Program Mieszkanie dla młodych

Transkrypt

1 Przyjęcie wstępnego stanowiska ZBP wobec projektu ustawy o programie "Mieszkanie dla Młodych" oraz projektu nowelizacji ustawy o CIT oraz PIT w zakresie zwolnienia z podatku odsetek od środków gromadzonych na rachunku bankowym na cele mieszkaniowe (I) Program Mieszkanie dla młodych W dniu 14 maja Komitet Rady Ministrów przyjął projekt Ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez ludzi młodych. Tym samym należy oczekiwać, iż projekt zostanie wkrótce przekazany do Sejmu, a jego przyjęcie skutkowało będzie wejściem w życie Programu z dniem 1 stycznia 2014 r. Główne założenia Projektu Beneficjenci: wyłącznie osoby korzystające z kredytu hipotecznego. Zgodnie z założeniami są to osoby samotne, małżeństwa, osoby samotnie wychowujące przynajmniej jedno małoletnie dziecko lub dziecko, na które otrzymują zasiłek pielęgnacyjny lub uczące się dziecko, które nie ukończyło 25 roku życia. Maksymalny wiek kredytobiorcy: 35 lat (dla młodszego małżonka). Okres obowiązywania: od początku 2014 r. do 2018 roku (+ 5 lat okresu dla dopłaty do kredytu z tytułu posiadania trzeciego, kolejnego dziecka) Ograniczenia wynikające z posiadania nieruchomości: beneficjent do momentu złożenia wniosku nie może być właścicielem budynku jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego, nie może także być osobą, której przysługuje spółdzielcze prawo do lokalu oraz nie może być właścicielem lub współwłaścicielem budynku, jeżeli jego udział obejmowałby co najmniej jeden lokal mieszkalny. Beneficjent mający spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu jest zobowiązany do zrzeczenia się tego prawa lub umowy najmu w ciągu 6 miesięcy Typ kredytowanej nieruchomości: mieszkanie nabywane wyłącznie na rynku pierwotnym - dopłata do kredytu wyłącznie przy zakupie pierwszego mieszkania przez beneficjenta. Jednocześnie dopuszcza się dofinansowanie w przypadku wynajmu lokalu przez nabywcę musi on być pierwszym zasiedlającym lokal. Lokal może służyć wyłącznie zaspokojeniu własnych potrzeb mieszkaniowych beneficjenta. Limit powierzchni nieruchomości: maksymalna powierzchnia użytkowa 75 m2. Limit ceny m2: Iloczyn powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego i średniej arytmetycznej wartości z dwóch ostatnich okresów wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 m2 powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych, obowiązującego w gminie, na terenie której położony jest lokal mieszkalny. Dla lokali mieszkalnych położonych w na terenie gminy sąsiadującej z miastem będącym siedzibą wojewody lub sejmiku 120% wartości wskaźnika kosztu. Warunki kredytowania: kredyt hipoteczny w PLN na zakup nieruchomości o zmiennej stopie procentowej i stałej marży. Kredyt musi stanowić co najmniej 50% ceny zakupu lokalu mieszkalnego. Dodatkowe 5% dopłaty z tytułu powiększenia rodziny o 3. kolejne dziecko może być przyznane tylko raz i stanowi spłatę części kredytu. Rodzaj dopłaty: jednorazowa kwota z Funduszu Dopłat ujmowana jako wkład własny kredytobiorcy, z uwzględnieniem wymogów projektowanej Rekomendacji S Komisji

2 Nadzoru Finansowego, dotyczących wymagalnego minimalnego wkładu własnego kredytobiorcy (beneficjenta). Rodzaj dopłaty uzależniony jest od statusu małżeńskiego kredytobiorcy i wielkości rodziny. Osoby samotne i bezdzietne małżeństwa mogą otrzymać 10% iloczynu powierzchni (do 50 m2) i wartości wskaźnika kosztu odtworzenia. Rodzina z 1. Lub 2. dzieci będzie mogła otrzymać 150% kwoty z iloczynu powierzchni i wskaźnika kosztu (dodatkowe 5%). Natomiast jeżeli w ciągu kolejnych pięciu lat rodzina się powiększy (o trzecie lub kolejne dziecko), kolejne 5% kwoty z iloczynu powierzchni i wskaźnika kosztu. Ujęcie dopłaty w liczeniu zdolności: dopłata stanowi wkład własny kredytobiorcy i bank może uwzględnić ją w liczeniu zdolności kredytowej. Przy braku zdolności kredytowej do umowy kredytu mogą przystąpić zstępni, wstępni, rodzeństwo, małżonkowie rodzeństwa, ojczym, macocha lub teściowe nabywcy lokalu. Moment wypłaty dopłaty: w momencie wypłaty kredytu, jako wkład własny Klienta, ale po zawarciu umowy o przeniesienie tytułu własności lub jako ostatnia część świadczeń nabywcy na rzecz sprzedającego. Dodatkowo w ciągu 5. lat od uzyskania kredytu, gdy rodzina powiększy się o 3, kolejne dziecko Zwrot dopłaty: w przypadku niespełnienia wymogów Programu, w tym warunków cenowych lub zmiany przeznaczenia lokalu w ciągu 5 lat od uzyskania tytułu do dopłaty beneficjent będzie musiał zwrócić dopłatę. Propozycje oceny skutków dla działalności bankowej oraz potencjalnych kredytobiorców Zapoznając się z propozycjami zapisów projektu Ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez ludzi młodych, nie odnosząc się wprost co do celowości, skuteczności i oczekiwanych korzyści dla beneficjentów Programu pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez ludzi młodych, należy zwrócić uwagę, iż Program taki nie może być traktowany wyłącznie jako próba zastąpienia lub kontynuacja zakończonego się w 2012 roku Programu Rodzina na swoim i związku z tym uwagi ZBP nie będą się odnosiły do porównań między oboma programami. Proponuje się prezentowanie przez ZBP stanowiska opartego na poniższych założeniach: (1) Program potencjalnie zwiększa dostępność kredytów hipotecznych dla nabywców mieszkań na rynku pierwotnym poprzez dopłatę. Dopłata może być uzupełnieniem lub zastąpieniem wymaganej wysokości wkładu własnego beneficjenta aplikującego o kredyt hipoteczny. (2) Z punktu widzenia potencjalnych społecznych skutków Programu należy stwierdzić, że w praktyce będzie on wspierał wyłącznie te gospodarstwa domowe, których sytuacja materialna umożliwia nabycie mieszkania, i to wyłącznie na rynku pierwotnym, z wykorzystaniem kredytów hipotecznych. W świetle publikacji prasowych o braku jakiejkolwiek oferty w ¾ powiatów na pierwotnym rynku mieszkaniowym, można prognozować, iż w ten sposób program w jeszcze większym stopniu będzie przyczyniał się do migracji ludności do miejscowości, w

3 których potrzeby, wspierane z budżetu państwa, będą w jakimś stopniu zaspakajane. (3) Limity cenowe i wiekowe mogą w znacznym stopniu ograniczać zainteresowanie Programem, a tym samym oczekiwania co do możliwości skorzystania z programu przez najbliższe pięć lat, co powinno być uwzględnione w projektach rozwoju portfela kredytów hipotecznych przez banki. (4) Warto też pamiętać o tym, że pewne szczegółowe rozwiązania proponowane w projekcie ustawy mogą być także kłopotliwe dla banków, jak np. założenie przekazania dopłaty w momencie uzyskiwania tytułu własności i zapłacie ostatniej raty ceny za mieszkanie, jako że może powstać ryzyko niespełnienia kryteriów Programu przez beneficjenta, powstałe już po potwierdzeniu przez Bank Gospodarstwa Krajowego prawidłowego tytułu do dopłaty do kredytu. Banki będą musiały wziąć pod uwagę potencjalne ryzyko z tego tytułu (5) W przeciwieństwie do wcześniejszego programu Rodzina na swoim nowy program będzie podlegał szeregowi ograniczeń budżetowych, które także ograniczać będą jego dostępność dla zainteresowanych klientów. a) I tak np. należy także uwzględnić wypracowaną formułę limitowania środków na dany rok, począwszy od 2015 roku. Klient będzie miał możliwość złożenia wniosku o dofinansowanie w momencie uzyskania kredytu natomiast dopłata do wkładu własnego wypłacona będzie po zakończeniu inwestycji i przeniesieniu tytułu do lokali (zgodnie z harmonogramem realizacji inwestycji), ale nie później niż 3 lata od zgłoszenia wniosku. Tym samym wprowadzone limity roczne dopłat będą pomniejszane o wcześniej zarejestrowane wnioski o dopłaty lat poprzednich. Limity będą wyglądały następująco: Rok Limit dla roku (mln PLN) Limit dopłaty w danym roku (95% poz. 2) Limit dla wniosków przyjmowanych w danym roku ale do realizacji w kolejnych latach (50% poz. 2) Limit dla wniosków przyjmowanych w danym roku ale do realizacji w kolejnych latach, z uwzględnieniem wykorzystania limitu wniosków z lat poprzednich (poz. 3-4) ,00 570, ,00 584,25 307,50 276, ,00 598,50 315,00 283, ,00 613,70 323,00 290, ,00 628,90 331,00 297,90 b) Jednocześnie wprowadzany jest limit składania wniosków o dopłaty do BGK do wartości 95% przyznanych rocznych środków budżetowych. Ma to być zabezpieczenie przed przekroczeniem rocznego limitu budżetowego i potrzebą ewentualnego uruchomienia rezerwy (np. z wykorzystaniem refundowanych środków własnych BGK). W ten sposób obowiązywać będzie zasada pierwszy złożył pierwszy otrzymał potwierdzenie tytułu do dopłaty, co

4 będzie wpływać na cykliczność składanych wniosków w ciągu roku budżetowego oraz potrzebę zapewnienia przez banki płynnej obsługi wniosków w okresie przyjmowania ich do potwierdzenia przez BGK. Od sprawności sytemu potwierdzania prawa do dopłaty będzie zależała częściowo ocena klientów Programu, a tym samym banków. (6) Ustawowy wymóg zwrotu dopłaty, na przykład w przypadku uzyskania tytułu do innego lokalu mieszkalnego lub zmiany przeznaczenia (nabycie mieszkania wyłącznie w celu zaspokojenia własnych potrzeb beneficjenta) na przykład prowadzenie działalności gospodarczej (w tym podnajem), powoduje, iż przez 5 lat od uzyskania dopłaty bank kredytujący powinien mieć możliwość weryfikacji kryteriów dopłaty oraz dodatkowo generuje ryzyko zmiany warunków. (7) Wydaje się, ze ZBP powinien nadal podnosić także kwestię niezbędnego wspierania budownictwa czynszowego, co w obliczu bardziej restrykcyjnej polityki kredytowej banków nabiera szczególnego znaczenia dla zaspokajania potrzeb mieszkaniowych społeczeństwa. Bez wspierania budownictwa czynszowego nie można mówić o kompleksowej polityce mieszkaniowej państwa, a dla stwarzania warunków zaspakajania potrzeb mieszkaniowych niezbędny jest spójny system długoterminowego oszczędzania na mieszkanie. Obecne przepisy i regulacje ani nie wspierają, ani nie zachęcają do podejmowania działań w tych dwóch kierunkach. Uzyskanie oficjalnej (nawet jeśli tylko ustnej) deklaracji (II) Wstępna ocena projektu zmiany ustawy o PIT dla depozytów z terminem ponad 5- letnim okresem oszczędzania (1) Propozycję Ministerstwa Finansów zwolnienia z podatku dochodowego z tytułu oprocentowania takich depozytów należy ocenić pozytywnie. (2) Sektor bankowy od wielu lat wskazywał na potrzebę i zabiegał o wprowadzenie ulg podatkowych dla osób fizycznych, które systematycznie gromadziłyby środki na zaspokojenie swoich potrzeb mieszkaniowych w ramach długoterminowych depozytów bankowych. (3) Z punktu widzenia sektora bankowego główne zalety proponowanych modyfikacji przepisów podatkowych przedstawiają się w sposób następujący: systematyczne oszczędzanie umożliwia bankom dostęp do długoletnich środków wymaganych przepisami nadzorczymi do finansowania długoletnich kredytów hipotecznych długoletnie, systematyczne oszczędzanie pozytywnie wpływa w przyszłości na podejście do spłaty kredytu przez kredytobiorcę długoterminowe oszczędzanie wzmacnia potencjał finansowy klienta w momencie aplikowania o kredyt hipoteczny wymagany przepisami nadzorczymi wkład własny konsekwentne gromadzenie środków w bankach pozwala na bardziej wiarygodną ocenę potencjalnego kredytobiorcy (budowanie zdolności

5 kredytowej) zamierzającego skorzystać z kredytu hipotecznego na zakup mieszkania. (4) Proponowane zapisy zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, z wyjątkiem wprowadzenia obowiązku potwierdzenia wykorzystania środków na cele mieszkaniowe, nie określają na czym ma polegać prowadzenie takiego rachunku i na jakich zasadach. Czy każda systematyczna wpłata musi spełnić 5- letni okres depozytu na rachunku bankowym, czy jest to na przykład minimum 5- letni kontrakt systematycznego gromadzenia środków? Czy ma to być jednorazowa wpłata z 5- letnią karencją? (5) Ponieważ zapisy odnoszą się tylko do zwolnienia z podatku dochodowego, to może okazać się, iż praktyka bankowa może być bardzo różna (co może być dobre dla wzmocnienia konkurencyjności rynku depozytów). Ale z drugiej strony ustawodawca pewnie oczekuje, iż oferowane produkty bankowe przyczynią się do zwiększenia dostępności środków na kredyty hipoteczne. Stąd wydaje się istotne odpowiednie uzasadnienie do proponowanych zmian, aby intencje ustawodawcy były jednoznaczne. (6) Wprowadzenie do propozycji rządu pewnych uzupełnień wydaje się bardzo wskazane. Natomiast kwestią otwartą może pozostać ich forma prawna: dopisanie kolejnych przepisów np. do Prawa bankowego lub też ustalenie odpowiednich standardów postępowania banków w drodze bezpośrednich uzgodnień ZBP z Ministerstwem Finansów oraz KNF. (7) Wypada także zauważyć, że w przeciwieństwie do dotychczasowych programów, definicja celu mieszkaniowego, na który mogą być przeznaczone zaoszczędzone środki obejmuje nieruchomości położone nie tylko na terenie Polski, ale w państwach członkowskich Unii Europejskiej, EOG oraz Szwajcarii.

6 (8) Przykłady takich krajów jak Francja (Livret A) czy Niemcy (kasy oszczędnościowo-budowlane -Bausparkassen) wskazują jednocześnie, iż samo zwolnienie z podatku nie jest wystarczającą zachętą do systematycznego oszczędzania. W obu krajach stosuje się wsparcie budżetowe (tzw. premię), która jest nagrodą dla systematycznie oszczędzających. Wprowadzenie tego rodzaju systemowego w naszym kraju powinno być także rozważone i traktowane jako logiczne rozwinięcie obecnej propozycji. (9) Dalsze działania ZBP w trakcie procesu legislacyjnego powinny być prowadzone w taki sposób, aby Ministerstwo Finansów nie wycofało się ze swojej propozycji lub też nie przeniosło tych zmian na termin późniejszy (np rok). W związku z tym proponuje się zorganizowanie spotkania z Panem Ministrem Wojciechem Kowalczykiem w celu poza podziękowaniem za podjęcie tej odważnej inicjatywy - przedstawienia intencji stanowiska ZBP. Warszawa, dnia 24 maja 2013 roku