OPINIA TOWARZYSTWA EKONOMISTÓW POLSKICH DO PROGRAMU POLITYKI RODZINNEJ PREZYDENTA RP DOBRY KLIMAT DLA RODZINY
|
|
- Bogusław Małek
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 OPINIA TOWARZYSTWA EKONOMISTÓW POLSKICH DO PROGRAMU POLITYKI RODZINNEJ PREZYDENTA RP DOBRY KLIMAT DLA RODZINY Warszawa, sierpieo
2 Podsumowanie kluczowe wnioski i rekomendacje: Wszelkiego rodzaju statystyki i porównania wskazują, że w Polsce rodzi się mało dzieci. Jest to już obecnie poważny problem społeczny, który będzie rodził bardzo istotne i narastające konsekwencje ekonomiczne. Zdaniem TEP kluczowymi czynnikami hamującymi dzietnośd Polaków są: niski wskaźnik zatrudnienia kobiet, brak instrumentów umożliwiających zapewnienie opieki nad małymi dziedmi (w tym ograniczona liczba miejsc w żłobkach i przedszkolach), niski udział kobiet pracujących na częśd etatu oraz niepewna sytuacja materialna. Kluczowe dla poprawy dzietności w Polsce jest zwiększenie poczucia stabilności warunków życia rodzin w Polsce, w tym zwłaszcza poprawa ich sytuacji materialnej. W tym kontekście działania zmierzające do tworzenia dobrego klimatu dla rodziny muszą przebiegad równolegle z działaniami zmierzającymi do wzrostu konkurencyjności i produktywności polskiej gospodarki, które to działania zostały opisane w raporcie zespołu prof. J. Hausnera Konkurencyjna Polska czy w dokumencie TEP Kluczowe wyzwania w kontekście konkurencyjności, produktywności i wzrostu gospodarczego. Dla tworzenia korzystnych warunków dla rozwoju rodzin w Polsce, równie ważne co rozwiązania instytucjonalno-prawne są działania i klimat na poziomie mikro poszczególnych firm. W tym kontekście niezbędne jest budowanie powszechnej świadomości, że podejmowanie działao prowadzących do zwiększenia dzietności leży w średnio- i długoterminowym interesie nas wszystkich. Bez tego bowiem potencjał i atrakcyjnośd polskiego rynku będą w szybkim tempie maled. Równocześnie warto zauważyd, że indywidualne rozwiązania przyjmowane na poziomie poszczególnych firm mogą okazad się dużo bardziej efektywne, gdyż z reguły będą lepiej dostosowane do konkretnych uwarunkowao, specyfiki działalności i rzeczywistych potrzeb. Spośród zaproponowanych przez Prezydenta RP działao opisanych w programie Dobry klimat dla rodziny, kluczowe propozycje to naszym zdaniem: i) likwidacja tzw. ulgi na dzieci i zastąpienie jej kwotą wolną od podatku uzależnioną od liczby dzieci oraz ii) wsparcie rozwoju opieki instytucjonalnej w połączeniu z systemem bonów opiekuoczych. Równie ważne są rekomendacje zmierzające w kierunku wzrostu aktywności zawodowej kobiet, w tym te odnoszące się do popularyzacji pracy w niepełnym wymiarze czasu i/lub telepracy. Wątpliwości z kolei zgłaszamy wobec programu tanich mieszkao na wynajem oraz wydłużenia urlopu rodzicielskiego. W tym pierwszym przypadku ze względu na ich koszt i brak jak się wydaje - korelacji z rozwojem rodziny, w tym drugim ze względu na ryzyko negatywnego wpływu na poziom aktywizacji zawodowej kobiet i ich pozycję na rynku pracy. Poza oceną rekomendacji zawartych w prezydenckim raporcie przedstawiamy również propozycje, o które zdaniem TEP warto program rozszerzyd. Są to: i) wprowadzenie ulg podatkowych dla pracodawców zakładających przedszkola i żłobki przy swoich zakładach pracy oraz ii) wyłączenie nauczycieli wychowania przedszkolnego z zakresu obowiązywania Karty Nauczyciela. 2
3 Wprowadzenie Program Polityki Rodzinnej Prezydenta RP Dobry klimat dla rodziny zawiera propozycje zmian, jakie należy wprowadzid, aby zwiększyd dzietnośd w Polsce. Zespół ekspercki zaproponował szeroki wachlarz działao, które mają pomóc w realizacji tego celu. W niniejszej analizie dokonaliśmy oceny głównych propozycji zmian na podstawie doświadczeo międzynarodowych, a także proponujemy rozszerzenie programu o dodatkowe inicjatywy, których skutecznośd została już sprawdzona w innych krajach. Poniższa opinia jest opinią ekonomiczną, dlatego rozważane rozwiązania i ocena ich skuteczności ograniczają się do propozycji zmian instytucjonalnych i prawnych. Przedmiotem niniejszej analizy nie są natomiast działania miękkie, takie jak kampanie społeczne czy inne działania mające na celu np. równy podział obowiązków domowych lub budowę prorodzinnych postaw. Wykres 1. Główne czynniki mające wpływ na decyzję o posiadaniu dzieci Decyzja o posiadaniu dzieci Korzyści z posiadania dzieci Koszty wychowania dzieci Szersze czynniki ekonomiczne Indywidualne preferencje i styl życia Normy społeczne Oczekiwania rodziców co do przyszłego wsparcia ze strony dzieci (w biznesie rodzinnym, na emeryturze, itp.), Korzyści psychologiczne (w relacji do innych dóbr) Bezpośrednie koszty związane z dziećmi (w relacji do innych dóbr), Koszty mieszkaniowe, Koszty utraconych możliwości (np. związanych z karierą zawodową), Dostępność elastycznych możliwości zatrudnienia (praca w niepełnym wymiarze godzin, telepraca) Niepewność co do przyszłej sytuacji ekonomicznej, Perspektywy kształcenia, pracy i dochodów dla dzieci, Wartość posiadanych aktywów Zmieniające się preferencje w zakresie posiadania dzieci (w stosunku do kariery, samorozwoju itp.), Niestabilność związków, problemy z budowaniem trwałych relacji, Preferencje co do formy relacji przesuwanie od związków małżeńskich w kierunku współmieszkania Zakres podziału obowiązków domowych w rodzinie, Model rodziny (mężczyzna żywiciel czy neutralny pod względem płci), Społeczne postawy wobec rodziny i nowych ról dla kobiet Źródło: na podstawie OECD ( Low fertility rates in OECD countries: facts and policy responses ) oraz Recent trends in Australian fertility Równocześnie mamy świadomośd, że właściwie dobrane i ukierunkowane działania miękkie mogą byd nie mniej istotne jak działania stricte ekonomiczne (niskie wskaźniki urodzeo w wielu krajach o wysokim standardzie życia wskazują, że problem ten jest problemem bardzo złożonym i nie odnosi się jedynie do zagadnieo ekonomicznych).w kontekście tych działao pragniemy zwrócid uwagę, że powinny one zostad ukierunkowane nie tylko na instytucje publiczne i obywateli, ale także pracodawców i przedsiębiorców (np. poprzez organizacje je zrzeszające). Niezbędne jest bowiem budowanie szerokiej bazy wsparcia polityki prorodzinnej bazującej na powszechnej świadomości, że inwestowanie w rozwiązania 3
4 Węgry Korea Rumunia Polska Łotwa Cypr Portugalia Hiszpania Niemcy Japonia Chorwacja Włochy Grecja Czechy Austria Słowacja Malta Bułgria Luksemburg Szwajcaria Estonia Słowenia Kanada średnia OECD Dania Holandia Litwa Finlandia Belgia Norwegia Australia USA Szwecja Chile Wielka Brytania Francja Islandia Turcja Meksyk Irlandia Nowa Zelandia wspierające dzietnośd jest w średnio- i długoterminowym interesie nas wszystkich. Bez tego bowiem potencjał i atrakcyjnośd polskiego rynku będą w szybkim tempie maled. Równocześnie indywidualne rozwiązania wdrażane na poziomie poszczególnych firm mogą okazad się dużo bardziej efektywne, gdyż z reguły będą lepiej dostosowane do lokalnych uwarunkowao, do specyfiki działalności i rzeczywistych potrzeb. Pragniemy także zauważyd, że trudno będzie w polskich warunkach o dobry klimat dla rodziny, jeśli tempo wzrostu gospodarczego będzie trwale kształtowało się poniżej poziomu zapewniającego tworzenie nowych miejsc pracy. Z tych też względów działania zmierzające do wykreowania dobrego klimatu dla rodziny nie mogą byd podejmowane w odosobnieniu. Muszą iśd w parze z działaniami zmierzającymi do wzrostu konkurencyjności i produktywności polskiej gospodarki, chociażby tymi, które zostały opisane w raporcie zespołu prof. J. Hausnera Konkurencyjna Polska czy w dokumencie TEP Kluczowe wyzwania w kontekście konkurencyjności, produktywności i wzrostu gospodarczego. Diagnoza W Polsce rodzi się mało dzieci. Na tle paostw OECD gorzej prezentują się jedynie Węgry, Korea Płd. oraz Rumunia. Obecny współczynnik płodności wynoszący 1.3 dziecka przypadającego na kobietę w wieku rozrodczym drastycznie odbiega od wartości 2.1, która pozwala na prostą zastępowalnośd pokoleo. Wykres 2. Dzietność w Polsce na tle innych państw OECD w 2011 r. 2,5 2,0 Prosta zastępowalność pokoleń 1,5 1,0 0,5 0,0 Źródło: OECD (Family Database) 4
5 W badaniu Diagnoza Społeczna 2013 Polacy wskazują na najważniejsze powody odkładania decyzji o posiadaniu dzieci. Dla kobiet najistotniejsze znaczenie mają warunki materialne, niepewnośd co do przyszłości oraz trudnośd godzenia pracy i rodzicielstwa. Dla mężczyzn większe znaczenie niż możliwośd godzenia pracy i rodzicielstwa mają wysokie koszty wychowania. Wykres 3. Najważniejsze powody rezerwy prokreacyjnej wśród kobiet i mężczyzn osobiście dotkniętych tym problemem (% wskazań) Źródło: Diagnoza Społeczna 2013 Wnioski płynące z krajowych badao są zbieżne z doświadczeniami międzynarodowymi. Zgodnie z analizą OECD (OECD, 2007a) wyższe współczynniki dzietności występują w krajach: o wysokich stopach zastąpienia świadczeo w czasie urlopów rodzicielskich, o wysokich współczynnikach zatrudnienia kobiet, w których wiele kobiet pracuje na częśd etatu, gdzie wysoki jest udział dzieci uczęszczających do żłobków i przedszkoli oraz o wysokich transferach pieniężnych dla rodzin. Z kolei niskimi współczynnikami dzietności charakteryzują się kraje o: wysokiej stopie bezrobocia, wysokiej luce w zarobkach pomiędzy kobietami i mężczyznami, długich urlopach macierzyoskich. 5
6 Współczynnik dzietności Biorąc pod uwagę wyniki badao krajowych i międzynarodowych, których podsumowanie zostało powyżej zaprezentowane, można zdefiniowad listę czynników, które przyczyniają się do hamowania dzietności w Polsce. Należą do nich: niski wskaźnik zatrudnienia kobiet, niski udział kobiet pracujących na częśd etatu, niski odsetek dzieci uczęszczających do żłobków lub przedszkoli, wysoki poziom bezrobocia oraz długi urlop macierzyoski. Wykres 4. Relacja między stopą zatrudnienia kobiet a współczynnikiem dzietności w krajach OECD w 2010 r. 2,2 NZL ISL 2,0 1,8 MEX IRL GBR USA AUS BEL FRA SWE NOR FINDNK NLD 1,6 1,4 1,2 R² = 0,0672 GRC ITA ESP KOR LUX JPN SVK HUN CAN EST SLV CHE CZE POL AUT DEU PRT 1, Stopa zatrudnienia kobiet w wieku Źródło: OECD (Family Database) Duża częśd problematycznych obszarów dotyczy rynku pracy. Poziom zatrudnienia kobiet ma kluczowe znaczenie dla dzietności. Zgodnie z badaniami, między tymi zmiennymi występuje pozytywna zależnośd 1, co oznacza, że wzrost stopy zatrudnienia kobiet powoduje wzrost dzietności (OECD, 2007b). Ta pozytywna zależnośd wynika z wielu czynników, w tym m.in. z tego że praca kobiety: w połączeniu z pracą mężczyzny prowadzi do wzrostu poziomu dochodów w gospodarstwie domowym, 1 Według badao OECD jeszcze 25 lat temu występowała odwrotna zależnośd wskaźnik dzietności był wyższy w krajach, gdzie odsetek kobiet zatrudnionych był mniejszy. Zmiany społeczno-gospodarcze jakie zaszły w ostatnich dziesięcioleciach doprowadziły do przeobrażenia się relacji pomiędzy dzietnością i zatrudnieniem 6
7 poprzez dywersyfikację źródeł dochodów zwiększa poczucie bezpieczeostwa, ma pozytywny wpływ na postrzeganie możliwości zatrudnienia także w przyszłości, a co za tym idzie na perspektywy uzyskania dochodów. Uwagi TEP do proponowanych w Programie działao Zdaniem TEP zaproponowane w Programie działania można podzielid na dwie grupy: i) takie, które na bazie doświadczeo międzynarodowych mają szansę podnieśd stopę urodzeo w Polsce, ii) takie, które bazując na doświadczeniach innych paostw, charakteryzują się niską skutecznością. 1. Działania, które mogą się powieść Wśród działao mogących przynieśd pożądany skutek warto wymienid: poprawę dostępności instytucjonalnych form opieki nad dziedmi, wprowadzenie kwoty wolnej od podatku uzależnionej od liczby dzieci, popularyzację pracy w niepełnym wymiarze czasu. 1.1 Opieka instytucjonalna Zapewnienie opieki instytucjonalnej dla małych dzieci jest kluczową kwestią dla poprawy zatrudnienia młodych matek. Pozostawienie dziecka w żłobku czy przedszkolu pozwala matce na szybki powrót do aktywności zawodowej i poprawę sytuacji materialnej rodziny. Szczególnie niską aktywnością zawodową cechują się matki małych dzieci z niskim lub średnim wykształceniem. Aby tę sytuację zmienid, należy umożliwid kobietom elastyczne kształtowanie czasu pracy i pracę na częśd etatu oraz zagwarantowad stosunkowo tanie formy opieki instytucjonalnej. Program Dobry klimat dla rodziny identyfikuje ten problem i proponuje szereg działao. Jako efektywne oceniamy szybkie zwiększenie liczby miejsc opieki dla dzieci do lat 3. oraz wprowadzenie bonów opiekuoczych. Połączenie obu rozwiązao pozwala na scedowanie prawa wyboru ostatecznej formy opieki nad dzieckiem na poziom rodziców. Ma to szczególne znaczenie w przypadku małych dzieci (do 3 lat), w przypadku których częśd rodziców czuje dyskomfort i niechęd wobec oddawania ich do placówek opieki instytucjonalnej. Taki system, łączący oba postulaty, działa od 2005 r. w Holandii - kraju, który charakteryzuje się wysokim poziomem zatrudnienia kobiet oraz wysokimi wskaźnikami dzietności. W Holandii opieka nad dziedmi jest zapewniana głównie przez sektor prywatny, jej koszt jest stosunkowo niski, a zarówno udział dzieci uczęszczających do żłobków i przedszkoli, jak i stopa zatrudnienia kobiet są wysokie. W 2005 r. subsydia dla dostawców opieki zostały zastąpione przez subsydia dla rodziców. Dofinansowanie dotyczy różnych form opieki, w tym np. niao, a rodzice przeciętnie płacą 44 proc. kosztów opieki (PARP, 2011). 7
8 Dania Holandia Islandia Norwegia Korea Francja Malta Szwecja Portugalia Luksemburg USA Wielka Brytania Słowenia Hiszpania Belgia Nowa Zelandia Australia Cypr Irlandia Finlandia Japonia Włochy Estonia Niemcy Łotwa Chile Litwa Austria Grecja Węgry Rumunia Bułgaria Meksyk Polska Czechy Słowacja Pomoc przysługuje rodzinie wówczas, gdy oboje rodzice pracują lub studiują. Wysokośd świadczenia wzrasta wraz z liczbą dzieci w rodzinie i spada wraz z wzrostem dochodów rodziny. Podobny system dofinansowania kosztów opieki nad dziedmi przyjmujący postad voucherów wprowadziła również Australia (PARP, 2011). Wykres 5. Udział dzieci poniżej 3 roku życia uczęszczających do żłobków w 2010 r Źródło: OECD (Family Database) Warto ponadto zauważyd, że sam wysoki poziom wydatków na opiekę nad dziedmi nie gwarantuje wysokiego odsetka dzieci objętych tą opieką, a tym samym nie gwarantuje automatycznie zwiększenia poziomu zatrudnienia kobiet ani dzietności. W Unii Europejskiej występują kraje o wysokich wydatkach na edukację przedszkolną i niskim udziale dzieci uczęszczających do przedszkoli i takie, które wydają mało a dużo dzieci uczęszcza do przedszkoli. Na przykład Finlandia wydaje stosunkowo dużo na zapewnienie opieki dzieciom (1,1 proc. PKB), a jedynie 29 proc. dzieci poniżej 3. roku życia uczęszcza do żłobków i przedszkoli. Z drugiej strony, Portugalia wydaje jedynie 0,4 proc. PKB, a do żłobków uczęszcza aż 47 proc. dzieci poniżej 3. roku życia 2. Przykłady te pokazują, że wsparcie opieki instytucjonalnej dla małych dzieci musi byd dobrze przemyślane i zaprojektowane. 2 Źródło: OECD, Family Database 8
9 1.2 Kwota wolna od podatku W programie Dobry Klimat dla Rodziny proponuje się również wprowadzenie kwoty wolnej od podatku uzależnionej od liczby dzieci w rodzinie oraz likwidację dotychczasowej ulgi prorodzinnej. Obecnie obowiązująca ulga prorodzinna nie spełnia swojej funkcji, ponieważ stwarza bodźce do nieposiadania większej liczby dzieci. W pełni wykorzystują ją głównie rodzice jednego lub dwójki dzieci. Natomiast wśród rodzin wielodzietnych jedynie 30 proc. może wykorzystad przysługującą im ulgę w całości. Proponowana w Programie zmiana pozwoliłaby na realne obniżenie kosztów wychowania dzieci. Podobne rozwiązania stosowane są w innych paostwach np. w Belgii, która charakteryzuje się stosunkowo wysokim poziomem dzietności wynoszącym 1,87 w 2011 r. Wysokośd kwoty wolnej od podatku kształtowała się w 2011 r. w Belgii następujący sposób: Tabela 1. Kwota wolna od podatku w Belgii w 2011 r. TYTUŁ DO ODLICZENIA KWOTA BAZOWA DZIECKO DZIECI DZIECI DZIECI KAŻDE NASTĘPNE DZIECKO Źródło: KPMG, 2011 KWOTA WOLNA OD PODATKU [EUR] 1.3. Popularyzacja pracy na częśd etatu Jedną z istotnych propozycji programu Dobry klimat dla rodziny jest wydłużenie urlopów macierzyoskich i rodzicielskich proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy w sytuacji łączenia urlopów z pracą na częśd etatu. Obecnie jest możliwe łączenie urlopu wychowawczego z pracą na częśd etatu. Niestety z tej możliwości korzysta zaledwie 3 proc. wszystkich osób będących na urlopie wychowawczym. Czynnikiem zachęcającym młodych rodziców w projektowanym rozwiązaniu do aktywizacji zawodowej i szybszego powrotu na rynek pracy może byd łączenie pracy na częśd etatu z wypłatą części świadczenia. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju wskazuje, że dobry system urlopu rodzicielskiego powinien byd możliwie elastyczny i pozwalad na szybszy powrót do pracy na częśd etatu, jednocześnie zachowując prawo do pozostałej części świadczenia (OECD, 2007b). Obecnie praca na częśd etatu jest rzadko wykorzystywaną w Polsce formą łączenia pracy zawodowej z obowiązkami rodzinnymi. W porównaniu do innych paostw niewiele jest w Polsce rodzin gdzie jeden z rodziców pracuje na pełen etat, a drugi na częśd etatu, co jest dominującą formułą w krajach o wysokich współczynnikach dzietności i zatrudnienia kobiet, takich jak np. Holandia, Belgia, czy Wielka Brytania. 9
10 Słowenia Portugalia Cypr Litwa Bułgaria Łotwa Finlandia Słowacja Rumunia Polska Estonia Grecja Czechy Hiszpania Węgry Francja Nowa Zelandia Belgia Włochy Luksemburg Wielka Brytania Malta Austria Niemcy Holandia Wykres 6. Dzieci w rodzinach z dwojgiem rodziców w podziale na status zatrudnienia rodziców w 2008 r. Oboje rodzice pracują na cały etat Jeden rodzic pracuje na cały etat Inne Jeden rodzic pracuje na pełen etat, drugi na część etatu Żaden z rodziców nie pracuje 100% 80% 60% 40% 20% 0% Źródło: OECD (Family Database) Praca na niepełny etat jest wykorzystywana głównie jako sposób na zmniejszenie obciążeo pracodawcy, a nie jako sposób na godzenie obowiązków zawodowych z rodzinnymi. Najczęściej na częśd etatu pracują osoby o słabej pozycji na rynku pracy, a umowa na częśd etatu nie zawsze wiąże się z mniejszą liczbą faktycznie przepracowanych godzin. Wynika to m.in. z faktu, że osobie zatrudnionej w niepełnym wymiarze czasu pracy przysługuje taka sama stawka za godziny ponad ustaloną w umowie liczbę godzin, co w przypadku podstawowego wymiaru czasu pracy (Kurowska, 2010). W kontekście elastyczności zatrudnienia oraz budowania stabilnych warunków życia rodzin pożądane jest w szerszym kontekście - budowanie stosunków na rynku pracy w oparciu o zasady Flexicurity; zintegrowanej strategii równoczesnego zwiększania elastyczności i bezpieczeostwa na rynku pracy m.in. poprzez stworzenie efektywnego systemu podnoszenia kompetencji pracowników przez całe życie (tak, aby obawy o pewnośd miejsca pracy zastąpid pewnością zatrudnienia ), różnych form wspierania mobilności zasobów pracy oraz systemu socjalnego promującego zatrudnienie w stosunku do pozostawania biernym zawodowo. Warto również podejmowad działania promujące zjawisko telepracy. Możliwośd wykonywania (całości lub części) obowiązków zawodowych w domu pozwala bowiem na łatwiejsze godzenie zobowiązao wobec rodziny i wobec pracodawcy w przypadku sytuacji losowych (np. niespodziewana choroba dziecka). 10
11 2. Działania o niskiej skuteczności 2.1. Polityka mieszkaniowa Program Dobry klimat dla rodziny identyfikuje wysoką cenę zakupu lub wynajmu mieszkania jako barierę dla zwiększania dzietności. Również najnowsza edycja badania Diagnoza Społeczna identyfikuje złe warunki mieszkaniowe jako przyczynę okładania w czasie decyzji o rodzicielstwie (wśród kobiet 18 proc. uznaje ten czynnik za ważny, mężczyzn aż 23 proc.). Warto jednak zwrócid uwagę, że zgodnie z europejskim badaniem opinii publicznej Eurobarometer z maja 2013 r. Polacy jedynie w 3 proc. wskazują problemy mieszkaniowe jako swój osobisty największy problem. Zdecydowanie częściej do swoich problemów zaliczają rosnące ceny, trudną sytuację finansową oraz zdrowie i zabezpieczenie społeczne. Również na tle innych paostw europejskich postrzeganie kwestii mieszkaniowych w Polsce nie wygląda źle. Co więcej niektóre kraje, gdzie problem mieszkaniowy jest podnoszony cieszą się wysoką dzietnością (np. Szwecja). Wśród propozycji prezydenckiego zespołu znalazł się m.in. program tanich mieszkao na wynajem. W praktyce okazuje się, że takie działania mogą paradoksalnie zwiększad problemy z dostępnością mieszkao. Podobna polityka nie sprawdziła się m.in. w Szwecji. Tamtejszy system ustalania cen najmu mieszkao zorganizowany był na zasadzie zbiorowych negocjacji. W wyniku negocjacji ustalano górny limit cen najmu. Ceny najmu prywatnych mieszkao były również ściśle powiązane z cenami paostwowych mieszkao. W rezultacie wysokośd czynszów w wyjątkowo korzystnych lokalizacjach znalazła się znacznie poniżej cen rynkowych. Co więcej, w Szwecji buduje się niewiele prywatnych domów, co tworzy kolejki wśród chętnych do wynajmu. Taki system promuje osoby, które już są w systemie (insiders), a stwarza ogromne problemy dla osoby z zewnątrz (outsiders). System regulowanych czynszów prowadzi do szarej strefy, która występuje przede wszystkim przy zamianie mieszkao. W Sztokholmie 50 proc. takich transakcji wiąże się z dodatkową opłatą rzędu euro (Hufner, Lundsgaard, 2007). W tej sytuacji zdaniem TEP dużo bardziej efektywne byłoby podjęcie działao ukierunkowanych na bezpośrednie przyczyny problemu wąskiego rynku mieszkao na wynajem w Polsce. Są one z jednej strony związane z restrykcyjnym prawem w zakresie ochrony lokatorów (co zniechęca do podejmowania tego typu działalności), z drugiej zaś z ogólnymi warunkami panującymi na rynku budowlanym. W tym drugim kontekście ważną i praktyczną propozycją z punktu widzenia rozwiązywania problemów mieszkaniowych byłby wachlarz działao zmierzających do uproszczenia przepisów budowlanych i przyspieszenia uchwalania planów zagospodarowania przestrzennego Zmiany zasad urlopu rodzicielskiego Program prezydencki proponuje szereg zmian w urlopach macierzyoskich i rodzicielskich. Pierwszą z propozycji jest umożliwienie brania urlopu rodzicielskiego w częściach. W obecnie funkcjonujących przepisach występuje podobne rozwiązanie w ramach urlopów wychowawczych. W praktyce jednak, jak wynika z badania Diagnoza Społeczna 2009, 84,9% osób, które korzystały z urlopów wychowawczych w Polsce, wykorzystało je w pełnym wymiarze. Dlatego w naszym przekonaniu proponowana możliwośd brania urlopu rodzicielskiego w częściach prawdopodobnie nie będzie cieszyła się popularnością, 11
12 a jedynie zdestabilizuje pracę przedsiębiorstw, które będą zaskakiwane koniecznością reorganizacji pracy oraz wzrostem kosztów związanych z rekrutacją osób zastępujących. Kolejną propozycją z programu Dobry klimat dla rodziny jest wydłużenie urlopu rodzicielskiego dla rodzin wychowujących więcej niż jedno dziecko w wieku do 3 lat. Mimo, że pozornie propozycja może wydawad się korzystna, w rzeczywistości jej wprowadzenie podobnie jak ostatnie wydłużenie urlopu macierzyoskiego mogłoby zdezaktywizowad młode matki na rynku pracy. Mimo, że program mówi o wydłużeniu urlopu rodzicielskiego, do którego uprawnieni mieli by byd oboje rodzice, to nie można mied złudzeo, że przede wszystkim korzystad z niego będą kobiety. Nawet w krajach nordyckich, gdzie ojcowie uprawnieni są do urlopów rodzicielskich od dawna, udział ojców w wykorzystaniu urlopów wynosi ok. 6 proc. w Finlandii i Danii, 11 proc. w Norwegii i 22 proc. w Szwecji (Haataja, 2009). Brak jest też udowodnionej zależności pomiędzy dłuższymi urlopami macierzyoskimi a wzrostem dzietności. Natomiast wiele badao wskazuje na negatywny wpływ bardzo długiego urlopu macierzyoskiego na sytuację kobiet na rynku pracy (Del Boca, 2003). Dużo ważniejsze od długości urlopu jest poziom wypłacanego w tym czasie świadczenia oraz możliwośd utrzymania dziecka w długim okresie. Kluczowa jest więc pewnośd zatrudnienia oraz poziom dochodu. Potwierdzają to również wyniki badania Diagnoza Społeczna 2013 (patrz wykres 3), z których wynika, że dla jedynie 3 proc. mężczyzn i 4 proc. kobiet zbyt krótki urlop macierzyoski jest przyczyną odkładania decyzji o posiadaniu dzieci. Warto również zauważyd, że długi urlop macierzyoski zwiększa zatrudnienie kobiet jedynie na papierze, bowiem wysokie zatrudnienie kobiet nie zawsze wiąże się z wysokim udziałem kobiet faktycznie pracujących. Wynika to z faktu, że kobiety przebywające na urlopach macierzyoskich, rodzicielskich i wychowawczych są w statystyce wliczane jako zatrudnione, chod nie świadczące pracy. Na przykład w Szwecji oficjalny współczynnik zatrudnienia matek dzieci do 3. roku życia wynosi ponad 70 proc. Jednak faktycznie pracuje tylko 50 proc. 12
13 Słowenia Szwecja Dania Holandia Portugalia Cypr Belgia Luksemburg Kanada Litwa Austria Francja Niemcy Rumunia Wielka Brytania Hiszpania Irlandia Grecja Włochy Finlandia Polska Łotwa Estonia Bułgaria Malta Japonia Słowacja Czechy Węgry Wykres 7. Zatrudnienie matek dzieci poniżej 3 roku życia w 2008 r. W pracy Na urlopie macierzyńskim Na urlopie rodzicielskim/wychowawczym 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Źródło: OECD (Family Database) Propozycje TEP rozszerzenia prezydenckiego programu Program Dobry klimat dla rodziny zawiera propozycje wielu rozwiązao mających na celu poprawę sytuacji rodzin w Polsce. Proponujemy rozszerzenie Programu o kilka działao: 1. Odpisy podatkowe dla dużych firm prowadzących przyzakładowe żłobki/przedszkola Proponujemy wprowadzenie odpisu podatkowego dla dużych przedsiębiorstw, które zdecydują się na utworzenie przyzakładowego żłobka/przedszkola. Takie działania sprawdziły się w innych paostwach. Liderem jest tutaj Holandia, w której możliwe jest zmniejszenie podatku pod warunkiem, że pracodawca pokrywad będzie 30 proc. kosztów opieki. Takie rozwiązanie cieszy się dużym powodzeniem wśród przedsiębiorców, spośród których większośd współfinansuje pracownikom opiekę nad dziedmi (PARP, 2011). 2. Wyłączenie nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach spod Karty Nauczyciela W obecnym stanie prawnym nauczyciele wychowana przedszkolnego zatrudnieni w publicznych przedszkolach mają takie same uprawnienia jak inni nauczyciele, ponieważ ich status uregulowany jest Kartą Nauczyciela. Oznacza to, że jednostka samorządu terytorialnego prowadząca przedszkole publiczne musi wypłacad opiekunom w przedszkolach wynagrodzenie określone w Karcie, które jest uzależnione od stopnia awansu zawodowego. W przypadku nauczyciela stażysty podstawowe wynagrodzenie wynosi 100 proc. kwoty bazowej, wynoszącej w 2013 r ,59 zł. Dla kolejnych stopni wynagrodzenie wzrasta aż do poziomu 184 proc. kwoty bazowej dla nauczyciela dyplomowanego. Oprócz wynagrodzenia 13
14 nauczycielom przysługuje szereg dodatków (np. mieszkaniowy, wiejski, za wysługę lat) oraz tzw. urlop dla poratowania zdrowia. Wszystkie te przywileje sprawiają, że biedniejsze jednostki samorządu terytorialnego niechętnie zakładają przedszkola, ze względu na stosunkowo wysokie koszty kadry nauczycielskiej. Wyłączenie nauczycieli wychowania przedszkolnego spod karty nauczyciela pozwoli na zwiększenie liczby placówek zwłaszcza w mniejszych miejscowościach. Ponadto Karta Nauczyciela nakłada również ograniczenia czasu pracy nauczycieli. Oznacza to, że placówki nie mogą byd tak długo czynne jak oczekiwaliby tego rodzice. 14
15 Bibliografia: 1. P. Apps, R. Rees, Fertility, Taxation and Family Policy, A. Cristina, D Addio, M. Mira d Ercole, Policies, Institutions and Fertility rates: a panel data analysis for OECD countries, Del Boca, D., Aaberge R., Colombino U., Ermisch J., Francesconi M., Pasqua S., Strom S. (2003), Labour market participation of women and fertility: the effect of social policies, Diagnoza Społeczna Diagnoza Społeczna Eurobarometer, may A.Haataja, Fathers use of paternity and parental leave in the Nordic countries, F. Hüfner, J. Lundsgaard, The Swedish Housing Market: Better Allocation via Less Regulation, KPMG, Flash International Executive Alert, A. Kurowska, Matka-Polka pracująca, czyli jak zwiększyd aktywnośd zawodową młodych kobiet?, OECD, 2007a, Can Polices boost birth rates, Policy brief, OECD, 2007b, Babies and bosses. Reconciling work and family life, PARP, Prawo sprzyjające przedsiębiorczości kobiet w Polsce. Rekomendacje zmian, Ustawa z dn. 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela 15. Ustawa z dn. 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego 15
GODZENIE PRACY ZAWODOWEJ Z ŻYCIEM RODZINNYM SEMINARIUM ELASTYCZNA OPRGANIZACJA PRACY I CZASU PRACY. DLACZEGO TAK? DLACZEGO NIE? Dorota Głogosz Instytut Pracy i Spraw Socjalnych Biuro Polityki Społecznej
Bardziej szczegółowoZatrudnienie w Polsce Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Trendy na polskim rynku pracy 80 75 Wskaźnik zatrudnienia Wskaźnik aktywności Stopa bezrobocia 20 18 70 16 65 60 14 55 12 50 10 45 8 40 35 6 30 4 Turcja
Bardziej szczegółowoOFERTA RAPORTU. Szkolnictwo wyższe analiza porównawcza Polski i wybranych krajów świata. Kraków 2012
Oferta raportu: Szkolnictwo wyższe w Polsce i wybranych krajach analiza porównawcza OFERTA RAPORTU Szkolnictwo wyższe analiza porównawcza Polski i wybranych krajów świata Kraków 2012 1 Oferta raportu:
Bardziej szczegółowoPROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK
29.2.207 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 536 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 208 ROK Końcowe miesiące roku to dla większości menedżerów i specjalistów
Bardziej szczegółowoCudu nie będzie, czyli ile kosztują nas wczesne emerytury. Warszawa, 29 lutego 2008 roku
Cudu nie będzie, czyli ile kosztują nas wczesne emerytury Andrzej Rzońca Wiktor Wojciechowski Warszawa, 29 lutego 2008 roku W Polsce jest prawie 3,5 mln osób w wieku produkcyjnym, które pobierają świadczenia
Bardziej szczegółowoAktywność zawodowa osób starszych w wybranych krajach Unii Europejskiej
Aktywność zawodowa osób starszych w wybranych krajach Unii Europejskiej dr Ewa Wasilewska II Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa Społeczne wyzwania i problemy XXI wieku. STARZEJĄCE SIĘ SPOŁECZEŃSTWO
Bardziej szczegółowoWynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej
Wynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej Płaca minimalna w krajach unii europejskiej Spośród 28 państw członkowskich Unii Europejskiej 21 krajów posiada regulacje dotyczące wynagrodzenia
Bardziej szczegółowoSilna gospodarka Stabilne finanse publiczne
Silna gospodarka Stabilne finanse publiczne Beata Szydło Prawo i Sprawiedliwość Wiceprezes www.pis.org.pl 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Wiemy jak budować silną, konkurencyjną gospodarkę Polski Dynamika
Bardziej szczegółowoJak pokonać bariery dla (eko)innowacji w Polsce?
Jak pokonać bariery dla (eko)innowacji w Polsce? Maciej Bukowski Instytut Badań Strukturalnych Warszawa, 25.05.2012 Plan Wprowadzenie po co Polsce (eko)innowacje. Pułapka średniego dochodu Nie ma ekoinnowacyjności
Bardziej szczegółowoNAUKOMETRYCZNA CHARAKTERYSTYKA POZIOMU BADAŃ NAUKOWYCH PROWADZONYCH W DYSCYPLINIE INŻYNIERIA ŚRODOWISKA
NAUKOMETRYCZNA CHARAKTERYSTYKA POZIOMU BADAŃ NAUKOWYCH PROWADZONYCH W DYSCYPLINIE INŻYNIERIA ŚRODOWISKA Lucjan Pawłowski Politechnika Lubelska, Wydział Inżynierii Środowiska, ul. Nadbystrzycka 40B, 20-618
Bardziej szczegółowoZagraniczna mobilność studentów niepełnosprawnych oraz znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej PO WER 2017/2018
Zagraniczna mobilność studentów niepełnosprawnych oraz znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej PO WER 2017/2018 Od 2014 roku PW bierze udział w projekcie Zagraniczna mobilność studentów niepełnosprawnych
Bardziej szczegółowoWydatki na ochronę zdrowia w
Wydatki na ochronę zdrowia w wybranych krajach OECD Seminarium BRE CASE Stan finansów ochrony zdrowia 12 czerwca 2008 r. Agnieszka Sowa CASE, IZP CM UJ Zakres analizy Dane OECD Health Data 2007 (edycja
Bardziej szczegółowoPŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
10.05.2018 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 12 423 00 45 media@sedlak.pl PŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Wysokość płacy minimalnej jest tematem wielu dyskusji.
Bardziej szczegółowoPaweł Borys Polski Fundusz Rozwoju
Oszczędności długoterminowe z perspektywy rynku kapitałowego a wzrost gospodarczy kraju Paweł Borys Polski Fundusz Rozwoju Forum Funduszy Inwestycyjnych, Warszawa, 16.06.2016 Model wzrostu Polski oparty
Bardziej szczegółowoW jakim stopniu emerytura zastąpi pensję?
13.06.2014 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: Artur Szeremeta Specjalista ds. współpracy z mediami tel. 509 509 536 szeremeta@sedlak.pl W jakim stopniu emerytura zastąpi pensję?
Bardziej szczegółowoZakończenie Summary Bibliografia
Spis treści: Wstęp Rozdział I Zakresy i ich wpływ na pojmowanie bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1. Zakresy pojmowania bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1.1. Zakres wąski bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1.2. Zakres
Bardziej szczegółowoOpodatkowanie dochodów z pracy najemnej wykonywanej za granicą
Opodatkowanie dochodów z pracy najemnej wykonywanej za granicą Uzyskując dochody z tytułu pracy najemnej wykonywanej za granicą, w większości przypadków należy pamiętać o rozliczeniu się z nich także w
Bardziej szczegółowoPROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 2017 ROK
07.06.206 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 56 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 207 ROK Jak wynika z prognoz Komisji Europejskiej na 207 rok, dynamika realnego
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK IV Stawki mające zastosowanie w umowie
ZAŁĄCZNIK IV Stawki mające zastosowanie w umowie A. Wolontariat, staże i praca 1. Podróż Uwaga: Dystans podroży oznacza odległość w jedną stronę, z miejsca rozpoczęcia wyjazdu uczestnika do miejsca wydarzenia,
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK IV Stawki mające zastosowanie w umowie
ZAŁĄCZNIK IV Stawki mające zastosowanie w umowie A. Wolontariat, staże i praca 1. Podróż Poniższe stawki maja zastosowanie do działań wolontariatu, staży i miejsc pracy: Tabela 1 stawki na podróż Stawki
Bardziej szczegółowoPozapłacowe koszty pracy w Polsce na tle innych krajów europejskich. Jakub Bińkowski
Pozapłacowe koszty pracy w Polsce na tle innych krajów europejskich Jakub Bińkowski Warszawa 2014 1 POSTULATY ZPP Bogactwo bierze się z pracy. Kapitał czy ziemia, póki nie zostają ożywione pracą, są martwe.
Bardziej szczegółowoDziałalność innowacyjna przedsiębiorstw w Polsce na tle państw Unii Europejskiej
2011 Paulina Zadura-Lichota, p.o. dyrektora Departamentu Rozwoju Przedsiębiorczości i Innowacyjności PARP Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w Polsce na tle państw Unii Europejskiej Warszawa, 1 lutego
Bardziej szczegółowowww.pwc.pl Czego oczekuje Pokolenie Y od procesu rekrutacji w firmach #rekrutacjainaczej
www.pwc.pl Czego oczekuje Pokolenie Y od procesu rekrutacji w firmach #rekrutacjainaczej Spain Hiszpania Greece Grecja Italy Włochy Portugalia Slovak Republic Słowacja Ireland Irlandia Polska Poland France
Bardziej szczegółowoSytuacja zawodowa osób z wyższym wykształceniem w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w 2012 r.
1 Urz d Statystyczny w Gda sku W Polsce w 2012 r. udział osób w wieku 30-34 lata posiadających wykształcenie wyższe w ogólnej liczbie ludności w tym wieku (aktywni zawodowo + bierni zawodowo) wyniósł 39,1%
Bardziej szczegółowoReport Card 13. Równe szanse dla dzieci Nierówności w zakresie warunków i jakości życia dzieci w krajach bogatych. Warszawa, 14 kwietnia 2016 r.
Report Card 13 Równe szanse dla dzieci Nierówności w zakresie warunków i jakości życia dzieci w krajach bogatych Warszawa, 14 kwietnia 2016 r. O UNICEF UNICEF jest agendą ONZ zajmującą się pomocą dzieciom
Bardziej szczegółowoNarodowa Agencja zapewni dofinansowanie działań do kwoty maksymalnej nieprzekraczającej 97090 EUR, która obejmuje :
Uczelniane zasady podziału funduszy otrzymanych z Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji (Agencji Narodowej Programu LLP Erasmus) na działania zdecentralizowane Programu LLP Erasmus na rok akademicki 2011/12
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia w liczbach Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 216 Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 216 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Publikacja chroniona jest prawami
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoKatastrofa się zbliża? Czy możemy jej zapobiec? Polski system opieki zdrowotnej najgorszy w Europie.
Katastrofa się zbliża? Czy możemy jej zapobiec? Polski system opieki zdrowotnej najgorszy w Europie. 1 Jacy chcemy być? PIEKNI, MŁODZI, ZDROWI i BOGACI 2 Wyniki Euro Health Consumer Index 2015 2015 3 4
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Społecznych i Warunków Życia. Narodowy Rachunek Zdrowia za 2011 rok
Materiał na konferencję prasową w dniu 23 lipca 2013 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Społecznych i Warunków Życia Notatka informacyjna Narodowy Rachunek Zdrowia za 2011 rok WPROWADZENIE
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia w liczbach 2013. Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 2013 Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 2013 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Jest ona chroniona prawami autorskimi.
Bardziej szczegółowoRaport końcowy z realizacji umowy Mobilność 2013 r. w programie Erasmus (rok 2013/14) Warszawa, 29.09.2014
Raport końcowy z realizacji umowy Mobilność 2013 r. w programie Erasmus (rok 2013/14) Warszawa, 29.09.2014 Ogólne zasady rozliczania Okres realizacji uprawnionych działań: 01.06.2013-30.09.2014; Uczelnia
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoStatystyka wniosków TOI 2011
Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu Uczenie się przez całe życie Statystyka wniosków TOI 2011 Konkurs 2011 Wnioski TOI w PL lata 2007-2011 KONKURS Dostępny budżet TOI w PL (euro)
Bardziej szczegółowoWarszawa, 20-22 kwietnia 2012
Warszawa, 20-22 kwietnia 2012 Jak zwiększyć zatrudnienie osób starszych? wnioski z doświadczeń międzynarodowych Wiktor Wojciechowski Wiosenna Szkoła Leszka Balcerowicza 20 kwietnia 2012 roku Zakres wolności
Bardziej szczegółowoCzy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A.
Czy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A. W której fazie cyklu gospodarczego jesteśmy? Roczna dynamika PKB Polski (kwartał do kwartału poprzedniego
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia w liczbach 2012. Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 2012 Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 2012 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Jest ona chroniona prawami autorskimi.
Bardziej szczegółowoWyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych
Anna Trzecińska, Wiceprezes NBP Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Warszawa / XI Kongres Ryzyka Bankowego BIK / 25 października 2016 11-2002 5-2003 11-2003
Bardziej szczegółowoRaport końcowy z realizacji umowy Mobilność 2013 r. w programie Erasmus (rok 2013/14)
Ogólne zasady rozliczania Raport końcowy z realizacji umowy Mobilność 2013 r. w programie Erasmus (rok 2013/14) Warszawa, 10.10.2014 Okres realizacji uprawnionych działań: 01.06.2013-30.09.2014; Uczelnia
Bardziej szczegółowoCASE-Doradcy Spółka z o.o. POZIOM WYDATKÓW NA LEKI. POLSKA NA TLE KRAJÓW OECD
CASE-Doradcy Spółka z o.o. POZIOM WYDATKÓW NA LEKI. POLSKA NA TLE KRAJÓW OECD Poniżej przedstawiamy opracowanie porównawcze, przygotowane na podstawie najnowszych międzynarodowych danych statystycznych.
Bardziej szczegółowoZakupy on-line w europejskich gospodarstwach domowych. dr inż. Marlena Piekut Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechnika Warszawska
Zakupy on-line w europejskich gospodarstwach domowych dr inż. Marlena Piekut Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechnika Warszawska Cel badania Identyfikacja zakresu wykorzystania handlu elektronicznego
Bardziej szczegółowoIstota i pojęcie flexicurity
dr Adam Tomanek Uniwersytet w Białymstoku Zakład Podstaw i Strategii Zarządzania Istota i pojęcie flexicurity FLEXICURITY ROZWIĄZANIA DLA REGIONU Białystok 14 lutego 2011 Plan wystąpienia 1. Flexicurity
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro dr Marta Musiał Katedra Bankowości i Finansów Porównawczych Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytet Szczeciński 17 listopad 2016 r. PLAN
Bardziej szczegółowoBRE Business Meetings. brebank.pl
BRE Business Meetings Witamy w świecie ekspertów Innowacje a wzrost gospodarczy Ryszard Petru Główny Ekonomista BRE Banku SA Dyrektor Banku ds. Strategii i Nadzoru Właścicielskiego 05.08.2010 r. brebank.pl
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia w liczbach 2014. Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 2014 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Jest ona chroniona prawami autorskimi. W przypadku cytowania jej fragmentów należy wskazać
Bardziej szczegółowoEuropejski i regionalny rynek pracy - mobilności geograficzna i zawodowa 9.04.2013. www.eures.europa.eu www.eures.praca.gov.pl
Europejski i regionalny rynek pracy - mobilności geograficzna i zawodowa 9.04.2013 www.eures.europa.eu www.eures.praca.gov.pl Mobilność pracowników Mobilność zawodowa zmiany w ramach zawodu lub danej grupy
Bardziej szczegółowoPodatek od niektórych instytucji finansowych - zagrożenie dla klientów ubezpieczycieli. Warszawa, 21 lutego 2011 r.
Podatek od niektórych instytucji finansowych - zagrożenie dla klientów ubezpieczycieli Warszawa, 21 lutego 2011 r. Udział ubezpieczeń w gospodarce Składka przypisana brutto z ubezpieczeń majątkowych oraz
Bardziej szczegółowoWyzwania w rozwoju gospodarczym Polski : jaka rola JST i spółek komunalnych? Witold M.Orłowski
Wyzwania w rozwoju gospodarczym Polski : jaka rola JST i spółek komunalnych? Witold M.Orłowski Lubelska Konferencja Spółek Komunalnych, 22.10.2014 Od 20 lat Polska skutecznie goni bogaty Zachód 70.0 PKB
Bardziej szczegółowoStrategia Odpowiedzialnego Rozwoju PRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE DLA BEZPIECZNEJ PRZYSZŁOŚCI
Strategia Odpowiedzialnego Rozwoju PRACOWNICZE PLANY KAPITAŁOWE DLA BEZPIECZNEJ PRZYSZŁOŚCI Cel wprowadzenia Pracowniczych Planów Kapitałowych PPK to powszechny, dobrowolny i prywatny system długoterminowego
Bardziej szczegółowoWykorzystanie Internetu przez młodych Europejczyków
Wykorzystanie Internetu przez młodych Europejczyków Marlena Piekut Oleksandra Kurashkevych Płock, 2014 Pracowanie Zarabianie pieniędzy Bawienie się INTERNET Dokonywanie zakupów Nawiązywanie kontaktów Tadao
Bardziej szczegółowoPłaca minimalna w krajach Unii Europejskiej [RAPORT]
Płaca minimalna w krajach Unii Europejskiej [RAPORT] data aktualizacji: 2018.05.14 Wysokość płacy minimalnej jest tematem wielu dyskusji. Niektóre grupy społeczne domagają się jej podniesienia, z kolei
Bardziej szczegółowoStosunki handlowe Unii Europejskiej z Chinami. Tomasz Białowąs
Stosunki handlowe Unii Europejskiej z Chinami Tomasz Białowąs Wysoki dynamika wymiany handlowej 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Eksport całkowity UE Eksport UE do Chin Import całkowity UE Import
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia w liczbach Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 2018 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Publikacja chroniona jest prawami autorskimi. W przypadku cytowania jej fragmentów należy
Bardziej szczegółowoMagazyny energii w obecnych i przyszłych programach wsparcia Magdalena Kuczyńska
Magazyny energii w obecnych i przyszłych programach wsparcia Magdalena Kuczyńska II Konferencja Magazyny energii Kołobrzeg, 6-7 listopada 2018 r. Rosnąca skala potrzeb inwestycji związanych z magazynowaniem
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro część I Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoPodatki w działalności gospodarczej Podwójne opodatkowanie
Podatki w działalności gospodarczej Podwójne opodatkowanie dr Angelika Kędzierska-Szczepaniak Podwójne opodatkowanie Podwójne opodatkowanie problem Krajowy Międzynarodowy Problem krajowy dywidendy Problem
Bardziej szczegółowoPłatności bezgotówkowe w Polsce wczoraj, dziś i jutro
Adam Tochmański / Przewodniczący Koalicji na rzecz Obrotu Bezgotówkowego i Mikropłatności, Dyrektor Departamentu Systemu Płatniczego w Narodowym Banku Polskim Płatności bezgotówkowe w Polsce wczoraj, dziś
Bardziej szczegółowoOcena skutków podniesienia limitu dla zbliżeniowych transakcji kartami w Polsce bez użycia PIN do 100 PLN
Ocena skutków podniesienia limitu dla zbliżeniowych transakcji kartami w Polsce bez użycia PIN do 100 PLN Dr hab. Michał Polasik Spis treści Cele i założenia projektu Część 1. Polski rynek płatności zbliżeniowych
Bardziej szczegółowoMiejsce osób w wieku 50+ na rynku pracy
Miejsce osób w wieku 50+ na rynku pracy Dr hab. Ryszard Szarfenberg Uniwersytet Warszawski Instytut Polityki Społecznej Pracownia Pomocy i Integracji Społecznej Konferencja pt. Innowacyjne rozwiązania
Bardziej szczegółowoPraktyki zagraniczne Erasmus+ Kwiecień 2015
Praktyki zagraniczne Erasmus+ Kwiecień 2015 Rekrutacja dotyczy wyjazdów w roku akademickim 2014/2015 Rekrutacja trwa do 26 maja 2015 Praktyka może być zrealizowana w terminie między 29.06.2015 a 30.09.2015.
Bardziej szczegółowoZabezpieczenie emerytalne wyzwania i perspektywy
Zabezpieczenie emerytalne wyzwania i perspektywy Maciej Żukowski Konferencja O ubezpieczeniu w polityce społecznej z okazji Jubileuszu Profesora Tadeusza Szumlicza SGH, Warszawa, 22.01.2015 r. Plan Zabezpieczenie
Bardziej szczegółowoSzara strefa w Polsce
Szara strefa w Polsce dr hab. prof. nadzw. Konrad Raczkowski Podsekretarz Stanu Ministerstwo Finansów www.mf.gov.pl Rodzaje nierejestrowanej gospodarki Szara strefa obejmuje działania produkcyjne w sensie
Bardziej szczegółowoAKTYWNOŚĆ POLSKICH SAMORZĄDÓW NA ARENIE MIĘDZYNARODOWEJ: FORMY, MOŻLIWOŚCI, WYZWANIA. - wnioski z badania ankietowego
AKTYWNOŚĆ POLSKICH SAMORZĄDÓW NA ARENIE MIĘDZYNARODOWEJ: FORMY, MOŻLIWOŚCI, WYZWANIA - wnioski z badania ankietowego Prowadzenie współpracy międzynarodowej (w %) nie tak 28% 72% Posiadanie opracowanego
Bardziej szczegółowoKOSZTY PRACY W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ LABOUR COST IN EUROPEAN UNION
19.10.2018 Informacja prasowa portalu KOSZTY PRACY W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ LABOUR COST IN EUROPEAN UNION Pytania i dodatkowe informacje: media@sedlak.pl Oczywistym jest, że niskie koszty w danym kraju
Bardziej szczegółowoDoradztwo zawodowe na rzecz planowania ścieżek edukacyjnych w kraju przebywania i po powrocie r.
Doradztwo zawodowe na rzecz planowania ścieżek edukacyjnych w kraju przebywania i po powrocie 23.10.2014 r. Rozwój doradztwa zawodowego na poziomie europejskim Kierunki rozwoju poradnictwa zawodowego:
Bardziej szczegółowoLiderzy innowacyjności w gospodarce światowej. Czy Polska może ich dogonić?
Liderzy innowacyjności w gospodarce światowej. Czy Polska może ich dogonić? Szkolenie Urzędu Patentowego. Zarządzanie innowacją Warszawa, 12.10.2015 Marzenna Anna Weresa Instytut Gospodarki Światowej Kolegium
Bardziej szczegółowoWarunki mieszkaniowe ludności w poszczególnych krajach Unii Europejskiej
Nieprzeciekający dach, brak wilgoci w mieszkaniu, prysznic, wanna to podstawowe wymagania, które zgodnie z opinią większości bezsprzecznie powinna spełniać nieruchomość mieszkaniowa, bez względu na standard.
Bardziej szczegółowoCennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia r.
Cennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia 17.11.2017 r. 1. Cennik połączeń - pełny wykaz krajów. Lp. KRAJ netto brutto 1. Algieria 0,29 zł 0,36 zł 2. Algieria - numery komórkowe
Bardziej szczegółowodr Sławomir Nałęcz Z-ca dyr. Dep. Badań Społecznych i Warunków Życia Główny Urząd Statystyczny
dr Sławomir Nałęcz Z-ca dyr. Dep. Badań Społecznych i Warunków Życia Główny Urząd Statystyczny Wyniki Narodowego Spisu Ludności i Mieszkań 2002, 2011. Wskaźnik NEET w Polsce na tle innych krajów Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoFinansowanie mediów publicznych
www.pwc.com Finansowanie mediów publicznych Mateusz Walewski, Konferencja PIKE, Poznań, 10 października 2017 Finansowanie mediów publicznych w Europie w dużej części oparte jest o świadczenia o charakterze
Bardziej szczegółowoNOWE ZASADY NALICZANIA OPŁAT ADMINISTRACYJNYCH ZA TRANSFERY ZAWODNIKÓW W OBRĘBIE EUROPEJSKIEJ KONFEDERACJI PIŁKI SIATKOWEJ:
NOWE ZASADY NALICZANIA OPŁAT ADMINISTRACYJNYCH ZA TRANSFERY ZAWODNIKÓW W OBRĘBIE EUROPEJSKIEJ KONFEDERACJI PIŁKI SIATKOWEJ: 1. ZASADY OGÓLNE i DEFINICJA: 1.1. OPŁATA ADMINISTRACYJNA ZA TRANSFERY: W sytuacji,
Bardziej szczegółowoUdział polityki spójności stale rośnie: - w 1965r. wynosił 6% - w 1988 r. wynosił 17% - w 2013r. wyniesie 36%
Jakie zmiany mogą czekać rolników po 2013? Czy będą to zmiany gruntowne czy jedynie kosmetyczne? Czy poszczególne instrumenty WPR będą ewaluować czy też zostaną uzupełnione o nowe elementy? Reforma WPR
Bardziej szczegółowoKonferencja prasowa FOR
Konferencja prasowa FOR Indeks Elastyczności Zatrudnienia 2018: polski kodeks pracy w ogonie krajów UE i OECD Dlaczego polscy pracownicy mają gorzej? Dr Aleksander Łaszek, główny ekonomista i wiceprezes
Bardziej szczegółowoLekcje z PISA Maciej Jakubowski Evidence Institute Uniwersytet Warszawski
Lekcje z PISA 2015 Maciej Jakubowski Evidence Institute Uniwersytet Warszawski Grudzień 2016 Po co nam PISA? To największe badanie umiejętności uczniów na świecie Dostarcza nie tylko rankingów Przede wszystkim
Bardziej szczegółowoJakie reformy są niezbędne do podniesienia efektywności funkcjonowania rynku pracy?
Jakie reformy są niezbędne do podniesienia efektywności funkcjonowania rynku pracy? Dr Piotr Stolarczyk Forum Obywatelskiego Rozwoju Warszawa, 19 listopada 2011 r. Jesienna Szkoła Leszka Balcerowicza Forum
Bardziej szczegółowoUnijny rynek gazu model a rzeczywistość. Zmiany na europejskich rynkach gazu i strategie największych eksporterów Lidia Puka PISM, 21.06.2012 r.
Unijny rynek gazu model a rzeczywistość Zmiany na europejskich rynkach gazu i strategie największych eksporterów Lidia Puka PISM, 21.06.2012 r. Analiza trendów Wydobycie gazu w UE w 2010 r. Holandia Wielka
Bardziej szczegółowoWarszawa, 8 marca 2019r.
Realia finansowania sytemu oświaty Zaniżone dochody z budżetu państwa, ogromna skala dofinasowania zadań przez samorządy terytorialne, niedoszacowanie skutków podwyżek płac nauczycieli Warszawa, 8 marca
Bardziej szczegółowoObniżenie wieku emerytalnego: Straty dla przyszłych emerytów, pracujących i gospodarki
Rząd przyjął najgorszy z rozważanych wariantów decydując się na bezwarunkowe obniżenie wieku emerytalnego do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Na tej decyzji stracą wszyscy przyszli emeryci, pracujący
Bardziej szczegółowoCentrum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. Warszawa 2005
INSTYTUT TRANSPORTU SAMOCHODOWEGO Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego w krajach OECD Biiullettyn IInfforrmacyjjny Warszawa 2005 Spis treści Wstęp... 3 I. Dane ogólne... 4 II. Wypadki drogowe... 11 III.
Bardziej szczegółowoUczestnictwo europejskich MŚP w programach B+R
Uczestnictwo europejskich MŚP w programach B+R Oczekiwania i bariery Paweł Kaczmarek Poznański Park Naukowo-Technologiczny Fundacji UAM w Poznaniu Projekt MAPEER SME MŚP a Programy wsparcia B+R Analiza
Bardziej szczegółowoZasady realizacji wyjazdów pracowników administracyjnych w celach szkoleniowych w roku akademickim 2017/2018. (Staff Mobility for Training STT KA103)
Zasady realizacji wyjazdów pracowników administracyjnych w celach szkoleniowych w roku akademickim 2017/2018 (Staff Mobility for Training STT KA103) 1. Program Erasmus+ szkolenia, realizowany na UKSW jest
Bardziej szczegółowoZASADY ALOKACJI I WYKORZYSTANIA FUNDUSZY NA WYJAZDY EDUKACYJNE (MOBILNOŚĆ) W SZKOLNICTWIE WYŻSZYM W ROKU AKADEMICKIM 2015/16.
ZASADY ALOKACJI I WYKORZYSTANIA FUNDUSZY NA WYJAZDY EDUKACYJNE (MOBILNOŚĆ) W SZKOLNICTWIE WYŻSZYM W ROKU AKADEMICKIM 2015/16. WYJAZDY STUDENTÓW I PRACOWNIKÓW DO KRAJÓW PROGRAMU. ZASADY OBLICZENIA KWOTY
Bardziej szczegółowoBanki i firmy pożyczkowe na rynku kredytowym. dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A 21 Listopada 2018 roku
Banki i firmy pożyczkowe na rynku kredytowym dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A 21 Listopada 2018 roku!1 Aktywność kredytowa Polaków na tle Unii Europejskiej Kredyty mieszkaniowe
Bardziej szczegółowoObowiązujący wiek emerytalny w 26 państwach członkowskich UE i Chorwacji oraz ew. zapowiedzi zmian w tym zakresie
Obowiązujący wiek emerytalny w 26 państwach członkowskich UE i Chorwacji oraz ew. zapowiedzi zmian w tym zakresie (Stan na 10 lutego 2011 r. ) Synteza informacji o wieku emerytalnym i planowanych reformach
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia w liczbach 2015. Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 2015 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Publikacja chroniona jest prawami autorskimi. W przypadku cytowania jej fragmentów należy
Bardziej szczegółowow ramach programu ERASMUS+ oraz programu PO WER w Wyższej Szkole Zarządzania i Bankowości w Krakowie w roku akademickim 2015/2016
Uczelniane zasady finansowania wyjazdów studentów na studia oraz praktyki zagraniczne w ramach programu ERASMUS+ oraz programu PO WER w Wyższej Szkole Zarządzania i Bankowości w Krakowie w roku akademickim
Bardziej szczegółowow ramach programu Erasmus+ w roku akademickim 2016/2017
Z A S A D Y F I N A N S O W A N I A D Z I A Ł A Ń w ramach programu Erasmus+ w roku akademickim 2016/2017 1. Zasady finansowania działań w ramach programu Erasmus+ w roku akademickim 2016/2017, zwane dalej
Bardziej szczegółowoUmiejętności Polaków - wyniki Międzynarodowego Badania Kompetencji Osób Dorosłych PIAAC
A A A Umiejętności Polaków - wyniki Międzynarodowego Badania Kompetencji Osób Dorosłych PIAAC dr Agnieszka Chłoń-Domińczak oraz Zespół badawczy PIAAC, Instytut Badań Edukacyjnych Warszawa, 20 listopada
Bardziej szczegółowoSytuacja makroekonomiczna w Polsce
Departament Polityki Makroekonomicznej Sytuacja makroekonomiczna w Polsce 27 lutego 215 ul. Świętokrzyska 12-916 Warszawa tel.: +48 22 694 52 32 fax :+48 22 694 36 3 Prawa autorskie Ministerstwo Finansów
Bardziej szczegółowoPoziom wiedzy konsumenta a jego zachowania na rynku usług finansowych. Iwona Olejnik
Poziom wiedzy konsumenta a jego zachowania na rynku usług finansowych Iwona Olejnik Konferencja: Edukacja finansowa SGH, Warszawa, 28.09.2017 Cel Próba określenia zależności między poziomem wiedzy a zachowaniami
Bardziej szczegółowoSpołeczno-ekonomiczne uwarunkowania poprawy wydajności pracy w polskim przemyśle spożywczym na tle krajów Unii Europejskiej
Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania poprawy wydajności pracy w polskim przemyśle spożywczym na tle krajów Unii Europejskiej mgr Jadwiga Drożdż mgr Mirosława Tereszczuk dr inż. Robert Mroczek Prezentowany
Bardziej szczegółowoPolityka kredytowa w Polsce i UE
Polityka kredytowa Raport Polityka Kredytowa powstał w oparciu o dane zgromadzone przez Urząd Nadzoru Bankowego (EBA) oraz (ECB) Europejski Bank Centralny. Jest to pierwszy w Polsce tego typu raport odnoszący
Bardziej szczegółowoPolski Związek Firm Deweloperskich. Polski Związek Firm Deweloperskich. Dostępność mieszkań
Dostępność mieszkań Co to znaczy dostępne mieszkanie? Jeżeli gospodarstwo domowe wydaje więcej niż 5 % swojego dochodu na mieszkanie, wtedy mieszkanie uważane jest za niedostępne ) Taki koszt należy rozumieć
Bardziej szczegółowoCennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia r.
Cennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia 15.04.2015 r. 1. Cennik połączeń - pełny wykaz krajów. Lp. KRAJ netto brutto 1. Afganistan 1,22 zł 1,50 zł 2. Albania 0,65 zł 0,80 zł 3.
Bardziej szczegółowoFORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU
FORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU Krzysztof Pietraszkiewicz Prezes Związku Banków Polskich Warszawa 02.12.2015 Transformacja polskiej gospodarki w liczbach PKB w Polsce w latach 1993,2003 i 2013 w mld PLN Źródło:
Bardziej szczegółowoLokalne Grupy Rybackie i Oś 4 w różnych krajach UE
Lokalne Grupy Rybackie i Oś 4 w różnych krajach UE Próba podsumowania Urszula Budzich-Tabor, FARNET Support Unit Warszawa, 25 czerwca 2013 r. Co trzeba wiedzieć o Osi 4 w UE, żeby ją zrozumieć? Gdzie jesteśmy
Bardziej szczegółowo31-052 Kraków ul. Miodowa 41 tel./fax: (12) 426 20 61 e-mail: redakcja@rynekpracy.pl www.sedlak.pl www.rynekpracy.pl www.wynagrodzenia.
Oferta sprzedaży raportu: Wydajność pracy w Polsce OFERTA SPRZEDAŻY RAPORTU Wydajność pracy w Polsce Kraków 2012 31-052 Kraków ul. Miodowa 41 tel./fax: (12) 426 20 61 e-mail: redakcja@rynekpracy.pl www.sedlak.pl
Bardziej szczegółowow ramach programu ERASMUS+ oraz programu PO WER w Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie w roku akademickim 2014/2015
Uczelniane zasady finansowania wyjazdów studentów na studia oraz praktyki zagraniczne w ramach programu ERASMUS+ oraz programu PO WER w Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie w roku akademickim 2014/2015
Bardziej szczegółowoCentrum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. Warszawa 2006
INSTYTUT TRANSPORTU SAMOCHODOWEGO Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego w krajach OECD Biiullettyn IInfforrmacyjjny Warszawa 2006 Spis treści Wstęp... 3 I. Dane ogólne... 4 II. Wypadki drogowe... 11 III.
Bardziej szczegółowoCennik połączeń krajowych CloudPBX. Cennik połączeń międzynarodowych CloudPBX
Cennik połączeń krajowych Kierunek Taryfa Stacjonarne Komórki krajowe stacjonarne krajowe komórkowe Infolinia prefiks 800 infolinia 800 Infolinia prefiks 801 infolinia 801 Infolinia prefiksy 8010, 8015,
Bardziej szczegółowo