I. TENDENCJE ROZWOJU DEMOGRAFICZNEGO I GOSPODARCZEGO

Transkrypt

1 I. TENDENCJE ROZWOJU DEMOGRAFICZNEGO I GOSPODARCZEGO 1. ROZWÓJ DEMOGRAFICZNY 1.1. Ludność W końcu 2003 r. liczba mieszkańców Warszawy wynosiła blisko osób, co stanowiło 4,4% całej ludności Polski i około 1/3 ludności województwa mazowieckiego. Schemat Nr 1- Struktura ludności według płci i wieku w m.st. Warszawie stan w dniu r. (opr. PTD). Poszczególne dzielnice Warszawy bardzo róŝnią się pod względem struktury wieku mieszkańców. NajwyŜszy udział osób w wieku produkcyjnym mają dzielnice młode, w szczególności: Ursynów (75%) Bemowo (74%) Białołęka (71%), zaś najniŝszy dzielnice o starej strukturze wieku: śoliborz (58%) Śródmieście (59%) Ochota (60%) Wola (61%) (Schemat Nr 2). Schemat Nr 2 - Średnia wieku ludności zamieszkałej w dzielnicach m. st. Warszawy w 2002 r. MęŜczyźni 100 lat i wiecej Kobiety lat 0-4 lat % Efektem przemian struktury demograficznej ludności Warszawy są zmiany w wielkości potrzeb typowych dla róŝnych grup wieku. W skali miasta zmniejsza się zapotrzebowanie na infrastrukturę i usługi świadczone na rzecz dzieci i młodzieŝy, wzrastają natomiast wymagania co do rozwoju instytucji i urządzeń niezbędnych dla osób wieku starszego. Przekształceniom struktury wieku ludności towarzyszą zmiany w wielkości gospodarstw domowych i rodzin: w Warszawie w sposób widoczny wzrasta liczba jednoosobowych gospodarstw domowych, małŝeństw bezdzietnych oraz rodzin niepełnych. Proces ten przebiega intensywnie w dzielnicach o rosnącym udziale najstarszych grup wieku i wynika przede wszystkim z osamotnienia osób starszych, których liczebność stale wzrasta. Rozwój demograficzny Warszawy zdeterminowany jest z jednej strony zmianami w strukturze wieku mieszkańców miasta, z drugiej zaś migracjami zarobkowymi do Warszawy. Liczba ludności zameldowanej w Warszawie zmniejsza się, spada wskaźnik przyrostu naturalnego, wielkość grup starszych roczników rośnie, zaś liczebność młodych (dzieci, młodzieŝ oraz grupy mobilne zawodowo) przyjmuje tendencję spadkową. Procesy te przebiegają nierównomiernie na obszarze miasta: Warszawa starzeje się i wyludnia w obszarze centralnym, natomiast wzrost liczby ludności przenosi się na obszary peryferyjne otwarte dla budownictwa mieszkaniowego. Udział osób w wieku przedprodukcyjnym (0 do 17 lat) w 2002 r. wynosił 15,7%, udział osób w wieku produkcyjnym mobilnym zawodowo (20 do 44 lat) wynosił 39,6%, a grupa osób w wieku niemobilnym (powyŝej 44 roku Ŝycia) stanowiła ponad 25% ogólnej populacji. Obecnie prawie co 5. mieszkaniec Warszawy jest w wieku emerytalnym (męŝczyźni 65 lat, kobiety 60 lat w więcej) (Schemat Nr 1). W okresie międzyspisowym (1988 r r.) przeciętna wielkość gospodarstwa domowego zmniejszyła się z 2,55 osoby do 2,19 osób. Udział 1 osobowych gospodarstw domowych w ogólnej liczbie gospodarstw wzrósł z 26% do 38%. Liczba gospodarstw domowych 1 osobowych wzrosła w okresie międzyspisowym ze do , czyli o ponad NajniŜsze wskaźniki wielkości gospodarstw domowych odnotowuje się w dzielnicach: Mokotów, Ochota, Śródmieście, Wola, śoliborz (1,87 2,02 osoby/gospodarstwo domowe). Na obszarach rozwijających się (Bemowo, Białołęka, Ursynów, Rembertów, Wesoła) lub z przewagą zabudowy jednorodzinnej (Wawer, Wilanów) przeciętna wielkość gospodarstwa domowego jest znacznie wyŝsza od średniej dla Warszawy (od 2,45 2,90 osoby /gospodarstwo domowe) Warszawa jest miastem o stosunkowo niskiej średniej gęstości zaludnienia. ZróŜnicowanie przestrzenne pod tym względem jest jednak znaczne i wiąŝe się z intensywnością zagospodarowania terenu. 3

2 Obecnie średnia gęstość zaludnienia w Warszawie wynosi osób na 1 km 2. ZróŜnicowanie zaludnienia jest znaczne na przestrzeni miasta i zawiera się pomiędzy osób/1km 2 a 378 osób/1km 2. Poza Ochotą, do dzielnic o największej gęstości zaludnienia naleŝą dzielnice: Śródmieście (8.862 os./1km 2 ) Praga Południe (8.423 os./1km 2 ) Wola (7.675 os./1km 2 ) Mokotów (6.591 os./1km 2 ). Dzielnicami o najmniej intensywnym zaludnieniu są natomiast: Wilanów Wawer (784 os./1km 2 ) Wesoła (793 os./1km 2 ) Białołęka (820 os./1km 2 ) (Schemat Nr 3). Schemat Nr 3 - Gęstość zaludnienia w dzielnicach m. st. Warszawy w 2002 r. W dzielnicach o duŝej intensywności zaludnienia (Wola, Mokotów, Śródmieście, śoliborz, Praga Północ) trwa proces zmniejszania się liczby ludności i starzenia się populacji. Potencjał rozwojowy tych dzielnic słabnie. Natomiast w dzielnicach o małym zaludnieniu (Białołęka, Wesoła, Wilanów, Ursus, Ursynów) przybywa mieszkańców, a struktura demograficzna ludności ma charakter prorozwojowy. W świetle wyników prognozy ostrzegawczej GUS na lata , obserwowane w Warszawie tendencje zmian demograficznych będą się pogłębiać. Liczba ludności będzie się zmniejszać. Ogólny ubytek ludności w perspektywie do 2030 roku wyniesie 155,5 tys. Przemiany struktury wieku populacji spowodują dalsze ubytki w grupach roczników młodych i wzrost udziału osób w wieku poprodukcyjnym w ogólnej liczbie ludności. ZałoŜenia tej prognozy nie uwzględniają jednak utrzymania salda migracji na obecnym poziomie oraz poprawy wskaźników urodzeń, generowanej przez rodziny osiedlające się w mieście. Migracje zasilają społeczeństwo stolicy ludźmi młodymi i bardzo dobrze wykształconymi. Warszawa jest teŝ atrakcyjnym ośrodkiem edukacyjnym. Rosną salda migracji osób w wieku akademickim. Liczba uczniów szkół średnich oraz studentów znacznie przewyŝsza liczebność osób w przedziałach wieku lat i lata. Na pobyt stały w latach w Warszawie przybyło ponad osób młodych, w wieku lat. W 2003 r. przybyło osób z wykształceniem wyŝszym i blisko z wykształceniem średnim. Saldo migracji osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym było ujemne. Saldo migracji osób w wieku lata w 2000 roku wynosiło 1.172, a w 2003r.: Liczba studentów szkół policealnych i wyŝszych w 2002 roku wyniosła , co stanowiło 156% ogółu mieszkańców Warszawy w wieku lata. Liczba uczniów szkół średnich w tym czasie wynosiła i stanowiła 141% ogółu mieszkańców w wieku lat (Schemat Nr 4). Schemat Nr 4 - Średnie tempo przyrostu/ ubytku ludności (w %) dzielnic m. st. Warszawy w latach W Warszawie następuje wzrost podaŝy miejsc pracy. Jednocześnie rynek pracy charakteryzuje się znacznym udziałem ludności napływowej wśród kadr pracowniczych. W 2002 roku liczba osób zatrudnionych ( ) stanowiła 126% pracujących mieszkańców miasta ( ). Kadry skompletowane z osób niezameldowanych w Warszawie stanowiły w 1996 r. ok. 4% a w 2002 r. juŝ ponad 20% ogółu zatrudnionych. Uwzględniając róŝnego rodzaju nieścisłości sprawozdawcze szacuje się, Ŝe osób codziennie dojeŝdŝa do pracy (wahadłowe migracje dobowe) lub wynajmuje w Warszawie mieszkania pozostając bez zameldowania (migracje cotygodniowe lub osadnictwo trwające na czas stosunku pracy). Wynikom prognozy GUS 2003 przeczą analizy migracyjne. Trudności dotyczą prawidłowego szacowania ludności napływowej i, w efekcie, wskaźników rozwojowych. O ile dotychczasowy poziom migracji nie zostanie drastycznie zahamowany pod wpływem negatywnych zmian w warunkach zatrudnienia i zamieszkania w Warszawie, zmiany w liczbie ludności Warszawy w perspektywie 2030 roku mogą przyjąć tendencję bardziej optymistyczną niŝ to przewiduje prognoza GUS z 2003 r. (Źródło: materiały z konferencji Perspektywy rozwoju demograficznego Warszawy ) Wg prognozy GUS z 2003r. liczba ludności w wieku produkcyjnym zmniejszy się do roku 2030 z 1102,6 do 891,7 tys. osób w 2030 r., a więc o blisko 20%. O ponad jedną trzecią obniŝy się liczba mieszkańców w mobilnym wieku produkcyjnym, a wzrośnie, co prawda w niewielkim stopniu, liczebność mieszkańców w niemobilnym wieku produkcyjnym. Obserwuje się wzrost zjawiska tzw. kadr ruchomych, o czym świadczą salda migracji czasowych, w ostatnich latach znacznie przewyŝszające salda migracji na stałe Migracje Saldo migracji ma tendencje wzrostowe (z 0,9/1000 osób w 1998 r. do 2,8/1000 w 2000 r. i aŝ do 4,3/1000 w 2003 r.) i w znaczącym stopniu wpływa na bilans ludnościowy Warszawy rekompensując ujemny wskaźnik przyrostu naturalnego. Saldo migracji czasowych, jako róŝnica pomiędzy liczbą osób zameldowanych na pobyt czasowy w Warszawie oraz wymeldowanych z miasta, w 2003 roku dwukrotnie przewyŝszało saldo migracji definitywnych, zaś w 2000 roku prawie 4-krotnie. RównieŜ migracje zagraniczne na pobyt czasowy osiągają znaczną skalę. W końcu 2003 roku na pobyt czasowy było zameldowanych 11,5 tys. osób przybywających z zagranicy. (Saldo migracji zagranicznych na pobyt stały w latach wynosiło od 170 do 300 osób w skali roku.) 4

3 Dane o migracjach czasowych krótkoterminowych oraz wielkości zatrudnienia w mieście, pozwalają szacować liczbę ludności przebywającej w Warszawie na ok Na podstawie analiz tendencji migracyjnych i rozwoju gospodarczego Warszawy przewiduje się, Ŝe Warszawa w dalszym ciągu będzie przyciągać ludność z całego kraju. Do Warszawy będą licznie napływać młodzi ludzie w celu zdobywania wykształcenia. W perspektywie roku 2030 moŝna się spodziewać dalszego wzrostu migracji zarobkowej do Warszawy, w związku ze spadkiem liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym. Część z tych osób z pewnością zostanie w stolicy na stałe. Podejmowanie decyzji o stałym zamieszkaniu będzie w duŝym stopniu zaleŝało od rozwoju budownictwa mieszkaniowego w Warszawie. Napływ ludności będzie równieŝ moŝna zaobserwować w miejscowościach połoŝonych wzdłuŝ tras linii kolejowych, biegnących w kierunku Grodziska Mazowieckiego oraz Wołomina. Gminy sąsiadujące z Warszawą przygotowują się intensywnie do rozwoju osadnictwa powiększając obszary inwestycyjne. Tereny graniczące bezpośrednio z Warszawą, uŝytkowane dotychczas rolniczo, zostały wskazane w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin jako obszary przekształceń funkcjonalno-przestrzennych. Dominującym kierunkiem jest zabudowa mieszkaniowa. Znaczną część terenów przygranicznych, zwłaszcza połoŝonych w sąsiedztwie lotniska Okęcie i głównych tras wylotowych z Warszawy, przewidziano pod zabudowę produkcyjno-usługową i funkcje magazynowo-składowe (Tabela Nr 1, Schemat Nr 6) Rozwój aglomeracji warszawskiej Na powiązaniach z warszawskim rynkiem pracy zyskują gminy połoŝone w najbliŝszym jej otoczeniu. Gminy te funkcjonują i rozwijają się głównie dzięki silnym powiązaniom ze stołecznym rynkiem pracy. W latach 90. ubiegłego wieku rozpoczął się intensywny rozwój gmin sąsiadujących z Warszawą. Szczególnie szybko rozwijają się gminy: Jabłonna, Lesznowola, Piaseczno, Łomianki, Marki, Ząbki i Michałowice. Salda migracji do tych gmin z roku na rok rosną. Napływ ludności następuje głównie z województwa Mazowieckiego, ale równieŝ z innych obszarów kraju. Obserwuje się równieŝ wzrost migracji z Warszawy do gmin z nią sąsiadujących: salda migracji pomiędzy Warszawą a tymi gminami przyjmują wartości ujemne. Jednocześnie saldo migracji dla tych gmin znacznie przewyŝsza saldo migracji warszawskich (liczonych bez ruchu międzydzielnicowego). Migracje do gmin otaczających Warszawę to efekt procesu suburbanizacji. Jej wpływ na zmiany w strefie gmin otaczających Warszawę ma charakter wielowymiarowy. Podobnie działo się i dzieje w przypadku miast metropolitalnych na świecie, które z jednej strony przyciągają migrantów nowych mieszkańców, z drugiej zaś generują impulsy rozwojowe, które są powodem transformacji przestrzennej i społeczno-ekonomicznej jednostek połoŝonych w sąsiedztwie miasta. Transformacja ta sprawia, Ŝe jednostki te stają się atrakcyjne jako miejsca zamieszkania takŝe dla mieszkańców samego miasta metropolitalnego - wyprowadzając się do strefy podmiejskiej nie tracą dostępu do dóbr i usług oferowanych w Warszawie, poprawiają zaś swe warunki Ŝycia. Saldo migracji do/z Warszawy (bez ruchu międzydzielnicowego) wyniosło w 2000r a dla gmin sąsiadujących, łącznie: 8.415; w roku 2003 saldo dla Warszawy wyniosło a dla gmin sąsiadujących Jakkolwiek róŝnica zmniejszyła się, to jednak w dalszym ciągu moŝna mówić o zatrzymywaniu się fali migracji przed granicami Warszawy (Schemat Nr 5). Zgodnie z prognozą demograficzną GUS, gminy sąsiadujące z Warszawą będą się szybko rozwijać (w szczególności Piaseczno i Lesznowola na południu, a na północy Legionowo i Łomianki). Ludność osiedlająca się w gminach sąsiadujących z Warszawą w większości będzie pracować w stolicy i dlatego komunikacja miedzy centrum miasta, a okolicami powinna być bardzo sprawna. Schemat Nr 5 - Średnie tempo przyrostu / ubytku ludności (w %) m. st. Warszawy i gmin sąsiadujących w latach Tabela Nr 1 - Rejony intensywnych działań w zakresie przekształceń struktury funkcjonalno-przestrzennej na obszarze gmin sąsiednich na podstawie studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Analiza studiów gmin sąsiednich Schemat Nr 6). Nr Miasto/gmina Obszar przekształcenia Rodzaj przekształcenia funkcjonalnoprzestrzennego 1. Nieporęt Michałów Grabina oraz produkcyjnousługowa Stanisławów I 2. Ząbki Na zach. od ul. Generalskiej. Zabudowa koncentracji usług Półn.-zach. część miasta na terenach istniejących ogrodów działkowych Południowo-zachodnia część miasta Zabudowa produkcyjna, magazynowa, składowa oraz zabudowa mieszkaniowa 3. Sulejówek Tereny połoŝone na zachód od ul. Sulejowskiej Tereny połoŝone na wschód od ul. Sulejowskiej 4. Wiązowna Rejon wsi Zakręt i Wiązowna Zabudowa koncentracji usług Majdan, Wola Ducka oraz zabudowa produkcyjno - magazynowa Po wschodniej i zachodniej stronie Szosy Lubelskiej między wsiami oraz przekształcenia urbanistyczne o nieokreślonej funkcji Wiązowna i Zakręt 5. Konstancin- Tereny Klarysewa Jeziorna Tereny połoŝone przy granicy z oraz usługowa dzielnicą Wilanów Rejon zakładów papierniczych Zabudowa produkcji, magazynowania, składowania, 6. Piaseczno Józefosław oraz usługowa Józefosław Zabudowa produkcyjna, magazynowania, składowania, 7. Lesznowola Mysiadło, Nowa Iwiczna, Nowa Wola, oraz usługowa Mysiadło, Zamienie Zabudowa usługowa Mysiadło, Stara Iwiczna, Wilcza Góra, Marysin, Łazy Zamienie 8. Raszyn Ługi, Kukierówka, Okrągłe, Dawidy, Raszyn 9. Michałowice Opacz Kolonia, Opacz Mała, Reguły, 10. Piastów Tereny połoŝone na północ i południe od linii kolejowej 11. OŜarów Jawczyce, Bronisze Mazowiecki Macierzysz, Stara Wieś, Nowa Wieś Przekształcenia urbanistyczne o nieokreślonej funkcji, 12. Izabelin Mościska teren połoŝony na północ od Zabudowa produkcyjna, magazynowa, składowa istniejącej bazy magazynowej paliw Mościska 13. Łomianki Buraków, Dąbrowa Pancerz Zabudowa usługowa 14. Jabłonna Wieś Jabłonna (obszary zostały wskazane na Schemacie Nr 6 zgodnie z numeracją w tabeli) 5

4 STUDIUM UWARUNK OWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODARO WANI A PRZESTRZENNE GO m.st. WARSZ AWY - UWARUNKOWANI A ZAGOSPOD AROWANI A PRZES TRZENNEGO Schemat Nr 6 ANALIZA STUDIÓW GMIN SĄSIĘDNICH LEGENDA 6

5 1.4. Wnioski Analiza tendencji rozwoju demograficznego prowadzi do następujących wniosków dla polityki przestrzennej miasta: 1) Wykorzystanie dla rozwoju miasta potencjału demograficznego ludności migrującej zarobkowo do Warszawy wymaga stworzenia dogodnych warunków do stałego osiedlania się tej ludności. Konieczne jest zapewnienie terenów dla rozwoju budownictwa mieszkaniowego wraz z infrastrukturą towarzyszącą. 2) W osiedlach śródmiejskich (Mokotów, Śródmieście, Wola, śoliborz, Praga) przemiany demograficzne powodują wzrost zapotrzebowania na infrastrukturę i usługi świadczone na rzecz osób starszych (domy opieki, domy dziennego pobytu, usługi rehabilitacyjne itd.). 3) W dzielnicach obrzeŝnych o dynamicznym wzroście liczby mieszkańców (Białołęka, Ursynów, Wawer, Wilanów, Włochy), oprócz zapotrzebowania na rozwój budownictwa mieszkaniowego, w tym o wyŝszym standardzie (budownictwo jednorodzinne z ogródkami itp.) wzrastać będzie zapotrzebowanie na urządzenia infrastruktury społecznej blisko miejsca zamieszkania. 4) Dynamiczny rozwój gmin sąsiednich i przekształcenia funkcjonalno-przestrzenne obszarów przygranicznych będą w znaczący sposób oddziaływać na strukturę, rozwój przestrzenny i gospodarczy oraz funkcjonowanie Warszawy. Wzrasta rola gmin podwarszawskich jako zaplecza mieszkaniowego Stolicy. 2. ROZWÓJ GOSPODARCZY 2.1. Pozycja Warszawy w krajowym i europejskim systemie gospodarczym Główne i specyficzne uwarunkowania rozwoju gospodarczego Warszawy związane są z: 1) pełnieniem przez miasto funkcji stołecznych, 2) dominacją miasta nad innymi duŝymi ośrodkami miejskimi w regionie, a takŝe w skali kraju, wynikającą z potencjału społecznego i gospodarczego, 3) dogodnym połoŝeniem geograficznym (potencjalnie dobra dostępność transportowa). W Warszawie wytwarza się 1/8 krajowego PKB. Wartość PKB /głowę ludności w Warszawie jest 3- krotnie wyŝsza niŝ średnia krajowa (w Poznaniu: tylko 2-krotnie a w Krakowie i Wrocławiu zaledwie o połowę wyŝsza niŝ ta średnia). Liczba podmiotów gospodarczych działających w Warszawie wyniosła w 2004r , co stanowiło 7,7% wszystkich podmiotów w kraju i 48% działających w woj. mazowieckim. Dochód Warszawy w 2002 r. wyniósł per capita zł i był najwyŝszy w porównaniu z dochodami innych duŝych miast (Katowice: zł, Poznań: zł, Wrocław: zł, Kraków: zł). W Warszawie koncentruje się ponad 1/3 krajowego zaplecza naukowo-technicznego. W Warszawie skupiają się najwaŝniejsze funkcje metropolitalne, związane ze sprawowaniem kontroli i nadzoru nad funkcjonowaniem gospodarki w skali regionu i państwa (wyspecjalizowane usługi finansowe, naukowe i badawcze, związane z kulturą i sztuką, środkami przekazu, telekomunikacją i administracją. Z chwilą wejścia Polski do Unii Europejskiej, Warszawa znalazła się w kręgu największych miast europejskich konkurujących i współpracujących ze sobą w sferach gospodarczej i kulturalnej. Pod względem powierzchni i zaludnienia, Warszawa najbardziej zbliŝona jest do takich stolic europejskich, jak Wiedeń (1.562 tys. mieszkańców). Rozwój gospodarczy Warszawy jest bardziej dynamiczny, a wskaźniki udziału w gospodarce kraju są konkurencyjne w stosunku do Pragi czy Wiednia. Rośnie zaplecze sił pracowniczych na obszarze aglomeracji warszawskiej. Tendencje te sprzyjają wzrostowi znaczenia Warszawy na europejskim rynku pracy. Dla porównania: liczba pracujących w Warszawie w 2001 roku wynosiła 782 tysiące osób, w Pradze 624 tysiące osób a w Rydze 422 tysiące osób. Pozycja Warszawy w regionie Europy Środkowo Wschodniej stale rośnie. Jednak w hierarchii metropolii europejskich miasto zajmuje jak dotąd pozycję peryferyjną. Przyczyną tego jest niedostateczny w Warszawie rozwój cech metropolitalnych, sprzyjających międzynarodowym kontaktom gospodarczym, naukowym i kulturalnym. Odnosi się to przede wszystkim do poziomu rozwoju powiązań transportowych i komunikacyjnych, usług dla klienteli zagranicznej (np. sale kongresowe i wystawiennicze), warunków przestrzennych i technicznych zachęcających do lokowania siedzib międzynarodowych firm i instytucji. Rozwój gospodarczy Warszawy w duŝym stopniu zaleŝny jest od potencjału demograficznego i gospodarczego gmin leŝących w obszarze metropolitalnym, a takŝe od poziomu ich urbanizacji, infrastruktury i powiązań transportowych. Dlatego niezwykle waŝna jest współpraca stolicy z tymi gminami, zwłaszcza w kwestii standardów urbanistycznych, komunikacyjnych i infrastrukturalnych. Rozwój Warszawy i aglomeracji warszawskiej jest przede wszystkim następstwem procesów zachodzących w wymiarze krajowym i międzynarodowym. Tu najsilniej ogniskują się krajowe procesy transformacji gospodarczej oraz procesy mające zasięg światowy: globalizacja, powstawanie po-przemysłowej cywilizacji informacyjnej, wzrost znaczenia metropolii. W wyniku rozwoju działalności gospodarczej po 1990 r., warszawski rynek inwestycyjny oraz wielkość i róŝnorodność przedsiębiorstw osiągnęły poziom nieporównywalny z innymi duŝymi miastami w kraju. Warszawa skupia obecnie znaczny procent potencjału gospodarczego Polski wyprzedzając Poznań, Wrocław i Kraków. Występuje tu swoista nadproporcjonalność instytucji o funkcjach metropolitalnych w liczbie większej niŝ wynika to z lokalnego popytu. W Warszawie koncentruje się ponad 35% całego potencjału w sferze polskiej nauki i techniki. Wyraźnie ponadprzeciętny jest udział pracujących w obsłudze nieruchomości i firm, w pośrednictwie finansowym, w transporcie i łączności, w pozostałych usługach i administracji publicznej. W ostatnich latach minionej dekady uwidoczniła się tendencja do wzrostu roli Warszawy w krajowym rynku pracy w działalności gospodarczej w niemal kaŝdej sekcji usług Tendencje rozwoju gospodarczego Struktura gospodarki Warszawy podlega dynamicznej transformacji od początku okresu zmian systemowych w Polsce. W procesie tym nastąpiło odwrócenie proporcji pomiędzy udziałem usług i przemysłu w gospodarce miasta. Obecnie proporcja ta jest jak 4:1 na korzyść usług i jest porównywalna z sytuacją w Pradze czy Wiedniu. W sektorze usług największy udział ma handel. Najbardziej dynamicznie rozwijają się działalności w zakresie obsługi nieruchomości i firm. W ostatniej dekadzie wzrosło znaczenie łączności, pośrednictwa finansowego, administracji publicznej, transportu i gospodarki magazynowej. W Warszawie, podobnie jak i w innych stolicach, zauwaŝa się przewagę miejsc pracy w sekcjach związanych z handlem detalicznym i hurtowym (około 1/5 pracujących w usługach) oraz w obsłudze nieruchomości i usługach dla firm (1/6-1/5 sektora usług). Trzecią sekcję, w której powstaje najwięcej miejsc pracy tworzą działalności transportowe, magazynowe i łącznościowe. Względnemu wzmocnieniu uległo pośrednictwo finansowe (działalność banków i firm ubezpieczeniowych) oraz administracja publiczna. Zmalała rola ochrony zdrowia i pozostałych usług (komunalnych, osobistych). 7