Zintegrowane planowanie płynności finansowej w przedsiębiorstwie

Transkrypt

1 Zintegrowane planowanie płynności finansowej w przedsiębiorstwie mgr inŝ. Dorota KuŜdowicz Zakład Controllingu i Informatyki Ekonomicznej Seminarium dyplomowe, r. 1

2 Plan wystąpienia 1. Podstawy teoretyczne 2. Zintegrowanie planowanie płynności finansowej z wykorzystaniem arkusz kalkulacyjnego MS Excel 3. Zintegrowanie planowanie płynności finansowej w systemie proalpha 4. Nowa Umowa Kapitałowa Basel II i zmiany dla przedsiębiorstw. 2

3 Definicje Planowanie to systematyczne ustalanie kierunków działania i wykorzystania zasobów do osiągnięcia zamierzonych celów (M. Nowak) Planowanie finansowe zespół czynności zmierzających do określenia przyszłego stanu zasobów pienięŝnych w przedsiębiorstwie umoŝliwiających realizację celów i potrzeb rozwojowych oraz jednocześnie zapewniających płynność finansową firmy (A. Rutkowski) Zintegrowane planowanie polega na opracowaniu planu działalności przedsiębiorstwa w oparciu o dane pochodzące z róŝnych obszarów (zaopatrzenia, produkcji, zbytu, finansów) oraz ustaleniu ich wzajemnych zaleŝności 3

4 Definicja płynnop ynności finansowej Płynność finansowa to: zdolność firmy do wywiązywania się z krótkoterminowych zobowiązań, tzn. tych, których terminy płatności nie przekraczają roku (M. i Z. Wilimowscy) zdolność do regulowania wszelkiego rodzaju zobowiązań finansowych w pełnej wysokości i w obowiązujących terminach (K. Obłój) płynność finansowa aktywów (czyli łatwość z jaką poszczególne aktywa mogą być zamienione na gotówkę) płynność finansowa organizacji (czyli zdolność do regulowania zobowiązań w wyznaczonym terminie) (J.Gajdka, E.Walińska, E. ŚnieŜek) 4

5 Zakres przedmiotowy i podmiotowy PF Zakres przedmiotowy dotyczy określenia przedmiotu planowania finansowego, czyli: czego dotyczy? jaki jest jego obszar w konkretnych warunkach działania? jakie problemy w przedsiębiorstwie rozwiązuje? Zakres podmiotowy dotyczy komórek organizacyjnych, które uczestniczą w procesie planowania finansowego. Związany jest on w szczególności: ze strukturą organizacyjną przedsiębiorstwa (uwarunkowanie zakresu planowania finansowego od szczebli kierowania), ze stylem zarządzania związanym z delegowaniem uprawnień, z realizacją zadań w poszczególnych komórkach (swoboda w zakresie metod i narzędzi). 5

6 Ocena płynnop ynności finansowej dynamiczna dotyczy przepływów środków pienięŝnych w zadanym okresie wskaźnik wydajności gotówkowej (w jakiej relacji pozostaje gotówka operacyjna w stosunku do obrotu, zysku lub majątku przedsiębiorstwa) wskaźnik wystarczalności gotówki (informujące, czy gotówka operacyjna jest odpowiednio duŝa w stosunku do zobowiązań) statyczna dotyczy wyznaczenia wskaźników w oparciu o dane bilansowe (stanu na dany moment) krótkookresowa (wskaźniki płynności) długookresowa (wskaźniki stopnia pokrycia) 6

7 Wskaźniki płynnop ynności finansowej Stopień pokrycia A = kapitał własny/aktywa trwałe Stopień pokrycia B = (kapitał własny + długookr. kapitał obcy)/aktywa trwałe 7

8 Metody planowania płynnop ynności finansowej Metoda pośrednia polega na wyznaczeniu stanu środków pienięŝnych poprzez określenie przepływów pienięŝnych na działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej. Przepływy pienięŝne na działalności operacyjnej wyznacza się poprzez korygowanie wyniku finansowego netto o koszty i przychody, któremu nie towarzyszą wydatki bądź wpływy, jak równieŝ o zmianę aktywów obrotowych i zobowiązań o charakterze operacyjnym. Mała przydatność dla potrzeb planowania, brak bezpośredniego związku między wpływami i wydatkami. Metoda bezpośrednia podobna do metoda pośredniej. Określenie przepływów pienięŝnych na działalności operacyjnej wiąŝe się jednak z zestawieniem wpływów i wydatków występujących w zadanym okresie planistycznym Preliminarz obrotów gotówkowych jest elementem planu finansowego. Obejmuje on planowanie przewidywanych wpływów i wydatków gotówkowych (w odpowiednich przedziałach czasowych). Przedstawia zatem okresy ewentualnych niedoborów i nadwyŝek gotówki 8

9 Metoda pośrednia 9

10 Przykład 1-1 Dane wejściowe, załoŝenia 1. 6 miesięczny horyzont planowania; 2. stan początkowy środków pienięŝnych wynosi tys. zł; 3. rozkład przychodów ze sprzedaŝy, wg tabeli poniŝej; 4. 30% odbiorców zapłaci w terminie 30 dni a pozostali 60 dni; 5. rozkład kosztów wg tabeli poniŝej; dodatkowo załoŝono płatność gotówkową kosztów, zatem wydatki równe są kosztom w okresach ich poniesienia. 10

11 Prognoza płynnop ynności finansowej wariant optymistyczny 11

12 Prognoza płynnop ynności finansowej wariant pesymistyczny Wariant ten uwzględnia opóźnienie (zwłokę) w płatności odbiorców. ZałoŜono, Ŝe tylko 20% (zamiast 30%) odbiorców zapłaci w terminie 30 dni, a 60 % (zamiast 70%) w terminie 60 dni. Pozostali klienci zapłacą w terminie 90 dni. 12

13 Realizacja PPF w praktyce wykorzystanie arkusza kalkulacyjnego; przykład 1 w arkuszu kalkulacyjnym MS Excel, wykorzystanie standardowego oprogramowania (np. systemów klasy ERP Enterprise Resource Planning); przykład 2 w systemie proalpha ; 13

14 Metoda bezpośrednia - zintegrowane podejście faza I prognoza płynności finansowej faza II planowanie płynności finansowej w zaleŝności od sytuacji przedsiębiorstwa z wykorzystaniem techniki scenariuszy faza III analiza odchyleń, korekta planu 14

15 Przykład 2 Cel: określenie sytuacji przedsiębiorstwa w obszarze płynności finansowej 3-miesięczny okres planowania rozkłady przychodów i kosztów prawdopodobieństwa wpływów z podziałem na grupy klientów prawdopodobieństwa wydatków dla rodzajów kosztów 15

16 16 Za ZałoŜenia enia ROZKŁAD PRZYCHODÓW PRAWDOPODOBIEŃSTWO WPŁYWÓW PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYDATKÓW ROZKŁAD KOSZTÓW Miesiąc 86% 93% 100% -7% m 110% 105% 100% 5% r 100% 100% 100% 0% s Wzrost Typ Miesiąc 86% 93% 100% -7% m 110% 105% 100% 5% r 100% 100% 100% 0% s Wzrost Typ Miesiąc 0,1 0,1 0,2 0,6 1 1,0 0,0 0,0 0,4 A 0,9 0,4 0,3 0,1 D 1,0 0,3 0,4 0,2 C 1,0 0,0 0,2 0,6 B Suma Typ Miesiąc 0,0 0,0 0,2 0,9 1 1,0 0,0 0,0 0,1 AA 1,0 0,7 0,3 0,0 DD 1,0 0,2 0,6 0,2 CC 1,0 0,0 0,1 0,7 BB Suma Typ

17 Prognozowane wpływy i wydatki Prognozowane przychody w miesiącu (tys.): Typ Prognozowane wydatki w miesiącu (tys.): A Rodzaj kosztów Typ B Płace bezp. A C Materiały bezp. B D Wynagrodzenia A Razem Narzuty na wynagr Materiały pomoc. A B Narzędzia B Prognozowane wpływy w miesiącu (tys.): Delegacje A Typ Usługi pocztowe A A Koszty biurowe B B Czynsze/opłaty A C Transport A D Razem Razem

18 18

19 Ocena wariantów prognozy płynności finansowej 19

20 Warianty planu Podsumowanie scenariuszy BieŜące wartości: Gotówka na początek Skonto_10% Skonto_5% Skonto 3% Rabat Wszystko Kom. zmieniane: Gotówka_na_początek Skonto_dla_P3 nie nie tak tak tak nie tak Rabat_dla_P3 0% 0% 10% 5% 3% 5% 5% Wzrost_wielk.sprzed.dla_P3 0% 0% 0% 0% 0% 20% 10% Kom. wynikowe: RoI 0,71% 0,70% -3,97% -1,59% -0,66% 2,48% 0,49% Rentowność_sprzedaŜy 1,53% 1,53% -9,18% -3,54% -1,45% 4,78% 1,05% Rotacja_kapitału 0,46 0,45 0,43 0,45 0,45 0,52 0,47 EBIT Przychody_ze_sprzedaŜy Zainwestowany_kapitał Zysk_z_działalności Working_Capital Baza I_okres II_okres III_okres

21 Konsekwencje wprowadzenia wymagań Basel II doskonalenie zintegrowanego planowania z wykorzystaniem wspomagania komputerowego ; wymagania odnośnie przetwarzania danych rzeczywistych (integracja danych); wymagania wobec analizy odchyleń plan-wykonanie 21

22 Konsekwencje wprowadzenia wymagań Basel II c.d. wykorzystanie zintegrowanego planowania do planowania płynności finansowej metoda bezpośrednią; wykorzystanie statystyki płatności klientów (lub sporządzanie takiej statystyki) celem określenia prawdopodobieństwa płatności ; uwzględnienie rabatów, skont, róŝnic kursowych w planowaniu; wykorzystanie techniki scenariuszy celem zaproponowania planu najbardziej odpowiadającego przedsiębiorstwu; automatyczne sporządzanie planowanego bilansu i rachunku wyników dla przyjętego planu; wykorzystanie odpowiednich formularzy do planowania wartości wymaganych przez bank. 22

23 Konsekwencje wprowadzenia wymagań Basel II c.d. Integracja ewidencji danych rzeczywistych dotyczy: zastosowania danych ilościowych oraz dotyczących czasu (niem. Mengen- und Zeitgrößen) jako wielkości odniesień. Są one częściowo ewidencjonowane automatycznie poza modułem finansowo księgowym (np. w ramach tzw. meldunków zwrotnych) i powinny być automatycznie przejmowane w szczególności do modułów rachunku kosztów (i tam przetwarzane). wykorzystania ulepszonych moŝliwości analizy plan wykonanie, dzięki odpowiedniemu sparametryzowaniu danych podstawowych w ramach funkcjonalności rozwiązania klasy ERP dotyczących automatycznej separacji danych rzeczywistych (np. według grup artykułów, zakresów odpowiedzialności, segmentów rynku). 23

24 Konsekwencje wprowadzenia wymagań Basel II c.d. Analiza odchyleń plan - wykonanie zgodnie z filozofią elastycznego rachunku kosztów planowanych odchylenie zatrudnienia (związane z rozłoŝeniem kosztów stałych na mniej lub więcej produktów, przy mniejszym lub większym zatrudnieniu) odchylenie zuŝycia (spowodowane są nadmiernym lub niedostatecznym zuŝyciem oraz przestojami w produkcji) odchylenie ilościowe odchylenie cenowe (ich przyczyną są zmiany cen rynkowych surowców, materiałów oraz paliw energetycznych) Interpretacja odchyleń jednostkowych 24

25 25

26 Metoda kroczącego cego planowania płynnop ynności finansowej Dane wejściowe Model systemu planowania płynności finansowej Prognoza płynności finansowej Prognoza kapitału obrotowego Plan działalności przedsiębiorstwa Planowany bilans i i rachunek wyników Plan płynności finansowej System wskaźników (Plan) Analiza odchyleń plan - wykonanie 26

27 Elementy PPF środków pienięŝnych (zapasów dyspozycyjnych); w systemie proalpha zdefiniowane są za pomocą tzw. kont pienięŝnych ; wpływów (przychodów); w planowaniu wyodrębnianie są wpływy związane ze zleceniami klientów (rozrachunki) oraz inne wpływy (np. zwroty podatków, podwyŝszenia kapitału lub sprzedaŝ środków trwałych i materiałów); wydatków (rozchodów); w planowaniu wyodrębnianie są wydatki związane z zamówieniami do dostawców (rozrachunki) i inne wydatki (np. płace, ubezpieczenia obowiązkowe); 27

28 Aututy zintegrowanego planowania płynności finansowej całościowe i kompleksowe traktowanie przedsiębiorstwa; moŝliwość rozpoznawania na czas zmieniających się wąskich gardeł i słabych miejsc w przedsiębiorstwie; umoŝliwienie planowania i sterowania zorientowanego na wąskie gardła przedsiębiorstwa; przygotowanie informacji pod adresata; instrument, które się opłaca 28

29 Praktyczna realizacja prognozy płynności finansowej w systemie proalpha Określenie wartości planowanych Zdefiniowanie schematów analiz 29

30 Rejestrowanie planowanych wpływ ywów w i wydatków w systemie 30

31 Definiowanie schematu analizy wprowadzenia nagłówka analizy; przejęcia wybranych kolumn z puli kolumn predefiniowanych w systemie; definiowanie wierszy analizy, przy czym: definiowane są w zasadzie wszystkie transakcje związane z wpływami i wydatkami; w przypadku kont pienięŝnych wprowadzane są wartości początkowe środków pienięŝnych; pozostałe wpływy i wydatki określane są oddzielnie dla planowania finansowego (z przyporządkowaniem transakcji) i dla planowania płynności finansowej (bez przyporządkowania); przyporządkowanie formuł dotyczy wierszy bez przyporządkowanych transakcji lub kont; typowymi wierszami są tu wydatki razem, wpływy razem oraz środki pienięŝne (prognoza). 31

32 Definiowanie wierszy analizy 32

33 Prognoza płynnop ynności finansowej prognoza płynności finansowej uwzględnia: konta pienięŝne transakcje gospodarcze pozostałe przepływy pienięŝne wartości planu finansowego wpływy uwzględniające dotychczasową moralność płatniczą zestawienie wg tygodni lub miesięcy 33

34 Nowa Umowa Kapitałowa Basel II a przedsiębiorstwa MSP Wyraźne uzaleŝnienie warunków uzyskania kredytu od wypłacalności przedsiębiorstwa Klasyfikowanie do określonej grupy (klasy) ryzyka (wyŝsza klasa-wyŝszy kredyt) Rozbudowa wewnętrznych bankowych systemów ratingu (matematyczno-statystyczna ocena zdolności kredytowej przedsiębiorstwa) ze szczególnym uwzględnieniem oceny ryzyka Większe wymagania banków w zakresie informacji dotyczących przedsiębiorstwa 34

35 Oddziaływanie wyników ratingu na warunki kredytowe Waga ryzyka jako podstawa wyliczenia kosztów: ryzyka i kapitału własnego s t a w k a Koszty ryzyka Koszty kapitału własnego Standardowe koszty jednostkowe % 1a 1b 1c 1d 2a 2b 2c 3a 3b 3c 3d 2d Klasa ryzyka 4a 4b 4c 4d Koszty refinansowania lub utraconych moŝliwości W szczególności dla przedsiębiorstw zagroŝonych zaklasyfikowaniem do klasy ryzyka 3 lub 4 opłaca się nadkład celem uzyskania lepszej oceny!

36 Rating i decyzje kredytowe Kredytobiorca Metoda ratingu 1 4 Doradca bankowy 2 3 Backoffice Proces ratingu Nadzór bankowy 1. Rozmowy z klientem, zebranie koniecznych informacji 2. Przekazanie informacji celem określenia wyników ratingu 3. Ustalenie wyników ratingu 4. Informacja o ostatecznej ocenie ratingowej

37 Budowa modelu ratingowego Czynniki ilościowe Wstępny wynik ratingowy Czynniki jakościowe zamknięcie roku majątek prywatny Ocena ekspertów + = Ocena ratingowa Ostateczny wynik ratingowy Waga ryzyka

38 Jakościowe składniki ratingu Ocena ekonomiczna Firma/ Kierownictwo Zamknięcie roku Czynniki jakościowe Planowanie Prowadzenie rachunku Rynek

39 Przykład ratingu wewnątrzbankowego Planowanie, Controlling, Rachunkowość Czy przedsiębiorstwo dysponuje mierzalnymi planami na następne trzy lata? Czy planowanie uwzględnia róŝne scenariusze? Czy plany i cele przedsiębiorstwa są ustalane i znane na roŝnych szczeblach kierownictwa przedsiębiorstwa? Czy istnieją w przedsiębiorstwie ustrukturyzowane, jednolite i obowiązujące przebiegi procesów dla celów kalkulacji? Czy przeprowadzana jest regularna analiza odchyleń jest-plan, czy uwzględnia się przyczyny odchyleń w kalkulacji wstępnej i końcowej? Czy rachunki wystawiane są terminowo i czy systematycznie kontrolowany jest spływ naleŝności (wezwania do zapłaty)?

40 Kryteria oceny klienta potencjał dochodowości (zdolność historyczna i prognozowana do spłaty zadłuŝenia); struktura kapitału (zbadanie prawdopodobieństwa nieprzewidzianych okoliczności, które mogą spowodować utratę wypłacalności); jakość przychodów (sprawdzenie w jaki stopniu przychody i gotówka pochodzą z podstawowych operacji gospodarczych); informacja (dostępność aktualnych informacji o dłuŝniku, zbadane sprawozdania finansowe, stosowane standardy księgowe); dźwignia operacyjna (w jaki sposób zmienność popytu ma wpływ na rentowność i przepływy gotówkowe); elastyczność finansowa (dostęp dłuŝnika do rynku instrumentów dłuŝnych i kapitałowych umoŝliwiających pozyskiwanie dodatkowych środków finansowych); kierownictwo (umiejętność reagowania na zmieniające się warunki i uruchomianie zasobów); branŝa (pozycja dłuŝnika na tle branŝy); ryzyko kraju. 40

41 Basel II - podsumowanie Potrzeba informacji finansowych o szerszym zakresie wymaganych przez banki dla celów analizy kredytowej i procesu nadawania ratingu (zapotrzebowanie na narzędzia do zintegrowanego planowania, zawierające moŝliwość rachunku wariantowego, analizy odchyleń i ciągłej gotowości informacyjnej) Potrzeba informacji jakościowych dotyczących pozycji na rynku, oceny zarządu, uwzględnienie jej w planowaniu strategicznym, Szersza sprawozdawczość finansowa uwzględniająca zdolność kredytową przedsiębiorstwa. Klienci będą zainteresowani jak najlepszym ratingiem, gdyŝ znajdzie to odzwierciedlenie w cenie kredytu, Zorientowanie polityki działalności firmy i księgowości odpowiednio do czynników decydujących o ww. ocenie, Rozwijanie strategii przedsiębiorstwa w zaleŝności od ratingu, 41

42 Prace ZCIE nad wspieraniem komputerowo wspomaganego controllingu w MSP Budowa controllingu finansowego odpowiadającego przewidywanym wymaganiom Basel II z uwzględnieniem: - Planowania strategicznego i operacyjnego - Sprawozdawczości finansowej, - Ryzyka kredytowego, - Wymaganych formularzy bankowych. Sprecyzowanie warunków ramowych dla uproszczonego wykorzystana narzędzi controllingowych. Pomoc w zapewnieniu ekonomicznego działania 42

43 Dziękuję za uwagę! mgr inŝ. Dorota KuŜdowicz 43