć lat od pamiętnego wykładu, uncja one zmianę indeksu złota podrożała jeszcze pięciokrotnie! S&P500, ale w bieżąprzez ostatnie 30 lat badania cykli gospocym roku astrolog darczych i giełdowych w porównaniu pomnożył swój z cyklami planet bardzo się rozwinęły, kapitał aż zwłaszcza dzięki komputeryzacji badań. o 47%! Obaj Nie możemy jednak zapominać, że przez wymienieni a s t ro l ogo wie grali w 2008 roku Saturn i Uran w aspekcie na krótko, co okazało się najbardziej zyskowną strategią. Jeśli chodzi o innych astrologów finansowych, którzy w przeszłości pojawiali się w czołówce rankingów, zarówno Hulbert Financial Digest, jak i Timer Digest, to byli nimi Bill Meridian, Henry Weingarten czy Manfred Zimmel. Ich wyniki wskazują, że zastosowanie astrologii finansowej może być skuteczną strategią inwestycyjną. Ale panowie Meridian, Crawford i kilku innych traderów z giełdy nowojorskiej 47% całe wieki astrologowie byli doradcami władców na całym świecie. John Dee był nadwornym astrologiem Elżbiety I, Nostradamus - Katarzyny Medycejskiej, Jan Kepler Rudolfa II Habsburga. W naszych czasach z pomocy astrologów korzystali m.in. Adolf Hitler, Józef Stalin, Ronald Reagan czy Francois Mitterand. Te fakty znamy z pamiętników, pozostawionych przez astrologów, czy wręcz z transkrypcji rozmów, jakie na przykład prezydent Francji odbył ze swoją astrolog, panią Teissier. Coraz częściej słyszy się także o wielkich przedsiębiorcach i instytucjach, korzystających z pomocy astrologów. Na początku XX wieku z pomocy znanej astrolog amerykańskiej, pani Evangeline Adams, korzystali John P. Morgan, Paul Getty, Charles Schwab. Położenia planet nanosił na wykresy giełdowe także William Gann, chociaż publicznie nigdy nie przyznawał się do tego, mówiąc że ludzie nie są jeszcze gotowi na poznanie jego metod. Mimo że o tym się głośno nie mówi, z usług astrologów korzystali i nadal korzystają wielkie firmy i banki. We wrześniu 996 roku Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju ujawnił, że strategię inwestycyjną budowano przy pomocy astrologii na tle wykresu indeksu WIG20 finansowej. Skarbnik EBOiR, Mark Curtis powiedział, że wpływ pewnych układów planet na rynki jest niesamowity. W 2004 roku prezes KLM konsultował z astrolog Faye Cossar wybór najlepszej daty dokonania fuzji między Air France a KLM. Bardzo znany astrolog finansowy, Bill Meridian, przez 4 lat współpracował z ministerstwem gospodarki Abu Zabi i zarządzał funduszami szejków arabskich. Jak widać, astrologia finansowa cieszyła się zainteresowaniem wielu wpływowych ludzi. Może też przynosić pokaźny zwrot z inwestycji. Prawdziwa astrologia jest często mylona z horoskopami gazetowymi. Astrologowie irytują się za każdym razem, kiedy są posądzani o wróżenie. Dlatego warto wyjaśnić od razu, że cykle planet służą do odmierzania czasu. Naniesione na cykle giełdowe potrafią wskazać zdumiewające zależności między szczytami i dołkami, a aspektami planetarnymi. Nie ma potrzeby doszukiwać się fizycznego wpływu planet na rynki finansowe. Najważniejsze, że można na tej podstawie prognozować i dobrze zarabiać. W niniejszym cyklu artykułów poznamy kilka technik, które można zastosować w samodzielnych inwestycjach. Zacznę od tego, że w każdej chwili tworzą się jakieś aspekty planet, które krążą po ekliptyce. Aspekt to pewna odległość między planetami. Na przykład aspekt dwóch planet, znajdujących się w tym miejscu ekliptyki, nazywa się koniunkcją, planety po przeciwnych stronach są w opozycji. Im wolniej krążą dwie planety, tym rzadziej występuje ich aspekt i zmiany na rynkach finansowych są silniejsze. Obserwując historyczne bessy w przeszłości, w latach: 930, 942, 977, 987, 2000, można było zauważyć, że zawsze towarzyszą im dwie planety - Saturn i Uran ustawione względem siebie w nieharmonijnym aspekcie. Sytuacja powtórzyła się także w 2008 roku, kiedy głębokiej bessie towarzyszyła opozycja Saturna i Urana. W dniach, kiedy aspekt uściślał się, spadki przyspieszały. W przyszłym roku Saturn i Uran jeszcze dwukrotnie uściślą swój aspekt, zanim ostatecznie pożegnają się ze sobą na długie 2 lat. Kolejne randez-vous kosmicznych gigantów nastąpi dopiero w 202 roku. Jak widać, tylko za pomocą jednego narzędzia powtarzającego się cyklicznie aspektu planet można postawić prognozę dla rynków finansowych na kilkanaście lat naprzód. Prognoza będzie dokładniejsza, jeśli inne cykle planetarne ją wzmacniają. 3 Rok temu, wraz z opozycją Saturna i Urana, utworzył się jeszcze jeden aspekt, który w przeszłości towarzyszył spadkom: koniunkcja Jowisza i Plutona Zastanawiające, że w 202 roku obie te planety ponownie utworzą koniunkcję, a jednocześnie Saturn i Uran będą we wzajemnym aspekcie. Być może kolejna hossa i jej załamanie za 2 lat będzie przypominać obecny kryzys bankowy? Wiadomo, że historia może powtarzać się cyklicznie dlatego, że ludzie nie wyciągają wniosków z poprzednich kryzysów. Od wieków kryzysy poprzedza gorączka spekulacyjna, napędzana ludzką chciwością. Poza długimi cyklami planet można wyznaczyć także krótsze cykle, powtarzające się częściej. Badając wykres indeksu czy towaru, można zauważyć, że przy pewnych aspektach planet następuje nagła, kilkudniowa hossa. Jeśli brak innych tranzytów planet, wspierających wzrosty, impuls wygasa po kilku dniach. Oto średnia zmiana indeksu WIG20 w poprzednich latach, w dniach koniunkcji Wenus i Jowisza. Jak widać, zmiany indeksu są dość przypadkowe, ale zazwyczaj na cztery dni przed uściśleniem aspektu rozpoczyna się średnio 2,5-procentowy wzrost indeksu WIG20, po czym impuls słabnie. Mając do dyspozycji poniższe wyliczenia, można wyznaczyć sygnał stra- od 26 do 35 lat od 36 do 45 lat od 46 do 55 lat pow. 55 lat % 85% /2009 Akcjonariusz 43 20% 2% sygnalizuje potrzebę poniesienia w przyszłości nakładów inwestycyjnych na odtworzenie majątku trwałego. Podsumowując, należy stwierdzić, że EBITDA jest dość ułomnym wskaźnikiem, który ani do końca nie odpowiada ujęciu memoriałowemu ani ujęciu kasowemu. CASH FLOW prawdę ci powie Gra w otwarte karty, czyli rachunek przepływów pieniężnych Miłosz Papst, Centrum Kompetencyjne Doradcy24 tion). Wskaźnik ten kalkuażdy inwestor czy analityk lowany jest jako suma bazujący na analizie fundazysku operacyjnego (EBIT) mentalnej szuka takich wskaźi amortyzacji. Ta ostatnia stanowi ników finansowych, które koszt, lecz nie jest wydatkiem powo nie kłamią, tzn. którymi dującym wypływ pieniądza ze spółki. trudno manipulować poprzez mieszczące Jest jedynie miarą szacowanego stanu się w granicach prawa zabiegi księgowe. zużycia środków trwałych Obserwacja samego zysku oraz niektórych wartości netto oraz wykorzystanie niematerialnych i prawmiar dochodowości na nych. Dlatego EBITDA nim bazujących bez wątstanowi lepsze przybliżepienia nie wystarczy, aby nie masy gotówki generorzetelnie ocenić sytuację wanej przez spółkę na finansową spółki. Kluczem do prawdy klucz do prawdy o kon- działalności operacyjnej niż sam EBIT. Uznaje się, o spółce jest natomiast dycji finansowej spòłki że EBITDA nadaje się analiza przepływów piedobrze do porównania niężnych przez nią genespółek o różnej strukturze finansowania, rowanych Cash is King. W ostateczopodatkowaniu i polityce amortyzacji. nym rozrachunku ważne bowiem jest, Dawniej, relacja zysku EBITDA do odseczy spółka wypracowuje odpowiednie tek od długu spółki była często stosowaprzepływy pieniężne dla akcjonariuszy. na przy lewarowanych wykupach (ang. LBO leveraged buyout) do oceny zdolebitda ni pies, ni wydra ności spłaty długu zaciąganego na przejęcie spółki. EBITDA ma jednak wiele istotpierwszym krokiem stawianym w kierunku ujęcia cashowego jest niekiedy rozpatrywanie siły finansowej spółki na poziomie operacyjnym przez pryzmat wskaźnika EBITDA (ang. earnings before interest, tax, depreciation and amortiza- Cash is King nych wad świadczących o tym, że nie jest to najlepsza miara przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej. Po pierwsze, ignoruje ona zmiany w kapitale pracującym, ponieważ stanowi różnicę zaksięgowanych przychodów i kosztów. Nie pokaże np. wydłużania się okresu ściągania należności od kontrahentów. Jak bowiem wiadomo, spółka księguje przychód nie w momencie faktycznego wpływu środków pieniężnych, ale w momencie powstania samej należności. EBITDA nie uwzględnia również narastających zapasów (np. wyrobów gotowych), ponieważ w rachunku zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym, jaki możemy odnaleźć w raportach okresowych naszych spółek giełdowych, koszty wytworzonych produktów, towarów czy usług wykazywane są dopiero w momencie ich sprzedaży. Zaleganie zapasów na magazynie nie będzie więc widoczne w zysku EBITDA, liczonym na podstawie takiego sprawozdania finansowego. Po drugie, miara ta narażona jest na zanieczyszczenie wszelkiego rodzaju zdarzeniami jednorazowymi pojawiającymi się na poziomie operacyjnym, takimi jak sprzedaż nieruchomości czy rozwiązanie rezerw. Zdarzenia takie zaburzają rzeczywisty obraz spółki i utrudniają ocenę tego, na jakim poziomie znajduje się zysk powtarzalny, czyli zysk oparty na sile operacyjnej spółki. Po trzecie, należy pamiętać, że choć amortyzacja nie generuje wypływu gotówki z firmy, to jednak Zamiast bazować na zysku EBITDA, bardziej racjonalnie jest sięgnąć do trzeciego (po rachunku zysków i strat oraz bilansie) ważnego elementu sprawozdania finansowego spółki rachunku przepływów pieniężnych. Na wstępie warto jednak zaznaczyć, że teoretycznie nie wnosi on nic nowego do obrazu spółki, ponieważ wszelkie informacje w nim zawarte są już de facto uwzględnione w dwóch pozostałych wspomnianych elementach sprawozdania. Oznacza to, że na podstawie rachunku zysków i strat oraz bilansu (odpowiednio szczegółowo zaprezentowanych) można skonstruować cały rachunek przepływów pieniężnych. Jego użyteczność nie wynika więc z tego, jakie informacje finansowe są w nim zawarte, lecz jak są one zaprezentowane. Tabela. prezentuje skonsolidowany rachunek przepływów pieniężnych za trzy kwartały roku 2008 firmy Amrest, na przykładzie którego zostanie omówiona struktura tego elementu sprawozdania finansowego. Tradycyjnie spółki giełdowe publikują rachunek przepływów pieniężnych metodą pośrednią. Oznacza to, że przepływy netto z działalności operacyjnej spółki są kalkulowane poprzez nakładanie odpowiednich korekt na zysk brutto (lub netto). Umożliwia to dokładne prześledzenie, na czym polega różnica między zyskiem księgowym a operacyjnymi przepływami pieniężnymi. Po pierwsze, tkwi ona oczywiście w amortyzacji, co zostaje uwzględnione również przy korzystaniu z zysku EBITDA jako pewnego marnego, jak już zostało stwierdzone przybliżenia przepływów pieniężnych. Nawiasem mówiąc, rachunek przepływów pieniężnych spółki to miejsce, skąd najszybciej można uzyskać wartość amortyzacji w danym okresie. Alternatywą jest zagłębienie się w noty objaśniające, o ile są w danym raporcie w ogóle uwzględnione. Po drugie, różnice wynikają z wszelkich wielkości związanych z działalnością finansową, jak na przykład odsetek od kredytów czy niektó- Skonsolidowany rachunek przepływów pieniężnych - Amrest S.A. PLN ' 000-3Q08 PRZEPŁYWY ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ Zysk netto przed opodatkowaniem 55,528 Korekty 5,374 Zysk z udziałów w jednostkach stowarzyszonych 2% -649 Amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych 3,735 Amortyzacja środków trwałych 4,373 Koszty odsetek, netto,320 Niezrealizowane różnice kursowe na działalności finansowej -6,554 (Zysk) strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych -,050 Aktualizacja wartości aktywów 797 Koszty dotyczące płatności w formie akcji własnych,308 Zmiany stanu należności 6,306 Zmiany stanu zapasów 353 Zmiany stanu pozostałych aktywów 36%,23 Zmiana stanu zobowiązań 6,458 Zmiany stanu rezerw i zobowiązań z tytułu wynagrodzeń oraz świadczeń na rzecz pracowników Wykształcenie -30 Podatek dochodowy (zapłacony) / zwrócony -3,422 Zapłacone odsetki -,320 Pozostałe,536 Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej 06,902 PRZEPŁYWY ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH Z DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ Wydatki na nabycie spółki zależnej, pomniejszone o środki pieniężne Zbycie składników rzeczowego majątku trwałego i wartości niematerialnych i prawnych Nabycie składników rzeczowego majątku trwałego -86,62 6,798-04,077 Nabycie wartości niematerialnych i prawnych -5,880 Wydatki na udziały w jednostkach powiązanych -59,97 Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej -348,968 PRZEPŁYWY ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH Z DZIAŁALNOŚCI FINANSOWEJ Wpływy z tytułu emisji akcji 534 Wpływy z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek 276,93 Spłaty kredytów i pożyczek -2,595 Spłata zobowiązań z tytułu leasingu finansowego -,420 Przepływy pieniężne z działalności finansowej 254,432 Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych i ich ekwiwalentów Środki pieniężne i ich ekwiwalenty na początek okresu 4% 2,366 46,873 Wpływ różnic kursowych na środki pieniężne w walutach obcych Środki pieniężne i ich ekwiwalenty na koniec okresu 48 Akcjonariusz / ,90 /2009 Akcjonariusz 49 RELACJA wyższe Relacja z konferencji Profesjonalny Inwestor 2008 Koniec bessy, początek hossy? Oto jest pytanie Katarzyna Gajda, SII Kolejna Konferencja Profesjonalny Inwestor przeszła do historii. I tym razem pora roku i niesprzyjająca aura nie odstraszyły inwestorów pragnących zgłębiać praktyczną wiedzę o funkcjonowaniu polskiego rynku kapitałowego. Ponad 300 uczestników z całej Polski przybyło do Turystycznej Perły Bałtyku, Międzyzdrojów, aby znaleźć sposób na uniknięcie bessy. Stowarzyszenie, organizator konferencji, ponownie dało im możliwość spotkania się z czołowymi praktykami z dziedziny giełdy i finansów. K onferencja Profesjonalny Inwestor to drugi co do wielkości projekt Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych, który spotkał się z ogromną aprobatą inwestorów. Tegoroczna edycja pomimo ponad rocznej bessy zgromadziła dużą liczbę uczestników. Jest to dla nas dowód na rosnącą siłę inwestorów indywidualnych w Polsce, którzy niezależnie od koniunktury pragną się spotykać, edukować oraz integrować, mówi Jarosław Dominiak, prezes Partnerzy konferencji: SII. Praktycznie po wiedzę z widokiem na morze Trzydniowe zmagania z wiedzą praktyczną rozpoczął cykl warsztatów. Jednym z wyróżniających się było spotkanie z dr. Tomaszem Filipiakiem, który opowiedział o psychologii inwestowania w zakresie wewnętrznych zasad Partnerzy medialni: obowiązujących w tworzeniu strategii inwestycyjnej przy użyciu kontraktów terminowych. Tego samego dnia inwestorzy mieli okazję uczestniczyć w wykładzie Roberta Nejmana, znanego praktyka zarządzającego funduszami, który wskazał metody efektywnego zarządzania portfelem. Po zakończeniu prelekcji rozmowom w kuluarach nie było końca. Robert Raszczyk o produktach strukturyzowanych Partner strategiczny: Zawody czas zacząć Aby naładować uczestników konferencji pozytywną dawką energii, organizatorzy przewidzieli, na wieczór poprzedzający drugi dzień projektu, mnóstwo atrakcji. Mistrzostwa Polski Inwestorów Giełdowych w bowlingu cieszyły się największym powodzeniem, aż 80 osób zgłosiło chęć wzięcia udziału w tych zawodach. III Mistrzostwa Polski Inwestorów o Puchar Prezesa SII w piłkę nożną zachęciły natomiast 24 panów. W obu konkurencjach rywalizacja była niezwykle zacięta, zmagania sportowców trwały do późnych godzin nocnych, co nie przeszkodziło wytrwałym w udziale w Investors Night w dyskotece hotelowej. Optymiści kupują złoto, pesymiści amunicję Panel dyskusyjny: Perspektywy koniunktury giełdowej w 2009 r. Podczas wykładu Wojciecha Białka sala pękała w szwach 6 Akcjonariusz /2009 5% do 25 lat Złożenie dwóch cykli planet 42 Akcjonariusz /2009 K Wiek mężczyźni Pomimo wyczerpującej nocy, inwestorzy z optymizmem patrzyli na sobotni, nad wyraz napięty, program dnia. Już po śniadaniu, nadmorską sesję otworzył niezwykle ciekawy wykład Roberta Raszczyka o produktach strukturyzowanych. Uczestnicy wskazali, iż główną wadą tego typu inwestowania jest mała płynność rynku. Po nim nastąpił punkt, na który wszyscy czekali ze zniecierpliwieniem: Koniec bessy, początek hossy? Oto jest pytanie Wojciech Białek pod- Grzegorz Zalewski i wykład o psychologii inwestowania czas swojego wykładu przeprowadził analizę krachu finansowego w odniesieniu do danych historycznych. Bardzo lubię słuchać pana Białka. Prowadzone przez niego wykłady są zawsze na najwyższym poziomie, mówi Anna Stankiewicz, uczestniczka konferencji. Niezmiennie chętnie korzystam z jego rekomendacji w podejmowaniu decyzji Robert w procesie inwestycyjnym dodanejman je. Nie mniej ciekawy był wykład Beaty Kielan, pierwszej w Polsce kobiety doradcy inwestycyjnego. Prezentacja posiadła bardzo praktyczny wymiar, a uczestnicy mieli możliwość poznania 9 skutecznych strategii obronnych przy inwestycjach obciążonych dużą zmiennością rynku. Kolejnym wykładowcą, który na wskroś uwypuklił praktyczną stronę inwestowania, był Paweł niepełne wyższe 5% Rynki czekają na nową administrację w USA Piotr Kuczyński, Xelion Doradcy Finansowi W największy od lat 50. XX wieku (nawet 000 grudniu na rynkach nadal mld dolarów). Ma on między innymi zwiękbyło bardzo nerwowo. szyć zatrudnienie o 2,5 miliona osób. Program Bardzo męczyła graczy giełten, połączony w jedną całość z działaniami dowych ciągnąca się sprawa Rezerwy Federalnej, ma odbudować gospodarpomocy upadającemu przekę USA. mysłowi producentów aut. Izba Właśnie te działania, a raczej ich Reprezentantów przegłoskutki, są najważniejsze dla sowała ustawę, która Wydaje się, że w końcu koniunktury na rynkach finansopomogłaby im przetrwać, wych w 2009 roku. Będą one ale Senat plan odrzucił. roku giełdy zaczęły miały również olbrzymi wpływ Wiadomo jednak było, że jednak znajdować na zachowanie polskiej giełdy. W to nie koniec. tym przypadku bardzo ważne Administracja prezydenta twarde dno jest jednak, aby Busha długo nie zgadzała w sprawie pomocy gospodarce się na użycie środków rząd zrobił więcej niż zapowiada, że zrobi. z TARP (dawniej plan Paulsona), ale w końcu Rządowy program zwalczania kryzysu, ogłomu s i a ł a u l e c. GM szony w końcu roku, i Chrysler przeżyją styczeń. Potem stanie się to w żadnym wypadku nie może zostać uznany problemem nowej administracji. za wystarczający. Również Rada Polityki W grudniu pojawił się też całkiem nowy propieniężnej musi się pośpieszyć z cięciem stóp blem. Była nim szokująca informacja o aresz(przynajmniej do poziomu 3,5% w 2009 roku). towaniu przez FBI Bernarda Madoffa, byłego Jeśli takiej pomocy nie zobaczymy, to nasza przewodniczącego rady nadzorczej NASDAQ gospodarka może wejść nawet w recesję, oraz założyciela Bernard Madoff Investment a potem znaleźć się w ogonie krajów wychodząsecurities. Jest on podejrzany o stworzenie cych ze spowolnienia - tu GPW nie pomoże. piramidy finansowej i zdefraudowanie 50 Dopiero późną wiosną 2009 roku zobamiliardów dolarów. Taka afera afer bardzo czymy, czy plan Obamy podważa (już i tak bardzo nadwyrężone) zaufanie do sektora finansów. Nie wiemy, ile utraconych zysków będzie ona kosztowała sektor finansów. Jeśli tak znanemu człowiekowi nie można ufać, to komu? Podkreślić trzeba, że to nie była upadłość, a po prostu piramida finansowa. Ilu potencjalnych inwestorów zrezygnowało z inwestycji i ilu się z nich przez tę sprawę wycofało? Nikt nie zna odpowiedzi na te pytania. Wydaje się, że w końcu roku giełdy zaczęły jednak znajdować twarde dno. Zmasowane akcje rządów i banków centralnych muszą w końcu utworzyć masę krytyczną, której przekroczenie zmieni nastroje. Najważniejsze jest jednak czekanie na to, co zrobi nowy prezydent USA. Trzeba wyraźnie powiedzieć, że Barack Obama, prezydent elekt, traktowany jest jak wybawiciel rynków finansowych. Obama zapowiada, że jego program inwestycji w infrastrukturę będzie działa i czy gospodarka amerykańska, tak jak zakłada obecnie Rezerwa Federalna, wychodzi już z recesji. Zobaczymy też, czy rozkład globalnego systemu finansowego został definitywnie zatrzymany. Dowiemy się również, czy domino na olbrzymim, nieregulowanym rynku instrumentów pochodnych (600 bilionów dolarów, czyli 500 rocznych PKB Polski) zaczynało się dopiero w 2008 roku kłaść, czy też sytuacja została opanowana. Sprawdzimy, czy przestraszeni politycy rzeczywiście zreformują nadzór i sposób działania rynków finansowych, czy też dojdą do wniosku, że nie trzeba dużo zmieniać. Paradoksalnie, wybór tego ostatniego rozwiązania pomógłby rynkom w 2009 roku, ponieważ większe regulacje i mniejsze kredytowanie to przecież mniejsze zyski. Tyle tylko, że brak reform oznacza jeszcze większy kryzys za kilka lat. Od skutków programów pomocy gospodarce i reformowania sektora finansowego zależy to, co będzie się działo na rynkach. Jeśli uda się zatrzymać recesję, to okaże się, że dno bessy zostało osiągnięte w listopadzie 2008 roku. Indeksy będą wtedy rosły przez cały 2009 rok. Jeśli jednak wiosną okaże się, że podjęte działania nie wystarczą, to na wykresie indeksu S&P 500 zmaterializuje się kilkunastoletnia formacja głowy z ramionami, a sam indeks w ciągu roku spadnie do poziomu 400 punktów, /2009 Akcjonariusz 9 średnie 7% Stowarzyszenie, ul. Długopolska 22, Wrocław, tel. +48 (0)

5 2 Akcjonariusz 4/2008 rtykuł Michała Wojciechowskiego ( Po drugiej stronie lustra ), jaki ukazał się w ostatnim numerze Akcjonariusza, to chyba pierwsza próba odniesienia się przez środowisko pośredników finansowych do najczęstszych zarzutów formułowanych przez inwestorów pod adresem biur maklerskich. Sam autor zastrzegł, że przedstawiony przez niego ogląd sytuacji nie może być traktowany jako głos reprezentujący całe środowisko. Jest on jednak ważny. Pozwala ocenić i zrozumieć powody najczęstszych niedociągnięć w funkcjonowaniu biur, jakie są podnoszone przez klientów. Z główną tezą, jaką pan Wojciechowski przedstawił w swoim artykule, trudno mi się zgodzić. Autor twierdzi bowiem, że to właśnie biurom maklerskim najbardziej zależy na podnoszeniu jakości usług, gdyż gwarantuje to maksymalizację ich wartości. Jest to, w przypadku części rodzimych pośredników, założenie czysto teoretyczne. Albowiem równie dobrze należałoby uznać, że spółki giełdowe zainteresowane lepszą wyceną będą z definicji transparentne i nie będą naruszać interesów akcjonariuszy mniejszościowych. Nie wszystkie spółki i biura maklerskie działają zgodnie z powyższą filozofią. Natomiast, odnosząc się do argumentu awaryjności systemów, trudno nie przyznać Wojciechowskiemu racji. Wśród wielu czynników wpływających na awaryjność platform transakcyjnych wymienia on również nakłady na poprawę wydolności systemów. Autor podaje przykład swojej instytucji DM BOŚ, który w ostatnich latach przeznaczył rekordowe nakłady na sprzęt i rozwój systemu. Mam nadzieję, że to właśnie nakłady, jakie DM BOŚ przeznaczył na inwestycję w swój system w ostatnich latach, miały duży wpływ na ocenę tego biura przez inwestorów. DM BOŚ od 3 lat sukcesywnie pnie się do góry, by w tym a co dzień bombardowani jesteśmy pojęciem innowacyjności. Właśnie pojawił się innowacyjny szampon do włosów, innowacyjny krem do twarzy czy innowacyjna pasta do zębów. Czy jednak użycie takiego szamponu sprawi, że od teraz będziemy mieć burzę włosów, krem odejmie nam pięć lat, a pasta wyeliminuje próchnicę tylko dlatego, że są innowacyjne? Niekoniecznie Czy innowacyjne, z definicji, spółki z rynku NewConnect sprawią, że rynek ten stanie się centrum innowacyjności? Wątpliwe Innowacja innowacji bowiem nierówna. Które spółki z rynku NewConnect zasługują na miano innowacyjnych i wpisują się w powszechnie przyjętą definicję innowacyjności? Okazuje się, że większość firm z tego rynku kwalifikuje się do prostszej definicji innowacyjności. Natomiast spółki zasługujące na miano innowacyjnych przez wielkie i można policzyć na palcach jednej ręki roku zostać najlepiej ocenianym biurem, a w kategorii jakości platformy internetowej zdeklasować rywali. Żartobliwie należy uznać, iż opinia reprezentanta zwycięzcy nie może być miarodajna dla większości biur. Inne argumenty, zarówno te dotyczące zbyt małej funkcjonalności systemów jak i zbyt wysokich opłat, również nie wydają mi się przekonujące. Wspomniany oligopol dostawców systemów informatycznych dla biur maklerskich na pewno nie ułatwia indywidualnego podejścia do systemu i wyróżniania się na rynku. Jednak nie może być on argumentem ucinającym dyskusję na ten temat. Wyniki finansowe, jakie odnotowywały biura maklerskie podczas ostatniej długoletniej hossy, zapewne Innowacja to z pewnością wprowadzenie czegoś nowego. Wg OECD, innowacja jest pierwszym wykorzystaniem technologii lub wiedzy w sposób nowy, co więcej, zakończony sukcesem rynkowym. Typologia powstała z ocen Employment i Adapt rozróżnia m.in. innowacje zorientowane na proces oraz innowacje zorientowane na cel. Innowacje procesowe wiążą się ze zmianami metod wytwarzania, korzystaniem z nowych podejść, a więc poprawą dotychczasowych rozwiązań. Innowacja zorientowana na cel, jak wskazuje nazwa, pozwala formułować nowe cele, szuka zupełnie nowych rozwiązań oraz identyfikuje zupełnie nowe obszary, których zagospodarowanie pozwala osiągnąć sukces rynkowy. Większość spółek z rynku NewConnect wpisuje się w definicję innowacji procesowych. Każda ze spółek może bowiem znaleźć w sobie coś z innowacyjności dzięki temu, że udoskonala dotychczasowe metody zarządzania, wytwarzania, unowocześnia swoje podejście do rynku czy klientów. Spółki, które wprowadzają całkowicie nowe produkty oraz penetrują najnowsze obszary wiedzy w celu ich komercyjnego wykorzystania, należą do mniejszości. Co myślą o swojej innowacyjności same spółki? Okazuje się, że tak jak można przypuszczać, każda znajdzie w sobie choćby odrobinę nowatorstwa. Takie wnioski pozwala wysunąć eksperyment przeprowadzony przez analityka SII. Podając się za zagranicznego inwestora słabo zorientowanego w realiach rynku NewConnect, wysłał on do spółek wiadomość następującej treści: Jestem inwestorem zagranicznym, który chce kupić akcje ( pakiet ) na spółki polskiego rynku NewConnect. Interesują mnie tylko te spółki, które są innowacyjne i posiadają nowoczesny pomysł na biznes. Czy Państwa spółka spełnia takie wymagania? Jeśli tak, to na czym polega jej nowoczesność? Co ją odróżnia od innych spółek, jeśli chodzi o nowoczesność i postępowość? James Podkovsky Z reguły spółki odpowiadały w sposób, który dobrze obrazują następujące odpowiedzi: Nasz pomysł na biznes to innowacyjne podejście do tradycyjnej branży (Orzeł S.A.), Nowoczesność spółki przejawia się przede wszystkim w jasnej koncepcji rozwoju, która uczyniły z wielu pośredników firmy na tyle intratne, by podejść do problemu systemów indywidualnie i innowacyjnie. Również nie do końca podzielam argument o atrakcyjności opłat obowiązujących w polskich biurach maklerskich. Zawsze można porównać się do podmiotów na innych rynkach. Będą one droższe, ale wiemy dobrze, że nie byłoby większego problemu ze wskazaniem firm oferujących swe usługi na atrakcyjniejszych warunkach. Inwestorzy, krytykując poziom opłat w polskich biurach, najczęściej wskazują aspekt seryjnych obniżek po stronie instytucji infrastrukturalnych (KDPW, GPW). Według nich, obniżki te nie znajdują odzwierciedlenia w obniżkach opłat w biurach. Fakt ten musi zastanawiać. A miałkie tłumaczenie części biur, jakoby takie oszczędności służyły dodatkowym inwestycjom, które w rezultacie nie przekładają się na satysfakcję inwestora, może być powodem irytacji ze strony klientów. Reasumując, dyskusja na temat funkcjonowania biur maklerskich powinna mieć charakter stymulujący do zmian koniecznych na konkurencyjnym rynku. Dlatego wierzę, że krytyka ze strony inwestorów nie jest narzekaniem dla zasady, a działania biur nie są tylko skoncentrowane na maksymalizowaniu zysków w krótkim terminie. Tak jak zauważył Michał Wojciechowski, ja również wierzę, że biura maklerskie kierują się w swych działaniach rynkowymi prawami. Powinno to stanowić gwarancję wysokich Ak cjo na riusz: Sprzedaż Azotów w dużym stopniu realizowana jest na rynkach unijnych. Czy Spółka zabezpiecza się w jakiś sposób przed ryzykiem walutowym? Jerzy Marciniak Prezes Zarządu Zakładów Azotowych w Tarnowie- Mościcach S.A.: Połowa pozycji walutowej naszej Spółki jest zabezpieczana. Stosujemy głównie bezkosztowe instrumenty finansowe oferowane przez banki. Dzięki aprecjacji euro i dolara w stosunku do złotego, już nie jest to aż tak wielki problem. W jak dużym stopniu zdywersyfikowane są źródła przychodów Firmy? W 2007 roku ponad 52% przychodów generowała sprzedaż kaprolaktamu i tworzyw konstrukcyjnych (POM i poliamid). Nawozy (saletrzak i siarczan amonu) to około 29%, a chemi- dpowiadając na zarzut prezesa Dominiaka, jakoby nie wszystkim biurom maklerskim miało zależeć na poprawie jakości usług, chciałbym podkreślić, iż daleko mi do przekonywania o racjonalności wyborów uczestników rynku kapitałowego. Ekonomia behawioralna od dość dawna wskazuje na różne (niekoniecznie racjonalne) motywy podejmowania decyzji. Szczególnie nie trzeba tego tłumaczyć doświadczonym inwestorom. Oni przecież zyskują na nieracjonalności zachowań innych. Jak rozumiem, prezes Dominiak zaliczył część biur maklerskich do grupy nieracjonalnych graczy. Myślę jednak, że ta grupa z biegiem czasu znacząco zmalała. Rekordowe nakłady na rozwój systemów w DM BOŚ w minionych latach zostały wymuszone m.in. właśnie przez narastającą konkurencję. Nasze biuro nie działa jako instytucja charytatywna. Gdyby powiększanie przychodów mogło odbywać się bez dodatkowych kosztów, to byłby to wymarzony rynek. Tymczasem jest zupełnie inaczej. Z drugiej strony, oligopol, o którym wspominałem w poprzednim artykule, powoduje, że zdobycie przewagi konkurencyjnej polega nie tylko na wdrażaniu nowatorskich pomysłów, ale i na skróceniu czasu ich wprowadzania. Pisząc o nieracjonalności zachowań niektórych biur maklerskich, prezes Dominiak zdaje się zapominać o tym, że większość Czy rynek NewConnect zgodnie ze swoją nazwą spełnia kryteria innowacyjności? zakłada poszerzanie udziału na bardzo szybko rosnącym rynku gier komputerowych oraz dywersyfikację ryzyka działalności ( ). (Nicolas Games), W Auxilium S.A. ( ) udoskonalane są systemy, procesy jak i rzeczy lub wartości. Innowacyjność może dotyczyć zarówno najwyższych technologii, jak i elementów życia codziennego firmy. (Auxilium S.A.). Większość firm była w stanie odnaleźć w sobie jakikolwiek pierwiastek innowacyjności, który dotyczył przede wszystkim udoskonalania dotychczasowych rozwiązań, penetrowania stosunkowo nowych rynków lub nowoczesnego podejścia do tradycyjnych branż. O ile jednak spółkom łatwo było odnaleźć w sobie cechy innowacyjności, o tyle inwestorom lokującym na rynku swoje środki przychodzi to zgoła trudniej. kalia (nitrozy, chlor) 9%. W tym roku udział saletrzaku i siarczanu amonu będzie większy, bo ich średnia cena za okres III kwartał 2007 do III kwartał 2008 znacznie wzrosła. Czy rozwój rolnictwa, zdynamizowany m.in. przez dotacje unijne znajduje odzwierciedlenie w sprzedaży kierowanej do tego sektora? Potwierdzają to nasze wyniki wzrost przychodów z tego obszaru naszej produkcji. Niewątpliwie jest to efekt korelacji pomiędzy poprawą sytuacji ekonomicznej polskiego rolnictwa, a producentami żywności i innymi odbiorcami produkcji rolniczej, m.in. z sektora biopaliw. Dlatego w przyszłym roku rozszerzamy naszą ofertę dla rolnictwa, m.in. o nowoczesne nawozy z zawartością siarki, których skład będzie mógł być dedykowany do warunków glebowych w poszczególnych regionach dystrybucji. przychodów znacznej części tych instytucji nie pochodzi z obsługi inwestorów indywidualnych na rynku wtórnym. Duża grupa biur prawdziwe zyski osiąga z przeprowadzania IPO, z inwestycji własnych, ze sprzedaży funduszy i struktur oraz z działalności na rynku foreks. Dla nich pozyskanie inwestorów indywidualnych nie jest celem samym w sobie. Biura te starają się przyciągnąć tzw. masę, stosując różne środki (nawet dumpingowe prowizje), w celu sprzedania jej swoich sztandarowych produktów, np. handlu na rynkach foreks. Biura te niechętnie będą ponosiły bardzo wysokie koszty na modernizację swoich systemów internetowych służących do handlu na GPW. Podobnie jak trudno jest wymagać od supermarketów, aby podnosiły jakość sprzedawanej benzyny na swoich stacjach. Wszyscy wiedzą, że jest to tylko dodatek mający przyciągnąć klientów do zakupów spożywczych, konfekcyjnych i innych. Dlatego warto sobie uzmysłowić, że postulat bardzo niskich cen i znaczącej poprawy funkcjonalności oraz jakości usług jest sprzeczny. Brak dodatkowych zysków równa się brakowi środków na inwestycje. Pytanie czy ten kierunek działań (wydzierania sobie wzajemnie inwestorów) jest najkorzystniejszy dla całego systemu. Przypomina mi to trochę sytuację z 2000 roku, kiedy na rynku pojawili się nowi gracze, którzy przeszacowali jego wielkość. Starali się oni za wszelką cenę spełnić swoje plany, obniżając wysokość prowizji. Skończyło się to ich wycofaniem się z rynku lub upadłościami tych instytucji. Dużo bardziej racjonalnym wyborem jest, moim zdaniem, powiększanie tortu, czyli wspólny lobbing oraz działania edukacyjne mające na celu powiększenie populacji inwestorów w Polsce. Z obserwacji działań kilku biur widać, że nie tylko Z dotychczas przeprowadzonych badań w ramach Ogólnopolskiego Badania Inwestorów wynika, że inwestorzy indywidualni mają mieszane uczucia, jeśli chodzi o innowacyjność firm notowanych na NewConnect. Zapytani o to, co zachęciłoby ich do lokowania środków na tym właśnie rynku, niemal 5% odpowiedziało, iż właśnie innowacyjność notowanych na nim spółek. Co więcej, aż 25% badanych odpowiedziało, iż nie zgadza się lub też zdecydowanie się nie zgadza z tym, że spółki notowane na NewConnect są innowacyjne. Dane te obrazują dość sceptyczne podejście inwestorów do innowacyjności spółek z rynku NewConnect. Można więc sądzić, iż lustro, w którym przeglądają się spółki szukające w sobie innowacyjności, powinno przyjmować w wielu przypadkach postać krzywego zwierciadła. W sondzie przeprowadzonej na stronie internetowej Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych, inwestorzy mogli wskazywać samodzielnie nazwę spółki, która ich zdaniem jest innowacyjna. Najczęściej wskazywaną spółką był wrocławski ATON HT S.A. zajmujący się utylizacją azbestu i odpadów organicznych poprzez ogrzewanie mikrofalami. Czy tylko ta spółka zasługuje na miano innowacyjnej? Okazuje się, że nie. Odnalezienie na innowacyjnym z założenia rynku NewConnect prawdziwie innowacyjnych firm nie jest zadaniem łatwym. Rozróżnienie rodzajów innowacyjności upraszcza jednak to zadanie. Analiza profilów działalności wszystkich spółek wskazuje, że zdecydowana większość z nich wpisuje się we wspomnianą wcześniej definicję innowacji procesowej. Spółki te rozwijają więc i udoskonalają dotychczas istniejące na rynku rozwiązania. Wśród wszystkich spółek można jednak wyróżnić trzy perły, które wpisują się w definicję innowacji zorientowanej na cel. Mowa o wspomnianym wcześniej ATONIE HT S.A., a także o spółkach: Euroimplant S.A. czy Pharmena S.A. Za spółki, których działalność bliższa jest innowacji zorientowanej na cel można uznać także: Index Copernicus S.A., Inteli WISE S.A. czy s4e S.A. Spółki Euroimplant S.A. oraz Pharmena S.A. działają na szeroko rozumianym rynku medycznym. Mówiąc najprościej, produktem WYWIAD W jak dużym stopniu wyniki Azotów uzależnione są od zmienności cen gazu? Czy spółka zabezpiecza się przed bardzo dużą zmiennością tego surowca? Gaz to jeden z podstawowych naszych surowców. W ubiegłym roku stanowił ponad 20% wszystkich kosztów materiałów i energii. Średnio AZOTY zużywają około 250 mln metrów sześciennych gazu rocznie, ale jest to około cztery razy mniej niż np. Puławy (Zakłady Azotowe Puławy SA przyp. red.). Mamy unikalną możliwość w branży: około 30% tego surowca już teraz czerpiemy ze złóż lokalnych. To w istotny sposób ogranicza koszty, jest to gaz tańszy od sieciowego, ponieważ jest on jakościowo gorszy (naazotowany) a my przystosowaliśmy linie produkcyjne do takiego gazu. W przyszłości, wraz z udostępnieniem do eksploatacji nowych złóż w naszym regionie, 4/2008 Akcjonariusz 3 DM BOŚ zdaje sobie sprawę z tego, że sto kilkadziesiąt tysięcy inwestorów, to liczba nadal stanowczo za mała. Dlatego trudno się zgodzić z zarzutami, jakoby biura maklerskie nie były zainteresowane działaniami edukacyjnymi. Argumentem przemawiającym za tą hipotezą była niechęć biur maklerskich do podawania budżetów przeznaczonych na takie inicjatywy oraz brak innowacyjnych pomysłów. Pozwolę sobie wskazać nieprawdziwość tezy o małej aktywności edukacyjnej biur, na podstawie działań DM BOŚ. W ciągu pierwszych 5 miesięcy 2008 roku nasi pracownicy prowadzili 9 wykładów o tematyce giełdowej. Wspieraliśmy merytorycznie inicjatywy studenckie, współorganizujemy szkolenia, bierzemy udział w konferencjach organizowanych przez media. Sponsorowaliśmy takie przedsięwzięcia, jak: wydawanie gazety studenckiej o rynkach kapitałowych Trend, Grę Giełdową Parkietu oraz wydanie książki Metody gry na giełdzie. Prowadzimy serwis blogi. bossa.pl, gdzie nasi współpracownicy zamieszczają teksty edukacyjne oraz dyskutują z inwestorami o praktycznych aspektach analizy technicznej, finansów behawioralnych, systemów inwestycyjnych. Sponsorujemy serwis futures.pl, o którego edukacyjnym charakterze nie trzeba nikogo przekonywać. Rozwijamy sekcję Edukacja w serwisie bossa.pl, która na koniec maja 2008 zawierała ponad 80 tekstów edukacyjnych. Patrząc na poczynania naszej konkurencji muszę przyznać, że mimo naszej dużej aktywności nie jesteśmy jedynymi, którzy starają się powiększać tort. Krytycy działań maklerów w tej dziedzinie zarzucają nam brak innowacyjnych pomy- Euroimplant S.A. są części zamienne dla ludzi. Firma zajmuje się więc produkcją: opatrunków biologicznych, minibioreaktorów do hodowli komórek i tkanek, materiałów dla medycyny regeneracyjnej i produktów dla toksykologii in vitro. Część produktów zostało już objętych przez firmę ochroną patentową. Pharmena S.A. również inwestuje w znacznej mierze w badania i rozwój. Spółka pracuje w tej chwili m.in. nad opracowaniem nowego leku przeciwmiażdżycowego, tworząc w tym celu spółkę współpracującą z partnerami amerykańskimi. Oprócz tego firma wprowadza na rynek nowoczesne kosmeceutyki i ma na koncie liczne zgłoszenia patentowe. ATON-HT S.A., na którą zwrócili uwagę nasi inwestorzy, również można zaliczyć w poczet spółek innowacyjnych. Firma funkcjonuje w obszarze technologii utylizacji odpadów niebezpiecznych i odzysku cennych materiałów. Opracowywane i wdrażane technologie oparte są o autorską i innowacyjną na skalę międzynarodową metodę MTT, której Spółka jest właścicielem i która została zastrzeżona w kraju i zagranicą. Wszystkie wspomniane powyżej spółki bezsprzecznie można uznać za te, które zasługują na miano innowacyjnych przez wielkie i. Szkoda jednak, że wśród 65 spółek udało się nam odnaleźć jedynie trzy, które można uznać za naprawdę innowacyjne. Jeżeli weźmiemy pod uwagę również takie spółki, jak Index Copernicus S.A., s4e S.A. czy Inteli WISE S.A., to liczba ta zwiększy się do sześciu. Jest to jednak nadal zbyt mało, aby móc nazwać cały rynek NewConnect polskim rynkiem innowacyjności. 39,2 Miejsce zamieszkania 24,6 25,4 A Jarosław Dominiak, SII 6 Akcjonariusz 4/2008 Ad vocem Po drugiej stronie lustra () Rękawica została podjęta Dom Maklerski BOŚ nie może być miarodajnym przykładem dla większości biur usług i satysfakcji po stronie klientów. AZOTY Tarnów wreszcie na GPW Realia funkcjonowania spółki chemicznej w Polsce Chemia stabilna branża na trudne czasy Wywiad z Prezesem Zarządu Jerzym Marciniakiem O Po drugiej stronie lustra (2) Gdyby powiększanie przychodów mogło odbywać się bez dodatkowych kosztów, to byłby to wymarzony rynek Michał Wojciechowski, DM BOŚ Efektywniej czy efektowniej 4/2008 Akcjonariusz 7 miasto pow. 500 tys. mieszkaoców miasto od 00 tys. 500 tys. mieszkaców miasto od 0 tys. do 00 tys. mieszkaoców Wartośd portfela 20% 7% 23% 5, 5,7 miasto powyżej 0 tys. mieszkaoców wieś N Dorota Skowron, SII Innowacja, czyli? Spółki i inwestorzy o innowacyjności na NewConnect NewConnect czyli in(nowa)cja Lustereczko, powiedz... Szanowni Państwo, Jak Cię widzą Innowacyjne perły Wśród 65 spółek udało się nam odnaleźć jedynie trzy, które można uznać za naprawdę innowacyjne Podsumowując 9% do zł od zł do zł powyżej zł 3% od 0 00 zł do zł od zł do zł 22 Akcjonariusz 4/2008 4/2008 Akcjonariusz 23 Stowarzyszenie, ul. Długopolska 22, Wrocław, tel. +48 (0)