Numer specjalny. Dłonie i Słowo. Kwartalnik Towarzystwa Pomocy Głuchoniewidomym

Transkrypt

1 1 Numer specjalny Dłonie i Słowo Kwartalnik Towarzystwa Pomocy Głuchoniewidomym

2 Spis treści List od redakcji 3 Elżbieta Gubernator-Syposz 20 lat TPG 4 Grzegorz Kozłowski O finansowaniu TPG 14 Marek Łyskawa Biuro Centralne 19 Bożena Więckowska Jednostki Regionalne 23 Krzysztof Wostal Sekcja Rodziców 33 Alicja Pabich Sekcja Młodych 36 Michał Drzewek Warsztat Terapii Zajęciowej 39 Agata Kirol Projekt wspierający osoby głuchoniewidome na rynku pracy 42 Przemysław Żydok Walne Zebranie 46 Marta Lempart Wyzwania na przyszłość głos z Warszawy, głos z Gdańska 50 Dłonie i Słowo Kwartalnik Towarzystwa Pomocy Głuchoniewidomym Nr 1 (62) / 2011 rok XVI ISSN nakład: 1200 egz brajl. Publikacja dofinansowana przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Wydawca: ul. Deotymy Warszawa tel./faks: tpg@tpg.org.pl

3 od redakcji Drodzy Czytelnicy, po długiej przerwie, dzięki dofinansowaniu uzyskanemu z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, wznawiamy druk kolejnych numerów kwartalnika Dłonie i Słowo". Ważną zmianą jest to, że od tego roku nasz kwartalnik będzie dostępny także w Polskim Języku Migowym. Szukać nas możecie na stronie Pierwszy numer jest wydaniem specjalnym: jubileuszowym. 19 października TPG świętowało 20-lecie swego istnienia. Skłania to nas do wspomnień, jakie było Towarzystwo przez całe te dwadzieścia lat i refleksji, co udało się osiągnąć, a co pozostało jeszcze do wypracowania. Proponujemy też chwilę zatrzymania nad tym, jak TPG wygląda dziś. Przedstawiamy przegląd najważniejszych działań realizowanych pod sztandarem Towarzystwa. Ostatnia część tego numeru poświęcona jest przyszłości TPG. Zbliżamy się do bardzo ważnego wydarzenia: 3 grudnia b.r. odbędzie się w Warszawie, przy ul. Deotymy 41, Walne Zebranie TPG. Udział w nim wziąć powinni wszyscy członkowie TPG. Tego dnia wybrany zostanie nowy zarząd, dokonywane będą zmiany w statucie oraz ogólnie wyznaczone zostaną kierunki polityki TPG na kolejne 4 lata. Mamy nadzieję, że nowo wybrane władze swoją mądrością i doświadczeniem będą służyć całemu środowisku osób głuchoniewidomych. Elżbieta Gubernator-Syposz redaktor naczelna 3

4 historia 20 lat TPG Jubileusz to moment, gdy warto się zatrzymać i spojrzeć wstecz raz jeszcze przeżyć radość z sukcesów i dokonań, zadumać się nad niepowodzeniami. To wreszcie okazja do przywołania obrazów ludzi, których myśl i czynne działanie przyczyniły się do tego, że jesteśmy w konkretnym miejscu swojego życia, życia instytucji lub organizacji. W takim właśnie momencie, skłaniającym do refleksji, jest Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym 19 października 2011 roku zamknięty został okres pierwszych 20 lat jego istnienia. Można zadać sobie pytanie, czy 20 lat to dużo, czy mało? W zestawieniu z wiekiem takich organizacji jak Polski Związek Niewidomych, który w tym samym momencie świętował 60 lat swojego istnienia, czy Polskim Związkiem Głuchych, który 60 lat przekroczył już jakiś czas temu, to z pewnością mało. Organizacje zagraniczne działające na rzecz osób głuchoniewidomych również istnieją znacznie dłużej niż TPG. Z drugiej jednak strony, gdy spojrzymy na wiek kilkudziesięciu tysięcy organizacji pozarządowych istniejących aktualnie w Polsce odkryjemy, że należymy do grona organizacji z najdłuższym stażem. Korzenie TPG TPG powstało w szczególnym okresie dziejów Polski w momencie rozpoczęcia transformacji ustrojowej, w chwili, gdy budziła się 4

5 uśpiona przez wiele dziesiątków lat aktywność społeczna, gdy przeobrażeniu ulegał sposób funkcjonowania instytucji państwowych, również tych działających w obszarze pomocy społecznej i powołanych do zajmowania się osobami niepełnosprawnymi. W naszym kraju była tylko garstka ludzi, którzy mieli jako takie pojęcie o tym, czym jest głuchoślepota. W takim właśnie momencie grupa 35 osób ożywionych ideą utworzenia organizacji, która podejmie wyspecjalizowane działania na rzecz ludzi z jednoczesnym uszkodzeniem słuchu i wzroku w Polsce, powołała do życia 19 października 1991 r. Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym. Wśród założycieli byli pracownicy oraz działacze PZN i PZG, pracownicy wyższych uczelni, lekarze, ale przede wszystkim było kilkunastu głuchoniewidomych oraz członków ich rodzin. Wszyscy oni przewinęli się przez pierwsze turnusy rehabilitacyjne organizowane w drugiej połowie lat 80. ubiegłego wieku przez Dział Tyflologiczny Zarządu Głównego PZN. Zachętą do wejścia na tę drogę były doświadczenia zagraniczne, gdzie już wcześniej powstały organizacje reprezentujące interesy ludzi głuchoniewidomych i rozwinęły się wyspecjalizowane usługi na ich rzecz. W początkowym okresie dużego wsparcia organizacyjnego, merytorycznego oraz finansowego nowopowstałej organizacji udzielił Polski Związek Niewidomych. Pierwsze działania podejmowane przez Towarzystwo były kontynuacją form pracy zapoczątkowanych przez PZN turnusy rehabilitacyjno-szkoleniowe i plenery rzeźbiarskie w Orońsku, podtrzymywanie i rozwijanie kontaktów międzynarodowych. Wynikało to po części z faktu, że kluczową rolę w TPG odgrywały osoby zatrudnione w biurze ZG PZN Związek nie zaprzestał swoich działań na rzecz głuchoniewidomych. Działania TPG i PZN wzajemnie przenikały się i zazębiały. Wspomagał je również Polski Związek Głuchych. 5

6 Dwóch przewodniczących TPG: Grzegorz Kozłowski i Józef Mendruń W owym czasie podjęte zostały intensywne starania o pozyskanie funduszy. Nie było to łatwe, bowiem instytucje państwowe, które do tej pory niejako automatycznie finansowały organizacje pozarządowe, traktując je niemal jak coś w rodzaju swoich wyspecjalizowanych departamentów, zaczęły odchodzić od tej praktyki. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych powstał w tym samym roku co TPG i też w tamtym okresie raczkował. Sponsoring niepubliczny właściwie w naszym kraju jeszcze nie istniał. Pierwsze fundusze TPG otrzymało od Stiga Ohlsona szefa Szwedzkiego Związku Głuchoniewidomych oraz Komitetu Pomocy Niewidomym w Polsce z Nowego Jorku kierowanego przez pana Stanisława Świderskiego. Pierwsze znaczące wsparcie ze strony polskich firm stanowiła dotacja od Towarzystwa Ubezpieczeniowego Warta. Bardzo owocna i stabilna okazała się współpraca ze Szkołą dla Niewidomych im. Perkinsa (zwaną u nas potocznie Instytutem Perkinsa) zapoczątkowana w 1992 r. to dzięki niej rozwinięte zostały działania na rzecz dzieci głuchoniewidomych oraz ich rodziców turnusy rehabilitacyjne, szkolenia dla specjalistów, wspieranie oddziału dla dzieci głuchoniewidomych w bydgoskiej szkole dla niewidomych, a w końcu powstanie w 1994 roku Sekcji Rodziców i Opiekunów Dzieci Głuchoniewidomych w ramach TPG. 6

7 Równolegle podejmowane były działania na rzecz dorosłych osób głuchoniewidomych. W roku 1992 powstał pierwszy regionalny klub głuchoniewidomych w Warszawie, w roku 1995 powstały 4 kolejne: w Krakowie, Lublinie, Poznaniu i Bydgoszczy. W roku 1996 zaczął ukazywać się kwartalnik Dłonie i Słowo. W tym samym czasie odbyło się w Warszawie pierwsze szkolenie dla tłumaczyprzewodników, po którym ruszyło świadczenie tych usług na terenie stolicy. Dostrzeżona została rola komputera, który wyposażony w odpowiednie oprogramowanie i sprzęt specjalistyczny okazywał się narzędziem dającym osobom głuchoniewidomym dostęp do informacji, wiedzy, ułatwiał komunikowanie się, również na odległość. W roku 1999 wystartowały pierwsze warsztaty arteterapeutyczne w Łucznicy koło Pilawy. Sięgając pamięcią do lat dziewięćdziesiątych nie mogę przemilczeć pewnej formy wsparcia, którą wtedy świadczyło TPG, a która zamarła, gdy pojawiły się Kasy Chorych, a później Narodowy Fundusz Zdrowia. Myślę tu o wypożyczaniu aparatów słuchowych. Dzięki funduszom, jakie na ten konkretny cel przekazywało Ministerstwo Zdrowia kupowane były osobom głuchoniewidomym aparaty słuchowe. Wnosiły one wkład 10% ceny, po czym aparat był im wypożyczany na 5 lat, po którym to okresie przechodził na ich własność. Z tego wsparcia w przeciągu 10 lat skorzystało kilkaset osób. U progu nowego tysiąclecia Czas, jak zwykle, biegł szybko i ani się obejrzeliśmy, a przyszło świętować 10. rocznicę istnienia TPG. Realizowane były wszystkie zapoczątkowane, a wymienione wcześniej działania. W biurze TPG pracowały już 3 osoby, a w terenie kilkunastu specjalistów mających kwalifikacje do pracy z głuchoniewidomymi. Rejestr osób 7

8 głuchoniewidomych liczył ok nazwisk. Były to niemałe osiągnięcia, jednak znacznie więcej pozostawało do zrobienia. Oto niektóre z wyzwań, jakie wówczas stały przed TPG: zbudowanie silnej bazy społecznej, organizacyjnej i materialnej Towarzystwa, wypracowanie systemu znajdowania osób głuchoniewidomych oraz identyfikowania ich potrzeb, rozwój usług tłumaczy-przewodników na terenie całego kraju, rehabilitacja zawodowa i zatrudnienie głuchoniewidomych i wiele innych, w szczególności zaś dotarcie do osób głuchoniewidomych zamieszkujących środowiska wiejskie i obszary małych miast. Zmieniło się otoczenie, w którym działało Towarzystwo PFRON stał się znaczącym źródłem finansowania działań podejmowanych na rzecz osób niepełnosprawnych. O dotacje można było ubiegać się do władz lokalnych. Powstały fundacje, które jako cel stawiały sobie wspieranie działań prospołecznych, z których wsparcia korzystało TPG (np. Fundacja Wspólna Droga, Fundacja Batorego czy inne). Choć pierwsze lata XXI wieku nie przyniosły istotnego wzrostu zakresu usług świadczonych przez TPG, to czas ten zaowocował nowatorskim przedsięwzięciem, jakim był projekt, którego celem i efektem było znalezienie zatrudnienia oraz podjęcie pracy przez pięcioro młodych głuchoniewidomych. Przełomem było tu wypracowanie metody, która później określona została mianem zatrudniania wspomaganego. Zdobyte doświadczenia zostały wykorzystane oraz rozwinięte kilka lat później podczas realizacji projektu Wsparcie osób głuchoniewidomych na rynku pracy. Czas zmian Zdecydowane zmiany w stylu oraz zakresie działania TPG nastąpiły po V Walnym Zebraniu, które odbyło się w październiku 2004 roku. 8

9 Złożyło się na to kilka czynników. Przede wszystkim nastąpiło rozluźnienie bezpośrednich powiązań personalnych z PZN. Nowe władze TPG bardzo mocno postawiły na wolontariat, który stał się dźwignią rozwoju działań w regionach. Mocnym impulsem ku temu była Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z kwietnia 2003 roku. Dzięki tej strategii w krótkim czasie zaczęły powstawać kolejne jednostki wojewódzkie, organizowane były szkolenia dla wolontariuszy, którzy po nich stawali się tłumaczamiprzewodnikami osób głuchoniewidomych. Dało to możliwość do tworzenia kolejnych klubów regionalnych TPG bardzo szybko ich liczba wzrosła z 5 do 13. Położono też nacisk na aktywizację młodych osób głuchoniewidomych w 2005 r. powstała w ramach TPG Sekcja Młodych. Również w roku 2005 Towarzystwo uzyskało status Organizacji Pożytku Publicznego. Zmieniająca się rzeczywistość stworzyła szansę dla dynamicznego, w dużej mierze spontanicznego rozwoju struktury TPG. W cieniu sukcesów czaiły się jednakże i zagrożenia. Rozrost organizacji i coraz większa ilość podejmowanych przez nią inicjatyw wymykały się spod kontroli działania merytoryczne wyprzedzały działania o charakterze organizacyjnym. Koniecznymi stały się zmiany w stylu zarządzania organizacją, poprawa systemu przepływu informacji, pozyskanie nowych, niepublicznych źródeł finansowania. Istotne zmiany zachodziły również na zewnątrz TPG. Następowała decentralizacja państwa wiele uprawnień decyzyjnych przekazywano władzom lokalnym na szczeblu województwa i powiatu, a nawet gminy. To nie zawsze dla TPG było korzystne, zważywszy na fakt, że na poziomie gminy a nawet powiatu głuchoniewidomi stanowią znikomą, często niezauważalną dla lokalnych urzędników, garstkę. Z drugiej strony pojawiły się fundusze z Unii Europejskiej. Był to duży zastrzyk finansowy, towarzyszył mu jednakże wzrost i zaostrzenie wymagań formalnych dotyczących pozyskiwania, 9

10 wydatkowania oraz rozliczania tych środków. To wszystko wymuszało profesjonalizację działań wraz z modernizacją sposobu zarządzania organizacją. Nieuniknioną i zarazem konieczną stawała się większa formalizacja i strukturalizacja prac biura, choć niekiedy kłóciło się to z nigdy nie zarzuconą wizją organizacji jako bliższej człowiekowi niż zbiurokratyzowane urzędy administracji publicznej. Proces rozwoju oraz przekształcania TPG był kontynuowany przez Zarząd wybrany podczas kolejnego Walnego Zebrania w 2007 roku. Dotychczasowa siedziba biura w gmachu PZN okazała się niewystarczająca nastąpiła przeprowadzka do nowego, dużego lokalu przy ul. Deotymy. Olbrzymim nakładem pracy, po wielu, nieraz karkołomnych negocjacjach z władzami ruszył największy jak dotąd projekt w historii TPG pod nazwą Wsparcie osób głuchoniewidomych na runku pracy. Najpierw jako wersja pilotażowa, zaplanowana na rok 2009 r., a później kontynuacja zaplanowana na lata Niewątpliwie, projekt przyniósł bardzo konkretne i pozytywne efekty, zarówno patrząc z perspektywy beneficjentów, jak i organizacji. Jednocześnie odcisnął on ogromne piętno na sposobie funkcjonowania TPG. Konieczność sprostania formalnym wymogom tego projektu oraz oczekiwaniom PFRON i Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich (jednostce wdrażającej tego typu projekty) zmusiła TPG do rewizji początkowo zaplanowanego procesu rozwoju struktury organizacyjnej biura i całego TPG. Do weryfikacji przyczyniło się również, podobnie jak to bywało we wcześniejszych latach wszystko to, co działo się niejako z boku TPG. W latach 2009 i 2010 doszło do załamania systemu finansowania działań podejmowanych przez organizacje pozarządowe przez PFRON, co tłumaczone było m.in. ogólnoświatowym kryzysem gospodarczym. Ten sam kryzys odbił się niekorzystnie na wsparciu 10

11 finansowym ze strony sponsorów niepublicznych. W rezultacie TPG stanęło wobec widma załamania się płynności finansowej, a tym samym zmuszone zostało do ograniczenia niektórych działań i wstrzymania części zaplanowanych inicjatyw. Choć w chwili pisania tego tekstu sytuacja uległa częściowej poprawie, zagrożenia związane z niestabilnością źródeł finansowania nadal stanowią dla naszej organizacji duże niebezpieczeństwo. Problem ten stanowi nie lada wyzwanie zarówno dla obecnego, jaki dla następnych zarządów TPG. Marzenia kontra rzeczywistość Spoglądając na historię TPG nie sposób pominąć bardzo istotnej kwestii, jaką jest zapewnienie opieki oraz godnych warunków życia osobom najgorzej funkcjonującym, nieznajdującym wsparcia ze strony najbliższych. Z myślą o nich powstała koncepcja utworzenia specjalistycznego ośrodka opiekuńczo-rehabilitacyjnego. W latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku zakupiona została działka w Śródborowie koło Otwocka, powstał projekt architektoniczny, podjęta została budowa. Niestety, nie udało się pozyskać i zgromadzić niezbędnych na kontynuację projektu, bardzo dużych środków finansowych, wskutek czego budowa została wstrzymana. Podejmowane przez kolejne lata próby pozyskania funduszy nie dały rezultatu. Zarząd wybrany podczas V Walnego Zebrania stanął wobec konieczności podjęcia decyzji co dalej. Po dokonaniu dogłębnej analizy sytuacji uznał, opierając się na wynikach ekspertyz wykonanych przez profesjonalną firmę, że należy zrewidować pierwotną koncepcję i odstąpić od zamiaru utworzenia dużego, przeznaczonego dla kilkudziesięciu pensjonariuszy ośrodka. Nikłe perspektywy na pozyskanie kwoty rzędu kilkunastu milionów złotych, niezbędnej do uporządkowania i dokończenia budowy, 11

12 to nie jedyny powód podjęcia takiej decyzji. Drugim były niejasne perspektywy na zapewnienie stałych, regularnych środków na funkcjonowanie tego typu placówki. Jedynym gwarantem takiego stałego, przynajmniej częściowego finansowania może być tylko państwo. Tymczasem tu dała o sobie znać decentralizacja finansów publicznych finansowanie działań w sferze pomocy społecznej zostało przesunięte z instytucji centralnych do lokalnych. Jednocześnie na całym świecie zaczęto zdecydowanie odchodzić od koncepcji tworzenia i utrzymywania bardzo drogich, dużych ośrodków opiekuńczych, które w dodatku stawały się jakby gettami, na rzecz form znacznie tańszych integrujących osoby wymagające szczególnego wsparcia ze społecznością lokalną, w której żyją. Powstała i rozwijała się np. koncepcja tzw. mieszkań chronionych (bardziej adekwatna byłaby tu nazwa mieszkań wspomaganych) oraz małych, rodzinnych domów pomocy społecznej i inne. Tak więc podjęta w roku 2005 decyzja o odstąpieniu od koncepcji, patrząc z perspektywy kilku lat okazała się trafną i jedyną możliwą. W celu odzyskania pieniędzy zainwestowanych w budowę ośrodka podejmowane są wciąż starania o zbycie nieruchomości w Śródborowie okazuje się to jednak bardzo trudne wobec złej koniunktury oraz niesprzyjających okoliczności będących konsekwencją bardzo długotrwałego, wciąż niezakończonego procesu określania warunków przestrzennego zagospodarowania całego rejonu Otwocka. Pełnoletnie TPG W ostatnich dwóch latach w działalności Towarzystwa pojawił się jeszcze jeden, bardzo istotny obszar jego działalności lobbing i legislacja 1 oraz partnerska współpraca w tej dziedzinie z innymi organizacjami pozarządowymi zajmującymi się osobami 1 lobbing - zgodne z prawem działania, które są formą nacisku na przedstawicieli władzy, którzy mają podjąć decyzję w określonej sprawie (tu: sprawie osób głuchoniewidomych) legislacja - prace nad tworzeniem aktów prawnych. 12

13 z niepełnosprawnością. Podjęte zostały intensywne starania o uznanie głuchoślepoty jako odrębnej niepełnosprawności, której nadany zostałby kod 13-G (w chwili obecnej w polskim systemie orzecznictwa sklasyfikowanych jest 12 rodzajów niepełnosprawności). Przedstawiciele Towarzystwa aktywnie uczestniczyli w pracach nad ustawą o języku migowym i innych środkach komunikowania się, a także w innych działaniach legislacyjnych dotyczących osób z niepełnosprawnością. Okazuje się to konieczne bowiem dalszy rozwój, a nawet trwałe utrzymanie form wsparcia wypracowanych przez TPG takich jak: usługi tłumaczy-przewodników, trenerów pracy oraz działania mające na celu zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny i wspomagający (ten ostatni rodzaj wsparcia wciąż nie jest wypracowany przez TPG) wymaga zastosowania rozwiązań systemowych, gwarantowanych przez państwo czy to od strony finansowej, czy organizacyjnej. W tym, z konieczności krótkim i nieco fragmentarycznym spojrzeniu na TPG z perspektywy dwudziestu lat istnienia, przy odniesieniu jego istnienia do otoczenia i okoliczności w jakich przychodziło działać, nie sposób napisać o wszystkich podejmowanych działaniach oraz ich efektach. Myślę, że bilans tych dwudziestu lat jest zdecydowanie pozytywny. To wszystko, co się w ciągu tych 20 lat działo, wszystkie dokonania to owoc pracy konkretnych ludzi, zarówno samych głuchoniewidomych jak i ich pełnosprawnych przyjaciół, którzy społeczności osób głuchoniewidomych i TPG ofiarowali cząstkę swojego życia swój czas, wiedzę, umiejętności a nade wszystko swoje serce. I za to pragnę bardzo serdecznie podziękować zarówno jako przewodniczący TPG, ale także jako osoba głuchoniewidoma. Grzegorz Kozłowski Przewodniczący Towarzystwa Pomocy Głuchoniewidomym 13

14 jak to działa O finansowaniu TPG Wiele osób zastanawia się nad tym, skąd i w jaki sposób TPG czerpie środki na działania, które prowadzi. Nie mamy stałych źródeł finansowania. Fundusze musimy pozyskiwać przez cały rok, na wiele bardzo różnych sposobów Inaczej mówiąc: jest to złożony mechanizm. Dawno temu, kiedy na półkach w sklepie stała oranżada wyborowa w szklanych butelkach 0,33 l, a na banknocie 50 zł był Karol Świerczewski, mój Dziadek zabrał mnie pewnego dnia na zakupy, wiejskie wymiany handlowe i zbieractwo. Zaczęło się od wizyty w sklepie spożywczym; z karteczką, na której Babcia z Dziadkiem wpisali potrzebne produkty (ustalone wcześniej we wspólnej dyskusji), dziarskim krokiem weszliśmy do sklepu i u uśmiechniętej pani Broni zakupiliśmy wszystko, co było zaplanowane i dostępne na półkach, czyli sporo ponad połowę produktów z karteczki. Brakami Dziadek specjalnie się nie zmartwił, czego przyczyna wyjaśniła się nieco później, już po południu. Następnych kilka godzin spędziliśmy u sąsiada, któremu spiłowaliśmy i porąbaliśmy pół szopy drewna. Umordowaliśmy się niemiłosiernie, ale dzięki temu nauczyłem się, jak przy minimum wysiłku rozłupać wielki kawał drewna. W zamian za całą pracę Dziadek dostał trzy króliki i jakieś tam wyroby z krowy. Słońce już zaczynało się powoli chylić ku zachodowi, kiedy wyszliśmy od sąsiada i z polipropylenowymi workami ruszyliśmy 14

15 na spacer w stronę wszechotaczającego wioskę lasu. Do dzisiaj pamiętam te bąble na rękach po zbieraniu pokrzyw, którymi napakowaliśmy cztery worki. Nie rozumiałem, jak takie kłujące świństwo może służyć za pokarm dla świń. Ale Dziadek upierał się, że to zdrowe, dla świń pożywne i musimy nazbierać, więc kłuliśmy sobie ręce i ścinaliśmy pokrzywy. A już na sam koniec udało się jeszcze oberwać parę krzaczków i zebrać słoik jagód. Po dniu pełnym bąbli na rękach od siekiery i pokrzyw, zmęczony tak, że czułem każdą kosteczkę i ścięgno mojego ciała, wróciłem do domu. Cudownie pachnący, świeżutki placek z owocami, z którym Babcia na nas czekała, był mi najlepszą nagrodą za wszystkie trudy. Przy placku Babcia z Dziadkiem ustalili, co i od kogo pożyczą z niezakupionych produktów w sklepie oraz kiedy i w jaki sposób to zwrócą. Okazało się, że część rzeczy nie jest taka niezbędna. Co to wszystko ma wspólnego z mechanizmami finansowania działań w TPG? Hmm wiele. Popatrzmy na dzień z Dziadkiem okiem fundraisera (czyt. fandrejsera, osoba odpowiedzialna za pozyskiwanie pieniędzy na działalność danej organizacji za pomocą różnych narzędzi: poprzez dotacje, darowizny, sponsoring, lokaty, itp.). Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym istnieje już przeszło 20 lat. Zaczynało od malutkiej kwoty, którą stanowiła suma niewielkich składek członkowskich, a dziś Zarząd dyskutuje, jak najbardziej efektywnie i racjonalnie wykorzystać rocznie 4 mln złotych. Według corocznych badań ten poziom budżetu ma tylko 5% wszystkich organizacji w Polsce (a jest ich ponad 83 tysiące), więc jest to niewątpliwie osiągnięcie. Ad rem. Jak działają i jakie są mechanizmy finansowania działań TPG? Zacząłem dzień z Dziadkiem od wizyty w sklepie, a skończyłem 15

16 na zbieraniu jagód. W TPG jest podobnie; najpierw Zarząd siada do rozmów między sobą oraz do rozmów z pracownikami biura, przedstawicielami Sekcji Rodziców i Młodych, pełnomocnikami w regionach, zastanawiając się, co też jest nam potrzebne na kolejny rok. Drugim etapem tej rozmowy jest zastanawianie się, gdzie można złożyć wnioski o dotacje, które dałyby pieniądze na zebrane potrzeby. To jest właśnie rozmowa Babci z Dziadkiem, co ma się znaleźć na karteczce z zakupami. Później składa się wnioski, część przez biuro w Warszawie na działania obejmujące wszystkie województwa lub obie Sekcje, a część przez jednostki wojewódzkie bezpośrednio na swoje działania. W ten sposób co roku biuro w Warszawie finansuje np. spotkania Sekcji Rodziców, a jednostka w Międzyrzeczu pozyskuje pieniądze na koncert Dotknąć Sztuką Nieba, jednostka w Olsztynie na Festiwal Twórczości Wszelakiej. Finansują się, w jakiejś części, właśnie dzięki lokalnym dotacjom. To są już zakupy w sklepie. Jednakże nie wszystko w sklepie dostaniemy i z dotacją jest dokładnie tak samo: wpisujemy, że potrzeba 1000 godzin rehabilitacji i 5000 zł na usługi telekomunikacyjne, ponieważ mamy zaplanowany i przemyślany projekt, a dostajemy tylko 500 godzin rehabilitacji i 2000 zł na znaczki, koszty telefonów i przesyłek kurierskich. Trzeba później szukać dodatkowych pieniędzy, bo inaczej nie zrealizujemy zaplanowanych działań, co może wiązać się nawet ze zwrotem części dotacji. Szukamy więc dalej pieniędzy, czyli idziemy najpierw do sąsiada. Wokół TPG działają inne organizacje oraz różne firmy, które chętnie wspierają jej działania, ale na zasadzie wymiany usług, czy dóbr; np. w rozmowie z firmą kurierską słyszymy: Brakuje Państwu pieniędzy na przesyłki? Dobrze, damy Państwu 100 przesyłek kurierskich, ale chcielibyśmy podziękowanie na trzech konkretnych portalach internetowych dla firm. TPG dzięki temu otrzymuje darmowe przesyłki, o wartości 1000 zł, a firma kurierska dzięki podziękowaniom w konkretnym miejscu reklamuje się 16

17 jako wspierająca działania społeczne, czyli buduje sobie markę.. Pamiętajmy, że w dotacji prosiliśmy o 5000 zł na usługi telekomunikacyjne, a dostaliśmy tylko 2000 zł. Dzięki tej wymianie z firmą mamy kolejny 1000 zł. To jest właśnie porąbanie drewna w zamian za trzy króliki i wyroby z krowy. Dla jednej firmy taką wymianą dóbr będzie podziękowanie ze strony TPG, ale czasem sytuacja wymaga większego wysiłku: my Państwu damy to a to, w zamian natomiast chcemy pracy 10 wolontariuszy przez 1 dzień. Takie wymiany uczą pracy zespołowej, negocjacji, efektywnego dążenia do celu. Chodzi o to, by zdobyć te 1000 zł, nie angażując w to 3 osób przez pół roku (nieopłacalna wymiana), czyli żeby porąbać wielki kawałek drewna za pomocą techniki, a nie siły uderzenia, która spowoduje odciski. Bierzemy worki pod pachę i idziemy rwać pokrzywy. Wiemy, ile mamy z dotacji na nasze działania, ile usług udało się wymienić z innymi organizacjami lub firmami, czas przekonać konkretne osoby i firmy, żeby chciały być Darczyńcami (czasem mówi się sponsorami ) dla TPG. I to jest trudna robota; bo trzeba zastanowić się jak mówić o tym, czego potrzebujemy (to, co chcemy realizować może być ważne dla nas, ale nie dla tego, kto będzie nas słuchał); do kogo możemy pójść z prośbą o pieniądze (czasem Ci, którzy nie są najbogatsi, chętnie je rozdają, a takich może być wielu) i w końcu trzeba przełamać się, żeby o te pieniądze poprosić (często mamy w sobie poczucie upokorzenia, choć prośba nie jest upokarzająca). A więc to niełatwa sprawa; nawet jeśli wierzy się w cele swojej organizacji, nawet jeśli jest się przekonanym, że organizacja dobrze realizuje działania i nie marnotrawi pieniędzy, to proszenie o nie wymaga trudu, tych bąbli na ręce, choć ostatecznie będzie dobrem. I w TPG jest wielu takich, którzy te bąble sobie robią i proszą o pieniądze: na turnus dla dzieci, na olimpiadę sportową, na pracę rehabilitantów, psychologów, tłumaczy-przewodników i na wiele innych potrzeb. To jest już, prócz dotacji i wymiany usług, 17

18 trzeci mechanizm, dzięki któremu TPG zbiera od 20 lat pieniądze. I do całego tego trudu, już na koniec, jeszcze chwila na zbieranie jagód. To są po pierwsze składki członkowskie, a po drugie odpisy z 1%. Każdy członek zwyczajny, bardzo chcę to podkreślić, jest Darczyńcą dla swojej organizacji: opłacając składkę, dokłada swoje pieniądze do tego, co brakuje w dotacji, w otrzymanych usługach, czy zdobytych sponsoringach. Podobnie jest z 1% jest uzupełnieniem brakujących pieniędzy w danym działaniu. Wiele organizacji o niego walczy, więc konkurencja jest spora, a największą siłę przebicia mają organizacje, które najbardziej widać w telewizji i na bilbordach. Nie mniej TPG rokrocznie, dzięki dużemu wysiłkowi wolontariuszy, przy czym rozumiem tutaj wszystkich angażujących się w akcję, zbiera 1% z prawie wszystkich województw w Polsce. Po całym męczącym dniu, czyli po uruchomieniu tych wszystkich narzędzi zbierania pieniędzy trzeba niestety weryfikować, gdzie i czego nadal brakuje w naszych działaniach, czy mamy jeszcze wolnych pracowników i wolontariuszy, którzy mogliby napisać dodatkowy wniosek o dotację, pójść w konkretne miejsce z prośbą o pieniądze, itd. Ciągły wysiłek szukania i łączenia różnych źródeł finansowania. Cóż jak powiedział Churchil: Ceną wielkości jest odpowiedzialność. Ale i tego wszyscy się uczymy musi być chwila na odpoczynek i zjedzenie kawałka pysznego ciasta. Taki moment właśnie mamy: 20-lecie TPG. Zatrzymajmy się na chwilę po pracowitym dniu i popatrzmy na te sukcesy, okupione ciężką pracą wielu wspaniałych osób. Smacznego! Marek Łyskawa koordynator finansowy projektu Wsparcie osób głuchoniewidomych na rynku pracy II Weź sprawy w swoje ręce. 18

19 mamy to coś! Biuro centralne Centralne biuro TPG mieści się przy ul. Deotymy 41 w Warszawie. Choć nie jest położone w ścisłym centrum miasta, to dojazd do niego jest dobry. Na co dzień pracuje w nim 19 osób. Zajmują się one koordynacją działań, które prowadzone są na rzecz osób głuchoniewidomych w całej Polsce. Mieścimy się w budynkach przykościelnych parafii św. Józefa Oblubieńca NMP. Na parterze po prawej stronie znajduje się gabinet dyrektora z przyległym do niego sekretariatem. W pokoju naprzeciwko pracują panie z działu księgowo-kadrowego. Na pierwszym piętrze pracuje natomiast kadra projektu Wsparcie osób głuchoniewidomych na rynku pracy II Weź sprawy w swoje ręce. oraz znajduje się sala spotkań. Co robimy w biurze? Wszystko to, co jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania tak dużej organizacji, jaką jest TPG. Jednym z kluczowych obszarów pracy biura jest pozyskiwanie funduszy. Jest to trudne i pracochłonne zadanie. Aby zrealizować jakieś działanie, trzeba najpierw na nie znaleźć środki finansowe. Zdobywamy je opracowując projekty, które zgłaszamy na różnego rodzaju konkursy, ogłaszane przez grantodawców PFRON, ministerstwa, władze lokalne, fundacje itp. Aby uzyskać taką dotację, trzeba najpierw mieć dobrze przemyślany pomysł, wypełnić skomplikowane wnioski, w których 19

20 opisuje się działania, które planujemy, pomysł trzeba uzasadnić i przewidzieć budżet. Potem oczekujemy z niecierpliwością na ogłoszenie wyników konkursu: czy grantodawcy nasz pomysł się spodobał i da nam pieniądze czy też nie. Nawet najbardziej starannie napisany wniosek może przepaść w otchłani biurokracji. Piszemy więc następne i następne i jest! Dostaliśmy dwadzieścia tysięcy, chociaż chcieliśmy sto. Ale cieszymy się i skaczemy z radości, bo już mamy dwadzieścia. Nasz wspaniały projekt, nad którym myślało kilka osób, trzeba teraz sprowadzić do reala, czyli zastanowić się nad innymi źródłami dofinansowań oraz co często nieuniknione: wyrzucić z niego tę część, na którą nie ma pieniędzy. Następnie bierzemy się za jego realizację. Koordynator projektu musi zatrudnić odpowiednie osoby do jego przeprowadzenia np. rehabilitantów, instruktorów, tłumacza języka migowego itp. (Na marginesie: wydawać by się mogło, że to łatwe zadanie, skoro gotowi jesteśmy za nie zapłacić Niewiele osób jednak wie, że niewygórowane stawki, jakie możemy zaoferować naszym specjalistom, rozliczane muszą być na podstawie umowy zlecenia, a to sprawia, że na ręce tej osoby trafia zaledwie ok. 60% całej kwoty ) Zaczyna się także poszukiwanie beneficjentów, czyli osób, które z tego konkretnego projektu zechcą skorzystać. I w końcu: realizacja samych zadań, które są przewidziane w projekcie. Po tym wszystkim trzeba jeszcze sporządzić rozliczenie finansowe, merytoryczne itp. W ten sposób zbieramy środki m.in. na rehabilitację, turnusy, szkolenia, imprezy integracyjne, rozwój wolontariatu. Przyznane dotacje to nie tylko korzyści finansowe i możliwość realizacji projektów to jednocześnie ogromna praca na tyłach, która jeśli dobrze działa to jej na zewnątrz nie widać. Warto wspomnieć w tym miejscu o obsłudze finansowo-kadrowej: wykonywanie przelewów, wypisywanie rachunków i umów, prowadze- 20

21 nie dokumentacji kadrowej. TPG rocznie wystawia kilkaset PIT-ów dla osób z całej Polski, które w danym roku wykonywały prace w ramach etatów lub zleceń! (Większość z nich to specjaliści, którzy pomagali nam przy poszczególnych projektach, czyli ludzie z pierwszej linii ognia ). Ta liczba świadczy o rozmachu i wielości działań. Wszystko musi być terminowo i starannie wykonane, aby rzetelnie można było rozliczyć się z dotacji. Sponsorzy, którzy przyznają dofinansowania, lubią niekiedy kontrolować prawidłowość realizacji projektów i musimy być na to przygotowani. Przeżyliśmy już wiele takich kontroli i z czego jesteśmy bardzo dumni wszystkie wypadły pozytywnie. Sekretariat TPG: Bożena i Alicja (w głębi) Realizowane projekty musimy monitorować i poddawać ewaluacji po to, aby obserwować rezultaty, wyłapywać nieprawidłowości i zagrożenia i reagować na nie poprzez np. korygowanie projektów. Ewaluacja i monitoring to też narzędzia ułatwiające formułowanie celów na przyszłość, lepsze dostosowywanie oferty TPG do potrzeb beneficjentów dlatego np. muszą oni często wypełniać z pozoru nudne i niepotrzebne ankiety oceniające realizowane działania. 21

22 W biurze koordynujemy pracę regionów. Utrzymujemy stały kontakt z pełnomocnikami, wspieramy ich działania, prowadzimy szkolenia, wizytujemy jednostki. Mające to na celu nie tylko nadzór, ale przede wszystkim zacieśnianie kontaktu pracowników biura i członków władz z osobami głuchoniewidomymi. Prowadzimy szeroką akcje promocyjną TPG w mediach: w prasie, radiu, telewizji, internecie. Prowadzimy strony oraz jesteśmy na Naszej-Klasie i na Facebooku. Bierzemy udział w różnych konferencjach, zaznaczając swoją obecność. Działania te są niezbędne, bo kształtują postawy ludzi wokół nas. Pokazując nasze działania, mówimy o ich celowości i pozyskujemy tym samym zainteresowanie sponsorów. Na to co najważniejsze, czyli bezpośrednie kontakty z osobami głuchoniewidomymi, też staramy się znajdować czas i miejsce. Codziennie obsługujemy wiele osób, które bezpośrednio przychodzą do biura, lub dzwonią. Koordynujemy pracą tłumaczy-przewodników w Warszawie korzystają z tego głównie głuchoniewidomi mieszkańcy stolicy, ale przy okazji spotkań ogólnopolskich także osoby z innych miast. Choć pracy centrali na zewnątrz nie widać, to jednak bez sprawnego działania i zaangażowania różnych pracowników, nie do pomyślenia byłaby realizacja tak wielu, różnorodnych działań na rzecz dzieci, ich rodziców, głuchoniewidomych w wieku aktywności zawodowej i osób starszych. Dlatego też cieszymy się z okazji, żeby odsłonić kulisy i przedstawić przynajmniej część naszych obowiązków. Z biurem centralnym TPG skontaktować można się telefonicznie i poprzez faks (nr ), mejlowo: tpg@tpg.org.pl oraz pocztą tradycyjną lub bezpośrednio: ul. Deotymy 41, Warszawa. Bożena Więckowska pracownica biura 22

23 mamy to coś! Jednostki Regionalne Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym jest organizacją działającą na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. W ramach TPG działa obecnie 13 Jednostek Wojewódzkich i tyle samo spotykających się przy nich Regionalnych Klubów Głuchoniewidomych. Można sobie tę strukturę wyobrazić jako drzewo, gdzie mamy pień, czyli centralę TPG. Od pnia odrastają gałęzie, czyli jednostki wojewódzkie wraz z gałązkami, czyli regionalnymi Klubami Głuchoniewidomych oraz jednostkami regionalnymi 1. Na gałęziach i gałązkach rosną listki, czyli wszyscy podopieczni, członkowie i przyjaciele Towarzystwa. TPG jest więc drzewem, gdzie aby było one całością, musi być pień, gałęzie, gałązki, a także liście. Jednostki wojewódzkie powstały po to, aby prowadzić działalność merytoryczną, czyli bezpośrednią na rzecz osób głuchoniewidomych. Działacze na danym terytorium najlepiej bowiem wiedzą, jakie są potrzeby zamieszkujących je osób głuchoniewidomych. W jednej jednostce może być bardziej potrzebna organizacja wsparcia psychologicznego, a w innej wyjazdy integracyjne. Dlatego też jednostki się między sobą różnią. Między jednostkami występuje też współpraca w organizacji różnego rodzaju imprez, w których uczestniczą podopieczni z ich regionów. Czasami też prowadzone są działania o charakterze ogólnopolskim, jak np. Mistrzostwa Polski Głuchoniewidomych w Szachach, plenery rzeźbiarskie, turnusy rodzinne itp. Jednakże to jednostki prowadzą podstawową działalność na rzecz głuchoniewidomych w danym regio- 1 Można też spotkać się z określeniem makroregionu, lecz makroregiony działają tylko w ramach projektu Wsparcie osób głuchoniewidomych na rynku pracy II Weź sprawy w swoje ręce i do ich zadań należą jedynie te związane z realizacją tego projektu. 23

24 nie. We wszystkich jednostkach organizowane są cykliczne i okolicznościowe spotkania, wyjazdy integracyjne, usługi tłumaczyprzewodników, wyjścia kulturalne, wystawy rzeźby głuchoniewidomych itp. Prowadzone są też kroniki, które wspaniale dokumentują to, co dzieje się w jednostkach. Historia i działalność każdej z jednostek jest pomimo pewnych podobieństw jedyna w swoim rodzaju. Spróbujemy pokazać ich krótkie rysy historyczne, co nie jest zadaniem prostym z racji olbrzymiej ilości zrealizowanych w nich działań, a także ze względu na dużą liczbę wspaniałych ludzi, którzy je tworzą i w nich działają. Jednostka Mazowiecka Pierwszy Regionalny Klub Głuchoniewidomych powstał w Warszawie w 1992 roku. Jego założycielami byli Grzegorz Kozłowski, Wacław Kalinowski, Małgorzata Benisz, Maciej Szanser, Elżbieta Gubernator a nade wszystko Bohdan Jacórzyński, który był przewodniczącym Klubu. Przez wszystkie lata istnienia Jednostki było kilkoro przewodniczących Rady Klubu, a także pełnomocników (m.in. Anna Hummel, Agata Radzka, Katarzyna Łuczak, Kamila Nabiałek, Ewelina Jakubiak). Obecnie funkcję pełnomocnika pełni Ewa Skrajnowska, przewodniczącej Klubu Henryka Olszewska, koordynatorem wolontariatu jest Aleksandra Rusak. Klub warszawski nie ma stałej bazy lokalowej i korzysta z gościnności Domu Kultury Śródmieście. Działania Klubu to głównie spotkania, wycieczki, wyjścia kulturalne i sportowe, grupa wsparcia psychologicznego, która funkcjonowała od końca lat 90. XX wieku, warsztaty nauki metod komunikowania się. Jednostka Kujawsko-Pomorska Bydgoski Klub TPG to jedna z pierwszych jednostek terenowych naszej organizacji. W roku 1995 zakładała ją Krystyna Klugiewicz. Początki były trudne, lecz Jednostka okrzepła i powoli dochodziła do stabilizacji. W październiku 2009 r. nastąpił czas zmian w strukturze oraz funkcjonowaniu Jednostki Kujawsko-Pomorskiej. Pełnomocnikiem została Patrycja Olszewska, która od 2006 r. była związana z Jednostką 24

25 Warmińsko Mazurską. Po powrocie do swojego rodzinnego miasta Torunia, dostała propozycję przejęcia pełnomocnictwa po Katarzynie Nehring. Od tego czasu nieustannie działa na rzecz osób głuchoniewidomych na Kujawach. W ramach działalności Jednostki organizowana jest pomoc i spotkania dla osób głuchoniewidomych w po- mieszczeniach udostępnianych przez instytucję wspierającą rozwój twórczości osób niepełnosprawnych w Toruniu oraz przez Ośrodek Rehabilitacji i Szkolenia PZN w Bydgoszczy. Podopieczni mogą uczestniczyć w aktywnych i ciekawych formach spędzania czasu wolnego. Jednostka Małopolska Zjazd wolontariuszy w Łucznicy w 2008 r. Klub w Krakowie powstał w roku Jego założycielem był Edward Kochanek, który przez kilka pierwszych lat go prowadził. Bazą lokalową bardzo szybko stał się lokal Polskiego Związku Głuchych, dzięki bardzo życzliwemu nastawieniu Barbary Kędzior, kierownika klubu PZG. W pewnym momencie Klub przechodził bardzo poważny kryzys, niemal zamarł. Prawdziwa reaktywacja nastąpiła, gdy zajął się nim Zdzisław Ertl w 2003 roku. Rozpoczęły się wtedy m.in. szkolenia dla wolontariuszy. Bazą wolontariacką była grupa dominikańska. Zdzisław 25

26 był przewodniczącym Klubu, a pełnomocnikiem Małgorzata Woźniakowska pracownik PZG. Ten duet pracował przez kilka lat razem, aż Małgorzatę Woźniakowską zastąpił Marek Łyskawa, którego po kilku latach zastąpiła Joanna Motyl. W Małopolskiej Jednostce prowadzone są zajęcia podobne jak w innych miejscach na mapie TPG. Prężnie działa wolontariat prowadzony przez Magdalenę Wacławek, przybywa też coraz więcej członków Klubu Głuchoniewidomych. Jednostka Dolnośląska Klub Głuchoniewidomych we Wrocławiu powstał w 1995 roku. Inicjatorem jego powstania był Czesław Jóźwik, który szefował Klubowi. Od początku byli z nim Genowefa Mastalerz, Wiesław Bednarski, Zbigniew Becker. Bazą dla Klubu był lokal Polskiego Związku Niewidomych. Klub należał do najbardziej prężnych, aktywnych i skutecznych. Prócz typowych działań organizowany był raz w roku turnus dla ludzi z Klubu (przeważnie nad morzem). W pewnym momencie pełnomocnikiem została Genowefa Mastalerz, która funkcję tę pełni do dziś. Natomiast Czesław Jóźwik zrezygnował z czynnej działalności w Klubie, lecz pozostał jego honorowym przewodniczącym. W roku 2004 powstała, a potem mocno rozwinęła się grupa wolontariacka. Koordynatorem wolontariatu jest Marek Misiak. Obecnie Klub ma swoją własną siedzibę, gdzie prowadzone są różnorakie działania, w tym arteterapeutyczne. W lokalu ma miejsce stała ekspozycja prac rzeźbiarskich osób głuchoniewidomych. Funkcję przewodniczącej Klubu pełni Zofia Medyk. Ważnym wydarzeniem w najnowszej historii Jednostki było zorganizowanie w 2011 r. spływu kajakowego osób głuchoniewidomych we współpracy z profesorem Stanisławem Kowalikiem. Jednostka Wielkopolska Regionalny Klub Głuchoniewidomych w Poznaniu założony został przez Hannę Pracharczyk w 1995 roku. Siedziba Klubu mieściła się w po- 26

27 radni dla dzieci niewidomych, gdzie odbywała się działalność klubowa do roku Następnymi pełnomocnikami byli m.in. Piotr Krzyżański, Natalia Twardowska, Bożena Gembalska. Obecnie pełnomocniczką w Wielkopolskiej Jednostce Wojewódzkiej TPG jest Anita Marszałek, która z TPG związała się na początku 2010 roku, jako trenerka pracy osób głuchoniewidomych. Przewodniczącym Klubu jest Witalis Namysł. Funkcję koordynatora wolontariatu pełni Dominika Papież. W Jednostce prowadzone były i są nadal szkolenia dla wolontariuszy, spotkania dla głuchoniewidomych, a także imprezy okolicznościowe. Warto wspomnieć, że reprezentacja Jednostki Wielkopolskiej zwyciężyła na tegorocznej III Olimpiadzie Osób Głuchoniewidomych w Konkurencjach Przeróżnych organizowanej w Gdańsku. Jednostka Lubelska Idea powołania Klubu Głuchoniewidomych w Lublinie zrodziła się podczas pobytu Grzegorza Jakubca, osoby słabosłyszącej i słabowidzącej, współzałożyciela TPG, na plenerze rzeźbiarskim w Orońsku. Tam poznał Ewę Grabias i razem z nią powołał w 1997 r. Klub i Jednostkę. Początki działalności Klubu były trudne. Spotkania odbywały się w małej i ciasnej salce Polskiego Związku Niewidomych, a działaczom brakowało jeszcze wiedzy i rozeznania w środowisku. Po kilku miesiącach pełnomocnikiem TPG został Grzegorz Wiącek. Dzięki życzliwości kierownictwa Polskiego Związku Głuchych następne spotkania odbywały się w obszernej świetlicy. Rozwinęła się nauka języka migowego, odbywały się wyjścia do siłowni, na basen, do teatru i filharmonii, organizowane były wycieczki. Założono też grupy: wsparcia psychologicznego i wolontariacką. Po 8 latach kadencji Grzegorza Wiącka ster przejęła Katarzyna Ptasznik. Obecnie pełnomocnikiem Wojewódzkim w Lublinie jest Dorota Kaczmarkowska, przewodniczącym Klubu Grzegorz Jakubiec, koordynatorem wolontariatu Katarzyna Sendecka (Nawrocka). Jednostka ma swoją siedzibę przy ul. Bursztynowej 20, na terenie parafii Matki Bożej Różańcowej. 27

28 Jednostka Podlaska Regionalny Klub Głuchoniewidomych w Białymstoku powstał w 2005 roku. Korzystano wtedy z lokalu przy siedzibie Okręgu Polskiego Związku Niewidomych w Białymstoku. Pierwsze władze tworzyli pełnomocnik: Agnieszka Onoszko i przewodniczący rady Klubu: Dariusz Sienkiewicz, który funkcję tę sprawuje do dzisiaj. W początkowej fazie funkcjonowania Klubu odbyło się seminarium kierowane do pracowników służb społecznych dotyczące możliwości, potrzeb i problemów osób głuchoniewidomych. Odbywały się też pierwsze szkolenia kandydatów na dyplomowanych tłumaczyprzewodników. W 2009 r. nastąpił czas zmian w strukturze oraz funkcjonowaniu Podlaskiej Jednostki Wojewódzkiej. Pełnomocnikiem została Monika Marczuk. Nawiązano współpracę z Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych w Białymstoku oraz innymi organizacjami pozarządowymi. Siedziba Klubu została przeniesiona do lokalu użytkowanego wspólnie z Towarzystwem Przyjaciół Dzieci. Zwiększono częstotliwość spotkań klubowych oraz rozpoczęto organizowanie spotkań z psychologiem. Prócz tego pokaźnie zwiększyła się oferta kulturalna i rozrywkowa. Dbano też o medialną obecność głuchoniewidomych. Władze Jednostki zaczęły uczestniczyć w różnych specjalistycznych szkoleniach oraz samodzielnie pozyskiwać środki na działalność na rzecz głuchoniewidomych. Obecnie funkcję pełnomocnika pełni Małgorzata Owczarczuk, koordynatorem wolontariatu jest Małgorzata Mikołajewska. Jednostka Zachodniopomorska Regionalny Klub Głuchoniewidomych w Szczecinie powstał w 2005 r. Na początku, regularnie raz w miesiącu odbywały się spotkania klubowe w sali udostępnionej przez Polski Związek Głuchych. Jednocześnie prowadzono szkolenia wolontariuszy i tłumaczyprzewodników. 28

29 Już pod koniec roku 2005 Klub przeniesiony został do pierwszego samodzielnego lokalu, który wspólnymi siłami wolontariuszy i klubowiczów został urządzony. W tym lokalu spotykano się do połowy 2006 r., by przenieść się do nowej siedziby przy ul. Św. Wojciecha, gdzie działalność prowadzona jest do dziś. Założycielką Klubu i pierwszym pełnomocnikiem była Joanna Hryniuk. Obecnie funkcję pełnomocnika pełni Piotr Pawlak. Koordynatorem wolontariatu jest Danuta Kłaczyńska, a przewodniczącym Klubu Marek Iwon. Szczecińscy głuchoniewidomi i wolontariusze jednostki widoczni są w życiu miasta i województwa. Jednostka Śląska Regionalny Klub Głuchoniewidomych w Bytomiu powstał w 2005 r. Inicjatorami jego powstania byli Ilona Nitychoruk- Piekarz pierwszy pełnomocnik i Krzysztof Wostal piszący te słowa. Od początku istnienia Klubu spotkania odbywały się w bytomskim przedszkolu. W chwili przejęcia roli pełnomocnika przez Dorotę Spotkanie pełnomocni- Rajer, spotkania miały miejsce ków i koordynatorów wolontariatu w szkole podstawowej w Zabrzu. W styczniu 2011 r. rolę pełnomocnika przejął Krzysztof Wostal, a obecnie funkcję tę pełni Bogusława Żywna, która od roku 2008 jest również przewodniczącą rady Klubu. 29

30 Ważnym wydarzeniem w życiu Jednostki było rozpoczęcie w 2010 r. współpracy z ks. Grzegorzem Sokalskim, który raz w miesiącu celebruje mszę z zachowaniem wszystkich dostępnych środków technicznych, wspierających uczestnictwo w niej głuchoniewidomych również jako lektorów. Ksiądz także tłumaczy swoje słowa na język migowy. Obecnie spotkania odbywają się w sali parafialnej przy kościele w Bytomiu, lecz każdy jest mile widziany, bez względu na podejście do religii. W ubiegłym i bieżącym roku trwała w Katowicach akcja edukacyjna dla uczniów szkół i mieszkańców, w której czynnie również uczestniczono, prowadząc prelekcje i uczestnicząc w wydarzeniach związanych z akcją. Jednostka Warmińsko-Mazurska Warmińsko-Mazurska Jednostka powstała w 2006 r z inicjatywy Agnieszki Kubarewicz. To jej wytrwałość i pracowitość sprawiły, że Jednostka prężnie się rozwijała, a przede wszystkim rozrastała, pozyskując nowych wolontariuszy i docierając do głuchoniewidomych. W Jednostce organizowane są rejsy żeglarskie, spotkania z muzyką regionalną, wyjścia kulturalne. Olsztyn to również znany w kraju Festiwal Twórczości Wszelakiej Osób Głuchoniewidomych, w trakcie którego odbywają się różne występy (wiersz, piosenka, malarstwo, prace ręczne itp.). Jednostka współpracuje z ks. Zdzisławem Kieliszkiem, organizując olsztyńskie rekolekcje dla głuchoniewidomych, a także pozyskując dla jednostki kleryków na spotkaniach klubowych. Pełnomocniczkami były kolejno: Agnieszka Kubarewicz, Sylwia Magolan i Monika Czerep. W tym roku funkcję tę objęła Martyna Szałaj. Koordynatorem wolontariatu jest obecnie Julia Legeżyńska, a przewodniczącą Klubu Basia Pawlak. Jednostka Lubuska Inauguracja działalności Lubuskiej Jednostki Wojewódzkiej TPG miała miejsce w grudniu 2007 r. z inicjatywy Ewy Skrzek-Bączkowskiej. Jako 30

31 nauczycielka dzieci głuchoniewidomych z Domu Pomocy Społecznej w Rokitnie, nawiązała kontakt z biurem TPG w Warszawie. Przewodniczącą Klubu została i jest do dziś Krystyna Luc. Funkcję koordynatora wolontariatu pełni Karima Krupska. Klub, jak i Jednostka, działają przy Specjalnym Ośrodku Szkolno- Wychowawczym w Międzyrzeczu. Dzięki gościnności ośrodka głuchoniewidomi mają świetną bazę lokalową. W Jednostce prowadzone są działania podobne jak w innych, lecz równocześnie organizuje się, gdzie indziej niespotykane, dwudniowe spotkania klubowe. Szczególną troską obejmowane są dzieci głuchoniewidome i rodzice poprzez szkolenia, sesje terapeutyczne. Tradycją w Jednostce jest organizacja corocznych Pikników nad Jeziorem Głębokie, podczas których odbywają się zajęcia integracyjne, warsztaty arteterapeutyczne, a kulminującym punktem tych trzydniowych spotkań jest koncert Dotknąć Sztuką Nieba promujący twórczość osób z jednoczesnym uszkodzeniem wzroku i słuchu. Jednostka Łódzka Łódzka Jednostka Wojewódzka TPG powstała w grudniu 2007 roku. W tym czasie opiekunami Jednostki było dwóch kolejnych pełnomocników: Karolina Łempicka i Aldona Okuniewicz. Obecnie, od roku 2009, pieczę nad Jednostką pełni Mateusz Kotnowski. Koordynatorem wolontariatu jest Aleksandra Leszczyńska. W ostatnich dwóch latach udało się dwukrotnie powiększyć liczbę beneficjentów, którym udzielana jest pomoc, a także, poprzez organizowane szkolenia, podnieść kwalifikacje łódzkich wolontariuszy. W Jednostce wdrażany jest nowatorski program sportów ekstremalnych dla osób głuchoniewidomych. Uczestniczą oni też w grach terenowych, wycieczkach, spotkaniach itp. Jednostka Pomorska Powstanie Pomorskiej Jednostki Wojewódzkiej TPG datuje się na kilka miesięcy przed przejęciem przez TPG Warsztatów Terapii Zajęciowej 31

32 w Gdańsku. Uroczysta inauguracja działalności PJW odbyła się w październiku 2008 roku. Głównym budowniczym Jednostki była i jest Anna Jurkowska, a pierwszym wolontariuszem i organizatorem Andrzej Ciechowski. Nieocenioną pomoc merytoryczną wniosła Krystyna Klugiewicz współzałożycielka TPG. W 2009 r. Gdańsk został wybrany na siedzibę makroregionu północnozachodniego projektu Wsparcie osób głuchoniewidomych na rynku pracy, którego koordynatorem regionalnym został Andrzej Ciechowski. Z tą decyzją była związana przeprowadzka i remont nowego biura przy ulicy Bażyńskiego 32. Działania projektowe przyczyniły się do rozwoju Jednostki, ale także makroregion uzyskiwał wzorowe wskaźniki dzięki potencjałowi kadrowemu i organizacyjnemu. Absolutną nowością były sesje rehabilitacyjne. Były to wyjazdowe spotkania specjalistów projektu z podopiecznymi jednostek: pomorskiej, wielkopolskiej i zachodniopomorskiej, na które zapraszani byli lekarze, audiolodzy, wolontariusze oraz przedstawiciele lokalnych władz. Najważniejsze wydarzenie 2009 roku to międzyregionalna Olimpiada Sportowa Osób Głuchoniewidomych w Konkurencjach Przeróżnych. W roku 2011 miała miejsce trzecia edycja tego wydarzenia. Wszędzie: ogromny kapitał ludzki! Bardzo silny rozwój w jednostkach terenowych TPG zaobserwować można tam, gdzie do pracy zostali przyciągnięci wolontariusze i gdzie zostali przygotowani do pracy w charakterze tłumaczy-przewodników. Jest to naturalne, gdyż bez takich ludzi głuchoniewidomym jest trudniej się aktywizować i włączać w życie społeczne. Powyższy opis jednostek z konieczności jest krótki. W każdej z nich było i jest wiele osób, które z zaangażowaniem pracują dla nas głuchoniewidomych. Wszystkim Wam serdecznie dziękujemy za wszystko! Krzysztof Wostal odpowiedzialny z ramienia Zarządu za jednostki regionalne TPG 32