Życie i praca w Norwegii

Transkrypt

1 Życie i praca w Norwegii

2 // Życie i praca w Norwegii // Spis treści Geografia i język 3 Kultura 6 Tendencje na rynku pracy Jak znaleźć pracę w Norwegii? 8 10 Norwescy doradcy EURES 13 O czym należy pamiętać 14 Bezrobocie, a ubezpieczenie społeczne (Folketrygden) 16 Zasady i warunki zatrudnienia 18 Edukacja 22 Mieszkanie w Norwegii 24 Norwegia w Internecie 25 Życiorys/Podanie 26

3 ?6C B6N:C HK6A76G9 :\\³nV Cn"uaZhjcY Dadc`^cWnZc Adc\nZVgWnZc 7VgZcihWjg\ Koło polarne Geografia i język // W Norwegii są ogromne obszary dziewiczej przyrody, dające możliwość spędzania wolnego czasu na wiele sposobów, np. uprawiając sport. Położenie i ukształtowanie terenu Norwegia jest krajem o dużej rozciągłości południkowej, zajmującym obszar ponad 1750 km, pomiędzy 58 a 71 stopniem szerokości geograficznej północnej. Gdybyśmy obrócili Norwegię na mapie Europy o 180 stopni wokół hipotetycznej osi przecinającej południowy kraniec kraju, to jej przeciwległy koniec sięgałby aż do centralnych Włoch. Odległość między wschodnimi i zachodnimi krańcami kraju waha się od 420 km do zaledwie 6 km. Norwegia zajmuje obszar kilometrów kwadratowych i jest siódmym co do wielkości krajem Europy. Oprócz wspólnej granicy ze Szwecją, Finlandią i Rosją, Norwegia ma wyjątkowo długą linię brzegową oraz około przybrzeżnych wysp, z czego zaledwie to wyspy zamieszkane. Norwegia to kraj górzysty, a góry i płaskowyże usytuowane w głębi lądu ostro opadają w kierunku wybrzeża. Strome góry i głębokie kotliny na zachodzie kraju łagodnie przechodzą w szerokie doliny i rozległe wzgórza w części wschodniej. Charakterystycznym elementem zachodniej linii brzegowej są długie i wąskie zatoki morskie zwane fiordami, stanowiące w istocie podmorskie przedłużenie dolin. Jedną czwartą powierzchni kraju pokrywają lasy, a około 4 procent stanowią obszary uprawne. Do Królestwa Norwegii należą też wyspy arktyczne Svalbard i Jan Mayen.

4 // Życie i praca w Norwegii Ludność Norwegię zamieszkuje 4,67 miliona osób, z czego około to obywatele innych państw. Z krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) najliczniej w Norwegii reprezentowana jest Szwecja, Dania, Wielka Brytania, Niemcy i Polska. Imigranci spoza krajów UE/EOG to przede wszystkim obywatele Pakistanu, Iraku, Wietnamu i Somalii. Liczba mieszkańców (Pięć największych miast, stan na dzień 1 stycznia 2006 r.) Oslo Bergen Trondheim Stavanger Kristiansand Klimat W Norwegii występują cztery pory roku: wiosna, lato, jesień i zima. Oddziaływanie wilgotnych, zachodnich wiatrów, w połączeniu z ciepłym Prądem Zatokowym (Golfsztromem), sprawia, że Norwegia ma znacznie łagodniejszy klimat, niż należałoby się spodziewać po kraju tak daleko wysuniętym na północ. Klimat Norwegii jest bardzo zróżnicowany w zimie temperatury potrafią spaść do minus C, natomiast latem mogą osiągać ponad 30 C. Na północ od koła podbiegunowego, w krainie polarnego słońca, słońce nie zachodzi przez całe lato. Z kolei w trakcie długich zim dni są bardzo krótkie. Instytut Meteorologii (Meteorologisk Institutt) P.O. Box 43, Blindern Niels Henrik Abels vei 40 N-0313 Oslo Tel.: met.inst@met.no

5 Język Język norweski występuje w dwóch zbliżonych postaciach. Podstawową odmianą jest Bokmaal, który wykształcił się na podstawie miejskich dialektów i wpływów języka duńskiego. Drugą odmianę stanowi Nynorsk, oparty przede wszystkim na dialektach norweskiej prowincji. Około 16% uczniów uczęszcza do szkół, w których Nynorsk stanowi podstawową formę języka norweskiego. Zazwyczaj znajomość języka norweskiego lub innego języka skandynawskiego jest niezbędna do uzyskania pracy w Norwegii. Mimo to, do wykonywania pewnych zawodów w rolnictwie i rybołówstwie oraz na niektórych stanowiskach w hotelarstwie i gastronomii, wystarczająca może się okazać znajomość języka angielskiego. Niektóre firmy, np. z sektora paliwowego, wykorzystują język angielski jako język firmowy. Osoby poszukujące pracy powinny w miarę możliwości rozpocząć naukę norweskiego w swoim kraju. Szczegółowe informacje na temat szkoleń językowych i uprawnień do darmowych kursów można znaleźć w witrynie zarządu ds. integracji i równości pod adresem Informacje na temat nauki języka norweskiego zawiera również witryna Lokalne władze norweskie udzielają informacji o kursach języka norweskiego dla osób już przebywających w Norwegii. Kursy języka norweskiego są również prowadzone przez norweskie uniwersytety i prywatne szkoły językowe, których adresy można znaleźć na stronie internetowej (w polu wyszukiwania należy wpisać słowo sprakskoler ). Największą norweską instytucją, oferującą ogólnokrajowe kursy językowe, jest Stowarzyszenie Kształcenia Dorosłych Folkeuniversitetet, patrz:

6 // Życie i praca w Norwegii Kultura // Norwegowie to młody naród o długiej historii i bogatym dziedzictwie kulturowym. Na przestrzeni lat do zwyczajów i tradycji norweskiej przeniknęło wiele wpływów z innych krajów. Tym niemniej trwałą cechą lokalnej kultury jest ogromne poważanie dla wyjątkowego i dziewiczego pejzażu Norwegii, charakteryzującego się dużą różnorodnością flory i fauny. Niezwykła popularność sportów zimowych w tym kraju sprawia, że mówi się o Norwegach, iż rodzą się z nartami na nogach! Norwegowie mają różne skojarzenia, gdy zapytać ich o narodową historię i kulturę. Niektórzy wymieniają Wikingów bądź Lapończyków, podczas gdy inni wskazują na znanych w świecie pisarzy, kompozytorów, sportowców i muzyków, takich jak Henryk Ibsen, Edward Grieg, Ole-Gunnar Solskjar i zespół a-ha. Jakie są więc główne symbole norweskiej kultury? Często wymienia się wyprawy Thora Heyerdahla, wędzonego łososia, lutefisk (specjalnie przyrządzona suszona ryba), drewniane kościoły typu stavkirke, bunad (strój ludowy), dzień 17 maja (święto narodowe), mięso renifera, platformy wiertnicze, dzień polarny, zorzę polarną, narciarstwo i brunost (ser z koziego mleka). Norwegia Anno Domini 2007 to kraj słabo zaludniony, lecz o dobrej organizacji i wydajnej infrastrukturze. W praktyce oznacza to, że pociągi, autobusy i promy kursują zgodnie z rozkładem, samoloty odlatują o czasie, a sklepy, muzea i inne atrakcje turystyczne są otwarte w podanych godzinach. Również źródła informacji publicznej są zasadniczo wiarygodne i aktualne. Norweska kultura biznesowa jest nieco mniej sformalizowana niż w innych krajach europejskich. Norweskie przedsiębiorstwa mają zazwyczaj płaską strukturę organizacyjną, a do przełożonych zwracamy się po imieniu. Większość norweskich pracodawców oczekuje, że pracownicy będą się wykazywać inicjatywą i ponosić odpowiedzialność za swoją pracę. // Kilka zabawnych faktów o Norwegii i Norwegach Najwyższa pora wyjechać z Norwegii, jeśli Zaczynasz wierzyć, że tylko dzięki staraniom Norwegii świat jeszcze się nie zawalił. Wierzysz, że nie ma czegoś takiego jak zła pogoda jest tylko niewłaściwie dobrany ubiór. Przy barze płacisz tylko za siebie, nawet jeśli jesteś z grupą znajomych. Dopuszczasz jedzenie obiadu o 11 rano i kolacji o 3 po południu. Nie okazujesz zaskoczenia, gdy osoba przed tobą nie otwiera ci drzwi. Potrafisz przyrządzić rybę na pięć różnych sposobów bez gotowania. Gdy nieznajomy uśmiecha się do Ciebie na ulicy uznajesz, że jest on: a. pijakiem, b. wariatem, c. Amerykaninem, d. pijakiem, wariatem i Amerykaninem. Bez względu na pogodę, spędzasz swój cały wolny czas na łonie natury. Stroisz się na spotkania towarzyskie, a do pracy ubierasz się nieformalnie.

7

8 // Życie i praca w Norwegii Tendencje na rynku pracy // W styczniu 2007 norweska sieć biur pośrednictwa pracy (NAV, Norweski Urząd Pracy i Opieki Społecznej) zarejestrowała bezrobocie na poziomie poniżej 3 procent. W 2006 roku nastąpiła w Norwegii gwałtowna poprawa na rynku pracy zatrudnienie było na najwyższym od 10 lat poziomie. Sektory charkateryzujące się dużą aktywnością to budownictwo, przemysł (szczególnie paliwowy i stoczniowy) oraz hotele i restauracje. Jednakże dużą rolę w uspokojeniu sytuacji na rynku pracy odegrała względnie wysoka imigracja siły roboczej. Poszczególne regiony Norwegii mają znacząco różną strukturą bezrobocia. Sektor usług publicznych i rybołówstwo dominują na północy kraju, natomiast przemysł stanowi znaczącą część gospodarki regionów przybrzeżnych na południu. Duża część mieszkańców Oslo, Bergen i Trondheim jest zatrudniona w branży usług finansowych i biznesowych. Zróżnicowanie regionalne jest mniej widoczne w przypadku innych sektorów gospodarki, takich jak przemysł budowlany. Więcej aktualnych informacji na temat sytuacji na norweskim rynku pracy można uzyskać w biurach pośrednictwa pracy pod adresami. NAV (Biuro pośrednictwa pracy) NAV EURES (Europejskie Służby Zatrudnienia) Powyższe witryny internetowe publikują również informatory na temat następujących sektorów gospodarki: przemysł naftowy rybołówstwo budownictwo świadczenia medyczne żegluga Dane statystyczne na temat rynku pracy można również uzyskać w Centralnym Biurze Statystycznym Norwegii pod adresem: Europejski Portal Mobilności Zawodowej

9

10 // Życie i praca w Norwegii Jak znaleźć pracę w Norwegii? // Na mocy porozumienia EOG (porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym), obywatele innych krajów członkowskich EOG, którzy poszukują pracy, są studentami lub pracują na własny rachunek, mogą mieszkać, pracować i studiować w Norwegii. Ubieganie się o pracę w przypadku pobytu poza Norwegią Niektóre usługi biura pośrednictwa pracy są dostępne dla osób znajdujących się poza granicami kraju. Publiczne służby ds. zatrudnienia działające w krajach członkowskich EOG wymieniają między sobą informacje poprzez ogólnoeuropejską sieć EURES (Europejskich Służb Zatrudnienia), w zakresie warunków pracy i życia w poszczególnych krajach. EURES prowadzi również bazę danych wolnych miejsc pracy w obrębie krajów EOG Europejski Portal Mobilności Zawodowej. Dostęp do powyższej bazy danych można uzyskać w witrynie internetowej pod adresem W celu uzyskania informacji o wolnych miejscach pracy w Norwegii należy skontaktować się z lokalnym Urzędem Zatrudnienia, który skieruje Państwa do najbliższego doradcy EURES w kraju zamieszkania. Internet Informacje o większości wolnych miejsc pracy w Norwegii można zazwyczaj znaleźć w Internecie. Największa baza danych znajduje się w witrynie biura pośrednictwa pracy pod adresem Oferty pracy w Norwegii są również zamieszczanie pod adresem Większość norweskich przedsiębiorstw posiada własne witryny internetowe, które czasami zamieszczają oferty pracy niedostępne w innych miejscach. Stosowne adresy można znaleźć w norweskim wykazie branżowym Yellow Pages, dostępnym pod adresem 10 Centrum telefoniczne biura pośrednictwa pracy Osoby poszukujące pracy mogą również uzyskać informację o wolnych stanowiskach w serwisie Centrum telefoniczne biura pośrednictwa pracy pod numerem telefonu (serwis czynny od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 18.00). Powyższy serwis prowadzi również wysyłkę informacji o wybranych posadach pocztą (wyłącznie w języku norweskim). Dobrze jest więc zdecydować, jakiej pracy poszukujemy i gdzie w Norwegii chcielibyśmy zamieszkać, zanim nawiążemy kontakt z centrum telefonicznym urzędu pośrednictwa pracy. Centrum udziela również informacji na temat biura pośrednictwa pracy sieci EURES i pomaga znaleźć doradcę EURES. Uniwersalne podanie o pracę Norwegia posiada również duży nieoficjalny rynek dostępnych miejsc pracy, które nie zostały zarejestrowane w żadnej organizacji, ani w inny sposób podane do publicznej wiadomości. Jednym ze sposobów ubiegania się o te stanowiska jest rozesłanie uniwersalnie sformułowanych podań o pracę do wszystkich firm będących w kręgu zainteresowania. Po pewnym czasie, od momentu wysłania korespondencji, należy koniecznie zadzwonić do poszczególnych firm i poprosić o ustosunkowanie się do nadesłanego podania. W przypadku wysyłania uniwersalnych podań o pracę do wybranych firm, stosowne adresy można znaleźć w norweskim wykazie branżowym Yellow Pages, dostępnym pod adresem

11 W Norwegii można się również spotkać z praktyką osobistego odwiedzania firm w poszukiwaniu pracy. Konieczne jest zabranie ze sobą życiorysu, referencji, dyplomów ukończenia uczelni, itp. Należy zabiegać o rozmowę z pracownikiem działu kadr lub osobą z kierownictwa. Media Większość gazet zamieszcza ogłoszenia o pracy. Największą ogólnokrajową gazetą zamieszczającą ogłoszenia o pracy jest Aftenposten. Niedzielne wydanie tej gazety zawiera zazwyczaj zbiorcze zestawienie ogłoszeń z mijającego tygodnia. Ogłoszenia te są również dostępne w Internecie pod adresem Wszystkie stanowiska pracy, reklamowane w norweskich gazetach, są również rejestrowane w centrum telefonicznym biura pośrednictwa pracy( ) oraz publikowane w Internecie pod adresem Serwisy większości norweskich gazet są dostępne w Internecie pod adresem Związki zawodowe Związki zawodowe stanowią dobre źródło informacji. Związki zawodowe w Państwa kraju mogą utrzymywać kontakty ze swoimi odpowiednikami w Norwegii. W Norwegii członkostwo pracowników w związkach zawodowych jest dobrowolne, lecz mimo to dość powszechne. Landsorganisasjonen i Norge (LO) jest największą konfederacją związków zawodowych. Powyższa organizacja może udzielić informacji o różnych związkach zawodowych działających w Norwegii, zależnie od wybranej branży. Akademikerne to konfederacją związków zawodowych, której członkami są organizacje pracownicze zrzeszające osoby z wyższym wykształceniem. Yrkesorganisasjonenes Fellesforbund (YS) jest trzecią dużą konfederacją zwiazków zawodowych. W jej skład wchodzą 23 federacje z różnych sektorów zatrudnienia. LO Akademikerne YS Youngsgt. 11 N-0181 Oslo Tel.: Faks: lo@lo.no Akersgaten 16 N-0158 Oslo Tel.: Faks: akademikerne@ akademikerne.no Brugata 19 N-0186 Oslo Tel.: Faks: post@ys.no 11

12 // Życie i praca w Norwegii Poszukiwanie pracy w Norwegii Biura pośrednictwa (NAV) W biurach pośrednictwa pracy można uzyskać informacje w zakresie: ofert pracy przeniesienia zasiłku dla bezrobotnych do Norwegii możliwości zdobywania wykształcenia w Norwegii sposobu ubiegania się o pracę procedury rejestracji jako osoba poszukująca pracy sytuacji na rynku pracy praw i obowiązków bezrobotnych w Norwegii Większość biur pośrednictwa pracy udostępnia kontakty telefoniczne z potencjalnymi pracodawcami, komputery do napisania życiorysu/ podania o pracę i poszukiwania ofert pracy w Internecie, a także kserokopiarki do kopiowania dyplomów i listów referencyjnych. Powyższe usługi są udostępniane nieodpłatnie. Prywatne agencje pośrednictwa pracy Cudzoziemcy poszukujący pracy mogą również zarejestrować się w prywatnych agencjach pośrednictwa pracy, często specjalizujących się w określonych branżach bądź zawodach. Agencje te są wymienione w internetowym serwisie Yellow Pages dostępnym pod adresem (w polu wyszukiwaniu należy wpisać słowo Vikarbyrå ). 12 Nawiązywanie kontaktów Przy poszukiwaniu pracy, kluczową rolę odgrywają kontakty osobiste i zawodowe. Osoba już znana i kojarzona jako starająca się o pracę ma większe szanse na otrzymanie posady. W przypadku braku kontaktów zawodowych w Norwegii, należy dążyć do ich nawiązania. W ten sposób można również uzyskać dostęp do nieoficjalnego rynku wolnych posad. Praca wakacyjna W Norwegii oferty pracy wakacyjnej są podawane Internecie, patrz (w polu tekstowym należy wpisać słowo sommer ) oraz Ogłoszenia o pracy wakacyjnej pojawiają się już w lutym, więc nie należy czekać na ostatnią chwilę! Własna działalność gospodarcza Osoby zamierzające rozpocząć własną działalność gospodarczą w Norwegii znajdą wiele przydatnych informacji w Internetowym serwisie informacyjnym dla firm pod adresem Można również skorzystać z pomocy telefonicznej Narvikstelefonene: Można także skontaktować się z lokalnym urzędem ds. handlu (Næringsetaten) w okręgu, w którym firma ma mieć siedzibę. Pracownicy urzędu udzielą informacji na temat dalszego postępowania.

13 Norwescy doradcy EURES // Sieć NAV EURES i doradcy EURES w Norwegii również udzielają informacji o warunkach pracy i życia. W Norwegii pieczę nad siecią EURES sprawuje biuro pośrednictwa pracy NAV. W celu uzyskania dodatkowych informacji należy skontaktować z biurem NAV EURES w regionie, w którym poszukujecie Państwo zatrudnienia: NAV EURES Østfold Kongsgt P.O. Box 319 N-1502 Moss Tel.: Faks: NAV EURES Vestfold Anton Jenssens gate 6 P.O. Box 2395 N-3103 Tønsberg Tel.: Faks: NAV EURES Akershus Øvre Slottsg. 11 P.O. Box 360 Sentrum N-0101 Oslo Tel.: Faks: NAV EURES Telemark Storgt.118 A/B, Porsgrunn P.O. Box 2861 Kjørbekk N-3702 Skien Tel.: Faks: NAV EURES Oslo Øvre Slottsg. 11 P.O. Box 360 Sentrum N-0101 Oslo Tel.: Faks: NAV EURES Aust-Agder Nedre Tyholmsvei 13 P.O. Box 1853, Stoa N-4858 Arendal Tel.: Faks: NAV EURES Hedmark Triangelgården P.O. Box 412 N-2303 Hamar Tel.: Faks: NAV EURES Vest-Agder Kirkegt. 21 Serviceboks 502 N-4605 Kristiansand Tel.: Faks : NAV EURES Oppland Niels Ødegaardsgate 4 N-2815 Gjøvik Tel.: Faks: NAV EURES Rogaland Sverdrupsgt. 27 P.O. Box 119 N-4001 Stavanger Tel.: Faks: NAV EURES Buskerud Bragernes Torg 1 P.O. Box 1622 Bedriftssenteret N-3007 Drammen Tel.: Faks: NAV EURES Hordaland Olav Kyrresgt. 22 P.O. Box 279 N-5804 Bergen Tel.: Faks: NAV EURES Sogn og Fjordane Skrivarvegen 2 Sognefjordv. 56 N-6863 Leikanger Tel.: Faks: NAV EURES Møre og Romsdal Romsdalsgt. 7 P.O. Box 158 Sentrum N-6401 Molde Tel.: Faks: NAV EURES Sør-Trøndelag Statens Hus Prinsensgt. 3 N-7468 Trondheim Tel.: Faks: NAV EURES Nord-Trøndelag Statens Hus Strandveien. 38 N-7734 Steinkjer Tel.: Faks: NAV EURES Nordland Rich. Withs gt. 1 P.O. Box 610 N-8801 Sandnessjøen Tel.: Faks: NAV EURES Troms Kaigt. 4 P.O. Box 503 N-9255 Tromsø Tel.: Faks:

14 // Życie i praca w Norwegii O czym należy pamiętać // Obywatele krajów członkowskich EOG mogą przebywać w Norwegii w celu poszukiwania pracy przez okres maksymalnie 6 miesięcy. Poniżej zamieszczamy listę wymogów i zaleceń dla osób planujących przeprowadzkę do Norwegii. Należy pamiętać, że różne przepisy stosują się do osób mających status rezydenta, dojeżdżających i będących pracownikami kontraktowymi zagranicznych firm. W celu uzyskania szczegółowych informacji w konkretnym przypadku należy skontaktować się z odpowiednimi władzami. Należy pamiętać o zabraniu paszportu, ważnego dowodu tożsamości, dyplomów i zaświadczeń potwierdzających zdobyte kwalifikacje. Nawet jeśli pobyt w Norwegii związany jest wyłącznie z poszukiwaniem pracy, może być wymagane udowodnienie posiadania odpowiednich środków finansowych, zarówno na czas pobytu w Norwegii, jak i na opłacenie podróży powrotnej. Warto skontaktować się z biurem EURES w kraju zamieszkania. Doradcy EURES dysponują informacjami na temat warunków pracy i życia w Norwegii oraz mogą pomóc w znalezieniu ofert pracy na rynku norweskim, które zostały zamieszczone w ogólnoeuropejskiej bazie danych: Należy sprawdzić, czy wykonywanie Państwa zawodu bądź działalności w Norwegii nie wymaga specjalnego zezwolenia (więcej informacji zawiera rozdział poświęcony edukacji poniżej). Należy porozumieć się z byłymi pracodawcami lub partnerami w kraju ojczystym, którzy mogą udzielić referencji. Norwescy pracodawcy zazwyczaj będą chcieli się z nimi skontaktować. Dobrze jest, gdy osoby udzielające referencji znają język skandynawski lub angielski. Norwescy pracodawcy często wymagają dobrej znajomości języka norweskiego. W niektórych branżach wystarczająca jest znajomość języka angielskiego (więcej informacji zawiera rozdział poświęcony językowi powyżej). Należy się skontaktować z lokalnym biurem pośrednictwa pracy i Urzędem Skarbowym, celem ustalenia, jaki wpływ będzie miał wyjazd do Norwegii na Państwa status w zakresie opodatkowania i świadczeń, oraz by pobrać wszelkie wymagane formularze. 14 Dodatkowych porad przed wyjazdem do Norwegii udziela również ambasada Norwegii w kraju zamieszkania. Adresy ambasad można znaleźć pod adresem Zezwolenia na pobyt W przypadku zamiaru podjęcia pracy w Norwegii przez okres dłuższy niż trzy miesiące, wymagane będzie uzyskanie zezwolenia na pobyt. W tym celu, zaraz po otrzymaniu oferty pracy, a najpóźniej w ciągu trzech miesięcy, należy zgłosić się do lokalnego norweskiego komisariatu policji i złożyć stosowne podanie. Przy ubieganiu się o zezwolenie na pobyt należy mieć ze sobą paszport lub ważny dowód tożsamości, umowę o pracę oraz zdjęcie paszportowe. Należy też wypełnić formularz zgłoszeniowy. Zezwolenie na pobyt jest zazwyczaj przyznawane na okres pięciu lat z możliwością przedłużenia. Jeśli umowa o pracę dotyczy okresu krótszego niż rok, zezwolenie zostanie przyznane na taki sam okres. W przypadku obywateli Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Polski, Słowacji, Słowenii, Węgier, Bułgarii i Rumunii, zamierzających podjąć pracę w Norwegii, mogą obowiązywać odrębne przepisy. W celu uzyskania szczegółowych informacji należy się skontaktować z ambasadą/konsulatem norweskim w kraju zamieszkania, Norweskim Urzędem Imigracyjnym (UDI) lub komisariatem policji w Norwegii. Norweski Urząd Imigracyjny (Utlendings direktoratet) udostępnia informatory o zezwoleniach na pobyt w kilku językach. Komisariat policji Adresy komisariatów policji w Norwegii można znaleźć pod adresem Adresy norweskich ambasad/ konsulatów można znaleźć pod adresem Urząd Ewidencji Ludności (Folkeregisteret) Po znalezieniu pracy należy zarejestrować się w najbliższym Urzędzie Ewidencji Ludności (Folkeregisteret). Zależnie od czasu pobytu danej osoby otrzymuje

15 ona w Urzędzie Ewidencji Ludności tymczasowy numer D bądź też osobisty numer ID. Urząd Ewidencji Ludności znajduje się w tym samym budynku/ biurze, co urząd podatkowy. Dodatkowe informacje i adresy można znaleźć na stronie Urząd Podatkowy (Likningskontoret) Praca u norweskiego pracodawcy zobowiązuje do płacenia podatku w Norwegii. W związku z tym należy stawić się, wraz z umową o pracę i paszportem, w Urzędzie Podatkowym odpowiednim dla miejsca zamieszkania w Norwegii celem otrzymania karty rozliczeń podatkowych (skattekort). Po uzyskaniu standardowego numeru osobistego ID lub numeru D otrzymamy kartę rozliczeń podatkowych, którą należy przekazać pracodawcy. Dodatkowe informacje i adresy można znaleźć na stronie Biuro pośrednictwa pracy NAV Procedura rejestracji w Krajowym Zakładzie Ubezpieczeń jest przeprowadzana przez pracodawcę. Należy jednak pamiętać, że jest dostępnych wiele wiele przydatnych broszur na temat ustawowych zasiłków chorobowych, zasiłków na dzieci, rent i emerytur, itp. Jeśli danej osobie przysługuje prawo do zasiłku na dziecko, musi ona wystąpić o jego nadanie bezpośrednio w lokalnym biurze pośrednictwa pracy. Należy pamiętać o skontaktowaniu się z lokalnym biurem pośrednictwa pracy w kraju zamieszkania. Można w nim otrzymać Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego wymaganą w przypadku choroby podczas pobytu w innych krajach Utlendingsdirektoratet (UDI) P.O. Box 8108 Dep. N-0032 Oslo Tel.: Serwis informacyjny dla kandydatów Hausmannsgate 21, Oslo Tel.: ( ) ots@udi.no UE/EOG. Więcej informacji i adresów można znaleźć pod adresem no lub dzwoniąc pod numer informacji telefonicznej biura pośrednictwa pracy Przepisy celne Ulotka informacyjna, zatytułowana Przepisy celne dla osób wyjeżdżających i przyjeżdżających do Norwegii, zawiera streszczenie najważniejszych informacji. Powyższa ulotka, jak również informacje dotyczące przywozu pojazdów mechanicznych i towarzyszących im opłat rejestracyjnych, są dostępne we wszystkich biurach Urzędu Celnego oraz w Internecie. W przypadku sprowadzenia samochodu do Norwegii, należy zapłacić cło przywozowe. Istnieją również przepisy określające zasady czasowego użytkowania pojazdów zarejestrowanych poza Norwegią. Przepisy dotyczące sprowadzania samochodów, sprzętów gospodarstwa domowego, obowiązujących limitów, żywności, zwierząt, itp. można uzyskać na stronach internetowych Norweskiego Urzędu Celnego pod adresem lub kontaktując się z którymś z centrów informacyjnych Urzędu Celnego pod numerem telefonu lub (spoza Norwegii) albo pod adresem oslo@toll.no. Banki Przed otwarciem rachunku bankowego należy skontaktować się z wybranym bankiem, który udzieli stosownych informacji i porad. Należy pamiętać, że większość banków wymaga posiadania numeru ID lub numeru D. Warto zapoznać się z ofertą kilu banków, aby uzyskać najlepsze warunki. Policja (Politi) Komenda Rejonowa Policji w Oslo Grønlandsleiret 44 N-0190 Oslo Tel.: Urząd imigracyjny (Utlendingsavdelingen) Storgata 33, postboks 8101 Dep. N-0032 Oslo Tel.: /

16 // Życie i praca w Norwegii Bezrobocie, a ubezpieczenie społeczne // Na czas zatrudnienia w Norwegii pracownik objęty jest Norweskim Systemem Ubezpieczenia Społecznego (Folketrygden). Wszystkie osoby pracujące i płacące podatki w Norwegii są automatycznie objęte ubezpieczeniem społecznym. Stawki ubezpieczeniowe stanowią część podatku i wynoszą do 7,8% potrącanego podatku (dane ze stycznia 2007). Składka rest potrącana z pensji przez pracodawcę. Również osoby niezatrudnione w Norwegii, lecz posiadające prawo pobytu na okres co najmniej jednego roku, są automatycznie objęte systemem ubezpieczenia społecznego. Świadczenia przyznawane w ramach ubezpieczenia społecznego obejmują emerytury, renty inwalidzkie, leczenie rehabilitacyjne, odszkodowania za obrażenia powstałe w wyniku wypadku przy pracy, zasiłki dla samotnych rodziców, zasiłki na dziecko, płatny urlop macierzyński i inne. Wypłata zasiłku dla bezrobotnych z innego kraju EOG podczas poszukiwania pracy w Norwegii (E-303) Bezrobotni, którym w kraju zamieszkania zasiłek dla bezrobotnych przysługiwał przez okres co najmniej czterech tygodni przed jego opuszczeniem, mogą skorzystać z przeniesienia takiego zasiłku i jego wypłaty w Norwegii. Osoby te powinny poinformować lokalny Urząd Pracy w swoim kraju o zamiarze poszukiwania pracy w Norwegii. Konieczne będzie wypełnienie standardowego formularza, który zostanie przekazany do Urzędu Pracy odpowiednio wcześnie przed wyjazdem. Każda osoba, której w kraju zamieszkania wypłata zasiłków przysługuje przez okres trzech miesięcy, otrzyma przed wyjazdem do Norwegii formularz E-303. Po przybyciu do Norwegii należy przedłożyć powyższy formularz w najbliższym biurze pośrednictwa pracy, celem rejestracji w ciągu 7 dni od opuszczenia kraju stałego zamieszkania. Należy pamiętać o zabraniu pieniędzy w kwocie zapewniającej utrzymanie w Norwegii przez okres oczekiwania na wypłatę pieniędzy z zasiłku. Zgodnie z obowiązującym ustawod awstwem, w przypadku rejestracji po 16 okresie 7 dni od opuszczenia kraju zamieszkania, zasiłek będzie naliczany od daty rejestracji. Należy pamiętać o konieczności przystosowania się do nowych przepisów i procedur, przestrzegania prawa norweskiego, wymogów dotyczących zgłoszeń i innych procedur obowiązujących w Norwegii. W przypadku nie znalezienia pracy w Norwegii, osoba, która jej poszukiwała i otrzymywała zasiłek dla bezrobotnych z innego kraju EOG, musi wrócić do kraju zamieszkania przed upływem trzech miesięcy, aby zachować prawo do zasiłków. Przeniesienie zasiłku dla bezrobot nych z innego kraju EOG (E-301) Osoba, która staje się bezrobotna w Norwegii, a zarazem nie spełnia lokalnych wymogów by otrzymać zasiłek dla bezrobotnych, może ubiegać się o przeniesienie wszelkich praw, uzyskanych przez nią w innym kraju EOG, do Norwegii. W takim przypadku wymagany jest formularz E-301 wydany w kraju, gdzie osoba ta pracowała przez okres ostatnich 3 lat. Wniosek dotyczący zasiłku dla bezrobotnych należy składać w lokalnym biurze pośrednictwa pracy w Norwegii. Osoba planująca wyjazd z Norwegii i potrzebująca norweski formularz E-301, powinna się skontaktować z lokalnym biurem pośrednictwa pracy celem otrzymania formularza aplikacyjnego. Informacje o formularzu E-301 można uzyskać w biurach pośrednictwa pracy krajów EOG. Zasiłek dla bezrobotnych w Norwegii W przypadku utraty pracy należy bezzwłocznie zgłosić się do lokalnego biura pośrednictwa pracy. Osoba pozostająca bez pracy otrzymuje prawo do zasiłku dla bezrobotnych (dagpenger), pod warunkiem uzyskania prawa do takiego świadczenia (lub przeniesienia takiego prawa z innego kraju). Dodatkowe informacje można uzyskać w lokalnym biurze pośrednictwa pracy. Można się również zarejestrować jako osoba poszukująca pracy w serwisie internetowym pod adresem

17 Należy pamiętać, że powyższa usługa jest dostępna tylko w języku norweskim i wymagane jest posiadanie norweskiego numeru ID lub numeru D. Osoba, która znalazła się na przymus owym urlopie bezpłatnym, powinna skon taktować się z najbliższym biurem pośrednictwa pracy celem uzyskania informacji o prawie do otrzymania zasiłku dla bezrobotnych. Ubezpieczenie społeczne Przepisy EOG porządkują w poszczególnych krajach członkowskich prawa dotyczące ubez pieczenia społecznego tak, aby zapewnić ciągłość ubezpieczenia. Podstawowym celem przepisów EOG jest zapewnienie, że dana osoba nie zostanie pozbawiona świadczeń, której jej przysługują. Osoby pracujące w Norwegii (a zasadniczo także ich najbliższa rodzina) mają te same prawa, co obywatele norwescy. W odpowiednich przypadkach przysługują im ubezpieczenia społeczne na wypadek choroby bądź inwalidztwa, zasiłki macierzyńskie, opiekuńcze oraz emerytury. W Norwegii wszystkie osoby mieszkające na stałe w tym kraju mają prawo do korzystania z usług lekarza rodzinnego, wyznaczonego do udzielania konsultacji medycznych (Fast lege ordning). Dodatkowe informacje o tym systemie i o sposobie rejestracji u danego lekarza można uzyskać pod adresem internetowym lub w okręgowym biurze koordynacji służb medycznych (fastlege kontor) pod numerem telefonu: Więcej informacji na temat ubezpieczeń społecznych mozna uzyskać w biurze poś rednictwa pracy lub w witrynie Informacje w języku norweskim można również uzyskać w pod numerem infolinii biura pośrednictwa pracy: Tel: Emerytury Osoby, które pracowały w przynajmniej dwóch krajach EOG, mogą gromadzić prawa do emerytur z poszczególnych krajów. Dodatkowych informacji udziela biuro pośrednictwa pracy lub jego zagraniczna sekcja (NAV Utland). Obrażenia powstałe w wyniku wypadku przy pracy Osoby zatrudnione w Norwegii podlegają ustawodawstwu o obowiązkowym ubezpieczeniu od obrażeń powstałych w wyniku wypadku przy pracy. Oznacza to, że osoby te są ubezpieczane przez pracodawcę na wypadek jakiegokolwiek wypadku przy pracy. W razie wypadku przy pracy osoba poszkodowana (lub jej pracodawca) powinna się skontaktować z Norweską Inspekcją Pracy. Biuro pośrednictwa pracy Administracji EOG (NAV EØS Forvaltning) Zagraniczna sekcja biura pośrednictwa pracy (NAV Utland) EEA Administration Postuttak E N-2201 Kongsvinger Tel.: (pn-pt: ) eos@nav.no Postboks 8138 Dep. N-0033 Oslo Adres dla petentów: Langkaia 1 Tel.: ( ) Faks: nav.utland@nav.no 17

18 // Życie i praca w Norwegii Zasady i warunki zatrudnienia // W przypadku zatrudnienienia przez norweską firmę masz prawo do takiego samego wynagrodzenia i warunków umowy, jak mieszkańcy Norwegii. Umowa o pracę Zarówno w przypadku posady stałej, jak i tymczasowej, pracownikowi przysługuje prawo do umowy o pracę. Osoba ubiegająca się o pracę powinna sprawdzić, czy wszystkie warunki i zasady zatrudnienia oraz postanowienia umowy są dla niej zrozumiałe. Należy wyjaśnić wszystkie kwestie dotyczące zatrudnienia, w tym formę i częstotliwość wynagradzania oraz zasady wypowiadania umowy. Przykładową umowę o pracę można znaleźć pod adresem Przed przyjęciem do pracy na etat, pracownik jest zazwyczaj zatrudniany na okres próbny, zgodnie z warunkami umowy pisemnej. Okres próbny wynosi maksymalnie sześć miesięcy i jest określany z góry. Zazwyczaj w okresie próbnym umowa może być rozwiązana przez pracownika lub pracodawcę z zachowaniem 14 dniowego okresu wypowiedzenia. Tydzień roboczy w Norwegii wynosi maksy malnie 40 godzin, co daje średnią ośmiu godzin pracy przez pięć dni w tygodniu. Tydzień roboczy pracowników zmianowych jest o kilka godzin krótszy. Większość urzędów jest czynna od 8:00 do 16:00. Godziny pracy mogą się różnić zależnie od rodzaju działalności/branży, więc niektóre firmy rozpoczynają działalność o 7 rano, a inne o 9 rano. W przypadku pracy ponad 40 godzin tygodniowo, pracownikom przysługuje dodatek za nadgodziny w wysokości co Informacja Norweskiej Inspekcji Pracy (Arbeidstilsynets informasjonstjeneste) Tel.: svartjenesten@arbeidstilsynet.no najmniej 40%. Wypłacanie takiego dodatku nie jest jednak prawnie wymagane w przypadku kadry kierowniczej. Informacje na temat uregulowań w zakresie nagodzin można uzyskać w Norweskiej Inspekcji Pracy. Wynagrodzenie Zasadniczo kwota wynagrodzenia jest ustalana pomiędzy pracownikiem a pracodawcą. Oznacza to, że w przypadku członkostwa w związku zawodowym wynagrodzenie pracownika będzie ustalane według umownie uzgodnionych stawek. Dane statystyczne dotyczące wynagrodzeń w poszczególnych zawodach można znaleźć pod adresem Ustawa o środowisku pracy Norwegia uchwaliła Ustawę o środowisku i warunkach pracy, która określa prawa oraz obowiązki pracowników i pracodawców. Celem ustawy jest ochrona pracowników przed urazami fizycznymi i psychicznymi oraz zapewnienie właściwych, bezpiecznych i zdrowych warunków pracy dla całego personelu. Ustawę można zamówić w witrynie internetowej Norweskiej Inspekcji Pracy. Pomoc na temat prawa pracy i dni wolnych dostępną w języku angielskim i innych językach można uzyskać w Norweskiej Inspekcji Pracy. Wszelkie wątpliwości dotyczące zapewnienia zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy należy najpierw zgłaszać przełożonym. W przypadku, gdy nie odniesie to skutku, należy się skontaktować osobą odpowiedzialną za zapewnienie bezpieczeństwa pracy (verne ombud), przedstawicielem załogi (tillitsvalgt) lub związkiem zawodowym. Jeśli nie można znaleźć zadowalającego rozwiązania, należy się skontaktować z Norweską Inspekcją Pracy (Arbeidstilsynet) w celu uzyskania porad i pomocy.

19 19

20 // Życie i praca w Norwegii Urlopy Na podstawie Ustawy o urlopach wypoczynkowych, pracownikom przysługuje prawo do 21 dni urlopu w roku. Jednakże większość pracowników ma prawo do 25 dni urlopu. Nie jest to jeszcze ustawowe prawo, lecz porozumienie pomiędzy partnerami społecznymi wynikające z uzgodnień płacowych. Osobom powyżej 60 roku życia przysługuje prawo do dodatkowego tygodnia urlopu wypoczynkowego. Wynagrodzenie w okresie urlopu Prawo do wynagrodzenia w okresie urlopu wypoczynkowego musi zostać nabyte w roku kalendarzowym poprzedzającym rok skorzystania z takiego urlopu. Osoba, która była bezrobotna w poprzednim roku kalendarzowym, również ma prawo do urlopu, jednak bez prawa do wynagrodzenia w tym okresie (tzn. przysługuje jej prawo do urlopu bezpłatnego). Kwota wynagrodzenia w okresie urlopu jest zależna od wynagrodzenia za pracę (płacy, itp.) w poprzednim roku. W obliczeniach nie uwzględnia się wszystkich płatności. Odcinek wypłaty informuje pracownika o uzyskanej kwocie wynagrodzenia w okresie urlopu. Wynagrodzenie w okresie urlopu odpowiada 10,2% normalnego wynagrodzenia w poprzednim roku. W przypadku pracowników powyżej 60 roku życia, stawka ta wynosi 12,5%. W przypadku osób objętych postano wieniami układów zbiorowych pracy przyznających piąty tydzień urlopu, standardowa stawka wynosi 12%, a w przypadku pracowników powyżej 60 roku życia 14,3% (stan na 2007 rok). Jeżeli umowa o pracę zostanie rozwiązana, należne świadczenia z tytułu płatnego urlopu są wypłacane wraz z ostatnią wypłatą wynagrodzenia. 20 Pomoc na temat prawa pracy i dni wolnych w różnych wersjach językowych można uzyskać w Norweskiej Inspekcji Pracy. Dodatkowe informacje można także uzyskać, kontaktując się ze związkiem zawodowym. Opodatkowanie Norwegia przestrzega dwustronnych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, zawartych z innymi krajami EOG. System podatkowy ma charakter powszechny, tzn. osoba zatrudniona przez norweskiego pracodawcę musi płacić podatek w Norwegii. W przypadku osób zamieszkujących w Norwegii krócej niż sześć miesięcy, mają zastosowanie specjalne przepisy podatkowe. Dodatkowe informacje można uzyskać w Urzędzie Podatkowym w kraju zamieszkania. Pracodawca jest zobowiązany dokonać potrącenia na podatek przed wypłatą pensji. Właściwy norweski Urząd Podatkowy wystawia na żądanie zatrudnionego kartę rozliczeń podatkowych, którą należy bezzwłocznie przekazać pracodawcy. Karta rozliczeń podatkowych podaje, jaki procent wynagrodzenia pracownika ma zostać potrącony przez pracodawcę na rzecz podatku. W przypadku podjęcia pracy bez karty rozliczeń podatkowych, pracodawca jest zobowiązany do potrącenia 50% wynagrodzenia tytułem podatku. Zazwyczaj jest to kwota wyższa od tej, jaka zostałby potrącona na podstawie karty rozliczeń podatkowych, a nadpłata zwracana jest w kolejnym roku. Informacje o wysokości podatku zapłaconego w danym miesiącu znajdują się na odcinku wypłaty. Wysokość podatku do zapłacenia zależy od wysokości zarobków i wszelkich ulg podatkowych. W przypadku Norwegii stanowi on zazwyczaj około jedną trzecią kwoty wynagrodzenia brutto. Składka na rzecz Systemu Krajowego Zakładu

21 Ubezpieczeń jest wliczona w kwotę podatku.witryna internetowa Norweskiej Administracji Podatkowej zawiera kalkulator podatkowy (tylko w języku norweskim). Podatnicy są klasyfikowani w dwóch kategoriach: Klasa 1 obejmuje osoby o wolnym stanie cywilnym i większość par małżeńskich, w których oboje małżonkowie mają źródło przychodu. Klasa 2 obejmuje rodziców samotnie wychowujących dzieci i pary małżeńskie, w których tylko jedno z małżonków ma źródło dochodu. Osobom czasowo mieszkającym w Norwegii może przysługiwać standardowe zwolnienie od podatku w wysokości 10%, w roku 2007 maksymalnie koron norweskich. Oznacza to, że przed naliczeniem stopy podatkowej od kwoty zarobków brutto potrąca się 10%. Powyższe zwolnienie ma zastosowanie tylko do osób przebywających w Norwegii krócej niż dwa lata. Osoba, która spełnia ten wymóg powinna przy ubieganiu się o kartę rozliczeń podatkowych zapytać o prawo do zwolnienia z podatku we właściwym Urzędzie Podatkowym. Centralne Biuro Podatkowe dla Cudzoziemców (Sentralskattekontoret for Utenlandssaker) Podatkowym dla Cudzoziemców N-4068 Stavanger Visiting address: Prinsensvei 1, Sandnes Tel.: Faks: sfu@skatteetaten.no Deklarację podatkową W Norwegii podatek jest naliczany na podstawie dochodu osiąganego w danym roku, tzn. potrącenia z pensji stanowią zaliczki z tytułu przewidywanej kwoty należnego podatku. Do 30 kwietnia każdego roku pracownik jest zobowiązany złożyć deklarację podatkową. Deklaracja ta jest zazwyczaj wcześniej wypełniana przez Urzędy Podatkowe i przesyłana na adres płatnika w kwietniu. Przed odesłaniem deklaracji do urzędu podatkowego należy sprawdzić wszystkie dane w formularzu. W tym celu należy zapoznać się z deklaracją płatności i potrąceń, wystawianą przez pracodawcę oraz innymi odpowiednimi dokumentami z banku itp. Wraz z formularzem deklaracji podatkowej płatnik podatku otrzymuje również ulotkę w języku norweskim, zawierającą instrukcje wypełniania formularza. Po pomoc przy wypełnianiu deklaracji podatkowej można się również zwrócić do lokalnego Urzędu Podatkowego. Aktualne stawki podatkowe i wysokości ulg oraz dodatkowe informacje dotyczące opodatkowania można uzyskać w Centralnym Biurze Podatkowym dla Cudzoziemców (Sentralskattekontoret for Utenlandssaker) lub w Urzędzie Podatkowym w Oslo (Oslo Likningskontor). Urząd Podatkowy w Oslo (Oslo Likningskontor) Tøyen Sentrum Hagegt. 23 Tel.: Faks:

22 // Życie i praca w Norwegii Edukacja // Cała edukacja w ramach obowiązkowego nauczania jest w Norwegii bezpłatna. Młodzież w wieku od 16 do 19 lat ma prawo uczęszczać do szkoły średniej. Wszystkie okręgi w Norwegii posiadają uczelnie wyższe, a w całym kraju jest 6 uniwersytetów. Przedszkola Dzieci poniżej szóstego roku życia mogą uczęszczać do przedszkola. W Norwegii działają zarówno przedszkola publiczne, jak i prywatne. W niektórych miastach występuje jednak problem niedostatecznej liczby placówek. Aby ubiegać się o miejsce w przedszkolu, należy skontaktować się z władzami lokalnymi w planowanym miejscu zamieszkania. Szkoły publiczne Cała edukacja w ramach obowiązkowego nauczania jest w Norwegii bezpłatna. Dzieci idą do szkoły w wieku sześciu lat (pierwsza klasa) i kończą nauczanie obowiązkowe po 10 latach (w dziesiątej klasie). Cała młodzież w wieku od 16 a 19 lat ma wtedy prawo uczęszczać do szkoły średniej. Wykształcenie nabyte w wyższej szkole średniej daje kwalifikacje zawodowe lub umożliwia kontynuowanie nauki w szkolnictwie wyższym. Wszystkie dzieci obcokrajowców mają prawo i obowiązek uczęszczania do szkoły. Dodatkowe informacje i adresy szkół można uzyskać od lokalnych władz. Dobrym pomysłem jest skontaktowanie się ze szkołą przed przeprowadzką do Norwegii, aby szkoła była przygotowana na przyjęcie nowego ucznia. Szkoły prywatne W Norwegii jest mało płatnych szkół prywatnych. W 2005 r. istniało 143 prywatnych szkół na poziomie szkolnictwa obowiązkowego, co stanowiło około 4% wszystkich szkół zapewniających edukację obowiązkową w Norwegii. Około 2% wszystkich uczniów uczęszcza do szkół prywatnych. Działalność większości prywatnych szkół opiera się na przekonaniach religijnych lub alternatywnych metodach nauczania. Szkolnictwo wyższe Szkolnictwo wyższe obejmuje uniwersytety i uczelnie, a nabór odbywa się na podstawie dyplomów uzyskanych po okresie trzyletniej nauki w szkole średniej. 22 Norwegia uniwersytety w Oslo, Ås, Bergen, Stavanger, Trondheim i Tromsø. Dodatkowo, w kraju działa sześć uczelni technicznych o różnych specjalizacjach: Norges Handelshoyskole (Norweska Szkoła Handlu i Zarządzania) Norges Musikkhoyskole (Norweska Państwowa Akademia Muzyczna) Norges Idrettshoyskole (Norweska Szkoła Wychowania Fizycznego i Sportu) Norges Veterinarhoyskole (Norweska Szkoła Weterynarii) Arkitektur- og designhøgskolen (Szkoła Architektury w Oslo) Każdy okręg w Norwegii posiada własną uczelnię oferującą różne formy kształcenia lub szkoleń, jak również uczelnie prywatne. Dodatkowe informacje o szkolnictwie w Norwegii można znaleźć pod adresem Dyplomy zagraniczne Norweska Agencja ds. Zapewnienia Jakości w Edukacji (NOKUT) udziela informacji o uznawalności wykształcenia wyższego zdobytego za granicą. Do agencji NOKUT należy składać wnioski o uznanie zagranicznego stopnia naukowego/ dyplomu. NOKUT współpracuje z siecią podobnych ośrodków w innych krajach członkowskich UE/EOG. Dodatkowe informacje i formularze aplikacyjne można uzyskać, kontaktując się z agencją. Zapytania dotyczące uznawalności danego rodzaju wykształcenia wyższego, nabytego w innym kraju członkowskim UE/EOG, można również kierować bezpośrednio do właściwej uczelni/ uniwersytetu w Norwegii. Informacje ogólne dotyczące uznawalności wykształcenia średniego/wyższego nabytego za granicą można również uzyskać w Ministerstwie Oświaty (Statens utdanningskontor) w danym kraju. Informacje o kształceniu zawodowym są udzielane przez zarząd regionalny / Urząd ds. Kształcenia Zawodowego w administracji okręgowej (Yrkesopplærings

23 nemda/fagopplæringskontoret).adresy i numery telefonów administracji okręgowych można znaleźć pod adresem no.zazwyczaj uznanie wykształcenia w dowolnym kraju UE/EOG będzie honorowane w innych krajach członkowskich bez konieczności dodatkowej oceny. Autoryzacja i potwierdzenie Statens Autorisasjonskontor For Helse personell (SAFH) biuro ds. autoryzacji personelu medycznego udziela uprawnień do pracy w sektorze świadczeń medycznych. Kredittilsynet norweski organ nadzoru finansowego, udziela upoważnień księgowym, agnetom nieruchomośći, agencjom egzekucji długów i specjalistom ds. rachunkowości. Mattilsynet urząd ds. żywności, udziela uprawnień weterynarzom i biologom morskich. Tilsynsradet for advokatvirksomhet organ nadzorczy ds. praktyk prawnych, udziela upoważnień dla prawników. Sjøfartsdirektoratet urząd ds. morskich, udziela upoważnień dla wielu zawodów w sektorze morskim. Luftfartstilsynet urząd ds. lotniczych udziela upoważnień pilotom i technikom lotniczym. NOKUT P.O. Box 1708 Vika N-0121 Oslo Adres dla petentów: Kronprinsensgt. 9 Tel.: Faks: postmottak@nokut.no Studiowanie w Norwegii Studenci z innych krajów UE/EOG mogą studiować w Norwegii. Przyjęcie na uniwersytet lub inną uczelnię automatycznie daje studentowi prawo pobytu w Norwegii przez okres studiów/ szkolenia. Prawo pobytu jest przyznawane każdorazowo na okres jednego roku. Student musi udokumentować posiadanie wystarczających środków finansowych. Koszty utrzymania podczas studiów w kraju UE/EOG są pokrywane przez studenta bądź przez stypendium/ pożyczkę. Na mocy umowy EOG Norwegia nawiązała współpracę z krajami członkowskimi UE przy wielu programach edukacyjnych i naukowych, w tym przy tych najszerszej zakrojonych LEONARDO DA VINCI i ERASMUS. W celu uzyskania dodatkowych informacji o powyższych programach należy odwiedzić witrynę sieci Web Komisji Europejskiej pod adresem lub witrynę Oficjalny serwis internetowy Rządu Norwegii zawiera dodatkowe informacje i dokumenty dotyczące norweskiego systemu edukacji, jak również wiele innych przydatnych informacji w języku angielskim: Państwowe Biuro ds. Autoryzacji Personelu Medycznego (Statens autorisasjonskontor for helsepersonell SAFH) P.O. Box 8053 Dep N-0031 Oslo Adres dla petentów: Storgaten 33 A Tel.: Faks: postmottak@safh.no 23

24 // Życie i praca w Norwegii Mieszkanie w Norwegii // Koszty zakwaterowania w Norwegii są bardzo zróżnicowane i od kilku lat gwałtownie wzrastają. Najwyższe ceny są w Oslo oraz innych miastach. W obszarach wiejskich ceny są zazwyczaj niższe. Zazwyczaj wysokie koszty zakwaterowania wynikają z kilku czynników: domy są bardzo dobrze wykonane i w pełni izolowane, a wszystkie pomieszczenia są ogrzewane ze względu na chłodny klimat. Co więcej, obowiązują wysokie wymogi co do jakości, tak więc na rynku jest niewiele prostych i tanich domów. W Norwegii zwykle kupuje się domy i mieszkania, a nie wynajmuje. Ogłoszenia dotyczące domów i mieszkań do wynajęcia są najczęściej umieszczane w prasie lokalnej oraz w ogólnokrajowej gazecie Aftenposten. Niektóre gazety publikują ogłoszenia dotyczące nieruchomości w Internecie, patrz Można również zamieścić własne ogłoszenie o poszukiwaniu miejsca zamieszkania. Osoba zamierzająca wynająć dom lub mieszkanie powinna zawrzeć umowę najmu z właścicielem domu/mieszkania. Standardowa umowa tego typu jest dostępna w Internecie. 24 Powyższe umowy są zwykle zawierane początkowo na okres jednego roku, a potem na okres kolejnych pięciu lat, z zachowaniem obopólnego prawa do ich rozwiązania. Okres wypowiedzenia wynosi zazwyczaj trzy miesiące, przy czym najemcy na ogół wpłacają depozyt w wysokości kwoty dwu-lub trzymiesięcznego czynszu. Zakup domu lub mieszkania można przeprowadzić z pomocą norweskiego pośrednika w handlu nieruchomościami, przez bank lub prawnika. Banki norweskie udzielają kredytów hipotecznych pod zastaw domu lub mieszkania. Domy wystawiane na sprzedaż można również znaleźć w Internecie pod adresem Pośrednicy w handlu nieruchomościami oferują zarówno domy i mieszkania do wynajęcia, jak i na sprzedaż. Wszyscy pośrednicy w handlu nieruchomościami znajdują się spisie branżowym Yellow Pages ( w polu wyszukiwania należy wpisać słowo Eiendomsmegling.

25 Norwegia w Internecie // Poniższe witryny internetowe zawierają wiele przydatnych informacji: Oferty pracy Usługi publiczne System wyszukiwania ofert pracy i inne informacje publikowane przez Norweski Urząd. Norweska Inspekcja Pracy Serwis organizacji Innovation Norway Informacja o warunkach życia i pracy w Norwegii, a także o rynku prac Norweski Urząd Pracy i Opieki Społecznej Witryna internetowa EURES, system wyszukiwania ofert pracy, baza danych z życiorysami i inne informacje Baza danych z ofertami pracy Przeglądarka stron internetowych, zawierających oferty pracy w Norwegii Kultura Norweska rodzina królewska Oficjalny serwis informacji turystycznej Gazety Portal zawierający łącza do wszystkich gazet norweskich Norweska Agencja Zapewnienia Jakości Edukacji Oficjalny norweski portal handlowy Portal informacji i usług sektora publicznego Portal ambasad Norwegii Portal Norweskiego Urzędu Imigracyjnego Informacje publikowane przez Rząd i Ministerstwa Norweski Urząd Podatkowy Dane statystyczne dotyczące Norwegii Norweski Urząd Ceł Norweski Urząd Imigracyjny 25