OCENA SYTUACJI EKONOMICZNO-FINANSOWEJ BANKÓW SPÓ DZIELCZYCH W POLSCE PRZY WYKORZYSTANIU WSKA NIKA SYNTETYCZNEGO. Tomasz Siudek

Transkrypt

1 ROCZNIKI NAUK ROLNICZYCH, SERIA G, T. 92, z., 2, 2006 OCENA SYTUACJI EKONOMICZNO-FINANSOWEJ BANKÓW SPÓ DZIELCZYCH W POLSCE... 7 OCENA SYTUACJI EKONOMICZNO-FINANSOWEJ BANKÓW SPÓ DZIELCZYCH W POLSCE PRZY WYKORZYSTANIU WSKA NIKA SYNTETYCZNEGO Tomsz Siudek Szko³ G³ówn Gospodrstw Wiejskiego Ktedr Ekonomiki i Orgnizcji Gospodrstw Rolniczych Kierownik ktedry: prof. dr h. Wojciech Ziêtr S³ow kluczowe: nki spó³dzielcze, sytucj ekonomiczno-finnsow, wskÿnik syntetyczny Key words: coopertive nks, economic nd finncil sitution, complex indictor S y n o p s i s: W oprcowniu przedstwiono ocenê sytucji ekonomiczno-finnsowej BS-ów przy wykorzystniu wskÿnik syntetycznego. Z uzysknych dnych wynik, e w njlepszej sytucji finnsowej y³y nki o njni szych kpit³ch w³snych, pochodz¹ce z gmin wiejskich, ntomist w njgorszej BS-y o njwy szych kpit³ch w³snych, prowdz¹ce dzi³lnoœæ n terenie gmin miejskich. WSTÊP Oceny sytucji ekonomicznej nków w Polsce dokonuj¹ m.in. ró ne gremi finnsowo-nkowe. Wyniki przedstwij¹ w corocznych rnkingch: Gzet Bnkow, miesiêcznik Bnk, czy te Rzeczpospolit. Wszystkie pulikowne rnkingi oceny sytucji ekonomiczno-finnsowej nków mj¹ chrkter suiektywny, wynikj¹cy z dowolnego dooru zmiennych rnych do oceny, jk równie z przyporz¹dkowni odpowiednich wg dl tych zmiennych. Ogólnie mo n powiedzieæ, e metody wykorzystywne w rnkingch nków mj¹ chrkter ekspercki. Bior¹c pod uwgê wymienione wdy stosownych metod eksperckich zproponowno now¹ metodê oceny sytucji ekonomiczno-finnsowej nków spó³dzielczych, w której g³ównym miernikiem jest wskÿnik syntetyczny. Z dostêpnej litertury wynik, e nie y³o prc przedstwij¹cych dnie sytucji ekonomiczno-finnsowej nków z pomoc¹ wskÿnik syntetycznego. Metod przedstwion w niniejszym rtykule mo e yæ wykorzystn do oceny sytucji ekonomiczno-finnsowej nków, m.in. przez tkie instytucje sektor nkowego, jk: Generlny Inspektort Ndzoru Bnkowego, czy te Bnkowy Fundusz Gwrncyjny.

2 8 T. SIUDEK CEL, ZAKRES I METODY BADAÑ G³ównym celem dñ y³ ocen sytucji ekonomiczno-finnsowej nków spó³dzielczych w Polsce przy zstosowniu wskÿnik syntetycznego, który zudowno wykorzystuj¹c metodê nlizy czynnikowej [Jjug 1993, Ostsiewicz 1999, Doosz 2001]. W metodzie tej 34 wystndryzowne wskÿniki finnsowe (zmienne ojœnij¹ce pierwotne), opisuj¹ce sytucjê ekonomiczno-finnsow¹ nków zst¹piono nowym zestwem zmiennych wtórnych (czynników komponentów g³ównych). W celu ich wyodrênieni zstosowno kryterium Kiser orz metodê grficzn¹, tzw. test osypisk. Z sk³dowe g³ówne przyjêto te czynniki, dl których wrtoœæ w³sn y³ wy sz od 1 [Aczel 2000]. W wyniku nlizy czynnikowej spoœród 34 zmiennych (wskÿników finnsowych) wyodrêniono 7 czynników g³ównych, mj¹cych njwiêkszy wp³yw n sytucjê ekonomiczno-finnsow¹ BS-ów. Udzi³ tych czynników w wyjœnieniu ogólnej zmiennoœci sytucji ekonomiczno-finnsowej BS-ów przedstwiono w teli 1. Wrtoœci poszczególnych czynników g³ównych dl k dego dnego nku y³y sum¹ 34 wskÿników finnsowych przemno onych uprzednio przez oszcowne wgi. Sum 7 czynników g³ównych przemno onych przez wgi odzwierciedlj¹ce udzi³ ich w zmiennoœci ogólnej dw³ wskÿnik syntetyczny sytucji finnsowej nków. Wrtoœci czynników g³ównych orz wrtoœci wskÿnik syntetycznego dl poszczególnych nków spó³dzielczych oliczno wed³ug równñ: U k = 1k x 1 + 2k x 2 + 3k x 3 + nk x n (1) gdzie: U k wrtoœæ k-tego czynnik g³ównego, k = 1,2, t, ik oszcowne wgi sk³dowe i-tych zmiennych pierwotnych przy k-tym czynniku g³ównym, x i wrtoœæ i-tej zmiennej pierwotnej, i = 1,2, n. W s = 1 U U U 3 + t U t (2) gdzie: W s wskÿnik syntetyczny sytucji finnsowej nków spó³dzielczych, k oszcowne wgi sk³dowe k-tych czynników g³ównych, odzwierciedlj¹ce okreœlony procent zmiennoœci, k = 1,2, t, U k wrtoœæ k-tego czynnik g³ównego, k = 1,2, t. Zlet¹ tej metody jest ojêcie nliz¹ szerokiego zkresu wskÿników finnsowych orz mo liwoœæ ndwni im orz komponentom g³ównym oiektywnie oszcownych wg. Po oliczeniu wrtoœci wskÿnik syntetycznego dl dnych nków spó³dzielczych dokonno jego nlizy ze wzglêdu n: rok dñ, wrtoœæ kpit³ów w³snych i ktywów ogó³em BS-ów, typ gminy, rodzj zrzeszeni i województwo, w którym nki te prowdzi³y dzi³lnoœæ. Wp³yw powy szych czynników n wrtoœæ wskÿnik syntetycznego sytucji ekonomiczno-finnsowej BS-ów okreœlono testem Fisher-Snedecor [Borkowski, Dudek, Szczesny 2004].

3 OCENA SYTUACJI EKONOMICZNO-FINANSOWEJ BANKÓW SPÓ DZIELCZYCH W POLSCE... 9 Tel 1. Czynniki decyduj¹ce o zró nicowniu sytucji ekonomiczno-finnsowej nków spó³dzielczych w Polsce w ltch WskŸniki finnsowe [%] Czynniki zespo³owe 79,43% zmiennoœci U1 czynnik 1 U2 czynnik 2 U3 czynnik 3 U4 czynnik 4 U5 czynnik 5 U6 czynnik 6 U7 czynnik 7 R 2 U dzi³ czynników w zmiennoœci 20,3 7 15,78 10,93 10,08 8,28 7,63 6,35 0,7207 X1. X2. X3. X4. X5. X6. X7. X8. X9. X10. X11. X12. X13. X14. X15. X16. X17. X18. X19. X20. X21. X22. X23. X24. X25. X26. X27. X28. X29. X30. X31. X32. X33. X34. WskŸnik dynmikiktywów ogó³em WskŸnik dynmikiktywów prcuj¹cych WskŸnik dynmikikredytów netto WskŸnik rentownoœciktywów ogó³emroa WskŸnik rentownoœcikpit³ów w³snychroe WskŸnik rentownoœcirutto WskŸnik rentownoœcinetto WskŸnik op³clnoœci WskŸnik mr y odsetkowej WskŸnik wynikufinnsowego netto n 1 ztrudnionego [tys. z³] WskŸnik poziomukosztów Wspó³czynnik wyp³clnoœci WskŸnik udzi³ufunduszy podstwowychw ktywchogó³em WskŸnik udzi³umj¹tkuiinwestycjikpit³owychw ktywchogó³em WskŸnik udzi³ukpit³uprcuj¹cego w ktywchogó³em WskŸnik udzi³ugotówkiw ktywchogó³em WskŸnik p³ynnoœciogólnej WskŸnik udzi³uktywów p³ynnychi³twozywl. w depozytchie ¹cych WskŸnik udzi³uktywów prcuj¹cychw ktywchogó³em WskŸnik udzi³ukredytów netto w ktywchogó³em WskŸnik udzi³udepozytów w ktywchogó³em WskŸnik udzi³ukredytów netto w depozytch WskŸnik udzi³ukredytów zgro onychw kredytchrutto WskŸnik udzi³urezerw celowychw kredytchzgro onych WskŸnik udzi³uprzychodów odsetkowychw ktywchogó³em WskŸnik udzi³ukosztów odsetkowychw ktywchogó³em WskŸnik udzi³uodsetek netto w ktywchogó³em WskŸnik udzi³uwynikupozodsetkowego w ktywchogó³em WskŸnik udzi³ukosztów dzi³ni w ktywchogó³em WskŸnik udzi³ukosztów osoowychw ktywchogó³em WskŸnik udzi³ukosztów mortyzcjiw ktywchogó³em WskŸników udzi³uodpisów n rezerwy w ktywchogó³em WskŸnik udzi³urozwi¹znychrezerw w ktywchogó³em WskŸnik udzi³uoci¹ eñwynikufinnsowego w ktywchogó³em -0,0135-0,0844-0,1188 0,0934 0,0782 0,0377-0,0101 0,0476 0,7770-0, ,0332 0,0724 0,0808 0,1703 0,4739 0, ,5830 0,0266-0,3484 0,1135-0,0724 0,0867 0,6954 0,3230 0, ,7449 0,7120 0,2819-0,1700-0,0593 0,1757-0, ,0530 0,8071 0,4713 0, ,0228 0,2597 0,7614-0,0976-0,0524 0,0597-0,0648 0,1503-0,0876-0,2154-0,0585-0,1904-0,0456-0,3933 0,0726 0,2531 0,0130 0,1608-0,0269 0,2801-0,2122-0,3169-0,3818-0,0484 0,3991 0,5555 0,5514-0,0443-0,0276 0, ,0752-0,0262-0, ,1034-0,0249 0,0233-0,0879 0,2136 0,0570 0,0756-0,1170-0,2980-0,3338 0,2920 0,9634-0,0869 0,9375-0,0101 0,0810 0, ,3491 0,2864 0,3207 0, ,2137 0,0634 0,0593-0,0481-0, ,1657 0,0961 0,8810 0,8865 0,5234 0, ,7716 0,0308 0,0106-0,1079 0,0803 0, ,0438-0,0549-0, ,0866-0,0233 0,0286-0,0261 0,0674-0,1860-0,0303-0,0189-0, ,0134 0,1117-0,0884-0,0886 0, ,1985 0,0739 0,0816-0, ,0448 0,7676 0,7383-0,0768 0,6843-0,0547 0,0121 0,0975 0,2193 0,0430-0,2628 0,1289-0,1826 0,0119-0,1638-0,5014 0,2814 0,1388 0, ,0416-0, ,2291 0,9462 0,9616 0, ,0815-0,0271-0,0348-0,0134-0,0931-0,0530 0,0178-0,0668-0,0809-0,0281 0, ,0298 0,0738-0,0207-0,0319-0,0116-0, ,1963-0,1716-0,1145 0,1086-0,1357-0,0997-0, ,1092-0,0250 0,0231 0,0220 0,0235 0,1082 0,1315 0,0311 0,0146 0,0390 0,1126 0,1042-0,0566 0,1018-0,0556-0,6552 0,5603-0,0614 0, ,2591-0,0249 0,0770-0,0694-0,1724 0,0415 0,5345 0, ,0760-0,1863-0,1117-0,5031-0,2573-0,4136 0,3326 0,3064 0,6166 0,6093 0,4616 0,8492 0,2569 0, ,3597 0,9084 0,9442 0,3849 0,5850 0,9343 0, ,0167 0,9179 0,7082 0,8491 0,2193 0,8287 0,8059 0,4077 0,3226 0,5404 0,5146 0,7274 0,7559 0,8082 0,8158 0,2788 0,6110 0,7207 R 2 wspó³czynnik korelcjiwielokrotnej w kwdrcie pomiêdzy zmienn¹ X i czynnikmig³ównymiu 1 -U 7 ; X i wrtoœæ i-tej zmiennej pierwotnej, i = 1,2, 34; U k wrtoœæ k-tego czynnik g³ównego, k = 1,2, 7 ród³o: dni w³sne.

4 10 T. SIUDEK Czynnik Wrtoœæ w³sn 5,0365x 3,9011x 2,7022x 2,4921x 2,0464x 1,8864x 1,5709x 0,9527 0,8616 0,6718 0,6443 0,6284 0,4314 0,3363 0,1878 0,1211 0,1004 0,0730 0,0452 0, Procent wrincji 20,37 15,78 10,93 10,08 8,28 7,63 6,35 3,85 3,49 2,72 2,61 2,54 1,75 1,36 0,76 0,49 0,41 0,30 0,18 0,10 0,03 Procent skumulowny 20,37 36,15 47,08 57,16 65,44 73,07 79,43 83,28 86,77 89,48 92,09 94,63 96,38 97,74 98,50 98,99 99,39 99,69 99,87 99,97 W wyniku przeprowdzonej nlizy czynnikowej wydzielono 7 czynników g³ównych, które odzwierciedl³y 79,43% ogólnej zmiennoœci sytucji ekonomiczno-finnsowej nków spó³dzielczych. Pierwszy czynnik g³ówny wyjœni³ 20,37% zmiennoœci c³kowitej. Njsilniej y³ on skorelowny ze wskÿnikmi finnsowymi: mr y odsetkowej, udzi³u kosztów dzi³ni i kosztów osoowych w ktywch ogó³em, udzi- ³u odsetek netto w ktywch ogó³em orz przychodów odsetkowych w ktywch ogó- ³em (t. 1). Drugi czynnik g³ówny, wyjœnij¹cy 15,78% ogólnej zmiennoœci sytucji ekonomiczno-finnsowej y³ njsilniej skorelowny ze wskÿnikiem rentownoœci ktywów ogó³em (ROA) orz wskÿnikiem wyniku finnsowego netto n 1 ztrudnionego. Trzeci czynnik g³ówny, odzwierciedlj¹cy 10,93% zmiennoœci ogólnej, njsilniej zwi¹zny y³ ze wskÿnikiem udzi³u kredytów netto w ktywch ogó³em orz wskÿnikiem udzi³u kredytów netto w depozytch. Tel 2. Anliz czynnikow sytucji ekonomiczno- finnsowej nków spó³dzielczych w Polsce w ltch Spoœród dnych34 zmiennychpierwotnych wyrno 7 czynników g³ównychwrunkuj¹cych 79,43% zmiennoœciogólnej sytucjiekonomiczno- finnsowej nków spó³dzielczychw Polsce w ltch ; x wrtoœæ w³sn uznn z istotn¹ zgodnie zkryteriumkiser ród³o: dni w³sne. W dnich wykorzystno metodê jednoczynnikowej nlizy wrincji ANOVA w celu okreœleni wp³ywu dnych czynników n poziom wskÿnik syntetycznego sytucji ekonomiczno-finnsowej BS-ów. Sttystyczn¹ istotnoœæ ró nic miêdzy œrednimi w grupch w rmch dnych czynników okreœlono testem LSD [Stnisz 2000]. Dne Ÿród³owe do dñ zerno w oprciu o sprwozdni finnsowe nków spó³dzielczych z c³ej Polski. Bdni ich sytucji ekonomiczno-finnsowej przeprowdzono n próie licz¹cej 627 nków w ltch Do dñ wyrno nki w oprciu o kryterium wrstwowo-kwotowe. Njpierw dokonno ich wyoru n podstwie typu gminy, w której prowdzi³y one dzi³lnoœæ, ntomist póÿniej z tych grup wyrno nki w oprciu o kryterium kpit³owe. W rmch pierwszego kryterium wyró niono 3 typy gmin (wiejskie, miejsko-wiejskie i miejskie), ntomist w drugim kryterium wydzielono grupy ze wzglêdu n wysokoœæ kpit³ów w³snych: do 300, , tys. euro i powy ej 1 mln euro. WYNIKI I DYSKUSJA

5 OCENA SYTUACJI EKONOMICZNO-FINANSOWEJ BANKÓW SPÓ DZIELCZYCH W POLSCE Czwrty czynnik g³ówny, ojœnij¹cy 10,08% zmiennoœci ogólnej, njsilniej y³ powi¹zny ze wskÿnikmi: rentownoœci rutto, rentownoœci netto i poziomu kosztów. Z kolei pi¹ty czynnik g³ówny njrdziej skorelowny y³ ze wspó³czynnikiem wyp³clnoœci, wskÿnikiem udzi³u mj¹tku i inwestycji kpit³owych orz wskÿnikiem udzi³u kpit³u prcuj¹cego w ktywch ogó³em. Wyjœni³ on 8,28% zmiennoœci ogólnej. Szósty czynnik g³ówny zwi¹zny y³ ze wskÿnikmi dynmiki: ktywów ogó³em, ktywów prcuj¹cych i kredytów netto. Czynnik ten odzwierciedl³ 7,63% zmiennoœci ogólnej. Siódmy czynnik g³ówny njsilniej powi¹zny y³ ze zmiennymi pierwotnymi: wskÿnikiem udzi³u mj¹tku i inwestycji kpit³owych w ktywch ogó³em, wskÿnikiem udzi³u kpit³u prcuj¹cego w ktywch ogó³em, wskÿnikiem udzi³u przychodów odsetkowych w ktywch ogó³em i wskÿnikiem udzi³u kosztów odsetkowych w ktywch ogó³em. Pozost³e czynniki wykzuj¹ce wrtoœci w³sne ni sze od 1,0 pominiêto w dlszej nlizie. Z uzysknych dnych wynik, e wszystkie wymienione czynniki wykzyw³y sttystycznie istotny wp³yw n poziom wskÿnik syntetycznego sytucji ekonomiczno-finnsowej BS-ów (t. 3). Tel 3. Wp³yw wyrnych czynników n nków spó³dzielczych w Polsce Wyszczególnienie Wp³yw czynnik poziom wskÿnik syntetycznego sytucji ekonomiczno-finnsowej Rok Wrtoœæ kpit³ów w³snych Wrtoœæ ktywów ogó³em Typ gminy Rodzj zrzeszeni Województwo x x x x x WskŸnik syntetyczny F = 33,21 F = 9,55 F = 24,03 F = 17,60 F = 3,56 F = 1,99 W rtoœæ F test Fisher-Snedecor, x sttystycznie istotny wp³yw czynnik n dn¹ cechê przy p 0,05. ród³o: dni w³sne. Œredni poziom wskÿnik syntetycznego sytucji ekonomiczno-finnsowej nków spó³dzielczych w Polsce w ltch wynosi³ 1,51E-0,8. Njwy szy jego poziom odnotowno w 1997 r. (0,74), ntomist njni szy w 2002 r. ( 0,80) (t. 4). Ró nice miêdzy œrednimi wrtoœcimi wskÿnik syntetycznego sytucji ekonomiczno-finnsowej BS-ów w ltch i nie y³y sttystycznie istotne. Jedynie sttystycznie istotne zró nicownie pod wzglêdem wrtoœci wskÿnik syntetycznego odnotowno miêdzy œrednimi w 1997 r., 2000 i pozost³ymi ltmi. Njwy szy poziom wskÿnik syntetycznego sytucji ekonomicznofinnsowej odnotowno w nku w 1997 r. (0,85), ntomist njni szy w 2002 r. ( 1,07). Njlepsz¹ sytucjê ekonomiczno-finnsow¹ wykzyw³y BS-y o kpit³ch w³snych do 300 tys. euro (0,29), ntomist njgorsz¹ nki o kpit³ch w³snych tys. euro ( 0,39) (t. 5). Nie odnotowno sttystycznie istotnych ró nic miêdzy œrednimi wrtoœcimi wskÿnik syntetycznego sytucji ekonomiczno-finnsowej w grupch nków o kpit³ch w³snych , tys. euro i powy ej 1 mln euro. Œrednie w tych grupch ró ni³y siê sttystycznie istotnie od œredniej wrtoœci wskÿnik syntetycznego w BS-ch o kpit³ch w³snych do 300 tys. euro. Njwy szy poziom wskÿnik syntetycznego odnotowno w nku z grupy BSów o kpit³ch w³snych do 300 tys. euro (0,40), ntomist njni szy w nku z grupy BS-ów o kpit³ch w³snych powy ej 1 mln euro ( 0,57). Pod wzglêdem wielkoœci ktywów ogó³em, w njlepszej sytucji ekonomiczno-finnsowej y³y BS-y z grupy I i II, ntomist w njgorszej nki z grupy IV i V (t. 6). Nie x

6 12 T. SIUDEK Tel 4. Poziom wskÿnik w ltch Rok n licz dentycznej litery stndrdowy œredniej; ród³o: dni syntetycznego sytucji ekonomiczno-finnsowej nków spó³dzielczych w Polsce WskŸnik syntetyczny sytucji ekonomiczno-finnsowej BS-ów mx ,74 0,52 0,76 0,07 0,36 0,80 1,51E-08 c 0,08 0,11 0,17 0,63 0,72 0,91 0,30 0,64 1,07 0,85 0,32 0,60 0,17 0,09 0,53 dnychnków, x œredni wrtoœæ wskÿnik syntetycznego, wyst¹pienie co njmniej jednej i w dwóchporównywnychgrupchozncz rk istotnoœciró nic przy p 0,05; s ³¹ d min. wrtoœæ minimln; mx. wrtoœæ mksymln, w³sne. Tel 5. PoziomwskŸnik syntetycznego sytucjiekonomiczno-finnsowej nków spó³dzielczychw Polsce w zle noœciod ichwrtoœcikpit³ów w³snych Wrtoœæ kpit³ów w³snych[tys. euro] WskŸnik syntetyczny sytucjiekonomiczno-finnsowej BS-ów mx. 300 ( > > > ,29 0,11 0,39 0,37 0,08 0,13 0,15 0,18 0,31 0,57 0,57 0,40 0,08 0,21 0,16 Oznczeni jk w t. 4 ród³o: dni w³sne. Tel 6. PoziomwskŸnik syntetycznego sytucjiekonomiczno-finnsowej nków spó³dzielczychw Polsce w zle noœciod ichwrtoœciktywów ogó³em Wrtoœæ ktywów ogó³em[tys. z³] WskŸnik syntetyczny sytucjiekonomiczno-finnsowej BS-ów mx. I grup <2,8-3,3) II grup <3,3-3,8) III grup <3,8-4,3) IV grup <4,3-4,8) V grup <4,8-5,3) ,36 0,81 0,12 0,47 0,79 c c 0,45 0,12 0,09 0,10 0,19 0,73 0,64 0,61 1,04 1,98 0,98 0,34 0,53 Oznczeni jk w t. 4 ród³o: dni w³sne. odnotowno sttystycznie istotnych ró nic miêdzy œrednimi wrtoœcimi wskÿnik syntetycznego w grupch I i II orz IV i V. Œrednie wrtoœci wskÿnik syntetycznego w grupch I i II ró ni³y siê sttystycznie istotnie od œredniej w grupie III orz œrednich w grupch IV i V. Njwy szy poziom wskÿnik syntetycznego odnotowno w nku z grupy I (1,98), ntomist njni szy z grupy V ( 1,04). W nkch spó³dzielczych prowdz¹cych dzi³lnoœæ n terenie gmin wiejskich odnotowno njwy szy poziom wskÿnik syntetycznego sytucji ekonomiczno-finnsowej

7 OCENA SYTUACJI EKONOMICZNO-FINANSOWEJ BANKÓW SPÓ DZIELCZYCH W POLSCE Tel 7. Poziom wskÿnik w zle noœci od typu gmin Typ gminy Miejsk Miejsko-wiejsk Wiejsk Oznczeni jk w t. 4 ród³o: dni w³sne. (0,49), ntomist w BS-ch z gmin miejskich njni szy poziom ( 0,31) (t. 7). Œredni poziom wskÿnik syntetycznego nie ró ni³ siê sttystycznie istotnie w BS-ch prowdz¹cych dzi³lnoœæ w gminch miejskich i miejsko-wiejskich, ntomist poziom w tych grupch ró ni³ siê sttystycznie istotnie od œredniego poziomu wskÿnik syntetycznego w nkch z gmin wiejskich. Njwy szy poziom wskÿnik syntetycznego odnotowno w nku z gmin wiejskich (0,62), ntomist njni szy w nku z gmin miejskich ( 0,45). Ze wzglêdu n przynle noœæ BS-ów do zrzeszeni njlepsz sytucj ekonomiczno-finnsow wyst¹pi³ w nkch nle ¹cych do M³opolskiego Bnku Regionlnego S.A. (0,48) i Wrmiñsko-Mzurskiego Bnku Regionlnego (0,33), ntomist njgorsz w nkch zrzeszonych w Rzeszowskim Bnku Regionlnym S.A. ( 1,31), Dolnoœl¹skim Bnku Regionlnym S.A. ( 0,30) i Luelskim Bnku Regionlnym S.A. ( 0,29) (t. 8). Ze wzglêdu n wyst¹pienie kilkunstu grup BS-ów wyodrênionych wed³ug rodzju zrzeszeni i województw, w których prowdzi³y one dzi³lnoœæ nie omówiono sttystycznie istotnych ró nic pomiêdzy œrednimi wrtoœcimi wskÿnik syntetycznego w tych gru- syntetycznego sytucji ekonomiczno-finnsowej nków spó³dzielczych w Polsce WskŸnik syntetyczny sytucji ekonomiczno-finnsowej BS-ów mx Tel 8. PoziomwskŸnik syntetycznego w zle noœciod rodzjuzrzeszeni Zrzeszenie BBR BUG DBR GBPZ GBW LBR MBR MR Bnk PKBR RBR WMBR 0,31 0,15 0,49 0,10 0,09 0,10 0,45 0,28 0,35 0,17 0,62 sytucjiekonomiczno-finnsowej nków spó³dzielczychw Polsce WskŸnik syntetyczny sytucjiekonomiczno-finnsowej BS-ów mx ,21 0,30 0,01 0,29 0,48 0,16 1,31 0,33 cd c cd c d c c cd 0,29 0,15 0,32 0,16 0,18 0,16 0,19 0,35 0,19 0,43 0,42 0,74 0,05 0,54 0,25 0,39 0,49 1,78 0,07 0,38 0,01 0,44 0,23 0,05 0,70 0,12 0,17 0,83 0,59 Oznczeni jk wt. 4; B³tyckiBnk RegionlnyS.A. (BBRS.A.), Bnk UniiGospodrczejS.A. (BUGS.A.), Dolnoœl¹ski Bnk Regionlny S.A. (DBR S.A.), Gospodrczy Bnk Po³udniowo-Zchodni S.A. (GBPZ S.A.), Gospodrczy Bnk WielkopolskiS.A. (GBW S.A.), Kujwsko-PomorskiBnk Regionlny S.A. (PKBR S.A.), LuelskiBnk Regionlny S.A. (LBR S.A.), M³opolskiBnk Regionlny S.A. (MBR S.A.), MzowieckiBnk Regionlny S.A. (MR Bnk S.A.), Rzeszowski Bnk Regionlny (RBR S.A.), Wrmiñsko-Mzurski Bnk Regionlny S.A. (WMBR S.A.) ród³o: dni w³sne.

8 14 T. SIUDEK pch. Njni szy poziom wskÿnik syntetycznego sytucji ekonomiczno-finnsowej wyst¹pi³ w nku spó³dzielczym zrzeszonym w Rzeszowskim Bnku Regionlnym S.A. ( 1,78), ntomist njwy szy w nku zrzeszonym w M³opolskim Bnku Regionlnym S.A. (0,70). W ujêciu przestrzennym (wg województw) njkorzystniejsz¹ sytucjê ekonomiczno-finnsow¹ wykzyw³y BS-y z województw: œl¹skiego (0,61), opolskiego (0,39) i kujwskopomorskiego (0,37), ntomist njgorsz¹ nki z województw: podkrpckiego ( 0,69), ³ódzkiego ( 0,32) i dolnoœl¹skiego ( 0,29) (t. 9). Njni szy poziom wskÿnik syntetycznego zrejestrowno w nku prowdz¹cym dzi³lnoœæ n terenie województw podkrpckiego ( 1,04), ntomist njwy szy w nku z województw opolskiego (0,97) i œl¹skiego (0,89). Tel 9. Poziom przestrzennego zró nicowni wskÿnik nków spó³dzielczych w Polsce wg województw Województwo DLŒ KPM LBL LBU DZ MAZ M P OPL PDL PKR POM ŒLK ŒWK WKP WMZ ZPM WskŸnik syntetyczny sytucjiekonomiczno-finnsowej BS-ów syntetycznego sytucji ekonomiczno-finnsowej mx ,29 0,37 0,26 0,09 0,32 0,28 0,39 0,69 0,16 0,61 0,04 0,21 0,28 c cd cd cd c c cd cd c d cd c cd c 0,25 0,26 0,31 0,21 0,41 0,26 0,25 0,27 0,22 0,23 0,35 0,63 0,01 0,34 0,61 0,33 0,61 0,18 0,38 1,04 0,54 0,32 0,06 0,11 0,76 0,06 0,73 0,54 0,53 0,05 0,04 0,97 0,35 0,33 0,21 0,89 0,55 0,31 0,54 Oznczeni jk w t. 4; DLŒ dolnoœl¹skie, KPM kujwsko-pomorskie, LBL luelskie, LBU luuskie, DZ ³ódzkie, MAZ mzowieckie, M P m³opolskie, OPL opolskie, PDL podlskie, PKR podkrpckie, POM pomorskie, ŒLK œl¹skie, ŒW œwiêtokrzyskie, WKP wielkopolskie, WMZ wrmiñsko-mzurskie, ZPM zchodniopomorskie ród³o: dni w³sne. WNIOSKI KOÑCOWE 1. N poziom oszcownego wskÿnik syntetycznego nków spó³dzielczych w Polsce sttystycznie istotny wp³yw wywier³o 7 czynników g³ównych (komponentów g³ównych). Ich wrtoœci w³sne y³y wy sze od 1,0 i odzwierciedl³y ³¹cznie 79,43% zmiennoœci ogólnej sytucji ekonomiczno-finnsowej nków spó³dzielczych. 2. W wyniku nlizy jednoczynnikowej ANOVA stwierdzono sttystycznie istotny wp³yw roku dñ, wrtoœci kpit³ów w³snych i ktywów ogó³em BS-ów, typu gminy, rodzju zrzeszeni i województw n poziom wskÿnik syntetycznego sytucji ekonomiczno-finnsowej nków spó³dzielczych. 3. Njlepsz¹ sytucjê ekonomiczno-finnsow¹ BS-ów odnotowno w 1997 r., w nkch o njni szych kpit³ch w³snych (do 300 tys. euro) i njni szych ktywch ogó³em

9 OCENA SYTUACJI EKONOMICZNO-FINANSOWEJ BANKÓW SPÓ DZIELCZYCH W POLSCE (I i II grup), z gmin wiejskich, ze zrzeszeñ Wrmiñsko-Mzurskiego Bnku Reginlnego S.A. i M³opolskiego Bnku Regionlnego S.A., z województw: œl¹skiego, opolskiego i kujwsko-pomorskiego. Njgorsz sytucj ekonomiczno-finnsow BS-ów wyst¹pi³ w 2002 r., w nkch o kpit³ch w³snych tys. euro orz njwy szych sumch ilnsowych (V grup), z gmin miejskich, ze zrzeszeñ Rzeszowskiego Bnku Regionlnego S.A., Dolnoœl¹skiego Bnku Regionlnego S.A. i Luelskiego Bnku Regionlnego S.A., z województw podkrpckiego, ³ódzkiego i dolnoœl¹skiego. LITERATURA Aczel A.D. 2000: Sttystyk w zrz¹dzniu. Wyd. Nukowe PWN, Wrszw. Borkowski B., Dudek H., Szczesny W. 2004: Ekonometri. Wyrne zgdnieni. Wyd. Nukowe PWN, Wrszw. Doosz M. 2001: Wspomgn komputerowo sttystyczn nliz wyników dñ. Akdemick Oficyn Wydwnicz ELIT, Wrszw. Jjug K. 1993: Sttystyczn nliz wielowymirow. Wyd. Nukowe PWN, Wrszw. Ostsiewicz W., 1999: Sttystyczne metody nlizy dnych. Wyd. AE we Wroc³wiu, Wroc³w. Stnisz A. 2000: Przystêpny kurs sttystyki z wykorzystniem progrmu Sttistic pl. n przyk³dch z medycyny, t. II. Wyd. SttSoft Polsk Sp z o.o., Krków. Tomsz Siudek ESTIMATION OF THE ECONOMIC AND FINANCIAL PERFORMANCE OF THE COOPERATIVE BANKS IN POLAND BY EMPLOYING THE COMPLEX INDICATOR Summry In the pper, using the complex indictor, the ssessment of the economic nd finncil sitution of the coopertive nks in Polnd ws mde. Reserch results indicte tht the coopertive nks with the lowest own funds nd operting in rurl communities hnded in the est finncil performnce, wheres the opposite ws true for the coopertive nks with the highest own funds leding their ctivity in urn communities. Adres do korespondencji: dr Tomsz Siudek Szko³ G³ówn Gospodrstw Wiejskiego Ktedr Ekonomiki i Orgnizcji Gospodrstw Rolniczych tel./fx: (022) tel. kom e-mil: siudek@lph.sggw.ww.pl