region.pl marzec 2010 Biuletyn informacyjny Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki egzemplarz bezpłatny Różni, ale równi!

Transkrypt

1 region.pl W W O J E W Ó D Z T W I E Ś L Ą S K I M Biuletyn informacyjny Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki egzemplarz bezpłatny marzec 2010 Różni, ale równi! P u b l i k a c j a w s p ó ł f i n a n s o w a n a z e ś r o d k ó w U n i i E u r o p e j s k i e j w r a m a c h E u r o p e j s k i e g o F u n d u s z u S p o ł e c z n e g o

2 Pogodnych Świąt Wielkanocnych, wypełnionych radością i rodzinnym ciepłem życzą Dyrekcja, Pracownice i Pracownicy Wydziału Europejskiego Funduszu Społecznego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego

3 Szanowni Państwo! Z wielką przyjemnością przekazuję na Państwa ręce pierwszy z tegorocznych numerów biuletynu poświęconego realizacji Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w województwie śląskim. Nasz region bardzo dobrze radzi sobie z wydatkowaniem środków z Europejskiego Funduszu Społecznego, o czym świadczą zestawienia i rankingi publikowane przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i Bank Gospodarstwa Krajowego. Wartość zakontraktowanych środków w naszym regionie przekroczyła 1 miliard złotych, co jest wynikiem wartym odnotowania i mobilizującym do dalszej wspólnej pracy. Za nami już pierwsze tegoroczne nabory wniosków o dofinansowanie, w tym dwa konkursy w obszarze edukacji. Niesłabnącym zainteresowaniem cieszą się zwłaszcza możliwości realizacji projektów skierowanych na upowszechnianie edukacji przedszkolnej oraz programy rozwojowe szkół. Samorząd Województwa oprócz zadań związanych z wdrażaniem PO KL coraz częściej staje się projektodawcą, aby móc bezpośrednio wpływać również na kierunki rozwoju w szczególnie istotnych dla regionu obszarach. Nie mniej istotną kwestią pozostaje Europejska polityka równości szans, w tym równości płci, o której wielokrotnie była już mowa. Obowiązki Wnioskodawców w tym zakresie ograniczone zostały do tzw. standardu minimum, jednakże temat ten o wiele szerszy wymaga nieustannej promocji. Ze względu na świąteczny czas zapraszając do lektury biuletynu jednocześnie życzę wszystkim czytelnikom wielu radosnych chwil, pomyślności w podejmowaniu nowych zadań oraz satysfakcji z osiąganych efektów. Bogusław Piotr Śmigielski Marszałek Województwa Śląskiego W numerze: 4 Jesteśmy w ścisłej czołówce! 6 Różni, ale równi 9 Zmiany w ustawie o finansach publicznych 11 Sprawniej i efektywniej 12 Twórczy przedszkolak 15 Najlepsi dostają stypendia 17 Sukces przychodzi z wiekiem 19 Pięćdziesięciolatkowie na rynku pracy 21 Zrobić pierwszy krok 22 Kilka ścieżek do pomocy 23 Minireportaże Kapitał to TY Grafika na okładce: Joanna Furgalińska Program Operacyjny Kapitał Ludzki w Województwie Śląskim. Biuletyn informacyjny Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego ul. Ligonia 46, Katowice, Wydział Europejskiego Funduszu Społecznego Redakcja: Joanna Lidochowska, Katarzyna Wiśniewska, Łukasz Karkoszka, Katarzyna Majsterek Współpraca z redakcją: Magdalena Błaszczyk, Agnieszka Cieplik, Joanna Feliks Olchowy, Tomasz Kłys, Katarzyna Kosman, Łukasz Tofilski, Agata Woźniak Druk: Mikopol, ul. Nałkowskiej 51, Radzionków, tel.: Publikacja bezpłatna, współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 3

4 PO KL» Rozmowa numeru Rozmowa z Małgorzatą Łącką Matusiewicz, Dyrektorką Wydziału Europejskiego Funduszu Społecznego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego Jesteśmy w ścisłej czołówce! Od stycznia br. instytucje realizujące projekty ze środków unijnych otrzymują płatności z innego źródła czy w istotny sposób zmieniło to proces ich wydatkowania w naszym kraju i regionie? I tak, i nie. Nowelizacja ustawy o finansach publicznych, która weszła w życie z początkiem tego roku, wprowadziła szereg zmian, w tym zasadę, iż płatności ze środków europejskich będą dokonywane na rzecz beneficjentów przez Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK), przy jednoczesnym zachowaniu dawnej ścieżki przepływu środków pochodzących z budżetu krajowego. Zmiany te mogły niepokoić, jak każde, jednakże mają one raczej charakter bardziej techniczny niż strategiczny. Chociaż konieczne stało się dopasowanie procedur i narzędzi, a dla nas jako instytucji pojawiły się nowe zadania, to z całą pewnością nie ma to większego wpływu na proces wdrażania funduszy unijnych w naszym kraju, w tym na wdrażanie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Województwo śląskie regularnie mieści się w ścisłej czołówce pod względem ilości i wartości podpisanych umów o dofinansowanie projektów. Informacje płynące z BGK sytuują również Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego w roli lidera wśród instytucji zlecających płatności wszystko to świadczy o dobrym funkcjonowaniu Pani Zespołu? Trzeba pamiętać, że wszelkie tego typu rankingi i zestawienia nie oddają w pełni złożoności procedur związanych z realizacją programów operacyjnych. Oczywiście cieszy nas wysoka pozycja w tak kluczowych wskaźnikach, warto podkreślić próg 1 miliarda złotych zakontraktowanych środków, ale też nie popadamy w samozadowolenie. Przed nami stale bardzo wiele pracy: kolejne nabory wniosków, Komisje Oceny Projektów, podpisywanie umów, wnioski o płatność itd. Co do Zespołu staram się doceniać pracę każdego z pracowników mojego Wydziału, a równocześnie tak organizować pracę, by było to najbardziej efektywne. Z dostępnych danych wynika jednak, że są różnice w wydatkowaniu pomiędzy poszczególnymi obszarami wsparcia. Które z nich wymagają obecnie szczególnej uwagi? To prawda. O ile poziom zakontraktowanych środków w Priorytecie VI i VII stawia nasz region na wysokiej pozycji, o tyle Priorytet IX w zupełnie przeciwnym miejscu. Jest to z pewnością sytuacja wymuszająca na nas intensyfikację działań w obszarze edukacji, do których już się przygotowujemy. Pomysłem na pobudzenie tego obszaru ma być projekt własny realizowany przez Urząd Marszałkowski w ramach Działania 9.2 czy możemy usłyszeć coś więcej na ten temat? Aktualnie jeszcze jest to etap przygotowawczy, ale potwierdzam, że projekt własny w ramach Działania 9.2. Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego to jeden z naszych najbliższych planów. Jesteśmy w trakcie cyklu roboczych spotkań z Kuratorem Oświaty w Katowicach, Wydziałem Edukacji i Nauki Urzędu Marszałkowskiego, a także z przedstawicielami powiatów i miast na prawach powiatu (którym podlega szkolnictwo zawodowe) i myślę, że wszystko idzie w dobrym kierunku. To jednak nie są jedyne plany związane z realizacją projektów własnych w najbliższym czasie? Owszem, zresztą w tym celu utworzony został z początkiem bieżącego roku Referat projektów własnych IP. Trzeba wykorzystać potencjał naszego regionu i partnerów, którzy chcą z nami współpracować. Razem z Akademią Sztuk Pięknych w Katowicach i Śląskim Zamkiem Sztuki i Przedsiębiorczości w Cieszynie planujemy wkrótce realizację przedsięwzięcia pod nazwą Design Silesia. Projekt ten ma promować wykorzystanie designu w rozwoju mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw, zwłaszcza w zakresie podnoszenia ich konkurencyjności. Pokaże również, jak efektywnym narzędziem potrafi być design w procesie kształtowania przestrzeni publicznej. Być może dzisiaj brzmi to jeszcze nieco zagadkowo, ale już wkrótce będzie można powiedzieć więcej. W roku ubiegłym dużym problemem dla Wnioskodawców okazał się standard minimum. Czy mo- 4

5 żemy liczyć na to, że bieżący rok przyniesie poprawę jakości wniosków w tym obszarze? Jesteśmy przekonani, że tak będzie, a poprawie tej sytuacji służy m.in. nasza aktywność informacyjna związana z kwestią równych szans kobiet i mężczyzn w projektach. Organizowane są spotkania jak niedawna konferencja w katowickim kinoteatrze Rialto, publikujemy artykuły i materiały pomocnicze dla Wnioskodawców, aby równolegle rosła świadomość tematu oraz praktyczna umiejętność przygotowywania projektów uwzględniających te ważne społecznie treści. Chcę wyraźnie podkreślić, iż celem tej aktywności nie jest nauczyć, jak pisać wnioski spełniające standard minimum, ale uwrażliwić i uświadomić konieczność dostrzegania wszelkich aspektów sytuacji w danym obszarze i zmotywować do bardziej kompleksowego działania. Przez cały czas dostrzegalna jest aktywność IP w prowadzeniu działań promocyjnych w jaki sposób dziś promować PO KL, gdy zainteresowani znają już odpowiedzi na podstawowe pytania? Promocja PO KL w regionie jest jednym z naszych obowiązków jako Instytucji Pośredniczącej, a w związku z tym i stałym elementem naszej codziennej pracy. Dostrzegalna jest zmiana oczekiwań zarówno opinii publicznej, jak i pojedynczych osób czy instytucji, z którymi mamy kontakt np. podczas rozmaitych spotkań czy poprzez Punkt Informacyjny. Dziś już większość tych, którzy są zainteresowani pozyskaniem środków z Unii Europejskiej posiada wystarczającą wiedzę, jak i gdzie szukać informacji, do kogo się zwrócić i jak o te środki się starać. Oczywiście w dalszym ciągu są i tacy, dla których jest to nowość, ale główny nurt naszych działań idzie w kierunku wskazywania przykładowych rozwiązań, promowania tych najlepszych. W skrócie można powiedzieć, że już nie musimy troszczyć się o ilość składanych wniosków, stąd całą naszą uwagę skupiamy na tym, by podnosić ich jakość. FOT. ARTUR TOMCZYK Promocja tzw. dobrych praktyk staje się dziś nieodzownym elementem promocji Programu? Jest to niezwykle wartościowy element działań promujących Europejski Fundusz Społeczny, zresztą sprawdzony i stosowany nie tylko przez nas. Pokazując tych, którzy osiągnęli sukces dzięki środkom unijnym, nagradzamy ich pracę, a innym pokazujemy, że warto, że jest to możliwe, jednocześnie promując jakość realizowanych projektów. Dodatkowym celem takich działań jest ponadto promocja Unii Europejskiej i jej instrumentów wśród ogółu społeczeństwa mieszkańców krajów członkowskich. Pokazując światu projekt realizowany w gminie x, czy miasteczku y, pokazujemy, że Wspólnota to nie tylko Bruksela i jej instytucje, ale że to konkretne działania służące lokalnym społecznościom. Na półmetku realizacji Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki coraz częściej wybiegamy już myślą do kolejnego okresu programowania czy to już ten moment, gdy padają pierwsze pomysły, plany, a może decyzje? Pierwsze pomysły jak najbardziej, gdyż rok 2010 to już ten moment, gdy trzeba zacząć dyskusję nad tym, jak powinna wyglądać dalsza praca z funduszami europejskimi w regionach. Musimy jednak przede wszystkim mieć na uwadze, że to nie w regionach będą zapadały kluczowe decyzje dotyczące kształtu polityki spójności po roku Czekamy więc na decyzje Wspólnoty Europejskiej i jednocześnie przygotowujemy grunt pod nowe, które jeszcze dziś jest niewiadomą. Rozmawiał: Łukasz Tofilski 5

6 PO KL» Równość szans kobiet i mężczyzn FOT. TOMASZ ŻAK Obecnie kobiety częściej niż mężczyźni korzystają z różnych form aktywizacji zawodowej Różni, ale równi Równy status kobiet i mężczyzn jest jednym z najważniejszych priorytetów polityki Unii Europejskiej. Dlatego też we wszystkich obszarach unijnej polityki stosuje się tzw. gender mainstreaming, czyli zasadę równych szans kobiet i mężczyzn. Oparta jest ona na założeniu, że kobiety i mężczyźni mają różne, ale równie ważne potrzeby, które należy jednakowo respektować. Nie inaczej jest i w przypadku Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, gdzie każdy projektodawca zobowiązany jest do uwzględniania zasady równości szans. 9 marca w Katowicach odbyła się konferencja Równość szans kobiet i mężczyzn w Europejskim Funduszu Społecznym. Zasada równości szans kobiet i mężczyzn nadal wywołuje u niektórych pobłażliwy uśmiech, jednak jest to jeden z najważniejszych priorytetów Unii Europejskiej. Dzisiejsza konferencja ma pogłębić naszą wiedzę na ten temat. Musimy zdać sobie sprawę, że uwzględnienie zasady równości szans przy przygotowywaniu wniosków jest wartością samą w sobie mówiła otwierając konferencję Małgorzata Łącka Matusiewicz, Dyrektorka Wydziału Europejskiego Funduszu Społecznego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. Eksperci przyznają, że chociaż świadomość społeczna w sprawie stosowania zasady równych szans kobiet i mężczyzn wzrasta z każdym rokiem, nadal są obszary, które wymagają wiele uwagi i pracy. Z corocznych raportów obrazujących sytuację kobiet i mężczyzn w Unii Europejskiej wynika, że pomimo, iż wskaźnik zatrudnienia kobiet rośnie, to nadal jest on niższy od wskaźnika zatrudnienia mężczyzn. W sprawoz- 6

7 Małgorzata Łącka Matusiewicz FOT. TOMASZ ŻAK Tomasz Górski FOT. TOMASZ ŻAK daniu Komisji Europejskiej dla Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno Społecznego i Komitetu Regionów dotyczącego równości kobiet i mężczyzn za rok 2009 czytamy: w ciągu ostatniej dekady stopa zatrudnienia kobiet wzrosła o 7,1 punktów procentowych, osiągając w 2008 roku poziom 59,1%, który jest bliski docelowemu poziomowi określonemu w strategii lizbońskiej (60% w 2010 r.). Poziom ten różni się jednak w poszczególnych państwach członkowskich i wynosi od poniżej 40% do powyżej 70%. Średnia różnica między stopą zatrudnienia kobiet i mężczyzn zmniejszyła się z 18,2 punktów w 1998 roku do 13,7 punktów procentowych w 2008 roku. Wciąż tradycyjny podział ról Wśród przyczyn mniejszego udziału kobiet na rynku pracy, wymienia się m.in. tradycyjny podział ról ze względu na płeć, brak elastycznych form zatrudnienia dla obojga rodziców i zbyt małą ilość placówek opieki nad dziećmi w wielu państwach członkowskich. W dalszym ciągu też kobiety zarabiają średnio o 17.4% mniej niż mężczyźni i rzadziej zajmują stanowiska kierownicze. Także w sferze domowej wciąż istnieją różnice w podziale obowiązków między kobietą a mężczyzną. W przypadku naszego kraju, z każdym rokiem zwiększa się udział kobiet w rynku pracy. Jak wynika z danych zebranych w raporcie przygotowanym na Kongres Kobiet Polskich, pod koniec 2008 roku pracowało 16 milionów Polaków, w tym 8,8 mln mężczyzn i 7,2 mln kobiet. Kobiety stanowiły zatem 45% ogółu pracujących. Osób bezrobotnych było 1,2 mln, w tym 559 tys. mężczyzn i 594 tys. kobiet. Problem równych szans na rynku pracy został też podjęty podczas marcowej konferencji. Tomasz Górski, Wicedyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Katowicach, omówił w kilku słowach, jak ta kwestia kształtuje się w naszym regionie. Pod koniec lutego w śląskich W Polsce z każdym rokiem zwiększa się udział kobiet w rynku pracy. Nadal jednak wskaźnik zatrudnienia mężczyzn jest wyższy. FOT. ARTUR TOMCZYK 7

8 PO KL» Równość szans kobiet i mężczyzn Podczas konferencji uruchomiono punkty konsultacyjne dla beneficjentów powiatowych urzędach pracy zarejestrowanych było 189 tysięcy bezrobotnych, z czego 51% stanowiły kobiety. W ubiegłym roku aż 53 tysiące kobiet podjęło pracę i zostało wyrejestrowanych z urzędów pracy. Gdy porównamy to z danymi sprzed kilku lat, to obserwujemy zwiększającą się liczbę pracujących kobiet. Obecnie to właśnie kobiety częściej korzystają z różnych form aktywizacji zawodowej i chętniej niż mężczyźni biorą udział w stażach zawodowych. Niewątpliwie ich sytuacja na śląskim rynku pracy bardzo się zmieniła na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat. Wiąże się to z odchodzeniem od tradycyjnego postrzegania naszego regionu, jako obszaru górniczego, 8 gdzie mężczyzna pracuje, a kobieta realizuje się w przestrzeni domowej mówił Tomasz Górski, Wicedyrektor WUP. Konferencja miała również zwrócić uwagę uczestników, jak ważne jest stosowanie zasady równości szans w praktyce przygotowywania wniosku o dofinansowanie w ramach konkursów PO KL. Bez równości nie ma wsparcia Projektodawcy muszą mieć świadomość, że spełnienie zasady równości jest konieczne, by dany projekt mógł uzyskać wsparcie, dlatego też w trakcie spotkania odbyło się specjalne szkolenie, pokazujące jak Aplikujący o środki europejskie powinni pamiętać, że muszą wykazać we wniosku spełnienie kryterium równości szans. FOT. ARTUR TOMCZYK zasadę równości szans kobiet i mężczyzn należy stosować w trakcie przygotowania wniosku. Mariola Rokita Surówka, trener kluczowy Regionalnego Ośrodka EFS w Rybniku, przedstawiła charakterystykę projektów pod kątem ujęcia zasady równości, omówiła najczęstsze bariery równości szans i zaprezentowała cztery kroki analizy pod kątem płci, które należy wykonać przy konstruowaniu wniosku. Warto wiedzieć, że zasadę równości szans w pełni realizują dwa typy projektów, tzw. projekty równościowe (na etapie planowania i realizacji przyczyniają się do osłabienia istniejących nierówności i stosują zasadę równych szans, pomimo że ich podstawowym celem nie jest równość płci) i projekty gender mainstreaming (ich celem jest wprowadzenie konkretnych zmian o charakterze systemowym na poziomie państwa czy samorządu). Drugą część spotkania w katowickim kinoteatrze Rialto wypełniła prezentacja projektów, które uzyskały wysoką liczbę punktów przy ocenie spełniania przez nie zasady równości szans. Przedstawiono też dobre praktyki z już zrealizowanych projektów w województwie śląskim, które w szczególny sposób promowały aktywność zawodową wśród kobiet. Przez cały dzień przedstawiciele czterech Regionalnych Ośrodków EFS służyli informacją oraz udzielali indywidualnych konsultacji zainteresowanym. Katowicką konferencję zorganizował Wydział Europejskiego Funduszu Społecznego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. tekst: Łukasz Karkoszka FOT. ARTUR TOMCZYK

9 PO KL» Finanse publiczne Zmiany w ustawie o finansach publicznych Nowa Ustawa o finansach publicznych z dnia 27 września 2009 roku, wprowadziła znaczące zmiany w systemie przepływu środków w programach finansowanych w ramach funduszy Unii Europejskiej. W tym celu powołano nową instytucję Płatnika, którego funkcję pełni Bank Gospodarstwa Krajowego. FOT. JOANNA LIDOCHOWSKA Od stycznia br. płatności dla Beneficjentów przekazywane są dwoma strumieniami. W pierwszym Minister Finansów przekazuje na rachunek w BGK środki na płatności ze środków europejskich w części odpowiadającej finansowaniu EFS (85% wartości umowy), które są wypłacane na podstawie zleceń przesyłanych do Banku w formie elektronicznej przez instytucję, która zawarła z Beneficjentem umowę o dofinansowanie projektu. W drugim natomiast, na podstawie umowy podpisanej z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego, Instytucja zawierająca umowę z Beneficjentem otrzymuje środki na wypłatę współfinansowania krajowego (do 15% wartości umowy o dofinansowanie projektu), które następnie przekazuje bezpośrednio Beneficjentowi. Drogę przekazywania środków w obu strumieniach przedstawiono na rysunku nr 1. Środki otrzymane przez Beneficjenta w formie płatności z BGK nie podlegają zwrotowi z końcem roku budżetowego i są rozliczane zgod- nie z terminami wynikającymi z zawartej umowy o dofinansowanie projektu. W celu zachowania płynności w przekazywaniu środków europejskich z umów/wniosków o płatność, BGK przewiduje dokonywanie średnio pięciu wypłat miesięcznie. Na stronach oraz zamieszczony jest terminarz płatności środków europejskich na 2010 rok, realizowanych przez BGK. Rys. Strumienie płatności 1. EFS Środki finansowe pochodzące z Europejskiego Funduszu Społecznego. 2. BP Środki finansowe stanowiące współfinansowanie krajowe (Budżet Państwa). 9

10 PO KL» Finanse publiczne Ustawa wprowadza także istotne zmiany mające wpływ na realizację projektów, które są zawarte w art. 189 i 190 UFP. W art. 189 ustawodawca określa, iż w przypadku niezłożenia wniosku o płatność na kwotę lub w terminie określonym przez Beneficjenta w zaakceptowanym harmonogramie płatności, od środków pozostałych do rozliczenia naliczane będą odsetki jak dla zaległości podatkowych, liczone od dnia przekazania środków do dnia złożenia wniosku o płatność rozliczającego dany wydatek. Jednocześnie jednostki sektora finansów publicznych powinny mieć na uwadze, że zgodnie z art. 190 UFP każdy wydatek kwalifikowalny powinien zostać ujęty we wniosku o płatność w terminie do 3 miesięcy od dnia jego poniesienia. tekst: Joanna Feliks Olchowy Katarzyna Kosman Ewa Balicka Sawiak, Biuro Prasowe, Departament Komunikacji Banku Gospodarstwa Krajowego FOT. MATEUSZ WIERZBICKI Na mocy nowej ustawy o finansach publicznych Bank Gospodarstwa Krajowego jest od 2010 roku kluczową instytucją obsługującą przepływ środków unijnych do beneficjentów większości programów europejskich. BGK realizuje płatności ze środków europejskich przyznanych Polsce na lata (poza m.in. pomocą techniczną), w tym tych adresowanych do samorządów, przedsiębiorców i organizacji pozarządowych. Jednocześnie w tych samych terminach BGK dokonuje wypłat na rzecz Beneficjentów w ramach krajowego współfinansowania z rachunków bankowych ministerstw, które powierzyły BGK jego obsługę. Płatności te są dokonywane na podstawie zleceń płatności przesyłanych do BGK przez wskazane przez Ministerstwo Finansów lub właściwego ministra instytucje w tym m.in. instytucje zarządzające, pośredniczące i wdrażające, które zawarły umowę z beneficjentami (ministerstwa, urzędy marszałkowskie, wojewódzkie urzędy pracy, agencje publiczne m.in. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości). Dla obsługi nowego systemu BGK stworzył nowoczesny portal komunikacyjny BGK ZLECENIA, przeznaczony dla instytucji upoważnionych przez Ministerstwo Finansów i właściwych ministrów do składania zleceń płatności ze środków europejskich oraz krajowego współfinansowania. Portal umożliwia wprowadzanie zleceń płatności w formie elektronicznej, a także bieżące informowanie instytucji o statusie zlecenia. System zapewnia odpowiednie parametry techniczne potrzebne do obsługi wszystkich wskazanych przez MF i właściwych ministrów podmiotów uprawnionych do składania zleceń. Elektroniczna forma składania zleceń płatności przyspiesza otrzymywanie środków przez beneficjentów. Wypłacanie środków następuje zgodnie z opracowanym przez Ministerstwo Finansów terminarzem. System nie wymaga od beneficjentów otwierania w BGK rachunku bankowego, ani dostarczania żadnych dokumentów. Bank kontaktuje się wyłącznie z instytucją wskazaną przez Ministerstwo Finansów lub właściwych ministrów. 10

11 PO KL» Finanse publiczne Zmiany ustawy Prawo zamówień publicznych w kontekście projektodawców Europejskiego Funduszu Społecznego Sprawniej i efektywniej Nowelizacja ustawy Prawo zamówień publicznych dokonana ustawą z dnia 2 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 223, poz. 1778) ma przede wszystkim na celu wdrożenie do krajowego porządku prawnego przepisów dyrektywy 2007/66/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 11 grudnia 2007 r. zmieniającej dyrektywy Rady Unii Europejskiej 89/665/EWG i 92/13/EWG w zakresie poprawy skuteczności procedur odwoławczych w dziedzinie zamówień publicznych (Dz. Urz. UE L 335 z , str. 31). Znowelizowana ustawa wprowadza rozwiązania mające zapewnić bardziej efektywny system środków odwoławczych zgodnie z wymaganiami dyrektywy przy jednoczesnym jak najszerszym wykorzystaniu rozwiązań zapewniających sprawniejsze i bardziej efektywne prowadzenie postępowań o zamówienie publiczne, m.in. 1) jednoznaczne określenie okresu zawieszenia możliwości zawarcia umowy po wyborze oferty najkorzystniejszej z jednoczesnym wprowadzeniem szerszych niż dotychczas wyjątków umożliwiających szybsze zawieranie umów, tj. bezpośrednio po wyborze oferty najkorzystniejszej, 2) ograniczenia możliwości unieważnienia umowy o zamówienie publiczne do przypadków rażącego naruszenia prawa, w szczególności naruszeń godzących w podstawowe prawo wykonawców do ubiegania się o zamówienie publiczne; 3) możliwości zastąpienia unieważnienia umowy nałożeniem na zamawiających kar alternatywnych tj. kary finansowej lub kary skrócenia okresu obowiązywania umowy, jeżeli utrzymanie w mocy umowy leży w interesie publicznym; 4) wprowadzenie mechanizmów zapewniających większą przejrzystość przy podejmowaniu decyzji o zastosowaniu trybów niekonkurencyjnych, tj. trybów negocjacji bez ogłoszenia oraz wolnej ręki poprzez publikację ogłoszenia o zamiarze zawarcia umowy w ww. trybach. W związku z wprowadzaniem zmian w procedurze odwoławczej, znowelizowana ustawa zawiera również nowe rozwiązania zmierzające do skrócenia czasu trwania procedury odwoławczej. W ramach tych rozwiązań rezygnując z protestu wnoszonego do Zamawiającego, który przed nowelizacją poprzedzał wniesienie odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej (KIO), Wykonawca będzie miał obowiązek wnoszenia odwołania bezpośrednio do KIO. Ponadto zniesiono zasadę, zgodnie z którą złożenie odwołania w placówce operatora publicznego uznaje się za wniesione do KIO. Wykonawca będzie zobowiązany do złożenia odwołania bezpośrednio w KIO w terminie określonym ustawą, przy czym będzie mógł to zrobić pisemnie lub w formie elektronicznej. Powyższe rozwiązania pozwolą skrócić czas trwania procedury odwoławczej do 25 dni dla zamówień o wyższych wartościach (10 dni na wniesienie odwołania oraz 15 dni na jego rozpatrzenie przez KIO). Znowelizowana ustawa przewiduje również rozwiązania skracające czas na złożenie oferty. Dla postępowań o większych wartościach termin na złożenie oferty zostaje skrócony z 29 dni do 22, natomiast dla mniejszych wartości na roboty budowlane z 20 dni do 14. Dla beneficjentów funduszy strukturalnych największe znaczenie wydają się mieć zmiany zapisów artykułów 3 oraz 5 ustawy. Mając na względzie konieczność przyspieszenia wydatkowania środków unijnych, rezygnuje się z możliwości zobowiązywania podmiotów prywatnych do stosowania procedur ustawy Prawo zamówień publicznych przy ich Nowe przepisy mają na celu wdrożenie do krajowego porządku prawnego przepisów dyrektywy europejskiej. wydatkowaniu. Dotychczasowy mechanizm zostaje zastąpiony bardziej elastycznym mechanizmem wydatkowania przekazywanych środków, a mianowicie Beneficjenci będą mogli być zobowiązywani do postępowania przy wydatkowaniu przekazanych środków zgodnie z zasadami równego traktowania, uczciwej konkurencji oraz przejrzystości. Jednocześnie nowelizacja ogranicza możliwość zastosowania trybów negocjacji bez ogłoszenia oraz zamówienia z wolnej ręki w odniesieniu do usług niepriorytetowych. Dopuszcza ich stosowanie w ściśle określonych sytuacjach, jeżeli zastosowanie innego trybu mogłoby skutkować co najmniej jedną z następujących okoliczności: naruszeniem zasad celowego, oszczędnego i efektywnego dokonywania wydatków; naruszeniem zasad dokonywania wydatków w wysokości i w terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań; poniesieniem straty w mieniu publicznym; uniemożliwieniem terminowej realizacji zadań. W praktyce oznacza to możliwość stosowania trybów niekonkurencyjnych jedynie w bardzo ograniczonym zakresie. Istotną zmianą dla projektodawców jest wprowadzenie możliwości unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), które zamawiający zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie całości lub części zamówienia, nie zostały mu przyznane, pod warunkiem, iż Zamawiający przewidział możliwość unieważnienia postępowania we wstępnym ogłoszeniu o zamówieniu lub zaproszeniu przesłanym Wykonawcom. W praktyce oznacza to możliwość rozpoczynania postępowania o zamówienie publiczne bez gwarancji finansowania zamówienia, co dotychczas nie było możliwe bez narażenia się na zarzut naruszenia dyscypliny finansów publicznych. tekst: Tomasz Kłys akredytowany trener ROEFS Źródło: materiały informacyjne UZP, opracowanie własne. 11

12 PO KL» Zmniejszanie nierówności w stopniu upowszechnienia edukacji przedszkolnej Twórczy przedszkolak Województwo śląskie znajduje się na drugim miejscu w kraju pod względem upowszechnienia edukacji przedszkolnej. Z tego rodzaju opieki korzysta u nas 68,4% dzieci. Zwiększenie liczby miejsc w przedszkolach wiąże się między innymi ze wzrostem zainteresowania pomocą unijną w tym zakresie. Wtym roku, w ramach Poddziałania Zmniejszanie nierówności w stopniu upowszechnienia edukacji przedszkolnej Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, na tworzenie nowych przedszkoli, wsparcie już istniejących placówek oraz promocję edukacji przedszkolnej przeznaczono 30 milionów złotych. W województwie śląskim ogłoszone zostały dotychczas 3 konkursy o dofinansowanie, w odpowiedzi na które wpłynęło łącznie 355 wniosków (w tym 133 to odpowiedzi na tegoroczny konkurs, którego ocena formalna trwa). Do tej pory zarekomendowano do dofinansowania 47 wniosków, podpisano 39 umów. Wśród projektów wyłonionych do dofinansowania przeważający jest udział tych realizowanych przez lokalne samorządy miasta i gminy. Z zapisów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki wynika, iż projekty powinny przyczyniać się do zwiększonego uczestnictwa dzieci w wychowaniu przedszkolnym a po ich zakończeniu utrzymania nowopowstałych miejsc w przedszkolach. Edukacja przedszkolna leży w gestii samorządu, stąd konieczne jest zabezpieczenie w budżetach JST wkładu własnego, zgodnie z dokumentami programowymi PO KL wyjaśnia Hubert Niedziocha z Wydziału EFS w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Śląskiego. W ramach Działania o środki chętnie aplikują gminy, bo te odpowiedzialne są za edukację przedszkolną. Komplementarność i równość szans Dodatkowymi punktami premiowane są projekty spełniające kryteria strategiczne takie jak: komplementarność z inwestycjami zrealizowanymi bądź realizowanymi ze źródeł wspólnotowych innych niż EFS; aktywny udział rodziców w tworzeniu i organizacji przedszkola, w szczególności poprzez planowanie procesu edukacji, uczestnictwo i współorganizowanie zajęć oraz świadczenie pracy i usług; zapewnienie w ramach wydatków na cross-financing dostosowania budynków i pomieszczeń do potrzeb osób niepełnosprawnych. Zainteresowanie projektodawców jest bardzo duże. O środki aplikują przede wszystkim podmioty publiczne, w szczególności gminy, które odpowiadają za edukację przedszkolną. Podmioty niepubliczne starające się o dofinansowanie są w mniejszości, jednak mają zwykle bardzo interesujące pomysły zauważa Hubert Niedziocha. Szczególne znaczenie przy aplikowaniu o środki ma obecnie uwzględnienie zasady równych szans, co błędnie bywa interpretowane jako kontrolowanie liczby chłopców i dziewczynek uczestniczących w opiece przedszkolnej. Chodzi tu o organizację szkoleń dla opiekunów na temat stereotypów płci, zajęć przedszkolnych wspierających szacunek i otwartość na inność wśród dzieci, działania promujące zaangażowanie mężczyzn ojców w działalność przedszkoli i rad rodziców, wydłużony czas otwarcia przedszkoli dostosowany do potrzeb rodziców pracujących oraz ogólne uwrażliwienie w tematyce tolerancji i walki z uprzedzeniami. Europejskie przedszkola na Śląsku Jednym z najciekawszych projektów realizowanych przez przedszkola w naszym regionie jest z pewnością Akademia Przedszkolaka prowadzona przez Przedszkole Publiczne w Strzyżowicach w gminie Psary. Całkowity budżet projektu wynosi zł. Od listopada 2008 roku do czerwca 2010 roku przewidziano tu aż 1749 godzin zajęć dodatkowych rozwijających zainteresowania, integrujących dzieci niepełnosprawne z rówieśnikami, zwiększających poczucie samodzielności, uczących lepszej pracy w grupie, podnoszących zdolności komunikacyjne, pomagających w odkryciu talentów i rozwijających zdolności poznawcze. Łącznie wsparciem objęto 289 dzieci oraz 16 nauczycieli. Organ prowadzący od lat stosuje utarte schematy, jeśli chodzi o ilość godzin, w jakich otwarte jest przedszkole. Realizacja projektu pozwoliła nam na wydłużenie czasu funkcjonowania trzech z pięciu oddziałów przedszkola do godziny Rodzice są niezwykle zadowoleni z tego 12

13 FOT. KATARZYNA MAJSTEREK Dzięki funduszom europejskim w bytomskim Przedszkolu Publicznym Nr 52 zorganizowano dodatkowe zajęcia dla dzieci rozwiązania, gdyż większość z nich pracuje i może już bez pośpiechu odebrać dziecko z przedszkola podkreśla Krystyna Kluczyk, dyrektorka Przedszkola Publicznego w Strzyżowicach. Dzięki projektowi udało się skorygować wady postawy i wymowy u dzieci. Nasze przedszkolaki nauczyły się pływać, grać na instrumentach melodycznych, tańczyć. Rozwinęły umiejętności plastyczne, były w teatrze i na koncertach wylicza pani dyrektor. Niezwykle istotne było także doposażenie placówki w nowoczesne materiały dydaktyczne oraz rozwój warsztatu metodycznego naszych nauczycieli. Dzięki szkoleniom zdobyli oni kolejne kwalifikacje do prowadzenia zajęć nowymi metodami. Te innowacje pedagogiczne zostały zatwierdzone przez Śląskie Kuratorium Oświaty. Dzięki dofinansowaniu ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego powstały także Europejskie przedszkola w gminie Pilchowice. Projekt realizowany był od listopada 2008 roku do czerwca 2009 roku w pięciu przedszkolach gminy Pilchowice i obejmował 300 dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Prowadzone były zajęcia dodatkowe dla dzieci, warsztaty dla rodziców oraz wycieczki dla przedszkolaków. Dzieci brały udział w lekcjach języka obcego, terapii logopedycznej, zajęciach umuzykalniających, plastycznych, z edukacji europejskiej, gimnastyki korekcyjnej, zajęciach adaptacyjnych. Zorganizowano także warsztaty dla rodziców: Jak pracować z dzieckiem?, Zabawy rozwojowe z dzieckiem oraz wykład Dojrzałość szkolna dziecka. Wyrównanie szans Środki Europejskie na edukację przedszkolną pozyskało także miasto Bytom. Projekt pod nazwą Twórczy przedszkolak w Europie służy upowszechnianiu edukacji przedszkolnej dla dzieci 4 5-letnich, które nie zostały zapisane do przedszkoli. To właśnie dla tych dzieci organizowane są zajęcia popołudniowe w przedszkolach. Projekt obejmuje organizację zajęć popołudniowych w 18 przedszkolach w mieście, dla dzieci 5-letnich (w pierwszym roku trwania projektu) i 4-letnich (w drugim roku trwania projektu). Celem Twórczego przedszkolaka w Europie jest przede wszystkim wyrównanie szans edukacyjnych dzieci na początkowym etapie edukacji. Mocnym punktem projektu jest pomoc osobom, które z różnych względów nie mają dostępu do usług edukacyjnych oraz objęcie opieką dzieci, które nie zostały zapisane do przedszkoli miejskich w roku szkolnym 2008/2009 i 2009/2010. Kwota dofinansowania to ,61 zł. W zajęciach w naszym przedszkolu uczestniczy 14 dzieci. Odbywają się one 4 razy w tygodniu po 3 godziny. Mamy dni ze sztuką, dni doświadczeń poszukujących, aktywności umysłowej oraz sprawności fizycznej. Dzieci biorące udział 13

14 PO KL» Zmniejszanie nierówności w stopniu upowszechnienia edukacji przedszkolnej w projekcie mają również możliwość integracji z przedszkolakami w ramach wspólnych imprez takich jak bal przedszkolaka, festyny i wycieczki. Zajęcia mają na celu wyzwalanie aktywności dzieci we wszystkich sferach rozwoju wyjaśnia Danuta Osadnik, dyrektorka Przedszkola Publicznego nr 52 w Bytomiu. Projekt umożliwił też placówce zakup pomocy dydaktycznych oraz organizację szkoleń dla rodziców. Trochę statystyki Według polskiego prawa za prowadzenie edukacji przedszkolnej odpowiadają gminy. Jest to ich zadanie własne, co oznacza, że mają obowiązek dostosować i utrzymać odpowiednią dla swoich mieszkańców sieć placówek. W ostatnich 2 latach o ponad 15% wzrosło upowszechnienie edukacji przedszkolnej w grupie dzieci 3 5 lat. Obecnie już około 60% dzieci w tej grupie wiekowej jest objętych tą formą edukacji. Na wsi odsetek ten wynosi 31,6%. W 2006 roku wskaźnik ten wynosił 44,6%, a na wsi 23,1%. Spodziewamy się, że w 2012 roku, gdy wychowaniem przedszkolnym objęte będą wyłącznie dzieci w wieku 3 5 lat, wskaźnik upowszechnienia wychowania przedszkolnego wyniesie około 80% poinformował nas Zespół Obsługi Mediów Departamentu Komunikacji Społecznej Ministerstwa Edukacji Narodowej. Jak donosi MEN, liczba przygotowanych miejsc w różnych formach wychowania przedszkolnego w naszym kraju wzrosła dynamicznie w ostatnich 2 latach. Stworzono aż 125 tysięcy nowych miejsc. Dla porównania w latach liczba miejsc w przedszkolach wzrosła o niecałe 30 tysięcy. Osiągnięcie wzrostu wskaźników możliwe było dzięki zmianom w prawie oświatowym (między innymi wprowadzeniu prawa pięciolatków do wychowania przedszkolnego oraz o możliwości zakładania innych form wychowania przedszkolnego) oraz wykorzystaniu środków Unii Europejskiej na wsparcie organizacji edukacji przedszkolnej. W ostatnich 2 latach o ponad 15% wzrosło upowszechnienie edukacji przedszkolnej Województwo śląskie zajmuje drugie miejsce pod względem upowszechnienia edukacji przedszkolnej w Polsce. Opieką przedszkolną objętych jest 68,4% dzieci, z czego w miastach 70,3%, a na wsiach 62,1%. Pierwsze miejsce zajmuje województwo opolskie 76,7%, natomiast w całym kraju do przedszkoli chodzi 59,7% dzieci w wieku 3 5 lat (dane: Wychowanie przedszkolne wg województw w roku szkolnym 2009/2010 wg Systemu Informacji Oświatowej r.). W Europie wczesną edukacją objętych jest średnio 80% małych dzieci. W Belgii, Irlandii czy na Węgrzech do przedszkola chodzą wszystkie maluchy, we Francji i Włoszech 98%. Strategia lizbońska (dziesięcioletni plan rozwoju dla Unii Europejskiej) zawiera wyzwanie dla wszystkich krajów członkowskich, aby do końca 2013 r. z przedszkoli korzystało 90% dzieci. Według danych Kuratorium Oświaty w Katowicach, w województwie śląskim mamy 1232 przedszkola (przy doliczeniu oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych liczba ta wzrasta do 1621). Wśród przedszkoli 1124 to podmioty publiczne (z czego dla 1116 organem prowadzącym jest gmina), a 108 to podmioty niepubliczne. tekst: Katarzyna Majsterek Według trwających ponad 30 lat badań prowadzonych w ramach amerykańskiego programu perry pre-school project dzieci, które chodziły do przedszkoli: zdobywają wyższe wykształcenie, mają lepszą pracę i więcej zarabiają, osiągają wyższy standard życia, rzadziej naruszają prawo i bywają karane, rzadziej korzystają z pomocy społecznej niż osoby o podobnych możliwościach intelektualnych i społecznych, które nie uczęszczały w dzieciństwie na zajęcia przedszkolne. FOT. KATARZYNA MAJSTEREK 14

15 PO KL» Pomoc stypendialna dla uczniów szczególnie uzdolnionych w województwie śląskim Druga edycja projektu systemowego Nauka drogą do sukcesu na Śląsku Najlepsi dostają stypendia W powszechnej opinii przedmioty ścisłe uchodzą za znacznie trudniejsze od humanistycznych. Być może jest w tym sporo prawdy, choć stypendyści projektu systemowego Nauka drogą do sukcesu na Śląsku, nigdy nie zgodzą się z tą opinią. Dla nich matematyka, fizyka, chemia czy biologia to przysłowiowa bułka z masłem. Ciekawi świata, żądni wiedzy i nowych wrażeń, odnoszą kolejne sukcesy tym chętniej, że są za nie wysoko nagradzani. Unijne stypendia pozwalają im rozwijać pasje i sięgać po marzenia. Paulina Kuchara stypendystka z tarnogórskiego Gimnazjum Nr 1 FOT. ARTUR TOMCZYK Jak wynika z oficjalnych danych Ministerstwa Edukacji Narodowej, Polska znajduje się wśród trzech krajów, w których zanotowano ostatnio największy wzrost liczby absolwentów kierunków ścisłych, przyrodniczych i technicznych. Ministerstwo, powołując się na najnowszy raport Komisji Europejskiej podaje, że podczas gdy średni wzrost liczby absolwentów wynosi w Europie 33,6%, w Polsce wskaźnik ten był już na poziomie 123%. Takie dane niezwykle korzystnie wyróżniają nas na tle innych unijnych krajów. W grudniu ubiegłego roku MEN opublikowało także raport dotyczący realizowanych i planowanych zmian w polskiej oświacie. Ważne miejsce zajęły w nim także środki unijne, bez których wdrażanie nowych projektów edukacyjnych nie byłoby możliwe lub też byłoby bardzo spowolnione, a co za tym idzie niewystarczające. Jak podkreślają znawcy rynku pracy, promocja i zwiększenie zainteresowania wśród młodzieży przedmiotami ścisłymi są konieczne, by w przyszłości wprowadzić na rynek specjalistów z zakresu przedmiotów ścisłych, tak potrzebnych gospodarce. By działania były skuteczne, wsparcie i szeroko rozumiana pomoc muszą obejmować młodych ludzi, tych którzy dziś uczą się jeszcze w gimnazjach i szkołach średnich. Najlepsi z najlepszych Radni Sejmiku Województwa Śląskiego zatwierdzili we wrześniu ubiegłego roku regulamin przyznawania stypendiów II edycji projektu systemowego w ramach Poddziałania PO KL Pomoc stypendialna dla uczniów szczególnie uzdolnionych w województwie śląskim. Podobnie jak w pierwszej edycji, projekt skierowany jest do uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych szczególnie uzdolnionych w zakresie przedmiotów matematycznych, przyrodniczych i technicznych. W regulaminie zmieniły się jednak kryteria, jakie uczeń musi spełnić, by uzyskać stypendium mówi Lucyna Borowiecka Kłapacz z Zespołu 15

16 PO KL» Pomoc stypendialna dla uczniów szczególnie uzdolnionych w województwie śląskim ds. Programu Stypendialnego Wydziału Europejskiego Funduszu Społecznego Urzędu Marszałkowskiego w Katowicach. By otrzymać unijne stypendium, nie wystarczy być dobrym, trzeba być najlepszym! Pod uwagę brana jest bowiem średnia ocen z trzech wybranych przedmiotów kierunkowych (uzyskana przez ucznia w roku szkolnym poprzedzającym złożenie wniosku o przyznanie stypendium) co najmniej 5,00. Ścisły umysł nie zwalnia jednak młodych ludzi z osiągnięć w innych dyscyplinach. Średnia z pozostałych przedmiotów to co najmniej 4,25! Wymagań naukowych jest znacznie więcej. Stypendyści muszą (również w roku szkolnym poprzedzającym złożenie wniosku) m.in. brać udział w konkursach, olimpiadach lub turniejach przedmiotów matematyczno przyrodniczych i technicznych na szczeblu co najmniej wojewódzkim; do tego uzyskać minimum 50% możliwych punktów w sprawdzianie zewnętrznym po ukończeniu 6 klasy szkoły podstawowej (dotyczy ucznia gimnazjum) lub w egzaminie zewnętrznym w części matematyczno przyrodniczej (dotyczy ucznia szkoły ponadgimnazjalnej). I nie są to jeszcze wszystkie wymagania i kryteria! Ponieważ celem projektu jest tworzenie warunków równych szans edukacyjnych dla młodzieży, bardzo ważne jest kryterium ekonomiczne. Pomoc skierowana jest do uzdolnionych uczniów, których rodzinna sytuacja materialna nie jest szczególnie korzystna. Średni dochód miesięczny w rodzinie, w przeliczeniu na osobę, nie może przekraczać dwukrotności kwoty uprawniającej do uzyskania świadczeń rodzinnych wyjaśnia Lucyna Borowiecka Kłapacz. Do 600 złotych miesięcznie W naszym regionie projekt realizowany jest przez Samorząd Województwa Śląskiego w partnerstwie z 36 powiatami grodzkimi i ziemskimi. Lista stypendystów drugiej edycji projektu została zatwierdzona przez Zarząd Województwa. Znajdują się na niej młodzi ludzie, w liczbie 395, którzy otrzymywać będą stypendia. Uczniowie mogą maksymalnie otrzymać do 600 zł przez 12 kolejnych miesięcy. Tarnogórskie Gimnazjum nr 1 ma się czym pochwalić. Uczniowie tej szkoły to najliczniejsza i najsilniejsza (sądząc po wysokości stypendium) grupa w całym powiecie tarnogórskim. Na liście stypendystów jest aż sześć nazwisk z jedynki. Zdaniem dyrekcji szkoły, mogłoby ich być znacznie więcej. Mamy wielu wybitnych uczniów. Zwłaszcza młodych chemików odnoszących sukcesy w olimpiadach i konkursach wszystkich szczebli. Gdyby w regulaminie nie było kryterium socjalnego, mielibyśmy nie kilku lecz kilkunastu stypendystów przekonuje Sonia Myśliwczyk, dyrektorka Gimnazjum nr 1 w Tarnowskich Górach. Izabela Farys, Paulina Kuchara, Oliwia Ibrom, Patrycja Olech, Weronika Musiał i Sylwester Just mają nieprzeciętne zdolności, są wytrwali i pracowici. Uczą się z przyjemnością. Z radością rywalizują z innymi biorąc udział w olimpiadach z chemii, matematyki, biologii. Jak to się dzieje, że odnoszą sukcesy? Być może odpowiedź jest banalnie prosta: najzwyczajniej w świecie lubią to co robią! Mają też poczucie sensu i głęboko wierzą, że nauka to nie przymus lecz nieprzeceniony kapitał w życiu. Poza tym spotkali nauczycieli, którzy zdołali rozbudzić w nich ciekawość świata i determinację w dążeniu do sukcesu. Choć wszyscy są jeszcze bardzo młodzi i nie mają sprecyzowanych planów, swoją przyszłość wiążą w jakiś sposób z przedmiotami ścisłymi. Chemia jest fascynująca. Nie zgodzę się z tym, że jest trudna. Przynajmniej dla mnie nie jest! Przecież wszystko, co nas na co dzień otacza, to między innymi chemia i biologia mówią zgodnie Sylwester z Pauliną. Szóstka gimnazjalistów nie zdecydowała jeszcze, na co dokładnie przeznaczy pieniądze, jakie niebawem trafią do ich kieszeni. Choć wstępne plany w tym zakresie już ma. Z pewnością będzie to coś, co przyda się w dalszej edukacji, tak jak zakłada to stypendialny program. tekst: Joanna Lidochowska FOT. ARTUR TOMCZYK Stypendyści projektu Nauka drogą do sukcesu na Śląsku (na zdjęciach od lewej: Patrycja Olech, Oliwia Ibrom, Weronika Musiał, Izabela Parys, Sylwester Just) 16

17 PO KL» Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym Aktywni Akcja promocyjno informacyjna Sukces przychodzi z wiekiem Nie boją się podejmować nowych wyzwań i ani myślą rezygnować z pracy zawodowej. Co więcej, swoją energią i kreatywnością mogliby obdarzyć niejednego dwudziestolatka. O kim mowa? O 60 uczestnikach pierwszej edycji konkursu, zorganizowanego w ramach dwuletniego projektu Aktywni 50+. Akcja promocyjno informacyjna, który w województwie śląskim do końca 2010 roku realizuje firma L.GRANT HR Consulting z Katowic. Najbardziej dynamicznych i przedsiębiorczych pięćdziesięciolatków poznaliśmy 27 stycznia tego roku, podczas uroczystej gali w katowickim kinoteatrze Rialto. Ci, którzy nie mieli jeszcze okazji wykazać swojej zawodowej aktywności, już teraz mogą zgłaszać się do drugiej edycji projektu. Nasz projekt ma nie tylko promować aktywność zawodową wśród pięćdziesięciolatków, ale też przeciwdziałać dyskryminacji na rynku pracy i przełamywać stereotypy związane z tym, że osoby po pięćdziesiątce nie chcą podejmować nowych wyzwań. Od samego początku projektu prowadzimy intensywną kampanię informacyjno edukacyjną w lokalnych mediach. Chcieliśmy w ten sposób dotrzeć do tej grupy. Ważni są dla nas też przedsiębiorcy, bo to od nich w dużej mierze zależy, czy pięćdziesięciolatkowie będą mogli powrócić na rynek pracy. Wielu pracodawców nie zdaje sobie bowiem sprawy, że doświadczenie i wiedza tych osób to kapitał, który może przynieść ich firmom wiele korzyści mówi Daniel Binda, kierownik projektu. Uznaliśmy, że najlepszą formą promocji będzie pokazanie pięćdziesięciolatkom ich rówieśników, którzy są nadal aktywni zawodowo i odnoszą na tym polu niemałe sukcesy. Tak zrodził się pomysł zorganizowania konkursu, w którym specjalna kapituła wybiera Aktywnego Pracownika 50+, Przedsiębiorczego Pięćdziesięciolatka i Firmę Przyjazną Zanim jednak ogłoszono nabór do konkursu, w czerwcu 2009 roku w Katowicach odbyła się konferencja inaugurująca projekt, zatytułowana Śląskie. Pozytywny klimat dla zawodowo aktywnych pięćdziesięciolatków. W jej trakcie omówione zostały najważniejsze kwestie związane z sytuacją dzisiejszych pięćdziesięciolatków Osoby, które do tej pory nie wzięły udziału w projekcie, mogą wykazać się zawodową aktywnością w jego drugiej edycji. 17

18 PO KL» Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym na rynku pracy. Mówiono zarówno o programach i działaniach finansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, które wspierają aktywność zawodową osób po 50. roku życia, jak i o możliwościach i ograniczeniach wykonywania pracy przez tę grupę wiekową. Omówiono również kwestię tzw. zarządzania wiekiem, która w wielu krajach Unii Europejskiej jest codzienną praktyką większości przedsiębiorstw, podczas gdy u nas, niestety, jeszcze rzadkością. Zarządzanie wiekiem powinno uwzględniać różne potrzeby wszystkich grup wiekowych pracowników i wykorzystywać ich odmienne możliwości, różne zasoby wiedzy i doświadczenia. Powinno być kierowane głównie do starszych pracowników i być nastawione na utrzymanie w zatrudnieniu osób, które przekroczyły 45 rok życia przy zachowaniu efektywności ich pracy. Kilka tygodni później odbyły się warsztaty. Do dyskusji zaprosiliśmy pięćdziesięciolatków, przedstawicieli instytucji pracodawców, izb gospodarczych, związków zawodowych, pracowników naukowych i przedsiębiorców. Po zebraniu wszystkich sugestii powstał regulamin i ruszył nabór uczestników. Do pierwszej edycji konkursu zgłosiło się blisko 60 osób. Spośród nich Kapituła, w skład której weszli przedstawiciele środowisk mających decydujący wpływ na kształtowanie polityki społecznej i gospodarczej w naszym regionie, wyłoniła zwycięzców wyjaśnia Daniel Binda. Najbardziej aktywni Jedną z laureatek konkursu Aktywni 50 + została Grażyna Cierniewska Muskała z Częstochowy. Swoją pracą zawodową i kreatywnością udowodniła, że jest najbardziej Aktywnym Pracownikiem 50+ w naszym województwie. Od lat z pasją i zaangażowaniem przekonuje uczniów, że fizyka wcale nie musi być nudna. Jednak praca nauczycielki to tylko niewielki wycinek działalności zawodowej pani Grażyny. Obok pracy dydaktycznej, pełnię też w szkole funkcję koordynatora projektów, których celem jest rozwijanie wśród uczniów zainteresowania przedmiotami ścisłymi. Sama również interesuję się fizyką jako dziedziną wiedzy. Około pięćdziesiątki zdecydowałam się więc na podjęcie pracy badawczej, która zakończyła się obroną pracy doktorskiej. Doradcą metodycznym zostałam również po ukończeniu 50 roku życia. Cały czas staram się podnosić kwalifikacje, biorąc udział w szkoleniach opowiada, nie kryjąc radości, Grażyna Cierniewska Muskała. Marian Nocoń, laureat II miejsca w kategorii Przedsiębiorczy Pięćdziesięciolatek+ od 2004 roku z powodzeniem prowadzi własną firmę, oferującą usługi menedżerskie i ekonomiczne. Działalność gospodarczą rozpocząłem już po ukończeniu pięćdziesiątki. Mając doświadczenie, wiedzę i przygotowanie zawodowe, mogłem spróbować swoich sił w biznesie. Cały czas staram się także brać udział w szkoleniach, które podnoszą moje umiejętności i sprawiają, że mogę oferować klientom coraz szerszy wachlarz usług wyjaśnia. Podnosząc swoje kwalifikacje udowadniam też sobie i innym, że nadal mogę się uczyć i zdobywać nowe kompetencje zawodowe dodaje. Receptą na to, by jak najdłużej pozostać aktywnym zawodowo jest stałe podnoszenie swoich kwalifikacji. Od początku pracy zawodowej zwracałam na to szczególną uwagę. Zauważyłam też, że wielu znajomych nauczycieli, którzy skorzystali z możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę, żałuje, że tak szybko zrezygnowali z pracy. A jak się okazuje, sukcesy można odnosić w każdym wieku wtrąca Grażyna Cierniewska Muskała. Druga edycja Organizatorzy projektu mają nadzieję, że rozpoczynająca się właśnie druga edycja, przyciągnie jeszcze większą liczbę aktywnych pięćdziesięciolatków. Co trzeba zrobić, by się pokazać? Wystarczy wypełnić zgłoszenie znajdujące się na stronie internetowej projektu. Wtedy my wysyłamy do uczestnika formularz z kilkoma pytaniami dotyczącymi kariery zawodowej. Po udzieleniu odpowiedzi należy go odesłać i czekać na wyniki. Na zwycięzców czekają atrakcyjne nagrody zachęca Daniel Binda. Konkurs pokazał też, niestety, smutną prawdę o lokalnym rynku pracy. Okazało się, że o ile bez trudu można znaleźć aktywnych pięćdziesięciolatków, o tyle trudno znaleźć firmę, która jest przyjazna pracownikom powyżej 50. roku życia. Niebezpieczne stereotypy Pomimo intensywnej kampanii promocyjnej, żadna firma nie zgłosiła swojego uczestnictwa w konkursie w tej kategorii. Stereotypy dotyczące możliwości zawodowych osób po pięćdziesiątce wśród zarządzających przedsiębiorstwami są nadal silne. Mamy jednak nadzieję, że w drugiej edycji uda się przekonać pracodawców, że starszy pracownik nie oznacza wcale, że jest mniej efektywny, a wręcz przeciwnie, że jego doświadczenie i kwalifikacje to dodatkowy atut dla firmy przekonuje Daniel Binda. Projekt Aktywni Akcja promocyjno informacyjna to również szansa dla osób po 50. roku życia, które chciałyby wrócić na rynek pracy, a nie wiedzą jak to zrobić. Przez cały czas trwania projektu w siedzibie firmy L.GRANT HR Consulting czekają doradcy zawodowi, którzy pomagają zainteresowanym napisać CV i list motywacyjny. Każdy, kto przyjdzie do siedziby firmy, może też bezpłatnie wypełnić test predyspozycji zawodowych. Test, który jest dostępny również w wersji on-line na stronie internetowej projektu, pozwoli dookreślić, w jakich obszarach najlepiej poszukiwać zatrudnienia. Realizatorzy projektu rozpoczęli również przygotowania do zorganizowania Giełdy Pracy Całość zakończy konferencja, na której przedstawione zostaną efekty dwuletniej akcji promocyjno informacyjnej. Projekt, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, realizowany jest w ramach Poddziałania Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Wszystkich zainteresowanych udziałem w projekcie zapraszamy na stronę: tekst: Łukasz Karkoszka 18

19 PO KL» Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach Poszukiwana, poszukiwany, czyli... Pięćdziesięciolatkowie na rynku pracy Utrzymać na rynku pracy, zmotywować do działania, a przede wszystkim udoskonalić kwalifikacje zawodowe 200 mieszkańców naszego regionu, którzy przekroczyli 50 rok życia, to główne założenia i najważniejsze cele projektu Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Katowicach. Projekt Kompetencje na miarę potrzeb realizowany jest w ramach Podziałania Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. W najbliższym czasie rozpocznie się rekrutacja do projektu. C oraz więcej osób po pięćdziesiątym roku życia wycofuje się ze sfery zawodowej. To problem całej Europy, nie tylko Polski. Najnowsze dane potwierdzają jednak, że sytuacja na Śląsku jest szczególnie niepokojąca, mamy najtrudniejszą sytuację demograficzną w Polsce, co oznacza, że w naszym regionie najtrudniej znaleźć następców odchodzącej z życia zawodowego grupy 50+. Musimy zrobić wszystko, by skłonić tę grupę do pozostania na rynku pracy jak najdłużej. Zgodnie z założeniami Strategii Lizbońskiej, jednym z celów UE jest osiągnięcie do 2010 roku wskaźnika zatrudnienia osób w wieku powyżej 55 lat na poziomie nie niższym niż 50 procent mówi Łukasz Wilczek, Łukasz Wilczek kierownik projektu FOT. JOANNA LIDOCHOWSKA DLA KOGO PROJEKT (rekrutacja już w kwietniu) Każdy zainteresowany musi spełnić wymóg kryterium formalnego osoby pracujące powyżej 50 roku życia i zamieszkałe w województwie śląskim. Preferowane będą osoby spełniające następujące kryteria (wg ważności): 1) poziom wynagrodzenia (osoby zarabiające poniżej 1500 zł brutto na miesiąc); 2) czas zakończenia edukacji formalnej (osoby, które ukończyły swoją edukację formalną przed rokiem 1978); 3) posiadane kwalifikacje i umiejętności (osoby o niskich lub zdezaktualizowanych kwalifikacjach); 4) stopnień motywacji do udziału w projekcie; 5) kolejność zgłoszeń. Projekt zakłada wsparcie przede wszystkim dla następujących grup: A) pracownicy umysłowi z doświadczeniem oraz co najmniej wykształceniem średnim szkolenia z zakresu ECDL, ECDL-Advanced + język angielski +specjalistyczne szkolenie z zakresu IT dla 100 osób, B) pracownicy fizyczni z wykształceniem co najwyżej średnim szkolenia z zakresu e-citizen + szkolenia zawodowe + j. angielski dla 100 osób. FOT. TOMASZ SZEMALIKOWSKI Na podstawie testów badających znajomość języka angielskiego i obsługi komputera uczestnicy zostaną przyporządkowani do poszczególnych grup szkoleniowych. 19

20 PO KL» Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach FOT. JOANNA LIDOCHOWSKA kierownik projektu. Polacy w wieku 50+ bardzo chętnie korzystają ze świadczeń socjalnych, rezygnując z pracy zawodowej. Jak wynika z badań przeprowadzonych dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, jest co najmniej kilka powodów tego, że nasi rodacy tak chętnie kończą karierę zawodową. Wiele przeszkód Częściowo przyczyniają się do tego sami pracodawcy, którzy nierzadko dopuszczają się dyskryminacji starszych pracowników i faworyzują młodszych. Konkurencja, pojawianie się ciągle nowych technologii i wymagań, szybkie tempo zmian przepisów sprawiają, że emerytura czy też renta wydają się bezpieczniejszym rozwiązaniem. Jeśli dodamy do tego panujące w Polsce stereotypy i uprzedzenia, a także czynniki naturalne, jak przemęczenie pracą czy pogarszający się z wiekiem stan zdrowia, nie powinno nas dziwić, że bez odpowiedniego wsparcia społecznego, ale przede wszystkim bez szeroko rozumianego wsparcia ze strony prawodawcy, pięćdziesięciolatkowie stają się grupą poważnie zagrożoną wykluczeniem społecznym. DLACZEGO WARTO ZATRUDNIAĆ PIEĆDZIESIĘCIOLATKÓW Monika Kłosińska Tomera, doradca zawodowy FOT. ANNA BURSIG DLACZEGO DOBRZE, BY PIĘĆDZIESIĘCIOLATKOWIE PRACOWALI Dorota Siebiata Tomczyk Pedagog zdrowia Tymczasem jest wiele powodów, dla których osoby po pięćdziesiątce powinny pracować. Obowiązki zawodowe wpływają korzystnie na utrzymanie kondycji psychicznej oraz poczucie własnej wartości. Nie Pracownicy po pięćdziesiątce mogą stanowić bufor pomiędzy kadrą zarządzającą a młodszymi pracownikami. Dla szefów mogą być podporą w realizacji zadań ze względu na posiadane doświadczenie zarówno zawodowe, jak i życiowe. Młodym i niedoświadczonym pracownikom mogą służyć pomocą i wsparciem. W pracy są bardziej odpowiedzialni, gotowi do poświęceń, cenią sobie solidność i bezpieczeństwo. Pomimo długiego stażu pracy i posiadanych umiejętności nie narzucają swojego zdania, są otwarci na argumenty innych i częściej zdolni do kompromisów. Cechują się przywiązaniem i lojalnością wobec pracodawcy. Pamiętajmy, że osoby z tzw. grupy 50+ często spełniają też warunek dyspozycyjności. Ustabilizowana sytuacja rodzinna daje im możliwość pełniejszego zaangażowania się w pracę. Emerytura przez wielu postrzegana jest jako zasłużony wypoczynek. Tymczasem po przejściu na nią często okazuje się, że do poczucia spełniania nie wystarczą codzienne domowe obowiązki i kontakt z rodziną. W niegotowych na ten etap życia osobach narasta poczucie samotności, lęk, pojawia się silna potrzeba kontaktu z innymi ludźmi np. znajomymi z pracy. Pięćdziesięciolatkowie tęsknią za dawną aktywnością. Praca jest bowiem dobrem człowieka, wpływa nie tylko na jego sytuację materialną, ale też w pewnej mierze na jego pozycję społeczną. Dla wielu ludzi jest ceniona na równi z życiem rodzinnym, walorami materialnymi i przyjaźnią. Często jest sensem życia, bo pozwala się samorealizować. bez znaczenia są również korzyści finansowe dla aktywnych zawodowo pracowników po pięćdziesiątce. Projekt Kompetencje na miarę potrzeb jest zatem odpowiedzią na bardzo poważny problem społeczno ekonomiczny. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że przewiduje kompleksowe wsparcie starszej kadry pracowniczej w województwie śląskim. Pomoc obejmować będzie zarówno rozwój umiejętności społecznych niezbędnych dziś na rynku pracy, jak też uzupełnianie kwalifikacji zawodowych wymienia Łukasz Wilczek. Same korzyści Uczestnicy projektu skorzystają m.in. z doradztwa indywidualnego (tzn. job-coaching), szkoleń z języka angielskiego, które mają pomóc w przełamywaniu bariery komunikacyjnej na rynku pracy, jak również ułatwić korzystanie z komputera oraz zasobów internetu, szkoleń komputerowych, specjalistycznych szkoleń zawodowych (np. prawo jaz- 20