Zasoby kadrowe budownictwa

Transkrypt

1 Targi INFRASTRUKTURA 1010 Konferencja Bilans zasobów polskiego budownictwa drogowego Warszawa, Zasoby kadrowe budownictwa Tendencje zmian zatrudnienia w sektorze budownictwa Restrukturyzacja systemowa, okresy koniunktury i kryzysy, konkurencja zagraniczna Emigracja zarobkowa Presja płacowa Prof. dr Zofia Bolkowska Wyższa Szkoła Zarządzania i Prawa

2 Znaczenie budownictwa w gospodarce Funkcje społeczne (mieszkalnictwo, infrastruktura, drogi, ekologia) Niestabilność rynku budowlanego (duże wahania) Elastyczne oddziaływanie na rynek pracy Efekt mnożnikowy 100 osób zatrudnionych w budownictwie tworzy miejsce pracy w innych dziedzinach

3 Budowlany rynek pracy Obecnie w budownictwie pracuje 436 tys. osób w przedsiębiorstwach > 9 osób. Ponadto w sektorze budownictwa są jeszcze firmy mikro, rzemieślnicze, rodzinne i sezonowe. Elastyczność zmian w zatrudnieniu jest w tym obszarze bardzo duża i na ogół trudna do uchwycenia. Szacuje się, że małe firmy zatrudniają ponad100 tys. osób. Małe firmy spełniają bardzo pożyteczne funkcje w sektorze budownictwa, głównie usługowe. Istnieje tez szara strefa, na którą budownictwo jest bardzo podatne.

4 Niestabilność rynku budowlanego Okresy koniunktury i kryzysy Budownictwo co 8-10 lat "w dołku" inwestycje budownictwo Źródło: na podstawie danych GUS *

5 1155 ZATRUDNIENIE W BUDOWNICTWIE w tys. osób GŁĘBOKA RESTRUKTURYZACJA BUDOWLANEGO RYNKU PRACY

6 Ważne etapy w rozwoju budownictwa i restrukturyzacji zatrudnienia Wprowadzenie gospodarki rynkowej Wpływ kapitału zagranicznego Kryzys Po wejściu Polski w struktury UE Kryzys rynków finansowych

7 ZATRUDNIENIE W BUDOWNICTWIE w tys. osób w latach Polskie budownictwo weszło w okres zmian systemowych z zatrudnieniem przekraczającym 1 mln osób. W latach zatrudnienie zmniejszyło się o prawie 600 tys. osób. Nadal utrzymywała się niska wydajność i nieefektywne metody zarządzania

8 ZATRUDNIENIE W BUDOWNICTWIE w tys. osób w latach W latach nastąpił szybki rozwój budownictwa przy stabilnym poziomie zatrudnienia. Koniunktura była dobra, wzrastał popyt na budownictwo usługowe (centra handlowe, hotele, magazyny, biura). Napływ inwestycji i firm zagranicznych na rynek budowlany. Polskie firmy budowlane nie były przygotowane do konkurencji z nowoczesnymi firmami zagranicznymi.

9 ZATRUDNIENIE W BUDOWNICTWIE w tys. osób w latach I nadszedł kryzys który był w budownictwie głębszy niż w innych dziedzinach gospodarki i trwał dłużej W latach produkcja budowlana zmniejszyła się o ¼, a zatrudnienie o około 200 tys. osób

10 Brak popytu w kryzysie firmy wykorzystały na modernizację W latach w budownictwie polskim (nieefektywnym, z nadmiernym zatrudnieniem w owym czasie) została przeprowadzona restrukturyzacja (techniczna, organizacyjna, ekonomiczna). Było to konieczne, ponieważ przedsiębiorstwa budowlane nie były w stanie konkurować z firmami zagranicznymi napływającymi do polskiego budownictwa. Na rynku pozostały firmy efektywniejsze.

11 Wejście Polski w struktury unijne stworzyło szanse dla rozwoju budownictwa Wyznaczono priorytety rozwojowe dla sektora budownictwa, które zostały określone w Programie Infrastruktura i Środowisko na lata współfinansowanym z funduszy UE. Stawiają one przed polskim budownictwem olbrzymie zadania zmniejszenia dystansu miedzy zaniedbaną infrastrukturą a standardami krajów unijnych Zadania te zostały wzmocniony poprzez powierzenie Polsce organizacji mistrzostw w piłce nożnej EURO 2012 (co wymagało podjęcia odpowiednich działań określonych w programach szczegółowych) oraz opracowanie Programu budowy dróg krajowych i autostrad

12 I zaczęły się trudności z realizacją programów Przedsiębiorstwa napotykały na różne bariery, nie były przygotowane do realizacji tak dużych zadań. Problemem nr 1 były trudności z pozyskaniem pracowników o odpowiednich kwalifikacjach. Szacowano brak tys. pracowników. Nie wiadomo, czy te szacunki były dobre, ponieważ nadszedł kolejny kryzys.

13 600 PRODUKCJA BUDOWLANA I ZATRUDNIENIE w przedsiębiorstwach > 9 osób zatrudnienie w tys. osób produkcja w mld zł

14 Przyczyny trudności kadrowych w budownictwie Niskie płace Emigracja zarobkowa po otwarciu rynków unijnych Mała mobilność ludności ( przywiązanie do miejsca pracy m.in. ze względów mieszkaniowych) Brak wykwalifikowanych pracowników - likwidacja szkół zawodowych

15 Emigracja Polaków zagranicę w latach przybrała duże rozmiary W 2007 r. najwięcej 2270 tysięcy. Wlk. Brytania i Irlandia - wybierane najchętniej jako kraje emigracji zarobkowej. Nasilająca się emigracja zarobkowa wywołała w Polsce brak pracowników w wielu dziedzinach gospodarki m.in. w budownictwie. W 2008 niewielki spadek liczby emigrantów z Polski spowodowany rozpoczynającym się światowym kryzysem W 2009 r. liczba wyjeżdżających za granicę uległa dalszemu zmniejszeniu, przy jednoczesnym wzroście re emigracji. W końcu 2009 r. poza granicami Polski przebywało czasowo o 340 tys. mniej niż w 2008 r. - w UE o 290 tys. mniej.

16 Emigracja zarobkowa w latach w tys. osób 2000 UE (27 krajów) Wlk.Brytania Irlandia

17 Presja płacowa Poziom płac w budownictwie tradycyjnie był niższy niż w innych dziedzinach gospodarki. W okresie dekoniunktury ( ), kiedy liczba pracowników zmniejszała się (byli zwalniani, odchodzili do innej pracy lub zasilali rzeszę bezrobotnych), nie tylko nie było presji na wzrost płac, ale płace pracowników budowlanych malały. Po wejściu Polski w struktury unijne koniunktura się poprawiała i coraz silniej odczuwano brak pracowników - niezbędne okazało się tworzenie atrakcyjniejszych warunków dla przyciągania pracowników m.in. poprzez wyższe płace. Dobra kondycja finansowa firm budowlanych stwarzała sprzyjające warunki dla wzrostu płac.

18 Płace w budownictwie wyprzedzały tempo wzrostu i poziom płac w sektorze przedsiębiorstw. Najsilniej płace wzrastały w latach Wzrost płac w sektorze przedsiębiorstw i w budownictwie w % 15 ogółem sektor przedsiębiorstw budownictwo 15, ,9 9,2 10,3 5 4,1 4,3 3,2 5,5 5,1 4,4 3,3 2,8 2, półr.2010

19 Mimo problemów stan zatrudnienia w budownictwie zwiększył się do 442 tys. VIII ZATRUDNIENIE W BUDOWNICTWIE w tys. osób w latach w 2009 o 120 tys. więcej niż w

20 Zatrudnienie w budownictwie w 2009 r. wg rodzajów działalności wg GUS w jednostkach > 9 osób 130 tys. specjalistyczne 200 tys. kubaturowe 68 tys. drogowe 67 tys. lądowe i wodne - bez drogowego

21 Budownictwo znów w dołku Zapowiedź kolejnego kryzysu w budownictwie wystąpiła w drugiej połowie 2008 r. w związku z załamaniem na światowych i europejskich rynkach finansowych. Nastąpiło osłabienie rynku inwestycyjnego i budowlanego. Kryzys na rynkach finansowych i inne trudności organizacyjne przyhamowały wzrost budownictwa, budownictwo broniło się przed kryzysem. Ale w roku 2010 jest więcej zagrożeń niż szans

22 20 WZROST/SPADEK BUDOWNICTWA w % do roku poprzedniego 17,5 15, ,9 10 7,4 5 3, ,9-5 -4,9-6, ,

23 Realizacja niektórych rodzajów produkcji budowlanej w 2009 r. i po 8 miesiącach 2010 (w % do roku poprzedniego) Zaległości są duże, chociaż powoli się zmniejszają I-VIII , ,7 0-4,1-1,1-5 ogółem -3,4 inżynieria lądowo - wodna -4,4 roboty -2,1 specjalistyczne budynki -3,

24 CZY NALEŻY SPODZIEWAĆ SIĘ ZMIAN W TYM ROKU NA BUDOWLANYM RYNKU PRACY? Wg wielu opinii obecne zaawansowanie robót budowlanych nie wymaga znaczniejszego wzrostu zatrudnienia. Źródła informacji; analizy i opinie ekspertów oraz ankietowe badania koniunktury prowadzone co miesiąc w 1500 firm budowlanych. W latach najważniejszym czynnikiem hamującym realizację prac budowlanych był brak pracowników (opinie takie wyrażało 60 70% ankietowanych firm). Obecnie w badaniach ankietowych przedsiębiorcy nie wymieniają braku zatrudnienia.

25 Bariery wzrostu budownictwa wg badań ankietowych w % deklaracji we wrześniu 2010 Konkurencja, koszty zatrudnienia, brak popytu to najważniejsze bariery. 28% ankietowanych wymienia niekorzystny wpływ warunków atmosferycznych na realizację zadań. Chociaż nie ma zimy, ani powodzi, ani upałów Wśród barier wzrostu budownictwa przedsiębiorstwa nie wymieniają długiego okresu przygotowania zadania do realizacji IX war. atmosferyczne konkurencja koszty zatrudnienia brak popytu kredyty

26 CZY NALEŻY SPODZIEWAĆ SIĘ ZMIAN W NAJBLIŻSZYCH LATACH NA BUDOWLANYM RYNKU PRACY? Budownictwo ma do zrealizowania olbrzymie zadania, głównie infrastrukturalne (w tym budowa dróg i autostrad). Wiele projektów jest rozpoczętych (z opóźnionymi terminami zakończenia). Jeżeli zadania te będą (w trybie przyśpieszonym ) realizowanie, to zatrudnienie może (i powinno) wzrastać, szczególnie w grupie przedsiębiorstw wykonujących obiekty inżynierii lądowej i wodnej i w budownictwie drogowym.

27 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ