Studium wykonalności

Transkrypt

1 Województwo Mazowieckie Studium wykonalności Projekt ASI Regionalne partnerstwo samorządów Mazowsza dla aktywizacji społeczeństwa informacyjnego w zakresie e-administracji i geoinformacji Przygotowany w ramach REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Działanie 2.1 E- usługi, podziałanie E-usługi dla Mazowsza typ projektów e-administracja

2 SŁOWNIK POJĘĆ I SKRÓTÓW... 3 DOKUMENTY I PROJEKTY POWIĄZANE WSTĘPNA ANALIZA PROJEKTU WNIOSKI DEFINICJA CELÓW PROJEKTU CELE PROJEKTU ODDZIAŁYWANIE CELE PROJEKTU NA TLE OBOWIĄZUJĄCYCH STRATEGII I AKTÓW PRAWNYCH REZULTATY PROJEKTU PRODUKTY PROJEKTU IDENTYFIKACJA PROJEKTU ZIDENTYFIKOWANE PROBLEMY OGÓLNY ZARYS I CHARAKTER PROJEKTU ZADANIA PLANOWANE DO REALIZACJI W RAMACH PROJEKTU ORAZ WARTOŚĆ PROJEKTU ANALIZA ROZWIĄZANIA POD KĄTEM BEZPIECZEŃSTWA SYSTEMÓW ORAZ PRZETWARZANIA DANYCH I INTEROPERACYJNOŚCI KOMPLEMENTARNOŚĆ Z INNYMI DZIAŁANIAMI, PROGRAMAMI, PROJEKTAMI RÓWNOŚĆ SZANS STAN PO REALIZACJI PROJEKTU ANALIZA WYKONALNOŚCI, ANALIZA POPYTU ORAZ ANALIZA OPCJI POTENCJAŁ POŁOŻENIA GEOGRAFICZNEGO WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO ANALIZA OTOCZENIA SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO PROJEKTU INFORMATYZACJA ORAZ E-ADMINISTRACJA W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIEM NA TLE POLSKI ORAZ UNII EUROPEJSKIEJ WSPÓLNY RYNEK CYFROWY W EUROPIE A PROJEKT ASI ANALIZA USŁUG ŚWIADCZONYCH PRZEZ JST ANALIZA POTRZEB MIESZKAŃCÓW WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO DOSTOSOWANIE USŁUG DLA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI ORAZ WYKORZYSTANIE URZĄDZEŃ MOBILNYCH ANALIZA OPCJI ETAP I ANALIZA STRATEGICZNA ANALIZA OPCJI ETAP II ANALIZA ROZWIĄZAŃ TECHNOLOGICZNYCH Opis stanu istniejącego Potrzeba realizacji Projektu w kontekście wykonalności technicznej Komplementarność ze sprzętem dostarczanym w ramach projektów EA i BW WPŁYW WARIANTÓW NA OCHRONĘ ŚRODOWISKA EFEKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA PROJEKTU ANALIZA FINANSOWA NAKŁADY NA REALIZACJĘ PROJEKTU PRZYCHODY OPERACYJNE KOSZTY OPERACYJNE RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH STRUKTURA FINANSOWA OKREŚLANIE LUKI FINANSOWEJ ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROJEKTU WSKAŹNIKI RENTOWNOŚCI ANALIZA KOSZTÓW I KORZYŚCI (EKONOMICZNA) ANALIZA KOSZTÓW I KORZYŚCI UPROSZCZONA Strona 1 z 227

3 7.2 ANALIZA WRAŻLIWOŚCI I RYZYKA ANALIZA INSTYTUCJONALNA W TYM TRWAŁOŚĆ PROJEKTU BENEFICJENCI PROJEKTU ORAZ PROBLEMY ICH DOTYKAJĄCE WYKONALNOŚĆ INSTYTUCJONALNA PROJEKTU I STATUS PRAWNY BENEFICJENTA Opis aktualny instytucji wdrażającej Projekt Partnerzy Projektu ZADANIA LIDERA I PARTNERÓW W TRACKIE REALIZACJI PROJEKTU TRWAŁOŚĆ PROJEKTU ANALIZA PRAWNA WYKONALNOŚCI INWESTYCJI PROMOCJA PROJEKTU POMOC PUBLICZNA ANALIZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO SPIS TABEL, WYKRESÓW, MAP, SCHEMATÓW I ZAŁĄCZNIKÓW DO STUDIUM Strona 2 z 227

4 Słownik pojęć i skrótów Pojęcie/skrót Definicja ASI BW Cloud computing CRM EA GUS ICT Projekt opisany w niniejszym dokumencie Regionalne partnerstwo samorządów Mazowsza dla aktywizacji społeczeństwa informacyjnego w zakresie e-administracji i geoinformacji - Projekt ASI Projekt realizowany w ramach RPO WM pod nazwą "Przyspieszenie wzrostu konkurencyjności województwa mazowieckiego poprzez budowanie społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy poprzez stworzenie zintegrowanych baz wiedzy o Mazowszu" Projekt BW. Chmura obliczeniowa model przetwarzania danych oparty na użytkowaniu zdalnie dostarczanych usług cyfrowych przez usługodawcę (wewnętrzny dział lub zewnętrzna organizacja). CRM jest to nowoczesne podejście lub model zarządzania, którego wyznacznikiem działania jest jak najlepsze sprostanie potrzebom konsumenta. Celem strategii CRM jest wykształcenie takich wewnętrznych i zewnętrznych relacji z konsumentem, które w bezpośredni sposób wpływają na zwiększenie zysku i produktywności przedsiębiorstwa. Pożądane relacje z interesantem powstają w wyniku wykorzystania rozwiązań technologicznych, metod planowania strategicznego, technik marketingowych oraz wszelkich narzędzi doskonalenia organizacyjnego. Projekt realizowany w ramach RPO WM pod nazwą Rozwój elektronicznej administracji w samorządach województwa mazowieckiego wspomagającej niwelowanie dwudzielności potencjału województwa Projekt EA. Główny Urząd Statystyczny centralny organ administracji rządowej podległy Prezesowi Rady Ministrów zajmujący się zbieraniem i udostępnianiem informacji statystycznych na temat większości dziedzin życia publicznego i niektórych stron życia prywatnego. Do przekazywania danych obligują odpowiednie przepisy prawa (ustawa o statystyce publicznej oraz ogłaszany corocznie Program Badań Statystycznych). Dane mogą być udostępniane tylko w formie zagregowanej (opracowanej), która uniemożliwia identyfikację pojedynczych respondentów (tajemnica statystyczna). Skrót od Information and communication technologies pojęcie obejmujące szeroki zakres wszystkich technologii umożliwiających przetwarzanie i przesyłanie informacji. W zakres pojęciowy technologii ICT wchodzą wszystkie media komunikacyjne (Internet, sieci bezprzewodowe, sieci Bluetooth, telefonia stacjonarna, komórkowa, satelitarna, technologie komunikacji dźwięku i obrazu, radio, telewizje itp.) oraz media umożliwiające zapis informacji (pamięci przenośne, dyski twarde, dyski CD/DVD, taśmy itp.), a także sprzęty umożliwiające przetwarzanie informacji (komputery osobiste, serwery, klastry, sieci komputerowe itp.). Dodatkowo technologie ICT obejmują także całą gamę aplikacji informatycznych oraz złożonych Strona 3 z 227

5 Pojęcie/skrót Definicja systemów IT umożliwiających realizację przetwarzania i przesyłania danych na wyższym poziomie abstrakcji niż poziom sprzętowy. JST MSIP GPW PAIZ Partner Partner wiodący Podpis elektroniczny Projekt UE UNCTAD UPO Usługa on-line o stopniu dojrzałości 3 Usługa on-line o stopniu dojrzałości 4 Jednostka Samorządu Terytorialnego Projekt realizowany w ramach RPO WM pod nazwą Mazowiecki System Informacji Przestrzennej Gmin i Powiatów współdziałających w ramach województwa" Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A. Jednostka Samorządu Terytorialnego, które zgłosiła swój udział przy realizacji Projektu Zwany też Liderem Projektu, główny beneficjent Projektu, Województwo Mazowieckie Podpis w rozumieniu art. 3 pkt. 1 ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz.U. z 2013 r. poz. 262 z późn. zm.) - dane w postaci elektronicznej, które wraz z innymi danymi, do których zostały dołączone lub z którymi są logicznie powiązane, służą do identyfikacji osoby składającej podpis elektroniczny. Projekt opisany w niniejszym dokumencie pod nazwą Regionalne partnerstwo samorządów Mazowsza dla aktywizacji społeczeństwa informacyjnego w zakresie e-administracji i geoinformacji - Projekt ASI Unia Europejska Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (ang. United Nations Conference on Trade and Development) organ pomocniczy Organizacji Narodów Zjednoczonych utworzony w 1964 roku w Genewie. Ma za zadanie wspieranie rozwoju gospodarczego (zwłaszcza państw rozwijających się), handlu międzynarodowego i światowych inwestycji. W okresie między sesjami organem wykonawczym jest Rada do spraw Handlu i Rozwoju (ang. Trade and Development Board, TDB). Obecnie członkami UNCTAD są 194 państwa, w tym Polska. Urzędowe poświadczenie odbioru w rozumieniu art. 3 pkt. 20 ustawy z dnia 17 lutego 2005r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2014r. poz.1114, z późn. zm.) Umożliwia cyfrowy transfer danych w dwóch kierunkach: od usługodawcy do interesanta oraz od interesanta do usługodawcy. Typowym sposobem jej realizacji jest pobranie, wypełnienie i odesłanie formularza drogą elektroniczną. Umożliwia pełne załatwienie danej sprawy drogą elektroniczną, łącznie z ewentualną płatnością. W ramach wskaźnika należy ujmować również usługi o stopniu dojrzałości 5, czyli takie, które oprócz możliwości pełnego załatwienia danej sprawy zawierają dodatkowo mechanizmy personalizacji, tj. dostosowania sposobu świadczenia do szczególnych uwarunkowań i potrzeb interesanta (np. oferowanie częściowo wypełnionych formularzy, poinformowanie interesanta sms-em o zbliżającej się potrzebie wykonania danej czynności urzędowej). Strona 4 z 227

6 Dokumenty i projekty powiązane Niniejszy dokument został opracowany w celu przygotowania Projektu Regionalne partnerstwo samorządów Mazowsza dla aktywizacji społeczeństwa informacyjnego w zakresie e-administracji i geoinformacji (Projekt ASI), którego realizacja planowana jest w ramach: Regionalnego Programu Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata , Osi priorytetowej II Wzrost e-potencjału Mazowsza, Działania 2.1 E-usługi, Poddziałania E-usługi dla Mazowsza, Typ projektów: e-administracja. Niniejsze studium wykonalności jest zgodne z następującymi strategiami oraz polskimi i europejskimi aktami prawnymi: Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dn. 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006, Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1304/2013 z dn. 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1081/2006, Dyrektywą 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego, zmieniona przez dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/37/UE z dnia 26 czerwca 2013 r., Dyrektywą 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego u Rady z dnia 14 marca 2007 r. ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej, EUROPA Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu z r., Zaleceniem Rady w sprawie krajowego programu reform Polski z 2013 r. oraz zawierające opinię Rady na temat przedstawionego przez Polskę programu konwergencji na lata z r., Umową Partnerstwa z r. (wersja zatwierdzona przez Komisję Europejską), Kodeksem postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98 poz. 1071), Ustawą z dn. 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej , Ustawą z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej (Dz.U r. Nr 76 poz. 489 z późn. zm.), Ustawą z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U r. Nr 193 poz t.j. z poźn. zm.), Ustawą o dostępie do informacji publicznej z dnia 6 września 2001 r. (Dz.U r. Nr 112, poz. 1198), Ustawą z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U 2013 r. poz. 262 z póź. zm.), Ustawą z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U 2013 r. poz. 1422), Ustawą o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne z dnia 17 lutego 2005 r., (Dz. U. z 2005 r. Nr 64, poz. 565), Strona 5 z 227

7 Ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r., (Dz. U. z 2002 r. Nr 101 poz. 926 j.t.), Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2011 r. w sprawie szczegółowych warunków organizacyjnych i technicznych, które powinien spełniać system teleinformatyczny służący do identyfikacji użytkowników (Dz. U. z 2011 r. Nr 93, poz. 545), Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz.U z późn. zm.), Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 marca 2014 r. w sprawie Centralnego Repozytorium Informacji Publicznej, Rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 26 marca 2014 r. w sprawie zasobu informacyjnego przeznaczonego do udostępniania, Programem Operacyjnym Polska Cyfrowa na perspektywę finansową UE na lata , Wytycznymi Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju z dnia 31 marca 2015 r. w zakresie realizacji zasady partnerstwa na lata (MIiR/H /8(01)/03/2015), Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Mazowieckiego na lata , z dnia 12 lutego 2015 r., Szczegółowym opisem osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata (Uszczegółowienie Rpo Wm/ Szoop), z dnia 22 września 2015 r., Wytycznymi programowymi w zakresie kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w Ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata , z dnia 25 sierpnia 2015 r., Strategią Rozwoju Kraju Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo z r., Krajową Strategią Rozwoju Regionalnego : Regiony, Miasta, Obszary wiejskie z r., Krajowym Programem Reform. Aktualizacja 2012/2013 z r., Programem Zintegrowanej Informatyzacji Państwa, Warszawa, listopad 2013 Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, Pryncypiami architektury korporacyjnej podmiotów publicznych Wersja: 1.0, r. Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, Wytycznymi Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju z dnia 18 marca 2015 r. w zakresie zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód i projektów hybrydowych na lata (MIiR/H/ /7(01)03/2015), Linią Współpracy rządu i samorządu, Strategią rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 roku Innowacyjne Mazowsze z dnia 28 października 2013 r., Regionalną Strategią Innowacji dla Mazowsza do 2020 roku System wspierania innowacyjności oraz inteligentna specjalizacja regionu Warszawa, z dnia 16 marca 2015 r., Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development, Organizacja Narodów Zjednoczonych (Agenda Program na rzecz Zrównoważonego Rozwoju). Opisywany Projekt ASI jest komplementarny z następującymi projektami: 1. Przyspieszenie wzrostu konkurencyjności województwa mazowieckiego, przez budowanie społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy poprzez stworzenie zintegrowanych baz wiedzy o Mazowszu, projekt realizowany w ramach Regionalnego Strona 6 z 227

8 Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego w Priorytecie I Tworzenie warunków dla rozwoju potencjału innowacyjnego i przedsiębiorczości na Mazowszu. 2. Rozwój elektronicznej administracji w samorządach województwa mazowieckiego wspomagającej niwelowanie dwudzielności potencjału województwa, projekt kluczowy realizowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego w Priorytecie II - e-rozwój Województwa Mazowieckiego, w Działaniu Rozwój e-usług. 3. Mazowiecki System Informacji Przestrzennej Gmin i Powiatów współdziałających w ramach województwa" zrealizowany w ramach Priorytetu 1 - Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego WM , przez Samorząd Województwa Mazowieckiego. 4. GEOPORTAL 2, realizowany przez Głównego Geodetę Kraju w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka , 7 oś priorytetowa Społeczeństwo informacyjne budowa elektronicznej administracji. 5. DanePubliczne.gov.pl, które realizuje cel Centralnego Repozytorium Danych Publicznych; projekt realizowany przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. 6. Budowa elektronicznej platformy usług administracji publicznej e-puap, zrealizowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji w ramach Działania 1.5 Rozwój systemu dostępu przedsiębiorców do informacji i usług publicznych on-line Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw. 7. Program Polska Cyfrowa Równych Szans - Latarnicy Polski Cyfrowej jest finansowany w ramach Projektu systemowego działania na rzecz rozwoju szerokopasmowego dostępu do Internetu, Działanie 8.3 Programu Innowacyjna Gospodarka, którego realizatorem jest Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji oraz Stowarzyszenie "Miasta w Internecie". 1 Wstępna analiza projektu Projekt Regionalne partnerstwo samorządów Mazowsza dla aktywizacji społeczeństwa informacyjnego w zakresie e-administracji i geoinformacji (Projekt ASI) realizowany będzie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata , Osi priorytetowej II Wzrost e-potencjału Mazowsza, Działania 2.1 E-usługi, Poddziałania E-usługi dla Mazowsza, Typ projektów: e-administracja. Projekt ASI jest przedsięwzięciem wynikającym ze wspólnej inicjatywy jednostek samorządów terytorialnych województwa mazowieckiego działających na poziomach gmin, powiatów i województwa oraz rozumienia konieczności współdziałania partnerskiego na rzecz zrównoważonego rozwoju całego województwa mazowieckiego. Projekt będzie realizowany w szerokim partnerstwie. Deklarację przystąpienia do Projektu zgłosiło 158 gmin i 32 powiaty, tj.: (w tym: 122 gminy wiejskie, 9 gmin miejskich oraz 26 gmin miejsko-wiejskich), oraz 33 powiatów (w tym 2 powiaty grodzkie). przy czym podział na gminy miejskie i wiejskie nastąpił na podstawie bazy Teryt dostępnej na stronie Głównego Urzędu Statystycznego. W rozdziale 8.3 Zadania Lidera i Partnerów w trackie realizacji Projektu opisano formę realizacji Projektu i wykazano jej zgodność z prawodawstwem krajowym i unijnym oraz zachowaniem zasady określonej w art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Miejscem realizacji Projektu ASI jest terytorium województwa mazowieckiego. Projekt wynika m.in. ze Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030r. - Innowacyjne Mazowsze, która określa długookresowe procesy rozwojowe w regionie, wskazując właściwe dla regionu rozwiązania i działania, mające przygotować gospodarkę i społeczeństwo regionu do potrzeb i wyzwań przyszłości. Wynika również z Inteligentnych specjalizacji Mazowsza, czyli Strona 7 z 227

9 obszarów o największych możliwościach rozwojowych, które zostały zidentyfikowane na podstawie diagnozy potencjału naukowego, gospodarczego oraz społecznego i które wskazują między innymi jako technologie wiodące, technologie informacyjno-komunikacyjne. Projekt nawiązuje do dokumentów strategicznych wymienionych w rozdziale Dokumenty i projekty powiązane. Celem Projektu jest ułatwienie warunków działania przedsiębiorcom, poprawa jakości życia obywateli poprzez rozwinięcie możliwości załatwiania spraw drogą elektroniczną oraz wspomaganie usprawniania funkcjonowania administracji samorządowej. W Projekcie przewidziano wykorzystanie nowych technologii komunikacyjnych (ICT) do świadczenia elektronicznych usług publicznych na poziomie dojrzałości 3 i 4 przez jednostki samorządowe z terenu województwa mazowieckiego. Realizacja Projektu stworzy warunki efektywnego stosowania informacji przestrzennej w regionie oraz usprawni kontakty urząd-przedsiębiorca-obywatel. Projekt ma istotne znaczenie dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego i wypracowania regionalnego modelu elektronicznej administracji w województwie mazowieckim, dlatego jego realizacja popierana jest przez Konwent Wójtów, Burmistrzów i Prezydentów Województwa Mazowieckiego oraz Konwent Powiatów Województwa Mazowieckiego. Elektroniczne usługi, które będą rezultatem Projektu ASI oraz systemy teleinformatyczne towarzyszące im jako tzw. back-office tym usługom, będą realizowane w oparciu o metody projektowania zorientowanego na użytkownika, w szczególności w zakresie interakcji interesariuszy z systemem teleinformatycznym (zarówno interesantów zewnętrznych tj. obywateli, przedsiębiorców, pracowników podmiotów publicznych, jak i pracowników administracji publicznej świadczących te usługi). Projekt oraz wszystkie jego produkty są zorientowane usługowo, zgodnie z wymaganiami m.in. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz.U z późn. zm.). Wobec planowanej wartości Projektu ,79 zł, tj. wysokości wnioskowanego dofinansowania ,03 zł. oraz planowanego uruchomienia co najmniej 50 usług, koszt dofinansowania do jednej usługi wyniesie około zł, co oznacza, że będzie znacznie mniejszy, ale realny, niż zakładany w kryteriach oceny, tj zł. Koszt taki jest możliwy do osiągnięcia dzięki szerokiemu partnerstwu i towarzyszącemu temu efektowi skali. Projekt ASI będzie wykorzystywać rezultaty projektów: 1. Przyspieszenie wzrostu konkurencyjności Województwa Mazowieckiego, przez budowanie społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy poprzez stworzenie zintegrowanych baz wiedzy o Mazowszu. 2. Rozwój elektronicznej administracji w samorządach województwa mazowieckiego wspomagającej niwelowanie dwudzielności potencjału województwa. 3. Mazowiecki System Informacji Przestrzennej Gmin i Powiatów współdziałających w ramach województwa. 4. GEOPORTAL Budowa elektronicznej platformy usług administracji publicznej e-puap. W celu oszacowania oszczędności czasu i kosztów realizacji Projektu przeprowadzono analizę usług świadczonych drogą tradycyjną i porównano ją z usługami elektronicznymi. Przedstawiona w rozdziale 5.5 Analiza usług świadczonych przez JST wykazała, że zaprezentowane modele kluczowych procesów biznesowych oraz ich analiza, w jednoznaczny sposób wykazują oszczędność czasu i kosztów, zarówno po stronie interesantów urzędu jak i pracujących w nim urzędników przy wykorzystaniu e-usług oraz systemów dziedzinowych. Wdrożenie e-usług oraz obsługujących je systemów dziedzinowych zapewni optymalizację procesów biznesowych zachodzących w urzędach administracji samorządowej, tj. m.in.: Strona 8 z 227

10 właściciele procesów biznesowych będą mieli do wykonania zdecydowanie mniej czynności przy załatwianiu spraw z wykorzystaniem e-usług, co wspomaga optymalizację procesów biznesowych zachodzących w urzędach administracji samorządowej, nastąpi uproszenie procedur oraz oszczędność czasu i kosztów przy rozpoznawaniu możliwości realizacji usługi interesant nie będzie musiał udać się do urzędu, aby zapoznać się z warunkami realizacji usługi, będzie mógł je przeczytać w udostępnionym serwisie internetowym, umożliwi załatwianie spraw bez konieczności udawania się do urzędu osobiście, a jedynie wystarczy, dostęp do komputera lub urządzenia mobilnego z internetem, co spowoduje oszczędność kosztów i czasu po stronie mieszkańców i przedsiębiorców, spowoduje zaoszczędzenie czasu dojazdu, wyszukania odpowiedniego okienka oraz stania w kolejce itp., uniezależnia interesanta od godzin prac urzędu, zostanie udostępniony opis usługi w internecie, który zmniejszy zaangażowanie urzędników w proces, co stanowi ułatwienie administracyjne (np. w przypadku realizacji usługi przez internet, lista załączników będzie znana, po wyświetleniu opisu usługi, można najpierw skompletować załączniki, a później przystąpić do złożenia wniosku elektronicznie w dowolnym miejscu i czasie), koszt usługi pomniejszony będzie nie tylko o kwotę przesłania przesyłki do interesanta i od interesanta (koszt koperty, znaczka pocztowego lub kuriera), ale także o organizację procesu wysyłki listów z urzędu (przygotowanie koperty, przekazanie jej do wysyłki do kancelarii wychodzącej, przekazanie poczty do operatora pocztowego) oraz do urzędu przez interesanta uproszenie procedur dotyczące zwłaszcza przedsiębiorców, które spowoduje również oszczędność kosztów, uproszczenie sposobu odbioru dokumentów sprawy, obniżenie związanych z tym kosztów poprzez brak konieczności osobistego udawania się do operatora pocztowego, uniezależnienie do interesanta od miejsca i czasu (w ramach obowiązujących przepisów) odebrania przesyłki z urzędu, osiągnięcie oszczędności poprzez wyeliminowanie wielokrotnego wprowadzania tych samych danych i wykorzystanie mechanizmów interoperacyjności systemów dziedzinowych z systemem Elektronicznego Zarządzania Dokumentacją. oszczędności czasu i pracochłonności przy pracy z wykorzystaniem systemów zauważalne jest przy sprawdzaniu przekazanych we wniosku danych oraz kompletowaniu danych będących w posiadaniu urzędu, które pozwolą na zrealizowanie usługi. W ramach Projektu zostaną opracowane i udostępnione również usługi danych przestrzennych i metadanych wynikające z Ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej (Dz. U. z dnia 7 maja 2010 r.) oraz towarzysząca im cyfryzacja danych przestrzennych tj. usługi: 1) wyszukiwania, umożliwiające wyszukiwanie zbiorów oraz usług danych przestrzennych na podstawie zawartości odpowiadających im metadanych oraz umożliwiające wyświetlanie zawartości metadanych; 2) przeglądania, umożliwiające co najmniej: wyświetlanie, nawigowanie, powiększanie i pomniejszanie, przesuwanie lub nakładanie na siebie zobrazowanych zbiorów oraz wyświetlanie objaśnień symboli kartograficznych i zawartości metadanych; 3) pobierania, umożliwiające pobieranie kopii zbiorów lub ich części oraz, gdy jest to wykonalne, bezpośredni dostęp do tych zbiorów; 4) przekształcania, umożliwiające przekształcenie zbiorów w celu osiągnięcia interoperacyjności zbiorów i usług danych przestrzennych; 5) umożliwiające uruchamianie usług danych przestrzennych. Usługi, o których mowa powyżej, umożliwiać będą wyszukiwanie zbiorów i usług danych przestrzennych co najmniej według następujących kryteriów lub ich kombinacji: 1) słowa kluczowe; Strona 9 z 227

11 2) klasyfikacja danych przestrzennych oraz usług danych przestrzennych; 3) jakość i ważność zbiorów; 4) stopień zgodności ze standardami technicznymi dotyczącymi interoperacyjności zbiorów i usług danych przestrzennych; 5) położenie geograficzne; 6) warunki dostępu i korzystania ze zbiorów oraz usług danych przestrzennych; 7) organy administracji odpowiedzialne za tworzenie, aktualizację i udostępnianie zbiorów oraz usług danych przestrzennych. Dostęp do ww. usług będzie powszechny i nieodpłatny. Dane dostępne za pośrednictwem tych usług będą mieć formę, która, o ile pozwolą na to przepisy prawa, umożliwią ich dalsze wykorzystanie. Wszystkie usługi oraz towarzyszące im systemy teleinformatyczne, w tym systemy dziedzinowe odpowiednie dla zakresu merytorycznego danej usługi, zostaną przygotowane zgodnie z wytycznymi zawartymi m.in. Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych oraz Ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne w szczególności w zakresie: 1) autentyczności; 2) wykorzystywania danych referencyjnych; 3) dostępności; 4) integralności; 5) działania w modelu usługowym; 6) niezaprzeczalności; 7) poufności; 8) wg ustalonych polityk bezpieczeństwa informacji; 9) we współpracy z repozytorium interoperacyjności, czyli częścią zasobów epuap przeznaczoną do udostępniania informacji służących osiąganiu interoperacyjności. Celem takiego działania będzie: 1) zapewnienie obywatelom oraz przedsiębiorcom dostępności usług świadczonych przez podmioty realizujące zadania publiczne w postaci elektronicznej; 2) zwiększenie efektywności usług świadczonych przez administrację publiczną; 3) zapewnienie obywatelom i przedsiębiorcom zmniejszenia obciążeń związanych z realizacją uprawnień i obowiązków przewidzianych w przepisach odrębnych; 4) zapewnienie podmiotom publicznym redukcji kosztów funkcjonowania; 5) zapewnienie racjonalnego gospodarowania funduszami publicznymi; 6) zapewnienie swobody gospodarczej i równego dostępu do rynku informatycznego w zakresie usług i dostaw podczas udzielania zamówień publicznych dla wszystkich jego uczestników; 7) efektywna realizacja drogą elektroniczną ponad granicznych usług administracji publicznej. W ramach niniejszego Projektu interoperacyjność osiągana będzie przez: 1) ujednolicenie, rozumiane jako zastosowanie kompatybilnych norm, standardów i procedur przez różne podmioty realizujące zadania publiczne; 2) wymienność, rozumianą jako możliwość zastąpienia produktu, procesu lub usługi bez jednoczesnego zakłócenia wymiany informacji pomiędzy podmiotami realizującymi zadania publiczne lub pomiędzy tymi podmiotami a ich interesantami, przy jednoczesnym spełnieniu wszystkich wymagań funkcjonalnych i pozafunkcjonalnych współpracujących systemów; 3) zgodność, rozumianą jako przydatność produktów, procesów lub usług przeznaczonych do wspólnego użytkowania, pod specyficznymi warunkami zapewniającymi spełnienie istotnych wymagań i przy braku niepożądanych oddziaływań. Rozwiązania z zakresu interoperacyjności będą dotyczyć m.in. poziomu organizacyjnego, semantycznego i technologicznego. Strona 10 z 227

12 Usługi oraz towarzyszące im systemy teleinformatyczne zapewniać będą rozliczalność każdej operacji oraz będą projektowane, wdrażane oraz eksploatowane z uwzględnieniem ich funkcjonalności, niezawodności, używalności, wydajności, przenoszalności i pielęgnowalności, przy zastosowaniu norm oraz uznanych w obrocie profesjonalnym standardów i metodyk. Zarządzanie usługami realizowanymi przez systemy teleinformatyczne będzie mieć na celu dostarczanie tych usług na deklarowanym poziomie dostępności i odbywać się będzie w oparciu o udokumentowane procedury. Projektowanie, wdrażanie, eksploatowanie, monitorowanie, przeglądanie, utrzymanie i udoskonalanie zarządzania usługą podmiotu realizującego zadanie publiczne odbywać się będą z uwzględnieniem Polskich Norm: PN-ISO/IEC i PN-ISO/IEC Kluczowymi elementami architektury korporacyjnej są jej pryncypia określone w dokumencie Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji pt. Pryncypia architektury korporacyjnej podmiotów publicznych. Przez pryncypia architektury korporacyjnej rozumieć należy zbiór podstawowych, trwałych zasad bazujących na strategii organizacji i stanowiących reprezentację całościowych potrzeb organizacji w zakresie tworzenia jej rozwiązań IT. Projekt ASI będzie realizowany zgodnie z założeniami dokumentu: Pryncypia architektury korporacyjnej podmiotów publicznych, które odnoszą się do: architektury biznesowej, architektury danych, architektury aplikacji, architektury infrastruktury technicznej, Takie założenia będą wspierać uzyskanie wysokiej jakości elektronicznych usług publicznych w projekcie, co przełoży się na wysoką jakość usług w regionie oraz w Polsce, z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych podmiotów publicznych. Realizowane w Projekcie usługi świadczone drogą elektroniczną będę uwzględniać: 1. Procesowe podejście do świadczenia usługi. 2. Komunikowanie i edukowanie interesariuszy usługi. 3. Standaryzację zarządzania. 4. Wskazanie właścicieli dla każdej usługi. 5. Działanie usługi na podstawie obowiązującego. 6. Projektowanie usług bazujące na modelu efektywności. 7. Zapewnienia niezbędnych zasobów ludzkich dla usługi. 8. Standaryzację danych wg stworzonego (w tym na poziomie krajowym) modelu danych. 9. Ponowne wykorzystanie danych przetwarzanych przez usługę. 10. Optymalne wykorzystanie istniejących źródeł danych. 11. Otwarte standardy danych. 12. Projektowanie usługi zorientowanych na użytkownika. 13. Wysoką dostępność usługi. 14. Interoperacyjność każdej usługi. 15. Mierzalność usługi. Usługi zapewnią bezpieczeństwo przetwarzanych danych Określone zostaną szczegółowe mechanizmy zapewniające bezpieczeństwo danych (w tym danych osobowych) oraz zachowania tajemnic prawnie chronionych. Zaplanowano cykliczne przeprowadzanie testów bezpieczeństwa systemu teleinformatycznego służącego realizacji usługi. Jak wykazano w rozdziale 4.4 Analiza rozwiązania pod kątem bezpieczeństwa systemów oraz przetwarzania danych i interoperacyjności, wszystkie produkty Projektu ASI spełniać będą wymagania dotyczące interoperacyjności o których mowa w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych Strona 11 z 227

13 i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych. Systemy teleinformatyczne, które powstaną jako towarzyszące elektronicznym usługom, wyposażone będą w składniki sprzętowe lub oprogramowanie umożliwiające wymianę danych z innymi systemami teleinformatycznymi za pomocą protokołów komunikacyjnych i szyfrujących określonych w obowiązujących przepisach, normach, standardach lub rekomendacjach ustanowionych przez krajową jednostkę normalizacyjną lub jednostkę normalizacyjną Unii Europejskiej w tym m.in.: 1) Internet Engineering Task Force (IETF) i publikowane w postaci Request For Comments (RFC); 2) World Wide Web Consortium (W3C) i publikowane w postaci W3C Recommendation (REC) adekwatnie do potrzeb wynikających z realizowanych zadań oraz bieżącego stanu technologii informatycznych. Systemy teleinformatyczne wdrażane w ramach niniejszego Projektu będą udostępniały zasoby informacyjne co najmniej w formatach danych określonych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych. Ponadto projektowane, wdrażane systemy i usługi odbywać się będą z uwzględnieniem Polskich Norm, tj. m.in.: PN-ISO/IEC Zarządzanie usługami IT Specyfikacja, PN-ISO/IEC Reguły postępowania, PN-ISO/IEC w odniesieniu do ustanawiania zabezpieczeń, PN-ISO/IEC w odniesieniu do zarządzania ryzykiem bezpieczeństwa informacji, PN-ISO/IEC w odniesieniu do odtwarzania techniki informatycznej po katastrofie w ramach zarzadzania ciągłością działania. Powyższe akty prawne oraz wymagania wskazane w przywołanych powyżej normach będą miały zastosowanie na etapie projektowania usług i systemów teleinformatycznych, ich eksploatacji i utrzymania oraz w zakresie systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji. Jak wykazano w rozdziale 4.4 Analiza rozwiązania pod kątem bezpieczeństwa systemów oraz przetwarzania danych i interoperacyjności wszystkie produkty Projektu ASI będą spełniać wymagania określone w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych oraz rozporządzeniach wykonawczych do ww. ustawy. Ponadto wdrażane systemy teleinformatyczne i elektroniczne usługi oraz zasady bezpiecznego przetwarzania w nich danych będą zgodne z obowiązującymi regulacjami prawnym, w szczególności: Ustawą z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.U r. nr 64 poz. 565), Ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U r. nr 229 poz. 1497), Ustawą z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz.U r. nr 130 poz. 1450), Ustawą z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U r. nr 30 poz. 168), Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2011 r. w sprawie instrukcji kancelaryjnej, jednolitych rzeczowych wykazów akt oraz instrukcji w sprawie organizacji i zakresu działania archiwów zakładowych, Rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 5 czerwca 2014 r. w sprawie zasad potwierdzania, przedłużania ważności, unieważniania oraz wykorzystania profilu zaufanego elektronicznej platformy usług administracji publicznej (Dz.U r. poz. 778), Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów w sprawie sporządzania pism w formie dokumentów elektronicznych, doręczania dokumentów elektronicznych oraz udostępniania formularzy, wzorów i kopii dokumentów elektronicznych (Dz.U r. poz. 590), Rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 6 maja 2014 r. w sprawie zakresu i warunków korzystania z elektronicznej platformy usług administracji publicznej (Dz.U r. poz. 584), Strona 12 z 227

14 Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz.U r. poz. 526), Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 września 2005 r. w sprawie sposobu, zakresu i trybu udostępniania danych zgromadzonych w rejestrze publicznym (Dz.U r. nr 205 poz. 1692), Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie warunków udostępniania formularzy i wzorów dokumentów w postaci elektronicznej, Rozporządzeniem ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie dokumentacji przetwarzania danych osobowych oraz warunków technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiadać urządzenia i systemy informatyczne służące do przetwarzania danych osobowych (Dz. U. z 2004 r. Nr 100, poz. 1024) oraz z ww. normami. Rozwiązania zaproponowane do realizacji Projektu, zagwarantują wyższy poziom bezpieczeństwa wdrażanych systemów teleinformatycznych oraz przetwarzania danych wychodzących poza obowiązujące przepisy prawne. Bezpieczeństwo systemów i usług będzie realizowane w Projekcie ASI z uwzględnieniem klasyfikacji przetwarzanych danych według stopnia wrażliwości: informacja publiczna, zwykłe dane osobowe, wrażliwe dane osobowe, informacje niejawne (zastrzeżone, poufne, tajne, ściśle tajne na każdym etapie cyklu życia usługi systemu. W ramach prac wdrożeniowych zaplanowano przeprowadzenie testów penetracyjnych bezpieczeństwa systemu teleinformatycznego. Jak przedstawiono w rozdziale 5.7 Dostosowanie usług dla osób z niepełnosprawnościami oraz wykorzystanie urządzeń mobilnych, wszystkie usługi udostępnione w ramach Projektu będą opublikowane zgodnie ze standardami WCAG 2.0. Przewidziane jest wprowadzenie wielu różnych standardów, ułatwiających korzystanie z usług przy takich rodzajach niepełnosprawności, jak np.: ze względu na wzrok, słuch, kłopoty z mową, trudności w uczeniu się, ograniczenia kognitywne, ruchowe, lingwistyczne czy też neurologiczne. W rozdziale tym również wykazano, że e-usługi będą charakteryzować się także dostępnością treści wykraczających poza standardy WCAG 2.0 dla osób niepełnosprawnych tj. m.in.: Kontrast zwiększony (AAA), Nietypowe słowa (AAA). W rozdziale 5 Analiza wykonalności, analiza popytu oraz analiza opcji zostały przedstawione alternatywne rozwiązania osiągnięcia celów Projektu, a do realizacji, jak wskazano w tym rozdziale wybrano najkorzystniejsze ekonomicznie rozwiązanie. Przyjęte założenia pozwalają na osiągnięcie wskaźników Projektów na zaplanowanym w rozdziale Rezultaty Projektu poziomie. W ramach budowanych usług oraz towarzyszących im systemów informatycznych back-office będą zaplanowane działania polegające na monitorowaniu usług pod kątem dostępności i użyteczności graficznych interfejsów dla wszystkich interesariuszy, ciągłości działania i powszechności wykorzystania. Działania te będą prowadzone zarówno przez beneficjenta, jak i przez Partnerów Projektu oraz zakontraktowanych kontrahentów. Jak wykazano w rozdziale 5.6 Analiza potrzeb mieszkańców województwa mazowieckiego, w związku, z rosnącą liczbą osób korzystających z urządzeń mobilnych, usługi udostępnione w ramach niniejszego Projektu będą mogły być realizowane przez urządzenia mobilne typu smartfon, tablet, laptop. W Projekcie zostanie zrealizowane dostosowanie witryn udostępniających usługi do tego, by wyświetlały się poprawnie bez względu na to, jaką wielkość ma ekran urządzenia. Będą w pełni dostosowane do nawigacji w telefonie z dotykowym ekranem czy innym urządzeniem mobilnym. W porównaniu z klasyczną witryną, będą posiadały dostosowaną grafikę, treści, odmienny układ, czy też inny adres URL (m.nazwadomeny.pl). Strona 13 z 227

15 Przeprowadzone badanie ankietowe oraz badanie szczegółowe opisane w rozdziale 5.6 Analiza potrzeb mieszkańców województwa mazowieckiego identyfikuje grupy interesariuszy i ich potrzeby, w tym również z uwzględnieniem wytycznych WCAG 2.0 co najmniej na poziomie wskazanym w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz.U z późn. zm.). Również w ramach tego badania wykazano, że przynajmniej 30 z tych usług będzie powszechnie wykorzystywanych, tzn. że jest skierowane do licznej lub często korzystającej grupy odbiorców oraz, że istnieje znaczne prawdopodobieństwo, że będą one wykorzystywane przez znaczony odsetek danej grupy odbiorców. Projektowanie e-usług będzie realizowane w oparciu o metody projektowania zorientowanego na użytkownika, a korzystanie przez usługobiorcę z elektronicznych usług publicznych będzie możliwe różnymi kanałami dostępu, niezależnie od miejsca przebywania i wykorzystywanej technologii. Poziom dostępności usług proponowany w ramach Projektu jest zgodny z wynikami badań potrzeb usługobiorców. W celu możliwości optymalizacji rozwiązania zaplanowano działania polegające na monitorowaniu usług pod kątem dostępności i użyteczności graficznych interfejsów dla wszystkich interesariuszy, ciągłości działania i powszechności wykorzystania. Jak wykazano w rozdziale 4.4 Analiza rozwiązania pod kątem bezpieczeństwa systemów oraz przetwarzania danych i interoperacyjności użytkownicy będą uwierzytelniani przy pomocy profilu zaufanego epuap. Jak wykazano w rozdziale 10 Analiza oddziaływania na środowisko, niniejszy Projekt jest zgodny z zasadą zrównoważonego rozwoju. Z przeprowadzonej analizy oddziaływania Projektu na środowisko wynika, że nie będzie on negatywnie wpływał na środowisko. Co więcej realizacja Projektu dzięki uproszczeniu procesów obsługi usług świadczonych przez JST, z jednej strony zagwarantuje zaspokojenie potrzeb poszczególnych grup społeczności lub obywateli, a z drugiej strony doprowadzi do zmniejszenia zużycia papieru oraz emisji spalin, co w skali całego województwa mazowieckiego znacznie wpłynie na poprawę jakości życia przyszłych pokoleń. Ponadto część regionalna systemu, która jest zarządzana przez Departament Geodezji i Kartografii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie, oprócz bycia miejscem kontaktu interesanta z urzędem, świadczy także zestaw usług wspólnych, dedykowanych dla poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego naszego województwa i stanowi chmurę obliczeniową dla JST województwa mazowieckiego. 2 Wnioski Realizacja Projektu pod nazwą Regionalne partnerstwo samorządów Mazowsza dla aktywizacji społeczeństwa informacyjnego w zakresie e-administracji i geoinformacji (Projekt ASI) jest przedsięwzięciem wynikającym ze wspólnej inicjatywy jednostek samorządu terytorialnego Mazowsza tj. 9 gmin miejskich, 122 gmin wiejskich, 26 gmin miejsko-wiejskich, 2 miast na prawach powiatu, 31 powiatów oraz Województwa Mazowieckiego. Partnerstwo to jest potwierdzone podpisanymi Umowami w sprawie partnerskiej współpracy przy realizacji projektu: Regionalne partnerstwo samorządów Mazowsza dla aktywizacji społeczeństwa informacyjnego w zakresie e- administracji i geoinformacji pomiędzy Województwem Mazowieckim oraz poszczególnymi JST. Kopie tych umów stanowią załącznik do wniosku aplikacyjnego. W celu zidentyfikowania potrzeb, a więc i określenia nakładów oraz kosztów inwestycyjnych planowanych do realizacji Projektu, przeprowadzona została w JST będących Partnerami Projektu, inwentaryzacji zasobów w ramach istniejącej infrastruktury informatycznej oraz sposobu zarządzania nią. Proces inwentaryzacji obejmował zebranie danych w zakresie: stanu informatyzacji, w szczególności w zakresie kontaktu z obywatelem oraz formalizacji, obiegu informacji i podejmowania decyzji, Strona 14 z 227

16 posiadanej infrastruktury informatycznej (serwery, stacje robocze), badanie stanu istniejących łącz internetowych oraz ich przepustowości, potencjału kadrowego. Dodatkowo w celu precyzyjnej identyfikacji grup interesariuszy oraz ich potrzeb w zakresie realizacji elektronicznych usług przeprowadzone było badanie ankietowe, szczegółowo opisane w rozdziale 5.6 Analiza potrzeb mieszkańców województwa mazowieckiego, w wyniku którego ustalono grupy interesariuszy, priorytety realizacji elektronicznych usług oraz zidentyfikowano ponad 30 elektronicznych usług, o największym potencjale wykorzystania. Badania te pozwoliły zidentyfikować problemy, niezbędne do rozwiązania w ramach budowy i rozwoju elektronicznej administracji na terenie województwa mazowieckiego oraz merytoryczne zadania projektowe, które przyczynią się do rozwiązania zidentyfikowanych problemów. W ramach Projektu ASI zostaną zrealizowane następujące merytoryczne zadania projektowe: 1) utworzenie i wdrożenie usług, o których mowa w ustawie o infrastrukturze informacji przestrzennej o poziomie dojrzałości 3, w tym stworzenie systemu teleinformatycznego do zasilania baz danych Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennej oraz systemu map topograficznych wraz z systemem monitorowania usług; 2) utworzenie i wdrożenie nowych e-usług w jednostkach samorządu terytorialnego (JST) województwa mazowieckiego, obejmujące rozbudowę systemu e-urząd o nowe funkcjonalności, wdrożenie nowych aplikacji zastępujących dotychczasowe rozwiązania, integrację z innymi systemami, budowę nowych i wdrożenie utworzonych systemów dziedzinowych w celu zwiększenia liczby udostępnionych usług świadczonych przez JST drogą elektroniczną na poziomie 3 (wymiana informacji on -line) oraz usprawnienie pracy w JST wraz z systemem monitorowania usług; 3) stworzenie zaplecza informatycznego dla gmin i powiatów w zakresie e-usług oraz systemów informatycznych utworzonych w ramach Projektu w poszczególnych Jednostkach Samorządu Terytorialnego zakup sprzętu komputerowego oraz oprogramowań systemowych niezbędnych do prawidłowego działania rozwijanych i tworzonych modułów systemów e-urząd; 4) cyfryzacja baz danych wchodzących w skład państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, tj. między innymi Bazy Danych Obiektów Topograficznych 500 (bdot500) 1, geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu, ewidencji gruntów i budynków oraz innych danych o charakterze przestrzennym; 5) wsparcie techniczne gmin i powiatów województwa mazowieckiego w zakresie realizacji i wdrożeń usług elektronicznej administracji i geoinformacji, jako element towarzyszący działaniom wykonania i wdrożenia nowych systemów informatycznych, ich rozwoju o nowe funkcjonalności oraz opracowania i wdrożenia nowych usług świadczonych drogą elektroniczną. Przeprowadzona w ramach niniejszego studium analiza wykazała ponadto, że Projekt jest wykonalny pod względem finansowym bowiem, poza dofinansowaniem Projektu z UE na poziomie 80% wydatków kwalifikowanych, wykonalność finansowa Projektu ASI będzie zapewniona dzięki zabezpieczeniu w budżecie Województwa Mazowieckiego na podstawie promesy nr 55/BF/2015 z dnia 28 lipca 2015 r. środków stanowiących wkład własny Województwa, jak również środków zabezpieczonych w budżetach poszczególnych Partnerów Projektu na podstawie zawartych pomiędzy Liderem Wiodącym a daną JST umowach o partnerskiej współpracy przy realizacji Projektu ASI. Na etapie utrzymania rezultatów Projektu ASI środki finansowe przeznaczone na ten cel będą pochodziły z budżetu Województwa Mazowieckiego oraz budżetów poszczególnych Partnerów Projektu. 1 Obecne pokrycie Województwa Mazowieckiego na poziomie kilku procent powierzchni. Strona 15 z 227

17 Efektywność Projektu zostanie osiągnięta poprzez wdrożenie rozwiązań opartych na nowoczesnych technologiach w tym modelu usługowym, o którym mowa w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz.U r. Nr 526 z późn. zm.), wykorzystujących komponenty i oprogramowanie umożliwiające bardziej przyjazną obsługę wszystkich zainteresowanych użytkowników. Rozwiązania te poprawią efektywność pracy administracji poprzez łatwiejszy, szybszy i tańszy dostęp do informacji. Zastosowana zostanie również zasada re-use czyli rozwiązania z zakresu ponownego wykorzystania informacji na wielu poziomach, w tym na poziomie organizacyjnym, semantycznym i technologicznym. Dla każdej usługi dokonany zostanie przegląd wszystkich danych przetwarzanych przez usługę i wskazane zostaną dane, które są informacją publiczną oraz nie są pozyskane z innej usługi. Udostępnione zostaną dane, pochodzące z opracowanej usługi dla jej potrzeb, w jak najszerszym zakresie, za pomocą usług sieciowych, umożliwiających zautomatyzowany, maszynowy odczyt danych. Ponadto zostanie wprowadzona zasada optymalnego wykorzystania istniejących źródeł danych tj. dane potrzebne do przetworzenia w usłudze będą pozyskiwane tam, gdzie to możliwe automatycznie - w pierwszej kolejności z rejestru publicznego, w drugiej kolejności z innych usług. Podczas realizacji Projektu oraz podczas utrzymania jego trwałości cyklicznie będzie sprawdzane, czy pojawiły się możliwości pozyskiwania danych w sposób automatyczny. Stosowane będą otwarte standardy danych dane będą udostępniane w przynajmniej jednym otwartym standardzie (nie ograniczającym dostępu do danych). Wykonalność techniczna i technologiczna Projektu będzie zapewniona m.in. poprzez wysoki stopień wykorzystania zasobów sprzętowych serwerów zakupionych w ramach projektów EA i BW. W ramach Projektu ASI wdrożone zostanie m.in. rozwiązanie koncentrujące się zapewnieniu kolejnych zasobów mocy obliczeń na potrzeby Projektu ASI. Również w koncepcji rozbudowy platformy elektronicznej administracji wykorzystane zostaną doświadczenia i rezultaty projektów EA i BW. W zakresie systemów towarzyszących elektronicznym usługom, Województwo Mazowieckie będzie przejmowało niewyłączne prawa autorskie do oprogramowania, natomiast zakupione licencje na oprogramowanie standardowe nie będą ograniczone czasowo oraz nie będą zależeć od liczby użytkowników czy też liczby podmiotów (jednostek) korzystających z oprogramowania. Wyeliminowanie takich ograniczeń pozwoli w sposób przewidywalny kształtować późniejsze koszty eksploatacyjne i uniezależnić je od czynników zewnętrznych takich jak reorganizacje JST, reformy administracyjne czy zmiany zakresów obowiązków realizowanych przez samorządy. Takie rozwiązanie pozytywnie wpływa na efektywność Projektu oraz jego wykonalność techniczną i technologiczną. Ponadto Projekt będzie realizowany z wykorzystaniem chmury obliczeniowej. Rolę takiej chmury pełnić będzie tzw. Węzeł regionalny działający na poziomie Województwa Mazowieckiego, który zapewni infrastrukturę do użytku Partnerów Projektu i do realizacji zadań, co zmniejszy koszty całego Projektu. Zastosowanie takiego rozwiązania przyczyni się z jednej strony do optymalizacji kosztów na etapie realizacji oraz utrzymania efektów Projektu, zapewni wykonalność techniczną i technologiczną oraz bezpieczeństwo co najmniej na poziomie wynikającym z obowiązujących aktów prawnych, norm oraz dobrych praktyk. Podsumowując, należy wskazać, że: 1. Projekt ASI jest zgodny z celami działania 2.1 Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego , bowiem celem strategicznym Projektu ASI jest wsparcie inteligentnego, zrównoważonego rozwoju zwiększającego spójność społeczną i terytorialną potencjału mazowieckiego rynku pracy, przez rozwój konkurencyjności gospodarki opartej na innowacyjności, a realizacja tego celu odbywać się będzie poprzez rozwój e-usług dla obywateli i przedsiębiorców. Strona 16 z 227

18 2. Projekt ASI jest zgodny z zakresem Działania 2.1 Regionalnego Programu operacyjnego Województwa Mazowieckiego , bowiem działania realizowane w ramach Projektu ASI wprost realizują działania wzmacniające zastosowania TIK dla e-administracji oraz działania z zakresu geoinformacji tj. uruchomienie elektronicznych usług na poziomie 3 i 4 oraz towarzyszącym im systemom teleinformatycznym oraz usług o których mowa w Ustawie o infrastrukturze informacji przestrzennej. 3. Miejscem realizacji Projekty ASI jest obszar województwa mazowieckiego. 4. W Projekcie bierze udział łącznie 190 Partnerów: 9 gmin miejskich, 122 gmin wiejskich, 26 gmin miejsko-wiejskich, 2 miasta na prawach powiatu, 31 powiatów. Identyfikacja typu gmin jest zgodna z klasyfikacją TERYT prowadzoną przez Główny Urząd Statystyczny. 5. Całkowita wartość Projektu wynosi ,79 zł. 6. Dofinansowanie dla niniejszego Projektu nie stanowi pomocy publicznej. 7. Wszystkie wydatki proponowane w Projekcie ASI są wydatkami kwalifikowalnymi, zgodne z Zasadami Kwalifikowalności Wydatków w ramach RPO WM na lata Katalog wydatków w ramach Projektu ASI obejmuje: Utworzenie i wdrożenie usług, o których mowa w Ustawie o infrastrukturze informacji przestrzennej o poziomie dojrzałości 3 w tym stworzenie systemu teleinformatycznego do zasilania baz danych MSIP oraz systemu map topograficznych zł, Utworzenie i wdrożenie nowych e-usług w JST województwa mazowieckiego, obejmujące rozbudowę systemu e-urząd o nowe funkcjonalności, wdrożenie nowych aplikacji zastępujących dotychczasowe rozwiązania, integracja z innymi systemami, budowa nowych i rozwój utworzonych systemów dziedzinowych zł, Stworzenie zaplecza informatycznego dla e-usług oraz systemów informatycznych utworzonych w ramach Projektu w poszczególnych JST zakup sprzętu komputerowego oraz oprogramowani systemowych) zł, Cyfryzację danych przestrzennych MSIP zł; Cyfryzację danych Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego zł; Wsparcie techniczne i merytoryczne Partnerów Projektu w zakresie realizacji i wdrożeń usług elektronicznej administracji i geoinformacji, jako element towarzyszący działaniom wykonania i wdrożenia nowych systemów informatycznych, ich rozwoju o nowe funkcjonalności oraz opracowania i wdrożenia nowych usług świadczonych drogą elektroniczną zł; Wynagrodzenia - 2 % wartości Projektu zł; Informację i promocję Projektu zł. 8. Opisywany Projekt w równej mierze dostępny jest zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn, a udostępnienie usług elektronicznych pozwoli na szerszy dostęp do spraw załatwianych w urzędach zarówno osobom pracującym zawodowo, jak i pozostającym w domu z uwagi na stopień niepełnosprawności uniemożliwiający lub ograniczający fizyczny dostęp do urzędu, konieczność opieki na osobami nieletnimi, niepełnosprawnymi, osobami samotnie wychowującymi dzieci. Łatwość obsługi interfejsu ma zagwarantować nie tylko łatwy, ale także intuicyjny dostęp do e-usług. Niniejszy Projekt ma pozytywny wpływ na politykę równości szans i niedyskryminacji w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami, co opisano w rozdziale 4.6 Równość szans. Strona 17 z 227

19 9. Realizacja Projektu dzięki uproszczeniu procesów obsługi usług świadczonych przez JST, z jednej strony zagwarantuje zaspokojenie potrzeb poszczególnych grup społeczności lub obywateli, a z drugiej strony doprowadzi do zmniejszenia zużycia papieru oraz emisji spalin, co w skali całego województwa mazowieckiego znacznie wpłynie na poprawę jakości życia przyszłych pokoleń. Oznacza to, ze Projekt ma pozytywny wpływ Projektu na politykę zrównoważonego rozwoju. 10. Projekt ASI nie jest Projektem dużym w rozumieniu, w rozumieniu art. 100 rozporządzenia PE i Rady (UE) nr 1303/2013 i nie jest częścią niepodzielnego zadania o sprecyzowanym charakterze gospodarczym lub technicznym. 11. W ramach Projektu ASI zostanie uruchomionych łącznie 50 elektronicznych usług w tym 36 na 3 poziomie dojrzałości oraz 16 na 4 poziomie dojrzałości. Wobec wartości Projektu ,79 zł oraz wartości wnioskowanego dofinansowania zł wartość wskaźnika wynosi zł. 12. Niniejszy Projekt nie podlega procedurze OOŚ, a więc nie zostało uznane za konieczne przeprowadzenie oceny, o której mowa w art. 6 ust. 3 Dyrektywy 92/43/EWG). 13. Niniejszy Projekt nie jest Projektem infrastrukturalnym. 14. Wdrożenie Projektu ASI w sposób oczywisty zapewni oszczędności dla przedsiębiorstw i obywateli oraz uproszenia administracyjne, bowiem w znaczny sposób ograniczy koszty realizacji usług po stronie przedsiębiorców, mieszkańców oraz urzędów, m. in. poprzez: oszczędności dotyczące logistyki przy załatwianiu spraw w urzędzie (np. dojazd, czas, oszczędność papieru itp.), uniezależnienie przedsiębiorców i mieszkańców od czasu i miejsca składania wniosków i odbierania odpowiedzi. Szczegółowy opis tych oszczędności i uproszeń zawarty jest w rozdziale 5.5 Analiza usług świadczonych przez JST. 15. W ramach Projektu ASI wszystkie usługi oraz towarzyszące im systemy teleinformatyczne będą wykonywane zgodnie z zasadą interoperacyjności wynikającą m.in. z Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych, a dodatkowo w zakresie usług dotyczących geoinformacji (danych przestrzennych) zgodnie z postanowieniami Ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej. Szczegółowy opis zastosowania mechanizmów interoperacyjności został opisany w rozdziale 4.4 Analiza rozwiązania pod kątem bezpieczeństwa systemów oraz przetwarzania danych i interoperacyjności niniejszego studium. 16. Wszystkie elektroniczne usługi, towarzyszące im systemy teleinformatyczne oraz utworzona infrastruktura informatyczna ramach Projektu ASI będą zgodne ze standardami oraz zasadami przetwarzania danych zgodnie z obowiązującym prawem, w szczególności z: Ustawą z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.U r. Nr 64 poz. 565), Ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U r. Nr 229 poz. 1497), Ustawą z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz.U r. Nr 130 poz. 1450), Ustawą z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U r. Nr 30 poz. 168), Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2011 r. w sprawie instrukcji kancelaryjnej, jednolitych rzeczowych wykazów akt oraz instrukcji w sprawie organizacji i zakresu działania archiwów zakładowych, Strona 18 z 227

20 Rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 5 czerwca 2014 r. w sprawie zasad potwierdzania, przedłużania ważności, unieważniania oraz wykorzystania profilu zaufanego elektronicznej platformy usług administracji publicznej (Dz.U r., poz. 778), Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów w sprawie sporządzania pism w formie dokumentów elektronicznych, doręczania dokumentów elektronicznych oraz udostępniania formularzy, wzorów i kopii dokumentów elektronicznych (Dz.U r., poz. 590), Rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 6 maja 2014 r. w sprawie zakresu i warunków korzystania z elektronicznej platformy usług administracji publicznej (Dz.U r., poz. 584), Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz.U r., poz. 526), Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 września 2005 r. w sprawie sposobu, zakresu i trybu udostępniania danych zgromadzonych w rejestrze publicznym (Dz.U r. Nr 205 poz. 1692), Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie warunków udostępniania formularzy i wzorów dokumentów w postaci elektronicznej, Rozporządzeniem ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie dokumentacji przetwarzania danych osobowych oraz warunków technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiadać urządzenia i systemy informatyczne służące do przetwarzania danych osobowych (Dz. U. z 2004 r. Nr 100, poz. 1024). Szczegóły zachowania polityki bezpieczeństwa znajdują się w rozdziale 4.4 Analiza rozwiązania pod kątem bezpieczeństwa systemów oraz przetwarzania danych i interoperacyjności niniejszego studium wykonalności. 17. Wszystkie elektroniczne usługi, towarzyszące im systemy teleinformatyczne oraz utworzona infrastruktura informatyczna w ramach Projektu ASI będą zgodne ze standardami WCAG 2.0 dla osób niepełnosprawnych oraz wykraczającymi poza ten standard. Szczegółowe zasady zastosowanych rozwiązań w zakresie dostosowania usług dla osób niepełnosprawnych został szczegółowo opisane w rozdziale 5.7 Dostosowanie usług dla osób z niepełnosprawnościami oraz wykorzystanie urządzeń mobilnych niniejszego studium. 18. Projekt ASI jest wykonalny pod względem finansowym, bowiem przyjęte założenia do analizy finansowej i ekonomicznej są poprawne i rzetelne, co zostało udowodnione w rozdziale 6 Analiza finansowa i 7 Analiza kosztów i korzyści (ekonomiczna) niniejszego studium. 19. Harmonogram rzeczowo-finansowy Projektu umożliwia prawidłową i terminową realizację przedsięwzięcia. 20. W ramach Projektu ASI, do czasu składania wniosku nie były przeprowadzone żadne postępowania o zamówienie, ani nie rozpoczęła się realizacja Projektu przed dniem złożenia wniosku. 21. Projekt ASI jest wykonalny w sensie organizacyjnym szczegóły zostały opisane w rozdziale 8 Analiza instytucjonalna w tym trwałość Projektu niniejszego studium, w sensie technicznym i technologicznym szczegóły zostały opisane w rozdziale 5.9 Analiza opcji etap II analiza rozwiązań technologicznych niniejszego studium. Strona 19 z 227

21 22. Przewidziane w Projekcie koszty zostały oszacowane na podstawie przeprowadzonego w okresie sierpień październik 2015 r. badania rynku oraz na podstawie postępowań o zamówienia publiczne przeprowadzonych przez Wnioskodawcę w latach Istnieją alternatywne rozwiązania, a w Projekcie wybrano wariant najbardziej ekonomiczny. Szczegóły tej analizy zostały opisane w 5.11 Efektywność ekonomiczna Projektu niniejszego studium. Przyjęte w Projekcie ASI założenia pozwolą na osiągnięcie wskaźników na zaplanowanym poziomie. 24. W ramach Projektu ASI zostanie wdrożonych 34 usługi na 3 poziomie dojrzałości oraz 16 usług na poziomie 4 dojrzałości. Każda z tych usług zostanie wdrożona dla min. 52 Partnerów. 25. Projektowanie usług będzie realizowane w oparciu o metody projektowania zorientowanego na użytkownika, tj.: analizę potrzeb końcowych użytkowników rozwiązań opisanych w Projekcie, analizę hierarchiczna zadań, podczas której do opisywania zadań zostaną użyte przypadki użycia, przeanalizowanie rzeczywistego przepływu informacji w procesach projektowych, przygotowanie i wykorzystanie scenariuszy użycia, analizę struktury technicznej Partnerów w celu zoptymalizowania zastosowanych rozwiązań, przygotowanie prototypów rozwiązani i konsultowanie ich z docelowymi użytkownikami, iteracyjną formę realizacji Projektu, co sprawi, że zaproponowane przez dostawców rozwiązana będą nie tylko spełniały swoje funkcji pod względem formalnym i prawnym, ale będą także użyteczne i przyjazne dla odbiorów. Metody te przedstawione są w rozdziale 4.2 Ogólny zarys i charakter Projektu niniejszego studium. 26. Korzystanie przez usługobiorcę z elektronicznych usług publicznych będzie możliwe różnymi kanałami dostępu, niezależnie od miejsca przebywania i wykorzystywanej technologii, tj.: za pośrednictwem Internetu stałego, mobilnego, za pośrednictwem komputera stacjonarnego, laptopa, smartfona itp., co przedstawiono w rozdziale 5.7 Dostosowanie usług dla osób z niepełnosprawnościami oraz wykorzystanie urządzeń mobilnych; 27. Poziom dostępności usług proponowany w ramach Projektu jest zgodny z wynikami badań potrzeb usługobiorców, których wnyki zostały przedstawiane w rozdziale 5.6 Analiza potrzeb mieszkańców województwa mazowieckiego niniejszego studium. 28. W trakcie realizacji Projektu zaplanowano działania polegające na monitorowaniu usług pod kątem dostępności i użyteczności graficznych interfejsów dla wszystkich interesariuszy, ciągłości działania i powszechności wykorzystania. 29. W ramach studium wykazano, że udostępnione będą innowacyjne usługi e-government o wymiarze transgranicznym, które mają być jednym z kluczowych elementów Elektronicznego Wspólnego Rynku. Rezultatem będzie zmniejszanie się roli infrastruktury na rzecz outsourcingu mocy obliczeniowych, czyli tzw. chmury obliczeniowej. Dzięki temu, e-usługi oparte na ww. modelu będą bardziej elastyczne i dostosowane do potrzeb obywateli i przedsiębiorstw, zaś dla samego wnioskodawcy zapewnią niższe koszty, większą wydajność, wzrost bezpieczeństwa oraz interoperacyjności i przenoszenia danych. Zastosowana chmura obliczeniowa będzie administrowana przez administrację publiczną na poziomie województwa, świadczoną na rzecz gmin i powiatów. Strona 20 z 227

22 30. Dodatkowo przedstawione w niniejszym studium zaproponowane w Projekcie rozwiązanie zapewni oferowanie e-usług poprzez urządzenia mobilne, umożliwiając przy tym swobodne wykorzystywanie treści dostępnych i oferowanie własnych. W związku z tym, rozwiązania TIK w obszarze usług publicznych zapewnią w jak najszerszym stopniu kompatybilność z urządzeniami mobilnymi (m.in. tablety, telefony, laptopy), wykorzystywanymi przez obywateli oraz przedsiębiorców. 31. Rozwiązania zaproponowane do realizacji Projektu, zagwarantują wyższy poziom bezpieczeństwa wdrażanych systemów teleinformatycznych oraz przetwarzania danych, wychodzących poza obowiązujące przepisy prawne, co zostało opisane w rozdziale 5.9 Analiza opcji etap II analiza rozwiązań technologicznych. 32. Realizowane w Projekcie e-usługi charakteryzować się będą wysoką dostępnością treści wykraczającą poza standardy WCAG 2.0 dla osób niepełnosprawnych. 33. Wnioskodawca przeprowadził analizę procesów biznesowych, z uwzględnieniem stanu aktualnego i docelowego, związanych ze świadczeniem usług i szczegółowo opisał ją w rozdziale 5.5 Analiza usług świadczonych przez JST. W ramach tej analizy przedstawiono mapę procesów biznesowych, modele kluczowych procesów biznesowych, zakres zmian w procesach biznesowych oraz właścicieli procesów biznesowych i korzyści dla ich interesariuszy. W analizie tej przedstawiono również, jak przeniesienie poszczególnych procesów biznesowych do sfery elektronicznej wpłynie na ich optymalizację. 34. Cel, czas, koszt realizacji kluczowych procesów w ramach elektronicznej usługi został opisany w rozdziale 5.5 Analiza usług świadczonych przez JST. Wynika z niego, że uśredniony czas realizacji usługi elektronicznej wynosi łącznie po stronie urzędu oraz mieszkańca/przedsiębiorcy 1 godzinę 37 min. Koszt jej realizacji po stronie urzędu ok. 15 zł brutto. 35. W pierwszej fazie badania dotyczącego identyfikacji interesariuszy oraz ich potrzeb przeprowadzono badanie analityczne polskiego systemu prawnego, w wyniku czego zidentyfikowano wszystkie usługi, jakie administracja publiczna poziomu powiatowego i gminnego świadczy na rzecz swoich interesariuszy wyniki tej analizy w postaci listy możliwych usług zostały przedstawione w rozdziale 5.6 Analiza potrzeb mieszkańców województwa mazowieckiego. Na podstawie tych analiz, zostało przeprowadzane badania ankietowe, szczegółowo opisane w ww. rozdziale niniejszego studium. Celem tego badania była identyfikacja grup interesariuszy tworzonych lub rozwijanych usług oraz ich potrzeby w zakresie, jakie procesy biznesowe/usługi realizowane przez administrację publiczną poziomu gminnego i powiatowego powinny być realizowane elektronicznie i na jakim poziomie dojrzałości, z uwzględnieniem również potrzeb osób niepełnosprawnych (w zakresie wytycznych WCAG 2.0 co najmniej na poziomie wskazanym w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych). 36. Niniejszy Projekt jest realizowany przez Województwo Mazowieckie wraz z 190 Partnerami, co zapewnia bardzo dużą skalę i silę oddziaływania. Jak wynika z załączonych Umów o partnerskiej współpracy przy realizacji Projektu ASI, każda gmina i powiat, będąca Partnerem Projektu ASI wnosi do niniejszego do Projektu zasoby ludzkie, organizacyjne, techniczne oraz finansowe. Warunki tej współpracy zostały określone w Umowach Umów o partnerskiej współpracy przy realizacji Projektu ASI, które stanowią załącznik do niniejszego studium. 37. Przeprowadzone badanie ankietowe wykazało, że co najmniej 5 usług wymienionych w rozdziale 4.3 Zadania planowane do realizacji w ramach Projektu oraz wartość Projektu, będzie powszechnie wykorzystywane, tzn. że będą skierowane do licznej lub często korzystającej grupy odbiorców oraz że istnieje znaczne prawdopodobieństwo, że będzie wykorzystywana przez znaczny odsetek danej grupy odbiorców, co wykazała analiza Strona 21 z 227

23 przedstawiona w rozdziale 5.6 Analiza potrzeb mieszkańców województwa mazowieckiego. 38. W ramach Projektu ASI dla usług skierowanych do mieszkańców i przedsiębiorców jako metoda uwierzytelniania będzie zastosowany profil zaufany epuap. 39. W ramach Projektu ASI będą udostępnianie dane publiczne. Rozwiązania z zakresu ponownego wykorzystania informacji będą dotyczyć wielu poziomów, w tym poziomu organizacyjnego, semantycznego i technologicznego. Np. zasada re-use osiągana będzie przez: informowanie przez podmioty realizujące zadania publiczne, w sposób umożliwiający skuteczne zapoznanie się, o sposobie dostępu oraz zakresie użytkowym serwisów dla usług realizowanych przez te podmioty na portalu kooperację z Ministrem ds. Administracji i Cyfryzacji w zakresie publikacji informacji w tym publikowania danych w Centralnym Repozytorium informacji publicznej, standaryzację i ujednolicenie procedur z uwzględnieniem konieczności zapewnienia poprawnej współpracy danych, publikowanie i uaktualnianie w Biuletynie Informacji Publicznej opisów procedur i danych możliwych do ponownego wykorzystania, stosowanie odwołań do rejestrów zawierających dane referencyjne w zakresie niezbędnym do realizacji zadań oraz pozyskiwanie danych referencyjnych w pierwszej kolejności z rejestrów publicznych a w następnej z usług oraz przekazywanie danych do usług których właścicielami są inne podmioty odpowiedzialne za te usługi, stosowanie minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych, określonych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych, oraz norm technicznych w tym zakresie. 40. Szczegółowy opis ponownego wykorzystania informacji publicznej znajduje się w rozdziale 4.4 Analiza rozwiązania pod kątem bezpieczeństwa systemów oraz przetwarzania danych i interoperacyjności niniejszego studium. 41. Projekt będzie realizowany na obszarze 122 gmin wiejskich. 42. Projekt jest komplementarny z następującymi zakończonymi już projektami realizowanymi w ramach perspektywy finansowej lub wcześniejszej tj. w szczególności: 1) Przyspieszenie wzrostu konkurencyjności Województwa Mazowieckiego, przez budowanie społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy poprzez stworzenie zintegrowanych baz wiedzy o Mazowszu, który był realizowany (termin zakończenia 30 listopad 2015r) w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego w Priorytecie I Tworzenie warunków dla rozwoju potencjału innowacyjnego i przedsiębiorczości na Mazowszu. 2) Rozwój elektronicznej administracji w samorządach województwa mazowieckiego wspomagającej niwelowanie dwudzielności potencjału województwa, który był realizowany (termin zakończenia 30 listopad 2015r) w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego w Priorytecie II - e-rozwój Województwa Mazowieckiego, w Działaniu Rozwój e-usług. Strona 22 z 227

24 3) Mazowiecki System Informacji Przestrzennej Gmin i Powiatów współdziałających w ramach województwa, zrealizowany w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego - Priorytet 1 ZPORR - Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów. 4) GEOPORTAL 2, współfinansowanym z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka w ramach 7 osi priorytetowej Społeczeństwo informacyjne budowa elektronicznej administracji. Wszystkie produkty wytworzone w ramach ww. projektów a planowane do wykorzystania w Projekcie ASI zostały zakończone i odebrane oraz uruchomiono wszystkie związane z nimi usługi i funkcjonalności, niezbędne dla wdrożenia nowych usług. Produkty będące efektem Projektu ASI nie dublują żadnych produktów, które są już eksploatowane lub tworzone w innych projektach. Wszyscy Partnerzy Projektu podpisali oświadczenie o zakazie podwójnego finasowania. Szczegółowy opis komplementarności został zawarty w rozdziale 4.5 Komplementarność z innymi działaniami, programami, projektami niniejszego studium. Realizacja Projektu rozpocznie się w marcu 2016 roku i zakończy w grudniu 2019 roku. Okresem realizacji inwestycji są lata Rok 2019 jest przeznaczony na operacyjne uruchomienie wszystkich produktów Projektu. 3 Definicja celów Projektu W perspektywie finansowania w 90% urzędach szczebla gminnego i 86% powiatowego wdrożone zostały systemy w zakresie elektronicznej administracji. W związku z tym, kolejnym, naturalnym krokiem wykorzystania tego potencjału informatycznego jest wsparcie podmiotów publicznych w tworzeniu i rozwoju nowoczesnych usług świadczonych drogą elektroniczną, ze szczególnym uwzględnieniem usług o wysokim czwartym poziomie e-dojrzałości. Z perspektywy odbiorców usług publicznych, informatyzacja procesów wewnętrznych administracji przyspieszy obieg dokumentów związany z załatwianiem spraw urzędowych, a także ułatwi dostęp interesantów (w tym na odległość) do potrzebnej informacji na każdym etapie postępowania administracyjnego oraz zostanie zrealizowana zasada ponownego wykorzystywania informacji oraz wykorzystywania danych z innych usług lub rejestrów publicznych. 3.1 Cele Projektu oddziaływanie Celem strategicznym Projektu jest wsparcie inteligentnego, zrównoważonego rozwoju zwiększającego spójność społeczną i terytorialną przy wykorzystaniu potencjału mazowieckiego rynku pracy, przez rozwój konkurencyjnej gospodarki regionu opartej na innowacyjności. Realizacja tego celu odbywać się będzie poprzez rozwój e-usług dla obywateli i przedsiębiorców oraz zwiększanie dostępu do technologii ICT. Zidentyfikowane cele bezpośrednie, jako i pośrednie zostały określone w oparciu o analizę potrzeb mieszkańców województwa mazowieckiego szczegółowo opisaną w rozdziale 5.6 Analiza potrzeb mieszkańców województwa mazowieckiego oraz analizę polskich i europejskich dokumentów strategicznych wymienionych w części niniejszego studium zatytułowanej Dokumentny i projekty powiązane. Cele bezpośrednie Projektu to: uruchomienie elektronicznych usług na poziomie 3 i 4 oraz usług, o których mowa w ustawie z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej (Dz. U. z 2010 r. Nr 76, poz. 489 z późn. zm.), zapewnienie interoperacyjności publicznych systemów teleinformatycznych poprzez opracowanie i wdrożenie nowych rozwiązań informatycznych z zakresu elektronicznej administracji oraz geoinformacji i cyfryzacja baz danych, niezbędna w celu osiągnięcia Strona 23 z 227

25 elektronicznej realizacji usług na 4 poziomie dojrzałości, w tym przez urządzenia mobilne, skierowanych do obywateli i przedsiębiorców oraz stworzenia warunków dla ich niezakłóconego, zharmonizowanego działania, podniesienie sprawności urzędów w zakresie świadczenia elektronicznych usług. W wyniku Projektu zostanie wdrożonych zostanie co najmniej 50 usług świadczonych drogą elektroniczną. Wybór konkretnych usług odbędzie się na etapie realizacji Projektu, po uzgodnieniu z Partnerami ich zestawu. W ramach Projektu zostanie wdrożonych 16 usług na poziomie 4 oraz 34 usług na poziomie 3. Zapewniona zostanie interoperacyjność co najmniej pięciu systemów dziedzinowych stanowiących back-office dla udostępnionych usług. Co najmniej 52 urzędy świadczyć będzie usługi elektronicznej na poziomie 3 lub 4. Cele pośrednie Projektu to: 1) wzrost konkurencyjności regionu oraz przeciwdziałanie dysproporcjom regionalnym poprzez: o rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji, o poprawę funkcjonowania i sprawności urzędów jednostek samorządu terytorialnego województwa mazowieckiego i optymalizację kosztów utrzymania tych jednostek poprzez: podniesienie na wyższy poziom standaryzacji, jednolitości i harmonijności rozwiązań w zakresie e-administracji, a w konsekwencji automatyzacja części procesów zarządzania oraz wytwarzania i archiwizacji dokumentów, wdrożenie standardowych jednolitych mechanizmów, opartych na technologii teleinformatycznej, umożliwiających wymianę informacji, w tym informacji przestrzennej, gromadzonej na różnych poziomach administracji publicznej; 2) zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów informacyjnych administracji publicznej; 3) zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjnych i komunikacyjnych (TIK); 4) usprawnienie obsługi obywateli i przedsiębiorców poprzez: o umożliwienie obywatelom i przedsiębiorcom korzystania z usług świadczonych przez administrację publiczną drogą elektroniczną (e-government), o zapewnienie dostępu do danych zawartych w rejestrach publicznych i innych zbiorach prowadzonych przez administrację publiczną na szczeblu gminnym, powiatowym i wojewódzkim poprzez opracowanie i wdrożenie usług o których mowa w ustawie o infrastrukturze informacji przestrzennej; 5) zapewnienie uproszczeń administracyjnych dla usług, które realizowane są przez JST na rzecz obywateli, przedsiębiorstw oraz instytucji i zmniejszenie kosztów oraz skrócenie czasu realizacji usługi po stronie interesantów urzędu. Strona 24 z 227

26 Schemat 1 Drzewo celów Osiągnięcie spójności terytorialnej, rozumianej jako zmniejszenie dysproporcji rozwoju w regionie oraz wzrost znaczenia Obszaru Metropolitalnego Warszawy w Europie Udostępnienie informacji publicznej zgodnie z dyrektywą RE-USE Rozwój e-usług dla obywateli i przedsiębiorców Poprawa funkcjonowania JST województwa mazowieckiego Zapwnienie dostępu do daych zawartych w rejestrach publicznych i innych zbiorach prowadzonych przez administrację Zwiększenie efektywności wykorzystnia zasobów informacyjnych administracji publicznej Zapewnienie interoperacyjności systemów teleinformatycznych 3.2 Cele Projektu na tle obowiązujących strategii i aktów prawnych Województwo mazowieckie jest regionem, który pod względem swojego obszaru, ludności, potencjału gospodarczego i zasobów środowiska przyrodniczego należy do największych w Unii Europejskiej. Dokumenty strategiczne regionu definiują szereg zadań stojących przed władzami samorządowymi, w tym rozwój społeczeństwa informacyjnego. Dlatego też władze województwa zdecydowały się podjąć działania wspierające rozwój e-administracji w sposób zapewniający standaryzację/jednolitość narzędzi i obsługi elektronicznej (e-usług). W celu zidentyfikowania obszaru oddziaływania Projektu i logiki jego interwencji należy przedmiotową inwestycję rozpatrywać na tle określonym w dokumentach strategicznych celów. Województwo mazowieckie to największe województwo w Polsce, o największym wkładzie w tworzenie polskiego PKB. Jego cechą jest zróżnicowanie przestrzenne rozwoju gospodarczego. Zgodnie z klasyfikacją Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, Mazowsze zostało uznane za najbardziej zróżnicowany wewnętrznie region w Europie (drugi po Londynie). W województwie znajduje się 105 z 500 najbiedniejszych gmin w Polsce. Celem Województwa Mazowieckiego określonym w Strategii rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 roku Innowacyjne Mazowsze z dnia 28 października 2013 r. jest osiągnięcie spójności terytorialnej, rozumianej jako zmniejszenie dysproporcji rozwoju w regionie oraz wzrost znaczenia Obszaru Metropolitalnego Warszawy w Europie. Działania w zakresie cyfryzacji i informatyzacji regionu wpisują się w szerszy kontekst Europejski - Europa 2020 oraz działania na szczeblu krajowym wyrażone w Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju, Polska 2030, Trzecia faza nowoczesności oraz w Programie zintegrowanej informatyzacji Państwa. Działania podjęte w Projekcie są komplementarne z Pryncypiami architektury korporacyjnej podmiotów publicznych opracowanymi przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. Cyfryzacja i informatyzacja regionu jest jednym z działań, które przyczyniają się do wzrostu konkurencyjności i zmniejszenia dysproporcji rozwoju w województwie. Projekt jest zgodny z dokumentami strategicznymi na poziomie europejskim i krajowym oraz regionalnym. Poniżej zostały opisane najważniejsze dokumenty strategiczne z zakresu polityki informatyzacji Strona 25 z 227

27 kraju oraz rozwoju społeczeństwa informacyjnego, jak również dokumenty strategiczne, określające kierunki rozwoju województwa mazowieckiego. Krajowe Programy Reform (KPR) są najważniejszym narzędziem realizacji na poziomie państw członkowskich unijnej strategii gospodarczej Europa Zgodnie z wdrażanym od początku 2011 r. nowym mechanizmem koordynacji polityki gospodarczej UE, KPR muszą być co roku aktualizowane i przekazywane w kwietniu do Komisji Europejskiej razem z aktualizacją Programów Stabilności i Konwergencji. W KPR państwa członkowskie są zobowiązane określić m.in.: średniookresowy scenariusz makroekonomiczny, krajowe ambicje w zakresie realizacji pięciu wiodących celów strategii Europa 2020, określenie głównych przeszkód dla wzrostu i zatrudnienia oraz działania dla ich przezwyciężenia. KPR powinny też zawierać harmonogram realizacji reform oraz ocenę ich skutków budżetowych. 26 kwietnia 2011 r. Rada Ministrów przyjęła Krajowy Program Reform na rzecz realizacji strategii Europa KPR stanowi element systemu zarządzania krajową polityką rozwoju, a zaproponowane w nim reformy, w powiązaniu z realizacją długo- i średniookresowej strategii rozwoju kraju oraz dziewięcioma zintegrowanymi strategiami krajowymi, umożliwią koncentrację na obszarach priorytetowych z punktu widzenia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, prowadząc jednocześnie do realizacji celów strategii Europa Ponadto w Polsce są wdrażane co najmniej trzy ważne polityki strategiczne, które łączą się z przyszłym okresem programowania funduszy europejskich: Polityka Rozwoju Kraju, Polityka Spójności, Polityka Regionalna. Strategia Rozwoju Kraju 2020 przyjęta 25 września 2012 roku, zgodnie z założeniami systemu zarządzania rozwojem kraju jest najważniejszym dokumentem w perspektywie średniookresowej, określający cele strategiczne rozwoju kraju do 2020 roku oraz 9 zintegrowanych strategii, służących realizacji założonych celów rozwojowych. Strategia Rozwoju Kraju 2020 wskazuje strategiczne zadania państwa, których podjęcie w perspektywie najbliższych 10 lat jest niezbędne, by wzmocnić procesy rozwojowe. Ponadto, strategia przedstawia scenariusz rozwojowy wynikający m.in. z diagnozy barier i zagrożeń oraz analizy istniejących potencjałów, jak też możliwości sfinansowania zaprojektowanych działań rozwojowych. Celem główny Strategii jest wzmocnienie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów, zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę życia ludności. W ramach Strategii wskazano trzy główne obszary strategiczne, wokół których koncentrować się będą cele realizacyjne i działania rozwojowe: I - Sprawne i efektywne państwo, II Konkurencyjna gospodarka, III Spójność społeczna i gospodarcza. Strategia średniookresowa wskazuje działania polegające na usuwaniu barier rozwojowych, w tym słabości polskiej gospodarki ujawnionych przez kryzys gospodarczy, jednocześnie jednak koncentrując się na potencjałach społeczno-gospodarczych i przestrzennych, które odpowiednio wzmocnione i wykorzystane będą stymulowały rozwój. Cel strategiczny ma być osiągnięty poprzez realizację horyzontalnych celów szczegółowych, co oznacza, że wszystkie programy, działania i projekty podejmowane w ramach Strategii Rozwoju Kraju 2020 realizują je jednocześnie, aczkolwiek w różnym zakresie. Celami horyzontalnymi Strategii Rozwoju Kraju 2020 są: 1. Przejście od administrowania do zarządzania rozwojem. 2. Zapewnienie środków na działania rozwojowe. 3. Wzmocnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych potrzeb i aktywności obywatela. 4. Wzmocnienie stabilności makroekonomicznej. Strona 26 z 227

28 5. Wzrost wydajności gospodarki. 6. Zwiększenie innowacyjności gospodarki. 7. Rozwój kapitału ludzkiego. 8. Zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych. 9. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko. 10. Zwiększenie efektywności transportu. 11. Integracja społeczna. 12. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych. 13. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych. Analizowany Projekt w sposób szczególny wpisuje się w cele 1, 5, 8, 11, 12 Strategii Rozwoju Kraju Cel 1. Przejście od administrowania do zarządzania rozwojem jest bezpośrednio związany z funkcjonowaniem instytucji publicznych w celu ich wzmocnienia do sprawnej i efektywnej realizacji zadań. W ramach zadania przewidziane jest usprawnienie działania administracji w relacjach z obywatelem oraz wspieranie rozwoju dialogu społecznego i obywatelskiego jako instrumentów kształtujących relacje pomiędzy administracją i obywatelem (informowanie, odwoływanie się od decyzji, sposób i czas załatwiania spraw urzędowych, wspieranie rozwoju dialogu obywatelskiego i społecznego). Niezbędnym elementem poprawy efektywności funkcjonowania administracji publicznej jest informatyzacja administracji, która przyczynia się do usprawniania działania administracji publicznej, jak i zwiększenia dostępności i jakości usług publicznych. Sprawna i efektywna realizacja zadań publicznych, jak i łatwy dostęp do informacji publicznej prowadzi w konsekwencji do zmniejszania barier administracyjnych dla prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorców oraz do ułatwienia i przyspieszenia przepływu informacji pomiędzy różnymi szczeblami administracji a interesantem. Cel 5. Wzrost wydajności gospodarki przedmiotowy Projekt obejmuje swoim zakresem wdrożenie e-usług. Zgodnie z założeniami Strategii Rozwoju Kraju 2020 poprawy wymagają warunki prowadzenia działalności, które szczególnie dla tych najmniejszych firm często stanowią barierę wejścia na rynek. Dlatego też w pierwszym okresie realizacji ŚSRK (do 2015 r.) konieczna jest redukcja zbędnych obciążeń i barier administracyjnych, w tym uproszczenie i skonsolidowanie regulacji podatkowych, a po 2015 r. pełny rozwój cyfrowych usług publicznych (e-administracji), tak by przedsiębiorca mógł załatwić większość spraw administracyjnych przez internet. Cel Projektu jest więc bezpośrednio związany z ww. celem 5. W cel 8. Zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych oparty na działaniach: prowadzenie kampanii społecznych na rzecz promowania gospodarki cyfrowej i zwiększania świadomości potencjalnych użytkowników na temat korzyści wynikających z korzystania z internetu, rozwijanie kompetencji cyfrowych poprzez powszechny program edukacji cyfrowej obywateli, rozwiązania elektroniczne z zakresu administracji, zdrowia, edukacji, sądownictwa itp. również wpisują się cele bezpośrednie i pośrednie Projektu, które zakładają m. in. rozwój społeczeństwa informacyjnego i przeciwdziałanie wykluczeniu informacyjnemu grup zagrożonych. Zadaniem dążącym od osiągnięcia celu 8. jest także otwarcie cyfrowych zasobów publicznych, w tym digitalizacja tych analogowych zasobów publicznych, które mają znaczenie, a powstały przed cyfryzacją procesów, w co wpisuje się cel Projektu: wypracowanie nowych rozwiązań informatycznych z zakresu elektronicznej administracji i geoinformacji oraz cyfryzacja baz danych, niezbędnych w celu osiągnięcia interoperacyjności zbiorów danych przestrzennych. Cel 11. Integracja społeczna realizowany m.ni. przez program e-integracji (działania edukacyjne i zapewnienie odpowiednich treści i usług) nakierowany na grupy zagrożone wykluczeniem cyfrowym jest bezpośrednio związany z przystosowaniem portali dla osób niepełnosprawnych, na co nakłada się cel Projektu związany z i przeciwdziałaniem wykluczeniu informacyjnemu grup zagrożonych. Strona 27 z 227

29 W cel 12. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych wpisuje się cel przedmiotowego Projektu: wypracowanie nowych rozwiązań informatycznych z zakresu elektronicznej administracji i geoinformacji oraz cyfryzacja baz danych, niezbędnych w celu osiągnięcia interoperacyjności zbiorów danych przestrzennych, który zostanie osiągnięty przez zwiększenie dostępu do usług poprzez cyfryzację zasobów. Strategiczny cel polityki regionalnej opisanej w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego to: Efektywne wykorzystywanie specyficznych regionalnych i innych terytorialnych potencjałów rozwojowych dla osiągania celów rozwoju kraju wzrostu, zatrudnienia i spójności w horyzoncie długookresowym. Cel strategiczny odpowiada na wyzwania stojące przed polskimi regionami wynikające z trendów rozwojowych, jednocześnie skupiając się na wykorzystaniu potencjałów wyznaczanych w odniesieniu do różnych terytoriów tak, aby w optymalny sposób wzmacniać przewagi konkurencyjne występujące w kraju i usuwać bariery rozwojowe. Tak określony cel polityki regionalnej jest ważnym elementem podwyższenia konkurencyjności, kreowania wzrostu i zatrudnienia oraz spójności w Polsce. Cele polityki regionalnej do 2020 roku zostały ustalone następująco: 1) Wspomaganie rozwoju konkurencyjności regionów ( konkurencyjność ); 2) Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych ( spójność ); 3) Tworzenie warunków dla skutecznej, efektywne i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie ( sprawność ). W ramach celu pierwszego podstawowymi działaniami są m. in. jak najlepsze wykorzystanie potencjału terytoriów cechujących się największą zdolnością do kreowania wzrostu gospodarczego oraz budowanie mechanizmów służących rozprzestrzenianiu procesów rozwojowych z biegunów wzrostu przy jednoczesnej budowie potencjału absorpcyjnego i wykorzystanie potencjału endogenicznego innych obszarów takich jak ośrodki subregionalne, obszary wiejskie i inne obszary funkcjonalne o wyraźnej specjalizacji przestrzennej. W ramach celu drugiego działania obejmują przede wszystkim wsparcie dla przyspieszenia procesów restrukturyzacyjnych i poprawy sytuacji mieszkańców tych obszarów w zakresie do dostępu do podstawowych dóbr i usług publicznych mających pierwszorzędne znaczenie rozwojowe w obecnych warunkach społeczno gospodarczych. Cel trzeci dla skutecznego i sprawnego rozwoju regionu w realizowany może być także za pomocą e-usług. W cele te wpisuje się cel Projektu, który doprowadzić ma do rozwoju społeczeństwa informacyjnego i przeciwdziałania wykluczeniu informacyjnemu grup zagrożonych na terenie całego województwa. Cele rozwojowe, które są spójne z Krajowymi Strategiami Rozwoju Regionalnego zawarte są w Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 roku Innowacyjne Mazowsze. Głównym celem Województwa Mazowieckiego jest spójność terytorialna, rozumiana jako zmniejszenie dysproporcji rozwoju w województwie mazowieckim oraz wzrost znaczenia Obszaru Metropolitalnego Warszawy w Europie, co w konsekwencji przyczyni się do poprawy jakości życia mieszkańców. Cele strategiczne naszego województwa, w obszarze gospodarki to wzrost konkurencyjności regionu poprzez rozwój działalności gospodarczej oraz transfer i wykorzystanie nowych technologii i w obszarze społeczeństwo: poprawa jakości życia oraz wykorzystanie kapitału ludzkiego i społecznego do tworzenia nowoczesnej gospodarki są podstawą do realizacji takich celów Projektu, jak m.in.: uruchomienie elektronicznych usług, zapewnienie interoperacyjności i zapewnienie sprawności urzędów. Strona 28 z 227

30 Zgodność celów Projektu z Regionalnym Program Operacyjnym Województwa Mazowieckiego na lata , z dnia 12 lutego 2015 r. Głównym celem RPO WM jest inteligentny, zrównoważony rozwój zwiększający spójność społeczną i terytorialną przy wykorzystaniu potencjału mazowieckiego rynku pracy. Dokument uwzględnia cele tematyczne zdefiniowane przez Komisję Europejską oraz odpowiada na zidentyfikowane wyzwania regionu w zakresie stymulowania rozwoju społecznego i gospodarczego, w powiązaniu z celami nakreślonymi przez Strategię Europa Jednym z celów strategicznych RPO WM jest zwiększone wykorzystanie e-usług publicznych poprzez zwiększenie liczby usług udostępnianych w formie elektronicznej oraz podniesienie jakości usług zarówno przez podniesienie dojrzałości usług do poziomu 4, jak i przez przystosowanie usług do korzystania z nich przez osoby niepełnosprawne. Cele bezpośrednie Projektu: uruchomienie elektronicznych usług na poziomie 3 i 4 oraz usług, o których mowa w ustawie z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej (Dz. U. z 2010 r. Nr 76, poz. 489 z późn. zm.), zapewnienie interoperacyjności publicznych systemów teleinformatycznych poprzez opracowanie i wdrożenie nowych rozwiązań informatycznych z zakresu elektronicznej administracji oraz geoinformacji i cyfryzacja baz danych, niezbędna w celu osiągnięcia elektronicznej realizacji usług na 4 poziomie dojrzałości, w tym przez urządzenia mobilne, skierowanych do obywateli i przedsiębiorców oraz stworzenia warunków dla ich niezakłóconego, zharmonizowanego działania, podniesienie sprawności urzędów w zakresie świadczenia elektronicznych usług. Są ściśle związane z ww. celem głównym RPO WM oraz celem działania 2.1 poprzez wzmocnienie TIK dla działań e-administracji. Projekt niniejszy, rozpatrywany w szerszym kontekście elektronicznej administracji samorządowej, znajduje swoje uzasadnienie w aktach prawnych i innych dokumentach dotyczących: rozwoju społeczeństwa informacyjnego, rozwoju elektronicznej administracji, informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, dostępu do informacji publicznej, świadczenia usług drogą elektroniczną, podpisu elektronicznego. Akty prawne związane z elektroniczną administracją Założenia niniejszego Projektu wywodzą się z poniższych aktaców prawnych, co niejednokrotnie ma pośredni lub bezpośredni związek z niniejszym Projektem. Ustawa o podpisie elektronicznym (Dz.U r. Nr 130, poz z późn. zm.) Znowelizowana ustawa określa warunki stosowania podpisu elektronicznego oraz skutki prawne związane z jego stosowaniem. W obecnym stanie zaawansowania technologicznego podpis elektroniczny jest absolutnie niezbędnym warunkiem zaistnienia społeczeństwa informacyjnego, dającego możliwość realnego w nim działania. Bez uregulowań dotyczących podpisu elektronicznego koncepcje e-usług sprowadzone zostałyby wyłącznie do ułomnej roli informacyjnej. Również bez infrastruktury technologicznej i gotowości społecznej (uzyskanej dzięki e-edukacji) korzyści wynikające ze stosowania podpisu elektronicznego nie będą mogły być nigdy w pełni zdyskontowane. Podpis elektroniczny jest również podstawą funkcjonalności skrzynek elektronicznych w zakresie urzędowego poświadczania odbioru doręczonych dokumentów elektronicznych, dlatego przepisy ustawy dotyczą dostawcy oprogramowania, jako i podmiotu świadczącego usługi certyfikacyjne. Rozwinięciem ustawy są wydane na jej podstawie i w celu jej realizacji przepisy wykonawcze, wśród których istotny wpływ na realizację Projektu ma Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych Strona 29 z 227

31 i Administracji z dnia 24 lipca 2007 r. w sprawie warunków udostępniania formularzy i wzorów dokumentów w postaci elektronicznej (Dz. U nr 151, poz. 1078), które określa warunki techniczne udostępniania formularzy i wzorów dokumentów w postaci elektronicznej odbiorcom usług certyfikacyjnych oraz warunki bezpieczeństwa udostępniania formularzy i wzorów dokumentów w postaci elektronicznej odbiorcom usług certyfikacyjnych. Reasumując realizacja Projektu i podpis elektroniczny regulowany zapisami Ustawy są względem siebie wysoce komplementarne. Ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U r. Nr 144, poz z późn. zm.) Ustawa nazwana antyspamową ze względu na uregulowanie problemu niechcianej wysyłki reklamowej - ustawa definiuje prawa i obowiązki stron zwłaszcza usługodawcy związane z elektronicznym świadczeniem usług, wyłączania odpowiedzialności usługodawcy z tytułu elektronicznego świadczenia usług oraz zasady ochrony danych osób korzystających z usług świadczonych drogą elektroniczną. Przepisy ustawy należy uwzględnić co do obowiązków udostępniania przez usługobiorcę informacji określonych w art. 5 i 6 ustawy, stworzenia przez usługobiorcę regulaminu świadczenia usług drogą elektroniczną, a także ograniczeń co do zakresu możliwych do przetwarzania informacji dotyczących usługobiorcy zgodnie z katalogiem opisanym w art. 18 ust. 1 ustawy. Projekt będzie realizował postanowienia ww. ustawy. Ustawa o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.U Nr 64, poz. 565 z późn. zm.) Każdy podmiot publiczny zobowiązany jest używać do realizacji zadań publicznych wyłącznie systemów teleinformatycznych spełniających minimalne wymagania dla systemów teleinformatycznych zgodnie z ustawą i odpowiednimi rozporządzeniami wykonawczymi wydanymi na podstawie delegacji ustawowych. Ponadto w ramach realizacji Projektu należy zapewnić zgodne z ustawą poddanie programu informatycznego kontroli oraz wyposażenie podmiotu używającego programu w zestawienie wykorzystywanych przez program struktur dokumentów elektronicznych, formatów danych oraz protokołów komunikacyjnych i szyfrujących, w celu wykonania obowiązku opublikowania tych danych w BIP, o którym mowa w art. 13 ust. 2 pkt 2 ustawy. Minimalne wymagania dla systemów teleinformatycznych określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 października 2005 r. w sprawie minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz.U r. Nr 212 poz z późn. zm.), a dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w formie elektronicznej Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 października 2005 r. w sprawie minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w formie elektronicznej (Dz.U r. Nr 214 poz z późn. zm.), natomiast opis sposobu, zakresu i trybu udostępniania danych zgromadzonych w rejestrze publicznym formułuje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 września 2005 r. w sprawie sposobu, zakresu i trybu udostępniania danych zgromadzonych w rejestrze publicznym (Dz.U r. Nr 205 poz z późn. zm.). Przywołane rozporządzenia wydane zostały na podstawie ustawy i w celu jej wykonania i wpływają na sposób realizacji Projektu we właściwych zakresach normowania. Z uwagi na fakt, iż wszelkiego rodzaju wytwarzane w ramach relacji organu administracji publicznej oraz petenta akta i dokumenty, korespondencja, dokumentacja finansowa, techniczna i statystyczna, mapy i plany, fotografie, filmy i mikrofilmy, nagrania dźwiękowe i wideofonowe, i inne dokumenty elektroniczne stanowią materiały archiwalne w rozumieniu Ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz.U r. Nr 97 poz. 673 z późn. zm.). Ustawa ta wpływa na realizację zamówień w ramach niniejszego Projektu w zakresie, w jakim należy uwzględnić w nich sposób przechowywania i archiwizacji tych materiałów. Wpływ na realizację Projektu mają zwłaszcza zasady dotyczące niezbędnych elementów struktury przechowywanych i archiwizowanych dokumentów elektronicznych, opisane w wydanym na podstawie ustawy i w celu jej realizacji Rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 30 października 2006 r. w sprawie niezbędnych elementów struktury dokumentów elektronicznych (Dz.U r. Nr 206 poz z późn. zm.), natomiast opis sposobu postępowania z dokumentami elektronicznymi powstającymi i napływającymi do organów administracji publicznej i ich jednostek, zasad ewidencjonowania, przechowywania, klasyfikowania i kwalifikowania dokumentów elektronicznych oraz ich zabezpieczania Strona 30 z 227

32 przed utratą i nieuprawnionymi zmianami, a także zasad i trybu brakowania dokumentacji niearchiwalnej oraz zasad i trybu przekazywania materiałów archiwalnych do archiwów państwowych formułuje Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 30 października 2006 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z dokumentami elektronicznymi (Dz.U r. Nr 206 poz z późn. zm.). Pośredni wpływ ustawy na realizację Projektu ma również wydane na jej podstawie Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 2 listopada 2006 r. w sprawie wymagań technicznych formatów zapisu i informatycznych nośników danych, na których utrwalono materiały archiwalne przekazywane do archiwów państwowych (Dz.U.2006 nr 206 poz z późn. zm.) określające wymagania techniczne, jakim powinny odpowiadać formaty zapisu i informatyczne nośniki danych wykorzystywane przez wdrożone aplikacje. Projekt będzie realizował postanowienia ww. aktów prawnych. 3.3 Rezultaty Projektu Rezultatami w rozumieniu bezpośrednich i natychmiastowych efektów Projektu będą: uzupełniony o nowe e-usługi portal Wrota Mazowsza umożliwiający kontakt on-line z jednostką, w tym udostępnione nowe e-usługi dla przedsiębiorców, inwestorów oraz obywateli, systemy dziedzinowe towarzyszące elektronicznym usługom wypełniające mechanizmy interoperacyjności, scyfryzowane dane przestrzenne dla potrzeb uruchomienia usług, o których mowa w Ustawie o infrastrukturze informacji przestrzennej, tj. o wyszukiwania, umożliwiające wyszukiwanie zbiorów oraz usług danych przestrzennych na podstawie zawartości odpowiadających im metadanych oraz umożliwiające wyświetlanie zawartości metadanych, o przeglądania, umożliwiające co najmniej: wyświetlanie, nawigowanie, powiększanie i pomniejszanie, przesuwanie lub nakładanie na siebie zobrazowanych zbiorów oraz wyświetlanie objaśnień symboli kartograficznych i zawartości metadanych, o pobierania, umożliwiające pobieranie kopii zbiorów lub ich części oraz, gdy jest to wykonalne, bezpośredni dostęp do tych zbiorów, o przekształcania, umożliwiające przekształcenie zbiorów w celu osiągnięcia interoperacyjności zbiorów i usług danych przestrzennych, o umożliwiające uruchamianie usług danych przestrzennych, o oraz utworzenie usługi w tym zakresie, o sprzęt i oprogramowanie systemowe niezbędne do uruchomienia ww. usług, który umożliwi: uzyskanie możliwości instalacji i uruchomienia systemów teleinformatycznych oraz usług, uzyskanie wyższego stopnia niezawodności systemów i dodatkowe zabezpieczenie danych, zwiększenie wydajności platformy systemowo-sprzętowej w województwie, zmniejszenie globalnych koszów utrzymania (jednolitość i efekt skali), odmłodzenie sprzętu i zmniejszenie kosztów odtworzenia, wprowadzenie jednolitej platformy informatycznej na poziomie województwa, zmniejszenie globalnych kosztów utrzymania IT poprzez wykorzystanie efektu skali, uzyskanie zgodności technologicznej rozwiązań stosowanych w JST z aktualnymi trendami rozwoju IT w Polsce i na świecie. Poniżej zaprezentowano wybrane wskaźniki rezultatu dla Projektu Regionalne partnerstwo samorządów Mazowsza dla aktywizacji społeczeństwa informacyjnego w zakresie e-administracji i geoinformacji, które będą podlegały monitorowaniu: Strona 31 z 227

33 Tabela 1 Wskaźniki rezultatu Wskaźnik rezultatu Liczba pobrań/odtworze ń dokumentów zawierających informacje sektora publicznego Liczba pobrań/uruchomi eń aplikacji opartych na ponownym wykorzystaniu informacji sektora publicznego i e- usług publicznych Liczba jednostek sektora publicznego korzystających z utworzonych aplikacji lub usług teleinformatyczny ch Jednostk a miary szt. szt. szt. Źródło danych do pomiaru wskaźnika SIP SIP SIP Wartoś ć bazow a Wartość wskaźniko wa Rok osiągnięci e Produkty Projektu Produkty to fizyczny efekt realizacji projektu. Poniżej zaprezentowano wybrane wskaźniki produktu najlepiej charakteryzujące opisywany Projekt: Produkt Liczba aplikacji opartych na ponownym wykorzystaniu informacji sektora publicznego i e- usług publicznych Liczba baz danych udostępnionych online poprzez API szt. Liczba podmiotów, które udostępniły on-line informacje sektora publicznego Liczba udostępnionych online dokumentów Jednostka miary szt. Źródło danych do pomiaru wskaźnika Węzeł regionalny - chmura obliczeniowa Departamentu Geodezji i Kartografii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie. Wartość osiągnięta w roku szt szt szt Strona 32 z 227

34 Produkt zawierających informacje sektora publicznego Liczba uruchomionych systemów teleinformatycznych w podmiotach wykonujących zadania publiczne Liczba usług publicznych udostępnionych online o stopniu dojrzałości 3 dwustronna interakcja Liczba usług publicznych udostępnionych online o stopniu dojrzałości co najmniej 4 - transakcja Liczba utworzonych API szt. Liczba zdigitalizowanych dokumentów zawierających informacje sektora publicznego Przestrzeń dyskowa serwerowni TB Jednostka miary szt. Źródło danych do pomiaru wskaźnika Węzeł regionalny - chmura obliczeniowa Departamentu Geodezji i Kartografii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie. Wartość osiągnięta w roku szt szt szt. szt. szt. Węzeł regionalny - chmura obliczeniowa Departamentu Geodezji i Kartografii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie. Węzeł regionalny - chmura obliczeniowa Departamentu Geodezji i Kartografii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie. Węzeł regionalny - chmura obliczeniowa Departamentu Geodezji i Kartografii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie Produkty niniejszego Projektu zostały wskazane w powyższej tabeli, wraz z ich wskaźnikami. Produkty Projektu mogą być przekazywane do jednostek organizacyjnych Partnerów. Strona 33 z 227

35 4 Identyfikacja Projektu Tytuł Projektu: Regionalne partnerstwo samorządów Mazowsza dla aktywizacji społeczeństwa informacyjnego w zakresie e-administracji i geoinformacji (Projekt ASI). Lokalizacja Projektu: województwo mazowieckie (powiaty i gmin). Projekt stanowi samodzielne przedsięwzięcie. Całkowity kwalifikowalny koszt Projektu czyni, że Projekt ten nie jest Projektem dużym w myśl art. 100 Rozporządzenia 1303/2013 oraz dofinansowanie Projektu nie stanowi pomocy publicznej, o której mowa w art. 107 Traktatu o funkcjonowaniu UE. 4.1 Zidentyfikowane problemy Zdefiniowanie pożądanych kierunków działania w zakresie Projektu wymaga nie tylko przeprowadzenia analizy otoczenia w ujęciu geograficznym i w obszarze oddziaływania, ale także zbadania problemów dotykających beneficjentów Projektu. Punktem wyjścia w tej analizie jest dążenie Województwa Mazowieckiego do osiągnięcia spójności terytorialnej, zmniejszenia dysproporcji rozwoju regionu oraz rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Dla sprawnego zarządzania tak dużym i zróżnicowanym terenem koniecznym jest korzystanie z różnych źródeł danych, które są rozproszone w różnych systemach, rejestrach i mapach. Brak jest również narzędzi oraz rozwiązań informatycznych, które w sposób zorganizowany i prosty umożliwiałyby integrację, przyjmowanie i udostępnianie danych zgodnie z modelem społeczeństwa informacyjnego. Głównym problemem bezpośrednio związanym z Projektem w odniesieniu do negatywnej, zastanej sytuacji określającej obszar wymagający interwencji jest niezadowalający stan infrastruktury oraz wyposażenia jednostek samorządu terytorialnego na terenie województwa mazowieckiego. Do zidentyfikowanych problemów szczegółowych należy zaliczyć: niezadowalający dostęp przedsiębiorców do informacji niezbędnych dla podejmowania decyzji gospodarczych, braki pod względem kompletności, aktualności i kompatybilności danych utrzymywanych przez różne urzędy i instytucje, duża pracochłonność związana z pozyskiwaniem i przetwarzaniem informacji, brak jednolitych procedur rozpatrywania poszczególnych rodzajów spraw dla całego województwa, trudności techniczne i organizacyjne w pozyskiwaniu i łącznym wykorzystywaniu danych pochodzących z różnych źródeł, utrudniony przepływ informacji pomiędzy jednostkami organizacyjnymi administracji publicznej Mazowsza, niedostatek sprzętu komputerowego i niedostateczny stan sieci wewnętrznej wśród wielu JST z terenu województwa mazowieckiego. Obok bariery ekonomicznej wynikającej z niskich dochodów ludności regionu (zwłaszcza z obszarów wiejskich i małych miast) warto zaznaczyć, że dodatkowo istnieje szereg barier natury organizacyjnej. Wśród trudności jakie napotykane są przez mieszkańców w kontaktach z administracją publiczną należy wyróżnić: częściowo zintegrowana obsługa, czekanie w oddzielnych kolejkach, by załatwić różne sprawy, konieczność wypełniania nielogicznych, źle zaprojektowanych formularzy, konieczność wielokrotnego podawania różnie formatowanego zestawu danych, które są już w urzędzie (UM, ZUS, US itp.) w sąsiednim pokoju czy w sąsiednim komputerze. Udostępnienie elektronicznych usług jest istotnym elementem programu budowy społeczeństwa informacyjnego. Stanowi praktyczną realizację konstytucyjnego prawa obywateli do otrzymywania ogólnodostępnych usług publicznych. Realizacja programu wymaga głębokiego zrozumienia, analizy, zaplanowania, a następnie konsekwentnych działań w najbliższych latach. E-usługi w administracji publicznej świadczone są głównie na poziomie udzielenia informacji. Można uzyskać wiele danych z witryn internetowych urzędów, w niektórych przypadkach można także zwrócić się z pytaniem drogą Strona 34 z 227

36 elektroniczną, jednak przeważnie zapytania te są ignorowane. W pewnych przypadkach jest możliwość pobrania formularzy z witryny internetowej, ale bywa też tak jak w przypadku druków paszportowych wzór znajduje się na stronie www, ale wnioski przyjmowane są wyłącznie na specjalnych drukach papierowych, które można pobrać tylko w urzędzie (wzór ze strony www nie jest drukiem urzędowym). Większość gmin i powiatów województwa mazowieckiego świadczy usługi w sposób tradycyjny. W tradycyjnym obiegu dokumentów, korespondencja urzędowa jest przekazywana pomiędzy pracownikami urzędów w postaci dokumentów papierowych za pośrednictwem kancelarii nadawcy i odbiorcy dokumentu. Proces ten jest czasochłonny i niepotrzebnie wydłuża czas dostarczenia dokumentu do odbiorcy. Wdrożenie w urzędach EOD daje możliwość generowania dokumentów w wygodnej elektronicznej formie, która umożliwia dostarczenie dokumentu do odbiorcy niemal natychmiast po jego wysłaniu. Brak możliwości świadczenia typowych usług drogą elektroniczną powoduje, że obywatele/przedsiębiorcy muszą załatwiać wiele spraw poprzez kontakty osobiste w urzędzie. Duża różnorodność zadań, realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego sprawia, że pracownicy tych instytucji korzystają, na co dzień z bardzo wielu różnych systemów informatycznych. Systemy te gromadzą dane oraz wspomagają procesy wydawania decyzji i postanowień. Łatwy i szybki dostęp do informacji zgromadzonych w tych systemach pozwoliłby na skrócenie czasu obsługi sprawy. Cechą tego środowiska są jednak częste zmiany prawne oraz organizacyjne, które powodują konieczność wprowadzania zmian w istniejących procesach biznesowych. Równocześnie mieszkańcy oraz inwestorzy oczekują łatwego dostępu do usług oraz sprawnej obsługi spraw urzędowych. Efektywność pracy urzędu zależy w dużej mierze od zastosowanych i wykorzystywanych narzędzi informatycznych. Wielość spraw realizowanych przez jednostki samorządu terytorialne oraz ogromne ilości tworzonej dokumentacji także wpływają na niską sprawność administracji samorządowej, a zwłaszcza świadczenie usług publicznych na odpowiednim poziomie jakościowym zwłaszcza jeśli chodzi o termin załatwiania spraw. Konieczność osobistego kontaktu jest szczególnie uciążliwa dla osób niepełnosprawnych. Sprawna, przyjazna przedsiębiorcom administracja stanowi jeden z ważniejszych elementów zaplecza instytucjonalnego. Dlatego też wprowadzone rozwiązanie usprawni funkcjonowanie samorządów lokalnych w zakresie: jakości obsługi w urzędzie, uczciwości, prędkości rozwiązywania spraw. W dalszej części opracowania dokonano usystematyzowania powyższych problemów w postaci schematu ilustrującego wzajemne powiązania i konsekwencje jakie może przynieść obecna sytuacja wobec braku reakcji na nią. Realizacja Projektu z pewnością przyczyni się do rozwiązania problemów znajdujących się na najniższym poziomie całego drzewa problemów, ponieważ w ramach Projektu przewidziana jest modernizacja infrastruktury informatycznej jednostek samorządów terytorialnych na terenie praktycznie całego województwa. Szeroki zasięg Projektu pozwoli na wypracowanie wspólnych narzędzi i rozwiązań informatycznych, które ułatwią przepływ informacji między różnymi jednostkami i rejestrami dzięki czemu znacznie zmniejszy się pracochłonność związana z pozyskiwaniem i przetwarzaniem informacji a to wpłynie na zwiększenie sprawności działania administracji samorządowej. Działanie te przyczynią się także do wzrostu usług świadczonych drogą elektroniczną. Realizacja Projektu stworzy takie możliwości, jednak aby cel ten w pełni został osiągnięty konieczne będzie prowadzenie szeroko zakrojonych akcji informacyjno-promocyjnych. Podobnie problem związany z zagrożeniem wykluczeniem cyfrowym, które dotyka zwłaszcza mieszkańców małych wsi i miast. W tym zakresie stworzone zostaną solidne podstawy infrastrukturalne i wzrośnie potencjał województwa w zakresie e- rozwoju, natomiast zminimalizowanie tego problemu wymaga przeprowadzenia działań szkoleniowych pewnych grup społecznych, które są prowadzone m. in. przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. Likwidacja dwudzielności potencjału Mazowsza jest znacznie poważniejszym problemem, który nie zostanie w pełni zlikwidowany a jedynie ograniczony zwłaszcza dzięki nowym systemom wspomagającym zarządzanie tak zróżnicowanym terytorium. Wszystkie te działania wpłyną na poprawę poziomu gospodarki regionalnej, w tym gospodarki opartej na wiedzy, której wyznacznikiem jest rozwój społeczeństwa informacyjnego oraz niwelowanie dwudzielności podziału województwa mazowieckiego. Strona 35 z 227

37 Schemat 2 Drzewo problemów Niski poziom rozwoju gosopdarki regionalnej, a zwłaszcza opartej na wiedzy Dwudzielność potencjału Mazowsza Niski poziom e- rozwoju Niska sprawność administracji rządzowej i pozarządowej Świadczenie usług głównie w sposób tradycyjny Zagrożenie wykluczeniem cyfrowym terenów pozametropolitarnych Niewystarczający poziom rozwoju systemów wspomagania zarządzania zróżnicowanym teryteorium Nieadowalająca jakość załatwiania spraw urzędowych, z zwłaszacz termin załatwiania spraw Brak jednolitych procedur rozpatrywania poszczegónych rodzajów spraw Niewystarczjacy dostęp obywateli do technologi ITC Niezadowalający stan infrastrukutry oraz wyposażenia JST Brak mechanizmów przepływu informacji pomiędzy różnymi rejestrami i innymi danymi prowadzonymi przez administrację rządową Brak narzezi i rozwiązań autoamtycznych umożliwiającą zorganizowaną prostą integrację i udostępnianie danych Duża pracochłonność związana z pozyskaniem i prztwarzaniem danych 4.2 Ogólny zarys i charakter Projektu Projekt Regionalne partnerstwo samorządów Mazowsza dla aktywizacji społeczeństwa informacyjnego w zakresie e-administracji i geoinformacji stanowi kontynuację działań realizowanych we wcześniejszych projektach tzn. MSIP-GPW, EA, BW. Będzie on realizował elektroniczną obsługę mieszkańców w ramach pojedynczej gminy, powiatu, jak również w skali całego województwa mazowieckiego. Realizacja Projektu w wielu JST oraz integracja komponentów systemów w ramach województwa to złożony proces, który trzeba dobrze zaplanować. Zgodnie z dobrymi praktykami w zakresie implementacji rozwiązań IT, w celu zapewnienia powodzenia przedsięwzięciu, cały proces będzie podzielony na etapy. Pierwszym etapem będzie systematyczna analiza wymagań użytkowników. Efektem tych prac będzie katalog wymagań, który posłuży do sporządzenia projektów systemów towarzyszących elektronicznym usługom. Projekty te zostaną zrealizowane na takim poziomie szczegółowości, aby na jego podstawie było możliwe bezpośrednie przejście do fazy implementacji. W celu weryfikacji poprawności implementacji poszczególnych wymagań zostaną przygotowane scenariusze testowe. Projekt będzie podlegał zatwierdzeniu. Drugim etapem prac będzie implementacja wymagań i utworzenie poszczególnych komponentów systemów, zakończony odbiorem. Na etapie odbioru do weryfikacji poprawnej realizacji poszczególnych wymagań zostaną wykorzystane przygotowane scenariusze testowe. Kolejnym etapem będzie instruktaż użytkowników w zakresie funkcjonalności systemu prowadzący do jego wdrożenia, realizowany w ramach prac wdrożeniowych. Docelowe rozwiązanie będzie oparte na otwartych i uznanych w świecie standardach, takich jak (XML, XSD, Web Services) oraz w oparciu o model usługowy zapewniający interoperacyjność danych systemów i usług. Wykorzystanie modelu usługowego i otwartych standardów umożliwi integrację z istniejącym oprogramowaniem oraz zapewni możliwość rozszerzania systemu o nowe komponenty w przyszłości. Poszczególne wymagania funkcjonalne zostaną pogrupowane w integralne komponenty realizujące określone funkcje biznesowe w ramach złożonego systemu. Opracowanie koncepcji zostanie poprzedzone analizą rozwiązań obecnie dostępnych na rynku. Rozwiązania zaproponowane w niniejszym Projekcie funkcjonować będą z powodzeniem w ramach różnych istniejących systemów. Strona 36 z 227

38 Przykładem realizacji są projekty MSIP-GPW, EA, czy BW, które oparte są o architekturę SOA. Czynniki te sprawiają, że realizacja Projektu ASI od strony technicznej wykonalna, a Projekt ma szanse zakończyć się sukcesem. Projekt obejmie swoim zasięgiem 190 jednostek samorządu terytorialnego oraz województwo mazowieckie. Pojawi się zatem konieczność rozwiązywania problemów natury logistycznej i organizacyjnej. W związku z dużą skalą oddziaływania Lider Projektu prowadzić będzie działania zaradcze i wykorzystywać jako dobre praktyki z zakresu zarządzania stosowane w projektach BW i EA, które prowadzone były w jeszcze większym partnerstwie i miały jeszcze większą skalę oddziaływania. W tak dużym Projekcie ogromnego znaczenia nabiera standaryzacja zapewniająca jednolitą realizację poszczególnych procesów i usług w każdej JST. Pracownicy poszczególnych JST na każdym ze szczebli administracji samorządowej będą musieli zgodzić się na identyczny zakres informacyjny tworzonych komponentów aplikacyjnych. Standaryzacja obejmie opracowanie jednolitych procedur rozpatrywania poszczególnych rodzajów spraw jako podstawy do realizacji formularzy elektronicznych i systemów dziedzinowych. Wszystkie JST otrzymają identyczne formularze elektroniczne oraz identyczne systemy dziedzinowe charakteryzujące się jednolitym zakresem informacyjnym, formatem danych i wyglądem niezależnie od wykorzystującej je gminy czy powiatu. W ramach Projektu zostaną wdrożone jednolite standardy integracyjne, a w zakresie usług zostaną wykorzystane założenia wynikające z dokumentu Pryncypia architektury korporacyjnej podmiotów publicznych opracowane przez MAiC. Realizowane w Projekcie usługi będę uwzględniać: 1. Procesowe podejście do świadczenia usługi (zgodnie z zaprezentowaną w niniejszym studium mapą procesów biznesowych oraz modele procesów biznesowych opisujące stan obecny i stan docelowy Usług). 2. Komunikowanie i edukowanie interesariuszy usługi. 3. Standaryzację zarządzania usługą zarządzanie usługą bazować będzie na najlepszych praktykach zarządzania usługami informatycznymi (np. ITIL) oraz o ogólnie znanymi standardy lub metodykami prowadzenia projektów (np. PRINCE2, PMI, zarządzania portfelem projektów (np. Management of Portfolios) lub zarządzania programem (np. Managing Successful Programmes. 4. Wskazanie właścicieli dla każdej usługi. 5. Działanie usługi na podstawie obowiązującego prawa (modele biznesowe określono na podstawie obowiązujących aktów prawnych, których lista jest załączona do niemniejszego studium). 6. Projektowanie usług bazujące na modelu efektywności (w analizie finansowej oszacowano ekonomiczną wartość poprzez porównanie wartości kosztów (m.in. nakładów inwestycyjnych oraz kosztów eksploatacji) oraz wartości korzyści (w tym społecznych), jakie związane są z usługą oraz wskazano źródło finansowania oraz zapewniono budżet na koszty inwestycyjne i operacyjne usługi. 7. Zapewnienie niezbędnych zasobów ludzkich dla usługi. 8. Standaryzację danych wg stworzonego (w tym na poziomie krajowym) modelu danych opisującego w jednolity sposób wszystkie dane w usłudze. Wykorzystane zostaną w modelu danych obiekty wskazane w przepisach prawa (w tym w Krajowych Ramach Interoperacyjności) oraz w schematach atomowych umieszczonych w repozytorium interoperacyjności elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej (epuap). Przygotowane zostaną zasady zbierania i aktualizacji danych zawierające m.in. reguły walidacji, korekty, anonimizacji i synchronizacji. Dane do usług będą korzystać z modelu danych opublikowanych w repozytorium interoperacyjności epuap a jeśli będzie konieczność stworzenia modelu, który nie istnieje w repozytorium, stworzony model zostanie opublikowany w repozytorium interoperacyjności epuap. Strona 37 z 227

39 9. Ponowne wykorzystanie danych przetwarzanych przez usługę. Dla każdej usługi dokonany zostanie przegląd wszystkich danych przetwarzanych przez usługę i wskazane zostaną dane, które są informacją publiczną oraz nie są pozyskane z innej usługi. Udostępnione zostaną dane, pochodzące z opracowanej usługi dla jej potrzeb, w jak najszerszym zakresie, za pomocą usług sieciowych, umożliwiających zautomatyzowany, maszynowy odczyt danych. 10. Optymalne wykorzystanie istniejących źródeł danych tj. dane potrzebne do przetworzenia w usłudze będą pozyskiwane tam, gdzie to możliwe automatycznie w pierwszej kolejności z rejestru publicznego, w drugiej kolejności z innych usług. Podczas realizacji Projektu oraz podczas utrzymania jego trwałości cyklicznie będzie sprawdzane, czy pojawiły się możliwości pozyskiwania danych w sposób automatyczny. 11. Otwarte standardy danych dane będą udostępniane w przynajmniej jednym otwartym standardzie (nie ograniczającym dostępu do danych). 12. Projektowanie usług zorientowanych na użytkownika. W trakcie przygotowywania niniejszego studium przeprowadzono badania potrzeb użytkownika (obywatela, urzędnika, przedsiębiorcy). W okresie uruchamiania usług oraz ich eksploatacji będą badane te potrzeby z uwzględnieniem zakresu informacji: tylko informacje niezbędne do realizacji usługi, które są zrozumiałe dla jej użytkowników, potrzeby przygotowania różnych wersji językowych, wygląd i sposób działania interfejsu użytkownika usługi. Przeprowadzana będzie optymalizacja usługi (treści, słowa kluczowe, kod HTML, adresy) w celu zapewnienia wysokiej pozycji w wynikach wyszukiwania. 13. Wysoką dostępność usług w niniejszym studium określono jakie przerwy są dopuszczalne w funkcjonowaniu usługi, ile czasu mogą trwać takie przerwy, komponenty systemu teleinformatycznego zostaną tak dobrane, aby zapewnić dostępność usługi na założonym poziomie oraz zostaną wdrożone rozwiązania weryfikujące automatycznie poziom dostępności usługi. 14. Interoperacyjność usług system teleinformatyczny służący świadczeniu usługi oparty będzie na modelu usługowym (Service Oriented Architecture, SOA), gdzie kluczowe komponenty tego systemu są elementami mogącymi funkcjonować niezależnie od innych. Dla najważniejszych funkcji systemu teleinformatycznego służącego świadczeniu usługi zostaną udostępnione interfejsy usług sieciowych, dokumentację tych interfejsów i określono poziom dostępności interfejsów. Usługa automatycznie będzie wymienia dane z innymi usługami. 15. Mierzalność usług określone zostaną mierniki i ich wartości, aby móc określić korzyści dostarczane przez usługę (np. skrócenie czasu i uproszczenie załatwiania spraw). Ustalony zostanie sposób zbierania danych na potrzeby mierników. Usługa zapewnia bezpieczeństwo przetwarzanych danych. Projektowane i budowane usługi oraz towarzyszące im systemy teleinformatyczne będą realizowane w oparciu o metody projektowania zorientowane na użytkownika. W celu skutecznej realizacji Projektu, zarówno na etapie analizy szczegółowej oraz definiowania wymagań do rozwiązań, jak i w trakcie ich budowania, projektowanie usług realizowane będzie przy zastosowaniu metod projektowania zorientowanych na użytkownika. Projektowanie zorientowane na użytkownika (UCD) to filozofia projektowa stawiająca użytkownika końcowego jego potrzeby i ograniczenia w centralnym miejscu procesu projektowego. Idea zakłada zaangażowanie w proces produkcyjny ludzi, którzy będą używać efektów rozwiązania w przyszłości, aby stworzyć produkt najlepiej odpowiadający ich wymaganiom. Efektem użycia metod projektowania zorientowanego na użytkowania będzie zaprojektowane rozwiązań, które są łatwiejsze w użyciu i dostarczają większej satysfakcji, a praca z nimi jest bardziej efektywna. Przekłada się to na tak realne wartości jak np. na zaoszczędzony czas i oszczędzone niezadowolenie użytkowników. Strona 38 z 227

40 Proces projektowania zorientowanego na użytkownika jest procesem iteracyjnym, co oznacza, ze kolejne wersje produktu powstają stopniowo. Użytkownicy będą uczestniczyć w procesie projektowym podczas każdego z tych etapów. Ważne jest, aby użytkownicy mieli faktyczny wpływ na ostateczny rezultat prac. Każda iteracja będzie składać się z czterech etapów: 1) analizy kontekstu, 2) sprecyzowania wymagań, 3) przygotowania projektu, 4) oceny zaproponowanego rozwiązania. W różnych stadiach życia Projektu iteracje przebiegały (np. dla wykonywanego studium) i będą zazwyczaj przebiegać inaczej. W początkowej fazie prac więcej uwagi było i będzie poświęcane analizie kontekstu i określaniu wymagań, natomiast w dalszych iteracjach etapy te mogą być całkowicie pominięte, a główny ciężar prac przesunie się na przygotowywanie kolejnych rozwiązań i ich ewaluacje. W trakcie opracowania szczegółowych warunków rozwiązań Projektu, pierwszym krokiem do poznania rzeczywistych potrzeb użytkowników w zakresie pracy z tym rozwiązaniem było zrozumienie kontekstu, w jakim produkt będzie używany. Podczas analizy kontekstu zostały przeanalizowane wymagania niefunkcjonalne. W tej fazie użytkownicy systemu, ich zadaniach, środowisko pracy, technologia oraz warunki fizyczne są najważniejsze. Informacje zebrane w początkowej, analitycznej fazie Projektu tj. przy pracach nad niniejszym studium będą stopniowo uzupełniane w dalszych etapach prac, przez wykonawców rozwiązania. Dokładna analiza tych czynników i uwzględnienie ich w procesie produkcyjnym było i będzie jednym z kluczowych założeń procesu zorientowanego na użytkownika. Do prawidłowego określenia zadań projektowych niezbędne było zrozumienie zadań, jakie użytkownicy wykonują w obecnym środowisku. Do prawidłowego zrozumienia funkcjonalności docelowych produktów niezbędne będzie również zrozumienie zadań, jakie użytkownicy wykonują w obecnym środowisku. Analiza taka zostanie również przeprowadzona przez podmioty realizujące poszczególne zadania Projektu. Dobrze określone wymagania funkcjonalne zapewnią, ze system będzie spełniał swoje podstawowe funkcje. Aby jednak system był użyteczny wykonawcy prac wezmą pod uwagę również wiele innych czynników. Będą to np.: uwagi użytkowników przy projektowaniu interfejsu, określenie częstotliwości i ważność zadań realizowanych przez rozwiązanie, obciążenie umysłowe i fizyczne podczas jego wykonywania, zależności pomiędzy zadaniami itp. Również w tym przypadku repertuar dostępnych metod jest bardzo duży. Klasyczną techniką jest analiza hierarchiczna zadań (HTA), która polega na dekompozycji zadań na coraz to mniejsze aktywności. W trakcie analizy szczegółowej, do opisywania zadań zostaną użyte przypadki użycia, składające się z opisu kroków niezbędnych do wykonania danego zadania. Kolejną wykorzystaną metoda projektowania zorientowaną na użytkownika są scenariusze użycia. Będą one w formie krótkich, diagramów przedstawiających konkretne sytuacje wraz z wieloma informacjami dotyczącymi kontekstu. W trakcie analiz wykonawcy będą musieli przeanalizować struktury organizacyjne i komunikacyjne Partnerów, dla której przygotowane będzie rozwiązanie. Przeanalizowanie rzeczywistego przepływu informacji da nowy wgląd w znaczenie poszczególnych etapów i zadań oraz zaowocować pomysłami, które usprawnią dotychczasową pracę. Analiza kontekstu wykonana przez dostawców rozwiązań będzie też obejmować informacje o sprzęcie, na jakim będzie działać rozwiązanie oraz innych wymaganiach technicznych. Na tej podstawie zostanie zaproponowane optymalne rozwiązanie. Ważnym zadaniem będzie także zidentyfikowanie zadań oraz sposobów działania innych programów i systemów, które są używane w miejscu pracy i będę zintegrowane z rozwiązaniami niniejszego Projektu. Strona 39 z 227

41 W procesie projektowym zorientowanym na użytkownika sami użytkownicy będą mieli wpływ na ostateczny kształt produktu. Ich wymagania stanowić będą podstawę prac, ponieważ będą oni uczestniczyć w przygotowywaniu rozwiązania projektowego i oni ocenią, czy produkt został właściwie skonstruowany. W procesie zostaną uwzględnione wymagania Partnerów, u których rozwiązania będą funkcjonowały. Tradycyjne metody analizy wymagań koncentrują się na wymaganiach funkcjonalnych, które mają zapewnić, ze rozwiązanie będzie spełnić swoje zadanie. Funkcjonalność i przydatność produktów Projektu jest oczywiście bardzo ważna także w przypadku systemów zorientowanych na użytkownika. Wymagania te będą spełnione, jednak w oparciu o metody projektowania zorientowane na użytkownika całe rozwiązanie będzie także użyteczne. Najważniejszą częścią całego procesu będzie utworzenie rozwiązania projektowego. Rozwiązaniem tym, w przypadku Projektu udostępnienie e-usług oraz interpretacyjnych z nimi systemów dziedzinowych, będzie prototyp o pewnym stopniu dokładności. Metodologia projektowania zorientowanego na użytkownika jest jednym z takich rozwiązań. Wszystkie działania w całym cyklu projektowym posłużą zebraniu danych i analizie materiałów potrzebnych na etapie tworzenia rozwiązania projektowego. Prototyp będzie pewną aproksymacją gotowych produktów, posiadającą ich istotne właściwości. Podstawową funkcją prototypu będzie funkcja komunikacyjna zostanie on przedstawiony wybranym Partnerom, użytkownikom i innym członkom zespołu, od których zostaną zebrane informacje zwrotne. Prototypowanie jest jedną z najważniejszych technik w projektowaniu zorientowanym na użytkownika. Dzięki nim wiele błędów zostanie wychwyconych i wyeliminowanych jeszcze zanim rozpocznie się proces implementacji. Na przykład zostanie stworzonych kilka wstępnych propozycji szaty graficznej, rozmieszczenia pól na ekranie, przechodzenia między ekranami itp. Bazując na zebranych opiniach zostanie wybrany jeden projekt, które będzie zrealizowany. Przyjęte projektowanie zorientowane na użytkownika oznacza również, że proces projektowy przyjmuje formę iteracyjną. Oznacza to, że etapy projektowania, oceny Projektu i doprecyzowywania będą powtarzać się cyklicznie. Różni się to od tradycyjnych metod (jak np. model kaskadowy), w których etap projektowania występuje tylko raz. Projektowanie iteracyjne proponowane do niniejszego Projektu będzie wyglądać następująco: (a1) wykonawcy określą konteksty użytkowania przyszłych rozwiązań, (r1) zostaną zebrane oczekiwania Partnerów i użytkowników odnośnie powstających rozwiązań, (p1) projektant przygotuje prototypy kilku wersji interfejsu (e1) zostaną one przedstawiane Partnerom i użytkownikom, a na podstawie ich opinii zostanie wybrana jedna z wersji (p2) na podstawie wybranego rozwiązania zostaną przygotowane bardziej dokładne prototypy, (e2) zostanie przeprowadzona ocena nowych prototypów, (p3) po uwzględnieniu wniosków z oceny zostaną wprowadzone w prototypach poprawki i rozpoczyna proces implementacji rozwiązania, (e3) wersja testowa rozwiązań zostanie poddawana jest testom użyteczności, (p4) po uwzględnieniu wyników testów wprowadzane zostaną poprawki i rozwiązanie zostanie zaimplementowane do użytku. Etap projektowania (p) pojawił się w tym przypadku cztery razy. Kolejną zastosowaną metodą projektowania zorientowanego na użytkownika będą testy użyteczności. Test użyteczności jest najprostszą i najskuteczniejszą empiryczną metodą ewaluacji interfejsu. Do jego przeprowadzenia potrzebny jest jedynie użytkownik, prototyp rozwiązania oraz osoba przeprowadzająca test. Użytkownik otrzyma do wykonania zadania sformułowane w formie scenariuszy. Prowadzący będzie obserwować zachowanie użytkownika i wychwyci wszelkie istotne informacje. Głównym celem testu będzie zbadanie, jak użytkownicy radzą sobie z wykonywaniem podstawowych zadań oraz poznanie ich opinii o produkcie. Strona 40 z 227

42 Powyższej opisane metody programowania zorientowanego na użytkownika: analiza potrzeb końcowych użytkowników rozwiązań opisanych w Projekcie, analiza hierarchiczna zadań, podczas której do opisywania zadań zostaną użyte przypadki użycia, przeanalizowanie rzeczywistego przepływu informacji w procesach projektowych, przygotowanie i wykorzystanie scenariuszy użycia, analiza struktury technicznej Partnerów w celu zoptymalizowania zastosowanych rozwiązań, przygotowanie prototypów rozwiązani i konsultowanie ich z docelowymi użytkownikami, iteracyjna forma realizacji Projektu, sprawią, że zaproponowane przez dostawców rozwiązana będą nie tylko spełniały swoje funkcje pod względem formalnym i prawnym, ale będą także użyteczne i przyjazne dla odbiorów. Takie podejście wpłynie także pozytywnie na ograniczenie kosztów Projektu, co umożliwi jego realizację w założonym budżecie. Standaryzacja ma również bardzo korzystny wpływ na koszty operacyjne ponoszone po zakończeniu realizacji projektu. Systemy teleinformatyczne funkcjonujące w urzędach powinna cechować duża elastyczność oraz możliwość integracji. Ogromne znaczenie mają także czas oraz koszty wdrażania modyfikacji. Opisane aspekty powinny być brane pod uwagę przy wyborze rozwiązań informatycznych wdrażanych w urzędach. Wymagania te będą realizowane poprzez wdrażanie i integrację systemów informatycznych urzędów z wykorzystaniem architektury zorientowanej na usługi (Service-oriented architecture, SOA). Jest to koncepcja tworzenia systemów informatycznych, w której główny nacisk stawia się na definiowanie usług, wykorzystywanych później w zdefiniowanych procesach biznesowych. Architektura SOA jest z powodzeniem wdrażana w różnych rozwiązaniach wspomagających pracę urzędów. Pozwala przy stosunkowo niewielkich kosztach zintegrować istniejące aplikacje z nowymi komponentami wdrażanymi w urzędzie. Centralnym elementem systemów zaprojektowanych zgodnie z architekturą SOA jest Szyna Procesów Biznesowych (ESB) dostarczona w ramach projektu EA, stanowiąca dostępne dla wszystkich usług medium komunikacyjne. ESB łączy i integruje ze sobą wszystkie komponenty systemu, umożliwiając uporządkowany przepływ danych pomiędzy nimi tak, by stanowiły jeden logiczny system. Komponenty systemu, wykorzystujące ESB, będą przesyłać dane sformatowane zgodnie z przyjętym standardem, stanowiącym protokół komunikacyjny między usługami. Opisana koncepcja Projektu zakłada wykorzystanie istniejącej ESB oraz opracowanie i wdrożenie standardów komunikacji między komponentami systemu wdrożonymi w projektach EA i BW, a rozwiązaniami wdrażanymi w niniejszym Projekcie. Zasady i tryb postępowania w sprawach załatwianych w urzędzie regulują Kodeks Postępowania Administracyjnego oraz regulacje szczególne dotyczące prowadzenia określonych spraw. Realizowane rozwiązanie informatyczne powinno zapewniać rozpatrywanie spraw w sposób zgodny z tymi regulacjami aktami prawnymi. Ponadto twórcy oprogramowania będą uwzględnić wymagania i obowiązki wynikające z przepisów dotyczących oprogramowania działającego w urzędach. Lista obowiązujących aktów prawnych, w tym zakresie, została przedstawiona poniżej: 1) Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U r. Nr 101, poz. 926 z późn.zm.); 2) Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U r. Nr 144, poz z późn. zm.); 3) Ustawa z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym. (Dz.U r. Nr 130, poz z późn. zm.); 4) Ustawa o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz.U r. Nr 97, poz. 673 z późn. zm.); 5) Ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.U r. Nr 64, poz. 565 z późn. zm); 6) Ustawa Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 1960 r. Nr 30, poz. 168 z późn. zm.); 7) Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. z 2005 r. Nr 240, poz z późn. zm.); Strona 41 z 227

43 8) Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz z późn. zm.); 9) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 z późn. zm.); 10) Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 152, poz z późn. zm.); 11) Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U r. Nr 142, poz z późn. zm.); 12) Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz z późn. zm.); 13) Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie (Dz.U r. Nr 80, poz. 872 z późn. zm.); 14) Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.); 15) stawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U r. Nr 261, poz z późn. zm.); 16) Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz.U. Nr 179, poz z późn. zm.); 17) Ustawa z 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U r. Nr 196, poz z późn. zm.); 18) Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. z 2005 r. Nr 239, poz z późn. zm.); 19) Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz.U r. Nr 156, poz z późn. zm.); 20) Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz.U r. Nr 223, poz. 1655); 21) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie dokumentacji przetwarzania danych osobowych oraz warunków technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiadać urządzenia i systemy informatyczne służące do przetwarzania danych osobowych (Dz.U. z 2004 r. Nr 100, poz. 1024); 22) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 października 2005 r. w sprawie minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w formie elektronicznej (Dz.U r., nr 214 poz. 1781); 23) Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 września 2005 r. w sprawie warunków organizacyjno-technicznych doręczania dokumentów elektronicznych podmiotom publicznym (Dz. U. z 2005 r. Nr 200, poz. 1651); 24) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 listopada 2006 r. w sprawie sporządzania i doręczania pism w formie dokumentów elektronicznych (Dz.U r. Nr 227, poz. 1664); 25) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2007 r. w sprawie warunków udostępniania formularzy i wzorów dokumentów w postaci elektronicznej (Dz.U r. Nr 151, poz. 1078); 26) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 września 2005 r. w sprawie sposobu, zakresu i trybu udostępniania danych zgromadzonych w rejestrze publicznym (Dz.U r. Nr 205, poz. 1692); 27) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 października 2006 r. w sprawie niezbędnych elementów struktury dokumentów elektronicznych (Dz U r. Nr 206, poz. 1517); 28) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 października 2006 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z dokumentami elektronicznymi (Dz.U r. Nr 206, poz. 1518); 29) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 listopada 2006 r. w sprawie wymagań technicznych formatów zapisu i informatycznych nośników danych, na Strona 42 z 227

44 których utrwalono materiały archiwalne przekazywane do archiwów państwowych (Dz.U r. Nr 206, poz. 1519); 30) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 października 2005 r. w sprawie minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz.U r. Nr 212 poz. 1766); 31) Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 1999 r. w sprawie instrukcji kancelaryjnej dla organów gmin i związków międzygminnych (Dz.U r. Nr 112, poz z późn. zm.); 32) Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie instrukcji kancelaryjnej dla organów powiatu (Dz.U r. Nr 160, poz z późn. zm.); 33) Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie instrukcji kancelaryjnej dla organów samorządu województwa (Dz.U r. Nr 160, poz z późn. zm.). Użytkownikami rozwiązania, oprócz pracowników JST, będą przedsiębiorcy i mieszkańcy województwa mazowieckiego oraz pracownicy urzędów zlokalizowanych w poszczególnych gminach i powiatach województwa. Efektywność pracy urzędu zależy, w coraz większym stopniu, od stosowanych narzędzi informatycznych. Mieszkańcy oczekują, że ich sprawy będą realizowane sprawnie i bez zbędnej zwłoki. Jednym z celów systemu jest usprawnienie i skrócenie czasu podejmowania decyzji i w konsekwencji skrócenie czasu potrzebnego na realizację sprawy. Usprawnienie obsługi obywateli i przedsiębiorców zostanie zrealizowane poprzez umożliwienie korzystania z usług świadczonych przez administrację publiczną drogą elektroniczną. Ponadto mieszkańcy i przedsiębiorcy uzyskają dostęp do danych zawartych w rejestrach publicznych i innych zbiorach prowadzonych przez urzędy na szczeblu gminnym, powiatowym i wojewódzkim. Koncepcja Projektu zakłada standaryzację oraz ujednolicenie rozwiązań w zakresie administracji województwa mazowieckiego. Wprowadzenie standardów usprawnia komunikację i wymianę informacji między urzędami oraz poszczególnymi pracownikami, co doprowadzi do skrócenia czasu rozpatrywania sprawy. Standaryzacja i uporządkowanie procedur umożliwi łatwiejsze wyszukiwanie potrzebnych informacji gromadzonych na różnych poziomach administracji publicznej. Wprowadzenie proponowanych rozwiązań doprowadzi do stopniowej automatyzacji części procesów zarządzania oraz wytwarzania i archiwizacji dokumentów. Realizacja Projektu poprawi funkcjonowanie jednostek samorządu terytorialnego województwa mazowieckiego oraz pozwoli na optymalizację i ograniczenie kosztów utrzymania tych jednostek. Koncepcja rozwiązania proponowana w wybranym wariancie zapewnia realizację celów zgodnie z dobrymi praktykami i w zgodzie z obowiązującymi przepisami prawa. W ramach przygotowań do Projektu została wykonana inwentaryzacja i ocena stanu infrastruktury teleinformatycznej potencjalnych beneficjentów Projektu oraz istotnych dla realizacji zadań projektowych zbiorów danych pozostających w dyspozycji poszczególnych beneficjentów. W wyniku analizy zebranych danych stwierdzono, że jakość oraz funkcjonalność systemów informatycznych funkcjonujących w urzędach województwa mazowieckiego jest bardzo zróżnicowana. Wdrożone systemy teleinformatyczne zawierają różny zakres funkcjonalny od prostych aplikacji dedykowanych do obsługi pojedynczych rodzajów spraw po zintegrowane systemy informatyczne wspomagające pracę w kilku obszarach działalności urzędu. Równocześnie dostawcami funkcjonującego w urzędach oprogramowania jest bardzo wielu producentów. W ramach Projektu ASI zostaną dostarczone m.in. komponenty integracyjne w postaci pakietu standardów integracyjnych. Projekt implementować będzie przygotowane standardy, w tym standardy wynikające z dokumentu Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji Architektura Korporacyjna Państwa. Realizacja Projektu znacząco podniesie poziom rozwiązań informatycznych funkcjonujących w urzędach województwa mazowieckiego, co w konsekwencji przełoży się na zwiększenie efektywności pracy i podniesienie standardu usług oferowanych mieszkańcom i przedsiębiorcom. Dzięki zastosowaniu najnowszych technologii informatycznych przewiduje się możliwość zdalnej pracy z miejsca zamieszkania, co może stanowić dodatkową możliwość pracy dla osób niepełnosprawnych. Nie tylko w skali jednego urzędu, ale w skali całego województwa. Strona 43 z 227

45 Wobec powyższego wszyscy mieszkańcy i przedsiębiorcy będą obsługiwani jednolicie, co podniesie stopień wykorzystania formularzy elektronicznych w załatwianiu spraw. Nie będzie konieczności uczenia się formularzy i sposobu załatwiania spraw w kontakcie z każdym urzędem od nowa. W celu realizacji takiego przedsięwzięcia krytyczny staje się etap analizy wymagań i realizacji Projektu. Opracowanie rozwiązania informacyjnego oraz odpowiednie dostosowanie jego aplikacji do tak stawianych wymogów staje się bardzo kosztowne. W przypadku objęcia Projektem tak dużej liczby jednostek, koszt tego dostosowania na jednostkę staje się opłacalny, a wręcz konkurencyjny w stosunku do zakupu zwykłego systemu informatycznego dla samorządów indywidualnie w drodze indywidualnych przetargów. Uzyskujemy efekt skali, a jakość rozwiązań zastosowanych w Projekcie stawia uczestników Projektu w nowej, lepszej sytuacji jakościowej. Planowane zastosowanie komponentów klasy Open Source oraz przewidywany duży zakres zmian dostarczonego przez wykonawcę rozwiązania wyjściowego powodują, że należy rozważyć optymalny model użytkowania oprogramowania, biorąc pod uwagę aspekty ekonomiczne, organizacyjne oraz konieczność zapewnienia trwałości rezultatów projektu. Analizie podlegały dwa podstawowe modele: 1. Użytkowanie systemu na podstawie licencji udzielonej przez podmiot posiadający prawa majątkowe. 2. Nabycie praw majątkowych. Model licencyjny jest typowym modelem stosowanym w projektach obejmujących niewielką liczbę organizacji / użytkowników, kiedy budowanie dedykowanego rozwiązania jest nieopłacalne. Zalety modelu licencyjnego zostały opisane w początkowej części analizy technicznej. Wady modelu licencyjnego to: brak bezpośredniego wpływu na zakres funkcjonalny użytkowanego oprogramowania oraz konieczność ponoszenia opłat związanych z finansowaniem rozwoju oprogramowania przez producenta (licencjodawcę) oraz dostosowywaniem do zmian prawnych. Zalety modelu właścicielskiego to nieograniczony wpływ na funkcjonalność i brak konieczności ponoszenia opłat dla producenta. Właściciel praw majątkowych ponosi odpowiedzialność za jakość oprogramowania, jego zgodność z obowiązującymi przepisami oraz musi zagwarantować jego istnienie i rozwój w przewidywalnej przyszłości. Są to konieczne warunki zapewnienia trwałości rezultatów uzyskiwanych w wyniku wdrożenia oprogramowania. Realizacja obowiązków właścicielskich jest związana z koniecznością utrzymania profesjonalnego zespołu składającego się z analityków biznesowych, analityków systemowych, projektantów, programistów, testerów, konsultantów wdrożeniowych, inżynierów systemowych, kierowników projektu. Model właścicielski jest optymalny dla podmiotów zajmujących się profesjonalnym tworzeniem systemów IT. Biorąc pod uwagę specyfikę i skalę Projektu ASI oraz sprawdzone na polskim rynku rozwiązania najkorzystniejszy jest wariant niewyłącznych praw majątkowych, gwarantujący Partnerom Projektu możliwość wpływania na funkcjonalność w dużym zakresie (analiza przedstawiona w rozdziale Potrzeba realizacji Projektu w kontekście wykonalności technicznej). 4.3 Zadania planowane do realizacji w ramach Projektu oraz wartość Projektu W ramach niniejszego Projektu przewidziane są następujące zadania: Zadanie nr 1 Utworzenie i wdrożenie usług, o których mowa w Ustawie o infrastrukturze informacji przestrzennej o poziomie dojrzałości 3 w tym stworzenie systemu teleinformatycznego do zasilania baz danych MSIP oraz systemu map topograficznych. W ramach niniejszego zadania zostaną utworzone i opublikowane na portalu usługi wynikające z Ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej tj.: Strona 44 z 227

46 1) wyszukiwania, umożliwiające wyszukiwanie zbiorów oraz usług danych przestrzennych na podstawie zawartości odpowiadających im metadanych oraz umożliwiające wyświetlanie zawartości metadanych; 2) przeglądania, umożliwiające co najmniej: wyświetlanie, nawigowanie, powiększanie i pomniejszanie, przesuwanie lub nakładanie na siebie zobrazowanych zbiorów oraz wyświetlanie objaśnień symboli kartograficznych i zawartości metadanych; 3) pobierania, umożliwiające pobieranie kopii zbiorów lub ich części oraz, gdy jest to wykonalne, bezpośredni dostęp do tych zbiorów; 4) przekształcania, umożliwiające przekształcenie zbiorów w celu osiągnięcia interoperacyjności zbiorów i usług danych przestrzennych; 5) umożliwiające uruchamianie usług danych przestrzennych. Dane przestrzenne, które będą udostępnione przez usługi, po ich opublikowaniu będą mogły być wykorzystywane przez inne systemy i rejestry publiczne zgodnie z zasadą interoperacyjności. Należy podkreślić, że scyfryzowane, zestandaryzowane i opublikowane dane przestrzenne pełnią kluczową rolę w procesie budowania gospodarki opartej na wiedzy i zrównoważonego rozwoju regionu oraz w procesach inwestycyjnych. Usługi, o których mowa powyżej, umożliwiać będą wyszukiwanie zbiorów i usług danych przestrzennych co najmniej według następujących kryteriów lub ich kombinacji: 1) słowa kluczowe; 2) klasyfikacja danych przestrzennych oraz usług danych przestrzennych; 3) jakość i ważność zbiorów; 4) stopień zgodności ze standardami technicznymi dotyczącymi interoperacyjności zbiorów i usług danych przestrzennych; 5) położenie geograficzne; 6) warunki dostępu i korzystania ze zbiorów oraz usług danych przestrzennych; 7) organy administracji odpowiedzialne za tworzenie, aktualizację i udostępnianie zbiorów oraz usług danych przestrzennych. Dostęp do ww. usług będzie powszechny i nieodpłatny. Dane dostępne za pośrednictwem tych usług będą mieć formę, która, o ile pozwolą na to przepisy prawa, umożliwią ich dalsze wykorzystanie. W ramach tego zadania stworzony zostanie również system teleinformatyczny do zasilania baz danych Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennej, który jest integratorem danych przestrzennych na terenie województwa mazowieckiego i działa na podstawie Zarządzenia Nr 66/11 Marszałka Województwa Mazowieckiego z dnia 21 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia, monitorowania i aktualizowania baz danych Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennej zmienionego Zarządzeniem Nr 180/12 Marszałka Województwa Mazowieckiego z dnia 17 stycznia 2012 r. zmieniającego zarządzenie w sprawie prowadzenia, monitorowania i aktualizowania baz danych Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennych. Obecnie zasilenie tego systemu odbywa się na podstawie ręcznie przetwarzanych danych i ręcznego zasilania baz danych Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennej, co przeczy zasadzie interoperacyjności oraz czyni bardzo utrudnionym, w niektórych przypadkach niemożliwym, udostępnianie usług elektronicznych, o których mowa powyżej. W ramach ww. usług udostępnianiu podlegać będą co najmniej: Bazy danych obiektów topograficznych BDOT 500, Baza danych ewidencji gruntów i budynków, Baza danych geodezyjnej sieci uzbrojenia terenu, Bazy danych wchodzące w skład Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennej utworzone w ramach zadania 4 i 5. W ramach tego zadania zostanie również stworzony i wdrożony teleinformatyczny system do tworzenia map topograficznych 1: (standardowe opracowania kartograficzne w skali 1:10 000). Zgodnie z art. 4 ust. 1a, pkt 8 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne dla Strona 45 z 227

47 obszaru całego kraju tworzy się zbiór danych przestrzennych dotyczący obiektów topograficznych (BDOT10k) o szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w skalach 1: : w tym kartograficznych opracowań numerycznego modelu rzeźby terenu (BDOT10k), na podstawie którego opracowywane są standardowe opracowania kartograficzne mapy topograficzne w skali 1: Jest to kompetencja Marszałka Województwa. Mapy topograficzne, w tym mapy topograficzne w skali 1: tworzy się na podstawie: danych zawartych w BDOT10k (kompetencja Marszałka Województwa) - w procesie ich generalizacji, wizualizacji i redakcji kartograficznej; danych zawartych w numerycznym modelu rzeźby terenu (kompetencja Głównego Geodety Kraju); danych zawartych w Państwowym Rejestrze Nazw Geograficznych (kompetencja Głównego Geodety Kraju). Stosowane będą otwarte standardy danych - dane będą udostępniane w przynajmniej jednym otwartym standardzie (nie ograniczającym dostępu do danych). System ten będzie udostępniał usługi, o których mowa powyżej dla map topograficznych (standardowych opracowań kartograficznych) Stworzenie tego systemu będzie się wprost wpisywać w mechanizmy interoperacyjności w szczególności w zasadę optymalnego wykorzystanie istniejących źródeł danych. Wszystkie usługi oraz towarzyszące im systemy teleinformatyczne, w tym systemy, które powstaną w ramach tego zadania i które stanowić będą tzw. backoffice dla elektronicznych usług, o których mowa powyżej przygotowane zostaną zgodnie z wytycznymi zawartymi m.in. Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych oraz Ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Dla każdej usługi dokonany zostanie przegląd wszystkich danych przetwarzanych przez usługę i wskazane zostaną dane, które są informacją publiczną oraz nie są a mogą być pozyskane z innej usługi. Udostępnione zostaną dane za pomocą usług sieciowych, umożliwiających zautomatyzowany, maszynowy odczyt danych. W tych systemach stosowane będą otwarte standardy danych - dane będą udostępniane w przynajmniej jednym otwartym standardzie (nie ograniczającym dostępu do danych). Łączny koszt tego zadania wyniesie zł. Przewiduje się że koszt uruchomienie na portalu usług, o których mowa powyżej dla ww. zakresu wyniesie zł, zaś koszt ww. systemów zł. Ww. koszy zostały oszacowane na podstawie analiz rynku i doświadczeń Wnioskodawcy z lat kiedy publikował usługi np. z zakresu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w ramach projektu BW. Zaś koszt systemów został oszacowany na podstawie analiz rynku i doświadczeń Wnioskodawcy z lat kiedy budował systemy teleinformatyczne w tym dla zarządzania rejestrem dokumentów planistycznych w ramach projektu BW. Zadanie nr 2 Utworzenie i wdrożenie nowych e-usług w JST województwa mazowieckiego, obejmujące rozbudowę systemu e-urząd o nowe funkcjonalności, wdrożenie nowych aplikacji zastępujących dotychczasowe rozwiązania, integracja z innymi systemami, budowa nowych i rozwój utworzonych systemów dziedzinowych. W ramach tego zadania zostaną utworzone i opublikowane następujące usługi na poziomie 3 dojrzałości: L.P. 1. Koncesja na wydobywanie kopalin Usługa 2. Dokonanie wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów Strona 46 z 227

48 L.P. Usługa 3. Przyjęcie oświadczenia o uznaniu ojcostwa dziecka narodzonego lub dziecka poczętego 4. Najem lokalu mieszkalnego 5. Nadawanie uprawnień diagnosty 6. Przygotowanie dokumentów dot. sprzedaży nieruchomości gruntowej na rzecz jej użytkownika wieczystego 7. Najem lokalu socjalnego 8. Nadanie dziecku nazwiska męża matki/żony ojca 9. Przyjęcie oświadczenia o zmianie imienia dziecka 10. Przygotowanie dokumentów dot. sprzedaży lokali użytkowych w drodze bezprzetargowej na rzecz najemców 11. Najem lokalu zamiennego 12. Wniosek dzierżawa gruntu 13. Dokonanie wpisu/wykreślenia zastawu rejestrowego 14. Najem komunalnego lokalu użytkowego 15. Najem lokalu mieszkalnego związanego ze stosunkiem pracy (lokale oświatowe) 16. Licencja na wykonywanie krajowego transportu drogowego osób 17. Wniosek głosowanie korespondencyjne 18. Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości 19. Informacja o wyrobach zawierających azbest, miejscu ich wykorzystania lub o zakończeniu ich używania 20. Odszkodowanie za grunt przejęty pod drogę 21. Wydanie pozwolenia na wytwarzanie odpadów 22. Ujednolicenie terminów użytkowania wieczystego 23. Zgłoszenie urodzenia dziecka 24. Odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości 25. Ponowne zawarcie umowy najmu lokalu mieszkalnego po spłacie zaległości 26. Przyjęcie oświadczenia od małżonka rozwiedzionego o powrocie do nazwiska noszonego przed zawarciem małżeństwa 27. Wydanie pozwolenia na prowadzenie robót budowlanych przy obiektach wpisanych do rejestru zabytków Wydanie pozwolenia na umieszczenie urządzeń technicznych, tablic, reklam lub napisów 28. na zabytku wpisanym do rejestru zabytków lub stanowiącym element zabytkowego zespołu urbanistyczno architektonicznego 29. Uzyskanie ulgi w podatkach i opłatach lokalnych Reklamacja na nieprawidłowości w rejestrze wyborców Wydanie dziennika budowy Wydanie karty wędkarskiej lub karty łowiectwa podwodnego Rozpatrzenie wniosku w sprawie odstępstw od warunków technicznych Zawiadomienie o utworzeniu stowarzyszenia zwykłego oraz na poziomie 4 dojrzałości: L.P. Usługa 1. Przyznanie jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka 2. Zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów Strona 47 z 227

49 L.P. Usługa 3. Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania 4. Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka 5. Przyznanie zasiłku rodzinnego 6. Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego 7. Wniosek o wymeldowanie 8. Ustalenie numeru porządkowego budynku (adresu) 9. Przyznanie dodatku mieszkaniowego 10. Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego 11. Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka 12. Przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego 13. Przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego 14. Wniosek o wydanie decyzji w sprawie rozłożenia na raty opłaty lub przesunięcia terminu płatności opłaty za usunięcie drzew lub krzewów 15. Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka 16. Przyznanie specjalnego zasiłku opiekuńczego Identyfikacja usług została wybrana na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego wśród mieszkańców i przedsiębiorców działających na terenie województwa mazowieckiego. Wybrane zostały te o największym wskaźniku zainteresowania. Każda z tych usług zostanie wdrożona dla min. 52 Partnerów. Należy podkreślić, że w przypadku np. zmian przepisów prawa lub zmian potrzeb (badanych przez poszczególnych właścicieli usługi czyli odpowiedni samorząd gminny lub powiatowy) na etapie przygotowywania postępowań o zamówienia publiczne katalog ten może ulec zmianie. Nie ulegnie zmianie jednak ani ich liczba, ani zachowanie proporcji liczby usług w stopiu 3 i 4. Ponadto, aby móc wdrożyć ww. elektroniczne usługi, niezbędne będzie dokonanie modernizacji wdrożonych w ramach projektów BW i EA systemów (np. z powodu zmian w przepisach prawa). Zakłada się, że modernizacja ta będzie dotyczyć: Aplikacji do Zarządzania Rejestrem Planów zagospodarowania przestrzennego, Systemu Elektronicznego Zarządzania Dokumentami, System do obsługi ewidencji nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność jednostek samorządu terytorialnego, System do obsługi zamówień publicznych, System do obsługi prac rady Powiatu/Gminy, System ewidencji zabytków, System do obsługi ewidencji zezwoleń na sprzedaż alkoholu, System ewidencji zezwoleń na lokalizację w pasie drogowym i na zajęcie pasa drogowego, System do gospodarowania odpadami komunalnymi. Zakłada się również wykonanie teleinformatycznych systemów dziedzinowych dla potrzeb udostępnienia ww. usług. Zakłada się ze zostanie utworzonych 5 nowych systemów dziedzinowych towarzyszących ww. usługom oraz w celu ich integracji z innymi systemami teleinformatycznymi dla zapewnienia zasady optymalnego wykorzystanie istniejących źródeł danych. W tych systemach stosowane będą otwarte standardy danych - dane będą udostępniane w przynajmniej jednym otwartym standardzie (nie ograniczającym dostępu do danych). Wraz z Partnerami, w oparciu o przeprowadzone analizy zostaną podjęte decyzje o wyborze systemów dziedzinowych, o funkcjonalności zapewniającej obsługę następujących możliwych obszarów: zarządzanie informacją i promocją jednostki samorządu terytorialnego, zarządzanie edukacją, Strona 48 z 227

50 zarządzanie współpracą z organizacjami pozarządowymi, konsultacje społeczne, obsługa ewidencji zezwoleń na zarobkowy przewóz osób i rzeczy, obsługa ewidencji magazynowej, obsługa ewidencji targowisk, obsługa sprzedaży, obsługa dodatków mieszkaniowych, obsługa spraw funduszu socjalnego, zasiłków i zapomóg, obsługa kasy zapomogowo-pożyczkowej oraz funduszu mieszkaniowego, system wczesnego powiadamiania mieszkańców komplementarny z systemem RSO. Powyższa lista została zidentyfikowana na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego wśród gmin i powiatów, które wskazały na ww. systemy jako najbardziej kluczowe dla uruchomienia elektronicznych usług i integracji systemów teleinformatycznych wewnątrz urzędu w celu optymalnego wykorzystania istniejących źródeł danych oraz udostępniania informacji publicznej. Należy podkreślić, że w przypadku np. zmian przepisów prawa lub zmian potrzeb (badanych przez poszczególnych właścicieli usługi/ system dziedzinowy czyli odpowiedni samorząd gminny lub powiatowy) na etapie przygotowywania postępowań o zamówienia publiczne katalog ten może ulec zmianie. Przewiduje się, ze koszt tego zadania wyniesie zł. Ww. koszy zostały oszacowane na podstawie analiz rynku i doświadczeń Wnioskodawcy z lat kiedy opracowywał systemy dziedzinowe oraz system Elektronicznego Zarządzania Dokumentami oraz towarzyszące im elektroniczne usługo dotychczas opublikowane w ramach projektu BW i EA. Wartość umowy na opracowanie 7 systemów dziedzinowych wraz z towarzyszącymi im elektronicznymi usługami, realizowanej w ramach Projektu EA wynosiła ok. 27 mln zł, z czego wynika ze uśredniona wartość jednego systemu dziedzinowego 3,85 mln zł. Chcąc opracować w niniejszym projekcie 5 nowych systemów dziedzinowych wraz z towarzyszącymi im elektronicznymi usługami, Wnioskodawca zarezerwował na tę część 16,25 mln zł, resztę tj. 2,35 mln pozostawiając na integrację w ramach istniejących w poszczególnych JST systemów. Zadanie nr 3 Stworzenie zaplecza informatycznego dla e-usług oraz systemów informatycznych utworzonych w ramach Projektu w poszczególnych JST zakup sprzętu komputerowego oraz oprogramowani systemowych) Wciąż jest identyfikowany niezadowalający stan infrastruktury sieciowej jednostek samorządu terytorialnego na terenie województwa mazowieckiego. Do zidentyfikowanych problemów szczegółowych należy zaliczyć: niedostateczny stan łącz internetowych wśród wielu JST z terenu województwa mazowieckiego. Problemy związane ze stabilnością i prędkością łączy mają bezpośredni wpływ na świadczone przez urząd usługi dla obywateli oraz przedsiębiorców. niedostateczne parametry SLA dla łącz internetowych, niedostateczny stan sieci wewnętrznej wśród wielu JST z terenu województwa mazowieckiego, mający bezpośrednie przełożenie na odbiór wdrożonych systemów przez pracowników merytorycznych w JST, trudności techniczne i organizacyjne w pozyskiwaniu i łącznym wykorzystywaniu danych pochodzących z różnych źródeł, braki pod względem kompletności, aktualności i kompatybilności danych utrzymywanych przez różne urzędy i instytucje. Dlatego w ramach tego zadania planowany jest zakup sprzętu i oprogramowania standardowego wg poniższego zestawienia. Strona 49 z 227

51 Urządzenie Serwer w obudowie typu tower, do montażu w szafie rack Zasilacz awaryjny UPS do montażu w szafie rack Dysk sieciowy typu Network Attached Storage do montażu w szafie rack wraz z HDD Oprogramowanie Serwerowy system operacyjny Licencja dostępowa do systemu operacyjnego w modelu na urządzenie Oprogramowanie antywirusowe wraz oprogramowaniem do monitorowania Należy zaznaczyć, ze w przypadku zmian przepisów prawa lub technologii lub potrzeb poszczególnych JST, powyższy katalog może ulec zmianie w trakcie realizacji Projektu. Koszt tego zadania szacowny jest na 15 mln zł. Zakupiony sprzęt i oprogramowanie zgodne będą z wymaganiami zastosowanej chmury obliczeniowej i zasadami bezpieczeństwa. Ww. koszy zostały oszacowane na podstawie analiz rynku i doświadczeń Wnioskodawcy z lat kiedy dokonywał zakupów sprzętu informatycznego w ramach projektu BW i EA. Zadanie nr 4 Cyfryzacja danych przestrzennych MSIP Dane przestrzenne pełnią kluczową rolę w procesie budowania gospodarki opartej na wiedzy i zrównoważonego rozwoju regionu oraz niwelowania jego dwudzielności. W ramach tego zadania cyfryzacji podlegać będą zbiory danych wybrane z katalogu wynikającego z Załącznika nr 1 do Zarządzenia Nr 180/12 Marszałka Województwa Mazowieckiego z dnia 17 stycznia 2012 r. zmieniającego zarządzenie w sprawie prowadzenia, monitorowania i aktualizowania baz danych Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennej, które dotychczas nie były scyfryzowane. Wszystkie te dane zostaną udostępnione za pomocą usług utworzonych w ramach zadania nr 1. Stosowane będą otwarte standardy danych - dane będą udostępniane w przynajmniej jednym otwartym standardzie (nie ograniczającym dostępu do danych). Koszt tego zadania wynosi zł. Przewiduje się cyfryzację 30 kategorii tematycznych z ww. katalogu dla danych przestrzennych, przy czym koszt cyfryzacji jednej kategorii szacuje się na ok 65 tys. zł, co wynika z przeprowadzonych przez Wnioskodawcę analiz rynku i doświadczeń Wnioskodawcy z lat , kiedy opracowywał systemy dziedzinowe oraz system Elektronicznego Zarządzania Dokumentami oraz towarzyszące im elektroniczne usługo dotychczas opublikowane w ramach projektu BW i EA. Zadanie nr 5 Cyfryzacja danych Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego oraz utworzenie usług, o których mowa w zadaniu 1 dla powiatów W ramach tego zadania modernizacji i cyfryzacji podlegać będą zbiory danych: ewidencja gruntów i budynków, baza danych obiektów topograficznych BDOT 500, baza danych geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu GESUT, Strona 50 z 227

52 dla obszarów następujących powiatów: białobrzeskiego, ciechanowskiego, garwolińskiego, gostynińskiego, grodziskiego, grójeckiego, kozienickiego, łosickiego, makowskiego, mińskiego, nowodworskiego, ostrołęckiego, ostrowskiego, otwockiego, warszawskiego zachodniego, piaseczyński, płockiego, płońskiego, pruszkowskiego, przasnyskiego, przysuskiego, pułtuskiego, radomskiego, sierpeckiego, sokołowskiego, szydłowieckiego, wołomińskiego, wyszkowskiego, zwoleńskiego, żuromińskiego, żyrardowskiego i Miasta Radom - partnerów projektu ASI, dotychczas prowadzone w wersji analogowej lub prowadzone w sposób niezharmonizowany. Dane te zostaną udostępnione za pomocą usług utworzonych w ramach zadania nr 1. Stosowane będą otwarte standardy danych - dane będą udostępniane w przynajmniej jednym otwartym standardzie (nie ograniczającym dostępu do danych) w tym standardy przewidziane w Ustawie prawo geodezyjne i kartograficzne i jej aktach wykonawczych. Koszt tego zadania wynosi zł i został oszacowany wg kalkulacji prowadzonych bezpośrednio przez poszczególne powiaty partnerów projektu ASI na podstawie doświadczeń i stawek jednostkowych wynikających z projektu BW z uwzględnieniem następujących zasad: stawka jednostkowa za 1 ha konwersji BDOT ok. 11 zł, stawka jednostkowa za 1 ha konwersji GESUT ok. 11 zł, stawka jednostkowa za 1 ha konwersji/modernizacji EGiB ok. 110 zł. Zadanie nr 6 Wsparcie techniczne i merytoryczne Partnerów Projektu w zakresie realizacji i wdrożeń usług elektronicznej administracji i geoinformacji, jako element towarzyszący działaniom wykonania i wdrożenia nowych systemów informatycznych, ich rozwoju o nowe funkcjonalności oraz opracowania i wdrożenia nowych usług świadczonych drogą elektroniczną. W związku ze zidentyfikowanym problemem bardzo słabej opieki informatycznej w gminach i powiatach będących Partnerami Projektu ASI, niezbędne jest zapewnienie wsparcia technicznego i merytorycznego Partnerów Projektu w zakresie realizacji i wdrożeń usług elektronicznej administracji i geoinformacji, które będzie działać funkcjonalnie jako tzw. centrum kompetencyjne w ramach struktur Departamentu Geodezji i Kartografii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie. W ramach tego zadania świadczone będą usługi przez firmę/firmy zewnętrzne wybrane w trybie konkurencyjnym (zgodnie z Ustawą o zamówieniach publicznych). W ramach tego zadania będą prowadzone działania monitorowania usług pod kątem dostępności oraz użyteczności graficznej interfejsów, ciągłości działania i powszechności wykorzystania. W zależności od efektów monitorowania, skutkiem tych działań będzie optymalizacja w zakresie funkcjonalnym i ciągłości działania wpływająca na zwiększenie powszechności działania. Do szacowania kosztów tego zadania przyjęto następujące założenia: Czas trwania wsparcia: kwiecień grudzień 2018 tj. 33 miesiące. Liczba godzin na jednego Partnera Projektu ASI 18 godzin miesięcznie, co stanowi 3420 godzin miesięcznie. Łącznie godzin: 33 miesiące x 3420 godzin = godzin Stawka godzinowa 125 zł brutto Łączny koszt zadania: ,86 zł Strona 51 z 227

53 Koszt jednej roboczo godziny został oszacowany na podstawie analiz rynku i doświadczeń Wnioskodawcy z lat kiedy korzystał z zewnętrznego wsparcia informatycznego(wybieranego w trybie Ustawy o zamówieniach publicznych) w ramach projektów BW i EA. Liczba godzin przeznaczona na jednego Partnera jest również oszacowana na podstawie doświadczeń Wnioskodawcy w zakresie wspierania infrastruktury informatycznej dla projektów BW i EA. Zadanie nr 7 Wynagrodzenia - 2 % wartości Projektu Kwota w wysokości zł. przeznaczona będzie na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń dla 10 etatów Departamentu Geodezji i Kartografii UMWM w Warszawie, zaplanowanych do realizacji Projektu, w okresie styczeń czerwiec 2018 r. Zadanie nr 8 Informacja i promocja Projektu W ramach zadania będzie prowadzona promocja Projektu zgodnie z zasadami określonymi, w Podręczniku wnioskodawcy i beneficjenta programów polityki spójności w zakresie informacji i promocji w tym m. in.: 1. oznakowanie wszystkich produktów i działań Projektu w tym: korespondencji w sprawach Projektu, prowadzonej ze wszystkimi Partnerami i instytucjami zaangażowanymi w realizację Projektu, dokumentacji przetargowej i ogłoszeń w procesie udzielania zmówienia publicznego oraz umów z wykonawcami usług i dostaw, prezentacji multimedialnych, broszur, ulotek i innych publikacji dotyczących Projektu, materiałów prasowych, stron www zawierających informacje o Projekcie, wszelkiego typu urządzeń i sprzętu zakupionego w ramach Projektu, dokumentów i materiałów dotyczących posiedzeń, spotkań, konferencji itp. związanych z Projektem. Podstawowymi środkami przekazu wyżej wymienionych treści będą w szczególności: kampania medialna prowadzona w prasie regionalnej w celu dotarcia do jak największej liczby odbiorców, materiały promocyjne (plakaty, broszury informacyjne, ulotki dystrybuowane poprzez Lidera i Partnerów Projektu), konferencje rozpoczynająca i podsumowująca Projekt. Działanie Termin emisji Zaprojektowanie, stworzenie i utrzymanie www marzec grudzień 2019 Administrowanie stroną www kwiecień grudzień 2019 Artykuł w prasie regionalnej 4 artykuły 1 konferencja w 2017 r. Konferencja dla przedstawicieli JST jednodniowa dla 250 osób, 1 konferencja w 2018 r. jednodniowa dla 250 osób Materiały promocyjne produkcja i rozpowszechnienie Kalkulowany koszy tego zadania wynosi zł, przy czym: 1) Koszt konferencji szacowany jest na zł/konferencja, co łącznie wynosi zł (koszt oszacowany na podstawie analiz rynku i doświadczeń Wnioskodawcy z lat , kiedy prowadził działania promocyjne w ramach projektów BW i EA); Strona 52 z 227

54 2) Koszt artykułów w prasie regionalnej szacowany jest na zł/artykuł, co łącznie wynosi zł (koszt oszacowany na podstawie analiz rynku i doświadczeń Wnioskodawcy z lat kiedy prowadził działania promocyjne w ramach projektów BW i EA); 3) Koszt materiałów promocyjnych szacowany jest na zł (koszt oszacowany na podstawie analiz rynku i doświadczeń Wnioskodawcy z lat kiedy prowadził działania promocyjne w ramach projektów BW i EA); 4) Stworzenie i utrzymanie strony www bez kosztowo w ramach prac własnych Wnioskodawcy. Realizacja Projektu rozpocznie się w marcu 2016 roku i zakończy w grudniu 2019 roku. Okresem realizacji inwestycji są lata Rok 2019 jest przeznaczony na operacyjne uruchomienie wszystkich produktów Projektu. 4.4 Analiza rozwiązania pod kątem bezpieczeństwa systemów oraz przetwarzania danych i interoperacyjności Zaproponowane rozwiązanie będzie zrealizowane zgodnie ze standardami bezpieczeństwa systemów oraz przetwarzania danych. Wdrażane usługi i zintegrowane z nimi systemy teleinformatyczne oraz zasady bezpiecznego przetwarzania w nich danych będą zgodne z obowiązującymi regulacjami prawnym, w szczególności: Ustawą z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.U r. Nr 64 poz. 565), Ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U r. Nr 229 poz. 1497), Ustawą z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz.U r. Nr 130 poz. 1450), Ustawą z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U r. Nr 30 poz. 168), Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2011 r. w sprawie instrukcji kancelaryjnej, jednolitych rzeczowych wykazów akt oraz instrukcji w sprawie organizacji i zakresu działania archiwów zakładowych, Rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 5 czerwca 2014 r. w sprawie zasad potwierdzania, przedłużania ważności, unieważniania oraz wykorzystania profilu zaufanego elektronicznej platformy usług administracji publicznej (Dz.U r., poz. 778), Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów w sprawie sporządzania pism w formie dokumentów elektronicznych, doręczania dokumentów elektronicznych oraz udostępniania formularzy, wzorów i kopii dokumentów elektronicznych (Dz.U r., poz. 590), Rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 6 maja 2014 r. w sprawie zakresu i warunków korzystania z elektronicznej platformy usług administracji publicznej (Dz.U r., poz. 584), Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz.U r., poz. 526), Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 września 2005 r. w sprawie sposobu, zakresu i trybu udostępniania danych zgromadzonych w rejestrze publicznym (Dz.U r. Nr 205 poz. 1692), Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie warunków udostępniania formularzy i wzorów dokumentów w postaci elektronicznej, Rozporządzeniem ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie dokumentacji przetwarzania danych osobowych oraz warunków technicznych Strona 53 z 227

55 i organizacyjnych, jakim powinny odpowiadać urządzenia i systemy informatyczne służące do przetwarzania danych osobowych (Dz. U. z 2004 r. Nr 100, poz. 1024). W poniższym tekście przez słowo system rozumie się komplet komponentów niezbędnych do uruchomienia elektronicznie usługi, tj. systemy wpierające działalność tej usługi, systemy dziedzinowe dostarczające informacje do tej usługi, interoperacyjność rejestrów publicznych. Zgodnie z zapisami Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych: 1) Wymagania dotyczące zarządzania usługą IT uznaje się za spełnione, jeśli projektowanie, wdrażanie, eksploatowanie, monitorowanie, przeglądanie, utrzymanie i udoskonalanie zarządzania usługą IT podmiotu realizującego zadanie publiczne odbywają się z uwzględnieniem Polskich Norm: PN-ISO/IEC Zarządzanie usługami IT Specyfikacja, PN-ISO/IEC Reguły postępowania. 2) Wymagania dotyczące zarządzania bezpieczeństwem informacji uznaje się za spełnione, jeżeli system zarządzania bezpieczeństwem informacji został opracowany na podstawie Polskiej Normy PN-ISO/IEC 27001, a ustanawianie zabezpieczeń, zarządzanie ryzykiem oraz audytowanie odbywa się na podstawie Polskich Norm związanych z tą normą, w tym: PN-ISO/IEC w odniesieniu do ustanawiania zabezpieczeń, PN-ISO/IEC w odniesieniu do zarządzania ryzykiem bezpieczeństwa informacji, PN-ISO/IEC w odniesieniu do odtwarzania techniki informatycznej po katastrofie w ramach zarzadzania ciągłością działania. Powyższe akty prawne oraz wymagania wskazane w przywołanych powyżej normach będą miały zastosowanie na etapie projektowania usług i systemów teleinformatycznych, ich eksploatacji i utrzymania oraz systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji. Poniżej przedstawiono opis zastosowania standardowego i wyższego niż wynikające z obowiązujących przepisów prawnych, poziomu bezpieczeństwa dla systemów oraz przetwarzania danych osobowych. Bezpieczeństwo wdrażanych systemów teleinformatycznych oraz przetwarzania danych Biorąc pod uwagę wymagania prawno-użytkowe stawiane przed systemem, należy wydzielić następujące usługi bezpieczeństwa: 1. Kontrola Dostępu. 2. Uwierzytelnianie. 3. Rozliczalność. 4. Poufność. 5. Integralność. 6. Dostępność. 7. Ochrona danych osobowych. Poniżej przedstawiono mechanizmy realizujące poszczególne usługi. 1. Kontrola dostępu We wszystkich obszarach systemu zostanie wdrożony system uprawnień, zapewniający atomowe uprawnienia do poszczególnych modułów systemu. Każdy użytkownik (pracownik urzędu) uzyska szereg uprawnień dających dostęp do wybranych elementów systemu. W szczególności wydzielone zostaną uprawnienia dostępu do danych osobowych. Dostęp do szyny usług będzie kontrolowany na dwóch poziomach: dostępu do usług publicznych i dostępu do usług prywatnych. Strona 54 z 227

56 2. Uwierzytelnianie Użytkownicy będą uwierzytelniani przy pomocy następujących metod: w przypadku publicznych zasobów brak uwierzytelniania, para: login/hasło, profil zaufany. W warstwie usług, szyny ESB będą uwierzytelniały wywołujące usługi aplikacje na podstawie certyfikatów aplikacji (przede wszystkim wystawionych przez Lokalne Centrum Certyfikacji (LCC) i replikowanych w katalogu LDAP) w oparciu o mechanizmy WS-Security. Zgodnie z Art. 20a. 1. Ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne Identyfikacja użytkownika systemów teleinformatycznych udostępnianych przez podmioty określone w art. 2 następuje przez zastosowanie kwalifikowanego certyfikatu przy zachowaniu zasad przewidzianych w ustawie z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U. z 2013 r. poz. 262), lub profilu zaufanego epuap. Projekt zakłada wykorzystanie uwierzytelniania interesantów (użytkowników zewnętrznych) wobec urzędów administracji publicznej Partnerów Projektu będzie wykorzystanie Profilu Zaufanego epuap, jako bezkosztowej dla interesanta alternatywy dla podpisu kwalifikowanego. Wszelkie dokumenty przesyłane do dowolnego Partnera Projektu za pośrednictwem Elektronicznej Skrzynki Podawczej platformy regionalnej, będą mogły zostać podpisane z wykorzystaniem powyższej metody, dzięki zapewnionej integracji platformy regionalnej z platformą epuap poprzez regionalną szynę usług (szynę ESB) Systemu e-urząd. Moc prawną podpisu potwierdzonego profilem zaufanym zapewnia ustawa o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, a w szczególności Artykuł 20b, który brzmi: 1. Podpis potwierdzony profilem zaufanym epuap wywołuje skutki prawne, jeżeli został utworzony lub złożony w okresie ważności tego profilu. 2. Dane w postaci elektronicznej opatrzone podpisem potwierdzonym profilem zaufanym epuap są równoważne pod względem skutków prawnych dokumentowi opatrzonemu podpisem własnoręcznym, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. 3. Nie można odmówić ważności i skuteczności podpisowi potwierdzonemu profilem zaufanym epuap tylko na tej podstawie, że istnieje w postaci elektronicznej lub zmianie uległy dane inne niż służące do potwierdzenia profilu zaufanego. Wynika z tego, że w przypadku kontaktów z administracją publiczną podpis potwierdzony profilem epuap jest równoważny podpisowi kwalifikowanemu. Obydwa rodzaje podpisu elektronicznego są równoważne podpisowi odręcznemu, ale tylko jeśli pozwalają na to szczegółowe przepisy. Informacje na temat usług dostępnych na portalu a zgromadzonych w katalogu usług platformy regionalnej udostępniane będą dla wszystkich (zalogowanych i niezalogowanych) interesantów. Jeżeli interesant będzie chciał wypełnić formularz będzie musiał się zalogować. Aby to zrobić będzie musiał posiadać konto na portalu lub będzie się musiał zarejestrować poprzez formularz rejestracyjny dostępny na stronach portalu Formularz rejestracyjny będzie zawierał dane wymagane do rejestracji oraz dane dodatkowe, które mogą być przydatne w czasie wypełniania formularzy elektronicznych. Dodatkowo formularz rejestracyjny będzie zawierał pola pozwalające na połączenie konta na portalu z kontem w epuap lub (jeśli Interesant nie posiada konta w epuap) umożliwiające przekierowanie do formularza rejestracyjnego na epuap. Powiązanie konta interesanta w portalu na portalu z kontem interesanta na platformie epuap pozwoli na wykorzystywanie dodatkowych możliwości portalu na portalu takich jak: uwierzytelnianie SSO z epuap, Profil Zaufany, Moduł Płatności. Jeśli interesant nie będzie posiadał konta na platformie epuap nie będzie miał możliwości skorzystania z tych funkcjonalności. Strona 55 z 227

57 Dane wpisane do profilu interesanta będą automatycznie wpisywane do wypełnianych przez niego formularzy z poziomu katalogu usług platformy regionalnej. Funkcjonalność ta znacznie ułatwi korzystanie z serwisu na portalu ponieważ interesant wypełniając formularz nie będzie musiał za każdym razem podawać np. swoich danych, adresu itp. Profil interesanta umożliwi ponadto zarządzanie ustawieniami w zakresie zmiany hasła oraz danych osobowych. Moduł Profil Interesanta będzie umożliwiał zalogowanym interesantom modyfikację swoich danych, a także dostęp do aktualnie realizowanych usług i tych archiwalnych. Interesant będzie miał możliwość sprawdzenia aktualnego statusu sprawy, a także odebrania ew. decyzji urzędowych. Jeśli Interesant będzie posiadał konto w epuap i będzie chciał mieć podgląd na swoje sprawy wysyłane z poziomu epuap, to w momencie rejestracji na portalu będzie proszony o podanie identyfikatora podmiotu oraz nazwy i adresu skrytki domyślnej na epuap. Nie podanie tych danych uniemożliwi obsługę spraw wysyłanych z poziomu epuap w portalu platformy regionalnej. Obsługa spraw zainicjowanych za pomocą platformy epuap będzie ograniczona tylko i wyłącznie do informacji na temat statusów spraw. Wszelkie dokumenty, decyzje oraz pliki z nimi związane będą obsługiwane przez mechanizmy platformy epuap. Komponent Obsługi Spraw platformy regionalnej będzie się komunikował z Modułem Elektronicznej Skrzynki Podawczej (ESP) z wykorzystaniem mechanizmów dostępnych poprzez szynę ESB. ESP będzie komponentem odpowiedzialnym za kontrolowanie przepływu dokumentów elektronicznych i sterowanie ich statusami. Interesant chcąc wnieść dokument elektroniczny (pismo, podanie, wniosek, skargę) będzie musiał dokonać prawidłowego uwierzytelnienia. Następnie wykorzystując katalog usług platformy regionalnej odnaleźć właściwą sprawę, przejść do e-formularza i go wypełnić. Każdy e-formularz, który zostanie udostępniony za pośrednictwem portalu będzie posiadał możliwość autouzupełniania danymi pochodzącymi z Profilu Interesanta. Dzięki temu, Interesant, który zarejestrował się już na portalu wybierając formularz związany ze sprawą, otrzyma go już w formie częściowo wypełnionej danymi osobowymi, podanymi podczas rejestracji. Funkcjonalność ta znacząco ułatwia korzystanie z e-usług przez interesantów. Odpowiednio wypełniony e-formularz podlegać będzie walidacji, tak by utworzony z niego dokument elektroniczny trafił do urzędu kompletny i bez błędnych danych. Sprawdzane będą w szczególności: kompletność informacji (czy wszystkie wymagane pola zostały wypełnione), format wprowadzonych danych (np. format daty, NIP, itp.), poprawność danych (PESEL, NIP, REGON, data), poprawność podpisu elektronicznego z wykorzystaniem komponentu do weryfikacji podpisu lub profilu zaufanego z wykorzystaniem usług sieciowych dostarczanych przez platformę epuap. Po prawidłowym wypełnieniu wymaganych pól e-formularza i podpisaniu go, możliwe będzie jego wysłanie. W ten sposób rozpoczynać się będzie procedura rozpatrzenia sprawy. W czasie wypełniania formularza interesant będzie mógł przerwać jego wypełnianie i zapisać go w swoim profilu jako plik tymczasowy, do którego będzie mógł wrócić w późniejszym czasie i dokończyć jego wypełnianie. Po przyjęciu formularza przez moduł odpowiedzialny za rozpatrywanie spraw po stronie urzędu interesant otrzyma ekran zwrotny z potwierdzeniem odbioru oraz numerem, jaki został nadany jego sprawie w systemie. Identyfikator sprawy umożliwi interesantowi śledzenie jej statusu poprzez przeglądarkę internetową. Dodatkowo w Profilu Interesanta w szczegółach danej sprawy (po doręczeniu formularza do Urzędu) pojawiać się będzie Urzędowe Poświadczenie Odbioru (UPO) wygenerowane przy współpracy z modułem HSM, który jest wymaganym ustawowo modułem kryptograficznym udostępniającym urzędowy koordynowany czas UTC (PL) zgodnie z rozporządzeniami. UPO będzie generowane przez moduł Elektronicznej Skrzynki Podawczej (ESP). Strona 56 z 227

58 Celem zapewnienia bezpieczeństwa danych przesyłanych między interesantem, a urzędem wszelka komunikacja odbywać będzie się przy użyciu protokołu SSL 3.0. Wszystkie przesyłane dane będą szyfrowane w stopniu uniemożliwiającym ich odczytanie przez osoby postronne, a poziom zabezpieczeń danych w systemie będzie zgodny z ustawodawstwem i odpowiedni dla ochrony danych osobowych. Z uwagi na rodzaj danych przetwarzanych w rozwiązaniu oraz fakt, że będzie ono połączone z publiczną siecią telekomunikacyjną, do zastosowania możliwy jest jedynie poziom zabezpieczeń wysoki. Komunikacja będzie odbywała się z wykorzystaniem regionalnej i lokalnych szyn ESB, które zapewnią odpowiedni poziom zabezpieczeń. Interesant zakładając konto na portalu będzie proszony o wyrażenie zgody na przetwarzanie jego danych osobowych. 3. Rozliczalność Rozliczalność na poziomie danych zapewni rejestrowanie dla każdego wiersza danych: unikalnego identyfikatora użytkownika, który utworzył wiersz, daty i czasu utworzenia, unikalnego identyfikatora użytkownika który zmodyfikował wiersz, daty i czasu modyfikacji. Rozliczalność operacji dokonywanych w systemie będą zapewniały mechanizmy logowania na kilku poziomach: logi systemów operacyjnych zawierające zdarzenia związane z systemem operacyjnym (w szczególności logowanie i wykonywane operacje), logi serwerów aplikacyjnych zawierające zdarzenia związane z komunikacją z użytkownikami oraz błędami systemowymi, logi baz danych zawierające informacje związane z operacjami na bazie danych, logi podsystemów zawierające informacje o operacjach dokonywanych w podsystemach wchodzących w skład systemu. Rozliczalność wywoływania poszczególnych usług będzie możliwa dzięki podpisywaniu komunikatów certyfikatami poszczególnych aplikacji i konfigurowalnemu logowaniu tych wywołań. 4. Poufność W zakresie komunikacji pomiędzy instancjami Systemu w poszczególnych lokalizacjach oraz pomiędzy Systemem a innymi systemami (czy to zewnętrznymi, czy to instalowanymi u Partnerów systemami lokalnymi) poufność zapewniona będzie dzięki wymuszeniu szyfrowania wszelkiej komunikacji pomiędzy szynami usług (w szczególności HTTPS i TLS dla JMS). Szyfrowanie/deszyfrowanie wykorzystywać będzie asymetryczne klucze pochodzące z generowanych przez LCC certyfikatów dla poszczególnych urządzeń. Jedynymi wyjątkami będą przypadki, w których transmitowane dane będą publicznie dostępne dla anonimowych użytkowników (na przykład katalogi usług). Zabezpieczenie to będzie wystarczające, gdyż wszelka komunikacja pomiędzy lokalizacjami Systemu oraz systemami zewnętrznymi odbywa się za pośrednictwem szyn usług. W zakresie baz danych osobowych interesantów zapewniony zostanie poziom bezpieczeństwa wysoki poprzez wykorzystanie mechanizmów opisanych powyżej. 5. Integralność Zachowanie integralności danych podczas komunikacji z użytkownikiem zostanie zapewnione poprzez zastosowanie protokołu TLS. Dodatkowo, zgodne z WS-Security, podpisywanie komunikatów wymienianych przez usługi zapewni integralność danych na poziomie usług. Integralność danych będzie zachowana dzięki użyciu systemu transakcji, oraz udostępnieniu bezpośredniego dostępu do silników baz danych wyłącznie dla aplikacji wchodzących w skład systemu. 6. Dostępność Usługi będą dostępne w trybie całodobowym, 7 dni w tygodniu, 365 dni w roku, z przewidywanym oknem serwisowym, którego czas w skali roku nie przekroczy 0,3% łącznego czasu. Strona 57 z 227

59 7. Ochrona danych osobowych Dla danych osobowych przechowywanych w systemie zapewniony zostanie poziom bezpieczeństwa wysoki ze względu na to, że system będzie połączony z publiczną siecią telekomunikacyjną. Ochrona danych osobowych będzie zapewniona poprzez zastosowanie mechanizmów opisanych w rozdziale Poufność. Zbierane będą tylko niezbędna dane osobowe, a Interesant w czasie rejestracji będzie proszony o wyrażenie zgody na przetwarzanie jego danych osobowych. Realizacja podstawowych funkcjonalności w zakresie bezpieczeństwa odbędzie się przez: 1. Aplikacje webowe zostaną zabezpieczone przed atakami typu "SQL Injection". Aplikacje webowe zapisujące dane w bazie będą unieszkodliwiać niedozwolone znaki w danych wejściowych do bazy. 2. Aplikacje webowe będą odporne na ataki Cross-site scripting (XSS) i Cross-site request forgery (XSRF), czyli będą spełniać następujące warunki: a. nie będzie można na stronie zamieszczać odnośników do skryptów znajdujących się na innych serwerach; b. jeśli strona zostanie udostępniana po protokole HTTPS, to wszystkie jej komponenty zależne (obrazki, skrypty, arkusze stylów, itp.) także; c. ważne akcje zmiany danych w portalu (np. zapisanie danych) będą wymagać dodatkowego potwierdzenia np. poprzez monit "czy na pewno chcesz zapisać zmiany?" 3. Formularz rejestracji nowego Interesanta (użytkownika zewnętrznego) będzie zabezpieczony za pomocą mechanizmu CAPTCHA przed robotami rejestrującymi masowo konta. 4. Rejestracja interesanta będzie wymagać podania adresu . System będzie zaprojektowany tak, by daną wymaganą podczas rejestracji był ważny adres , na który zostanie wysłana wiadomość z linkiem aktywującym konto. 5. W systemie będzie przechowywany skrót hasła wyliczony za pomocą bezpiecznej do zastosowań kryptograficznych jednokierunkowej funkcji mieszającej. Hasło użytkownika utrwalone w bazie danych nie będzie zapisane otwartym tekstem. System będzie przechowywać postać hasła po przetworzeniu algorytmem bezpiecznej do zastosować kryptograficznych jednokierunkowej funkcji mieszającej (np. MD5 lub SHA). 6. Portal systemu zostanie zabezpieczony przed nieautoryzowanym definiowaniem uprawnień przez użytkowników. Tylko zalogowani administratorzy mogą definiować uprawnienia. 7. Portal Systemu będzie posiadać mechanizm umożliwiający wygenerowanie nowego hasła i przypomnienie loginu w przypadku, gdy użytkownik zapomni dane konta. Zostanie zaprojektowany mechanizm przypomnij hasło i login wymagający podania adresu przypisanego do konta podczas rejestracji. z loginem i wygenerowanym nowym hasłem dotrze na skrzynkę użytkownika. System wymusi zmianę hasła po pierwszym zalogowaniu od momentu użycia mechanizmu "przypomnij login i hasło". 8. Serwery aplikacji zostaną tak skonfigurowane, by automatyczne zamykały sesję zalogowanego użytkownika po definiowalnym przez administratora czasie nieaktywności. 9. System zapewni: 1) Poufność ochronę przed ujawnieniem nieujawnieniem danych nieuprawnionemu odbiorcy; 2) Integralność ochronę przed nieuprawnioną modyfikacją lub zniekształceniem danych; 3) Rozliczalność określenie i weryfikowanie odpowiedzialności za wykorzystanie Systemu; 4) Autentyczność weryfikację tożsamości podmiotów i prawdziwości zasobów; 5) Niezawodność gwarancję oczekiwanego zachowania systemu i otrzymywanych wyników. 10. Zabezpieczenie dostępu na poziomie danych, tabel i w szczególnych przypadkach pojedynczych ról. 11. Transakcyjność bazy danych Systemu z ochroną transakcji i możliwością zapisywania transakcji do logów systemowych bazy. 12. Szyfrowanie transmisji (protokół TLS) dla połączeń między serwerami oraz pomiędzy serwerami i użytkownikami Systemu). 13. Możliwość definiowania przez administratorów uprawnień do poszczególnych ról w systemie. Strona 58 z 227

60 14. Poufność danych w odniesieniu do komunikacji z interesantem zapewniona będzie przez wykorzystanie protokołu TLS (HTTPS). Informacje mające charakter publiczny, będą mogły być udostępniane Interesantowi na Portalu Systemu bez stosowania szyfrowania. 15. System będzie posiadać hierarchię uprawnień oraz granulację dostępu do zasobów systemu. 16. Każdy użytkownik i interesant systemu będzie dysponować indywidualnym identyfikatorem, który umożliwi korzystanie z udostępnionych zasobów i usług. Zaimplementowane w systemie mechanizmy oraz procedury zapewnią rozliczalność zarejestrowanych w systemie użytkowników. 17. System będzie pozwalać na identyfikację i uwierzytelnianie (o ile prawo pozwala stosować daną metodę do uwierzytelniania) interesantów, co najmniej za pomocą: 1) loginu i hasła; 2) zaufanego profilu epuap. 18. System będzie pozwalać na identyfikację i uwierzytelnianie (o ile prawo powala stosować daną metodę do uwierzytelniania) użytkowników (urzędników), co najmniej w zakresie: 1) loginu i hasła; 2) zaufanego profilu epuap. 19. System będzie posiadać ściśle określoną politykę haseł, tj. kontrolować zdefiniowaną w polityce długość i stopień skomplikowania hasła dostępowego (znaki specjalne, cyfry, małe i wielkie litery) oraz wymuszać zmianę hasła co zadaną liczbę dni. 20. System będzie mieć zaimplementowaną politykę zarządzania hasłami zgodną z Ustawą z dnia 29 sierpnia 1997r. o ochronie danych osobowych. 21. System będzie rejestrować wszystkie próby uwierzytelniania oraz gromadzić i przechowywać następujące informacje: 1) pełną datę z godziną; 2) nazwę konta, które zostało poddane uwierzytelnianiu; 3) adres IP, z którego wykonane było uwierzytelnianie; 4) rezultat uwierzytelniania (powodzenie/niepowodzenie). 22. Oprogramowanie dedykowane, wytworzone w ramach Projektu będzie zawierać mechanizmy zapobiegające możliwości wprowadzenia i uruchomienia złośliwego kodu do aplikacji działających na serwerach. 23. System będzie spełniać wymagania określone w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997r. o ochronie danych osobowych oraz rozporządzeniach wykonawczych do ww. ustawy. 24. System będzie wykorzystywać mechanizm SSO, umożliwiający zalogowanym (uwierzytelnionym) użytkownikom (urzędnikom) uzyskanie dostępu do poszczególnych komponentów i zasobów systemu na podstawie przyznanych im uprawnień, bez konieczności ponownego logowania. 25. Serwer systemów dziedzinowych umiejscowiony zostanie w segmencie sieci odseparowanym od sieci publicznej Internet; 26. Komunikacja z i do systemów dziedzinowych realizowana będzie z wykorzystaniem bezpiecznych protokołów (https) zarówno dla dostępu użytkowników jak i komunikacji zautomatyzowanej; 27. Logowanie od aplikacji odbywać się będzie z wykorzystaniem uwierzytelnienia domenowego Active Directory w oparciu o protokół Kerberos. 28. Na potrzeby eksploatacji systemów dziedzinowych wykorzystywany będzie mechanizm automatycznego tworzenia użytkowników systemów dziedzinowych w oparciu o członkostwo grupy domenowej oraz aktywacja jednokrotnego logowania w oparciu o Kerberos. 29. Zostanie przygotowany dokument pt. Wytyczne do Polityki Bezpieczeństwa. Dokument ten będzie zawierał wytyczne dla Partnerów wykorzystujących system w zakresie Instrukcji zarządzania systemem oraz ustalonych z Zamawiającym elementów Polityki Bezpieczeństwa, w szczególności: 1) procedurę reagowania na incydenty związane z bezpieczeństwem informacji; 2) procedurę tworzenia i zarządzania kopiami zapasowymi; 3) regulamin ochrony danych osobowych; Strona 59 z 227

61 4) regulamin użytkownika systemu (odpowiedzialność, kompetencje); 5) politykę bezpieczeństwa danych osobowych; 6) politykę uwierzytelniania użytkowników i usług; 7) konfigurację serwerów, stacji roboczych i urządzeń sieciowych. 30. Rozwiązanie będzie zapewniać tworzenie kopii zapasowych danych gromadzonych na serwerach, na urządzenia archiwizujące. Zostaną opracowane harmonogramy tworzenia kopii zapasowych oraz procedury odtworzenia w przypadku awarii. 31. Kopie bezpieczeństwa będą mogły być wykonywane wg określonego scenariusza, nie rzadziej niż raz dziennie, zgodnie z opracowaną przez Wykonawcę Polityką Bezpieczeństwa. Kopie bezpieczeństwa zapewnią możliwość niezwłocznego odzyskania danych i przywrócenia całego systemu do stanu normalnej pracy po ewentualnej awarii sprzętowej lub programowej. Do zapewnienia ww. funkcjonalności zostanie dostarczone oprogramowanie zewnętrzne kompatybilne z centralną konsolą zarządzania opartą o produkty MS System Center SCCM, SCOM, DPM, VMM zainstalowaną na poziomie regionalnym. Zapewnienie poziomu bezpieczeństwa dla systemów oraz przetwarzania danych osobowych wyższego niż wynikające z obowiązujących przepisów prawnych zapewnione zostanie przez: 1. Zastosowanie protokołu TLS w wersji 1.2 oraz algorytmem SHA-2 w celu zapewnienia poufności i integralności transmisji danych. 2. W zakresie uwierzytelniania interesantów (ochrona przed keyloggerami): weryfikacja dwuetapowa, np. login i hasło oraz kod sms, token lub sprzętowy klucz USB; system wymuszający wprowadzenie tylko losowych, określonych znaków z hasła użytkownika; 3. W zakresie uwierzytelniania użytkowników (urzędników): stosowanie uwierzytelniania oparte wyłącznie na kontach domenowych we wszystkich systemach informatycznych (brak kont lokalnych); polityka haseł domenowych wymuszająca historię haseł określenie liczby unikatowych nowych haseł, które muszą być skojarzone z kontem użytkownika, przed ponownym wykorzystaniem starego hasła; prowadzenie audytu domeny w czasie rzeczywistym; 4. Odseparowanie infrastruktury klienckiej od sieci projektowej, możliwość dostępu do systemów teleinformatycznych, jedynie po zdefiniowanych protokołach i z konkretnych sieci lokalnych; 5. Rejestrowanie dodatkowych informacji dotyczących prób logowania: rejestrowanie liczby następujących po sobie nieudanych prób logowania; rejestrowania udanego logowania poprzedzonego kilkoma niedanymi próbami; rejestrowanie prób logowania na wyłączone konta; rejestrowanie typu logowania; 6. Zastosowanie mechanizmu w zakresie audytu domeny: rejestrowanie i monitorowanie zmian w obiektach AD na poziomie obiektu oraz atrybutu obiektu; monitorowanie prób czyszczenia lokalnych logów systemowych; monitorowanie prób dodania nieautoryzowanych użytkowników do lokalnych grup administracyjnych; monitorowania szczegółowych logów zmian i prób zmian, takich jak nieuprawnione akcje administracyjne na obiektach GPO/AD; poza systemowe zabezpieczenie obiektów w AD. 7. W zakresie kopii bezpieczeństwa: wykonywanie kopii bezpieczeństwa Active Directory na poziomie atrybutu, z możliwością odtworzenia danego obiektu lub atrybutu bez wpływu na pozostałe obiekty; 8. Rejestrowanie zdarzeń administracyjnych w Systemach Dziedzinowych, takich jak: utworzenie, odczyt, aktualizacja danego rejestru, wraz z datą, loginem użytkownika, wartością atrybutu przed i po modyfikacji. Strona 60 z 227

62 9. SLA dla usług mających znaczenia krytyczne dla infrastruktury. 10. Stosowanie zasady minimalnych uprawnień dla użytkowników, procesów, usług, zadań harmonogramu, reguł zapory sieciowej. 11. Certyfikowane szkolenia dla administratorów z zakresu bezpieczeństwa (np. CEH, CISA). 12. Dostęp do usług ESB chroniony jest podpisem koperty SOAP przy użyciu prywatnego certyfikatu oraz oznaczenie koperty czasem wygenerowania żądania. 13. Usługa ESB dostępna na szynie ESB poprzez przedstawienie się prywatnym certyfikatem wygenerowanym przez Lokalne Centrum Certyfikacji. 14. Komunikacja odbywa się po szyfrowanym protokole http. 15. Zgodność ze specyfikacją WS-Metadata-Exchange. 16. Transparentność WSDL wystawianej usługi, niezależnie od tego czy usługa jest zewnętrzna czy wewnętrzna. 17. Zgodność z SOAP 1.1, SOAP Zgodność wersji WSS4J oraz XML-Security pomiędzy szyną ESB, serwerem JBoss oraz bibliotekami usług sieciowych JBoss-WS-CXF Mechanizm podpisywania kopert SOAP w oparciu o silnik WSS4j. W celu realizacji wymagania zabezpieczenia przesyłanych wiadomości podpisem elektronicznym zostanie zaimplementowany mechanizm podpisywania i weryfikacji przesyłanych kopert SOAP na poziomie łańcucha akcji usługi ESB. Koperta zawierająca podpis elektroniczny podlega weryfikacji na poziomie mechanizmu logowania szyny ESB, dzięki czemu uzyskujemy informację o tym, kto przesyła wiadomość i czy ma odpowiednie prawa do korzystania z funkcjonalności usługi ESB. Moduł podpisujący jest częścią wspólną wszystkich usług ESB zarówno na szynie centralnej, jak i na szynach lokalnych. Moduł podpisu obsługuje koperty SOAP w wersji 1.1 oraz Usługi szyny ESB Usługi szyny ESB będą zintegrowane z bramką HTTP oraz kolejkami JMS, które stanowią punkt dostępowy do usługi odpowiednio z zewnątrz oraz wewnątrz szyny ESB. Każda usługa będzie zintegrowana z rozbudowanym modułem weryfikacji certyfikatów zapewniającym uwierzytelnienie interesantów usług na podstawie podpisu wiadomości. Usługi zostaną podzielone na publiczne i prywatne. Do realizacji grupowania usług zostanie wykorzystany mechanizm ról dostępowych powiązanych z interesantami usług, który jest częścią składową rozszerzonego modułu uwierzytelniania interesantów usług poprzez prywatny certyfikat. Kolejny podział usług, niewynikający z ról dostępowych uwzględnia centralne oraz lokalne usługi ESB zgodnie z podziałem infrastruktury ESB dla opracowywanego systemu. Każda usługa przechowywać będzie fizyczny plik WSDL, który zostanie skonfigurowany jako parametr wejściowy akcji SOAPProxy lub DynamicEndpointProxyAction. WSDL przechowujący adres końcowy/dostępowy do zewnętrznej usługi. 21. Konfiguracja ról dostępowych do usługi Mechanizm dostępu do usług szyny ESB zostanie dodatkowo rozszerzony o role. Funkcjonalność ta pozwali zdefiniować grupę usług z rolą publiczną (rola public) i prywatną (rola private) oraz ograniczyć dostęp do usługi dla wybranej roli. Mechanizm ten będzie wymagać włączonego mechanizmu WSSecurity dla usługi. Nadanie usłudze wymagalności posiadania wybranej roli pozwoli ograniczyć dostęp do wybranej usługi wyłącznie do interesantów posiadających wymaganą rolę. 22. Środki bezpieczeństwa na poziomie wysokim dla systemu informatycznego służącego do przetwarzania danych osobowych 1) ochrona się przed zagrożeniami pochodzącymi z sieci publicznej poprzez wdrożenie fizycznych lub logicznych zabezpieczeń chroniących przed nieuprawnionym dostępem: zabezpieczenie w postaci sprzętowej oraz systemowej zapory, proaktywne monitorowanie ruchu sieciowego wychodzącego i przychodzącego pomiędzy systemem informatycznym oraz siecią publiczną, Strona 61 z 227

63 zastosowanie ochrony kryptograficznej: stosowanie protokołu HTPS oraz sprzętowego urządzenia HSM. 2) Administrator danych stosuje środki kryptograficznej ochrony wobec danych wykorzystywanych do uwierzytelnienia, które są przesyłane w sieci publicznej: stosowanie szyfrowanych protokołów TSL/SSL na witrynach wymagających uwierzytelnienia oraz tuneli IPSEC VPN pomiędzy centralą a JST. Wdrożone w ramach Projektu rozwiązania, poza ww. mechanizmami zapewniającymi ich bezpieczeństwo, będą także interoperacyjne. W dniu 16 grudnia 2011 Komisja Europejska opublikowała nową wersję Europejskich Ram Interoperacyjności. Celem tego dokumentu jest promowanie interoperacyjności wśród państw członkowskich Unii Europejskiej. W Polsce aktem, który regulować ma kwestie ramy interoperacyjności jest Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych. Rozporządzenie to w zasadniczy sposób porządkuje prawodawstwo w zakresie podstawowych wymagań i zaleceń dla nowych oraz istniejących systemów teleinformatycznych jednostek publicznych. Interoperacyjność to zdolność systemów informacyjnych jednostek administracji publicznej do wspólnego działania na rzecz realizacji zadań publicznych. Z pojęciem interoperacyjności wiąże się pojęcie interoperacyjności teleinformatycznej, która jest definiowana jako zdolność systemów teleinformatycznych oraz wspieranych przez nie procesów do wymiany danych oraz do dzielenia się informacjami i wiedzą. Krajowe Ramy Interoperacyjności określają m.in. sposoby postępowania podmiotu realizującego zadania publiczne w zakresie doboru środków, metod i standardów wykorzystywanych do ustanowienia, wdrożenia, eksploatacji, monitorowania, przeglądu, utrzymania i udoskonalania systemu teleinformatycznego wykorzystywanego do realizacji zadań tego podmiotu oraz procedur organizacyjnych. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych zawiera m.in.: 1) specyfikację formatów danych oraz protokołów komunikacyjnych i szyfrujących, które mają być stosowane w oprogramowaniu interfejsowym; 2) zapewnienia aktualizacji regulacji wewnętrznych w zakresie dotyczącym zmieniającego się otoczenia; 3) utrzymywania aktualności inwentaryzacji sprzętu i oprogramowania służącego do przetwarzania informacji obejmującej ich rodzaj i konfigurację; 4) przeprowadzania okresowych analiz ryzyka pod kątem bezpieczeństwa informacji oraz podejmowania działań minimalizujących to ryzyko; 5) zarządzanie kontrolą dostępu do informacji; 6) zapewnienia szkolenia; 7) stosowanie środków zapewniających bezpieczeństwo informacji; 8) zawierania w umowach serwisowych ze stronami trzecimi zapisów gwarantujących odpowiedni poziom bezpieczeństwa informacji; 9) ustalenia zasad postępowania z informacjami (publiczna, chroniona, itp.); 10) zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa w systemach teleinformatycznych; 11) kontroli zgodności systemów teleinformatycznych z odpowiednimi normami i politykami bezpieczeństwa; 12) bezzwłocznego zgłaszania incydentów naruszenia bezpieczeństwa informacji w sposób, umożliwiający szybkie podjęcie działań korygujących; 13) zapewnienia okresowego audytu w zakresie bezpieczeństwa informacji, nie rzadziej niż raz na rok. Strona 62 z 227

64 W ramach Projektu zostaną opracowane i udostępnione również usługi dla danych przestrzennych i metadanych wynikające z Ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej (Dz. U. z dnia 7 maja 2010 r.) oraz towarzysząca im cyfryzacja danych przestrzennych tj. usługi: 1) wyszukiwania, umożliwiające wyszukiwanie zbiorów oraz usług danych przestrzennych na podstawie zawartości odpowiadających im metadanych oraz umożliwiające wyświetlanie zawartości metadanych; 2) przeglądania, umożliwiające co najmniej: wyświetlanie, nawigowanie, powiększanie i pomniejszanie, przesuwanie lub nakładanie na siebie zobrazowanych zbiorów oraz wyświetlanie objaśnień symboli kartograficznych i zawartości metadanych; 3) pobierania, umożliwiające pobieranie kopii zbiorów lub ich części oraz, gdy jest to wykonalne, bezpośredni dostęp do tych zbiorów; 4) przekształcania, umożliwiające przekształcenie zbiorów w celu osiągnięcia interoperacyjności zbiorów i usług danych przestrzennych; 5) umożliwiające uruchamianie usług danych przestrzennych. Usługi, o których mowa powyżej, umożliwiać będą wyszukiwanie zbiorów i usług danych przestrzennych co najmniej według następujących kryteriów lub ich kombinacji: 1) słowa kluczowe; 2) klasyfikacja danych przestrzennych oraz usług danych przestrzennych; 3) jakość i ważność zbiorów; 4) stopień zgodności ze standardami technicznymi dotyczącymi interoperacyjności zbiorów i usług danych przestrzennych; 5) położenie geograficzne; 6) warunki dostępu i korzystania ze zbiorów oraz usług danych przestrzennych; 7) organy administracji odpowiedzialne za tworzenie, aktualizację i udostępnianie zbiorów oraz usług danych przestrzennych. Przez dane przestrzenne dla potrzeb niniejszego studium przyjęto definicję wynikającą z art. 3 Ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej, jako dane odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do określonego położenia lub obszaru geograficznego. Tworzenie, aktualizacja i udostępnianie zbiorów danych przestrzennych i metadanych jest zadaniem organów administracji, odpowiedzialnych w zakresie swojej właściwości za prowadzenie rejestrów publicznych zawierających zbiory zgodnie ze swoja właściwością rzeczową. Organy administracji prowadzące rejestry publiczne, maja obowiązek wprowadzać w zakresie swojej właściwości, rozwiązania techniczne zapewniające interoperacyjność zbiorów i usług danych przestrzennych oraz harmonizację tych zbiorów (na podstawie Ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej oraz Rozporządzenia w sprawie Krajowych Ram interoperacyjności). Dostęp do ww. usług, będzie powszechny i nieodpłatny. Dane dostępne za pośrednictwem tych usług, mogą mieć formę, która uniemożliwia wtórne ich dalsze wykorzystanie. Wszystkie usługi oraz towarzyszące im systemy teleinformatyczne w tym systemy dziedzinowe odpowiednie dla zakresu merytorycznego danej usługi zostaną przygotowane zgodnie z wytycznymi zawartymi m.in. Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych oraz Ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne w szczególności w zakresie: 1) autentyczności - właściwość polegającą na tym, że pochodzenie lub zawartość danych opisujących obiekt są takie, jak deklarowane; 2) wykorzystywania danych referencyjnych - danych opisujących cechę informacyjną obiektu pierwotnie wprowadzone do rejestru publicznego w wyniku określonego zdarzenia, z domniemania opatrzone atrybutem autentyczności; Strona 63 z 227

65 3) dostępności - właściwości określającej, że zasób systemu teleinformatycznego jest możliwy do wykorzystania na żądanie, w założonym czasie, przez podmiot uprawniony do pracy w systemie teleinformatycznym; 4) integralności - właściwości polegającej na tym, że zasób systemu teleinformatycznego nie został zmodyfikowany w sposób nieuprawniony; 5) działania w modelu usługowym, czyli modelu architektury, w którym dla użytkowników zdefiniowano stanowiące odrębną całość funkcje systemu teleinformatycznego (usługi sieciowe) oraz opisano sposób korzystania z tych funkcji, inaczej system zorientowany na usługi (Service Oriented Architecture - SOA); 6) niezaprzeczalności - w rozumieniu przepisów rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 kwietnia 2011 r. w sprawie zakresu i warunków korzystania z elektronicznej platformy usług administracji publicznej (Dz. U. Nr 93, poz. 546); 7) poufności - właściwość zapewniającej, że informacja nie jest udostępniana lub wyjawiana nieupoważnionym osobom fizycznym; 8) wg ustalonych polityk bezpieczeństwa informacji, czyli zestawu efektywnych, udokumentowanych zasad i procedur bezpieczeństwa wraz z ich planem wdrożenia i egzekwowania; 9) we współpracy z repozytorium interoperacyjności, czyli częścią zasobów epuap przeznaczoną do udostępniania informacji służących osiąganiu interoperacyjności; Celem takiego działania będzie: 1) zapewnienie obywatelom oraz przedsiębiorcom dostępności usług świadczonych przez podmioty realizujące zadania publiczne w postaci elektronicznej; 2) zwiększenie efektywności usług świadczonych przez administrację publiczną; 3) zapewnienie obywatelom i przedsiębiorcom zmniejszenia obciążeń związanych z realizacją uprawnień i obowiązków przewidzianych w przepisach odrębnych; 4) zapewnienie podmiotom publicznym redukcji kosztów funkcjonowania; 5) zapewnienie racjonalnego gospodarowania funduszami publicznymi; 6) zapewnienie swobody gospodarczej i równego dostępu do rynku informatycznego w zakresie usług i dostaw podczas udzielania zamówień publicznych dla wszystkich jego uczestników; 7) efektywna realizacja drogą elektroniczną ponad granicznych usług administracji publicznej. W ramach niniejszego Projektu interoperacyjność osiągana będzie przez: 1) ujednolicenie, rozumiane jako zastosowanie kompatybilnych norm, standardów i procedur przez różne podmioty realizujące zadania publiczne; 2) wymienność, rozumiana jako możliwość zastąpienia produktu, procesu lub usługi bez jednoczesnego zakłócenia wymiany informacji pomiędzy podmiotami realizującymi zadania publiczne lub pomiędzy tymi podmiotami a ich interesantami, przy jednoczesnym spełnieniu wszystkich wymagań funkcjonalnych i pozafunkcjonalnych współpracujących systemów, lub 3) zgodność, rozumianą jako przydatność produktów, procesów lub usług przeznaczonych do wspólnego użytkowania, pod specyficznymi warunkami zapewniającymi spełnienie istotnych wymagań i przy braku niepożądanych oddziaływań. Rozwiązania z zakresu interoperacyjności będą dotyczyć wielu poziomów w tym poziomu organizacyjnego, semantycznego i technologicznego. Interoperacyjność na poziomie organizacyjnym osiągana będzie przez: 1) informowanie przez podmioty realizujące zadania publiczne, w sposób umożliwiający skuteczne zapoznanie się, o sposobie dostępu oraz zakresie użytkowym serwisów dla usług realizowanych przez te podmioty; 2) kooperację z Ministrem ds. Administracji i Cyfryzacji w zakresie publikacji informacji; 3) standaryzację i ujednolicenie procedur z uwzględnieniem konieczności zapewnienia poprawnej współpracy podmiotów realizujących zadania publiczne; Strona 64 z 227

66 4) publikowanie i uaktualnianie w Biuletynie Informacji Publicznej przez podmiot realizujący zadania publiczne opisów procedur obowiązujących przy załatwianiu spraw z zakresu jego właściwości drogą elektroniczną. Interoperacyjność na poziomie semantycznym osiągana będzie przez: 1) stosowanie struktur danych i znaczenia danych zawartych w tych strukturach, określonych w ww. rozporządzeniu; 2) stosowanie struktur danych i znaczenia danych zawartych w tych strukturach publikowanych w repozytorium interoperacyjności; 3) stosowanie odwołań do rejestrów zawierających dane referencyjne w zakresie niezbędnym do realizacji zadań. Interoperacyjność na poziomie technologicznym osiągana będzie przez: 1) stosowanie minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych, określonych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych, 2) stosowanie regulacji zawartych w przepisach odrębnych, a w przypadku ich braku uwzględnienia postanowień odpowiednich Polskich Norm, norm międzynarodowych lub standardów uznanych w drodze dobrej praktyki przez organizacje międzynarodowe. 3) przygotowywanie danych dla potrzeb w repozytorium interoperacyjności w szczególności w zakresie: nazwy, opisu, wersji, daty i czasu publikacji, statusu obowiązywania, identyfikatora pozwalającym na identyfikację osoby publikującej. Dla usług oraz towarzyszących im systemów teleinformatycznych służących do realizacji zadań publicznych stosowane będą rozwiązania oparte na modelu usługowym. Do opisu protokołów i struktur wymiany danych usługi sieciowej wykorzystywane będą Web Services Description Language (WSDL). Opisy usług sieciowych, w celu zapewnienia poprawnej współpracy systemów teleinformatycznych, przekazywane będą do repozytorium interoperacyjności. Stosowane będą wzory elektronicznych dokumentów wg strukturę danych cech informacyjnych tych obiektów zgodną ze strukturą publikowaną przez ministra właściwego do spraw informatyzacji w postaci schematów XML w repozytorium interoperacyjności. Usługi oraz towarzyszące im systemy teleinformatyczne zapewniać będzie rozliczalność każdej operacji oraz będą projektowane, wdrażane oraz eksploatowane z uwzględnieniem ich funkcjonalności, niezawodności, używalności, wydajności, przenoszalności i pielęgnowalności, przy zastosowaniu norm oraz uznanych w obrocie profesjonalnym standardów i metodyk. Zarządzanie usługami realizowanymi przez systemy teleinformatyczne będzie mieć na celu dostarczanie tych usług na deklarowanym poziomie dostępności i odbywać się będzie w oparciu o udokumentowane procedury. Projektowanie, wdrażanie, eksploatowanie, monitorowanie, przeglądanie, utrzymanie i udoskonalanie zarządzania usługą podmiotu realizującego zadanie publiczne odbywać się będą z uwzględnieniem Polskich Norm: PN-ISO/IEC i PN-ISO/IEC Systemy teleinformatyczne, które powstaną jako towarzyszące elektronicznym usługom wyposażone będą w składniki sprzętowe lub oprogramowanie umożliwiające wymianę danych z innymi systemami teleinformatycznymi za pomocą protokołów komunikacyjnych i szyfrujących określonych w obowiązujących przepisach, normach, standardach lub rekomendacjach ustanowionych przez krajową jednostkę normalizacyjną lub jednostkę normalizacyjną Unii Europejskiej w tym m.in.: 1) Internet Engineering Task Force (IETF) i publikowane w postaci Request For Comments (RFC); 2) World Wide Web Consortium (W3C) i publikowane w postaci W3C Recommendation (REC) Strona 65 z 227

67 adekwatnie do potrzeb wynikających z realizowanych zadań oraz bieżącego stanu technologii informatycznych. Systemy teleinformatyczne wdrażane w ramach niniejszego Projektu będą udostępniały zasoby informacyjne co najmniej w formatach danych określonych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych. 4.5 Komplementarność z innymi działaniami, programami, projektami Projekt jest kontynuacją działań związanych z wdrożeniem procedur oraz narzędzi i technologii informatycznych powstałych w wyniku projektu Mazowiecki System Informacji Przestrzennej Gmin i Powiatów współdziałających w ramach województwa na kolejnych obszarach województwa mazowieckiego. Projekt jest również kontynuacją i rozszerzeniem przedsięwzięć realizowanych w ramach RPO WM pt.: "Przyspieszenie wzrostu konkurencyjności województwa mazowieckiego poprzez budowanie społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy poprzez stworzenie zintegrowanych baz wiedzy o Mazowszu" oraz Rozwój elektronicznej administracji w samorządach województwa mazowieckiego wspomagającej niwelowanie dwudzielności potencjału województwa. Dzięki uporządkowanym bazom wiedzy z danymi o charakterze przestrzennym możliwe jest dobranie informacji w systemach dziedzinowych tak by były one funkcjonalne. Podobnie w przypadku elektronicznego obiegu dokumentów, który obejmie dokumentację związaną z danymi przestrzennymi. Analogiczna sytuacja ma miejsce przy elektronicznej obsłudze obywateli, która usprawni wszystkie sprawy dotyczące zarządzania przestrzenia. Moduły systemów dziedzinowych będą bezpośrednio korzystać z danych przestrzennych. Komplementarność projektów polega na umożliwieniu współpracy pomiędzy produktami i rezultatami zakończonych oraz nowych przedsięwzięć. Realizowany Projekt jest komplementarny z Projektem realizowanymi przez Centrum Projektów Informatycznych MAC: Budowa elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej epuap2, którego realizacja umożliwiała upowszechnienie dostępu do usług publicznych drogą elektroniczną, ułatwienie korzystania z usług publicznych dostępnych on-line poprzez wprowadzenie jednolitej klasyfikacji usług (katalogu usług), a także udostępnienie mechanizmów integrujących jednostki samorządu terytorialnego na platformie epuap 2. Projekt epuap jest bezpośrednio powiązany z EOO. W ramach Projektu ASI możliwe jest wybranie przez daną JST funkcjonalności, jaką oferuje epuap lub wypracowaną w ramach Projektu. Możliwe jest także wykorzystanie formularzy definiowanych centralnie. Rozwiązanie umożliwia także definiowanie własnych formularzy przez JST i rozlicznie opłat za czynności administracyjne. Poniżej przedstawiono najważniejsze informacje dotyczące powyższych projektów. I. Mazowiecki System Informacji Przestrzennej Gmin i Powiatów współdziałających w ramach województwa" był realizowany w ramach Priorytetu 1 - Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego WM Projekt MSIP-GPW zrealizowany został na podstawie uchwały nr 1183/285/06 Zarządu Województwa Mazowieckiego z dnia 6 czerwca 2006 roku w sprawie wyboru projektów do realizacji w ramach działania 1.5 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego. Jego realizatorem było Województwo Mazowieckie przy współudziale samorządów powiatu mińskiego, powiatu mławskiego, powiatu płockiego, powiatu radomskiego, miasta Mława, miasta Ostrołęka oraz gmin Mrozy i Jedlińsk. Rzeczowe zakończenie realizacji projektu nastąpiło 5 września 2008 r. Podstawowym celem projektu MSIP-GPW było utworzenie systemu teleinformatycznego, funkcjonującego na poziomie gminnym, powiatowym i wojewódzkim, określanego nazwą: MSIPGPW, przeznaczonego do: 2 Strona 66 z 227

68 wspierania działalności samorządowych jednostek organizacyjnych poprzez mechanizmy elektronicznego obiegu dokumentów, udostępniania i wymiany informacji o obiektach, procesach i zjawiskach: istniejących, projektowanych lub prognozowanych w ich przestrzennym odniesieniu, elektronicznej obsługi obywateli oraz przedsiębiorców. Do podstawowych rezultatów projektu MSIP-GPW należy zaliczyć: 1) opracowanie/uzupełnienie: a) baz danych georeferencyjnych, w tym: bazy danych topograficznych (TBD) dla obszarów odpowiadającym właściwości miejscowej Partnerów Projektu, przekształcenie do postaci cyfrowej mapy zasadniczej powiatów: mińskiego, ostrołęckiego, radomskiego i płockiego, uzupełnienie bazy danych ewidencji gruntów i budynków m. Ostrołęka danymi dotyczącymi budynków, b) baz danych tematycznych, c) bazy metadanych; 2) harmonizacja i integracja zbiorów danych; 3) opracowanie i pilotażowe wdrożenie infrastruktury technicznej umożliwiającej efektywne wykorzystywanie przez jednostki organizacyjne administracji publicznej województwa mazowieckiego informacji przestrzennej zgromadzonej w rejestrach publicznych prowadzonych przez tę administrację, wzajemną wymianą danych pomiędzy poszczególnymi poziomami administracji publicznej i współpracujących z nią jednostek organizacyjnych drogą teleinformatyczną oraz udostępnianie danych przestrzennych za pomocą usług OGC (WMS, WFS); 4) opracowanie i pilotażowe wdrożenie systemu elektronicznej obsługi obywateli (EOO) oraz systemu elektronicznej obsługi dokumentów (EOD) zintegrowanego z EOO a także z MSIPGPW; 5) opracowanie i pilotażowe wdrożenie komputerowych aplikacji celowych przeznaczonych do prowadzenia: a) ewidencji ulic i numeracji porządkowej nieruchomości, b) rejestru planów zagospodarowania przestrzennego oraz studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, c) rejestru podmiotów i postępowań w ochronie środowiska. W ramach niniejszego Projektu wykorzystywane będą elementy portalu do publikacji danych przestrzennych oraz elektronicznych usług. II. "Przyspieszenie wzrostu konkurencyjności województwa mazowieckiego poprzez budowanie społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy poprzez stworzenie zintegrowanych baz wiedzy o Mazowszu". Do podstawowych celów projektu należały: 1) promocja gospodarcza Mazowsza poprzez: a) utworzenie standardowych i zharmonizowanych baz danych, zawierających informacje o sposobie zagospodarowania i przeznaczenia terenu Mazowsza, a także jego walorach gospodarczych i przyrodniczych, a jednocześnie stanowiących podstawę regionalnej infrastruktury informacji przestrzennej zgodnej z wymogami Dyrektywy 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 marca 2007 r. ustanawiającej infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE); b) opracowanie i wdrożenie mechanizmów, opartych na technologii teleinformatycznej, ułatwiających: jednostkom samorządu terytorialnego racjonalne zarządzanie przestrzenią geograficzną województwa mazowieckiego, w tym uaktywnienie rezerw terenowych oraz promocję terenów przygotowanych pod działalność gospodarczą, przedsiębiorcom - lepsze wykorzystanie wewnętrznego gospodarczego i przestrzennego potencjału regionu, w tym lokalizację nowych inwestycji, Strona 67 z 227

69 2) wsparcie procesu przekształcania do standardowej postaci elektronicznej rejestrów publicznych i innych zbiorów danych prowadzonych przez administrację publiczną oraz podniesienia na wyższy poziom aktualności i wiarygodności rejestrów publicznych; 3) aktywizacja obywateli oraz przedsiębiorców w procesach inwestycyjnych związanych z obrotem nieruchomościami poprzez dostęp do baz wiedzy o Mazowszu oraz do systemu informatycznego wspomagającego formułowanie i udostępnianie ofert nieruchomości przeznaczonych pod inwestycje. Zakres projektu obejmował m.in.: 1) opracowanie bazy danych topograficznych (TBD) dla tej części województwa, dla której taka baza nie została dotychczas założona, aktualizację wcześniej założonych zbiorów TBD, doprowadzenie wszystkich zbiorów TBD do spójności, wdrożenie systemu informatycznego przeznaczonego do aktualizacji i przetwarzania danych TBD; 2) konwersję i pozyskanie brakujących georeferencyjnych danych przestrzennych prowadzonych na poziomie powiatu (ewidencja gruntów i budynków, mapa zasadnicza, geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu) oraz danych tematycznych dla potrzeb Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennej (MSIP); 3) cyfryzację miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, planów zagospodarowania przestrzennego województwa oraz studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, a także opracowanie projektów standardów technicznych dotyczących tych opracowań planistycznych; 4) zakup oprogramowania narzędziowego niezbędnego do wdrożenia MSIP w jednostkach organizacyjnych Partnerów Projektu. W Projekcie ASI wykorzystywane będą scyfryzowane dane w ramach ww. projektu do udostępnienia usług wynikających z ustawy o infrastrukturze danych przestrzennych, które zostały opisane w rozdziale 4.3 Zadania planowane do realizacji w ramach Projektu oraz wartość Projektu. III. Rozwój elektronicznej administracji w samorządach województwa mazowieckiego wspomagającej niwelowanie dwudzielności potencjału województwa Projekt EA. Do podstawowych celów projektu EA należy zaliczyć: 1) poprawę funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego województwa mazowieckiego i optymalizację kosztów utrzymania tych jednostek poprzez: podniesienie na wyższy poziom standaryzacji, jednolitości i interoperacyjności rozwiązań w zakresie e-administracji, a w konsekwencji automatyzację części procesów zarządzania oraz wytwarzania i archiwizacji dokumentów, wdrożenie jednolitych, standardowych mechanizmów, opartych na technologii teleinformatycznej, umożliwiających wymianę informacji, w tym informacji przestrzennej, gromadzonej na różnych poziomach administracji publicznej; 2) zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów informacyjnych administracji publicznej; 3) usprawnienie obsługi obywateli i przedsiębiorców poprzez: umożliwienie obywatelom i przedsiębiorcom korzystania z usług świadczonych przez administrację publiczną drogą elektroniczną, zapewnienie dostępu do danych zawartych w rejestrach publicznych i innych zbiorach prowadzonych przez administrację publiczną na szczeblu gminnym, powiatowym i wojewódzkim. Część regionalna będąca efektem działań podjętych w ramach projektu EA jest zarządzana przez Departament Geodezji i Kartografii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie, oprócz bycia miejscem kontaktu interesanta z urzędem, świadczy także zestaw usług wspólnych, dedykowanych dla poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego naszego Strona 68 z 227

70 województwa i stanowi chmurę obliczeniową dla JST województwa mazowieckiego. Do najważniejszych elementów tej części systemu należą: 1) system certyfikowania urządzeń i systemów (z wykorzystaniem Lokalnego Centrum Certyfikacji), który służy podniesieniu poziomu bezpieczeństwa komunikacji i wymiany danych; 2) system dystrybuowania poprawek i aktualizacji zainstalowanego oprogramowania z wykorzystaniem Systemu Dystrybucji Oprogramowania (SDO), umożliwiającego ponadto zarządzanie systemami operacyjnymi i aplikacjami za pomocą interesanta zainstalowanego na serwerach; 3) regionalna szyna ESB szyna danych zapewniająca komunikację i integrację poszczególnych komponentów systemu e-urząd, a także komunikację odpowiednich komponentów e-urzędu z zewnętrznymi systemami teleinformatycznymi, w szczególności z platformą epuap; 4) regionalne repozytorium procesów umożliwiające przechowywanie i wersjonowanie sparametryzowanych wzorów procesów biznesowych. W ramach tego repozytorium istnieje możliwość albo zdefiniowania dowolnego indywidualnego procesu przez każdego z Partnerów, albo też wykorzystania procesów już istniejących poprzez ich dopasowanie do zasad obowiązujących u poszczególnych Partnerów. Rozwiązanie to zapewnia standaryzację procesów dotyczących realizacji spraw we wszystkich jednostkach jak również daje możliwość do korzystania z raz stworzonego mechanizmu przez wielu Partnerów; 5) LDAP centralny centralny serwer usług katalogowych (LDAP), umożliwiający m.in. zarządzania kontami wszystkich użytkowników systemu, konfigurowanie ustawień systemowych użytkowników, praw dostępu, konfigurowanie uprawnień aplikacji. Na portalu znajdują się również elektroniczne skrzynki podawcze wszystkich Partnerów projektu. Portal to również miejsce, w którym znajdują się skrzynki kontaktowe mieszkańców, a także regionalny portal informacyjny zawierający podstawowe informacje o poszczególnych urzędach i regionach. Wojewódzki portal internetowy pełni tu rolę tzw. front-office, czyli części Systemu, za pośrednictwem której Interesanci mogą się kontaktować z wybranym urzędem drogą elektroniczną oraz otrzymywać zwrotnie odpowiedź urzędu (decyzję) na złożone elektronicznie wniosek czy pismo, czyli poprzez który uzyskują zestandaryzowany dostęp do e-usług publicznych administracji samorządowej województwa. Jest on zatem platformą dostępową, upubliczniającą w sieci Internet e-usługi. Działania realizowane w ramach Projektu ASI będą wykorzystywać efekty projektu EA poprzez znaczące rozszerzenie zakresu i liczby e-usług publicznych, które w zestandaryzowanej postaci będą mogły być wykorzystywane przez poszczególnych Partnerów Projektu do obsługi interesantów poprzez sieć Internet i które będą udostępnianie na istniejącym portalu oraz w sposób automatyczny na e- PUAP. W Projekcie rozbudowywana będzie także back-office owa część infrastruktury informatycznej sprzętowej oraz oprogramowań, towarzyszących nowopowstałym w ramach Projektu ASI elektronicznym usługom. Wykorzystywana będzie opracowana i dostarczona w ramach projektu EA lokalna Szyna Procesów Biznesowych (ESB) szyna danych zapewniająca komunikację i integrację systemów i aplikacji na poziomie lokalnym, która zapewni interoperacyjności zbiorów danych, systemów teleinformatycznych oraz elektronicznych usług. W przyjętej koncepcji architektonicznej w ramach projektu EA, wykorzystywane są technologie zapewniające chmurze elastyczność, niezawodność i możliwość użytkowania. Technologie te będą kontynuowane w ramach Projektu ASI. Należy do nich zaliczyć: architekturę zorientowaną na usługi (ang. Service-Oriented Architecture, SOA) - Architektura SOA łączy elementy, takie jak bazy danych, serwery i strony internetowe zorganizowane w serwisy, które mogą być wykorzystane razem przez interesanta, oferując wyższy poziom obsługi programowej. Model taki może być dodatkowo rozszerzony, na przykład o kolejny urząd lub jego jednostka organizacyjna może przyłączyć się do współpracy, wykorzystując własne oprogramowanie z własnymi usługami, Strona 69 z 227

71 wirtualizację - poszczególne aplikacje i komponenty systemu, zarówno w części front-office jak i back-office wykorzystujące środowiska wirtualnych maszyn, o przydzielanych fizycznych zasobach. Elementy infrastruktury teleinformatycznej, zlokalizowane u poszczególnych Partnerów Projektu połączone są z infrastrukturą regionalną z wykorzystaniem bezpiecznych połączeń sieciowych VPN (ang. Virtual Private Network), tworzą rozproszoną dedykowaną infrastrukturę chmury społecznościowej. Elementy te zostaną wykorzystane w całości w Projekcie ASI. IV. Budowa elektronicznej platformy usług administracji publicznej e-puap realizowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji w ramach Działania 1.5 Rozwój systemu dostępu przedsiębiorców do informacji i usług publicznych on-line Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw. Projekt ten był pierwszym krokiem szerszego projektu miedzyresortowego epuap. Zakres projektu obejmował budowę: platformy epuap, Centralnego Repozytorium Wzorów Dokumentów, portalu informacyjnego epuap, portalu interoperacyjności. Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej to platforma, na której instytucje publiczne udostępniają usługi oparte na elektronicznych kanałach komunikacji poprzez pojedynczy punkt dostępowy w Internecie. Głównym celem wdrożenia platformy epuap jest: stworzenie jednolitego, bezpiecznego i w pełni zgodnego z obowiązującym prawem elektronicznego kanału udostępniania usług publicznych przez administrację publiczną dla obywateli, przedsiębiorców i administracji publicznej; zasadnicze skrócenie czasu oraz obniżenie kosztów udostępniania zasobów informacyjnych oraz funkcjonalności systemów dziedzinowych administracji publicznej do interoperacyjnego wykorzystania w procesach realizacji zadań publicznych dla wszystkich jednostek administracji publicznej. Dotyczy to przede wszystkim udostępniania usług i zasobów tzw. rejestrów bazowych. Platforma umożliwia definiowanie kolejnych procesów obsługi obywatela i przedsiębiorstw, tworzenie kanałów dostępu do poszczególnych systemów administracji publicznej oraz rozszerzenie zestawu usług publicznych świadczonych elektronicznie. epuap jest platformą integracyjną przystosowaną do współpracy z platformami regionalnymi w zakresie świadczenia usług i wymiany danych. Usługi udostępnione w ramach Projektu ASI będą publikowane na portalu epuap. Regionalny System Ostrzegania RSO RSO to usługa, która umożliwia powiadamianie obywateli o lokalnych zagrożeniach, zarówno na stronach internetowych urzędów wojewódzkich, jak i w naziemnej telewizji cyfrowej, w naziemnym multipleksie cyfrowym MUX-3 w programach regionalnych: w standardzie HbbTV, w telegazecie, z wykorzystaniem napisów DVB, a także w aplikacji na telefon. Od 1 lipca 2015 ostrzeżenia przed najważniejszymi zagrożeniami otrzymujemy również poprzez SMS. Poprzez RSO rozpowszechniane są także poradniki postępowania w sytuacjach kryzysowych. Produkty Projektu ASI mogą być dostawcami danych do RSO. DanePubliczne.gov.pl (CRIP) Portal DanePubliczne.gov.pl, czyli Centralne Repozytorium Informacji Publicznej ma ułatwić dostęp i korzystanie z danych, które mają szczególne znaczenie dla rozwoju innowacyjności w państwie i rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Strona 70 z 227

72 Jego podstawą jest ustawa o dostępie do informacji publicznej, która (nowelizacją z 2011 r.) ustanowiła zasady ponownego wykorzystania informacji publicznych m.in. po to, by obywatele mogli na tej podstawie tworzyć nowe rozwiązania czy aplikacje Dzięki portalowi DanePubliczne.gov.pl możliwe będzie: wyszukiwanie zasobów informacyjnych wielu instytucji publicznych z jednego miejsca, łatwiejsze dzięki standaryzacji metadanych twórcy aplikacji i usług będą łatwo mogli pobierać publiczne dane przez API. Wszystkie dane publiczne powstałe w ramach Projektu ASI będą przekazywane do Centralnego Repozytorium Informacji Publicznej. Latarnicy Polski Cyfrowej Jego celem jest edukacja cyfrowa Polaków z pokolenia 50+. Chodzi o pomoc w zrobieniu pierwszego cyfrowego kroku tym, którzy nie czują się pewnie w wirtualnym świecie. Robią to Latarnicy - przeszkoleni wolontariusze, którymi najczęściej są liderzy lokalnych społeczności. Uczą swoich bliskich, sąsiadów, znajomych obsługi komputera i Internetu. Projekt ASI będzie korzystał z umiejętności osób przeszkolonych w ramach projektu Latarnicy Polski Cyfrowej. GEOPORTAL 2 Projekt GEOPORTAL 2 jest projektem współfinansowanym z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka w ramach 7 osi priorytetowej Społeczeństwo informacyjne budowa elektronicznej administracji. Beneficjentem projektu jest Główny Geodeta Kraju. Termin realizacji projektu upłynął 30 września 2015 r. GEOPORTAL 2 jest kontynuacją projektugeoportal.gov.pl, realizowanego przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw Głównym celem projektu GEOPORTAL 2 jest udostępnienie obywatelom, przedsiębiorcom oraz administracji publicznej informacji przestrzennej z urzędowych rejestrów gwarantujących jej jakość, aktualność i wiarygodność. W wyniku realizacji projektu udostępnione zostaną również usługi związane z informacją przestrzenną. Projekt ASI, będzie udostępniał przy wykorzystaniu portalu nowe usługi elektroniczne utworzone w Projekcie ASI w zakresie danych przestrzennych (geoinformacji) o których mowa w Ustawie o Infrastrukturze Informacji tj. usługi: 1) wyszukiwania, 2) przeglądania, 3) pobierania, 4) przekształcania, 5) umożliwiające uruchamianie usług danych przestrzennych oraz będzie mógł wykorzystywać usługi w zakresie danych przestrzennych udostępnione przez Geoprtal.gov.pl zwłaszcza dla danych przestrzennych stanowiących styk do obszaru województwa mazowieckiego. 4.6 Równość szans Cechą powszechnie dostępnych usług elektronicznych jest eliminowanie wielu barier, które mają negatywny wpływ na równość szans. Realizacja Projektu przyczyni się do zdecydowanie większej dostępności funkcji realizowanych przez samorząd terytorialny. Dostęp ten będzie miał charakter powszechny i zagwarantuje zdecydowane podniesienie równość szans w zakresie szans kobiet i mężczyzn po zakończeniu realizacji projektu. Wykazuje również pozytywny wpływ na politykę równości szans niedyskryminacji dostępności dla osób z niepełnosprawnościami. Projekt ma pozytywny wpływ Strona 71 z 227

73 na równość szans zakresie szans kobiet i mężczyzn i osób z niepełnosprawnościami. Jednym z najczęściej ostatnio podnoszonych aspektów powszechnej dostępności usług cyfrowych jest tzw. "cyfrowe wykluczenie" (ang. digital divide). Charakteryzuje się ono tym, że osoby o słabym wykształceniu, niskich dochodach, bezrobotni czy osoby starsze mogą być pozbawione możliwości korzystania z szans i udogodnień dostępnych dzięki nowym technologiom, a zwłaszcza Internetowi. Projekt również przyczyni się do eliminacji cyfrowego wykluczenia. Opisywany Projekt w równej mierze dostępny jest zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. Monitorowanie równości szans będzie odbywać się przez zbieranie informacji o płci osoby korzystającej z e-usługi. W tym celu w formularzach elektronicznych zostanie dodane obowiązkowe do zaznaczenia pole Płeć. Tak zaprojektowane usługi elektroniczne staną się zachętą do zwiększenia załatwiania spraw urzędowych przez Internetu przez kobiety, które w porównaniu z mężczyznami mniej korzystają z komputera, Internetu czy chmury obliczeniowej. Udostępnienie usług elektronicznych pozwoli na szerszy dostęp do spraw załatwianych w urzędach zarówno osobom pracującym zawodowo, jak i pozostającym w domu z uwagi na stopień niepełnosprawności uniemożliwiający lub ograniczający fizyczny dostęp do urzędu, konieczność opieki na osobami nieletnimi, niepełnosprawnymi, osobami samotnie wychowującymi dzieci. Łatwość obsługi interfejsu ma zagwarantować nie tylko łatwy, ale także intuicyjny dostęp do e-usług. Zaproponowane rozwiązanie znacznie ułatwi załatwianie spraw urzędowych osobom niepełnosprawnym, które w celu jej realizacji nie będą zmuszone do udania się do urzędu i pokonania barier ograniczeń niepełnosprawności fizycznych. Zastosowanie standardu WCAG 2.0 w znacznym stopniu ułatwi korzystanie z usług osobom z takimi rodzajami niepełnosprawności, jak np.: ze względu na wzrok, słuch, kłopoty z mową, trudności w uczeniu się, ograniczenia kognitywne, ruchowe, lingwistyczne czy też neurologiczne. Wdrożenie systemów dziedzinowych znacznie uprości obsługę realizacji sprawy w urzędzie. Wiąże się to z możliwością sprawniejszego wykonywania zadań przez osoby niepełnosprawne zatrudnione w urzędzie, które mają problemy ze swobodnym poruszaniem się. Dostępność wszystkich danych w postaci elektronicznej możliwych do pozyskania z jednego interoperacyjnego systemu dziedzinowego będzie rozwiązaniem, które zastąpi konieczność przeszukiwania dokumentów w postaci papierowej, często wpiętych w ciężkie segregatory i schowane w szafach, do których osoby niepełnosprawne ruchowo mogą mieć znacznie ograniczony dostęp. 4.7 Stan po realizacji Projektu W wyniku realizacji Projektu ASI zostaną zaspokojone potrzeby beneficjentów Projektu, określone w rozdziale 8.1. Beneficjenci Projektu oraz problemy ich dotykające. Z jednej strony pracownicy jednostek samorządu terytorialnego zostaną wyposażeni w narzędzie umożliwiające procedowanie spraw urzędowych w powtarzalny i udokumentowany sposób, z jednoczesnym dostępem do elektronicznych kopii wszystkich dokumentów źródłowych, co wpłynie na skrócenie czasu podejmowania decyzji oraz obniży koszty związane z obsługą administracyjną. Z drugiej strony użytkownicy zewnętrzni systemu otrzymają zwiększony oraz przystosowany do osób niepełnosprawnych na większości obszaru województwa dostęp do systemu klasy Elektroniczna Obsługa Obywatela, co w połączeniu z coraz chętniej stosowanym profilem zaufanym epuap zdecydowanie ułatwi kontakt z urzędami samorządowymi oraz podniesie jakość obsługi. Kluczowymi elementami architektury korporacyjnej są pryncypia. Przez pryncypia architektury korporacyjnej rozumieć należy zbiór podstawowych, trwałych zasad bazujących na strategii organizacji i stanowiących reprezentację całościowych potrzeb organizacji w zakresie tworzenia jej rozwiązań IT. Projekt ASI będzie realizowany zgodnie z założeniami dokumentu: Pryncypia architektury korporacyjnej podmiotów publicznych, które odnoszą się do architektury biznesowej, architektury danych, architektury aplikacji, architektury infrastruktury technicznej, Strona 72 z 227

74 Takie założenia będą wspierać uzyskanie wysokiej jakości elektronicznych usług publicznych w projekcie, co przełoży się na wysoką jakość usług w regionie oraz w Polsce, z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych podmiotów publicznych. Realizowane w projekcie usługi będę uwzględniać: 1. Procesowe podejście do świadczenia usługi (zgodnie z zaprezentowaną w niniejszym studium mapą procesów biznesowych oraz modele procesów biznesowych opisujące stan obecny i stan docelowy Usług). 2. Komunikowanie i edukowanie interesariuszy usługi. 3. Standaryzację zarządzania usługą zarządzanie usługą bazować będzie na najlepszych praktykach zarządzania usługami informatycznymi (np. ITIL) oraz o ogólnie znanymi standardy lub metodykami prowadzenia projektów (np. PRINCE2, PMI, zarządzania portfelem projektów (np. Management of Portfolios) lub zarządzania programem (np. Managing Successful Programmes. 4. Wskazanie właścicieli dla każdej usługi. 5. Działanie usługi na podstawie obowiązującego prawa (modele biznesowe określono na podstawie obowiązujących aktów prawnych, których lista jest załączona do niemniejszego studium). 6. Projektowanie usług bazujące na modelu efektywności (w analizie finansowej oszacowano ekonomiczną wartość poprzez porównanie wartości kosztów (m.in. nakładów inwestycyjnych oraz kosztów eksploatacji) oraz wartości korzyści (w tym społecznych), jakie związane są z usługą oraz wskazano źródło finansowania oraz zapewniono budżet na koszty inwestycyjne i operacyjne usługi. 7. Zapewnienia niezbędnych zasobów ludzkich dla usługi. 8. Standaryzację danych wg stworzonego (w tym na poziomie krajowym) modelu danych opisującego w jednolity sposób wszystkie dane w usłudze. Wykorzystane zostaną w modelu danych obiekty wskazane w przepisach prawa (w tym w Krajowych Ramach Interoperacyjności) oraz w schematach atomowych umieszczonych w repozytorium interoperacyjności elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej (epuap). Przygotowane zostaną zasady zbierania i aktualizacji danych zawierające m.in. reguły walidacji, korekty, anonimizacji i synchronizacji. Dane do usług będą korzystać z model danych opublikowanych w repozytorium interoperacyjności epuap a jeśli będzie konieczność stworzenia modelu, który nie istnieje w repozytorium, stworzony model zostanie opublikowany w repozytorium interoperacyjności epuap. 9. Ponowne wykorzystanie danych przetwarzanych przez usługę. Dla każdej usługi dokonany zostanie przegląd wszystkich danych przetwarzanych przez usługę i wskazane zostaną dane, które są informacją publiczną oraz nie są pozyskane z innej usługi. Udostępnione zostaną dane, pochodzące z opracowanej usługi dla jej potrzeb, w jak najszerszym zakresie, za pomocą usług sieciowych, umożliwiających zautomatyzowany, maszynowy odczyt danych. 10. Optymalne wykorzystanie istniejących źródeł danych tj. dane potrzebne do przetworzenia w usłudze będą pozyskiwane tam, gdzie to możliwe automatycznie w pierwszej kolejności z rejestru publicznego, w drugiej kolejności z innych usług. Podczas realizacji Projektu oraz podczas utrzymania jego trwałości cyklicznie będzie sprawdzane, czy pojawiły się możliwości pozyskiwania danych w sposób automatyczny. 11. Otwarte standardy danych dane będą udostępniane w przynajmniej jednym otwartym standardzie (nie ograniczającym dostępu do danych). 12. Projektowanie usługi zorientowanych na użytkownika. W trakcie przygotowywania niniejszego studium przeprowadzono badania potrzeb użytkownika (obywatela, urzędnika, przedsiębiorcy). W okresie uruchamiania usług oraz ich eksploatacji będą badane te potrzeby z uwzględnieniem zakresu informacji: tylko informacje niezbędne do realizacji usługi, które są Strona 73 z 227

75 zrozumiałe dla jej użytkowników, potrzeby przygotowania różnych wersji językowych, wygląd i sposób działania interfejsu użytkownika usługi. Przeprowadzana będzie optymalizacja usługi (treści, słowa kluczowe, kod HTML, adresy) w celu zapewnienia wysokiej pozycji w wynikach wyszukiwania. 13. Wysoką dostępność usługi w niniejszym studium określono jakie przerwy są dopuszczalne w funkcjonowaniu usługi, ile czasu mogą trwać takie przerwy, komponenty systemu teleinformatycznego zostaną tak dobrane, aby zapewnić dostępność usługi na założonym poziomie oraz zostaną wdrożone rozwiązania weryfikujące automatycznie poziom dostępności usługi. 14. Interoperacyjność każdej usługi system teleinformatyczny służący świadczeniu usługi oparty będzie na modelu usługowym (Service Oriented Architecture, SOA), gdzie kluczowe komponenty tego systemu są elementami mogącymi funkcjonować niezależnie od innych. Dla najważniejszych funkcji systemu teleinformatycznego służącego świadczeniu usługi zostaną udostępnione interfejsy usług sieciowych, dokumentację tych interfejsów i określono poziom dostępności interfejsów. Usługa automatycznie będzie wymienia dane z innymi usługami. 15. Mierzalność usługi określone zostaną mierniki i ich wartości, aby móc określić korzyści dostarczane przez usługę (np. skrócenie czasu i uproszczenie załatwiania spraw). Ustalony zostanie sposób zbierania danych na potrzeby mierników. Usługa zapewnia bezpieczeństwo przetwarzanych danych Określone zostaną szczegółowe mechanizmy zapewniające bezpieczeństwo danych (w tym danych osobowych) oraz zachowania tajemnic prawnie chronionych. Zaplanowano cykliczne przeprowadzanie testów bezpieczeństwa systemu teleinformatycznego służącego realizacji usługi. 5 Analiza wykonalności, analiza popytu oraz analiza opcji W celu prawidłowej oceny kontekstu Projektu, została wykonana analiza i ocena ważnych dla Projektu czynników ukształtowanych na terenie Mazowsza. 5.1 Potencjał położenia geograficznego województwa mazowieckiego Mazowsze jest centralnym, atrakcyjnie położonym na skrzyżowaniu szlaków komunikacyjnych i zapewniającym dogodne połączenia z resztą Polski i krajami centralnej Europy. Historycznie województwo mazowieckie istniało w latach oraz Obecne województwo mazowieckie zostało utworzone w 1999 roku z niżej wyszczególnionych województw poprzedniego podziału administracyjnego: warszawskiego (w całości), ostrołęckiego (oprócz gminy Rozogi), radomskiego (oprócz gmin Drzewica i Gowarczów), ciechanowskiego (oprócz gmin powiatu działdowskiego), siedleckiego (oprócz gmin powiatu łukowskiego i gminy Kłoczew), płockiego (oprócz gmin powiatów kutnowskiego i łęczyckiego oraz gminy Kiernozia), skierniewickiego (gminy powiatu sochaczewskiego bez gminy Iłów i Żyrardowskiego oraz 3 gminy powiatu grodziskiego: Baranów, Jaktorów i Żabia Wola), bialskopodlaskiego (tylko gminy powiatu łosickiego), łomżyńskiego (tylko 5 zachodnich gmin powiatu ostrowskiego). Mapa 1 Położenie województwa mazowieckiego na terenie kraju Strona 74 z 227

76 Według danych z 1 stycznia 2014 r. powierzchnia województwa wynosi ,47 km², co stanowi 11,4% powierzchni Polski 3 i czynie je największym w kraju. Według danych z 30 grudnia 2014 r. województwo mazowieckie ma mieszkańców, co stanowi 13,86% ludności Polski. Kobiety stanowią 52,16% populacji 4. Mazowieckie jest województwem o największej liczbie ludności w Polsce. Gęstość zaludnienia w województwie wynosi 150 osób 5 na km 2 i jest większa od średniej krajowej, która wynosi 122 osoby na km 2. Jego urbanizacja waha się na poziomie 64,7%. Stolicą regionu jest Warszawa (ponad 1,7 mln mieszkańców). Mapa 2 Województwo mazowieckie 3 Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, ISSN [ ] 5 [ ] Strona 75 z 227

77 Województwo mazowieckie składa się z 37 powiatów i 5 miast na prawach powiatu. Powiaty dzielą się na 314 gmin 35 miejskich, 50 miejsko-wiejskich i 229 wiejskich. Posiada 85 miast i ponad 9000 wsi. 3,4 mln osób zamieszkuje w miastach, natomiast na obszarach wiejskich 1,8 mln. Największe miasta regionu poza Warszawą, to: Radom, w którym mieszka 227 tys. osób, Płock 127 tys., Siedlce 77 tys., Ostrołęka 54 tys. oraz Ciechanów 46 tys. obywateli. Województwo położone jest w większości na obszarze Niżu Środkowoeuropejskiego, tylko jego niewielkie wschodnie fragmenty leżą na terenie Niżu Wschodniobałtycko-Białoruskiego, a południowe na terenie Wyżyn Polskich. Obszar Województwa zawiera się w 11 makroregionach fizycznogeograficznych i 34 mezoregionach. 6 Województwo jest położone w środkowo-wschodniej Polsce i graniczy z województwami: kujawsko-pomorskim, lubelskim, łódzkim, podlaskim, świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim. Mimo, że województwo mazowieckie jest często określane jako Mazowsze, nie jest ono nim w całości. Wschodnia część województwa to region podlaski (w znacznie mniejszym stopniu niż geograficznie), natomiast południowa część to ziemia radomska będąca częścią Małopolski. Różnice historyczno-kulturowe widoczne są w wielu aspektach, m.in. w architekturze wiejskiej czy w strojach ludowych. 5.2 Analiza otoczenia społeczno-gospodarczego Projektu Gospodarka Województwo mazowieckie ma najwyższy, spośród wszystkich polskich województw, dochód na głowę mieszkańca, który wynosi około 18 tys. euro, co jest porównywalne do dochodu Grecji i stanowi 74% średniego dochodu w Unii Europejskiej. Warszawa jest uznawana za finansową stolicę Polski. Warto podkreślić też, iż województwo mazowieckie cechuje się także bardzo wysokim 74,7% wskaźnikiem zatrudnienia. Liczący 13 %. ogólnej liczby mieszkańców kraju region województwa mazowieckiego wytwarza ponad 20% krajowego PKB. Na jego terenie działa ponad 500 tys. firm. 6 [ ] Strona 76 z 227

78 Tabela 2 Przeciętne zatrudnienie w województwie mazowieckim OKRESY PERIODS A analogiczny okres roku poprzedniego = 100 corresponding period of previous year = 100 B okres poprzedni = 100 previous period = 100 w tys. in thous. Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw Average paid employment in enterprise sector A B Przeciętna miesięczna emerytura i renta a brutto wypłacana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Average monthly gross retirement pay and pension a paid by the Social Insurance Institution w zł in zl A 2012 I XII 1331,3 100,3 x 1813,14 105, I XII 1327,0 99,7 x 1915,22 105, I 1317,0 98,7 100, II 1316,6 98,8 100, III 1312,7 98,8 99,7 1873,48 106, IV 1304,8 98,5 99, V 1304,2 98,6 100, VI 1308,7 98,8 100,3 1898,44 105, VII 1319,7 99,6 100, VIII 1321,4 99,8 100, IX 1321,9 100,1 100,0 1908,49 105, X 1328,6 100,7 100, XI 1329,6 100,8 100, XII 1326,8 101,0 99,8 1915,22 105, I 1328,0 100,8 100, II 1326,7 100,8 99, III 1327,4 101,1 100,1 1954,70 104,3 Źródło: Biuletyn Statystyczny Województwa Mazowieckiego. II kwartał 2015 r., GUS 2015 r. W Płocku swoją siedzibę ma PKN Orlen - największy polski koncern paliwowy. Głównymi sektorami gospodarki regionu są handel, telekomunikacja, usługi finansowe, ubezpieczenia, IT, przemysł samochodowy oraz petrochemiczny. Działające tu firmy zostały najszybciej sprywatyzowane. Obecnie, ze względu na szybką restrukturyzację sektora państwowego, dynamiczny i chłonny rynek aglomeracji warszawskiej oraz rozwój infrastruktury, Mazowsze jest najbardziej rozwiniętym gospodarczo polskim regionem. Mapa 3 Struktura podmiotów gospodarczych województwa mazowieckiego (Maz, II kw. 2015, %). Źródło: Wybrane dane o podregionach Województwa Mazowieckiego. II kwartał 2015 r., GUS 2015 r. Położenie Mazowsza jest istotne z punktu widzenia dynamiki rozwoju gospodarczego. Rozwój regionu wiąże się zarówno z centralnym położeniem w kraju oraz stołecznością Warszawy. W Warszawie i okolicznych miastach jest zatrudnionych 13% wszystkich pracowników w kraju. Na siedzibę swojej firmy region wybrało prawie 16% zainteresowanych Polską inwestorów zagranicznych. Strona 77 z 227

79 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw w województwie kształtowało się w roku 2015 (w lipcu) na poziomie 4911,13 zł, co w porównaniu ze średnią krajową wynoszącą 4095 zł wypada niezwykle korzystnie. Warto podkreślić też, iż województwo jest węzłowym dla kraju punktem komunikacyjnym. Przebiegają przez nie ważne dla europejskiej gospodarki szlaki, m.in. droga Paryż Berlin Warszawa Moskwa (główna europejska oś komunikacyjna na szlaku wschód zachód), a także droga wiodąca z północnego wschodu Europy do Europy Środkowej. Tabela 3 Przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w województwie mazowieckim, (Maz, , zł) OKRESY PERIODS A analogiczny okres roku poprzedniego = 100 corresponding period of previous year = 100 B okres poprzedni = 100 previous period = 100 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw Average monthly gross wages and salaries in enterprise sector w zł in zl A B Przeciętna miesięczna emerytura i renta a brutto wypłacana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Average monthly gross retirement pay and pension a paid by the Social Insurance Institution w zł in zl A 2012 I XII 4530,27 102,8 x 1813,14 105, I XII 4647,18 102,6 x 1915,22 105, I 4510,78 100,3 94, II 4529,75 101,3 100, III 4777,81 101,9 105,5 1873,48 106, IV 4746,78 102,7 99, V 4496,60 102,4 94, VI 4593,31 101,3 102,2 1898,44 105, VII 4607,40 102,5 100, VIII 4576,96 102,6 99, IX 4536,73 102,1 99,1 1908,49 105, X 4728,42 102,2 104, XI 4638,44 102,2 98, XII 4889,19 102,8 105,4 1915,22 105, I 4655,22 103,2 95, II 4743,85 104,7 101, III 5107,18 106,9 107,7 1954,70 104,3 Źródło: Biuletyn Statystyczny Województwa Mazowieckiego. II kwartał 2015 r., GUS 2015 r. Jak już wcześniej wspomniano, istotnym powodem do lokowania inwestycji na Mazowszu jest dobra infrastruktura i komunikacja (Mazowsze ma dobrą komunikację z resztą kraju i międzynarodowy porty lotniczy Okęcie i Modlin, który obsługują ponad 80 proc. przylatujących do Polski pasażerów), a także dobrze wykształcona siła robocza. Tabela 4 Dane o populacji mieszkańców województwa mazowieckiego (Maz, r., śred.) STAN I RUCH NATURALNY LUDNOŚCI OKRESY PERIODS A analogiczny okres roku poprzedniego = 100 corresponding period of previous year = 100 B okres poprzedni = 100 previous period = 100 Ludność a Population a Małżeństwa Marriages Urodzenia żywe Live births Zgony Deaths niemowląt c infant c Przyrost naturalny b Natural increase b Małżeństwa Marriages Urodzenia żywe Live births Zgony Deaths niemowląt cd infant cd Przyrost naturalny b Natural increase b w liczbach bezwzględnych in absolute numbers na 1000 ludności per 1000 population 2013 I XII ,55 10,44 10,22 3,86 0, I XII ,68 10,73 10,05 3,75 0,68 A 100,3 103,2 103,1 98,6 100,0 319,7 102,9 102,8 98,3 97,2 323, VII IX ,51 11,27 9,54 2,81 1, X XII ,19 10,03 10,04 3,83-0, I III ,43 10,39 10,51 3,84-0, IV VI ,40 10,40 9,50 3,76 0, VII IX ,65 11,77 9,68 3,76 2, X XII ,23 10,36 10,48 3,62-0,13 A 100,3 101,7 103,6 104,7 98,0 x 101,3 103,3 104,4 94,5 x B 100,1 37,4 88,1 108,4 84,7 x 37,3 88,0 108,3 96,3 x a Stan w końcu okresu. b Różnica między liczbą urodzeń żywych i liczbą zgonów w danym okresie. c Dzieci w wieku poniżej 1 roku. d Na 1000 urodzeń żywych. Źródło: Biuletyn Statystyczny Województwa Mazowieckiego. II kwartał 2015 r., GUS 2015 r. Poniżej przedstawiono długookresową prognozę ludności dla województwa mazowieckiego. W województwie mazowieckim według stanu w końcu 2013 r. zamieszkiwało 5316,8 tys. osób. Zgodnie z wynikami długookresowej prognozy ludności województwo mazowieckie będzie powiększało liczbę mieszkańców do 2028 r., po tym okresie wzrostu wystąpi spadek liczebności populacji. Ostatecznie przewiduje się, że na Mazowszu w 2050 r. liczba mieszkańców wyniesie 5318,7 tys. osób, Strona 78 z 227

80 tj. o 1,9 tys. (o 0,04%) więcej niż w 2013 r. W całym prognozowanym okresie stany ludności będą wyższe niż w roku bazowym. 7 Wykres 1 Województwa wg prognozowanej liczby ludności w 2050 r. Źródło: Prognoza ludności dla Województwa Mazowieckiego na lata , Urząd Statystyczny w Warszawie, Mazowiecki Ośrodek Badań Regionalnych 2015 r. Według prognozy Głównego Urzędu Statystycznego 8 na lata , mimo niekorzystnych zmian w strukturze ludności, na tle innych województw Mazowsze pozostanie regionem o największym potencjale ludnościowym. Liczba ludności województwa w perspektywie roku 2050 (w stosunku do danych z 2013 r.) wzrośnie o prawie 2 tys. Liczba ludności zwiększy się przede wszystkim w centralnych powiatach otaczających Warszawę i samej stolicy. Według wyników prognozy w strukturze wiekowej ludności nastąpią niekorzystne zmiany pogłębi się proces starzenia się populacji. Ludność w wieku poprodukcyjnym jest jedyną grupa, której liczebność zwiększy się we wszystkich rozpatrywanych jednostkach terytorialnych. Najkorzystniejszą strukturą według wieku: niskim udziałem osób w wieku poprodukcyjnym oraz wysokim udziałem osób w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym charakteryzować się będą powiaty sąsiadujące z Warszawą. Niekorzystne procesy demograficzne: ubytek liczby ludności oraz niepożądane procesy zachodzące w jej strukturze wiekowej wystąpią w powiatach położonych na peryferyjnych obszarach województwa. 7 Prognoza ludności dla Województwa Mazowieckiego na lata , Urząd Statystyczny w Warszawie, Mazowiecki Ośrodek Badań Regionalnych 2015 r. 8 Prognoza ludności dla Województwa Mazowieckiego na lata , Urząd Statystyczny w Warszawie, Mazowiecki Ośrodek Badań Regionalnych 2015 r. Strona 79 z 227

81 Mapa 4 Ludność województwa wg ekonomicznych grup wieku - stan na IV kwartał 2014 r. Źródło: Wybrane dane o podregionach Województwa Mazowieckiego. II kwartał 2015 r., GUS 2015 r. Rozbudowana sieć drogowa i kolejowa łączy Mazowsze z pozostałymi regionami kraju. Ułatwia to prowadzenie działalności zarówno tym firmom, które koncentrują się na eksporcie, jak dostępność tym, które zdecydowały się zainwestować w Polsce ze względu na wielkość rodzimego rynku. Mazowsze oferuje także podmiotom gospodarczym najlepszą w kraju infrastrukturę począwszy od standardu powierzchni biurowych przez telekomunikację, komunikację i usługi dla biznesu. Warszawa na tle innych europejskich miast oferuje relatywnie dobre ceny powierzchni biurowych najwyższym standardzie. Liberalizacja rynku telekomunikacyjnego spowodowała polepszenie warunków działania firm. Kraj pokrywa sieć telefonii komórkowej, jedna z najlepiej rozwiniętych w Europie, obejmująca swym zasięgiem ponad 92% powierzchni kraju i skutecznie rywalizującej z telefonią naziemną. Istotnym powodem lokowania inwestycji na Mazowszu są także dobra infrastruktura i transport. Jednocześnie jednak, mazowieckie jest jednym z najbardziej zróżnicowanych gospodarczo województw w kraju. Większość województwa jest stosunkowo słabo rozwinięta. Wybija się tu najbardziej rozwinięta gospodarczo Warszawa oraz jej okolice, bogate są również miasta Płock oraz Siedlce. Najbiedniejszym regionem jest region radomski. Radom ma obecnie najwyższe bezrobocie wśród miast ponad 100-tysięcznych oraz wśród powiatów grodzkich. Strona 80 z 227

82 Tabela 5 Bezrobotni i stopa bezrobocia województwa mazowieckiego OKRESY PERIODS A analogiczny okres roku poprzedniego = 100 corresponding period of previous year = 100 B okres poprzedni = 100 previous period = 100 Stopa bezrobocia rejestrowanego a w % Registered unemployment rate a in % Bezrobotni nowo zarejestrowani b Newly registered unemployed persons b po raz kolejny reentrants to unemployment rolls Bezrobotni wyrejestrowani b Persons removed from unemployment rolls b z tytułu podjęcia pracy received jobs zgłoszone w ciągu miesiąca declaring during a month Oferty pracy a Job offers a sektor prywatny private sector stan w końcu miesiąca end of month 2014 IV 10, V 10, VI 10, VII 10, VIII 10, IX 10, X 9, XI 9, XII 9, I 10, II 10, III 9, IV 9, V 9, VI 9, A x 103,3 106,3 110,6 113,2 173,2 176,7 148,5 B x 100,0 102,5 101,9 96,6 117,4 119,5 141,8 Źródło: Biuletyn Statystyczny Województwa Mazowieckiego. II kwartał 2015 r., GUS 2015 r. Choć stopa bezrobocia w całym województwie mazowieckim kształtowała się na początek lipca 2015 na poziomie 9%, to warto podkreślić przeogromne dysproporcje w tym zakresie od aglomeracji Warszawy, gdzie kształtuje się ono na poziomie 3,8% do powiatów szydłowieckiego 32,1%(!) oraz radomskiego 25,9%. W danych statystycznych poraża fakt, iż ludźmi dla których brak jest pracy są ludzie młodzi w wieku lat. Stanowią oni aż 40,5%(!) ogółu bezrobotnych. Mapa 5 Struktura bezrobotnych wg wieku w województwie mazowieckiem - stan na II kwartał 2015 r. Źródło: Wybrane dane o podregionach Województwa Mazowieckiego. II kwartał 2015 r., GUS 2015 r. Mazowsze jest także liderem pod względem ulokowanych w regionie inwestycji zagranicznych. Polska jest głównym beneficjentem bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Środkowej Europie: z danych UNCTAD wynika, że w 2014 r. do Polski napłynął kapitał inwestycyjny o wartości 14 mld Strona 81 z 227

83 dolarów 9. Według danych Polskiej Agencji Inwestycji zagranicznych (PAIZ), najważniejsze czynniki skłaniające do wyboru Polski jako miejsca inwestycji to wielkość i chłonność rynku (prawie 40 mln osób, największy kraj w środkowej Europie), niski koszt pracy (jeden z najniższych na kontynencie), dobre otoczenie dla biznesu, rosnąca integracja ze światową gospodarką oraz sukces polskiej prywatyzacji. Około 70% kapitału zainwestowanego w Polsce pochodzi z firm europejskich. Z badań atrakcyjności inwestycyjnej regionów prowadzonych przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową wynika, że Mazowsze jest i na długo pozostanie niekwestionowanym liderem w tym zakresie, oferując inwestorom dużo ciekawsze warunki inwestycji niż inne regiony kraju. Edukacja Na terenie województwa działa bardzo dobrze rozwinięte zaplecze naukowo-oświatowe. Jest to obszar występowania wielu uczelni wyższych zarówno niepublicznych (ponad 100 szkół wyższych), jak też i publicznych. Ich największym skupiskiem jest oczywiście Warszawa, ale są one również zlokalizowane w innych miastach województwa (Płock, Pułtusk, Radom, Siedlce). Do najważniejszych wyższych uczelni publicznych zlokalizowanych na terenie województwa zalicza się: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku, Akademia Obrony Narodowej, Akademia Pedagogiki Specjalnej, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Politechnika Warszawska, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Szkoła Główna Handlowa, Szkoła Główna Służby Pożarniczej, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu, Uniwersytet Warszawski, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie. Turystyka Mazowieckie to przede wszystkim tereny nizinne, w tym głównie Równina Środkowopolska. Poprzez środkową część przebiega dolina Wisły. Występują również kąpieliska Pojezierze Gostyńskie oraz Zalew Zegrzyński. Największymi kompleksami leśnymi są puszcze: Kampinoska, Kurpiowska, Biała, Kozienicka i Mariańska. Turystyce sprzyjają dobre połączenia z miastami europejskimi, wysoki poziom usług hotelowych i komunikacyjnych oraz bogactwo obiektów zabytkowych. Warszawa pełni funkcję największego centrum turystycznego. Poza granicami miasta jest wiele interesujących miejsc do zwiedzania - Żelazowa Wola, Opinogóra, Warka, Pułtusk, Czarnolas, a także zamki piastowskie w Ciechanowie, Czersku i Płocku oraz muzea w Radomiu i Sierpcu. Według GUS, baza noclegowa składa się z 292 hoteli oraz 191 innych obiektów 10, co daje ponad 36 tysięcy miejsc noclegowych. Turyści najczęściej nocują w hotelach (84%). Odnotowuje się sporą liczbą turystów zagranicznych. Szczególnie chętnie województwo mazowieckie odwiedzają turyści 9 [ ] 10 Turystyka w Województwie Mazowieckim w 2013 r., Urząd Statystyczny w Warszawie, 2014 r. Strona 82 z 227

84 z Europy (73,7% ogółu turystów). Pozostali goście, to turyści z Azji, Ameryki Północnej, Południowej i Centralnej, Oceanii, Afryki. Powierzchnia obszarów chronionych w województwie mazowieckim ogółem wynosi ,9 ha, co stanowi 29,6% powierzchni województwa. Na terenie województwa mazowieckiego znajdują się: 1 park narodowy (Kampinoski Park Narodowy), 9 parków krajobrazowych, 171 rezerwatów przyrody oraz 62 obszary chronionego krajobrazu. 5.3 Informatyzacja oraz e-administracja w województwie mazowieckiem na tle Polski oraz Unii Europejskiej Truizmem jest stwierdzenie, że nikt nie lubi kolejek w urzędach. Koncepcja elektronicznej administracji (e-government) zakłada udostępnienie obywatelom i przedsiębiorstwom szerokiej oferty usług publicznych za pośrednictwem Internetu. Praktyki takie stają się coraz powszechniejsze w wielu krajach UE. Dlatego tak warto inwestować w modernizację administracji. Elektroniczna administracja (e-administracja, e-government) to wykorzystanie technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych w administracji publicznej, w powiązaniu ze zmianami natury organizacyjnej i zdobywaniem nowych umiejętności w celu poprawienia jakości świadczonych usług publicznych, wzmocnienia zaangażowania obywatela w procesy demokratyczne oraz poparcia dla polityki państwa 11. W unijnych planach e-administracja jest elementem szerszej koncepcji rozwoju społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy wpisującej się w postulaty Strategii Lizbońskiej. Najważniejszym zadaniem, przed jakim stoi elektroniczna administracja, jest świadczenie usług publicznych drogą elektroniczną. Zamówienie wizyty lekarskiej przez Internet, złożenie deklaracji podatkowych przez osoby fizyczne i prawne za pomocą kliknięcia myszką, wyrobienie nowego dowodu bez wychodzenia z domu - to tylko przykłady takich usług. Ich udostępnianie ma służyć usprawnieniu kontaktów obywateli z władzami wszystkich szczebli i przyspieszeniu procedur załatwiania spraw urzędowych. Raport z badań jakościowych, obejmujących różne przedsięwzięcia z zakresu e- government w ośmiu krajach UE, dowodzi, że inwestowanie w nowoczesną administrację rzeczywiście przynosi korzyści. Przekształcenie urzędów w e-urzędy czynne 24 godziny na dobę, siedem dni w tygodniu oznaczało dla osób fizycznych i prawnych większą różnorodność sposobów dostarczania informacji oraz ich lepszą jakość. Wiązało się również z oszczędnością czasu, a także z dużą elastycznością zarówno w wyborze miejsca, jak i pory dnia załatwiania spraw urzędowych. Rezultatem było poprawienie poziomu świadczonych usług, a tym samym zwiększenie satysfakcji ich odbiorców. Rozwój e-administracji jest korzystny dla obywateli i przedsiębiorców, ale jak wskazuje cytowany raport przede wszystkim dla administracji publicznej. Wykorzystanie technologii informacyjnotelekomunikacyjnych (ICT) w urzędach pozwoliło na oszczędności czasu oraz zmniejszenie nakładów finansowych i obciążeń urzędników. Przekształcenie administracji w e-administrację nie sprowadza się wyłącznie do stworzenia odpowiedniego portalu internetowego, za pomocą którego świadczone są usługi. Konieczne jest przeprojektowanie wewnętrznych procesów administracyjnych, a także przebudowa zaplecza wspomagającego wykonywanie zadań. Urząd ma działać jak nowoczesna firma z wyodrębnionym tzw. front-office, czyli działem obsługi interesanta, który drogą elektroniczną przyjmuje zlecenie. Za jego realizację odpowiada tzw. back-office, zajmujący się wewnętrznymi procedurami administracyjnymi, które automatycznie przetwarzają wprowadzone do systemu dane. Dla zapewnienia elektronicznej wymiany informacji między różnymi instytucjami konieczna jest interoperacyjność, czyli zdolność współpracy pomiędzy różnymi systemami informatycznymi tak, aby było to bezpieczne. W zależności od stopnia rozwoju e-administracji usługi te mogą być świadczone na czterech różnych poziomach: 11 Na podstawie definicji ze strony internetowej Komisji Europejskiej Strona 83 z 227

85 stopień pierwszy (tzw. informacja on-line) możliwość wyszukania informacji o danym urzędzie oraz świadczonych tam usługach na jego stronie internetowej; stopień drugi (tzw. interakcja jednokierunkowa) możliwość wyszukania informacji oraz pobrania oficjalnych formularzy ze strony internetowej urzędu; stopień trzeci (tzw. interakcja dwukierunkowa) możliwość wyszukania informacji, pobrania oraz odesłania wypełnionych formularzy za pomocą Internetu; stopień czwarty (tzw. transakcja) pełna obsługa procesu, czyli możliwość dokonania wszystkich czynności niezbędnych do załatwiania danej sprawy urzędowej drogą elektroniczną od uzyskania informacji, poprzez pobranie odpowiednich formularzy, ich odesłanie po wypełnieniu i złożeniu podpisu elektronicznego, aż do uiszczenia wymaganych opłat oraz otrzymania oficjalnego pozwolenia, zaświadczenia lub innego dokumentu, o który dana osoba/ firma występuje. Umownie przyjmuje się, że wymienionym etapom rozwoju e-administracji odpowiadają wartości na skali procentowej (odpowiednio: pełna realizacja A=25%, B=50%, C=75% i D=100%). Stosowanie tych wartości pozwala na ocenę ogólnego stopnia zaawansowania rozwoju publicznych serwisów internetowych. Według danych Komisji Europejskiej, obecnie blisko połowa obywateli UE (46%) posługuje się Internetem, aby znaleźć pracę, skorzystać z biblioteki publicznej, złożyć deklarację podatkową, zgłosić narodziny dziecka, złożyć wniosek o paszport lub skorzystać z innych usług administracji elektronicznej. 80% obywateli twierdzi, że usługi publiczne on-line pozwalają zaoszczędzić czas, 76% docenia ich wygodę i elastyczność, a 62% twierdzi, że dzięki nim wydaje mniej pieniędzy. Od grudnia 2010 r. Komisja Europejska i władze państw członkowskich pracowały nad rozszerzaniem i poprawą usług w ramach unijnego planu działań na rzecz e-administracji. Ze sprawozdania za 2012 r. wynika, że jest w tyle, jeśli chodzi o odsetek obywateli używających Internetu do ów z administracją publiczną (ponad 30%), podczas gdy w przypadku najbardziej zaawansowanych pod tym względem krajów odsetek ten wyniósł ok. 60% (np. Dania, Wielka Brytania, Szwecja i Finlandia). Polska znajduje się bliżej średniej pod względem dostępności takich usług jak szukanie pracy, zakładanie przedsiębiorstwa i zapisy na uczelnie (ponad 70%). Według rankingu ONZ z 2012 r. W. Brytania jest trzecim najbardziej zaawansowanym krajem świata w zastosowaniu Internetu przez rząd, ustępując miejsca tylko Korei Płd. i Holandii (Polska jest na 46. miejscu). Wspólna strona agend rządowych zawiera informacje o świadczeniach, podatkach, oświacie, obywatelstwie, prawie jazdy W Polsce, w administracji samorządowej 44% urzędów stosuje wyłącznie papierowy obieg dokumentacji, a 55% urzędów obieg mieszany 12. W administracji szczebla rządowego analogiczne odsetki wynoszą 24% i 69%, natomiast 7% tych urzędów stosuje wyłącznie elektroniczny obieg dokumentów. Przybywa urzędów korzystających z systemu elektronicznego zarządzania dokumentacją w 2012 r. stanowiły one 46% wszystkich urzędów (rok wcześniej 41%). Rośnie odsetek urzędów posiadających elektroniczną skrzynkę podawczą. W 2012 r. wyniósł on 96% (rok wcześniej 88%), z czego 87% umiejscowiło ją na platformie epuap. Jednak zaledwie 1% całej korespondencji napływającej do urzędów administracji rządowej wpłynął drogą elektroniczną, a 2% korespondencji wychodzącej wysłano elektronicznie. Analogiczne odsetki w przypadku administracji samorządowej wyniosły 8% i 6%. Badania przeprowadzone przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji wskazują również m.in. na niezadowalający poziom umiejętności informatycznych wśród urzędników administracji publicznej, brak wykwalifikowanej kadry specjalistów w zakresie e-administracji, niską świadomość decydentów (niecałe 9% urzędów posiada dokument strategiczny w rodzaju planu czy programu rozwoju teleinformatycznego), niewielką skłonność do stosowania innowacyjnych rozwiązań, zbyt małe budżety 12 Strategia Sprawne Państwo luty 2013, s , w oparciu o badanie Wpływ cyfryzacji na działanie urzędów administracji publicznej w Polsce 2012 roku, wykonane przez PBS Sp. z o. o. na zlecenie MAC we wrześniu 2012 r., w którym wzięło udział ponad 1500 urzędów wszystkich szczebli w Polsce. Strona 84 z 227

86 na zadania związane z cyfryzacją działań i usług, niewystarczającą liczbę osób wyznaczoną do obsługi informatycznej w stosunku do potrzeb (szczególnie w administracji rządowej). Ponad jedna czwarta urzędów ocenia poziom kompetencji informatycznych pracowników urzędu jako niewystarczający. 71% urzędów nie szkoliło swoich pracowników w tym zakresie w pierwszym półroczu 2012 r. Obszary, w których pracownikom urzędów potrzebne jest uzupełnienie wiedzy, to m.in.: zarządzanie dokumentami elektronicznymi zgodnie z wymogami nałożonymi przez KPA i nową instrukcję kancelaryjną (73% urzędów), zastosowanie i posługiwanie się bezpiecznym podpisem elektronicznym, platforma epuap oraz Profil Zaufany (60% urzędów), aplikacje specjalistyczne (49% urzędów), zasady bezpieczeństwa teleinformatycznego (49% urzędów). Natomiast główne zidentyfikowane obszary potrzeb szkoleniowych służb informatycznych to m.in.: zarządzanie bazami danych, zarządzanie serwerami, archiwizacja (backup) danych, integracja z epuap, bezpieczeństwo systemów, rozwój i integracja systemów informatycznych, dobre praktyki informatyczne z kraju i zagranicy. Gospodarstwa domowe oraz osoby indywidualne w Unii Europejskiej Wyniki badań gospodarstw domowych i osób indywidualnych w krajach wspólnoty wskazują na stopniowy wzrost liczy gospodarstw domowych mających dostęp do Internetu, w tym dostęp za pośrednictwem łączy szerokopasmowych. Wykres 2 Dostęp do Internetu w gospodarstwach domowych w Unii Europejskiej (UE-28, , %) Źródło: dane Eurostatu. W ciągu ostatniej dekady technologie informacyjno-komunikacyjne upowszechniły się wśród ogółu społeczeństwa, zarówno ze względu na dostępność, jak i koszty. Istotną granicę przekroczono w 2007 r., kiedy większość (55 %) gospodarstw domowych w UE zadeklarowała, że posiada dostęp do internetu. Odsetek ten stale wzrastał i w 2013 r. osiągnął poziom 79 %. Szeroko rozpowszechniony i niedrogi dostęp szerokopasmowy to jeden ze sposobów promowania społeczeństwa opartego na wiedzy i informacji. We wszystkich państwach członkowskich zdecydowanie najbardziej rozpowszechnionym środkiem dostępu do Internetu było łącze szerokopasmowe; w 2013 r. korzystało z niego 76 % gospodarstw domowych w UE, o 34 punkty procentowe więcej niż w 2007 r. 13 Na początku 2013 r. w UE nieco ponad trzy czwarte osób w wieku od 16 do 74 lat używało komputera; podobny był też odsetek osób korzystających z internetu. W Danii, Luksemburgu, Niderlandach, Finlandii, Szwecji i Zjednoczonym Królestwie co najmniej dziewięć na dziesięć osób korzystało z komputera i z internetu. Dla porównania w Bułgarii i Rumunii około połowa mieszkańców w wieku od 16 do 74 lat używała komputera i internetu. W 2013 r. blisko trzy piąte (59 %) respondentów w UE korzystało z Internetu w poszukiwaniu informacji o towarach i usługach. 13 Dane statystyczne dotyczące społeczeństwa informacyjnego gospodarstwa domowe i osoby indywidualne, Eurostat 2014, _households_and_individuals/pl#dane_statystyczne_dotycz.c4.85ce_spo.c5.82ecze.c5.84stwa_informacyjnego_.e _gospodarstwa_dom owe_i_osoby_indywidualne [ ] Strona 85 z 227

87 Wykres 3 Częstotliwość korzystania z Internetu (UE-28, 2013, %) Źródło: dane Eurostatu. W 2013 r. znacząca większość osób (62 %) korzystała z Internetu codziennie zaś 10% co najmniej raz w tygodniu (lecz nie codziennie). Odsetek regularnych i częstych użytkowników Internetu był wysoki we wszystkich państwach członkowskich UE, jak również w Islandii, Norwegii i Turcji. Znacznie rozpowszechniło się w UE korzystanie z Internetu przy użyciu urządzeń mobilnych: podczas gdy trzy czwarte (75 %) respondentów korzystało z Internetu w 2013 r., ponad dwie piąte (43%) używało w tym celu urządzeń mobilnych, takich jak komputery przenośne lub urządzenia trzymane w dłoni (w tym telefony komórkowe), poza domem i miejscem pracy. Stosowanie urządzeń mobilnych do łączenia się z Internetem uzupełnia lub zastępuje bardziej tradycyjne połączenia stacjonarne (zwykle w domu, pracy, szkole lub uczelni, bądź w kawiarni internetowej). Państwa członkowskie różnią się znacząco pod względem korzystania z mobilnego Internetu, co widać na wykresie Korzystanie z Internetu przy użyciu urządzeń mobilnych. Wykres 4 Korzystanie z Internetu przy użyciu urządzeń mobilnych (UE-28, 2013, %) Źródło: dane Eurostatu. Strona 86 z 227

88 Odsetek osób, które korzystały z urządzeń mobilnych za pośrednictwem sieci telefonii komórkowej lub sieci bezprzewodowych (wi-fi) poza domem i miejscem pracy, przekraczał 60 % w Szwecji, Danii, Luksemburgu, Zjednoczonym Królestwie, Niderlandach i Finlandii, a także w Norwegii i Islandii. Z kolei na Litwie, w Portugalii, Bułgarii, Włoszech i Rumunii, a także w Turcji takich użytkowników było jednak nie więcej niż 25 %. Korzystanie z urządzeń mobilnych do łączenia się z Internetem jest szczególnie rozpowszechnione wśród młodszych osób. Wykres 5 Wykorzystanie Internetu za pomocą urządzeń mobilnych (UE-28, 2012, %) Źródło: dane Eurostatu. W 2012 r. ponad trzy piąte (63 %) respondentów w wieku od 16 do 24 lat w UE-28 używało w tym celu urządzenia mobilnego. W grupie wiekowej lata były to już tylko dwie piąte (40 %), a wśród osób w wieku od 55 do 74 lat jedna siódma (14 %). W dwóch grupach wiekowych, i lata, urządzenia trzymane w dłoni (w tym telefony komórkowe i smartfony) były używane częściej niż komputery przenośne, natomiast osoby starsze (w wieku od 55 do 74 lat) łączyły się z Internetem raczej przy pomocy komputera przenośnego. Różnice w korzystaniu z mobilnego Internetu były mniej wyraźne między płciami, choć mężczyźni częściej niż kobiety łączyli się z Internetem za pomocą urządzenia mobilnego, bez względu na to, czy był to komputer przenośny czy urządzenie trzymane w dłoni. Na wykresie Wykres 6 przedstawiono różne wykorzystania Internetu przy użyciu wyłącznie urządzeń mobilnych trzymanych w dłoni (a więc bez uwzględnienia komputerów przenośnych); dane pochodzą z 2012 r. W UE trzy czwarte (76 %) wszystkich użytkowników urządzeń trzymanych w dłoni korzystało z Internetu w celu wysyłania lub otrzymywania wiadomości . Większość łączyła się też z Internetem przy użyciu urządzeń trzymanych w dłoni po to, by uczestniczyć w sieciach społecznościowych (takich jak Facebook lub Twitter) oraz czytać lub ściągać wiadomości online (na przykład z gazet lub czasopism informacyjnych). Wykres 6 Różne wykorzystania Internetu przy użyciu wyłącznie urządzeń mobilnych trzymanych w dłoni(ue-28, 2012, %) Źródło: dane Eurostatu. Strona 87 z 227

89 Tabela 6 Stosowanie technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) oraz korzystanie z usług online (UE-28, 2013, %) Źródło: dane Eurostatu. Gospodarstwa domowe oraz osoby indywidualne w Polsce W 2014 r. 77,1 % polskich gospodarstw domowych miało w domu przynajmniej jeden komputer. W różnych typach gospodarstw domowych wyposażenie w komputery jest dość zróżnicowane. Gospodarstwa domowe z dziećmi znacznie częściej posiadały w domu komputer niż gospodarstwa bez dzieci. Na obszarach miejskich większy był odsetek gospodarstw wyposażonych w komputery w porównaniu do gospodarstw z terenów wiejskich. Na obszarach wysoce zurbanizowanych gospodarstwa domowe częściej posiadały komputery niż na obszarach o niskim stopniu urbanizacji; na przestrzeni badanych lat dysproporcja ta utrzymała się na podobnym poziomie i w 2014 r. wyniosła 7,5 p. proc. Strona 88 z 227

90 Tabela 7 Wyposażenie gospodarstw domowych w komputery (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W Polsce w 2014 r. liczba osób korzystających z komputera wyniosła 20,7 mln, spośród których 19,6 mln regularnie użytkowało komputer. Wykres 7 Osoby korzystające z komputera w ciągu wybranych 3 miesięcy (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Odsetek osób korzystających z komputera regularnie, tj. co najmniej raz w tygodniu, systematycznie wzrastał w latach Udział regularnych użytkowników komputerów w ogólnej liczbie osób w wieku lata wynosił w 2014 r. 63,5 % i był większy o 2,7 p. proc. w porównaniu do roku poprzedniego, a o 5,8 p. proc. w stosunku do 2010 r. Udział regularnych użytkowników komputerów wśród osób w wieku lata jest zróżnicowany w zależności od płci, wieku, poziomu wykształcenia, aktywności zawodowej, klasy i stopnia zurbanizowania miejsca zamieszkania oraz regionu Polski. Na przestrzeni całego badanego okresu więcej regularnych użytkowników komputerów było wśród mężczyzn niż wśród kobiet i w 2014 r. różnica ta wyniosła 1,1 p. proc. Największe udziały osób regularnie korzystających z komputera w całym badanym okresie odnotowywano w grupie uczniów i studentów, w której w 2014 r. odsetek ten wyniósł 98,5 %. Strona 89 z 227

91 Podobnie kształtowała się sytuacja wśród osób z najmłodszej grupy wieku objętej badaniem (16-24 lata), w której w 2014 r. odsetek regularnych użytkowników komputerów wyniósł 95,2 %. Bardzo wysoki udział obserwowano również wśród osób z wyższym wykształceniem 94,1 %. Najmniejszy wskaźnik odnotowano wśród osób w wieku lata, chociaż i w tej grupie odsetek regularnych użytkowników komputerów wzrastał w badanych latach. Uwzględniając rodzaj aktywności zawodowej największy wzrost odsetka regularnych użytkowników komputerów wystąpił w grupie emeryci i inni bierni zawodowo (w porównaniu z 2013 r. o 5,3 p. proc., a z 2010 r. o 11,2 p. proc.). Tabela 8 Osoby regularnie korzystające z komputera (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W podziale na województwa, w 2014 r. wśród gospodarstw domowych posiadających w domu komputer, osób korzystających z komputera oraz regularnych użytkowników dominowało województwo pomorskie. Najmniejszy udział procentowy gospodarstw wyposażonych w komputery odnotowano w województwie lubuskim (70,1 %). Najniższy odsetek użytkowników komputerów oraz regularnych użytkowników komputerów zaobserwowano w województwie lubelskim (odpowiednio 68,1 % i 57,9 %). Województwo mazowieckie posiada drugi, co do wielkości udział procentowy wśród gospodarstw domowych posiadających w domu komputer oraz osób korzystających z komputera, wynoszący odpowiednio 76,9% i 69%. Strona 90 z 227

92 Mapa 6 Wyposażenie gospodarstw domowych w komputery oraz osoby korzystające z komputera (PL, 2014, %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Na przestrzeni badanych lat najczęściej z komputerów korzystano w miejscu zamieszkania. Odsetek osób korzystających z komputerów w domu rósł systematycznie i w 2014 r. wyniósł 65 %. Znaczny był także odsetek osób korzystających z komputerów w miejscu pracy (21,6 %). Udział osób używających komputery w mieszkaniach innych osób oraz w szkole lub na uczelni utrzymywał się na zbliżonym poziomie i w 2014 r. wyniósł odpowiednio 9,9 % i 7,8 %. Wykres 8 Osoby korzystające z komputera według miejsca korzystania w ciągu wybranych 3 miesięcy (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Udział gospodarstw domowych posiadających w domu łącze internetowe systematycznie rośnie. W 2014 r. dostęp do Internetu w domu miało trzy czwarte gospodarstw domowych. Poziom odsetka gospodarstw domowych z dostępem do Internetu był zróżnicowany w zależności od typu gospodarstwa, klasy i stopnia urbanizacji miejsca zamieszkania oraz regionu Polski. Na przestrzeni analizowanych lat zdecydowanie częściej dostęp do Internetu w domu posiadały gospodarstwa domowe z dziećmi niż bez dzieci; w badanych latach dysproporcja ta utrzymywała się na Strona 91 z 227

93 poziomie ok. 30 p. proc., i w 2014 r. wyniosła 28,8 p. proc. Dostęp do Internetu w domu częściej posiadały gospodarstwa domowe na obszarach o wysokim stopniu zurbanizowania oraz w dużych miastach, niż na pozostałych obszarach. W porównaniu z 2010 r. największy wzrost tego wskaźnika odnotowano jednak na obszarach wiejskich i na terenach o niskim stopniu zurbanizowania (odpowiednio o 15,3 p. proc. i 12,3 p. proc.). Tabela 9 Gospodarstwa domowe posiadające dostęp do Internetu w domu (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W 2014 r. w Polsce 71,1 % ogółu gospodarstw domowych miało w domu szerokopasmowy dostęp do Internetu. W badanych latach odsetek ten systematycznie wzrastał i w porównaniu z 2010 r. był wyższy o 14,3 p. proc. Z roku na rok coraz większa część gospodarstw domowych mających w domu dostęp do Internetu posiadało szerokopasmowe połączenia z tą siecią. W 2010 r. gospodarstwa te stanowiły 89,5 % ogółu gospodarstw domowych posiadających dostęp do Internetu, a w 2014 r. 95,1 %. W latach udział gospodarstw domowych posiadających szerokopasmowy dostęp do Internetu w ogólnej liczbie gospodarstw domowych rósł szybciej niż udział gospodarstw domowych posiadających dostęp do Internetu. Z roku na rok odsetki te przeciętnie wzrastały odpowiednio o 5,9 % i 4,3 %. Strona 92 z 227

94 Wykres 9 Gospodarstwa domowe z dostępem do Internetu oraz z szerokopasmowym dostępem do tej sieci (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Rozpatrując rodzaje łączy internetowych w gospodarstwach domowych w 2014 r. najczęściej wybieranym połączeniem były łącza z dostępem szerokopasmowym, wśród których dominuje łącze stacjonarne; posiadało je 59,7 % gospodarstw domowych. Wąskopasmowe łącza internetowe są zastępowane połączeniami szerokopasmowymi. W grupie wąskopasmowych połączeń najczęściej występowało wąskopasmowe łącze mobilne (4,4 %). Wykres 10 Rodzaje łączy internetowych w gospodarstwach domowych (PL, 2014, %). Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W 2014 r. szerokopasmowe łącze internetowe posiadało w domu prawie 90 % gospodarstw domowych z dziećmi oraz blisko 62 % gospodarstw bez dzieci. Wśród gospodarstw z dziećmi odsetek posiadających szerokopasmowy dostęp do Internetu w domu wystąpił niewielki spadek w stosunku do roku poprzedniego o 0,2 p. proc., jednak w porównaniu z 2010 r. odnotowano wzrost o 14,5 p. proc. W grupie gospodarstw bez dzieci wystąpił wzrost w porównaniu do poprzedniego roku o 3,7 p. proc., a wobec 2010 r. o 14,2 %. Na obszarach wiejskich gospodarstwa domowe znacznie rzadziej miały szerokopasmowy dostęp do sieci globalnej niż gospodarstwa w miastach. W 2014 r. odsetek ten wśród gospodarstw domowych na wsi wyniósł 66,7 %, podczas gdy w dużych miastach 77,5 %, a w mniejszych 69,1 %. Strona 93 z 227

95 Tabela 10 Gospodarstwa domowe posiadające szerokopasmowy dostęp do Internetu w domu (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W 2014 r. w Polsce wśród osób, które kiedykolwiek korzystały z Internetu 94,6 % używało go regularnie. Odsetek osób, które łączyły się z Internetem codziennie lub prawie codziennie wyniósł 76,2%, a korzystających z Internetu rzadziej niż raz w tygodniu 5,4 %. Tabela 11 Częstotliwość korzystania z Internetu (PL, 2014, %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Udział osób regularnie korzystających z Internetu różni się w zależności od wieku, aktywności zawodowej, poziomu wykształcenia i miejsca zamieszkania. Biorąc pod uwagę rodzaj aktywności zawodowej, w 2014 r. najwięcej regularnych użytkowników było wśród uczniów i studentów (98,6 %) oraz osób pracujących na własny rachunek (85,0 %), najmniej w grupie osób emerytowanych i biernych zawodowo (31,5 %). W badanych latach obserwowano wzrost udziału regularnych użytkowników Internetu we wszystkich grupach aktywności zawodowej. Strona 94 z 227

96 Wykres 11 Osoby regularnie korzystające z Internetu według aktywności zawodowej (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Z Internetu regularnie korzystają najczęściej osoby w wieku lata. W badanych latach udział regularnych użytkowników Internetu rósł corocznie we wszystkich grupach wieku. Wyjątkiem była populacja osób z najmłodszej grupy wieku, w której odsetki te już od kilku lat są na najwyższym poziomie i nie obserwowano znaczących ich wzrostów z roku na rok. W 2014 r. w porównaniu z 2010 r. największy wzrost udziału osób regularnie korzystających z Internetu wystąpił wśród osób w grupie lata (o 14,1 p. proc.). Wykres 12 Osoby regularnie korzystające z Internetu według grup wieku (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Uwzględniając podział terytorialny kraju w 2014 r. największy odsetek gospodarstw domowych posiadających w domu dostęp do Internetu, osób kiedykolwiek korzystających z Internetu oraz regularnych użytkowników Internetu odnotowano w województwie pomorskim (odpowiednio 83,1 %, 77,5 %, 68,6 %). Najmniejszy odsetek gospodarstw domowych posiadających dostęp do Internetu w domu wystąpił w województwie lubuskim (69 %), najniższy odsetek osób korzystających z Internetu w województwie lubelskim (67,2 %) oraz regularnych jego użytkowników w świętokrzyskim (56,8 %). Strona 95 z 227

97 Mapa 7 Gospodarstwa domowe posiadające dostęp do Internetu w domu oraz osoby korzystające z Internetu (PL, 2014, %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Województwo mazowieckie posiada drugi, co do wielkości udział procentowy wśród osób posiadających dostępu do Internetu oraz osób korzystających z Internetu, wynoszący odpowiednio 76,0% i 68,4%. Podczas użytkowania Internetu w celach komunikacyjnych najczęściej wykonywaną czynnością było wysyłanie i odbieranie poczty elektronicznej. W 2014 r. z tej formy komunikacji internetowej korzystało 52,9 % badanej populacji. Drugą najczęściej wykonywaną za pośrednictwem Internetu czynnością było wyszukiwanie informacji o towarach i usługach korzystało z niej ponad 50 % osób w wieku lata. Analizując wybrane cele korzystania z Internetu, zauważyć można duży wzrost w porównaniu do poprzedniego roku odsetka osób czytających oraz pobierających czasopisma on-line (o 20,4 p. proc.); w latach wzrost ten wyniósł 29,8 p. proc. Tabela 12 Osoby korzystające z Internetu w sprawach prywatnych w ciągu wybranych 3 miesięcy według wybranych celuów (PL, 2014, %) Strona 96 z 227

98 Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Z różnych form komunikowania się przez Internet najczęściej korzystały osoby w najmłodszych grupach wieku. Wśród osób o różnej aktywności zawodowej najwięcej użytkowników internetowych form komunikacji było w grupie uczniów i studentów. Uwzględniając poziom wykształcenia największe udziały odnotowano wśród osób z wykształceniem wyższym. Osoby mieszkające w miastach, szczególnie dużych, częściej korzystały z Internetu w celach komunikacyjnych, aniżeli osoby mieszkające na terenach wiejskich. Korzystanie z komunikatorów internetowych było najmniej popularną internetową usługą komunikacyjną. W 2014 r. ponad 10 mln osób w wieku lata (34,2 % populacji) dokonywało zakupów przez Internet (w ciągu ostatniego roku od badania). W latach systematycznie wzrastał odsetek osób zamawiających lub kupujących w sieci i w 2014 r. w porównaniu z 2010 r. był wyższy o 5,3 p. proc. W porównaniu z poprzednim rokiem największy wzrost udziału osób robiących zakupy przez Internet odnotowano w grupie wieku lata oraz lata (odpowiednio o 4,3 i 4,1 p. proc.). Mężczyźni robią zakupy przez Internet częściej niż kobiety. Biorąc pod uwagę poziom wykształcenia największy udział kupujących w sieci w 2014 r. odnotowano wśród osób z wykształceniem wyższym (65,9 %), a uwzględniając rodzaj aktywności zawodowej w grupie pracujących na własny rachunek (53,6 %). Tabela 13 Osoby zamawiające lub kupujące przez Internet towary lub usługi do użytku prywatnego (PL, 2014, %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Bardzo duże dysproporcje w odsetkach osób korzystających z handlu elektronicznego odnotowywano w różnych grupach zawodów. Zdecydowanie większy odsetek kupujących przez Internet obserwowano wśród osób pracujących w zawodach nierobotniczych, niż wykonujących zawody robotnicze. Osoby wykonujące zawody związane z branżą informatyczną i telekomunikacyjną (zawody Strona 97 z 227

99 związane z ICT) znacznie częściej dokonywały zakupów przez Internet w porównaniu z grupą osób niezwiązanych zawodowo z branżą ICT. Tabela 14 Osoby zamawiające lub kupujące przez Internet towary lub usługi do użytku prywatnego według wykonywanego zawodu w ciągu ostatnich 12 miesięcy (PL, ,%) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Analizując zakupy przez Internet według województw w 2014 r., najwięcej osób zamawiało lub kupowało przez Internet towary lub usługi do użytku prywatnego w województwie mazowieckim (41,3 %), najmniej w województwie świętokrzyskim (27,2 %). Mapa 8 Osoby zamawiające lub kupujące przez Internet towary lub usługi do użytku prywatnego (PL, 2014, %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W 2014 r. blisko 36 % osób w wieku lata korzystało z urządzeń przenośnych w celu łączenia się z Internetem poza domem lub miejscem pracy. W porównaniu z rokiem poprzednim wzrost odsetka osób korzystających z urządzeń przenośnych wyniósł 5,4 p. proc. Największy odsetek tych użytkowników występował wśród uczniów i studentów, w grupie wieku lata oraz wśród osób z wyższym wykształceniem (odpowiednio 76,7 %, 71,2 %, 62,2 %). Strona 98 z 227

100 Tabela 15 Osoby korzystające i niekorzystające z urządzeń przenośnych do łączenia się z Internetem (PL, 2014, %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W 2014 r. wśród wszystkich województw największy odsetek osób korzystających z urządzeń przenośnych do łączenia się z Internetem odnotowano w województwie mazowieckim (w tym telefonów komórkowych lub smartfonów oraz komputerów przenośnych do łączenia się z Internetem). Na ostatnim miejscu w kraju pod względem odsetka osób korzystających z urządzeń przenośnych, w tym poprzez telefon komórkowy lub smartfon wystąpiło w województwie świętokrzyskim. W województwie podkarpackim natomiast odnotowało najmniejszy udział osób korzystających z komputera przenośnego do łączenia się z Internetem. Strona 99 z 227

101 Mapa 9 Łączenie się z Internetem poza domem lub miejscem pracy poprzez urządzenia przenośne według województw (PL, 2014, %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Pojęcie korzystania z usług e-administracji obejmuje m.in. korzystanie ze stron internetowych dotyczących obowiązków obywatelskich (np. deklaracji podatkowych, zmiany miejsca zameldowania), praw (np. pomocy społecznej), oficjalnych dokumentów (np. dowodów osobistych, aktów urodzenia), publicznych usług edukacyjnych (np. publicznych bibliotek, informacji i rekrutacji do publicznych szkół lub uniwersytetów), publicznych usług zdrowotnych (np. usług publicznych, szpitali); z wyłączeniem ręcznie pisanych i. Osoby korzystające z usług administracji publicznej przez Internet w ciągu ostatnich 12 miesięcy stanowiły w 2014 r. ponad jedną czwartą populacji osób w wieku lata. Najczęstszą formą korzystania z e-administracji było wyszukiwanie informacji na stronach administracji publicznej. W 2014 r. w porównaniu z poprzednim rokiem zanotowano wzrost odsetka osób korzystających z usług administracji publicznej za pomocą Internetu (o 4,3 p. proc.). Tabela 16 Osoby korzystające z usług administracji publicznej za pomocą Internetu w ciągu ostatnich 12 miesięcy wg celu (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Największy odsetek osób korzystających z Internetu do kontaktów z organami administracji publicznej odnotowano w dużych miastach. Podobnie jak w skali kraju, także według klasy miejsca zamieszkania najpopularniejszą formą korzystania z usług e-administracji było wyszukiwanie informacji na stronach internetowych administracji publicznej. W dużych miastach czynność tę wykonywało 31,8 % respondentów. Najrzadziej wskazywaną czynnością było wysyłanie wypełnionych formularzy 23,1 % ankietowanych w dużych miastach wskazało tę odpowiedź. Najmniejszy udział osób korzystających z usług e-administracji wystąpił na obszarach wiejskich. Informacje na stronach internetowych administracji publicznej wyszukiwało 13,3 % respondentów z tych terenów, a tylko 9,1 % wysyłało wypełnione formularze przez Internet (odpowiednio o 18,5 p. proc. i 14,0 p. proc. mniej niż w dużych miastach). Strona 100 z 227

102 Wykres 13 Osoby korzystające z usług administracji publicznej za pomocą Internetu według celu i klasy (PL, 2014, %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Analizując e-administrację pod kątem lokalizacji, największy odsetek osób korzystających z usług administracji publicznej za pomocą Internetu wystąpił w województwie mazowieckim 34%, a najmniejszy w województwie wielkopolskim. Mapa 10 Osoby korzystające z usług administracji publicznej za pomocą Internetu (PL, 2014, %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W 2014 r. badanie wykorzystania technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w gospodarstwach domowych i wśród osób indywidualnych rozszerzono o dodatkowy moduł krajowy dotyczący przetwarzania w chmurze. Wyniki pokazują, że blisko 9 % osób w wieku lata korzystało z przestrzeni dyskowej w Internecie w ciągu ostatnich 3 miesięcy. Większy udział osób korzystających z chmury odnotowano wśród mężczyzn niż wśród kobiet; dysproporcja ta wyniosła 3,2 p. proc. Większe odsetki osób korzystających z usług przetwarzania w chmurze obserwowano w grupach osób z młodszych przedziałów wieku, z wyższym wykształceniem, wśród studentów oraz wśród osób pracujących, szczególnie tych na własny rachunek. Zdecydowanie więcej osób deklarowało wykorzystywanie przestrzeni dyskowej w Internecie do zapisywania plików (8,0 %), niż do udostępniania plików innym osobom (4,3 %). Strona 101 z 227

103 Tabela 17 Osoby korzystające z usług przetwarzania w chmurze (PL, 2014, %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Wykorzystanie technologii informatycznych przez przedsiębiorstwa w Unii Europejskiej W 2013 r. niemal wszystkie przedsiębiorstwa państwa UE w ponad 95% wykorzystywało komputery do pracy. Strona 102 z 227

104 Wykres 14 Przedsiębiorstwa wykorzystujące komputery w krajach Unii Europejskiej (UE-28, 2013, %) Źródło: dane Eurostatu. Na początku 2014 r. tylko 3% przedsiębiorstw w UE (objętym badaniem w zakresie technologii komunikacyjnych) nie miało dostępu do Internetu, podczas gdy zdecydowana większość (92 %) korzystała z dostępu do Internetu za pomocą połączenia szerokopasmowego. Nastąpił także szybki wzrost korzystania z mobilnych połączeń Internetowych w celach biznesowych, zarówno z komputerów przenośnych, smartfonów i innych urządzeń mobilnych, (dwie trzecie (66%) wszystkich przedsiębiorstw w UE). Wykres 15 Wykorzystanie technologii informatycznych dla przedsiębiorstw, według klas wielkości (EU-28, 2014, %) Źródło: dane Eurostatu. Duże przedsiębiorstwa w UE wykazały większe wykorzystanie technologii informacyjnych w 2014 r. niż w mniejsze przedsiębiorstwach. Ze wszystkich dużych przedsiębiorstw posiadających Strona 103 z 227

105 dostęp do Internetu, 98% posiada stały dostęp szerokopasmowy, 94% zapewnienia pracownikom przenośne urządzenia do z wykorzystaniem mobilnych połączeń internetowych w celach biznesowych. 93% dużych przedsiębiorstw posiadania strony internetowe. Zamiast budować własną infrastrukturę IT (która obejmuje sprzęt oraz zaangażowanie w rozwój i utrzymanie aplikacji, czy baz danych), przedsiębiorstwa mogą uzyskać dostęp do zasobów obliczeniowych udostępnianych przez osoby trzecie (dostawcy usług) w Internecie, czyli chmury obliczeniowe (cloud computing). Pod względem technologicznym, cloud computing to model, który zapewnia powszechny, elastyczny, dostęp na żądanie przez Internet do wspólnej puli konfigurowalnych zasobów obliczeniowych, w tym serwerów, baz danych, aplikacji, pojemności i mocy obliczeniowej. 19% przedsiębiorstw w UE korzystało z usług cloud computing w 2014 r. Tabela 18 Korzystanie z usług chmur obliczeniowych w firmach (UE-28, 2014, %) Źródło: dane Eurostatu. 19% przedsiębiorstw w UE korzystało z usług cloud computing w 2014 r. Istotne różnice można zaobserwować pomiędzy państwami członkowskimi UE: w Finlandii, Włoszech, Szwecji i Danii, gdzie ponad 35% przedsiębiorstw korzystało z cloud computing. Natomiast mniej niż 10%: na Węgrzech, w Bułgarii, Grecji, Polsce, Łotwie i Rumunii. Ponad połowa (53%) wszystkich przedsiębiorstw w UE, które wykorzystywały cloud computing w 2014 r. przechowywało pliki elektroniczne, podczas gdy 39% firm używało go do zorganizowania ich bazy danych oraz 34% - do korzystania z oprogramowania biurowego (m.in. do przetwarzania tekstu i arkuszy kalkulacyjnych). Przedsiębiorstwa mogą również uzyskać dostęp do bardziej zaawansowanych aplikacji zorientowanych na interesanta poprzez chmury, takie jak aplikacji finansowo księgowych, czy zarządzania informacjami o swoich interesantach (Customer Relationship Management - CRM). Takie usługi oparte na chmurze były używane przez 31% i 21% z przedsiębiorstw UE w 2014 r. Dodatkowo, 17% przedsiębiorstw korzystających z cloud computing poinformowało, że skorzystało z chmury do prowadzenia własnych aplikacji biznesowych. W 2013 roku, sprzedaż za pomocą Internetu stanowiła około 15% obrotów wśród przedsiębiorstw UE. Stosunkowo podobny stały poziom kształtował się od 2008 r. W 2013 r. około 18% przedsiębiorstw w UE sprzedało towary lub usługi za pośrednictwem Internetu. Była to niespełna połowa przedsiębiorstw (38%), które dokonywały przez Internet zakupów. Strona 104 z 227

106 Wykres 16 E-handel, sprzedaż i zakupy (UE-28, ) Źródło: dane Eurostatu. Wykorzystanie technologii informatycznych przez przedsiębiorstwa w Polsce W 2014 r. w Polsce, w porównaniu z rokiem poprzednim nieznacznie zmniejszył się odsetek osób pracujących wyposażonych w komputery. Dotyczy to również pracowników posiadających komputery z dostępem do Internetu. W 2014 r. ponad 40 % pracowników wykorzystywało w swojej pracy komputery. Prawie co drugi pracownik dużego przedsiębiorstwa wyposażony był w służbowy komputer. W zdecydowanej większości były to urządzenia podłączone do Internetu. Wykres 17 Pracownicy wykorzystujący komputery w przedsiębiorstwach według klas wielkości (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W analizowanym okresie odsetek przedsiębiorstw w Polsce, posiadających dostęp do Internetu w skali całego kraju przekroczył 90 %. Wysoki poziom wskaźnika wskazuje na niesłabnące zainteresowanie korzyściami płynącymi z możliwości łączenia się z siecią globalną. Wśród przedsiębiorstw dużych wartość ta oscylowała w granicach 100 %. Przedsiębiorstwa małe były najsłabiej wyposażone zarówno w komputery, jak i w dostęp do Internetu. W 2014 r., podobnie jak w latach poprzednich, obserwuje się zróżnicowanie w ujęciu terytorialnym poziomu wyposażenia pracowników w komputery. Najwyższy wskaźnik odnotowano w województwie mazowieckim, gdzie ponad połowa pracujących (55,6 %) wykorzystywała komputery, najniższy w województwie lubuskim (30,8 %). Na ostatnim miejscu w kraju pod względem odsetka osób pracujących wyposażonych komputery z dostępem do Internetu plasuje się województwo warmińsko-mazurskie (24,8 %). Strona 105 z 227

107 Mapa 11 Pracownicy wykorzystujący komputery w przedsiębiorstwach według województw (PL, 2014, %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Wykres 18 Przedsiębiorstwa posiadające dostęp do Internetu wg klas wielkości (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W latach bez względu na rodzaj prowadzonej działalności, dostęp do Internetu w przedsiębiorstwach utrzymywał się na wysokim poziomie. W 2014 r. w przeważającej większości Strona 106 z 227

108 badanych sekcji, dziewięć na dziesięć przedsiębiorstw posiadało dostęp do sieci globalnej, natomiast w jednostkach związanych z naprawą i konserwacją komputerów i sprzętu komunikacyjnego taki dostęp miały wszystkie podmioty. Mapa 12 Przedsiębiorstwa posiadające dostęp do Internetu według województw (PL, 2014, %). Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W latach zaobserwowano wzrost wykorzystania przez przedsiębiorstwa łączy szerokopasmowych, zarówno stałych, jak i mobilnych. Szczególnie szybko zwiększa się odsetek firm stosujących połączenia mobilne. W 2014 r. prawie dwie trzecie przedsiębiorstw posiadało ten typ łącza, a 61 % podmiotów łączyło się z Internetem poprzez mobilne łącze szerokopasmowe. Wykres 19 Wybrane rodzaje połączeń internetowych w przedsiębiorstwach (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Dostępność łączy szerokopasmowych jest powszechna we wszystkich klasach wielkości. W latach dziewięć na dziesięć podmiotów zatrudniających 250 osób i więcej łączyło się w ten sposób z Internetem. Wskaźnik wzrastał dynamicznie w dwóch pozostałych klasach wielkości. Swobodny dostęp do sieci globalnej stanowi główny atut korzystania z Internetu mobilnego. W analizowanym okresie odsetek przedsiębiorstw stosujących ten sposób łączenia się z Internetem systematycznie wzrastał. W 2014 r. w porównaniu z rokiem poprzednim największy przyrost wskaźnika cechował podmioty małe. Najczęściej mobilnym dostępem do Internetu dysponowały przedsiębiorstwa duże (95,2 %). Strona 107 z 227

109 Wykres 20 Mobilny dostęp do Internetu w przedsiębiorstwach według klas wielkości (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W 2014 r. w porównaniu z rokiem poprzednim we wszystkich województwach wystąpił przyrost odsetka przedsiębiorstw wyposażonych w mobilne połączenie internetowe, największy w województwie warmińsko-mazurskim i świętokrzyskim (odpowiednio o 27,9 i 22,0 p. proc.). Wykres 21 Przedsiębiorstwa posiadające mobilny dostęp do Internetu według województw (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W 2014 r. przedsiębiorstwa, niezależnie od klasy wielkości oraz rodzaju prowadzonej działalności, najczęściej wyposażone były w stałe szerokopasmowe łącza internetowe o prędkości przynajmniej 2 Mbit/s, ale mniej niż 10 Mbit/s. Cztery na dziesięć firm uczestniczących w badaniu posiadało łącze z tą prędkością. Zmieniające się potrzeby użytkowników Internetu i tym samym rosnące zapotrzebowanie na wyższą jakość oferowanych usług powodują, że wzrasta liczba podmiotów, które Strona 108 z 227

110 preferują stałe szerokopasmowe łącze z prędkością przynajmniej 10 Mbit/s, ale nie mniej niż 30 Mbit/s. Najmniejszą grupę (7,2 %) stanowiły przedsiębiorstwa, które wykorzystują do łączenia się z Internetem prędkość przynajmniej 100 Mbit/s. Wykres 22 Prędkości stałych szerokopasmowych połączeń internetowych w przedsiębiorstwach posiadających dostęp do Internetu według klas wielkości (PL, 2014, %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W 2014 r. w porównaniu z rokiem poprzednim we wszystkich klasach wielkości i rodzajach prowadzonej działalności zwiększył się udział przedsiębiorstw wyposażających swoich pracowników w urządzenia przenośne. Biorąc pod uwagę klasy wielkości największy wzrost wystąpił w firmach zatrudniających pracowników (o 17,7 p. proc), najmniejszy zaś wśród podmiotów zatrudniających co najmniej 250 osób. Uwzględniając rodzaj wykonywanej działalności największy wzrost wskaźnika wystąpił w sekcji zakwaterowanie i gastronomia (o 23,3 p. proc.), a najmniejszy w sekcji informacja i komunikacja (o 6,8 p. proc.). Wykres 23 Przedsiębiorstwa wyposażające swoich pracowników w urządzenia przenośne według klas wielkości (PL, , %) Strona 109 z 227

111 Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W dobie powszechnego dostępu do Internetu, z każdym rokiem coraz więcej przedsiębiorstw postrzega swoją stronę internetową jako narzędzie marketingowe. Współczesne strony internetowe stają się coraz bardziej zaawansowane technologicznie i spełniają oprócz funkcji prezentacyjnych również inne role. Umożliwiają one m.in. składanie zamówień oraz sprawdzanie stanu ich realizacji online, a także zamieszczanie informacji o wolnych stanowiskach pracy. W 2014 r. własną stronę internetową posiadało 65,3 % przedsiębiorstw. Liderem pod tym względem były firmy duże, w których dziewięć na dziesięć miało stronę WWW. Najsłabiej wypadły firmy małe (61,1 %). W zależności od rodzaju prowadzonej działalności występuje duże zróżnicowanie tego wskaźnika. Najwyższy odsetek przedsiębiorstw posiadających własną stronę internetową odnotowano w sekcji wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę (90,7 %). Przedsiębiorstwa świadczące usługi transportowe i magazynowe najrzadziej wykorzystywały własną stronę internetową w prowadzeniu działalności (54,2 %). Tabela 19 Przedsiębiorstwa posiadające własną stronę internetową (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Bez względu na wielkość przedsiębiorstwa, jak i rodzaj prowadzonej działalności, do najczęściej wykorzystywanej funkcjonalności strony internetowej należy prezentacja wyrobów, katalogów lub cenników produktów bądź usług przedsiębiorstwa. W 2014 r. z tej funkcji strony korzystało 60,4 % firm w Polsce, najwięcej wśród podmiotów z sekcji działalność finansowa i ubezpieczeniowa (84,4 %). Kolejną, chętnie stosowaną funkcjonalnością strony WWW, udostępnianą przez ponad połowę przedsiębiorstw dużych, jest zamieszczanie informacji o wolnych stanowiskach pracy i możliwość przesyłania dokumentów aplikacyjnych on-line. Uwzględniając rodzaj prowadzonej działalności zauważa się, że ten rodzaj funkcjonalności strony internetowej najchętniej wykorzystywały podmioty związane z informacją i komunikacją (46,8 %). Nadal do najrzadziej używanych w przedsiębiorstwach funkcji należy personalizacja strony WWW (7,5 %). Strona 110 z 227

112 Tabela 20 Przeznaczenie stron internetowych w przedsiębiorstwach (PL, 2014, %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Wzrost popularności mediów społecznościowych sprawił, że są one coraz chętniej wykorzystywane przez przedsiębiorstwa w sferze biznesowej jako nowy kanał komunikacji do promowania swoich produktów i marek. Ich użytkownicy polecają ciekawe treści, dzieląc się opiniami na temat produktów, usług i akcji reklamowych. Marketing społecznościowy pozwala na stworzenie grona lojalnych klientów i szybkie pozyskiwanie nowych. Poprzez komunikację w mediach społecznościowych firmy zachęcają konsumentów do dzielenia się pomysłami, które potem mogą wykorzystać w pracach nad tworzeniem lub rozwojem produktów i usług. Coraz chętniej media społecznościowe bywają przydatne w trakcie rekrutacji pracowników, na przykład przy poszukiwaniu osób o wąskiej specjalizacji. Media społecznościowe z powodzeniem stają także narzędziem służącym usprawnieniu komunikacji wewnątrz przedsiębiorstwa, umożliwiając wymianę opinii i pomysłów pracowników. Ponad jedna piąta przedsiębiorstw w Polsce korzystała w 2014 r. przynajmniej z jednego z mediów społecznościowych. Uwzględniając klasę wielkości, najchętniej czyniły to firmy duże (45,6 %), natomiast biorąc pod uwagę rodzaj prowadzonej działalności firmy z sekcji informacja i komunikacja (ponad połowa). Serwisy społecznościowe były najpopularniejszym narzędziem, niezależnie od klasy wielkości oraz rodzaju prowadzonej działalności. Wśród podmiotów należących do sekcji informacja i komunikacja swój profil w portalu społecznościowym posiadała co druga firma. Najmniejsze znaczenie tego rodzaju narzędzia odnotowano w firmach zajmujących się budownictwem oraz dostawą wody, gospodarowaniem ściekami i odpadami; rekultywacją. Strona 111 z 227

113 Tabela 21 Przedsiębiorstwa wykorzystujące media społecznościowe według województw (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Główne korzyści jakie może osiągnąć przedsiębiorca poprzez wykorzystanie usług chmury obliczeniowej to oszczędność środków finansowych, mniejsze potrzeby w zakresie powierzchni biurowej i ograniczenie liczby osób zajmujących się obsługą informatyczną w firmie. W 2014 r. z usług chmury obliczeniowej korzystało 5,8 % przedsiębiorstw. Największą popularność zyskały one wśród firm zatrudniających co najmniej 250 osób (18,7 %) oraz podmiotów prowadzących działalność w zakresie informacji i komunikacji (27,1 %). Najmniejsze zainteresowanie tego rodzaju technologiami odnotowano w firmach małych (4,5 %) oraz w sekcji budownictwo (2,6 %). Wykres 24 Przedsiębiorstwa korzystające z usług w chmurze obliczeniowej według klas wielkości (PL, 2014, %) Strona 112 z 227

114 Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W 2014 r. spośród usług oferowanych w chmurze obliczeniowej największą popularnością cieszyły się te związane z udostępnieniem poczty . Uwzględniając wielkość przedsiębiorstwa ten rodzaj narzędzia najchętniej wykorzystywany był przez podmioty duże. Tabela 22 Przedsiębiorstwa zakupujące wybrane rodzaje usług w chmurze obliczeniowej według klas (PL, 2014, %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W 2014 r. najczęstszą przyczyną niekorzystania przez przedsiębiorstwa z usług oferowanych w chmurze obliczeniowej był niewystarczający poziom wiedzy. Uwzględniając wielkość przedsiębiorstwa zauważa się, że ten rodzaj trudności najczęściej wykazywały podmioty małe (42,2 %), najrzadziej duże (21,4 %). Biorąc pod uwagę rodzaj wykonywanej działalności występuje znaczne zróżnicowanie w wyborze kryteriów decydujących o rezygnacji z tego narzędzia. Ponad połowa firm zajmujących się działalnością finansową i ubezpieczeniową podała zagrożenie naruszenia bezpieczeństwa danych oraz niepewność co do lokalizacji ich przechowywania jako główne czynniki powstrzymujące przedsiębiorstwo przed zakupem usług w chmurze, natomiast prawie połowa firm zajmujących się budownictwem jako główna barierę podaje niewystarczający poziom wiedzy. Tabela 23 Przedsiębiorstwa wskazujące na wybrane przyczyny niekorzystania z usług w chmurze obliczeniowej (PL, 2014, %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W 2013 r. odsetek firm składających zamówienia przez sieci komputerowe wzrósł w odniesieniu do roku poprzedniego o 2,4 p. proc. i wyniósł 23,6 %. W latach zainteresowanie elektronicznym sposobem składania zamówień najszybciej wzrastało w przedsiębiorstwach dużych i w 2013 r. ponad połowa z nich stosowała tę formę zakupów. Handel elektroniczny cieszył się największą popularnością wśród firm zajmujących się naprawą komputerów i sprzętu komunikacyjnego oraz informacją i komunikacją, w których odsetek podmiotów składających zamówienia przez sieci komputerowe w 2013 r. wyniósł odpowiednio 66,2 % i 46,5 %. Najmniejsze zainteresowanie zakupami internetowymi wykazywały podmioty gospodarcze związane z transportem i gospodarką magazynową (17,2 %) oraz budownictwem (17,9 %). Strona 113 z 227

115 Wykres 25 Przedsiębiorstwa składające zamówienia przez sieci komputerowe według klas (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W 2013 r. największy odsetek firm składających zamówienia przez sieci komputerowe (28,1 %) wystąpił w województwie mazowieckim. Najrzadziej zakupów przez sieci komputerowe dokonywały podmioty z województwa świętokrzyskiego (17,9 %). Mapa 13 Przedsiębiorstwa składające zamówienia przez sieci komputerowe według województw (PL, 2013, %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W 2013 r., podobnie jak przed rokiem, odsetek przedsiębiorstw otrzymujących zamówienia na produkty za pośrednictwem sieci był blisko dwukrotnie mniejszy niż odsetek podmiotów składających zamówienia. W latach wskaźnik sprzedaży przez sieci komputerowe utrzymywał się na podobnym poziomie. W 2013 r. w porównaniu z 2012 r. odsetek przedsiębiorstw dokonujących sprzedaży elektronicznej zwiększył się o 1,0 p. proc., w tym najwięcej w firmach małych o 1,2 p. proc. Biorąc pod uwagę rodzaj prowadzonej działalności największy wzrost odnotowano w podmiotach z sekcji informacja i komunikacja o 6,6 p. proc. Strona 114 z 227

116 Tabela 24 Przedsiębiorstwa otrzymujące zamówienia przez sieci komputerowe (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W 2013 r. największy odsetek podmiotów otrzymujących zamówienia przez sieci komputerowe wystąpił w województwie podlaskim (16,3 %). W czterech województwach wskaźnik ten był wyższy niż jego średnia wartość w Polsce. Mapa 14 Przedsiębiorstwa otrzymujące zamówienia przez sieci komputerowe według województw (PL, 2013, %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Spośród usług jakie oferuje Internet, e-administracja należy do tych, z których przedsiębiorcy korzystają coraz chętniej. Możliwość wypełnienia i wysyłania dokumentów on-line pozwala zaoszczędzić czas, a zamieszczanie informacji na stronach administracji publicznej ułatwia śledzenie zmian w przepisach. Celem tworzenia e-administracji jest więc zwiększanie efektywności działania administracji publicznej w zakresie świadczenia usług. Przyjęta forma pozwala na zebranie w jednym miejscu spraw należących do kompetencji różnych jednostek administracji publicznej i udostępnienie ich procedur w Internecie. Wysoki wskaźnik korzystania z usług e-administracji potwierdza dużą aktywność przedsiębiorców w tym zakresie. W latach można zauważyć, iż z usług e-administracji najczęściej korzystały podmioty duże i w nieco mniejszym stopniu średnie. W 2013 r. w większości sekcji dziewięć na dziesięć podmiotów używało Internetu w kontaktach z administracją publiczną. Strona 115 z 227

117 Tabela 25 Przedsiębiorstwa korzystające z e-administracji (PL, , %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. W 2013 r. w sześciu województwach wskaźnik wykorzystywania Internetu do kontaktów z administracją publiczną ukształtował się na poziomie wyższym niż średnio w kraju. Najmniejsze zainteresowanie usługami tego rodzaju wykazały podmioty z województwa zachodniopomorskiego i świętokrzyskiego, w których wskaźnik był niższy od średniej krajowej odpowiednio o 6,6 p. proc. i 5,8 p. proc. Mapa 15 Przedsiębiorstwa korzystające z e-administracji według województw (PL, 2013, %) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. Przedsiębiorcy najczęściej korzystają z e-administracji w celu odsyłania wypełnionych formularzy i pobierania formularzy oraz pozyskiwania informacji. Ten typ kontaktów preferują głównie firmy duże, a nieco rzadziej stosują firmy średnie. Przedsiębiorstwa prowadzące działalność związaną z wytwarzaniem i zaopatrywaniem w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę oraz zajmujące się działalnością ubezpieczeniową i finansową należą do najaktywniej korzystających z omawianych form współpracy z administracją. Niezmiennie od kilku lat najmniejsze zainteresowanie dotyczy składania ofert w elektronicznym systemie zamówień publicznych. W 2013 r. co szósta firma wybrała tę formę kontaktów z e-administracją. Strona 116 z 227

118 Tabela 26 Przedsiębiorstwa korzystające z e-administracji według celów (PL, ,%) Źródło: Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat GUS 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie. 5.4 Wspólny rynek cyfrowy w Europie a Projekt ASI Internet i technologie cyfrowe w coraz szerszym zakresie zmieniają świat w każdej dziedzinie i w każdym rodzaju działalności. Realizacja Projektu ASI wpisuje się w planowaną do wdrożenia przez Komisję Europejską strategię wspólnego rynku cyfrowego dla Europy, opartej na 3 zasadniczych filarach, a mianowicie: 1) Filar I - Zapewnienie konsumentom i przedsiębiorstwom łatwiejszego dostępu do towarów i usług cyfrowych w całej Europie; 2) Filar II - Stworzenie odpowiednich warunków i jednolitych zasad prowadzenia działalności dla sieci cyfrowych i usług innowacyjnych, aby mogły się lepiej rozwijać; 3) Filar III - Zmaksymalizowanie potencjału wzrostu gospodarki związanego z gospodarką cyfrową. Dzięki realizacji Projektu ASI interesanci zarówno z Polski jak i UE będą posiadali łatwiejszy dostęp do usług cyfrowych. Za ich pomocą możliwe będzie zapoznania się z publikowanymi przez danego Partnera Projektu danymi dot. możliwości inwestycyjnych na ich obszarze oraz złożenia wniosku np. o dopuszczenie do prowadzenia działalności gospodarczej. Będzie to miało bezpośrednie przełożenie na wzrost gospodarczy danego obszaru dzięki swobodnemu przepływowi danych. Projekt ASI, którego rozwiązanie oparte jest m.in. o wykorzystanie chmury społecznościwej, stwarza jednolite zasady prowadzenia usług elektronicznych świadczonych przez urzędy w województwie mazowieckim. Projekt obejmując swoim zakresem całe społeczeństwo cyfrowe, w którym obywatele są wyposażeni we właściwe umiejętności, wspiera wykorzystanie możliwości związanych z Internetem celem sprawniejszego załatwiania spraw urzędowych na poziomie samorządowym. Nowy plan działania Komisji Europejskiej w zakresie administracji elektronicznej przewiduje m.in. połączenie rejestrów przedsiębiorstw w całej Europie oraz zapewnienie współpracy różnych systemów krajowych oraz obowiązek jednorazowego przekazania swoich danych przez obywateli i przedsiębiorstwa organom administracji publicznej. Oznacza to, że organy administracji publicznej nie będą już składać Strona 117 z 227

119 powielających się wniosków o te same dane, skoro mogą one wykorzystać dane, które są już do ich dyspozycji. Rozwiązania z zakresu ponownego wykorzystania informacji będą dotyczyć wielu poziomów w tym poziomu organizacyjnego, semantycznego i technologicznego. W zakresie poziomu organizacyjnego zasada re-use osiągana będzie przez: 1) informowanie przez podmioty realizujące zadania publiczne, w sposób umożliwiający skuteczne zapoznanie się, o sposobie dostępu oraz zakresie użytkowym serwisów dla usług realizowanych przez te podmioty; 2) kooperację z Ministrem ds. Administracji i Cyfryzacji w zakresie publikacji informacji, 3) standaryzację i ujednolicenie procedur z uwzględnieniem konieczności zapewnienia poprawnej współpracy danych; 4) publikowanie i uaktualnianie w Biuletynie Informacji Publicznej opisów procedur i danych możliwych do ponownego wykorzystania; Zasada re-use na poziomie semantycznym osiągana będzie przez: 1) stosowanie odwołań do rejestrów zawierających dane referencyjne w zakresie niezbędnym do realizacji zadań oraz pozyskiwanie danych referencyjnych w pierwszej kolejności z rejestrów publicznych a w następnej z usług oraz przekazywanie danych do usług których właścicielami są inne podmioty odpowiedzialne za te usługi. Ponowne wykorzystanie informacji na poziomie technologicznym osiągane będzie przez: 1) stosowanie minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych, określonych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych, 2) stosowanie regulacji zawartych w przepisach odrębnych, a w przypadku ich braku uwzględnienia postanowień odpowiednich Polskich Norm, norm międzynarodowych lub standardów uznanych w drodze dobrej praktyki przez organizacje międzynarodowe. 3) przygotowywanie danych dla potrzeb w repozytorium interoperacyjności w szczególności w zakresie: nazwy; opisu; wersji; daty i czasu publikacji; statusu obowiązywania; identyfikatora pozwalającym na identyfikację osoby publikującej. Dla każdej usługi dokonany zostanie przegląd wszystkich danych przetwarzanych przez usługę i wskazane zostaną dane, które są informacją publiczną oraz nie są pozyskane z innej usługi. Udostępnione zostaną dane, pochodzące z opracowanej usługi dla jej potrzeb, w jak najszerszym zakresie za pomocą usług sieciowych, umożliwiających zautomatyzowany, maszynowy odczyt danych. Ponadto zostanie wprowadzona zasada optymalnego wykorzystanie istniejących źródeł danych tj. dane potrzebne do przetworzenia w usłudze będą pozyskiwane tam, gdzie to możliwe automatycznie - w pierwszej kolejności z rejestru publicznego, w drugiej kolejności z innych usług. Podczas realizacji Projektu oraz podczas utrzymania jego trwałości cyklicznie będzie sprawdzane, czy pojawiły się możliwości pozyskiwania danych w sposób automatyczny. Stosowane będą otwarte standardy danych - dane będą udostępniane w przynajmniej jednym otwartym standardzie (nie ograniczającym dostępu do danych). Strona 118 z 227

120 5.5 Analiza usług świadczonych przez JST W ramach świadczonych usług przez JST pogrupowano wszystkie usługi na: usługi nie wymagające od interesanta wniesienia opłat, usługi, których realizacja uzależniona jest od dokonania opłaty, usługi, w czasie których wystąpiła konieczność wezwania interesanta do uzupełnienia dokumetnacji złożonej do realizacji usług, usługi, których realizacja w urzędzie wykonywana jest w oparciu o wdrożone systemy dziedzinowe, usługi, dla realizacji których nie wdrożono w urzędzie dedykowanego systemu dziedzinowego. W poniższej analizie został przedstawiony aktualny i docelowy stan (wynikający z realizacji Projektu) świadczenia usług. Przedstawiono procesy biznesowe, ich mapy oraz zakres zmian, jakie zajdą w tych procesach po udostępnieniu e-usług. Na podstawie obowiązujących aktów prawnych tj. ustaw i aktów wykonawczych do tych ustaw, które to ustawy stanowią załącznik nr 1 do niniejszego studium, zostały zidentyfikowane procesy biznesowe zachodzące w administracji publicznej w zakresie administracji samorządowej gmin, powiatów ora miast na prawach powiatów, które to procesy przekładają się bezpośrednio na usługi możliwe do realizacji w urzędzie gminy, urzędzie powiatu lub miasta na prawach powiatu. Gminy i powiaty województwa mazowieckiego mogą obecnie udostępnić 42 e-usługi, do których elektroniczne wnioski zostały przygotowane w ramach projektu EA, na portalu W połowie października 2015 r. 114 JST udostępniało 475 rodzajów usług, które mogą być realizowane przez obywateli, przedsiębiorców oraz instytucje. Udostępnione usługi działają w interoperacji z systemem obiegu dokumentów EZD, który został wdrożony również w ramach projektu EA. Strona 119 z 227

121 Schemat 3 Mapa procesów biznesowych dla realizacji usługi w sposób tradycyjny Strona 120 z 227

122 Strona 121 z 227

123 Proces realizacji usługi bez opłat. Mapa procesów realziacji standarodwej usługi w urzędzie, która nie wymaga zrealizwania opłat, ani w procesie jej realizacji interesant nie jest wzywany do uzupłenienia: Schemat 4 Model procesu biznesowego realizacji standardowej usługi Strona 122 z 227

124 W procesie biznesowym zaprezentowanym na powyższym schemacie interesant urzędu będzie wszystkie czynności wykonywał metodą tradycyjną, tzn. bez użycia komputera i Internetu. Dodatkowo, w tracie rozpatrywania wniosku interesanta w urzędzie, może okazać się, że nie wszystkie wymagane dokumenty zostały przez wnioskodawcę dołączone do wniosku. Wówczas urzędnik nie może zakończyć realizacji sprawy, do momentu uzupełnienia niezbędnych dokumentów przez interesanta. To może znacznie wydłużyć czas realizacji procesu. Schemat 5 Model procesu biznesowego uzupełnienia danych lub załączników do wniosku Tabela 27 Proces biznesowy - realizacja usługi bez opłat Opis Warunki początkowe Proces biznesowy Realizacja usługi bez opłat Istnieje potrzeba załatwienia sprawy w urzędzie 1. Przyjście przez interesanta do urzędu. 2. Sprawdzenie przez interesanta, jakie są warunki realizacji usługi w urzędzie. 3. Pobranie przez interesanta odpowiednich druków lub wniosków. 4. Wypełnienie przez interesanta wniosków lub formularzy. 5. Złożenie formularzy przez interesanta do urzędu/wysyłka. 6. Poproszenie urzędu o potwierdzenie złożenia dokumentów przez interesanta /otrzymane tzw. zwrotki (zwrotnego potwierdzenia odebrania przesyłki listowej poleconej) z urzędu. 7. Potwierdzenie przez urząd złożenia dokumentów. 8. Procedowanie sprawy przez urząd. a. W przypadku braku wszystkich załączników przygotowanie przez urząd wezwania do ich uzupełnienia. b. Wysłanie wezwania przez urząd do uzupełnienia wniosku. c. Odbiór wezwania przez interesanta. d. Przygotowanie dokumentów przez interesanta e. Złożenie dokumentu w urzędzie. f. Poproszenie urzędu o potwierdzenie złożenia dokumentów przez interesanta. g. Potwierdzenie przez urząd złożenia dokumentów. h. Potwierdzenie przez urząd złożenia dokumentów. 9. Dalsze procedowanie sprawy. 10. Przekazanie efektu (postanowienia, decyzji, dokumentu itp.) przez urząd do interesanta. 11. Odbiór przez interesanta decyzji. 12. Potwierdzenie odbioru przez interesanta. Strona 123 z 227

125 Schemat 6 Mapa procesów biznesowych realizacji usługi świadczonej drogą elektroniczną z wykorzystaniem systemów dziedzinowych Strona 124 z 227

126 . Złożenie wniosku z wymaganymi załącznikami Automatyczne wygenerowanie UPO i wysłanie interesantowi Odbiór w urzędzie w systemie EOD Wysłanie drogą mailową wezwania do uzupełnienia wniosku Dekretacja wniosku zgodnie z obowiązującym regulaminem N Czy wniosek jest kompletny i są wszystkie załączniki? Przekazanie wniosku do właściwego referenta T Przygotowanie rezultatu usługi dokumentu w systemie dziedzinowym Zatwierdzenie dokumentu zgodnie z obowiązującym regulaminem Przekazanie dokumentu do wysyłki Dostarczenie dokumentu do interesanta Elektroniczna wysyłka dokumentu Odbiór dokumentu przez interesanta na koncie w serwisie Automatyczne wysłanie UPD dokumentu Strona 125 z 227

127 Proces biznesowy realizacji usługi bez opłat, przy wykorzystaniu e-usługi: Schemat 7 Model procesu biznesowego realizacji usługi bez opłat, przy wykorzystaniu e-usługi Strona 126 z 227

128 Oczywiście w procesie tym także może dojść do konieczności uzupełnienia dokumentów przez interesanta, który nie złożył wszystkich potrzebnych załączników. Takie sytuacje można jednak znacznie ograniczyć poprzez nałożenie walidacji na formularze elektroniczne. Walidacje takie mogą podpowiadać, jakie załączniki należy podłączyć do wniosku i mogą sprawdzać ich liczbę, porównując z wymaganą. Nie mogą jednak ograniczyć błędnie podpiętych do wniosku załączników w postaci plików zawierających nieprawidłowe dane. Choć walidacje zastosowane na formularzu elektronicznym nie wyeliminują zupełnie wniosków, które mają podpięte załączniki niezgodne z opisaną usługą, to w znacznym stopniu wyeliminują składanie wniosków bez oczekiwanego kompletu załączników. Oznacza to, że podproces dotyczący uzupełnienia wymaganych do wniosku załączników będzie realizowany znacznie rzadziej, niż w przypadku tradycyjnego załatwienia sprawy w urzędzie. Niemniej jednak należy również rozpatrzyć sytuację, gdy do wniosku składanego drogą elektroniczną nie są dołączone prawidłowe załączniki. Powyższy schemat zostanie wówczas uzupełniony o dodatkowy podproces, który także realizowany będzie drogą elektroniczną. Schemat 8 Model procesu biznesowego uzupełnienie danych i załączników przy użyciu e-usługi Jak wynika z analizy powyższych procesów biznesowych kroki w przedstawione w modelu realizowanym w sposób tradycyjny jak i z wykorzystaniem e-usługi, można pogrupować następująco: 1. Sprawdzenie przez interesanta, jakie są warunki realizacji usługi w urzędzie. 2. Pobranie przez interesanta odpowiednich druków lub wniosków. 3. Wypełnienie przez interesanta wniosków lub formularzy. 4. Złożenie formularzy przez interesanta do urzędu. 5. Uzyskanie potwierdzenia złożenia dokumentów przez interesanta. 6. Procedowanie sprawy przez urząd: a) W przypadku braku wszystkich załączników przygotowanie przez urząd wezwania do ich uzupełnienia, b) Wysłanie wezwania przez urząd do uzupełnienia wniosku, c) Odbiór wezwania przez interesanta, d) Przygotowanie dokumentów przez interesanta, e) Złożenie dokumentu w urzędzie, f) Uzyskanie przez interesanta potwierdzenia złożenia dokumentów. 7. Dalsze procedowanie sprawy. 8. Przekazanie efektu (postanowienia, decyzji, dokumentu itp.) przez urząd do interesanta. 9. Odbiór przez interesanta decyzji. Dla porównania zakresu zmian przy realizacji usługi w sposób tradycyjny i elektroniczny, w poniższej tabeli dokonano równania czynności wykonywanych przez aktorów procesu (interesant, urzędnik). Strona 127 z 227

129 Tabela 28 Porównanie procesów biznesowych Realizacji usługi bez opłat (sposób tradycyjny i elektroniczny) Opis Realizacja usługi bez opłat Tradycyjnie Elektronicznie Warunki początkowe Istnieje potrzeba załatwienia sprawy w urzędzie Proces biznesowy 1. Sprawdzenie przez interesanta, jakie są warunki realizacji usługi w urzędzie. Interesant musi: 1. Udać się do urzędu. 2. Znaleźć odpowiednie okienko. 3. Niejednokrotnie poczekać w kolejce na dostęp do urzędnika. Urzędnik musi: 1. Przerwać realizowane zadanie. 2. Przyjąć interesanta. 3. Wyszukać i wskazać odpowiednie warunki załatwienia danej sprawy. Interesant musi: 1. Posiadać dostęp do komputera i Internetu. 2. Posiadać co najmniej profil zaufany epuap. 3. Włączyć stronę www, na której dostępne są usługi urzędu. 4. Znaleźć interesującą go usługę i przeczytać informację o jej skutecznej realizacji. 2. Pobranie przez interesanta odpowiednich druków lub wniosków. Interesant musi: 1. Będąc w urzędzie pobrać odpowiedni wzór wniosku. Czasami sprawa jest utrudniona przez dostęp do dużej liczby druków, z których trudno jest wybrać właściwy. 2. W przypadkach, kiedy w urzędzie druki nie są dostępne w miejscu ogólnodostępnym, interesant musi wykonać kroki: 4. Znaleźć odpowiednie okienko. 5. Niejednokrotnie poczekać w kolejce na dostęp do urzędnika. Interesant musi: 1. Zalogować się do serwisu. 2. Wyszukać odpowiednią usługę. 3. Przeczytać informacje dotyczące tej usługi. Urzędnik wówczas musi: 1. Przerwać realizowane zadanie. 2. Przyjąć interesanta. 3. Wyszukać i wskazać odpowiednie warunki załatwienia danej sprawy. 3. Wypełnienie przez interesanta wniosków lub formularzy. Interesant musi: 1. Będąc w urzędzie znaleźć odpowiednie miejsce do wypełnienia dokumentu. 2. Posiadać długopis lub poprosić o niego urzędnika. 3. Posiadać przy sobie niezbędne informacje oraz załączniki (jeśli są wymagane) w celu wypełniana wniosku. Interesant musi: 1. W formularzu elektronicznym wypełnić wszystkie wymagalne pola. 2. W przypadku braku danych niezbędnych do wypełnienia wniosku, interesant może je sprawdzić będąc w odpowiednim Strona 128 z 227

130 Opis Realizacja usługi bez opłat 5. Złożenie formularzy przez interesanta do urzędu. 6. Uzyskanie potwierdzenia złożenia dokumentów przez interesanta. 2. Procedowanie sprawy przez urząd. a. W przypadku braku wszystkich załączników przygotowani e przez urząd wezwania do ich uzupełnienia. b. Wysłanie wezwania przez urząd do uzupełnienia wniosku. Tradycyjnie 4. W przypadku braku danych niezbędnych do wypełnienia wniosku, interesant musi zadzwonić do osób je posiadających (współpracownicy, domownicy) lub udać się do miejsca, w którym dane to może sprawdzić. Interesant musi: 1. Udać się do okna podawczego urzędu/kancelarii/sekretariat u. 2. Niejednokrotnie poczekać w kolejce na dostęp do urzędnika. 3. Złożyć wniosek wraz z załącznikami. Interesant musi: 1. Posiadać kopię składanego wniosku. 2. Poprosić urzędnika o potwierdzenie złożenia wniosku. Urzędnik musi: 1. Na kopii składanego wniosku przystawić pieczęć wpływu dokumentu do urzędu z bieżącą datą. Elektronicznie miejscu, w którym może na urządzeniach mobilnych wypełnić wniosek. Interesant musi: 1. Po prawidłowym wypełnieniu wniosku i dołączeniu załączników kliknąć przycisk Wyślij wniosek. Generowane jest automatyczne Urzędowe Potwierdzenie Odbioru, które jest równoznaczne z potwierdzeniem przez urząd wpływu wniosku składanego przez interesanta. UPO jest przesyłane automatycznie na skrzynkę nadawczą interesanta. Wykonanie w urzędzie czynności związanych z zarejestrowaniem dokumentów wpływających, ich dekretacją i zapoznaniem się z wnioskiem oraz załącznikami. Urzędnik musi: 1. Sprawdzić kompletność załączników. 2. Sprawdzić treść merytoryczną załączników. 3. Przygotować pismo do interesanta z informacją o konieczności uzupełnienia brakujących załączników/danych. Urzędnik musi: 1. Procedować pismo w urzędzie, zgodnie z przyjętym regulaminem. 2. Przygotować podpisane pismo do wysyłki (zakopertować, opisać kopertę, opieczętować ją, przygotować blankiet listu Urzędnik musi: 1. Sprawdzić treść merytoryczną załączników. 2. Przygotować pismo do interesanta z informacją o konieczności uzupełnienia brakujących załączników/danych. Urzędnik musi: 1. Procedować pismo w urzędzie, zgodnie z przyjętym regulaminem. 2. Przygotować pismo do wysyłki. 3. Podpisać je lub przekazać do Strona 129 z 227

131 Opis Realizacja usługi bez opłat c. Odbiór wezwania przez interesanta. d. Przygotowani e dokumentów przez interesanta. e. Złożenie dokumentu w urzędzie. f. Uzyskanie przez interesanta potwierdzeni a złożenia dokumentów. 3. Dalsze procedowanie sprawy. 4. Przekazanie efektu Tradycyjnie poleconego oraz tzw. zwrotki). 3. Przekazać fizyczny dokument do wysyłki. 4. Ponieść koszty związane z wysłaniem przesyłki za pomocą operatora pocztowego, kuriera itp. Interesant musi: 1. Być w miejscu dostarczenia listu z urzędu lub musi być w nim osoba pełnoletnia. 2. Podpisać odbiór przesyłki. 3. W przypadku, gdy niemożliwe jest odebranie przesyłki od listonosza/kuriera interesant musi udać się do punktu odbioru, odebrać przesyłkę i potwierdzić jej odbiór. Interesant musi: 1. Przygotować dokumenty w formie papierowej. Interesant musi: 1. Udać się do urzędu. 2. Udać się do okna podawczego urzędu/kancelarii/sekretari atu. 3. Niejednokrotnie poczekać w kolejce na dostęp do urzędnika. 4. Złożyć wniosek wraz z załącznikami. Interesant musi: 1. Posiadać kopię składanego wniosku. 2. Poprosić urzędnika o potwierdzenie złożenia wniosku. Urzędnik musi: 1. Na kopii składanego wniosku przystawić pieczęć wpływu dokumentu do urzędu z bieżącą datą. Elektronicznie podpisania zgodnie z obowiązującym prawem. 4. Zalogować się do serwisu. 5. Wysłać pismo drogą elektroniczną. Interesant musi: 1. Zalogować się do serwisu. 2. Odebrać pocztę. 3. System automatycznie wygeneruje potwierdzenie odbioru i przekaże je na elektroniczną skrzynkę urzędu. Interesant musi: 1. Przygotować dokumenty w formie elektronicznej. Interesant musi: 1. Zalogować się do serwisu. 2. W odpowiedzi na wezwanie do złożenia dokumentów, elektronicznie przesłać przygotowane załączniki. Generowane jest automatyczne Urzędowe Potwierdzenie Odbioru, które jest równoznaczne z potwierdzeniem przez urząd wpływu wniosku składanego przez interesanta. UPO jest przesyłane automatycznie na skrzynkę nadawczą interesanta. Wykonanie w urzędzie czynności związanych z zarejestrowaniem dokumentów wpływających, ich dekretacją i zapoznaniem się z wnioskiem oraz załącznikami oraz dalszym procedowaniem sprawy. Urzędnik musi: Urzędnik musi: Strona 130 z 227

132 Opis Realizacja usługi bez opłat (postanowienia, decyzji, dokumentu itp.) przez urząd do interesanta. 5. Odbiór przez interesanta decyzji. Tradycyjnie 1. Procedować pismo w urzędzie, zgodnie z przyjętym regulaminem. 2. Przygotować podpisane pismo do wysyłki (zakopertować, opisać kopertę, opieczętować ją, przygotować blankiet listu poleconego oraz tzw. zwrotki). 3. Przekazać fizyczny dokument do wysyłki. 4. Ponieść koszty związane z wysłaniem przesyłki za pomocą operatora pocztowego, kuriera itp. Interesant musi: 1. Być w miejscu dostarczenia listu z urzędu lub musi być w nim osoba pełnoletnia. 2. Podpisać odbiór przesyłki. 3. W przypadku, gdy niemożliwe jest odebranie przesyłki od listonosza/kuriera interesant musi udać się do punktu odbioru, odebrać przesyłkę i potwierdzić jej odbiór. Elektronicznie 1. Procedować pismo w urzędzie, zgodnie z przyjętym regulaminem. 2. Przygotować pismo do wysyłki. 3. Podpisać je lub przekazać do elektronicznego podpisania zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. 4. Zalogować się do serwisu. 5. Wysłać pismo drogą elektroniczną. Interesant musi: 1. Zalogować się do serwisu. 2. Odebrać pocztę. 3. System automatycznie wygeneruje potwierdzenie odbioru i przekaże je na elektroniczną skrzynkę urzędu. Istniej także możliwość osobistego odbioru dokumentu, za pisemnym potwierdzeniem. Z przeprowadzonej analizy procesu biznesowego Realizacja usługi bez opłat, wynika zakres zmian po udostępnieniu usługi w formie elektronicznej. Pomimo, że właściciele procesów biznesowych pozostają tacy sami, to będą oni mieli do wykonania zdecydowanie mniej czynności przy realizacji zadania z wykorzystaniem e-usług. Właścicielem procesów biznesowych jest zawsze organ, tj. urząd gminy lug powiatu, zróżnicowany w zależności od właściwości rzeczowej i terytorialnej. I tak już w pierwszej fazie procesu rozpoznawania możliwości realizacji usługi interesant nie będzie musiał udać się do urzędu, aby zapoznać się z warunkami realizacji usługi, a może je przeczytać na udostępnionym serwisie internetowym. To po pierwsze znacznie usprawni ten proces. Po drugie zostanie znacznie obniżony koszt pozyskania niezbędnych informacji o usłudze oraz skrócony czas jej pozyskania. Kolejną istotną zmianą w procesie jest to, że interesant nie będzie musiał udać się osobiście do urzędu, a jedyni wystarczy, aby miał dostęp do komputera lub urządzenia mobilnego z interntem. To z jednej strony pozwala w znaczny sposób zaoszczędzić czas dojazdu, wyszukania odpowiedniego okienka oraz stania w kolejce, a z drugiej strony uniezależnia interesanta od godzin prac urzędu, ponieważ poza przerwami serwisowymi, e-usługi dostępne będą 24 godziny na dobę, przez wszystkie dni w roku. Udostępnienie opisu usługi w Internecie zimniejsza także zaangażowanie urzędników w proces. Zostanie znacznie zmniejszona liczba sytuacji, kiedy urzędnik musi przyjąć interesanta w celu wyjaśnienia mu, w jaki sposób powinien załatwić daną sprawę. Zmiana ta pociąga za sobą znaczne skrócenie czasu oraz koszt procesu po stronie urzędu. Strona 131 z 227

133 Kolejną zmianą wdrożenia usług elektronicznych w miejsce ich realizacji tradycyjnej jest to, że zapoznając się z warunkami realizacji usługi w urzędzie, nawet jeśli interesant będzie chciał złożyć taki wniosek, to może okazać się, że nie posiada przy sobie wszystkich niezbędnych informacji lub załączników. Jednak, jeśli samo przekazanie informacji jest możliwe, w miarę dostępu do niej, to przekazanie załączników bywa kłopotliwe, ponieważ interesant będzie musiał po nie pojechać, albo ktoś będzie je musiał przywieść do urzędu. W przypadku realizacji usługi przez Internet, lista załączników jest znana, po wyświetleniu opisu usługi. Można ją najpierw skompletować, a później przystąpić do złożenia wniosku w dowolnym miejscu i czasie. Zmiana ta pociąga za sobą znaczne skrócenie czasu oraz kosztów procesu po stronie interesanta. Znaczna zmiana po wdrożeniu e-usługi widoczna jest także przy samym złożeniu dokumentów do urzędu. Interesant, który musi w przypadku tradycyjnego załatwiania sprawy udać się do urzędu. Niejednokrotnie związane jest to z dyskomfortem interesanta, który tak musi ułożyć sobie porządek dnia, aby wizyta ta odbyła się w godzinach pracy urzędu. Czas samego złożenia dokumentów, to nie tylko dojazd do urzędu, ale także znalezienie miejsca parkingowego, w niektórych przypadkach opłacenie postoju, ale także, w wielu przypadkach, konieczność czekania w kolejce do okna podawczego. Złożenie wniosku przy wykorzystaniu e-usługi, nie tylko skraca ten czas i koszty związane z dojazdem do urzędu do minimum, ale daje możliwość wysłania go w dowolnym miejscu i czasie (uzależnionym jedynie od dostępu do Internetu i komputera lub urządzenia mobilnego). Zmianą wpływającą na zmniejszenie kosztów urzędu obsługi sprawy jest także możliwość przekazania rezultatu realizacji usługi do interesanta drogą elektroniczną. Koszt usługi pomniejszony jest nie tylko o kwotę przesłania przesyłki do interesanta (koszt koperty, znaczka pocztowego lub kuriera), ale także o organizację procesu wysyłki listów z urzędu (przygotowanie koperty, przekazanie jej do wysyłki do kancelarii wychodzącej, przekazanie poczty do operatora pocztowego). Dodatkowo organizacyjnie znacznie zmienia się zarejestrowanie poświadczenia odbioru, które w formie papierowej musi w urzędzie być procedowanie zgodnie z obowiązującymi przepisami. Urzędowe poświadczenie odbioru przy dokumentach wysyłanych drogą elektroniczną, nie tylko generuje się automatycznie, ale także może w sposób automatyczny być przypisane do danej sprawy. Taka zmiana ma zasadnicze znaczenie nie tylko przy wysłaniu efektu usługi do interesanta (np. decyzji), ale także w przedstawionym powyżej procesie konieczności uzupełnienia załączników do wniosku niezbędnych do poprawnej realizacji usługi. Usprawnieniu podlega też proces odbioru przez interesanta dokumentu wytworzonego przez urząd w trakcie realizacji usługi. W trakcie odbioru sposobem tradycyjnym, jeśli nie może zagwarantować odbioru przesyłki zgodnie z Kodeksem prawa administracyjnego, to musi on osobiście udać się do operatora pocztowego w celu jej odebrania. W przypadku realizacji usługi drogą elektroniczną przesyłka dostarczana jest również drogą elektroniczną. Uniezależnia do interesanta od miejsca i czasu (w ramach obowiązujących przepisów) odebrania przesyłki z urzędu. Opłata za realizację usługi W zależności od usługi, może występować konieczność uiszczenia opłaty za jej realizacji. Wówczas powyższy proces musi obejmować będzie dodatkowe kroki realizowane przed złożeniem wniosku. Sposób dokonania opłaty w sposób tradycyjny, odzwierciedla poniższy schemat: Strona 132 z 227

134 Schemat 9 Model procesu biznesowego Dokonanie opłaty za usługę w sposób tradycyjny Strona 133 z 227

135 Tabela 29 Proces biznesowy dokonania opłaty za usługę (w sposób tradycyjny) Opis Opłata za usługę Warunki początkowe Proces biznesowy Istnieje konieczność wniesienia opłaty za usługę do urzędu 1. Przy sprawdzeniu warunków realizacji usługi w urzędzie interesant podjął informację o konieczności uiszczenia opłaty za usługę. 2. Pobranie przez interesanta druku wpłaty lub ustalenie danych do wpłaty opłaty za wybraną usługę. 3. Udanie się interesanta do kasy urzędu lub wykonanie przelewu/wpłata na poczcie. 4. Po zapłaceniu za usługę interesant otrzymuje dowód wpłaty (potwierdzony przez urzędnika, wydruk z rachunku bankowego, potwierdzenie z poczty) 5. Otrzymany dowód wpłaty interesant musi dołączyć, jako załącznik do składanego wniosku. Proces biznesowy dokonania opłaty w celu złożenia wniosku o realizację usługi, przy wykorzystaniu e- usługi: Strona 134 z 227

136 Schemat 10 Model procesu biznesowego dokonania opłaty przy wykorzystaniu e-usługi Strona 135 z 227

137 Jak wynika z analizy powyższych procesów biznesowych kroki w przedstawione w modelu realizowanym w sposób tradycyjny jak i z wykorzystaniem e-usługi, można pogrupować następująco: 1. Sprawdzenie przez interesanta, jakie są warunki realizacji usługi w urzędzie. 2. Dokonanie opłaty. 3. Dołączenie potwierdzenia opłaty do wniosku o realizację usługi. 4. Złożenie wniosku wraz z załącznikami do urzędu. Dla porównania zakresu zmian przy realizacji usługi w sposób tradycyjny i elektroniczny, w poniższej tabeli dokonano równania czynności wykonywanych przez aktorów procesu (interesant, urzędnik) Opis Warunki początkowe Proces biznesowy Realizacja usługi bez opłat Tradycyjnie Istnieje konieczność dokonania opłaty za realizację usługi 1. Sprawdzenie przez interesanta, jakie są warunki realizacji usługi w urzędzie. 2. Dokonanie opłaty Interesant musi: 3. Dołączenie potwierdzenia opłaty do wniosku o realizację usługi. 4. Złożenie wniosku wraz z załącznikami do urzędu. 1. Pobrać druk do wpłaty w urzędzie lub uzyskać informację o danych do wpłaty (nr konta bankowego) 2. Udać się do urzędu, na pocztę w celu realizacji wpłaty, lub dokonać jej przez Internet. 3. Odebrać lub wydrukować potwierdzenie wpłaty. Urzędnik musi: 1. Przyjąć wpłatę. 2. Zarejestrować wpłatę. 3. Potwierdzić wpłatę. Interesant musi: 1. Załączyć potwierdzenie wpłaty do wniosku. Elektronicznie Interesant musi: 1. Będąc w serwisie udostępniającym usługi elektroniczne, kliknąć w przycisk przekierowujący go do płatności on-line. 2. Dokonać płatności. System bankowy automatycznie prześle informację do serwisu o dokonanej wpłacie. System serwisu automatycznie odbierze informacje od systemu bankowego i dołączy potwierdzenie wpłaty do wybranej usługi zarejestrowanego użytkownika. Z przeprowadzonej analizy procesu biznesowego Realizacja usługi bez opłat wynika zakres zmian po udostępnieniu usługi w formie elektronicznej. Pomo, że właściciele procesów biznesowych pozostają tacy sami, to będą oni mieli do wykonania zdecydowanie mniej czynności przy realizacji zadania z wykorzystaniem e-usług. Strona 136 z 227

138 I tak już w pierwszej fazie procesu realizowanego w sposób tradycyjny interesant, który chce mieć zrealizowaną usługę wymagającą opłaty musi udać się do urzędu po druk do wpłaty odpowiedniej kwoty lub uzyskać informację o danych do realizacji wpłaty. Osoba realizująca usługę przez Internet, w trakcie wypełniania wniosku on-line zostanie poproszona przez serwis o dokonanie wpłaty również on-line. Wykorzystanie takiego narzędzia sprawi, że interesant bez odchodzenia od komputera będzie mógł dokonać opłaty za wybraną usługę. Po jej realizacji system bankowy automatycznie przekaże informację do serwisu o wpłacie, a serwis automatycznie dołączy ją do wypełnianego wniosku. W ten sposób wniosek będzie zawierał już załącznik z potwierdzeniem wpłaty. Osoba realizująca usługę w sposób tradycyjny będzie musiała jeszcze dołączyć fizyczny dowód wpłaty do wniosku, a nierzadko się zdarza, że dla siebie będzie chciała sobie pozostawić kopię dowodu wpłaty, co wiąże się z koniecznością wykonania takiej kopii (np. skorzystania z najbliższego ksero). Jak wynika z przeprowadzonej analizy, proces dokonania opłaty za realizację usługi, nie tylko jest wygodniejszy ze strony interesanta, ale także sprawniejszy, mniej czasochłonny i nie zależy od godzin pracy urzędu czy poczty, kiedy realizowany jest przy wykorzystaniu e-usługi. Z drugiej strony przy realizacji procesu w sposób tradycyjny angażowany jest urzędnik, który musi pobrać opłatę od interesanta, zarejestrować ją i potwierdzić interesantowi wpłatę. Proces realizacji e-usługi bez wdrożonego SD i przy wdrożonym SD Przy udostępnieniu przez urząd e-usług, wykazano powyżej duże korzyści dla interesantów urzędu, jak i dla samego urzędu. Główne korzyści urzędu, to mniejsze zaangażowanie jego pracowników w proces złożenia wniosku o realizację usługi przez interesanta, czyli zarazem mniejsze jednostkowe koszty stałe obsługi jednej usługi oraz koszty zmienne związane np. z wysyłką dokumentów. Z drugiej strony należy przyjrzeć się procesom biznesowym, które zachodzą w urzędzie po wpłynięciu wniosku o realizację usługi drogą elektroniczną. W tym celu, na podstawie analizy produktów zrealizowanych w ramach projektu EA oraz ankiet przeprowadzonych u Partnerów, którzy nie brali udziału w projekcie EA, przyjmuje się, że wszyscy Partnerzy niniejszego Projektu posiadają system do obiegu dokumentów wspomagający tradycyjny obieg dokumentów w urzędzie, w którym można rejestrować dokumenty wpływające na elektroniczną skrzynkę podawczą urzędu, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Oznacza to, że wniosek złożony drogą elektroniczną, po zarejestrowaniu w systemie obiegu dokumentów, będzie miał nie tylko swoją prezentację graficzną przyjazną dla urzędnika, ale także zestaw metadanych, które automatycznie zasilą system obiegu dokumentów. Zatem, zgodnie z Instrukcją kancelaryjną, przyjęty w kancelarii/sekretariacie urzędu wniosek o realizację usługi złożony w postaci elektronicznej musi być procedowany zgodnie z obowiązującym w urzędzie regulaminem, tak, aby docelowo trafił do referenta, który się nim zajmie. Na poniższym schemacie przedstawiono główne czynności procesu Procedowanie sprawy, wykonywane przez urzędnika, który realizuje złożony wniosek. Strona 137 z 227

139 Schemat 11 Model procesu biznesowego Procedowanie sprawy, wykonywane przez urzędnika, który realizuje złożony wniosek, bez wdrożonego systemu dziedzinowego Strona 138 z 227

140 Tabela 30 Proces biznesowy Realizacja usługi w urzędzie (w sposób tradycyjny) Opis Realizacja usługi w urzędzie Warunki początkowe Do urzędu został złożony wniosek. W rozpatrywanym procesie wniosek został złożony drogą elektroniczną przez usługę udostępnioną co najmniej na poziomie 3. W urzędzie wdrożony jest system obiegi dokumentów, z możliwością automatycznego pobierania dokumentów z elektronicznej skrzynki podawczej urzędu. W systemie obiegu dokumentów, w miejscu w urzędzie do tego wyznaczonym (sekretariat/kancelaria) urzędnik odebrał wniosek złożony elektronicznie, a następnie przekazał go zgodnie z obowiązującym w urzędzie regulaminem do dekretacji. W drodze dekretacji wniosek został przekazany do urzędnika referenta, który będzie zajmował się zrealizowaniem usługi. Proces biznesowy 1. W systemie obiegu dokumentów, urzędnik odbiera zadekretowaną sprawę. 2. Od przełożonego urzędnik otrzymuje wersję papierową dokumentu z ręczną dekretacją. 3. Urzędnik rejestruje wniosek oraz sprawdza kompletność przekazanych załączników i danych na wniosku. 4. W przypadku, gdy wszystkie dane niezbędne do zrealizowania usługi są poprawnie, urzędnik odnajduje, przygotowuje i sprawdza wszystkie dane będące w posiadaniu urzędu, które są niezbędne do zrealizowania usługi przygotowania odpowiedzi do interesanta. 5. Po ostatecznym sprawdzeniu danych urzędnik przygotowuje dokument, który jest efektem końcowym realizacji usługi. 6. W urzędzie następuje akceptacja dokumentu, zgodnie z obowiązującym regulaminem. 7. Po akceptacji dokumentu, wprowadzany jest on do systemu obiegu dokumentów, gdzie po otrzymaniu statusu zatwierdzony, przekazywany jest do wysyłki. W trakcie realizacji usługi w urzędzie, urzędnik, po zapoznaniu się z przysłanym wnioskiem, może zauważyć, że dane na wniosku są niekompletne lub błędnie oraz że załączniki nie stanowią wymaganego kompletu do realizacji usługi. Wówczas urzędnik musi przygotować wezwanie do uzupełnienia dokumentów, wysłać je do interesanta i w terminie określonym przepisami ustawy Kodeks postępowania administracyjnego z dnia 14 czerwca 1960 r. (Dz.U r. poz. 267 z późn. zm.) oczekiwać na uzupełnienie danych. W wezwaniu tym muszą zostać podane wszystkie brakujące załączniki, błędnie przekazane dane oraz podstawa prawne, które wymagają złączenia tych właśnie załączników. Oznacza to, że urzędnik zobowiązany jest do przeprowadzenia rzetelnej analizy przysłanego wniosku oraz porównanie go z wymaganiami ustawodawcy dotyczącymi realizacji usługi. Po uzupełnieniu przez interesanta wniosku, cała procedura procedowania wniosku powtarzana jest od początku. Jeśli wszystkie niezbędne dane zostały przez interesanta przekazane, wówczas urzędnik może je przeanalizować, a na ich podstawie oraz na podstawie posiadanych w urzędzie informacji, opracować odpowiedź, która po akceptacji przełożonych jest przesłana do interesanta, jako efekt zrealizowanej usługi. W przypadku, kiedy w urzędzie do realizacji wybranej usługi używany jest system dziedzinowy, procedowanie usługi po stronie urzędnika jest uproszczone, szybsze i mniej pracochłonne. Strona 139 z 227

141 Schemat 12 Model procesu biznesowego Procedowanie sprawy, wykonywane przez urzędnika, który realizuje złożony wniosek przy pomocy systemu dziedzinowego Strona 140 z 227

142 Największe oszczędności czasu i pracochłonności przy pracy z wykorzystaniem systemów dziedzinowych zintegrowanych z EOD oraz e-usługami, zauważalne sa przy sprawdzaniu przekazanych we wniosku danych oraz kompletowaniu danych będących w posiadaniu urzędu, które pozwolą na zrealizowanie usługi. Wszystkie dane wniosku, w tym także metadane zostaną automatycznie przekazane z systemu obiegu dokumentów, który jest interoperacyjny z systemem dziedzinowym. Oznacza to po pierwsze, że dane znajdujące się na wniosku mogą zostać automatycznie przez system dziedzinowy sprawdzone i zaraportowane urzędnikowi. System dziedzinowy automatycznie także sprawdzi i wskaże błędy w kompletności załączników. I chociaż sama zawartość złączników musi być przez urzędnika sprawdzona osobiście, to wprowadzenie danych z załączników do systemu dziedzinowego, dzięki walidacji danych, również zostanie automatycznie zweryfikowana przez system dziedzinowy do którego trafił wniosek zarejestrowany przez e-usługę, pod kątem poprawności tych danych. Na podstawie tej walidacji, w systemie dziedzinowym obsługującym e-wniosek, może zostać automatycznie wygenerowane wezwanie do uzupełnienia dokumentów lub danych. Mechanizm walidacji ograniczy także możliwość pomyłki przez urzędnika, który może błędnie ocenić zawartość załączników i w sposób niepełny wezwać do ich uzupełnienia. Drugą korzyścią znacznie zmniejszającą koszty i czasochłonność realizacji usługi przy wykorzystaniu interoperacyjności systemu dziedzinowego jest analiza danych, którymi dysponuje urząd w celu realizacji tej usługi. Z założenia systemy dziedzinowe mają zawierać wszystkie niezbędne dane do realizacji usługi z danego obszaru. Może to być zapewnione przez wprowadzanie tych danych do systemu, ciągły dostęp do nich oraz możliwość przeprowadzania analiz lub przez interoperacyjność systemu dziedzinowego z innym systemem, z którego niezbędne dane można pozyskiwać w sposób dynamiczny. Wykorzystanie tych danych, dzięki mechanizmom, w które mogą być wyposażone systemy dziedzinowe, w łatwy sposób pozwala na ich analizę, wydanie odpowiedniej decyzji dotyczącej usługi oraz sprawne i w pełni zautomatyzowane przygotowanie końcowego dokumentu usługi, który w sposób automatyczny zostanie przekazany do systemu obiegu dokumentów, w którym będzie poddany akceptacji i wysyłce do interesanta. Dodatkowo wszystkie dane związane z obsługą e-wniosku pozostają w systemie dziedzinowym i ponowne wystąpienie interesanta z wnioskiem (nawet innym) związanym z tym systemem, spowoduje, że sprawy będzie można powiązać, a dane wcześniej wprowadzone wykorzystać. Duże korzyści w wykorzystaniu interoperacyjności systemów dziedzinowych można także zauważyć w przypadku spraw, które inicjowane są przez urząd. Ponieważ system dziedzinowy nie tyko waliduje dane, ale także pozwala na ich monitowanie, to jest on doskonałym narzędziem wspomagającym pracę urzędnika, który na mocy przepisów musi zainicjować różne procesy. Ma to miejsce, gdy np. urząd przekazuje informacje o nowych naliczeniach kwot do zapłaty, monitowaniu wpłat itp. Ponieważ wszystkie niezbędne dane dotyczące powyższych spraw zawarte są w systemie dziedzinowym lub mogą do niego zostać pobranie dzięki integracji z innymi systemami, dokumenty mogą być generowane automatycznie, we właściwym dla sprawy czasie i zawierać odpowiednie dane. Jest to ogromna oszczędność czasu dla urzędnika i pomoc w dopilnowaniu spraw we właściwych terminach. Praca w introperacyjnych systemach dziedzinowych pozwala także na rezygnację z dodatkowych informatycznych narzędzi komputerowych, takich, jak np.: kalendarz, poczta, arkusz kalkulacyjny czy edytor tekstowy, które nie są ze sobą zintegrowane i w żaden sposób nie gwarantują nie tylko poprawności danych, ale także ich kompatybilności. Powyżej przedstawiono analizę procesów biznesowych związanych ze świadczeniem usług z uwzględnieniem stanu obecnego (świadczonego drogą tradycyjną) oraz stanu docelowego (świadczonego drogą elektroniczną na poziomie 3 i 4). Przedstawione zostały mapy procesów biznesowych i modele kluczowych procesów biznesowych oraz zakres zmian w procesach biznesowych wynikający z wprowadzenia elektronicznych usług oraz właścicieli procesów biznesowych. Dla Strona 141 z 227

143 kluczowych procesów wskazano cel, czas, koszt realizacji procesu oraz korzyści dla jego użytkowników. Wskazano również, jak realizacja procesów w postaci elektronicznej usługi optymalizuje cały proces. Celem procesów biznesowych opisanych w niniejszym rozdziale jest, zarówno w przypadku ich realizacji tradycyjną metodą, jak i przy wykorzystaniu e-usług i towarzyszących im systemów dziedzinowych, realizacja sprawy związanej ze złożonym w urzędzie wnioskiem. Jednak w przypadku udostepnienia e-usług oraz wdrożenia zintegrowanych z nimi systemów dziedzinowych cel zostaje rozszerzony o realizację usługi w sposób niezawodny, sprawny, efektywniejszy ekonomicznie i w sposób przyjazny dla wnioskodawcy. Poniżej przeprowadzono uśrednione wyliczenie czasu realizacji usługi. Procesy, których czas jest niezależny od zaproponowanej optymalizacji (np. dekretacje czy uzgodnienia dokumentów) nie zostały wzięte pod uwagę w niemniejszej analizie. Obliczenia zostały oparte na badaniach, ile czasu zajmują w różnie zlokalizowanych urzędach różne usługi. Bezwzględne czasy realizacji poszczególnych czynności zostały uśrednione. Kalkulacja przeprowadzona jest przy założeniu, że interesant złożył wniosek oraz wszystkie niezbędne załączniki prawidłowo i nie ma potrzeby wzywania go do uzupełnienia dokumentów. Uśredniony przyjazd interesanta do urzędu jest wypadkową dojazdu samochodem i parkowania w pobliżu urzędu lub dojazdu środkiem publicznym oraz dojściem do niego z domu i do urzędu. Uśrednione zostały także czasy oczekiwania interesanta w kolejkach w urzędzie i rozmowy z urzędnikami. Założono także, że przy pierwszej wizycie w urzędzie interesant może nie posiadać wszystkich niezbędnych załączników (co zdarzało się w większości obserwowanych przypadkach). po stronie interesa nta po stronie urzędu Czynności, które należy wykonać w celu realizacji usługi brak e-usługi i systemu dziedzinowego do jej obsługi wykorzystanie e- usługi i systemu dziedzinowego do jej obsługi uruchomienie komputera 00:00 00:03 zalogowanie się w systemie 00:00 00:03 przyjazd do urzędu 00:30 00:00 znalezienie "odpowiedniego okienka" 00:00 00:00 poczekanie na możliwość rozmowy z urzędnikiem 00:10 00:00 zapytanie urzędnika o tryb załatwienia sprawy 00:10 00:00 przeczytanie, jak wypełnić wniosek 00:00 00:10 pobranie odpowiednich wniosków 00:05 00:00 wypełnienie wniosków 00:15 00:05 wniesienie opłaty 00:20 00:05 skompletowanie odpowiednich załączników 01:00 00:30 powrót po załączniki i ponowny przyjazd do urzędu 01:00 00:00 poczekanie na możliwość złożenia kompletu dokumentów 00:10 00:00 złożenie załączników 00:05 00:01 odebranie odpowiedzi 00:30 00:05 04:15 01:02 zebranie danych niezbędnych do realizacji usługi 00:30 00:10 udzielenie informacji, jak zrealizować usługę 00:10 00:00 analiza danych niezbędnych do realizacji usługi 00:30 00:10 wprowadzenie danych do komputera 00:15 00:10 Strona 142 z 227

144 Czynności, które należy wykonać w celu realizacji usługi brak e-usługi i systemu dziedzinowego do jej obsługi wykorzystanie e- usługi i systemu dziedzinowego do jej obsługi wysłanie odpowiedzi do interesanta 00:20 00:05 01:45 00:35 Razem czas poświęcony na realizację usługi 06:00 01:37 Jak przedstawia powyższa tabela, realizacja sprawy całkowicie w trybie tradycyjnym jest znacznie dłuższa niż w przypadku korzystania z e-usługi i systemu dziedzinowego ją obsługującego. Znaczne oszczędności czasu, a zatem i kosztów, realizacji usługi widać zarówno po stronie interesanta, jak i urzędu w przypadku korzystania z rozwiązań zaproponowanych w niniejszym Projekcie. Średni czas, jaki zaoszczędzi przedsiębiorca lub obywatel w trakcie realizacji jednej usługi, to ponad 3 godziny. Pracownik urzędu realizujący wniosek złożony drogą elektroniczną, przy pomocy systemu dziedzinowego może średnio zaoszczędzić 1 godzinę i 10 minut. Dla przedsiębiorcy i urzędnika załatwienie sprawy z wykorzystanie e-usługi oznacza znacznie mniejszy koszt, który uzależniony jest od wysokości zarobków pracownika, który sprawą się zajmuje. Oznacza to znacznie większą efektywność i wydajność pracy po jednej i drugiej stronie. Również dla obywatela, czy to pracującego zawodowo, czy niepracującego korzystanie z e-usług oznacza znacznie mniejsze koszty w realizacji usługi. Wobec tego, że średnie miesięczne wynagrodzenie pracownika administracji publicznej wg GUS wynosi 4661 zł brutto. Przyjmując średnią liczbę godzin w miesiącu 160, koszt jednej roboczogodziny w administracji publicznej wynosi około 30 zł. brutto. Tym samym uśredniony koszt realizacji usługi w sposób tradycyjny wynosi 30 zł * 1:45 min czyli ok. 52 zł. brutto. A samym uśredniony koszt realizacji usługi w usługi elektronicznej z użyciem systemów dziedzinowych szacuje się na poziomie 15 zł brutto (30 zł * 35 min.). Jak wykazano powyżej, zaprezentowane modele kluczowych procesów biznesowych oraz ich analiza, w jednoznaczny sposób wykazują korzyści w postaci oszczędności czasu i kosztów, zarówno po stronie interesantów urzędu oraz pracujących w nim urzędników przy wykorzystaniu e-usług oraz zintegrowanych z nimi interoperacyjnych systemów dziedzinowych. Wdrożenie e-usług oraz zintegrowanych z nimi systemów dziedzinowych zapewni także optymalizację procesów biznesowych zachodzących w urzędach administracji samorządowej. Zgodnie z zasadą interoperacyjności będzie istniała również możliwość wymiany danych pomiędzy systemami dziedzinowymi. W trakcie powyższej analizy zidentyfikowano grupy interesariuszy. Część analizowanych usług realizowana będzie przez obywateli województwa mazowieckiego, część przez przedsiębiorców i instytucje, natomiast większość usług będzie realizowana przez wszystkie wymienione powyżej grupy interesariuszy. Realizacja usług w formie elektronicznej nie tylko zaspokoi ich potrzeby, ale także przyniesie korzyści. Ważną grupą interesariuszy, dla których zidentyfikowano znaczne korzyści wynikające z realizacji Projektu, są urzędnicy, którzy będą mogli korzystać w wdrożonych systemów dziedzinowych zintegrowanych z usługami elektronicznymi. 5.6 Analiza potrzeb mieszkańców województwa mazowieckiego Na podstawie obowiązujących aktów prawnych tj. ustaw i aktów wykonawczych do tych ustaw, które to ustawy stanowią załącznik nr 1 do niniejszego studium, zostały zidentyfikowane procesy Strona 143 z 227

145 biznesowe zachodzące w administracji publicznej w zakresie administracji samorządowej gmin, powiatów ora miast na prawach powiatów, które to procesy przekładają się bezpośrednio na usługi możliwe do realizacji w urzędzie gminy, urzędzie powiatu lub miasta na prawach powiatu. Lista ta stanowi załącznik nr 2 do niniejszego studium. Na podstawie tej listy została dokonana analiza, które usługi są realizowane elektronicznie przez gminy i powiaty Partnerów Projektu i na którym poziomie dojrzałości. Poniższy wykaz jest wynikiem tej analizy i przedstawia katalog usług, które nie są realizowane drogą elektroniczną przez urzędy, będące Partnerami niniejszego Projektu: 1) Dokonanie adnotacji o przystosowaniu pojazdu do zasilania gazem; 2) Dokonanie adnotacji: hak, l, taxi, vat; 3) Dokonanie wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia kierowców; 4) Dokonanie wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów; 5) Dokonanie wpisu/wykreślenia zastawu rejestrowego; 6) Wniosek dzierżawa gruntu; 7) Wniosek głosowanie korespondencyjne; 8) Informacja o wyrobach zawierających azbest, miejscu ich wykorzystania lub o zakończeniu ich używania; 9) Koncesja na wydobywanie kopalin; 10) Licencja na wykonywanie krajowego transportu drogowego osób; 11) Licencja na wykonywanie krajowego transportu drogowego rzeczy; 12) Nadanie cech identyfikacyjnych pojazdu i/lub wykonanie tabliczki znamionowej zastępczej; 13) Nadanie dziecku nazwiska męża matki/żony ojca; 14) Nadawanie uprawnień diagnosty; 15) Najem komunalnego lokalu użytkowego; 16) Najem lokalu mieszkalnego; 17) Najem lokalu mieszkalnego związanego ze stosunkiem pracy (lokale oświatowe); 18) Najem lokalu socjalnego; 19) Najem lokalu zamiennego; 20) Obciążenie nieruchomości ograniczonym prawem rzeczowym (służebnością gruntową); 21) Oddanie jednostce organizacyjnej nieruchomości w trwały zarząd; 22) Odszkodowanie za grunt przejęty pod drogę; 23) Odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości; 24) Opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy; 25) Podnajem lokalu użytkowego; 26) Podział nieruchomości; 27) Podział nieruchomości rolnej lub wykorzystywanej na cele rolne i leśne; 28) Ponowne zawarcie umowy najmu lokalu mieszkalnego po spłacie zaległości; 29) Pozwolenia na sprowadzenie zwłok lub szczątków ludzkich z zagranicy; 30) Przedłużenie umowy dzierżawy gruntu; 31) Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości; 32) Przeprowadzenie egzaminu sprawdzającego wiadomości w zakresie transportu drogowego taksówką; 33) Przyjęcie oświadczenia o uznaniu ojcostwa dziecka narodzonego lub dziecka poczętego; 34) Przyjęcie oświadczenia o zmianie imienia dziecka; 35) Przyjęcie oświadczenia od małżonka rozwiedzionego o powrocie do nazwiska noszonego przed zawarciem małżeństwa; 36) Przyjęcie zgłoszenia projektu robót geologicznych dotyczących wykorzystania ciepła ziemi; 37) Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka; 38) Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego; Strona 144 z 227

146 39) Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania; 40) Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego; 41) Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka; 42) Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka; 43) Przyznanie dodatku mieszkaniowego; 44) Przyznanie jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka; 45) Przyznanie specjalnego zasiłku opiekuńczego; 46) Przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego; 47) Przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego; 48) Przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego; 49) Przyznanie zasiłku rodzinnego; 50) Regulacja tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego po śmierci lub po opuszczeniu go przez dotychczasowego najemcę; 51) Rejestracja czasowa pojazdu na wniosek właściciela; 52) Rejestracja fabrycznie nowego pojazdu zakupionego na terytorium RP; 53) Rejestracja pojazdu marki sam; 54) Rejestracja pojazdu używanego zakupionego w Polsce; 55) Rejestracja pojazdu używanego zakupionego za granicą; 56) Rejestracja pojazdu zabytkowego; 57) Rejestracja sprzętu pływającego do połowu ryb; 58) Rejestracja zwierząt należących do gatunków podlegających ograniczeniom na podstawie przepisów unii europejskiej; 59) Reklamacja na nieprawidłowości w rejestrze wyborców; 60) Reklamacja na nieprawidłowości w spisie wyborców i spisie osób uprawnionych do udziału w referendum; 61) Rezygnacja z umowy dzierżawy gruntu; 62) Rozpatrzenie wniosku w sprawie odstępstw od warunków technicznych; 63) Sporządzenie aktu pełnomocnictwa do głosowania w wyborach: do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, do Parlamentu Europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej, do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast; 64) Przygotowanie dokumentów dot. sprzedaży lokali użytkowych w drodze bezprzetargowej na rzecz najemców; 65) Przygotowanie dokumentów dot. sprzedaży nieruchomości gruntowej na rzecz jej użytkownika wieczystego; 66) Ujednolicenie terminów użytkowania wieczystego; 67) Ustalenie numeru porządkowego budynku (adresu); 68) Uzgadnianie usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu; 69) Uzyskanie ulgi w podatkach i opłatach lokalnych; 70) Wniosek o czasowe wycofanie pojazdu z ruchu; 71) Wniosek o wpis do CEiDG; 72) Wniosek o wydanie decyzji w sprawie rozłożenia na raty opłaty lub przesunięcia terminu płatności opłaty za usunięcie drzew lub krzewów; 73) Wpis do centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej; 74) Wpis do ewidencji klubów sportowych działających w formie stowarzyszenia, których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej; 75) Wpis do ewidencji szkół i placówek niepublicznych; 76) Wpis do ewidencji uczniowskich klubów sportowych; 77) Wpis do rejestru działalności regulowanej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości; Strona 145 z 227

147 78) Wpis do rejestru posiadaczy odpadów zwolnionych z obowiązku uzyskania zezwoleń; 79) Wpis informacji o zawieszeniu i wznowieniu działalności gospodarczej; 80) Wpis informacji o zawieszeniu i wznowieniu działalności gospodarczej; 81) Wpisywanie instruktorów do ewidencji i wydawanie legitymacji; 82) Wydanie (wtórnik, wymiana) pozwolenia do kierowania tramwajem; 83) Wydanie decyzji dotyczącej pokrywania należności i opłat mieszkaniowych żołnierzom; 84) Wydanie decyzji na odłów lub odstrzał redukcyjny zwierzyny; 85) Wydanie decyzji na pozyskanie drewna niezgodnie z uproszczonym planem urządzenia lasu lub decyzją określającą zadania z zakresu gospodarki leśnej; 86) Wydanie decyzji o legalizacji urządzenia wodnego; 87) Wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego; 88) Wydanie decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę; 89) Wydanie decyzji o zmianie imienia lub nazwiska; 90) Wydanie decyzji o zmianie lasu na użytek rolny; 91) Wydanie decyzji ustalającej linię brzegu dla wód śródlądowych niebędących wodami granicznymi oraz śródlądowymi drogami wodnymi; 92) Wydanie decyzji w sprawie ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wody obejmującej teren ochrony bezpośredniej; 93) Wydanie decyzji zatwierdzającej statut spółki wodnej; 94) Wydanie decyzji zmieniającej decyzję o pozwoleniu na budowę; 95) Wydanie dowodu osobistego po raz pierwszy; 96) Wydanie dowodu osobistego w razie jego utraty; 97) Wydanie duplikatu zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, decyzji i zaświadczenia; 98) Wydanie dziennika budowy; 99) Wydanie karty wędkarskiej lub karty łowiectwa podwodnego; 100) Wydanie krajowego prawa jazdy; 101) Wydanie międzynarodowego prawa jazdy; 102) Wydanie pozwolenia na podział zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków albo na zmianę przeznaczenia lub sposobu korzystania z zabytku wpisanego do rejestru zabytków; 103) Wydanie pozwolenia na prowadzenie badań archeologicznych; 104) Wydanie pozwolenia na prowadzenie poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych; 105) Wydanie pozwolenia na prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich i architektonicznych a także innych działań przy zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków; 106) Wydanie pozwolenia na prowadzenie robót budowlanych przy obiektach wpisanych do rejestru zabytków; 107) Wydanie pozwolenia na umieszczenie urządzeń technicznych, tablic, reklam lub napisów na zabytku wpisanym do rejestru zabytków lub stanowiącym element zabytkowego zespołu urbanistyczno architektonicznego; 108) Wydanie pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza; 109) Wydanie pozwolenia na wytwarzanie odpadów; 110) Wydanie pozwolenia wodnoprawnego; 111) Wydanie profilu kandydata na kierowcę (pkk); 112) Wydanie wtórnika/wymiana dowodu rejestracyjnego; 113) Wydanie wtórnika karty pojazdu; 114) Wydanie wtórnika nalepki kontrolnej; 115) Wydanie wtórnika prawa jazdy/zmiana danych zawartych w prawie jazdy; 116) Wydanie wtórnika tablic rejestracyjnych; 117) Wydanie wtórnika znaków legalizacyjnych; Strona 146 z 227

148 118) Wydanie wypisu i wyrysu ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego; 119) Wydanie zaświadczenia na krajowe przewozy drogowe osób lub rzeczy na potrzeby własne; 120) Wydanie zaświadczenia o możności prawnej do zawarcia małżeństwa za granicą przez obywatela polskiego lub cudzoziemca zamieszkałego w Polsce niemającego obywatelstwa żadnego państwa; 121) Wydanie zaświadczenia o prawie do głosowania; 122) Wydanie zaświadczenia o samodzielności lokali; 123) Wydanie zaświadczenia potwierdzającego dane objęte ewidencją działalności gospodarczej w latach ; 124) Wydanie zaświadczenie potwierdzającego utrzymanie i konserwację nieruchomości wpisanej indywidualnie do rejestru zabytków zgodnie z przepisami o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami; 125) Wydanie zezwolenia na lokalizację w pasie drogowym drogi gminnej obiektu budowlanego lub urządzenia niezwiązanego z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego; 126) Wydanie zezwolenia na posiadanie i hodowanie lub utrzymywanie chartów rasowych lub ich mieszańców; 127) Wydanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie ochrony przed bezdomnymi zwierzętami, prowadzenia schronisk dla bezdomnych zwierząt oraz grzebowisk i spalarni zwłok zwierzęcych i ich części; 128) Wydanie zezwolenia na prowadzenie hodowli lub utrzymywanie psa rasy uznawanej za agresywną; 129) Wydanie zezwolenia na prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków; 130) Wydanie zezwolenia na przetwarzanie odpadów; 131) Wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych dla przedsiębiorcy, którego działalność polega na organizacji przyjęć; 132) Wydanie zezwolenia na transport odpadów; 133) Wydanie zezwolenia na wyprzedaż napojów alkoholowych; 134) Wykreślenie wpisu z centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej; 135) Wniosek o wymeldowanie; 136) Wymeldowanie w drodze decyzji administracyjnej; 137) Wymiana dowodu osobistego; 138) Wypłacenie rekompensaty z tytułu utraconego wynagrodzenia/dochodu w związku z odbyciem ćwiczeń/ przeszkolenia wojskowego; 139) Wyrejestrowanie pojazdu; 140) Zameldowanie cudzoziemców na pobyt stały i czasowy; 141) Zameldowanie na pobyt stały i czasowy trwający ponad 3 miesiące; 142) Zameldowanie w drodze decyzji administracyjnej; 143) Zamiana lokalu mieszkalnego w ramach zamiany z gminą; 144) Zaświadczenie o zgodności zamierzonego sposobu użytkowania z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego; 145) Zatwierdzenie dokumentacji geologicznej: hydrogeologicznej, geologiczno-inżynierskiej i geologicznej złoża kopaliny; 146) Zatwierdzenie projektu robót geologicznych, których wykonywanie nie wymaga uzyskania koncesji; 147) Zawarcie małżeństwa wyznaniowego ze skutkami cywilnoprawnymi; 148) Zawarcie związku małżeńskiego przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego; 149) Zawiadomienie o powołaniu terenowej jednostki organizacyjnej stowarzyszenia; 150) Zawiadomienie o utworzeniu stowarzyszenia zwykłego; Strona 147 z 227

149 151) Zawiadomienie o zbyciu pojazdu zarejestrowanego; 152) Zawieszenie wykonywania działalności krajowego przewozu osób; 153) Zawieszenie wykonywania działalności krajowego przewozu rzeczy; 154) Zezwolenie na świadczenie usług w zakresie ochrony przed bezdomnymi zwierzętami; 155) Zezwolenie na jednorazową sprzedaż napojów alkoholowych na imprezach organizowanych na terenie gminy; 156) Zezwolenie na opróżnianie zbiorników bezodpływowych i transport nieczystości ciekłych; 157) Zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych; 158) Zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów; 159) Zezwolenie na wykreślenie wpisu hipoteki z księgi wieczystej; 160) Zgłoszenie instalacji mogącej negatywnie oddziaływać na środowisko, z której emisja nie wymaga pozwolenia; 161) Zgłoszenie jubileuszu długoletniego pożycia małżeńskiego; 162) Zgłoszenie urodzenia dziecka; 163) Zgłoszenie zamiaru wykonania budowy lub robót budowlanych niewymagających pozwolenia na budowę; 164) Zgłoszenie zamiaru zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części; 165) Zgłoszenie zgonu; 166) Zgłoszenie zmiany dotyczącej danych zawartych w ewidencji gruntów i budynków; 167) Zmiana wpisu w centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej; 168) Zwrot zatrzymanego dowodu rejestracyjnego lub pozwolenia czasowego; 169) Zwrot wywłaszczonej nieruchomości na rzecz byłych właścicieli lub ich spadkobierców; 170) Zwrot zatrzymanego prawa jazdy; 171) Możliwość wyszukania danych ewidencji gruntów i budynków; 172) Możliwość wyszukania danych mapy zasadniczej; 173) Możliwość wyszukania danych geodezyjnej sieci uzbrojenia terenu; 174) Możliwość wyszukania danych dotyczących obiektów topograficznych; 175) Możliwość pobrania danych ewidencji gruntów i budynków; 176) Możliwość pobrania danych mapy zasadniczej; 177) Możliwość pobrania danych geodezyjnej sieci uzbrojenia terenu; 178) Możliwość pobrania danych dotyczących obiektów topograficznych; 179) Przekazywanie i wymiana danych oraz materiałów geodezyjnych i kartograficznych pomiędzy organami Służby Geodezyjnej i Kartograficznej; 180) Udostępnianie danych z powiatowego/wojewódzkiego zasobu geodezyjnego i kartograficznego; 181) Zgłaszanie prac geodezyjnych lub prac kartograficznych; 182) Przekazywanie i wymiana danych oraz materiałów geodezyjnych i kartograficznych pomiędzy organami Służby Geodezyjnej i Kartograficznej; 183) Udostępnianie danych z wojewódzkiego zasobu geodezyjnego i kartograficznego wraz z uprawnieniami do przetwarzania udostępnionych materiałów zasobu (licencja); 184) Udostępnianie danych z wojewódzkiego zasobu geodezyjnego i kartograficznego zgromadzonych; 185) Udostępnianie danych z wojewódzkiego zasobu geodezyjnego i kartograficznego zgromadzonych w rejestrze publicznym na podstawie art. 15 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne; 186) Zgłaszanie prac geodezyjnych lub prac kartograficznych. Od miesiąca sierpnia do października 2015 r. przeprowadziliśmy badanie ankietowe wśród mieszkańców, przedsiębiorców i przedstawicieli instytucji działających na terenie województwa mazowieckiego. Ankieta dostępna była m. in. w Internecie, była rozpowszechniona wśród mieszkańców w wersji analogowej przez gminy i powiaty Partnerów projektu. Strona 148 z 227

150 Ankieta z listą usług została rozpowszechniona wśród obywateli i przedsiębiorstw województwa mazowieckiego, z prośbą o wybranie tych usług, które chcieliby realizować przez Internet oraz zaznaczenie poziomu dojrzałości udostępnienia usług. Ankieta miała na celu periodyzację realizacji poszczególnych usług oraz ocenę potrzeb usługobiorców tj. mieszkańców i przedsiębiorców oraz w celu rzetelnej identyfikacji grup interesariuszy tworzonych usług oraz potrzeb tych interesariuszy. Przeprowadzone badanie ankietowe wykazało również, które z usług objętych niniejszym Projektem będą powszechnie wykorzystywane tj. jest skierowana do licznej lub często korzystającej grupy odbiorców oraz wykazania, że istnieje znaczne prawdopodobieństwo, że zidentyfikowane usługi będą wykorzystywane przez znaczny odsetek grupy odbiorców. Ankiecie zostało poddanych 186 usług zidentyfikowanych wcześniej jako te, które nie są realizowane cyfrowo przez żadnego z Partnerów niniejszego Projektu. Wyniki przeprowadzonego badania przedstawia poniższa tabela: Tabela 31 Procent głosów oddanych na poszczególne usługi, które powinny być realizowane drogą elektroniczną na 3 lub 4 poziomie dojrzałości Usługa % usług % usług poz.3 poz.4 Dokonanie adnotacji o przystosowaniu pojazdu do zasilania gazem 27% 44% Dokonanie adnotacji: hak, l, taxi, vat 26% 46% Dokonanie wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia kierowców 26% 38% Dokonanie wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów 28% 36% Dokonanie wpisu/wykreślenia zastawu rejestrowego 25% 39% Informacja o wyrobach zawierających azbest, miejscu ich wykorzystania lub o zakończeniu ich używania 24% 48% Koncesja na wydobywanie kopalin 28% 34% Licencja na wykonywanie krajowego transportu drogowego osób 25% 38% Licencja na wykonywanie krajowego transportu drogowego rzeczy 25% 36% Możliwość pobrania danych dotyczących obiektów topograficznych 16% 46% Możliwość pobrania danych ewidencji gruntów i budynków 18% 49% Możliwość pobrania danych geodezyjnej sieci uzbrojenia terenu 17% 47% Możliwość pobrania danych mapy zasadniczej 17% 50% Możliwość wyszukania danych dotyczących obiektów topograficznych 18% 46% Możliwość wyszukania danych ewidencji gruntów i budynków 19% 46% Możliwość wyszukania danych geodezyjnej sieci uzbrojenia terenu 18% 46% Możliwość wyszukania danych mapy zasadniczej 18% 47% Nadanie cech identyfikacyjnych pojazdu i/lub wykonanie tabliczki znamionowej zastępczej 25% 38% Nadanie dziecku nazwiska męża matki/żony ojca 26% 42% Nadawanie uprawnień diagnosty 27% 31% Najem komunalnego lokalu użytkowego 25% 38% Najem lokalu mieszkalnego 27% 41% Najem lokalu mieszkalnego związanego ze stosunkiem pracy (lokale oświatowe) 25% 37% Najem lokalu socjalnego 26% 36% Najem lokalu zamiennego 26% 35% Obciążenie nieruchomości ograniczonym prawem rzeczowym (służebnością 26% 31% gruntową) Oddanie jednostce organizacyjnej nieruchomości w trwały zarząd 28% 29% Odszkodowanie za grunt przejęty pod drogę 24% 40% Odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości 23% 39% Opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy 16% 55% Strona 149 z 227

151 Usługa % usług % usług poz.3 poz.4 Podnajem lokalu użytkowego 20% 39% Podział nieruchomości 27% 40% Podział nieruchomości rolnej lub wykorzystywanej na cele rolne i leśne 27% 38% Ponowne zawarcie umowy najmu lokalu mieszkalnego po spłacie zaległości 22% 36% Pozwolenia na sprowadzenie zwłok lub szczątków ludzkich z zagranicy 24% 39% Przedłużenie umowy dzierżawy gruntu 21% 44% Przekazywanie i wymiana danych oraz materiałów geodezyjnych i kartograficznych pomiędzy organami Służby Geodezyjnej i Kartograficznej 16% 42% Przekazywanie i wymiana danych oraz materiałów geodezyjnych i kartograficznych pomiędzy organami Służby Geodezyjnej i Kartograficznej; 16% 43% Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości 24% 39% Przeprowadzenie egzaminu sprawdzającego wiadomości w zakresie transportu drogowego taksówką 25% 32% Przyjęcie oświadczenia o uznaniu ojcostwa dziecka narodzonego lub dziecka poczętego 27% 34% Przyjęcie oświadczenia o zmianie imienia dziecka 26% 37% Przyjęcie oświadczenia od małżonka rozwiedzionego o powrocie do nazwiska noszonego przed zawarciem małżeństwa 22% 41% Przyjęcie zgłoszenia projektu robót geologicznych dotyczących wykorzystania ciepła ziemi 21% 37% Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka 19% 48% Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego 18% 49% Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania 18% 51% Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego 19% 50% Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka 19% 49% Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka 19% 51% Przyznanie dodatku mieszkaniowego 20% 49% Przyznanie jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka 20% 52% Przyznanie specjalnego zasiłku opiekuńczego 20% 47% Przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego 20% 48% Przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego 20% 47% Przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego 20% 48% Przyznanie zasiłku rodzinnego 21% 50% Regulacja tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego po śmierci lub po opuszczeniu go przez dotychczasowego najemcę 21% 37% Rejestracja czasowa pojazdu na wniosek właściciela 19% 48% Rejestracja fabrycznie nowego pojazdu zakupionego na terytorium RP 19% 50% Rejestracja pojazdu marki sam 20% 45% Rejestracja pojazdu używanego zakupionego w Polsce 22% 51% Rejestracja pojazdu używanego zakupionego za granicą 23% 45% Rejestracja pojazdu zabytkowego 22% 42% Rejestracja sprzętu pływającego do połowu ryb 20% 41% Rejestracja zwierząt należących do gatunków podlegających ograniczeniom na podstawie przepisów unii europejskiej 20% 39% Reklamacja na nieprawidłowości w rejestrze wyborców 21% 42% Reklamacja na nieprawidłowości w spisie wyborców i spisie osób uprawnionych do udziału w referendum 20% 41% Rezygnacja z umowy dzierżawy gruntu 20% 41% Rozpatrzenie wniosku w sprawie odstępstw od warunków technicznych 19% 37% Strona 150 z 227

152 Usługa Sporządzenie aktu pełnomocnictwa do głosowania w wyborach: do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, do Parlamentu Europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej, do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast Przygotowanie dokumentów dot. sprzedaży lokali użytkowych w drodze bezprzetargowej na rzecz najemców Przygotowanie dokumentów dot. sprzedaży nieruchomości gruntowej na rzecz jej użytkownika wieczystego Udostępnianie danych z powiatowego/wojewódzkiego zasobu geodezyjnego i kartograficznego Udostępnianie danych z wojewódzkiego zasobu geodezyjnego i kartograficznego wraz z uprawnieniami do przetwarzania udostępnionych materiałów zasobu (licencja) Udostępnianie danych z wojewódzkiego zasobu geodezyjnego i kartograficznego zgromadzonych Udostępnianie danych z wojewódzkiego zasobu geodezyjnego i kartograficznego zgromadzonych w rejestrze publicznym na podstawie art. 15 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne % usług poz.3 % usług poz.4 25% 43% 26% 31% 27% 32% 17% 46% 18% 40% 18% 43% 17% 43% Ujednolicenie terminów użytkowania wieczystego 23% 35% Ustalenie numeru porządkowego budynku (adresu) 19% 49% Uzgadnianie usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu 22% 39% Uzyskanie ulgi w podatkach i opłatach lokalnych 22% 43% Wniosek dzierżawa gruntu 26% 48% Wniosek głosowanie korespondencyjne 25% 52% Wniosek o czasowe wycofanie pojazdu z ruchu 24% 53% Wniosek o wpis do CEiDG 18% 46% Wniosek o wydanie decyzji w sprawie rozłożenia na raty opłaty lub przesunięcia 18% 48% terminu płatności opłaty za usunięcie drzew lub krzewów Wniosek o wymeldowanie 21% 50% Wpis do centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej 19% 51% Wpis do ewidencji klubów sportowych działających w formie stowarzyszenia, 18% 43% których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej Wpis do ewidencji szkół i placówek niepublicznych 18% 41% Wpis do ewidencji uczniowskich klubów sportowych 16% 45% Wpis do rejestru działalności regulowanej w zakresie odbierania odpadów 18% 42% komunalnych od właścicieli nieruchomości Wpis do rejestru posiadaczy odpadów zwolnionych z obowiązku uzyskania zezwoleń 17% 39% Wpis informacji o zawieszeniu i wznowieniu działalności gospodarczej 16% 48% Wpis informacji o zawieszeniu i wznowieniu działalności gospodarczej 15% 47% Wpisywanie instruktorów do ewidencji i wydawanie legitymacji 19% 38% Wydanie (wtórnik, wymiana) pozwolenia do kierowania tramwajem 19% 37% Wydanie decyzji dotyczącej pokrywania należności i opłat mieszkaniowych żołnierzom 17% 36% Wydanie decyzji na odłów lub odstrzał redukcyjny zwierzyny 20% 35% Wydanie decyzji na pozyskanie drewna niezgodnie z uproszczonym planem urządzenia lasu lub decyzją określającą zadania z zakresu gospodarki leśnej 20% 37% Wydanie decyzji o legalizacji urządzenia wodnego 18% 39% Wydanie decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę 21% 44% Wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego 19% 38% Wydanie decyzji o zmianie imienia lub nazwiska 21% 41% Wydanie decyzji o zmianie lasu na użytek rolny 21% 38% Strona 151 z 227

153 Usługa % usług poz.3 % usług poz.4 Wydanie decyzji ustalającej linię brzegu dla wód śródlądowych niebędących wodami granicznymi oraz śródlądowymi drogami wodnymi 18% 35% Wydanie decyzji w sprawie ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wody obejmującej teren ochrony bezpośredniej 19% 35% Wydanie decyzji zatwierdzającej statut spółki wodnej 18% 35% Wydanie decyzji zmieniającej decyzję o pozwoleniu na budowę 19% 44% Wydanie dowodu osobistego po raz pierwszy 25% 41% Wydanie dowodu osobistego w razie jego utraty 24% 46% Wydanie duplikatu zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, decyzji i 19% 40% zaświadczenia Wydanie dziennika budowy 24% 42% Wydanie karty wędkarskiej lub karty łowiectwa podwodnego 20% 43% Wydanie krajowego prawa jazdy 24% 45% Wydanie międzynarodowego prawa jazdy 25% 41% Wydanie pozwolenia na podział zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków albo na zmianę przeznaczenia lub sposobu korzystania z zabytku wpisanego do rejestru zabytków 20% 33% Wydanie pozwolenia na prowadzenie badań archeologicznych 20% 33% Wydanie pozwolenia na prowadzenie poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych 20% 33% Wydanie pozwolenia na prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich i architektonicznych a także innych działań przy zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków 22% 32% Wydanie pozwolenia na prowadzenie robót budowlanych przy obiektach wpisanych do rejestru zabytków Wydanie pozwolenia na umieszczenie urządzeń technicznych, tablic, reklam lub napisów na zabytku wpisanym do rejestru zabytków lub stanowiącym element zabytkowego zespołu urbanistyczno architektonicznego 22% 32% 22% 33% Wydanie pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza 22% 31% Wydanie pozwolenia na wytwarzanie odpadów 24% 32% Wydanie pozwolenia wodnoprawnego 21% 35% Wydanie profilu kandydata na kierowcę (pkk) 18% 39% Wydanie wtórnika karty pojazdu 22% 45% Wydanie wtórnika nalepki kontrolnej 21% 44% Wydanie wtórnika prawa jazdy/zmiana danych zawartych w prawie jazdy 21% 44% Wydanie wtórnika tablic rejestracyjnych 23% 44% Wydanie wtórnika znaków legalizacyjnych 21% 41% Wydanie wtórnika/wymiana dowodu rejestracyjnego 22% 46% Wydanie wypisu i wyrysu ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wydanie zaświadczenia na krajowe przewozy drogowe osób lub rzeczy na potrzeby własne Wydanie zaświadczenia o możności prawnej do zawarcia małżeństwa za granicą przez obywatela polskiego lub cudzoziemca zamieszkałego w Polsce niemającego obywatelstwa żadnego państwa 18% 46% 17% 38% 17% 40% Wydanie zaświadczenia o prawie do głosowania 19% 47% Wydanie zaświadczenia o samodzielności lokali 18% 39% Wydanie zaświadczenia potwierdzającego dane objęte ewidencją działalności gospodarczej w latach Wydanie zaświadczenie potwierdzającego utrzymanie i konserwację nieruchomości wpisanej indywidualnie do rejestru zabytków zgodnie z przepisami o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Wydanie zezwolenia na lokalizację w pasie drogowym drogi gminnej obiektu budowlanego lub urządzenia niezwiązanego z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego 16% 39% 17% 35% 20% 35% Strona 152 z 227

154 Usługa % usług poz.3 % usług poz.4 Wydanie zezwolenia na posiadanie i hodowanie lub utrzymywanie chartów rasowych lub ich mieszańców 17% 35% Wydanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie ochrony przed bezdomnymi zwierzętami, prowadzenia schronisk dla bezdomnych zwierząt oraz 19% 33% grzebowisk i spalarni zwłok zwierzęcych i ich części Wydanie zezwolenia na prowadzenie hodowli lub utrzymywanie psa rasy uznawanej za agresywną 20% 33% Wydanie zezwolenia na prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków 21% 34% Wydanie zezwolenia na przetwarzanie odpadów 21% 33% Wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych dla przedsiębiorcy, którego działalność polega na organizacji przyjęć 19% 36% Wydanie zezwolenia na transport odpadów 19% 36% Wydanie zezwolenia na wyprzedaż napojów alkoholowych 18% 36% Wykreślenie wpisu z centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej 17% 43% Wymeldowanie w drodze decyzji administracyjnej 20% 42% Wymiana dowodu osobistego 26% 48% Wypłacenie rekompensaty z tytułu utraconego wynagrodzenia/dochodu w związku 15% 41% z odbyciem ćwiczeń/ przeszkolenia wojskowego Wyrejestrowanie pojazdu 21% 52% Zameldowanie cudzoziemców na pobyt stały i czasowy 22% 34% Zameldowanie na pobyt stały i czasowy trwający ponad 3 miesiące 21% 44% Zameldowanie w drodze decyzji administracyjnej 22% 39% Zamiana lokalu mieszkalnego w ramach zamiany z gminą 18% 36% Zaświadczenie o zgodności zamierzonego sposobu użytkowania z ustaleniami 18% 38% miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Zatwierdzenie dokumentacji geologicznej: hydrogeologicznej, geologicznoinżynierskiej i geologicznej złoża kopaliny 19% 34% Zatwierdzenie projektu robót geologicznych, których wykonywanie nie wymaga uzyskania koncesji 19% 35% Zawarcie małżeństwa wyznaniowego ze skutkami cywilnoprawnymi 25% 32% Zawarcie związku małżeńskiego przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego 26% 33% Zawiadomienie o powołaniu terenowej jednostki organizacyjnej stowarzyszenia 16% 38% Zawiadomienie o utworzeniu stowarzyszenia zwykłego 17% 40% Zawiadomienie o zbyciu pojazdu zarejestrowanego 16% 47% Zawieszenie wykonywania działalności krajowego przewozu osób 16% 38% Zawieszenie wykonywania działalności krajowego przewozu rzeczy 16% 38% Zezwolenie na jednorazową sprzedaż napojów alkoholowych na imprezach organizowanych na terenie gminy 16% 41% Zezwolenie na opróżnianie zbiorników bezodpływowych i transport nieczystości ciekłych 17% 37% Zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych 18% 39% Zezwolenie na świadczenie usług w zakresie ochrony przed bezdomnymi zwierzętami 17% 36% Zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów 19% 51% Zezwolenie na wykreślenie wpisu hipoteki z księgi wieczystej 20% 41% Zgłaszanie prac geodezyjnych lub prac kartograficznych 21% 42% Zgłaszanie prac geodezyjnych lub prac kartograficznych; 18% 43% Zgłoszenie instalacji mogącej negatywnie oddziaływać na środowisko, z której 19% 36% emisja nie wymaga pozwolenia Zgłoszenie jubileuszu długoletniego pożycia małżeńskiego 19% 44% Zgłoszenie urodzenia dziecka 23% 48% Zgłoszenie zamiaru wykonania budowy lub robót budowlanych niewymagających pozwolenia na budowę 17% 45% Strona 153 z 227

155 Usługa % usług poz.3 % usług poz.4 Zgłoszenie zamiaru zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części 18% 42% Zgłoszenie zgonu 25% 45% Zgłoszenie zmiany dotyczącej danych zawartych w ewidencji gruntów i budynków 18% 43% Zmiana wpisu w centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej 17% 42% Zwrot wywłaszczonej nieruchomości na rzecz byłych właścicieli lub ich 19% 34% spadkobierców Zwrot zatrzymanego dowodu rejestracyjnego lub pozwolenia czasowego 23% 39% Zwrot zatrzymanego prawa jazdy 24% 41% Z przeprowadzonej analizy wynika, że respondenci wskazali wszystkie 186 usług, jako te, które powinny być udostępnione drogą elektroniczną, z czego: Do usług na poziomie dojrzałości 3 odwołali się razy (najwięcej 137 razy do jednej usługi), Do usług na poziomie dojrzałości 4 odwołali się razy (najwięcej 269 razy do jednej usługi), przy czym, wskazanych do udostępniania na poziomie 3 co najmniej 100 razy jest 86 usług oraz wskazanych do udostępnienia na poziomie 4 co najmniej 200 razy jest 94 usług. W podziale na grupy respondentów, wybór usług na poziomach 3 i 4 kształtował się następująco: Tabela 32 Liczba oddanych głosów na usługi w podziale na respondentów Grupa Usługi na poziomie 3 Usługi na poziomie 4 Mieszkaniec Przedsiębiorca Instytucja Dodatkowo przeprowadzone badanie focusowe przeprowadzone we wrześniu 2015r. z przedstawicielami mieszkańców województwa mazowieckiego, które wykazało potrzebę wdrożenia systemów wczesnego ostrzegania mieszkańców oraz wyposażenia szkół w dziennik elektroniczny, dla którego usługi udostępnione będą mieszkańcom rodzicom na poziomie 4. Powyższa analiza wykazała, niżej wymienione usługi, na które zapotrzebowanie zgłosiło ponad 25% wszystkich respondentów, należy uznać, że są skierowane do licznej lub często korzystającej grupy odbiorców oraz, że istnieje znaczne prawdopodobieństwo, że będą one wykorzystywane przez znaczony odsetek danej grupy odbiorców. Dla usług o stopniu dojrzałości 3: Tabela 33 Usługi poziomu 3, o dużym prawdopodobieństwie, że będą one wykorzystywane przez znaczony odsetek odbiorców % wyboru Usługa usługi na poziome 3 Koncesja na wydobywanie kopalin 28% Dokonanie wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów 28% Oddanie jednostce organizacyjnej nieruchomości w trwały zarząd 28% Dokonanie adnotacji o przystosowaniu pojazdu do zasilania gazem 27% Strona 154 z 227

156 % wyboru Usługa usługi na poziome 3 Przyjęcie oświadczenia o uznaniu ojcostwa dziecka narodzonego lub dziecka poczętego 27% Najem lokalu mieszkalnego 27% Podział nieruchomości rolnej lub wykorzystywanej na cele rolne i leśne 27% Nadawanie uprawnień diagnosty 27% Podział nieruchomości 27% Przygotowanie dokumentów dot. sprzedaży nieruchomości gruntowej na rzecz jej użytkownika wieczystego 27% Najem lokalu socjalnego 26% Nadanie dziecku nazwiska męża matki/żony ojca 26% Przyjęcie oświadczenia o zmianie imienia dziecka 26% Przygotowanie dokumentów dot. sprzedaży lokali użytkowych w drodze bezprzetargowej na rzecz najemców 26% Dokonanie wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia kierowców 26% Najem lokalu zamiennego 26% Obciążenie nieruchomości ograniczonym prawem rzeczowym (służebnością gruntową) 26% Zawarcie związku małżeńskiego przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego 26% Dokonanie adnotacji: hak, l, taxi, vat 26% Wniosek dzierżawa gruntu 26% Wymiana dowodu osobistego 26% Dokonanie wpisu/wykreślenia zastawu rejestrowego 25% Nadanie cech identyfikacyjnych pojazdu i/lub wykonanie tabliczki znamionowej zastępczej 25% Najem komunalnego lokalu użytkowego 25% Najem lokalu mieszkalnego związanego ze stosunkiem pracy (lokale oświatowe) 25% Wydanie dowodu osobistego po raz pierwszy 25% Wydanie międzynarodowego prawa jazdy 25% Licencja na wykonywanie krajowego transportu drogowego rzeczy 25% Zgłoszenie zgonu 25% Przeprowadzenie egzaminu sprawdzającego wiadomości w zakresie transportu drogowego taksówką 25% Sporządzenie aktu pełnomocnictwa do głosowania w wyborach: do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, do Parlamentu Europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej, do 25% organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast Zawarcie małżeństwa wyznaniowego ze skutkami cywilnoprawnymi 25% Licencja na wykonywanie krajowego transportu drogowego osób 25% Wniosek głosowanie korespondencyjne 25% Wydanie dziennika budowy 24% Wydanie krajowego prawa jazdy 24% Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości 24% Wniosek o czasowe wycofanie pojazdu z ruchu 24% Informacja o wyrobach zawierających azbest, miejscu ich wykorzystania lub o zakończeniu ich używania 24% Pozwolenia na sprowadzenie zwłok lub szczątków ludzkich z zagranicy 24% Wydanie dowodu osobistego w razie jego utraty 24% Odszkodowanie za grunt przejęty pod drogę 24% Wydanie pozwolenia na wytwarzanie odpadów 24% Zwrot zatrzymanego prawa jazdy 24% Ujednolicenie terminów użytkowania wieczystego 23% Zgłoszenie urodzenia dziecka 23% Wydanie wtórnika tablic rejestracyjnych 23% Odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości 23% Rejestracja pojazdu używanego zakupionego za granicą 23% Strona 155 z 227

157 % wyboru Usługa usługi na poziome 3 Zwrot zatrzymanego dowodu rejestracyjnego lub pozwolenia czasowego 23% Ponowne zawarcie umowy najmu lokalu mieszkalnego po spłacie zaległości 22% Przyjęcie oświadczenia od małżonka rozwiedzionego o powrocie do nazwiska noszonego przed zawarciem małżeństwa 22% Wydanie pozwolenia na prowadzenie robót budowlanych przy obiektach wpisanych do rejestru zabytków 22% Wydanie pozwolenia na umieszczenie urządzeń technicznych, tablic, reklam lub napisów na zabytku wpisanym do rejestru zabytków lub stanowiącym element zabytkowego zespołu 22% urbanistyczno architektonicznego Zameldowanie cudzoziemców na pobyt stały i czasowy 22% Wydanie pozwolenia na prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich i architektonicznych a także innych działań przy 22% zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków Wydanie pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza 22% Uzgadnianie usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu 22% Wydanie wtórnika karty pojazdu 22% Wydanie wtórnika/wymiana dowodu rejestracyjnego 22% Zameldowanie w drodze decyzji administracyjnej 22% Rejestracja pojazdu używanego zakupionego w Polsce 22% Rejestracja pojazdu zabytkowego 22% Uzyskanie ulgi w podatkach i opłatach lokalnych 22% Reklamacja na nieprawidłowości w rejestrze wyborców 21% Wniosek o wymeldowanie 21% Wydanie pozwolenia wodnoprawnego 21% Wydanie wtórnika prawa jazdy/zmiana danych zawartych w prawie jazdy 21% Przedłużenie umowy dzierżawy gruntu 21% Regulacja tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego po śmierci lub po opuszczeniu go przez dotychczasowego najemcę 21% Wydanie wtórnika nalepki kontrolnej 21% Wydanie wtórnika znaków legalizacyjnych 21% Wydanie zezwolenia na przetwarzanie odpadów 21% Przyjęcie zgłoszenia projektu robót geologicznych dotyczących wykorzystania ciepła ziemi 21% Wydanie decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę 21% Wydanie decyzji o zmianie lasu na użytek rolny 21% Wyrejestrowanie pojazdu 21% Wydanie decyzji o zmianie imienia lub nazwiska 21% Wydanie zezwolenia na prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków 21% Zameldowanie na pobyt stały i czasowy trwający ponad 3 miesiące 21% Przyznanie zasiłku rodzinnego 21% Zgłaszanie prac geodezyjnych lub prac kartograficznych 21% Podnajem lokalu użytkowego 20% Przyznanie specjalnego zasiłku opiekuńczego 20% Rezygnacja z umowy dzierżawy gruntu 20% Zezwolenie na wykreślenie wpisu hipoteki z księgi wieczystej 20% Przyznanie jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka 20% Reklamacja na nieprawidłowości w spisie wyborców i spisie osób uprawnionych do udziału 20% w referendum Wydanie pozwolenia na prowadzenie badań archeologicznych 20% Przyznanie dodatku mieszkaniowego 20% Rejestracja pojazdu marki sam 20% Wydanie pozwolenia na podział zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków albo na zmianę przeznaczenia lub sposobu korzystania z zabytku wpisanego do rejestru zabytków 20% Strona 156 z 227

158 % wyboru Usługa usługi na poziome 3 Przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego 20% Wydanie karty wędkarskiej lub karty łowiectwa podwodnego 20% Wydanie pozwolenia na prowadzenie poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych 20% Wydanie zezwolenia na lokalizację w pasie drogowym drogi gminnej obiektu budowlanego lub urządzenia niezwiązanego z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu 20% drogowego Przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego 20% Przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego 20% Rejestracja sprzętu pływającego do połowu ryb 20% Rejestracja zwierząt należących do gatunków podlegających ograniczeniom na podstawie przepisów unii europejskiej 20% Wydanie decyzji na odłów lub odstrzał redukcyjny zwierzyny 20% Wydanie decyzji na pozyskanie drewna niezgodnie z uproszczonym planem urządzenia lasu lub decyzją określającą zadania z zakresu gospodarki leśnej 20% Dla usług o stopniu dojrzałości 4: Tabela 34 Usługi poziomu 4, o dużym prawdopodobieństwie, że będą one wykorzystywane przez znaczony odsetek odbiorców % wyboru Usługa usługi na poziome 4 Opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy 55% Wniosek o czasowe wycofanie pojazdu z ruchu 53% Przyznanie jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka 52% Wniosek głosowanie korespondencyjne 52% Wyrejestrowanie pojazdu 52% Rejestracja pojazdu używanego zakupionego w Polsce 51% Zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów 51% Wpis do centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej 51% Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania 51% Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka 51% Przyznanie zasiłku rodzinnego 50% Rejestracja fabrycznie nowego pojazdu zakupionego na terytorium RP 50% Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego 50% Wniosek o wymeldowanie 50% Możliwość pobrania danych mapy zasadniczej 50% Ustalenie numeru porządkowego budynku (adresu) 49% Możliwość pobrania danych ewidencji gruntów i budynków 49% Przyznanie dodatku mieszkaniowego 49% Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego 49% Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka 49% Wymiana dowodu osobistego 48% Przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego 48% Przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego 48% Strona 157 z 227

159 % wyboru Usługa usługi na poziome 4 Wniosek o wydanie decyzji w sprawie rozłożenia na raty opłaty lub przesunięcia terminu płatności opłaty za usunięcie drzew lub krzewów 48% Przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka 48% Zgłoszenie urodzenia dziecka 48% Rejestracja czasowa pojazdu na wniosek właściciela 48% Wniosek dzierżawa gruntu 48% Informacja o wyrobach zawierających azbest, miejscu ich wykorzystania lub o zakończeniu ich używania 48% Wpis informacji o zawieszeniu i wznowieniu działalności gospodarczej 48% Przyznanie specjalnego zasiłku opiekuńczego 47% Możliwość wyszukania danych mapy zasadniczej 47% Możliwość pobrania danych geodezyjnej sieci uzbrojenia terenu 47% Zawiadomienie o zbyciu pojazdu zarejestrowanego 47% Wpis informacji o zawieszeniu i wznowieniu działalności gospodarczej 47% Przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego 47% Wydanie zaświadczenia o prawie do głosowania 47% Możliwość wyszukania danych geodezyjnej sieci uzbrojenia terenu 46% Wniosek o wpis do CEiDG 46% Wydanie wypisu i wyrysu ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego 46% Możliwość pobrania danych dotyczących obiektów topograficznych 46% Wydanie dowodu osobistego w razie jego utraty 46% Dokonanie adnotacji: hak, l, taxi, vat 46% Możliwość wyszukania danych ewidencji gruntów i budynków 46% Udostępnianie danych z powiatowego/wojewódzkiego zasobu geodezyjnego i kartograficznego 46% Wydanie wtórnika/wymiana dowodu rejestracyjnego 46% Możliwość wyszukania danych dotyczących obiektów topograficznych 46% Zgłoszenie zgonu 45% Wydanie wtórnika karty pojazdu 45% Rejestracja pojazdu marki sam 45% Zgłoszenie zamiaru wykonania budowy lub robót budowlanych niewymagających pozwolenia na budowę 45% Wydanie krajowego prawa jazdy 45% Rejestracja pojazdu używanego zakupionego za granicą 45% Wpis do ewidencji uczniowskich klubów sportowych 45% Wydanie wtórnika prawa jazdy/zmiana danych zawartych w prawie jazdy 44% Wydanie wtórnika nalepki kontrolnej 44% Przedłużenie umowy dzierżawy gruntu 44% Zameldowanie na pobyt stały i czasowy trwający ponad 3 miesiące 44% Dokonanie adnotacji o przystosowaniu pojazdu do zasilania gazem 44% Wydanie wtórnika tablic rejestracyjnych 44% Wydanie decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę 44% Wydanie decyzji zmieniającej decyzję o pozwoleniu na budowę 44% Zgłoszenie jubileuszu długoletniego pożycia małżeńskiego 44% Wykreślenie wpisu z centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej 43% Zgłaszanie prac geodezyjnych lub prac kartograficznych; 43% Zgłoszenie zmiany dotyczącej danych zawartych w ewidencji gruntów i budynków 43% Uzyskanie ulgi w podatkach i opłatach lokalnych 43% Przekazywanie i wymiana danych oraz materiałów geodezyjnych i kartograficznych pomiędzy organami Służby Geodezyjnej i Kartograficznej; 43% Sporządzenie aktu pełnomocnictwa do głosowania w wyborach: do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Prezydenta 43% Strona 158 z 227

160 % wyboru Usługa usługi na poziome 4 Rzeczypospolitej Polskiej, do Parlamentu Europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej, do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast Wydanie karty wędkarskiej lub karty łowiectwa podwodnego 43% Udostępnianie danych z wojewódzkiego zasobu geodezyjnego i kartograficznego zgromadzonych 43% Wpis do ewidencji klubów sportowych działających w formie stowarzyszenia, których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej 43% Udostępnianie danych z wojewódzkiego zasobu geodezyjnego i kartograficznego zgromadzonych w rejestrze publicznym na podstawie art. 15 ustawy z dnia 17 lutego % r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne Zmiana wpisu w centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej 42% Rejestracja pojazdu zabytkowego 42% Wymeldowanie w drodze decyzji administracyjnej 42% Zgłoszenie zamiaru zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części 42% Nadanie dziecku nazwiska męża matki/żony ojca 42% Wydanie dziennika budowy 42% Reklamacja na nieprawidłowości w rejestrze wyborców 42% Zgłaszanie prac geodezyjnych lub prac kartograficznych 42% Wpis do rejestru działalności regulowanej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości 42% Przekazywanie i wymiana danych oraz materiałów geodezyjnych i kartograficznych pomiędzy organami Służby Geodezyjnej i Kartograficznej 42% Wydanie dowodu osobistego po raz pierwszy 41% Zwrot zatrzymanego prawa jazdy 41% Zezwolenie na wykreślenie wpisu hipoteki z księgi wieczystej 41% Reklamacja na nieprawidłowości w spisie wyborców i spisie osób uprawnionych do udziału w referendum 41% Przyjęcie oświadczenia od małżonka rozwiedzionego o powrocie do nazwiska noszonego przed zawarciem małżeństwa 41% Wydanie wtórnika znaków legalizacyjnych 41% Wydanie decyzji o zmianie imienia lub nazwiska 41% Wydanie międzynarodowego prawa jazdy 41% Rezygnacja z umowy dzierżawy gruntu 41% Wpis do ewidencji szkół i placówek niepublicznych 41% Wypłacenie rekompensaty z tytułu utraconego wynagrodzenia/dochodu w związku z odbyciem ćwiczeń/ przeszkolenia wojskowego 41% Najem lokalu mieszkalnego 41% Rejestracja sprzętu pływającego do połowu ryb 41% Zezwolenie na jednorazową sprzedaż napojów alkoholowych na imprezach organizowanych na terenie gminy 41% Podział nieruchomości 40% Wydanie duplikatu zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, decyzji i zaświadczenia 40% Odszkodowanie za grunt przejęty pod drogę 40% Udostępnianie danych z wojewódzkiego zasobu geodezyjnego i kartograficznego wraz z uprawnieniami do przetwarzania udostępnionych materiałów zasobu (licencja) 40% Wydanie zaświadczenia o możności prawnej do zawarcia małżeństwa za granicą przez obywatela polskiego lub cudzoziemca zamieszkałego w Polsce niemającego obywatelstwa 40% żadnego państwa Zawiadomienie o utworzeniu stowarzyszenia zwykłego 40% Strona 159 z 227

161 W wyniku Projektu zostanie wdrożonych zostanie co najmniej 50 usług. Wybór konkretnych usług odbędzie się na etapie realizacji Projektu, po uzgodnieniu z Partnerami ich zestawu. W ramach Projektu zostanie wdrożonych 16 usług na poziomie 4 oraz 34 usług na poziomie 3. Każda wdrożona usługa, niezależnie od liczby wdrożeń (u jednego czy u kilku/kilkudziesięciu) Partnerów) traktowana jest w niniejszym Projekcie, jako jedna usługa. Wobec planowanej wartości Projektu zł, tj. wysokości wnioskowanego dofinansowania zł. oraz planowanego uruchomienia co najmniej 50 usług, koszt dofinansowania do jednej usługi wyniesie około zł, co oznacza, że będzie znacznie mniejszy, ale realny, niż zakładany w kryteriach oceny, tj zł. Koszt taki jest możliwy do osiągnięcia dzięki szerokiemu partnerstwu i towarzyszącemu temu efektowi skali. Przedstawiony, na podstawie analizy popyt na e-usługi będzie rósł w miarę rozwoju technologii ITC, zwiększania dostępu do Internetu dla mieszkańców województwa mazowieckiego oraz podnoszenia świadomości użytkowników technologii ITC. Wzrost popytu na realizację usług przez Internet związany będzie także ze zwiększaniem liczby mieszkańców Mazowsza oraz możliwością korzystania z tej formy realizacji spraw przez osoby spoza rejonu województwa mazowieckiego, jak również spoza terenu Polski. Pomimo zwiększenia popytu na taką formę komunikacji z urzędami, należy zaznaczyć, że ujęte w niniejszym studium zapotrzebowania inwestycji na zasoby, po jej realizacji nie wzrosną. 5.7 Dostosowanie usług dla osób z niepełnosprawnościami oraz wykorzystanie urządzeń mobilnych Dodatkowo, w ramach realizacji polityki równych szans w Projekcie, usługi zostaną również przystosowane dla osób niepełnosprawnych. Wszystkie usługi udostępnione w ramach Projektu będą opublikowane zgodnie ze standardami Web Content Accessibility Guidelines (WCAG 2.0). Przewidziane jest wprowadzenie wielu różnych standardów, ułatwiających korzystanie z usług przy takich rodzajach niepełnosprawności, jak np.: ze względu na wzrok, słuch, kłopoty z mową, trudności w uczeniu się, ograniczenia kognitywne, ruchowe, lingwistyczne czy też neurologiczne. W związku z powyższym obsługa usług udostępnionych na stronach www zaprojektowanych i wytworzonych w ramach niniejszego Projektu, będzie spełniać następujące kryteria: 1. Wszystkie elementy graficzne będą miały zwięzły tekst alternatywny (alt), który opisuje co znajduje się na grafice lub, jeśli grafika jest odnośnikiem dokąd prowadzi ten odnośnik. Jeśli grafiki będą czysto dekoracyjne, pusty atrybut alt będzie pusty. 2. Nie będą stosowane elementy aminowe, poruszające się teksty, rozpraszające użytkowników (nie tylko niepełnosprawnych), ponieważ niektóre, szczególnie agresywnie i szybko animowane grafiki, mogą stanowić zagrożenie dla osób cierpiących na padaczkę fotogenną. 3. Wszystkie pliki dźwiękowe (audycje, wywiady, wykłady) uzupełnione zostaną o transkrypcję tekstową. Odtwarzacze tych plików zamieszczone na stronie obsługiwane będą za pomocą klawiatury i być dostępne dla osób niewidomych. 4. Wszystkie plik wideo uzupełnione będą o napisy dla osób niesłyszących. Odtwarzacze dostępne będą dla osób niewidomych i osób korzystających wyłącznie z klawiatury. 5. Wszelkie pliki multimedialne i Flash dostępne lub udostępnione w postaci alternatywnej. 6. Pliki PDF, Word i inne popularne pliki do ściągnięcia przygotowane zostaną jako dostępne oraz w wersji audio. 7. Teksty zamieszczone w serwisie napisane będą w miarę możliwości w jak najprostszy sposób, tak aby dostęp do nich miały mniej wykształcone osoby a także osoby z upośledzeniem intelektualnym. 8. Teksty opublikowane będą w czytelny sposób podzielone na paragrafy, listy i inne sekcje, nie justowane do prawej strony; skróty literowe rozwinięte będą w pierwszym wystąpieniu na każdej Strona 160 z 227

162 stronie. Tekst zostanie uzupełniony o nagłówki (h1-h6), aby osoby niewidome mogły sprawnie przejść do interesującej ich sekcji. 9. Nawigacja (menu) będzie spójna, logiczna i niezmienna w obrębie serwisu. Nawigacja w obrębie całego serwisu będzie dostępna z poziomu klawiatury. 10. Wszystkie elementy aktywne, takie jak odnośniki, banery czy pola formularza zostaną wyposażone w wyraźny wizualny fokus (zwykle w postaci ramki widocznej w trakcie nawigacji po stronie klawiszem TAB), a domyślny fokus zostanie wzmocniony, tak, aby był dobrze widoczny także dla osób niedowidzących. 11. Wszystkie odnośniki będą unikalne i zrozumiałe, także poza kontekstem. Odnośniki nie będą otwierać się w nowym oknie lub zakładce przeglądarki bez ostrzeżenia. 12. W przypadku, gdy serwis, będzie miał kilkadziesiąt linków w nawigacji/menu głównym, wprowadzone zostaną usprawnienia w postaci skip links, czyli możliwości przejścia bezpośrednio do treści pojedynczej strony. 13. Kontrast kolorystyczny wszystkich elementów przekazujących treść (tekstów, linków, banerów) lub funkcjonalnych będzie miał stosunek jasności tekstu do tła co najmniej 4,5 do Stronę da się znacząco (co najmniej 200%) powiększyć narzędziami przeglądarki. W zależności od możliwości technicznych, strona cały czas będzie mieści się poziomo w oknie przeglądarki i nie pokaże się poziomy pasek przewijania ekranu. Powiększona strona nie będzie gubić treści. 15. Wszystkie tytuły stron będą unikalne i będą informować o treści podstrony na jakiej znajduje się użytkownik. Układ treści w tytule zostanie wg schematu: [Tytuł podstrony] [Nazwa Instytucji]. 16. Wszystkie podstrony oparte będą o nagłówki. Nagłówki (h1-h6) będą podstawowym sposobem porządkowania treści na stronie. Nagłówek h1 będzie tytułem tekstu głównego na stronie. 17. Do porządkowania treści w tekstach, czy elementów nawigacji będą wykorzystywane listy nieuporządkowane i uporządkowane. 18. Język strony oraz język fragmentów obcojęzycznych zostaną określone atrybutem lang. 19. Cytaty będą odpowiednio wyróżnione co najmniej cudzysłowami. 20. Kod serwisu będzie zgodny ze standardami i nie będzie korzystać z tabel jako elementu konstrukcyjnego strony. 21. Tabele służące do przekazania danych zostaną zbudowane w możliwie prosty sposób i będą posiadać nagłówki. 22. Wszystkie ramki będą odpowiednio zatytułowane. 23. Wszystkie skrypty i aplety będą dostępne dla osób niewidomych i osób korzystających wyłącznie z klawiatury. 24. Formularze, w tym formularz wyszukiwarki zostanie zbudowany zgodnie ze standardami. Wszystkie pola formularzy i przyciski zostaną właściwie opisane. 25. Serwis będzie dostępny w przeglądarkach i urządzeniach z wyłączoną obsługą CSS. Dostępność e-usług wykraczające poza standard WCAG dla osób niepełnosprawnych. Zgodnie z zapisami 19. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych, w systemie teleinformatycznym podmiotu realizującego zadania publiczne służące prezentacji zasobów informacji należy zapewnić spełnienie przez ten system wymagań WCAG 2.0, z uwzględnieniem poziomu AA, określonych w załączniku nr 4 do rozporządzenia: Strona 161 z 227

163 Tabela 35 Wymagania Web Content Accessibility Guidelines (WCAG 2.0), z uwzględnieniem poziomu AA Lp. Zasada Wymaganie Pozycja w WCAG 2.0 Poziom 1. Wymaganie A Wymaganie A Zasada 1 - Postrzeganie Wymaganie A A 10. Wymaganie AA Wymaganie A Wymaganie A 17. Wymaganie A 18. Zasada 2 - Funkcjonalność A 21. Wymaganie AA A Wymaganie AA A Wymaganie Zasada 3 - Zrozumiałość AA A Wymaganie AA Zasada 4 - Kompatybilność Wymaganie A Strona 162 z 227

164 Projekt zapewni dostępność wdrożonych e-usług dla osób niepełnosprawnych w zakresie wskazanym w powyższym rozporządzeniu oraz będzie realizował wymagania wykraczające poza wskazany w rozporządzeniu poziom standardu WCAG 2.0 przedstawiono poniżej: Kontrast zwiększony (AAA) Kontrast pomiędzy tekstem lub grafikami tekstowymi a tłem powinien być w stosunku 7:1, za wyjątkiem następujących przypadków: Duża czcionka (ponad 18 punktów lub 14 punktów czarnym kolorem) oraz duże grafiki tekstowe powinny posiadać kontrast przynajmniej 4,5:1. Teksty, które są częścią logotypu lub znaku handlowego nie posiadają wymagań minimalnych odnośnie kontrastu. Teksty lub grafiki tekstowe, które: - są częścią komponentu nieaktywnego interfejsu użytkownika, - są czysto dekoracyjne, - są częścią grafiki lub zdjęcia, nie posiadają wymagań minimalnych odnośnie kontrastu. Nietypowe słowa (AAA) Słowa, które mogą być dwuznaczne, nieznane lub używane w bardzo specyficzny sposób, np. w danym zawodzie lub dziedzinie technicznej powinny być wytłumaczone, np. poprzez opis, listę definicji, słownik lub w jakikolwiek inny sposób. Wszystkie usługi realizowanie w niniejszym Projekcie mogą być wykorzystywane przez osoby, bez względu na posiadany stopień i rodzaj niepełnosprawności. W związku z tym, na potrzeby ankiety założono, że respondentem może być zarówno osoba w pełni sprawna, jaki i obarczona niepełnosprawnością. W związku, z rosnącą liczbą osób korzystających z urządzeń mobilnych, usługi udostępnione w ramach niniejszego Projektu będą mogły być realizowane przez urządzenia mobilne typu smartfon, tablet, laptop. W Projekcie zostanie zrealizowane dostosowanie witryn udostępniających usługi do tego, by wyświetlały się poprawnie bez względu na to, jaką wielkość ma ekran urządzenia. Będą w pełni dostosowane do nawigacji w telefonie z dotykowym ekranem czy innym urządzeniem mobilnym. W porównaniu z klasyczną witryną, będą posiadały dostosowaną grafikę, treści, odmienny układ, czy też inny adres URL (m.nazwadomeny.pl). Witryny internetowe będą dostosowane do współpracy z urządzeniami mobilnymi wykorzystującymi najpopularniejsze na rynku przeglądarki internetowe oraz pracującymi pod kontrolą najpopularniejszych systemów operacyjnych w tym: Android, Windows Phone, ios. Portal systemu będzie miał niezależne szablony dla poszczególnych kanałów prezentacji dla klasycznej przeglądarki internetowej oraz dla przeglądarki urządzenia mobilnego. Prezentowane materiały wideo będą dostępne w przynajmniej dwóch wersjach jakościowych (dla użytkowników z szerokopasmowym dostępem do Internetu oraz dla użytkowników korzystających z technologii mobilnych lub modemów). Dzięki wykorzystaniu profilu zaufanego epuap, jako podstawowej metody uwierzytelniania interesantów wobec administracji publicznej, możliwe będzie podpisywanie składanych do urzędu dokumentów elektronicznych także z wykorzystaniem urządzeń mobilnych, które nie mają możliwości podłączenia zestawu do podpisu elektronicznego. Strona 163 z 227

165 Korzyści z wdrożenia e-usług Udostępnienie usług w postaci elektronicznej niesie za sobą następujące korzyści: załatwianie spraw urzędowych za pośrednictwem sieci (on-line), a nie jak dotychczas w kolejce przed okienkiem (face-to-face), dostęp do urzędu z każdego miejsca i w każdym czasie, przy zastosowaniu wybranego narzędzia komunikacji, uproszczenie obsługi, na zasadzie jednego okienka, poprzez umożliwienie składania zintegrowanych wniosków, nieprzerwane dostarczanie oficjalnej (urzędowej), kompletnej, aktualnej i adekwatnej (odpowiedniej dla potrzeb) informacji, obniżkę kosztów operacyjnych i jednostkowych funkcjonowania administracji dzięki samoobsłudze i automatyzacji, systemowe prowadzenie (kierowanie) petenta podczas korzystania przez niego z usług administracyjnych, możliwość badania poglądów i opinii obywateli poprzez włączenie elektronicznego monitorowania i ankietowania. Z drugiej strony wdrażanie usług dostępnych przez Internet związane jest z licznymi wyzwaniami, m.in.: koniecznością inwestowania w infrastrukturę informatyczną oraz telekomunikacyjną, zmianami warunków, form, reguł i zasad pracy w kierunku świadczenia jej poprzez sieć, zapewnieniem wszystkich warunków równego dostępu przez sieć do urzędu, zagwarantowaniem prywatności informacji i ochrony danych osobowych. 5.8 Analiza opcji etap I analiza strategiczna W wyniku analizy stanu istniejącego, w korelacji z celami Projektu oraz uwzględniając preferencje jego Partnerów, zostały zaproponowane 2 warianty realizacji Projektu. Wariant I obejmuje wdrożenie w JST usług elektronicznych o stopniu dojrzałości na poziomie 3 i 4 wraz z wdrożeniem systemów dziedzinowych, które zapewnią pełną realizację wniosków złożonych za pomocą Internetu. Wraz z Partnerami, w oparciu o przeprowadzone analizy zostaną podjęte decyzje o wyborze systemów dziedzinowych, o funkcjonalności zapewniającej obsługę następujących możliwych obszarów: zarządzanie informacją i promocją jednostki samorządu terytorialnego, zarządzanie edukacją, zarządzanie współpracą z organizacjami pozarządowymi, konsultacje społeczne, obsługa ewidencji zezwoleń na zarobkowy przewóz osób i rzeczy, obsługa ewidencji magazynowej, obsługa ewidencji targowisk, obsługa sprzedaży, obsługa dodatków mieszkaniowych, obsługa spraw funduszu socjalnego, zasiłków i zapomóg, obsługa kasy zapomogowo-pożyczkowej oraz funduszu mieszkaniowego, system wczesnego powiadamiania mieszkańców komplementarny z systemem RSO. Dostarczone systemy towarzyszące uruchomionym usługom mają na celu samodzielną finalizację pełnego wdrożenia przez personel JST. Strona 164 z 227

166 Wariant II zakłada dostarczenie tych samych usług i kluczowej infrastruktury informatycznej, jednak nie koncentruje się na zapewnieniu zasobów w postaci systemów dziedzinowych w celu uzupełnienia pełnego procesu usługi dostarczanej w ramach Projektu do poziomu niezbędnego do efektywnego stosowania elektronicznych usług na poziomie 3 i 4. Wariant ten wymaga zdecydowanie większego zaangażowania organizacyjnego jednostki oraz czasu pracowników JST w celu przeprowadzania procesu obsługi wniosku złożonego drogą elektroniczną. W celu oceny wyboru wariantów dokonano analizy wielokryterialnej. Za najważniejsze kryteria oceny wariantów przyjęto: 1) ochronę środowiska; 2) równość szans; 3) uwarunkowania techniczno-technologiczne; 4) finansowe; 5) ekonomiczne ze względu na koszt realizacji jednej usługi; 6) funkcjonalne. Projekt pt. Regionalne partnerstwo samorządów Mazowsza dla aktywizacji społeczeństwa informacyjnego w zakresie e-administracji i geoinformacji dotyczy zwiększania liczby oraz jakości usług, udostępnianych w formie elektronicznej w tym przez urządzenia mobilne, zapewnienie interoperacyjności publicznych systemów teleinformatycznych, zinformatyzowanie dostępu do informacji publicznej, skierowanych do obywateli i przedsiębiorców oraz stworzenia warunków dla ich niezakłóconego, zharmonizowanego działania, jak również usług w zakresie geoinformacji. Do realizacji celów niezbędne jest zapewnienie dodatkowych środków technicznych, co niewątpliwie jest związane ze zwiększonym poborem energii elektrycznej oraz wzrostem kosztów eksploatacyjnych, jednak nie skutkuje to negatywnym wpływem na środowisko naturalne, ponieważ korzyści uzyskane przez wdrożenie rozwiązania będzie można obserwować w takich aspektach jak: zmniejszenie liczby bezpośrednich wizyt interesantów JST w ich siedzibach, co w bezpośredni sposób wpływa na zmniejszenie konieczności zapewnienia tradycyjnych środków na ich obsługę (pomieszczenia, ogrzewania pomieszczeń, zużycie energii elektrycznej), zmniejszenie liczby przypadków wymagającej osobistej obecności w urzędzie, co wpływa na zmniejszenie negatywnego wpływu wywieranego na środowisko naturalne przez indywidualne i publiczne środki transportu, ograniczenie liczby tradycyjnej korespondencji papierowej, co wpływa na zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko poprzez ograniczenie zużycia materiałów i energii koniecznej do jej wytworzenia, dostarczenia (wraz z potwierdzeniami doręczenia) i zarchiwizowania, zmniejszenie liczby dokumentów przetwarzanych w formie tradycyjnej, często w wielu kopiach, przez co negatywny wpływ na środowisko związany z koniecznością wytworzenia, zarządzania, archiwizowania, niszczenia i utylizacji zostanie ograniczony. Zatem w kryterium Ochrona środowiska Wariant I jest wariantem optymalnym, zmniejszającym zużycie materiałów eksploatacyjnych, których ewentualna nieprawidłowa utylizacja mogłaby negatywnie wpływać na środowisko naturalne. Poza tym w Wariancie I zakłada się znaczne oszczędności zużycia papieru, co pośrednio przekłada się na ochronę naturalnych zasobów roślinnych i mniejsze zużycie drewna do jego produkcji. Projekt ASI zakłada także realizację programu równości szans. Zarówno w Wariancie I i Wariancie II wykorzystanie e-usług znacznie wpływa na równość szans i jakie daje możliwość korzystania z rozwiązania zarówno kobietom, jak i mężczyznom oraz osobom niepełnosprawnym. Jednak Wariant Strona 165 z 227

167 I jest korzystniejszy w tym aspekcie, ponieważ wdrożenie systemów dziedzinowych znacznie uprości obsługę realizacji sprawy w urzędzie. Wiąże się to z możliwością sprawniejszego wykonywania zadań przez osoby niepełnosprawne zatrudnione w urzędzie, które mają problemy ze swobodnym poruszaniem się. Dostępność wszystkich danych w postaci elektronicznej możliwych do pozyskania z jednego interpretacyjnego systemu dziedzinowego będzie rozwiązaniem, które zastąpi konieczność przeszukiwania dokumentów w postaci papierowej, często wpiętych w ciężkie segregatory i schowane w szafach, do których osoby niepełnosprawne ruchowo mogą mieć znacznie ograniczony dostęp. Jak wykazano w analizie techniczna i technologicznej, rozwój narzędzi wspomagających nie tylko udostępnienie usług na poziomie dojrzałości 3 i 4, ale również obsługujących je wdrożenie systemów dziedzinowych wpływanie na poprawę prac JST, zoptymalizuje rozwiązania informatyczne w nich zastosowane i zapewni integralność i bezpieczeństwo rozwiązania, dbając o rozwój urzędów na terenie Mazowsza. Wykazana analiza ekonomiczna rozwiązania posiada gorszy wskaźnik finansowy dla Wariantu I, w którym przewidziany jest zakup i rozwój sprzętu znajdującego się w JST w porównaniu z Wariantem II, który takich zakupów nie przewiduje. W Wariancie I rozwój sprzętu informatycznego związany jest z wdrożeniem systemów dziedzinowych, które w sposób komplementarny będą obsługiwać usługi elektroniczne udostępnione w ramach niniejszego Projektu. W kryterium ekonomicznej oceny ze względu na koszt realizacji jednej usługi należy zaznaczyć, że wskaźnik jest znacznie lepszy dla Wariantu I. Wynika to z faktu, że pomimo, iż koszt realizacji usługi drogą elektroniczną dla interesanta przy obu zaproponowanych wariantach jest taki sam, to koszt obsługi tej usługi przez urzędnika przy pomocy systemu dziedzinowego jest znacznie mniejszy. Związane jest to m.in. z redukcją czasu, jaki urzędnik realizacją zadanie bez użycia systemów dziedzinowych musi poświęci na wyszukanie i zebranie niezbędnych danych do realizacji usługi, wprowadzenie tych danych w celu ich analizy i przygotowania dokumentu, który będzie odpowiedzią na złożony przez interesanta wniosek. Z uwagi na interoperacyjność systemów dziedzinowych, będą one także zapewniać możliwość pozyskania lub sprawdzenia danych znajdujących się w innych zbiorach danych. Wskaźnik związany z oceną funkcjonalności jest również większy dla Wariantu I, ponieważ rozwiązanie to daje więcej możliwości automatycznego wykorzystania danych znajdujących się w różnych zbiorach oraz ułatwia pracę urzędnika, oszczędzając koszt usługi, termin jej realizacji i upraszczając procesy zachodzące w JST. 5.9 Analiza opcji etap II analiza rozwiązań technologicznych Poza analizami strategicznym, stanowiącymi etap pierwszy analizy opcji, ukierunkowanymi na grupy interesariuszy odbiorców usług, w celu popranej oceny możliwości realizacji Projektu niezbędne jest dokonanie analizy technologicznej w zakresie rozwiązań, jakimi dysponują Partnerzy Projektu, jako drugi etap analizy opcji Opis stanu istniejącego W celu zidentyfikowania potrzeb w zakresie infrastruktury informatycznej a więc i określenia nakładów i kosztów inwestycyjnych planowanego do realizacji Projektu koniecznym było przeprowadzenie na terenie województwa mazowieckiego w JST będących Partnerami Projektu, inwentaryzacji zasobów. Proces inwentaryzacji obejmował zebranie danych w zakresie: posiadanej infrastruktury informatycznej (serwery, stacje robocze), badanie stanu istniejących łącz internetowych oraz ich przepustowości. Strona 166 z 227

168 Realizacja Projektu ma za zadanie zwiększenie dostępności jednostek samorządu terytorialnego dla obywateli i przedsiębiorców poprzez zbudowanie nowoczesnej platformy umożliwiającej komunikację elektroniczną w sposób zgodny z Ustawą o podpisie elektronicznym z dnia 18 września 2001 roku oraz zwiększenie stopnia wiarygodności, kompletności i spójności danych wykorzystywanych przez JST do realizacji podstawowych zadań poprzez wzajemną integrację systemów dziedzinowych, ich integrację z EOD i ESP oraz utworzenie elektronicznych usług i towarzyszących im systemów dziedzinowych. Z punktu widzenia analizy technicznej istotna jest architektura sprzętowa oraz analiza w zakresie stanu i wyposażenia serwerowni. Nie mniej ważnym aspektem jest przepustowość istniejących łączy internetowych, sprzętu sieciowego oraz stosowane obecnie rozwiązania. Poniżej zaprezentowano najważniejsze wyniki przeprowadzonego badania, obejmujące 314 Partnerów projektu EA oraz 322 Partnerów projektu BW Architektura sprzętowa, serwerownie Partnerzy Projektu posiadają serwery dostarczone oraz doposażone w ramach projektów EA i BW. Ponadto zakupione zostały również urządzenia sieciowe, dzięki którym w tworzą wraz węzłem wojewódzkim sieć o architekturze gwiazdy. Węzeł regionalny stanowi część centralną, poszczególne JST są połączone za wykorzystaniem sieci Internet, za pomocą szyfrowanych tuneli VPN. Zakupione dla Partnerów serwery zostały podzielone na klasy, w zależności od rodzaju JST. Poniższe tabele obrazują rodzaj i liczbę wdrożonych konfiguracji sprzętowych w poszczególnych JST oraz w węźle wojewódzkim. Tabela 36 Kombinacje typów i liczba serwerów w JST Kombinacje typów serwerów w JST Liczba JST 2 A3 2 A A3 3 A1 B, A3 4 B, A3 1 A2 B 27 B B 244 B 5 B1 1 B 2 własne serwery własne serwery 1 EA BW Pozostałe elementy infrastruktury sprzętowej (z wyłączeniem serwerów) w JST Tabela 37 Elementy infrastruktury sprzętowej Partnerów Lp. Nazwa Liczba 1. Gmina wiejska 1.1. Szafa Rack 24U 1 Strona 167 z 227

169 Lp. Nazwa Liczba 1.2. Zasilacz awaryjny UPS Urządzenia firewall / router klasy UTM Switch Przełącznik KVM 1 2. Gmina miejsko-wiejska 2.1. Szafa Rack 24U Zasilacz awaryjny UPS Urządzenia firewall / router klasy UTM Switch 2 3. Gmina miejska 3.1. Szafa Rack 24U lub Szafa Rack 42U Zasilacz awaryjny UPS 2 lub Urządzenia firewall / router klasy UTM Switch Przełącznik KVM lub Przełącznik KVM zintegrowany Opcjonalnie urządzenie do archiwizacji (5 JST) 1 4. Powiat ziemski/miasto na prawach powiatu 4.1. Szafa Rack 42U Zasilacz awaryjny UPS 2 lub Urządzenia firewall / router klasy UTM Switch Przełącznik KVM zintegrowany Urządzenie do archiwizacji Macierz dyskowa Węzeł Regionalny - infrastruktura sprzętowa Tabela 38 Elementy infrastruktury sprzętowej Węzła regionalnego Lp. Nazwa Liczba 1. Centrala węzeł regionalny 1.1. Serwer typu blade Obudowa systemu blade Macierz dyskowa Urządzenie autoloader do archiwizacji Szafa serwerowa 42U Przełącznik KVM zintegrowany Zasilacz awaryjny UPS Switch Moduł HSM Urządzenia firewall / router klasy UTM Sieciowy serwer czasu (NTP) Stan istniejących łącz internetowych oraz ich przepustowości Strona 168 z 227

170 W powiatach: Tabela 39 Stan istniejących łącz internetowych oraz ich przepustowości w powiatach Nazwa Urzędu Starostwo Powiatowe w Ciechanowie Technologia Przepustowość maksymalna (pobieranie) Mb/s Przepustowość maksymalna (wysyłanie) Mb/s INNY DSL SYMETRYCZNY Starostwo Powiatowe w Garwolinie VDSL 30 3 Starostwo Powiatowe w Gostyninie VDSL Starostwo Powiatowe w Lipsku ADSL Starostwo Powiatowe w Makowie Mazowieckim ADSL Starostwo Powiatowe w Mławie ADSL 10 1 Starostwo Powiatowe w Ostrołęce FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD Starostwo Powiatowe Ostrowi Mazowieckiej ADSL 6 1 Starostwo Powiatowe w Płocku FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD 6 1 Starostwo Powiatowe w Płońsku HDSL 9 1 Starostwo Powiatowe w Przysusze ADSL Starostwo Powiatowe w Pułtusku VDSL Starostwo Powiatowe w Radomiu INNY DSL SYMETRYCZNY Starostwo Powiatowe w Siedlcach FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD Starostwo Powiatowe w Sierpcu ADSL 4 1 Starostwo Powiatowe w Sokołowie FTTX BEZPOŚREDNI Podlaskim ŚWIATŁOWÓD Starostwo Powiatowe w Szydłowcu ADSL Starostwo Powiatowe w Wyszkowie FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD Starostwo Powiatowe w Żurominie FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD Starostwo Powiatowe w Żyrardowie INNY DSL SYMETRYCZNY W miastach: Tabela 40 Stan istniejących łącz internetowych oraz ich przepustowości w miastach Nazwa Urzędu Technologia Przepustowość maksymalna (pobieranie) Mb/s Przepustowość maksymalna (wysyłanie) Mb/s Urząd Miasta Płock SDSL Urząd Miejski w Radomiu FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD Urząd Miasta Siedlce FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD Strona 169 z 227

171 W gminach: Tabela 41 Stan istniejących łącz internetowych oraz ich przepustowości w gminach Nazwa Urzędu Technologia Przepustowość maksymalna (pobieranie) Mb/s Przepustowość maksymalna (wysyłanie) Mb/s Urząd Gminy Magnuszew VDSL ,1 Urząd Gminy Lelis SDSL 10 1 Urząd Gminy Przesmyki VDSL 8 0,6 Urząd Gminy Baboszewo ADSL 2 1 Urząd Miasta Sokołów Podlaski Urząd Gminy Lesznowola Urząd Miasta i Gminy Kosów Lacki Urząd Miasta Józefów Urząd Gminy Sterdyń Urząd Gminy Repki Urząd Gminy Sokołów Podlaski Urząd Miejski w Wyszkowie BEZPOŚREDNIO DO SIECI SZKIELETOWEJ FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD Urząd Gminy w Opinogórze Górnej ADSL 80 4 Urząd Miasta i Gminy Bieżuń VDSL 80 4 Urząd Gminy Poświętne VDSL 80 4 Urząd Gminy Sanniki VDSL Urząd Gminy Żabia Wola VDSL Urząd Miasta Ostrów Mazowiecka ADSL Urząd Gminy Garwolin VDSL 80 4 Urząd Gminy Siedlce VDSL Urząd Gminy Kołbiel VDSL 80 4 Urząd Gminy Brańszczyk VDSL Urząd Miejski w Sierpcu VDSL Urząd Gminy Wiśniew FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD Urząd Miejski Halinów VDSL Urząd Gminy Bulkowo ADSL Urząd Miasta i Gminy Gąbin FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD Urząd Gminy Radziejowice VDSL 70 4 Urząd Miasta Zielonka BEZPOŚREDNIO DO SIECI SZKIELETOWEJ Strona 170 z 227

172 Nazwa Urzędu Urząd Miejski w Błoniu Urząd Miasta Węgrów Urząd Gminy Brwinów Technologia FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD Przepustowość maksymalna (pobieranie) Mb/s Przepustowość maksymalna (wysyłanie) Mb/s Urząd Gminy Jabłonna Lacka VDSL Urząd Miejski Kozienice ŁĄCZE RADIOWE Urząd Miasta Otwock FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD Urząd Miejski w Szydłowcu VDSL Urząd Miejski w Łomiankach FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD Urząd Gminy Orońsko VDSL 40 4 Urząd Miasta Mszczonów VDSL 40 4 Urząd Gminy Łaskarzew VDSL Urząd Gminy Łyse ADSL Urząd Miejski w Zwoleniu VDSL 40 1 Urząd Gminy Nadarzyn Urząd Miasta Milanówek FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD Urząd Gminy Zakroczym ADSL 31 4 Urząd Miasta Przasnysz FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD Urząd Gminy Wieliszew ADSL Urząd Gminy Przasnysz ADSL Urząd Gminy Karniewo INNY DSL SYMETRYCZNY Urząd Gminy Sierpc ADSL 20 2 Urząd Gminy Andrzejewo INNY DSL SYMETRYCZNY Urząd Gminy Kadzidło ADSL 20 1 Urząd Gminy Miedzna ADSL 20 1 Urząd Gminy Parysów ADSL Urząd Gminy Promna VDSL 20 1 Urząd Gminy w Rzekuniu ADSL Urząd Gminy Korczew HDSL Urząd Gminy Baranowo SDSL Urząd Gminy Gołymin-Ośrodek VDSL 20 2 Urząd Gminy Lutocin SDSL 20 2 Urząd Miasta Garwolin ADSL Urząd Gminy Osieck ADSL 20 2 Urząd Gminy Platerów ADSL Strona 171 z 227

173 Nazwa Urzędu Technologia Przepustowość maksymalna (pobieranie) Mb/s Przepustowość maksymalna (wysyłanie) Mb/s Urząd Miejski w Iłży ŁĄCZE RADIOWE Urząd Gminy Stary Lubotyń ADSL Urząd Gminy Ostrów Mazowiecka ADSL Urząd Gminy Garbatka-Letnisko VDSL Urząd Gminy Winnica ADSL Urząd Miasta Marki INNY DSL SYMETRYCZNY Urząd Miasta Podkowa Leśna VDSL 20 2 Urząd Gminy Radzanowo SDSL 18 1 Urząd Gminy Mińsk Mazowiecki ADSL 18 2 Urząd Gminy Długosiodło ADSL Urząd Gminy Sadowne INNY DSL SYMETRYCZNY 17 1 Urząd Gminy Nowe Miasto ADSL 16 4 Urząd Gminy Czernice Borowe ADSL Urząd Gminy Liw ADSL Urząd Miasta Pionki ADSL Urząd Miejski w Wyśmierzycach ADSL Urząd Gminy Bielsk VDSL Urząd Gminy Ciechanów INNY DSL SYMETRYCZNY 15 3 Urząd Miasta Płońsk VDSL 15 1 Urząd Gminy Pokrzywnica VDSL 15 1 Urząd Gminy Nowa Sucha INNY DSL SYMETRYCZNY Urząd Gminy Wierzbno FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD 15 1 Urząd Gminy Strzegowo ADSL 15 1 Urząd Miasta i Gminy Chorzele ADSL 15 1 Urząd Gminy Goszczyn SDSL Urząd Miasta i Gminy Nowe Miasto Nad Pilicą ADSL Urząd Gminy Szulborze Wielkie ADSL 15 1 Urząd Gminy Przyłęk ADSL Urząd Gminy Klembów VDSL 14 2 Urząd Gminy Mirów VDSL Urząd Gminy Prażmów ADSL Urząd Miejski w Warce ADSL Urząd Gminy Chynów ADSL 12 1 Urząd Gminy Krasne ŁĄCZE RADIOWE Urząd Gminy Skórzec ADSL 12 1 Urząd Gminy Jednorożec ADSL 12 1 Urząd Gminy Rząśnik FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD Urząd Gminy Chlewiska INNY DSL SYMETRYCZNY Strona 172 z 227

174 Nazwa Urzędu Technologia Przepustowość maksymalna (pobieranie) Mb/s Przepustowość maksymalna (wysyłanie) Mb/s Urząd Gminy Czosnów ADSL Urząd Gminy Regimin ADSL 11 1 Urząd Gminy Stara Biała SDSL Urząd Gminy Stupsk ADSL 10 1 Urząd Gminy Gózd SDSL 10 1 Urząd Gminy Sienno ADSL Urząd Miejski ADSL 10 1 Urząd Gminy Wiązowna ADSL Urząd Miasta i Gminy Mogielnica ADSL Urząd Miasta Gostynin VDSL 10 1 Urząd Gminy Sochocin ADSL 10 1 Urząd Gminy Szczawin Kościelny INNY DSL SYMETRYCZNY 10 1 Urząd Gminy Stara Kornica INNY DSL SYMETRYCZNY 10 1 Urząd Miasta i Gminy Góra Kalwaria ADSL Urząd Gminy Gostynin ADSL 10 1 Urząd Gminy Domanice INNY DSL SYMETRYCZNY Urząd Gminy Huszlew INNY DSL SYMETRYCZNY Urząd Gminy Gniewoszów ADSL 10 1 Urząd Gminy Klwów SDSL 10 2 Urząd Gminy Ciepielów VDSL 10 1 Urząd Gminy Jaktorów ADSL Urząd Gminy Krzynowłoga Mała ADSL 10 1 Urząd Gminy Teresin SDSL 10 1 Urząd Gminy Baranów ADSL 10 1 Urząd Gminy Trojanów INNY DSL SYMETRYCZNY 10 1 Urząd Gminy Jastrząb ADSL Urząd Gminy Kotuń INNY DSL SYMETRYCZNY Urząd Gminy w Nowym Duninowie ADSL 10 1 Urząd Gminy Zaręby Kościelne ADSL 10 1 Urząd Gminy Leszno ADSL Urząd Gminy Grębków INNY DSL SYMETRYCZNY Urząd Miasta i Gminy Mordy ADSL Urząd Gminy Potworów ADSL Urząd Gminy Czerwonka HDSL Urząd Gminy Troszyn ADSL 10 1 Urząd Gminy Sobienie-Jeziory ADSL 10 1 Urząd Gminy Mochowo ADSL 10 1 Urząd Miasta i Gminy Myszyniec ADSL Urząd Gminy Joniec SDSL 10 2 Urząd Miasta i Gminy Lipsko ADSL Strona 173 z 227

175 Nazwa Urzędu Technologia Przepustowość maksymalna (pobieranie) Mb/s Przepustowość maksymalna (wysyłanie) Mb/s Urząd Miasta Mława ADSL 10 1 Urząd Gminy Wieczfnia Kościelna ŁĄCZE RADIOWE 10 5 Urząd Gminy Świercze ADSL 10 1 Urząd Gminy Radzanów ADSL Urząd Gminy Iłów ADSL 10 1 Urząd Gminy Zatory ADSL Urząd Gminy Wodynie ADSL 10 1 Urząd Gminy Krasnosielc ADSL 10 1 Urząd Gminy Tczów SDSL 10 1 Urząd Gminy Jedlińsk ADSL Urząd Miasta i Gminy Radzymin VDSL 10 4 Urząd Miasta Piastów FTTX BEZPOŚREDNI ŚWIATŁOWÓD 10 8 Urząd Gminy Siemiątkowo ADSL Urząd Gminy Słubice ADSL 10 1 Urząd Miasta i Gminy Białobrzegi VDSL 10 1 Urząd Gminy Staroźreby ADSL Urząd Gminy Paprotnia ADSL Urząd Gminy Słupno ADSL 10 2 Urząd Miejski Sochaczew INNY DSL SYMETRYCZNY Urząd Miasta Żyrardów ŁĄCZE RADIOWE Urząd Miasta Maków Mazowiecki VDSL 9 9 Urząd Gminy Jasieniec ADSL Urząd Gminy Naruszewo ADSL Urząd Gminy Lubowidz ADSL Urząd Gminy Dąbrówka SDSL 8 1 Urząd Gminy Policzna INNY DSL SYMETRYCZNY 8 2 Urząd Miejski w Pułtusku ADSL 8 1 Urząd Gminy Pionki INNY DSL SYMETRYCZNY 8 8 Urząd Gminy Czarnia ADSL 8 2 Urząd Gminy Raciąż INNY DSL SYMETRYCZNY 8 3 Urząd Gminy Kazanów ADSL Urząd Gminy Dzierzążnia ADSL 8 1 Urząd Miasta i Gminy Piaseczno INNY DSL SYMETRYCZNY 8 8 Urząd Gminy Olszanka ADSL 8 1 Urząd Gminy Zawidz INNY DSL SYMETRYCZNY Urząd Gminy Suchożebry ADSL 8 8 Urząd Gminy Kampinos ADSL 8 1 Urząd Gminy Solec Nad Wisłą ADSL 8 1 Urząd Gminy Kowala ŁĄCZE RADIOWE 8 16 Strona 174 z 227

176 Nazwa Urzędu Technologia Przepustowość maksymalna (pobieranie) Mb/s Przepustowość maksymalna (wysyłanie) Mb/s Urząd Gminy Siennica ADSL 7 2 Urząd Gminy Miastków Kościelny ŁĄCZE RADIOWE 7 5 Urząd Gminy Stoczek ADSL 6 1 Urząd Gminy Łąck SDSL Urząd Gminy Grudusk INNY DSL SYMETRYCZNY 6 1 Urząd Gminy Odrzywół ADSL 4 1 Urząd Gminy Somianka INNY DSL SYMETRYCZNY 4 1 Urząd Gminy Wolanów ADSL Urząd Gminy Puszcza Mariańska ADSL Urząd Miasta i Gminy Łosice ADSL 4 1 Urząd Gminy Młodzieszyn SDSL 4 1 Urząd Gminy Grabów nad Pilicą SDSL 4 1 Urząd Gminy Gozdowo ŁĄCZE RADIOWE 4 1 Urząd Gminy Gzy ADSL Urząd Gminy Sieciechów ADSL Urząd Gminy Radzanów ADSL Urząd Gminy Borowie ADSL 3 1 Urząd Gminy Lipowiec Kościelny ADSL Urząd Miasta Mińsk Mazowiecki ADSL Urząd Gminy Szczutowo ADSL 2 0 Urząd Gminy Korytnica ADSL 2 1 Urząd Gminy Górzno ADSL Urząd Gminy Chotcza ŁĄCZE RADIOWE 2 1 Urząd Miasta i Gminy Glinojeck ŁĄCZE RADIOWE 2 1 Urząd Miejski w Żelechowie ADSL 2 10 Urząd Gminy Rościszewo ADSL Urząd Gminy Płoniawy-Bramura SDSL 1 1 Urząd Gminy Zakrzew SDSL 1 1 Urząd Miasta Kobyłka INNY DSL SYMETRYCZNY 1 1 Urząd Gminy Młynarze ADSL 1 1 Urząd Gminy Dzierzgowo SDSL Urząd Gminy Różan ADSL 0 0 Powyższe zastawienie świadczy o dużym zróżnicowaniu parametrów łączy internetowych, którymi dysponują poszczególne JST. Z uwagi na przewidywaną architekturę zastosowaną w Projekcie, mając na względzie wydajność, niezawodność oraz efektywność pracy należy ustalić pewien minimalny poziom przepustowości łącza, który należało by wdrożyć. Wybór technologii i dostawcy łącza powinien być również w miarę możliwości ujednolicony (uwzględniający oczywiście koszty utrzymania łącza oraz uwarunkowania techniczne na danym terenie). Strona 175 z 227

177 5.9.2 Potrzeba realizacji Projektu w kontekście wykonalności technicznej W koncepcji rozbudowy platformy elektronicznej administracji będą wykorzystane doświadczenia i rezultaty projektów EA. W przypadku oprogramowania bazodanowego, najbardziej rozpowszechnionymi i stosowanymi rozwiązaniami są: rozwiązanie komercyjne oparte o rozwiązania firm ORACLE lub Microsoft, rozwiązanie oparte o darmowe oprogramowanie typu Open Source PostgreSQL. PostgreSQL jest najbardziej zaawansowanym systemem zarządzania bazą danych typu OpenSource na świecie, udostępniany jest na licencji BSD, która wymaga tylko, aby prawa autorskie i informacje o licencjonowaniu były utrzymane w kodzie źródłowym. Ta certyfikowana przez organizację OSI licencja jest powszechnie doceniana, jako elastyczna i przyjazna dla firm, ponieważ nie ogranicza wykorzystania PostgreSQL w komercyjnych oraz zamkniętych zastosowaniach. Głównymi zaletami oprogramowania Open Source są: możliwość dostosowania aplikacji do własnych potrzeb, możliwość ich rozwoju i udoskonalania, możliwość weryfikacji kodu pod względem bezpieczeństwa. Środki finansowe, które w przypadku oprogramowania komercyjnego zostaną wydane na zakup licencji, w przypadku Open Source mogą być spożytkowane na usługi informatyczne oraz usługi podnoszące kompetencje pracowników JST. Poza zaletami korzystanie z rozwiązań Open Source niesie za sobą również zagrożenia związane głównie ze stabilnością rozwoju danego rozwiązania. Produkty komercyjne są tworzone przez profesjonalne firmy a cykl życia produktu jest ściśle związany ze strategią rynkową i dbałości o rozwój biznesu. Za produktem komercyjnym stoi identyfikowalny podmiot, który ponosi odpowiedzialność za jego jakość i rozwój. Istotnym elementem Projektu jest oprogramowanie: systemy dziedzinowe i aplikacje celowe towarzyszące elektronicznym usługom. Jedną z metod pozyskania takiego oprogramowania jest jego budowa na podstawie wymagań wynikających z celów Projektu oraz określonych przez przyszłych użytkowników. Prawa majątkowe do nowopowstałego oprogramowania wówczas będą należeć do Województwa Mazowieckiego oraz do Partnerów Projektu ASI w takim wypadku na Województwie Mazowieckim i Partnerach spoczywać będzie odpowiedzialność za utrzymanie i rozwój oprogramowania. Oprogramowanie takie można również pozyskać poprzez zakup licencji na użytkowanie gotowych rozwiązań informatycznych istniejących na rynku. W tym wypadku może być konieczne dostosowanie gotowego oprogramowania do specyficznych potrzeb i wymagań wynikających z kształtu projektu. Zakupione licencje nie powinny być ograniczone czasowo, nie powinny zależeć od liczby użytkowników czy też liczby podmiotów (jednostek) korzystających z oprogramowania. Wyeliminowanie takich ograniczeń pozwoli w sposób przewidywalny kształtować późniejsze koszty eksploatacyjne i uniezależnić je od czynników zewnętrznych takich jak reorganizacje JST, reformy administracyjne czy zmiany zakresów obowiązków realizowanych przez samorządy. Analiza modelu własnościowego oraz licencyjnego: Tabela 42 Analiza modelu własnościowego oraz licencyjnego Cecha Model własnościowy Model licencyjny Podstawa Właścicielem autorskich praw Właścicielem autorskich praw użytkowania majątkowych jest Województwo majątkowych jest producent systemu Mazowieckie wraz z Partnerami oprogramowania. Województwo Projektu ASI. Partnerzy Projektu Mazowieckie oraz Partnerzy Projektu użytkują oprogramowania na Strona 176 z 227

178 Cecha Model własnościowy Model licencyjny podstawie licencji udzielonej przez użytkują oprogramowanie na podstawie właściciela. Województwo i licencji udzielonych przez producenta. Partnerzy Projektu są właścicielami kodów źródłowych i mogą je rozwijać wg własnych potrzeb i oczekiwań. Jest uniezależnione od polityki biznesowej i finansowej twórcy oprogramowania. Pozyskanie systemu Elastyczność Utrzymanie rozwój i Oprogramowanie jest budowane od zera lub jest dostosowane do potrzeb Województwa i Parterów Projektu. Użytkownicy mogą zobaczyć system w końcowej fazie jego realizacji. Wymagania mogą być praktycznie dowolnie kształtowane przez użytkowników. Przed rozpoczęciem budowy konieczne jest przeprowadzenie analizy wymagań, które muszą zostać udokumentowane i zatwierdzone. Po zakończeniu budowy należy zweryfikować spełnienie wszystkich uzgodnionych wymagań. Właściciel oprogramowania może swobodnie je kształtować i rozwijać po zakończeniu wdrożenia. Na Województwie Mazowieckiem oraz Partnerach Projektu ASI spoczywa obowiązek zapewnienia rozwoju i utrzymania systemu w ruchu. Prace rozwojowe mogą być realizowane przez Województwo Mazowieckie Oprogramowanie jest gotowe przed rozpoczęciem projektu. Jeżeli nie spełnia wszystkich wymagań użytkowników producent ma obowiązek wprowadzić stosowne zmiany i rozszerzenia funkcjonalne. Użytkownicy mogą ocenić oprogramowanie przed podjęciem ostatecznej decyzji o jego wyborze. Ryzyko niepowodzenia czy powstania opóźnień w dostawie oprogramowania spełniającego wszystkie wymagania jest tym mniejsze im mniejszy jest zakres zmian niezbędnych do wprowadzenia. Producent może uwzględniać wymagania formułowane przez użytkowników podczas planowania zakresu kolejnych wersji systemu. Koszt związany z uwzględnieniem nowych wymagań jest tym niższy, im mniejsza jest specyfika tych wymagań. Jeżeli nowe wymagania wpisują się w ogólne kierunki rozwoju oprogramowania wynikające ze zmian prawnych i zmian rynkowych koszt uwzględnienia wymagań nie będzie odbiegał od standardowych opłat za możliwość korzystania z nowych wersji. Właściciel oprogramowania może podjąć decyzję o nierozwijaniu i niewspieraniu oprogramowania. W takim przypadku Województwo i Partnerzy pozostają bez sprawnie działającego oprogramowania. Producent oprogramowania odpowiada za jakość produktu rozumianą jako brak błędów oraz o jego rozwój rozumiany jako realizacją nadzoru autorskiego oraz dostosowywanie oprogramowania do zmieniających się regulacji prawnych. Strona 177 z 227

179 Cecha Model własnościowy Model licencyjny własnymi siłami do tego celu należy powołać i utrzymywać zespół projektowo-programistyczny, które będzie odpowiedzialny za implementację przyszłych wersji systemów. Praca ta może być również zlecona podmiotom zewnętrznym, wyłanianym w drodze przyszłych postępowań przetargowych, jednak w takim wypadku trzeba zwracać szczególną dbałość na wysoką jakość dokumentacji technicznej, ponieważ poszczególne modyfikacje mogą być wykonywane przez różnych wykonawców. Z drugiej strony nie ma potrzeby ponoszenia kosztów z tytułu opłat za możliwość aktualizowania wersji oprogramowania. Zapewnienie trwałości efektów projektu Właściciel autorskich praw majątkowych odpowiada za planowanie rozwoju oprogramowania i za jego realizację własnymi siłami lub poprzez zlecenia dla podmiotów zewnętrznych. Powyżej została przedstawiona analiza modelu własnościowego i licencyjnego. Całkowita odpowiedzialność za zapewnienie trwałości efektów Projektu w kontekście jakości, aktualności oraz funkcjonalności systemów dziedzinowych oraz aplikacji celowych spoczywa na Województwie Mazowieckim. Podsumowując powyższą analizę najkorzystniejszym jest model niewyłącznych praw majątkowych. Wybór elementów rozwiązania informatycznego tzn. sprzęt, urządzenia sieciowe, napędy taśmowe, szafy, konsole itd. powinien być zgodny ze standardami przyjętymi w Projekcie. Takie rozwiązanie pozwoli na łatwą integrację nowego sprzętu z istniejącą strukturą informatyczną. W przypadku, gdy takich standardów nie ma określonych (np. sprzętu w konkretnej technologii) należy dążyć do tego, aby platforma sprzętowa była jednorodna. Rozwiązanie takie pozwoli na uniknięcie potencjalnych problemów przy uruchomieniu poszczególnych komponentów systemu w różnych lokalizacjach. Ponadto, rozwiązanie takie pozwoli również na obniżenie kosztów konfiguracji, utrzymania i serwisu zainstalowanego sprzętu. Przy wyborze sprzętu należy zwrócić uwagę na: liczbę i wydajność procesorów, liczbę i rodzaj interfejsów (np. kart sieciowych), gabaryty zewnętrzne (tzn. czy zmieszczą się do szaf już istniejących), wagę (tzn. czy obciążenie podłogi serwerowni nie zostanie przekroczone), pobór prądu (tzn. czy obwody zasilające są przystosowane do zwiększonego obciążenia), możliwość współpracy z urządzeniami zasilania gwarantowanego, temperaturę pracy (tzn. czy nie potrzeba będzie zwiększyć wydajności urządzeń klimatyzujących w serwerowni). Strona 178 z 227

180 Ze względu na wysoki stopień wykorzystania zasobów sprzętowych serwerów zakupionych w ramach projektów EA i BW, proponowane rozwiązanie koncentruje się zapewnieniu kolejnych zasobów mocy obliczeń oraz przestrzeni dyskowej na potrzeby Projektu ASI. W poniższym podrozdziale podano minimalne wymagania ilościowe i wydajnościowe sprzętu, który jest niezbędny w realizacji Projektu. Wybór sprzętu i oprogramowania realizowany będzie zgodnie z zasadą konkurencyjności wynikającą z dokumentów wykonawczych do RPO WM oraz ustawy o zamówinach publicznych Komplementarność ze sprzętem dostarczanym w ramach projektów EA i BW Projekt ASI wykorzystywać będzie narzędzia i sprzęt zakupiony w wyniku realizacji projektów EA i BW na kolejnych obszarach województwa mazowieckiego. Sprzęt dostarczony w ramach EA i BW posłużył do zbudowania wojewódzkiej infrastruktury, która jest podstawą do funkcjonowania wdrożonych systemów teleinformatycznych: e-urzędu, Systemów Dziedzinowych, Aplikacji Rejestr Planów oraz Modułu SDI. Cele Projektu ASI wymagają uruchomienia dodatkowych zasobów sprzętowych, które pozwolą na rozbudowanie istniejącej już infrastruktury. Komplementarność ze sprzętem dostarczonym w EA i BW polega na umożliwieniu współpracy pomiędzy nowymi zasobami a istniejącą infrastrukturą na poziomie sieciowym oraz aplikacyjnym, poprzez integrację poszczególnych komponentów, celem osiągnięcia oczekiwanych rezultatów przedsięwzięcia. Obecnie wdrożone w systemy teleinformatyczne (e-urząd, Systemy Dziedzinowe, Rejestr Planów, Moduł SDI), prawie w całości wyczerpują dostępne zasoby sprzętowe (moc obliczeniowa oraz przestrzeń dyskowa). Do wszystkich Partnerów, z wyjątkiem Starostw Powiatowych należy zakupić nowe serwery na potrzeby wdrożenia usług w ramach Projektu ASI. Dodatkowo zakup musi obejmować zasilacz awaryjny, ze względu na niewystarczający zapasu mocy dla tego rozwiązania w obecnej konfiguracji. Ponadto, w celu zapewnienia większego bezpieczeństwa danych przetwarzanych w systemach, dla wszystkich Partnerów planuje się zakup dysku sieciowego typu Network Attached Storage, na potrzeby przechowywania kopii bezpieczeństwa poza serwerownią z hostami projektowymi. Do wyszczególnionych powyżej serwerów należy zakupić systemy operacyjne wraz z licencjami dostępowymi oraz oprogramowaniem antywirusowym. Dodatkowo należy zakupić licencje dostępowe CAL do systemów Windows 2012 R2 zainstalowanych na serwerach fizycznych, co umożliwi przekazanie administratorom JST możliwości dostępu do maszyn pełniących rolę Hypervisorów oraz kontrolerów domen (RODC). Przewiduje się również zakup licencji na wykorzystywane obecnie oprogramowanie antywirusowe oraz oprogramowanie służące do monitorowania infrastruktury, na potrzeby nowych serwerów. Wciąż jest identyfikowany niezadowalający stan infrastruktury sieciowej jednostek samorządu terytorialnego na terenie województwa mazowieckiego. Do zidentyfikowanych problemów szczegółowych należy zaliczyć: niedostateczny stan łącz internetowych wśród wielu JST z terenu województwa mazowieckiego. Problemy związane ze stabilnością i prędkością łączy mają bezpośredni wpływ na świadczone przez urząd usługi dla obywateli oraz przedsiębiorców. niedostateczne parametry SLA dla łącz internetowych, niedostateczny stan sieci wewnętrznej wśród wielu JST z terenu województwa mazowieckiego, mający bezpośrednie przełożenie na odbiór wdrożonych systemów przez pracowników merytorycznych w JST, Strona 179 z 227

181 brak odpowiednich serwerowni w wielu JST, serwery pracują w nieprzeznaczonych do tego celu pomieszczeniach, tj. nieodpowiednio wentylowanych, zapylonych, bez zaawansowanej kontroli dostępu oraz odpowiednich zabezpieczeń przeciwpożarowych, trudności techniczne i organizacyjne w pozyskiwaniu i łącznym wykorzystywaniu danych pochodzących z różnych źródeł, braki pod względem kompletności, aktualności i kompatybilności danych utrzymywanych przez różne urzędy i instytucje. Dlatego planowany jest zakup sprzętu i realizacja w chmurze, którą stanowi węzeł regionalny zlokalizowany w Departamencie Geodezji i Kartografii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie. Tabela 43 Kalkulacja kosztów związana ze sprzętem Urządzenie Cena jednostkowa Liczba sztuk Suma Serwer w obudowie typu tower, do montażu w szafie rack Zasilacz awaryjny UPS do montażu w szafie rack Dysk sieciowy typu Network Attached Storage do montażu w szafie rack wraz z HDD Tabela 44 Kalkulacja kosztów związana z oprogramowaniem i licencjami Oprogramowanie Cena jednostkowa Liczba sztuk Suma Serwerowy system operacyjny Licencja dostępowa do systemu operacyjnego w modelu na urządzenie Oprogramowanie antywirusowe wraz oprogramowaniem do monitorowania Specyfikacja sprzętu komputerowego oraz oprogramowania, jakie planuje się dostarczyć w ramach Projektu: Regionalne partnerstwo samorządów Mazowsza dla aktywizacji społeczeństwa informacyjnego w zakresie e-administracji i geoinformacji 1. Architektura fizyczna W każdej gminie objętej Projektem umieszczone zostaną: serwer klasy A, obsługujący aplikacje dziedzinowe oraz warstwę integracyjną, system operacyjny MS Windows Server 2012 R2 Standard, 5 licencji CAL w modelu na urządzenie, zasilacz awaryjny UPS, dysk sieciowy typu Network Attached Storage, oprogramowanie antywirusowe, licencje klienckie na oprogramowanie do monitorowania. We wszystkich powiatach ziemskich i powiatach grodzkich objętych Projektem umieszczone zostaną: system operacyjny MS Windows Server 2012 R2 Standard, 5 licencji CAL w modelu na urządzenie, dysk sieciowy typu Network Attached Storage, oprogramowanie antywirusowe, Strona 180 z 227

182 licencje klienckie na oprogramowanie do monitorowania infrastruktury, licencje klienckie na system dystrybucji oprogramowania. 2. Minimalne parametry sprzętu niezbędnego do realizacji Projektu Serwer klasy A: serwer typu tower z szynami do montażu w szafie rack (maksymalnie 5 U), płyta główna obsługująca dwa procesory, minimum 5 złącz PCIe, procesor klasy Intel Xeon E v3 2,4 GHz lub równoważny pamięć 32GB, możliwość rozszerzenia do 384GB, 4 x 2TB SAS 10k RPM, dedykowany kontroler RAID (SAS + SATA), pamięć podręczna minimum 1 GB. Możliwe konfiguracje: 0, 1, 5, 6, minimum 2 interfejsy sieciowe Gigabit wbudowane na płycie głównej, z możliwością obsługi stosu TCP/IP TOE, wsparciem dla protokołu IPv6 oraz możliwością obsługi iscsi (w tym uruchamiania systemu z iscsi), zintegrowana karta graficzna, umożliwiająca rozdzielczość min. 1024x768, dwa redundantne zasilacze Hot-plug o mocy maksymalnie 1100 W każdy, karta zdalnego zarządzania. Zasilacz awaryjny UPS z możliwością montażu w szafie rack, moc rzeczywista 1980 W, filtr napięcia chroniący przed przepięciami, impulsami elektrycznymi i zakłóceniami zasilania, minimum 6 gniazd sieciowych IEC320 C13, porty komunikacyjne RJ-45, USB. Dysk sieciowy dysk sieciowy typu Network Attached Storage, z możliwością montażu w szafie rack, obsługa RAID 0, 1, 5, 6, 10, 4 x 3 TB SATA III 7,2k RPM, porty LAN RJ-45 1GbE z obsługą przełączania awaryjnego, porty komunikacyjne USB 3.0, esata, moduł sprzętowego szyfrowania. 3. Oprogramowanie systemowe Systemy operacyjne: Microsoft Windows Server 2012 R2 Standard. Licencje dostępowe: licencja dostępowa CAL (Client Access License) do systemu operacyjnego Microsoft Windows Server 2012 R2 w modelu na urządzenie (per device), licencja musi pozwalać na korzystanie z usług udostępnianych przez serwerowy system operacyjny, musi istnieć możliwość swobodnego przenoszenia licencji pomiędzy serwerami (np. w przypadku wymiany serwera) oraz możliwość sublicencjonowania dla jednostek stowarzyszonych. Strona 181 z 227

183 Oprogramowanie antywirusowe licencjonowanie na stacje klienckie w postaci subskrypcji, dostęp do definicji antywirusowych od momentu instalacji przynajmniej do czasu zakończenia okresu 5 letniej gwarancji, centralne zarządzanie ochroną serwerów poprzez konsolę zarządzania infrastrukturą i oprogramowaniem, centralne zarządzanie politykami ochrony, pakiet musi wykrywać wirusy, oprogramowanie szpiegowskie i inne pliki przed ich uruchomieniem, dając dzięki temu wydajną ochronę przed wieloma zagrożeniami, a jednocześnie minimalizując zaangażowanie użytkownika końcowego. Licencje klienckie na oprogramowanie do monitorowania infrastruktury: interesant musi być kompatybilny i współpracować z posiadaną przez UMWM konsolą zarządzania SCOM 2012 R2, interesant musi mieć możliwość instalacji: 1) manualnej, wymuszonej przez administratora serwera; 2) automatycznej, podczas startu systemu operacyjnego (skrypt logowania); 3) automatycznej, wymuszanej przez SDO. Licencje klienckie na system dystrybucji oprogramowania: interesant SDO musi być kompatybilny i współpracować z posiadaną przez UMWM konsolą zarządzania SCCM 2012 R2, interesant SDO musi mieć możliwość instalacji: 1) manualnej, wymuszonej przez administratora serwera; 2) automatycznej, podczas startu systemu operacyjnego (skrypt logowania); 3) automatycznej, wymuszanej przez SDO. Warto zaznaczyć, że dodatkowo istnieje szereg barier natury organizacyjnej. Wśród napotykanych trudności można wyróżnić: niedostateczny stan zasobów osobowych po stronie JST, głównie w osobach administratorów lokalnych; niedostateczny stan wiedzy technicznej osób wyznaczonych do administracji systemami oraz infrastrukturą; zatrudnianie przez urzędy firm zewnętrznych do obsługi teleinformatycznej. W takich sytuacjach osoby odpowiedzialne za utrzymanie systemów nie są zatrudnione na pełnym etacie, co może prowadzić do poważnych przestojów w pracy systemów w przypadku awarii. Powyższym problemom zapobiegać będzie zaplanowane zadanie Projektowe pt. wsparcie techniczne gmin i powiatów województwa mazowieckiego w zakresie realizacji i wdrożeń usług elektronicznej administracji i geoinformacji, jako element towarzyszący działaniom wykonania i wdrożenia nowych systemów informatycznych, ich rozwoju o nowe funkcjonalności oraz opracowania i wdrożenia nowych usług świadczonych drogą elektroniczną. Część regionalna będąca efektem działań podjętych w ramach projektu EA jest zarządzana przez Departament Geodezji i Kartografii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie, oprócz bycia miejscem kontaktu interesanta z urzędem, świadczy także zestaw usług wspólnych, dedykowanych dla poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego naszego województwa i stanowi chmurę obliczeniową dla JST województwa mazowieckiego. Strona 182 z 227

184 Chmura obliczeniowa zapewni infrastrukturę do wyłącznego użytku określonej społeczności użytkowników z organizacji, które dzielą wspólne cele, takie jak misja, polityka, bezpieczeństwo, działania określone przepisami. Zarządzanie chmurą może być realizowane przez organizacje, zewnętrzną firmę lub ich kombinację. Infrastruktura chmury może znajdować się na terenie organizacji lub poza nią. To sprawia, że chmura obliczeniowa jest bardzo elastyczna i łatwa w dostosowaniu do potrzeb społeczności. Jest to sposób na uogólnienie chmury prywatnej, ponieważ staje się ona infrastrukturą, która jest dostępna tylko dla określonych organizacji. Ten szczególny rodzaj chmury pozwala na taką jej organizację, aby spełnić wspólne potrzeby i funkcje. Przyjęto zastosowanie modelu chmury Oprogramowanie jako usługa (SaaS and. Software as a Service), który w administracji publicznej jest właściwy dla rozwiązań (oprogramowań, aplikacji) powtarzalnych, stosowanych przez instytucje publiczne o ograniczonym zasięgu, takim jak urzędy gmin czy miast, starostwa powiatowe. Jednostki samorządu terytorialnego świadczą obecnie poszczególne e-usługi albo nie, zależnie od lokalnych uwarunkowań: przyjętego priorytetu dla e-usług na tle innych potrzeb, dostępnej infrastruktury informatycznej i sieciowej, posiadanych funduszy na rozwój i świadczenie e-usług, dostępności przeszkolonych informatyków, o których w małych jednostkach jest nierzadko bardzo trudno. W takiej sytuacji istnieje wiele różnych aplikacji wykorzystywanych do świadczenia e-usług, których liczba i jakość jest różna w różnych miejscach, a wskazane powyżej uwarunkowania mogą prowadzić do powiększenia luki między najbardziej i najmniej zaawansowanymi obszarami województwa. W przyjętym w Projekcie modelu SaaS, w skali wszystkich Partnerów Projektu istniała będzie jedna wersja oprogramowania dla każdej e-usługi, przełamane zostaną także lokalne bariery związane z kosztami inwestycji, infrastrukturą teleinformatyczną, personelem IT i kosztami rozwoju i utrzymania e-usług. W efekcie interesanci administracji samorządowej w skali województwa: obywatele i przedsiębiorcy mieliby równy dostęp do jednakowej jakości e-usług. Elementy infrastruktury teleinformatycznej, zlokalizowane u poszczególnych Partnerów Projektu połączone są z infrastrukturą regionalną z wykorzystaniem bezpiecznych połączeń sieciowych VPN (ang. Virtual Private Network), tworzą rozproszoną dedykowaną infrastrukturę chmury społecznościowej. Elementy te zostaną wykorzystane w całości w Projekcie ASI. Przyjęte założenia odnoście wykorzystania koncepcji chmury powinny zapewnić szereg korzyści, zarówno dla administracji samorządowej województwa jak i dla jej interesantów, takie jak: poprawa jakości obsługi obywateli przez administrację, wyrównanie szans mniejszych jednostek administracji, zmniejszone bariery wejścia, czyli brak konieczności ponoszenia dużych nakładów inwestycyjnych, powinny zachęcić mniejsze jednostki do wdrażania usług IT, które w tradycyjnym model nie byłyby dostępne, ułatwienie dostępu i popularyzacja e-usług, bardziej efektywne wykorzystanie infrastruktury IT, wzrost bezpieczeństwa oraz interoperacyjności i przenoszenia danych, niższe koszty utworzenia i utrzymania infrastruktury IT, standaryzacja wykorzystywanych narzędzi i sposobu świadczenia usług, centralizacja procesów inwestycyjnych i optymalizacja wykorzystania zasobów, większa satysfakcja interesantów dzięki uproszczeniu, ujednoliceniu i cyfryzacji kontaktu między administracją a obywatelem / przedsiębiorcą, zwiększenie efektywności działania administracji, e-usługi oparte na przyjętym modelu chmury będą bardziej elastyczne i dostosowane do potrzeb obywateli i przedsiębiorstw. Strona 183 z 227

185 5.10 Wpływ wariantów na ochronę środowiska Do realizacji celów niezbędne jest zapewnienie dodatkowych środków technicznych, co niewątpliwie jest związane ze zwiększonym poborem energii elektrycznej oraz wzrostem kosztów eksploatacyjnych, jednak nie skutkuje to negatywnym wpływem na środowisko naturalne, ponieważ korzyści uzyskane przez wdrożenie rozwiązania będzie można obserwować w takich aspektach jak: zmniejszenie liczby bezpośrednich wizyt interesantów JST w ich siedzibach, co w bezpośredni sposób wpływa na zmniejszenie konieczności zapewnienia tradycyjnych środków na ich obsługę (pomieszczenia, ogrzewania pomieszczeń, zużycie energii elektrycznej), zmniejszenie liczby przypadków wymagającej osobistej obecności w urzędzie, co wpływa na zmniejszenie negatywnego wpływu wywieranego na środowisko naturalne przez indywidualne i publiczne środki transportu, ograniczenie liczby tradycyjnej korespondencji papierowej, co wpływa na zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko poprzez ograniczenie zużycia materiałów i energii koniecznej do jej wytworzenia, dostarczenia (wraz z potwierdzeniami doręczenia) i zarchiwizowania, zmniejszenie liczby dokumentów przetwarzanych w formie tradycyjnej, często w wielu kopiach, przez co negatywny wpływ na środowisko związany z koniecznością wytworzenia, zarządzania, archiwizowania, niszczenia i utylizacji zostanie ograniczony. Projekt pt. Regionalne partnerstwo samorządów Mazowsza dla aktywizacji społeczeństwa informacyjnego w zakresie e-administracji i geoinformacji dotyczy zwiększania liczby oraz jakości usług, udostępnianych w formie elektronicznej w tym przez urządzenia mobilne, zapewnienie interoperacyjności publicznych systemów teleinformatycznych, zinformatyzowanie dostępu do informacji publicznej, skierowanych do obywateli i przedsiębiorców oraz stworzenia warunków dla ich niezakłóconego, zharmonizowanego działania, jak również usług w zakresie geoinformacji Efektywność ekonomiczna Projektu Projekt również nie generuje dochodów, co zostało wykazane w rozdziale 6 Analiza finansowa. Szacując efektywność ekonomiczną Projektu beneficjent przyjął dwa warianty wdrożenia. Wariant I zakłada wdrożenie usług elektronicznych świadczonych przez administrację samorządową na poziomie 3 i 4 wraz z oprogramowaniem dedykowanym do obsługi tych usług (systemy dziedzinowe). Wariant II zakłada natomiast wdrożenie usług elektronicznych świadczonych przez administrację samorządową na poziomie 3 i 4 bez dodatkowego oprogramowania dziedzinowego. Szacowane budżety obu wariantów są takie same. Jednak rozpatrując warianty w kontekście uzyskanej jakości za tę samą cenę zdecydowanie lepiej należy ocenić Wariant I, w którym część środków jest przeznaczana na profesjonalne, specjalistyczne usługi wdrożeniowe przynoszące bezpośredni efekt w postaci wzrostu kompetencji pracowników JST w zakresie nowoczesnych technologii IT i ich wykorzystania w funkcjonowaniu administracji samorządowej, a także w postaci zdecydowanie bardziej efektywnego wdrożenia całego rozwiązania. W wariancie tym wszystkie JST są wyposażane w nowoczesną infrastrukturę, rosną kompetencje kadr a koszty utrzymania są niższe. Większa Efektywność ekonomiczna w Wariancie I jest osiągnięta poprzez sprawniej i efektywniej działający system. W Wariancie I przewiduje się, że znacząco obniży się czas, a tym samym koszt obsługi spraw i obywateli, zapewniony będzie płynny obieg dokumentów w danej jednostce natomiast posiadanie wszelkich dokumentów w wersji elektronicznej usprawni pracę w tym ułatwi wyszukiwanie i przetwarzanie informacji. Strona 184 z 227

186 W przypadku Wariantu II przewiduje się niższe nakłady, które nie przewidują zakupu oprogramowania dziedzinowego i sprzętu komputerowego, jednakże znacząco większy będzie koszt realizacji jednej usługi po wdrożeniu tego rozwiązania. Strona 185 z 227

187 Nakłady inwestycyjne Wariant I Tabela 44 Nakłady inwestycyjne - Wariant I Rok Projekt Rok 2016 Rok 2017 Rok 2018 Całkowite nakłady inwestycyjne netto , , , ,25 VAT , , , ,73 Całkowite nakłady inwestycyjne brutto , , , ,98 Koszty niekwalifikowane 0,0 0,00 0,00 0,00 Wariant II Tabela 45 Nakłady inwestycyjne - Wariant II Rok Projekt Rok 2016 Rok 2017 Rok 2018 Całkowite nakłady inwestycyjne netto , , , ,16 VAT , , , ,27 Całkowite nakłady inwestycyjne brutto , , , ,43 Koszty niekwalifikowane 0,0 0,00 0,00 0,00 Strona 186 z 227

188 Koszty operacyjne Wariant I Tabela 46 Koszty operacyjne Wariant I Suma Rok 2016 Rok 2017 Rok 2018 Rok 2019 Rok 2020 Rok 2021 Rok 2022 Rok 2023 Rok 2024 Netto , , , , , , , , , ,12 VAT , , , , , , , , , ,12 Suma , , , , , , , , , ,24 Rok 2025 Rok 2026 Rok 2027 Rok 2028 Rok 2029 Rok 2030 Rok 2031 Rok 2032 Rok 2033 Netto , , , , , , , , ,87 VAT , , , , , , , , ,66 Suma , , , , , , , , ,53 Wariant II Tabela 47 Koszty operacyjne Wariant II Suma Rok 2016 Rok 2017 Rok 2018 Rok 2019 Rok 2020 Rok 2021 Rok 2022 Rok 2023 Rok 2024 Netto , , , , , , , , , ,40 VAT , , , , , , , , , ,62 Suma , , , , , , , , , ,02 Rok 2025 Rok 2026 Rok 2027 Rok 2028 Rok 2029 Rok 2030 Rok 2031 Rok 2032 Rok 2033 Netto , , , , , , , , ,49 VAT , , , , , , , , ,43 Suma , , , , , , , , ,92 Strona 187 z 227

189 Koszty operacyjne obejmują: utrzymanie łączy telekomunikacyjnych, zużycie energii (przez dostarczony sprzęt komputerowy), serwis oprogramowania, serwis i odtworzenie sprzętu, koszty osobowe, materiały eksploatacyjne. Reasumując, z punktu widzenia efektywności ekonomicznej zdecydowanie korzystniejszy wpływ ma Wariant I. 1) ochronę środowiska 2) równość szans 3) uwarunkowania techniczno-technologiczne 4) finansowe 5) ekonomiczne ze względu na koszt realizacji jednej usługi 6) funkcjonalność Tabela 48 Podsumowanie efektywności ekonomicznej dla Wariantu I Wariant I Wagi Ocena punktowa Wpływ Ochrona środowiska 0,1 3 0,3 Równość szans 0,1 2 0,2 Uwarunkowania techniczno-technologiczne 0,2 4 0,8 Finanse 0,2 2 0,4 Koszt realizacji jednej usługi 0,2 4 0,8 Funkcjonalność 0,2 4 0,8 RAZEM WPŁYW 3,3 Tabela 49 Podsumowanie efektywności ekonomicznej dla Wariantu II Wariant II Wagi Ocena punktowa Wpływ Ochrona środowiska 0,1 2 0,2 Równość szans 0,1 1 0,1 Uwarunkowania techniczno-technologiczne 0,2 1 0,2 Finanse 0,2 4 0,8 Koszt realizacji jednej usługi 0,2 2 0,4 Funkcjonalność 0,2 2 0,4 RAZEM WPŁYW 2,1 * Legenda: 0 punktów - brak wpływu; 1 punkt - niewielki wpływ; 2 punkty - umiarkowany wpływ; 3 punkty - istotny wpływ; 4 punkty - bardzo duży wpływ Analiza stanu istniejącego oraz oczekiwanych rezultatów Projektu wskazuje, że optymalnym wariantem realizacji Projektu jest Wariat I. Zostanie wdrożone rozwiązanie oparte na nowoczesnych technologiach, wykorzystujących komponenty i oprogramowanie umożliwiające bardziej przyjazną obsługę wszystkich zainteresowanych użytkowników, w tym m.in. zgodnych z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów Strona 188 z 227

190 publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz.U r., 526 z późn. zm.), Ustawą o infrastrukturze informacji przestrzennej (Dz.U r. Nr 76 poz. 489 z późn. zm.), standardem WCAG 2.0, zastosowaniem technologii publicznej chmury obliczeniowej oraz zastosowaniem mechanizmu uwierzytelniania użytkowników oraz urządzeń. Wdrożone rozwiązanie poprawi efektywność pracy administracji poprzez łatwiejszy, szybszy i tańszy dostęp do informacji. 6 Analiza finansowa Przedstawiona analiza finansowa stanowi źródło informacji o nakładach, jakie muszą zostać poniesione w związku z realizacją Projektu oraz planowanych wynikach finansowych przedsięwzięcia. W analizie finansowej zostały przedstawione również wyniki ilustrujące zdolność finansowania inwestycji, rentowność Projektu oraz przepływy środków pieniężnych. Analiza finansowa jest punktem wyjścia do opracowanej analizy ekonomicznej ilustrującej efekty społeczne realizacji projektu. Założenia: analiza obejmuje okres technicznego życia Projektu tzn. 15 lat po zakończeniu inwestycji, okresem realizacji inwestycji są lata , zaś realizacja Projektu odbywać się będzie w latach Rok 2019 jest przeznaczony na operacyjne uruchomienie wszystkich produktów, analiza wykonana jest w cenach stałych, nie uwzględniono inflacji gdyż jednakowo wpływa ona na przychody jak i koszty, ponadto stopa dyskontowa jest wyrażona w wartościach rzeczywistych uwzględniających inflację, wielkości wyrażono w cenach aktualnych w PLN (w kolejnych latach ulegają one dyskontowaniu), przyjęto amortyzację liniową w sposób uproszczony przy założeniu tożsamości żywotności ekonomicznej projektu, podatek VAT jest kosztem kwalifikowanym w ramach Projektu (z uwagi na fakt, iż Beneficjent nie może odzyskać w żaden sposób poniesionego kosztu podatku VAT oraz nie przysługuje mu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego lub ubiegania się o zwrot VAT), do analizy finansowej zastosowano stopę dyskontową na poziomie 4%, wynikającą z dokumentu Wytyczne w zakresie zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód i projektów hybrydowych na lata Do oszacowania kosztów związanych z eksploatacją wykorzystano informacje dotyczące realizacji podobnych projektów. Wszystkie wydatki ponoszone w ramach realizacji Projektu są wydatkami kwalifikowalnymi zgodnie z dokumentem Zasady kwalifikowania wydatków w ramach regionalnego programu operacyjnego województwa mazowieckiego na lata Strona 189 z 227

191 6.1 Nakłady na realizację Projektu Tabela 45 Nakłady na realizację Projektu KOSZTY KWALIFIKOWANE Wyszczególnienie Rok 2016 Rok 2017 Rok 2018 RAZEM I Wytworzenie, nabycie, dostosowanie, wdrożenie oprogramowania (software) oraz usług , , , ,00 Utworzenie i wdrożenie usług, o których mowa w Ustawie o infrastrukturze informacji przestrzennej o poziomie dojrzałości 3 w tym stworzenie systemu teleinformatycznego do zasilania baz danych MSIP , , , ,45 oraz systemu map topograficznych (netto) podatek VAT , , , ,55 Utworzenie i wdrożenie nowych e-usług w JST województwa mazowieckiego, obejmujące rozbudowę systemu e-urząd o nowe funkcjonalności, wdrożenie nowych aplikacji zastępujących , , , ,15 dotychczasowe rozwiązania, integracja z innymi systemami, budowa nowych i rozwój utworzonych systemów dziedzinowych (netto) podatek VAT , , , ,85 II. 3. Zakup i instalacja sprzętu komputerowego (hardware) Stworzenie zaplecza informatycznego dla e-usług oraz systemów informatycznych utworzonych w ramach projektu w poszczególnych JST zakup sprzętu komputerowego oraz oprogramowani systemowych) (netto) , , , , , , , ,95 podatek VAT , , , ,05 III. Cyfryzacja danych , , , ,99 4. Cyfryzacja danych przestrzennych MSIP (netto) , , , ,26 podatek VAT , , , ,74 Cyfryzacja danych Państwowego Zasobu Geodezyjnego 5. i Kartograficznego (netto) , , , ,19 podatek VAT , , , ,80 IV. Zadania inne (ogólnoprojektowe) , , , ,01 Strona 190 z 227

192 Wyszczególnienie Rok 2016 Rok 2017 Rok 2018 RAZEM 6. Wsparcie techniczne i merytoryczne Partnerów Projektu w zakresie realizacji i wdrożeń usług elektronicznej administracji i geoinformacji, jako element towarzyszący działaniom wykonania i wdrożenia nowych systemów informatycznych, ich rozwoju o nowe funkcjonalności oraz , , , ,12 opracowania i wdrożenia nowych usług świadczonych drogą elektroniczną (netto) podatek VAT , , , ,88 8. Informacja i promocja Projektu (netto) , , , ,63 podatek VAT 7 479, , , ,38 7. Wynagrodzenia - 2 % wartości projektu , , , ,00 RAZEM , , , ,00 ŁĄCZNIE KOSZTY KWALIFIKOWANE ,00 KOSZTY NIEKWALIFIKOWANE 0,00 1. Nie dotyczy 0,00 0,00 0,00 0,00 RAZEM 0,00 0,00 0,00 0,00 ŁĄCZNIE KOSZTY NIEKWALIFIKOWANE 0,00 ŁĄCZNIE CAŁKOWITA WARTOŚĆ PROJEKTU ,00 Strona 191 z 227

193 6.2 Przychody operacyjne Projekt nie generuje przychodów. 6.3 Koszty operacyjne Koszty operacyjne związane z wdrożeniem systemu będą ponoszone już w pierwszym roku realizacji projektu. W tym okresie będą ponoszone koszty materiałów (tusze, tonery, papier, nośniki pamięci), energii oraz utrzymania łączy. Zaplanowany wzrost zużycia materiałów eksploatacyjnych będzie kształtował się na poziomie ,00 zł rocznie (licząc koszt miesięczny na poziomie 100 zł dla każdego Partnera Projektu). Koszty utrzymania łączy średniomiesięczny na JST wynosi 250,00 zł czyli ,00 zł średniorocznie (roczny łączny koszt wszystkich Partnerów). Pobór energii w latach roku nieznacznie wzrośnie. Pełny wzrost kosztów energii nastąpi od roku Do tego czasu założono, że zakupione urządzenia będą generowały 30% kosztów w roku 2017 a więc ,64 zł (tj ,06 zł w podziale na każdego Partnera) oraz 50% w roku 2018 a więc ,40 zł rocznie (tj ,76 zł w podziale na każdego Partnera). Tabela 46 Kalkulacja wzrostu zużycia energii elektrycznej Wyszczególnienie Liczba (szt.) Moc [W] Koszt roczny dla każdego z Partnerów Projektu z osobna Uwagi serwer ,00 zł Założono, że: procesorowe - serwery i inne urządzenia (po dysk twardy ,80 zł za stacjami roboczymi, które pamięć RAM 4GB 760 0, ,80 zł będą pracować 8h x 20 dni) lub więcej będą włączone przez cały czas Macierz dyskowa ,20 zł h rocznie) Zestaw komputerowy ,00 zł - średni pobór mocy - 30%, - średni czas dostępności urządzeń - 95% - Koszt KWh 0,60 zł W trakcie realizacji Projektu tj. w latach ponoszone będą koszty związane z wynagrodzeniem dla 10 etatów. Założono koszt utrzymania etatu na poziomie 5 450,00 zł. Kolejną grupą dodatkowych kosztów będą: serwis sprzętu (średni roczny koszt serwisu kształtuje się na poziomie 5% początkowej wartości sprzętu), serwis oprogramowania (założono realizację średnio 2 wizyt serwisowych rocznie w każdej JST przy jednostkowej stawce za wizytę w wysokości 2 000,00 zł). nadzór autorski oprogramowania (20% ceny licencji). Reasumując, najwyższe koszty operacyjne związane z wdrażaniem i funkcjonowaniem Projektu ASI będą ponoszone przez beneficjentów Projektu w następujących kategoriach: nadzór autorski oprogramowani i jego serwis. W dalszej kolejności będą to: materiały, serwis sprzętu oraz utrzymanie łączy internetowych. Strona 192 z 227

194 Okresowo pojawiająca się konieczność modernizacji podzespołów sprzętu komputerowego i aktualizacji oprogramowania uwzględniona została jako koszty odtworzeniowe (wymiana 30% sprzętu w ciągu 5 lat). Dla potrzeb Projektu przyjęto metodę amortyzacji liniowej przy założeniu 15-letniego okresu żywotności ekonomicznej projektu. Tabela 47 Kalkulacja amortyzacji Rok Wartość majątku na początek danego roku Amortyzacja/ Wysokość odpisów umorzeniowych Lata amortyzacji - 15 Rok Wartość majątku na początek danego roku Amortyzacja/ Wysokość odpisów umorzeniowych Lata amortyzacji - 15 Rok Wartość majątku na początek danego roku Amortyzacja/ Wysokość odpisów umorzeniowych Lata amortyzacji Rachunek zysków i strat Prognoza rachunku zysków i strat dla analizowanego przedsięwzięcia została wykonana w układzie zgodnym z Ustawą o rachunkowości. Obejmuje ona jedynie zmianę poszczególnych wartości wywołaną Projektem. Opisywane w niniejszym opracowaniu przedsięwzięcie jest całkowicie niedochodowe. Projekt nie generuje jakichkolwiek przychodów. Poniższa tabela przedstawia rachunek zysków i strat dla Projektu. Strona 193 z 227

195 Tabela 48 Rachunek zysków i strat Projektu Lp Rok Rachunek zysków i strat A Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi B Koszty działalności , , , , , , , , ,11 C Zysk na sprzedaży , , , , , , , , ,11 D Pozostałe przychody operacyjne , , , ,29 E Pozostałe koszty operacyjne F Zysk na działalności operacyjnej , , , , , , , , ,81 G Przychody finansowe H Koszty finansowe I Zysk z działalności gospodarczej , , , , , , , , ,81 J Wynik zdarzeń nadzwyczajnych K Zysk brutto , , , , , , , , ,81 L Podatek dochodowy M Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku N Zysk netto , , , , , , , , ,81 Strona 194 z 227

196 Lp Rok Rachunek zysków i strat A Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi B Koszty działalności , , , , , , , , ,40 C Zysk na sprzedaży , , , , , , , , ,40 D Pozostałe przychody operacyjne , , , , , , , , ,29 E Pozostałe koszty operacyjne F Zysk na działalności operacyjnej , , , , , , , , ,11 G Przychody finansowe H Koszty finansowe I Zysk z działalności gospodarczej , , , , , , , , ,11 J Wynik zdarzeń nadzwyczajnych K Zysk brutto , , , , , , , , ,11 L Podatek dochodowy M Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku N Zysk netto , , , , , , , , ,11 Strona 195 z 227

197 6.5 Rachunek przepływów pieniężnych Zastosowano przyrostowy rachunek przepływów pieniężnych dla omawianego Projektu w fazie inwestycyjnej i w okresie jego funkcjonowania tj. 15 lat po zakończeniu etapu realizacyjnego. Projekt nie generuje przychodów, a jedynie koszty, dlatego też środki pieniężne osiągają wartość ujemną. Źródłem pokrycia deficytu będą środki własne gmin i powiatów biorących udział w Projekcie. Poniższa tabela przedstawia sprawozdania z przepływów pieniężnych projektu: Strona 196 z 227

198 Tabela 49 Rachunek przepływów pieniężnych Projektu Lp Rok Rachunek przepływów pieniężnych A Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej , , , , , , , , ,24 I Wynik finansowy netto (zysk, strata) , , , , , , , , ,81 II Korekty o pozycje , , , ,57 1. Amortyzacja , , , ,87 2. Zyski/straty z różnic kursowych 3. Odsetki i udziały w zyskach (dywidendy) 4. Zysk strata z działalności inwestycyjnej 5. Zmiana stanu rezerw 6. Zmiana stanu zapasów Zmiana stanu należności Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych (bez 8. pożyczek) Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych 10. Inne korekty , , , ,29 III. Środki pieniężne netto z działalności operacyjnej , , , , , , , , ,24 Przepływy pieniężne środków z działalności B inwestycyjnej I Wpływy II Wydatki (Inwestycyjne i odtworzeniowe) , , , III Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II) , , , C Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej I Wpływy dotacja EFRR środki własne , , , , , , , , , II Wydatki - - Przepływy piniężne netto z działalności finansowej (I- III II) , , , D Przepływy piniężne netto razem (A.III+B.III+C.III) , , , , , , , , ,24 E Bilansowa zmiana środków pieniężnych F Środki pieniężne na początek okresu , , , , , , , , ,28 G Środki pieniężne na koniec okresu (F+D) , , , , , , , , ,52 Strona 197 z 227

199 Lp Rok Rachunek przepływów pieniężnych A Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej , , , , , , , , ,53 I Wynik finansowy netto (zysk, strata) , , , , , , , , ,11 II Korekty o pozycje , , , , , , , , ,57 1. Amortyzacja , , , , , , , , ,87 2. Zyski/straty z różnic kursowych 3. Odsetki i udziały w zyskach (dywidendy) 4. Zysk strata z działalności inwestycyjnej 5. Zmiana stanu rezerw 6. Zmiana stanu zapasów Zmiana stanu należności Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych (bez 8. pożyczek) Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych 10. Inne korekty , , , , , , , , ,29 III. Środki pieniężne netto z działalności operacyjnej , , , , , , , , ,53 B Przepływy pieniężne środków z działalności inwestycyjnej I Wpływy II Wydatki (Inwestycyjne i odtworzeniowe) , , , , , ,00 III C Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II) , , , , , ,00 Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej I Wpływy dotacja EFRR środki własne II III Wydatki Przepływy piniężne netto z działalności finansowej (I- II) D Przepływy piniężne netto razem (A.III+B.III+C.III) , , , , , , , , ,53 E Bilansowa zmiana środków pieniężnych F Środki pieniężne na początek okresu , , , , , , , , ,40 G Środki pieniężne na koniec okresu (F+D) , , , , , , , , ,93 Strona 198 z 227

200 6.6 Struktura finansowa określanie luki finansowej Niniejszy Projekt nie podlega zasadom pomocy publicznej, nie generuje dochodu, dlatego też określenie luki w finansowaniu nie jest wymagane. W związku z tym możliwe jest zastosowanie maksymalnego poziomu dotacji z określonego w RPO WM dla II osi priorytetowej Wzrost e-potencjału Mazowsza tj. 80% kosztów kwalifikowanych projektu. Całkowita wartość Projektu ,00 PLN Wartość kosztów kwalifikowanych (EC) ,00 PLN Stopa dyskontowa 4% Okres referencyjny 15 lat Zdyskontowana wartość rezydualna 0,00 PLN Wysokość przychodów Projektu (niezdyskontowana) 0,00 PLN Zdyskontowany przychód netto (DNR) 0,00 PLN 6.7 Źródła finansowania projektu Realizacja Projektu będzie współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata w wysokości 80% kosztów kwalifikowanych. Poniższa tabela przedstawia kwoty oraz procentowy udział poszczególnych źródeł w finansowaniu kosztów kwalifikowanych i całkowitych projektu. Tabela 50 Struktura finansowania kosztów Projektu Struktura finansowania kosztów całkowitych [PLN] Razem Razem 2016 Razem 2017 Razem 2018 Wkład własny EFRR RAZEM Struktura finansowania kosztów całkowitych [%] Razem Razem 2016 Razem 2017 Razem 2018 Wkład własny 20% 20% 20% 20% EFRR 80% 80% 80% 80% RAZEM 100% 100% 100% 100% Struktura finansowania kosztów kwalifikowanych [PLN] Razem Razem 2016 Razem 2017 Razem 2018 Wkład własny EFRR RAZEM Struktura finansowania kosztów kwalifikowanych [%] Razem Razem 2016 Razem 2017 Razem 2018 Wkład własny 20% 20% 20% 20% EFRR 80% 80% 80% 80% RAZEM 100% 100% 100% 100% Strona 199 z 227

201 6.8 Wskaźniki rentowności Tabela 51 Zwrot z inwestycji (FNPV/C, FRR/C) wariant bez dotacji Kategoria Wartość FNPV/C (Finansowa zaktualizowana wartość netto z inwestycji) FRR/C (Finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji) Nie możliwa do wyliczenia Tabela 52 Zwrot z inwestycji (FNPV/C, FRR/C) wariant z dotacją Kategoria Wartość FNPV/C (Finansowa zaktualizowana wartość netto z inwestycji) FRR/C (Finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji) Niemożliwa do wyliczenia Finansowa wewnętrzna stopa zwrotu (FIRR) jest niemożliwa do zinterpretowania ponieważ występują ujemne przepływy pieniężne. W konsekwencji nie można na jej podstawie podjąć decyzji w kwestii przyjęcia lub odrzucenia inwestycji. Drugi wskaźnik oceniający efektywność inwestycji - finansowa zaktualizowana wartość netto (NPV) jest wartością ujemną co powoduje, że w badanym okresie nie nastąpi zwrot zainwestowanych środków finansowych, stanowi to warunek do współfinansowania Projektu przez środki z RPO WM. Otrzymany wynik jest typowy dla projektów o charakterze niekomercyjnym. Tabela 53. Zwrot z kapitału (FNPV/K, FRR/K) - Projekt UE Kategoria Wartość FNPV/K (Finansowa zaktualizowana wartość netto z kapitału) FRR/K (Finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z kapitału) Niemożliwa do wyliczenia Finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z kapitału (FIRR/K) oraz finansowa zaktualizowana wartość netto z kapitału (FNPV/K) określa efektywność inwestycji w przypadku, gdy Projekt zostałaby sfinansowany tylko ze środków własnych beneficjenta końcowego. Wskaźniki efektywności wskazują na brak możliwości pokrycia wydatków inwestycyjnych z przyszłych przepływów gotówkowych, jakie wygeneruje Projekt w okresie 15 lat. W związku z powyższym należy uznać, że istnieje uzasadnienie do wsparcia planowanej inwestycji z funduszy Unii Europejskiej ze względu na korzyści ekonomiczne. 7 Analiza kosztów i korzyści (ekonomiczna) Analiza ekonomiczna przeprowadzona została odniesiona do regionu na podstawie przeprowadzonych badań. Uwzględnia ona koszty i korzyści zewnętrzne oraz zniekształcenia o charakterze podatkowym zniekształcające rzeczywistość. Nie jest wymagane przeprowadzenie pełnej analizy ekonomicznej z uwagi na to, że przedsięwzięcie nie jest zaklasyfikowane jako duży projekt w myśl zapisów art. 101 lit. e) Rozporządzenia 1303/2013 tj. nie przekracza 50 mln EUR. Do analizy kosztów i korzyści, przyjęto stopę dyskontową na poziomie 5%, zgodnie z Rozporządzeniem wykonawczym komisji (UE) 2015/207 z dnia 20 stycznia 2015 r. Strona 200 z 227

202 7.1 Analiza kosztów i korzyści uproszczona Mimo, iż Projekt Regionalne partnerstwo samorządów Mazowsza dla aktywizacji społeczeństwa informacyjnego w zakresie e-administracji i geoinformacji nie generuje przychodów i jest nieopłacalny pod względem finansowym to, niewątpliwie można stwierdzić, że generuje on dodatkowe korzyści i jest opłacalny pod względem ekonomicznym. Nadrzędnym celem Projektu jest wsparcie rozwoju Mazowsza poprzez aktywizację społeczeństwa informacyjnego. Zasięg Projektu obejmuje większość JST w województwie, zatem można mówić o tym, że realizacja Projektu walnie przyczyni się do zmniejszania dysproporcji rozwojowych poszczególnym gmin i powiatów i wzrostu konkurencyjności całego województwa. Będzie to możliwe poprzez wypracowanie standardów pracy nowoczesnego urzędu opartego o platformę elektroniczną, na której świadczone są usługi publiczne dla obywateli i przedsiębiorstw. Korzyści z realizacji niniejszego Projektu należy rozpatrywać biorąc pod uwagę właśnie te priorytety mimo, że nie przynoszą one bezpośrednich korzyści finansowych dla JST biorących udział w Projekcie. Korzyści jakie przyniesie wdrożenie Projektu są następujące: Obniżenie kosztów stałych firm i instytucji Wprowadzenie nowoczesnych technologii ICT dla realizacji usług publicznych, wpłynie na zaoszczędzenie czasu pracowników firm i instytucji w województwie mazowieckim. Dla obliczenia korzyści przyjęto następujące dane: -liczba podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON 14 (z wyłączeniem Warszawy) podmiotów - potencjalna liczba podmiotów korzystających z nowoczesnych technologii ICT 25% - liczba godzin zaoszczędzona w ciągu roku przez jeden podmiot 48 godzin - przeciętny koszt pracy jednej roboczogodziny dla jednego pracownika w firmie 40 PLN (podmiotów) x 25% x 48 (h) x 40 (PLN) = PLN Wzrost zatrudnienia w województwie mazowieckim Zaoszczędzone środki firmy będą mogły przeznaczyć na inne cele, w tym inwestycje. Uruchomione nowe inwestycje spowodują średnio wzrost zatrudnienia o 0,01 etatu w każdej firmie (1 etat na 100 firm). Korzyści związane z zatrudnieniem oszacowano w oparciu o wysokość średniego zasiłku dla bezrobotnych. Przyjęto, że w analizowanym okresie wyniesie on 831,10 PLN 0,01 (os.) x 831,10 PLN x 12 (m-cy) x (podmiotów) = PLN Oszczędności osób fizycznych Realizowany Projekt również spowoduje oszczędności osób fizycznych korzystających z nowoczesnych rozwiązań informatycznych. Oszczędności te wynikają przede wszystkim z braku konieczności ponoszenia kosztów związanych ze środkiem transportu, zapłacenia opłaty parkingowej i przede wszystkim czasu, który można wykorzystać w bardziej efektywny sposób. Do obliczenia oszczędności przyjęto następujące założenia: - ludność w województwie mazowieckim (z wyłączeniem Warszawy) osób 15 - liczba osób mających dostęp do Internetu 71% - oszczędność jednej osoby (PLN/rok) 15 PLN (osób) x 71% x 15 (PLN) = PLN 14 Źródło: (wg stanu na 2015 r.) 15 Źródło: (wg stanu na grudzień 2014 r.) Strona 201 z 227

203 Powyższe korzyści nie będą od razu widoczne, ze względu na stosunkowo niską popularność korzystania z usług publicznych w formie elektronicznej. Założono, że w pierwszym pełnym roku po zakończeniu realizacji Projektu można liczyć na 30% powyższych wartości, w latach kolejnych przewidziano 5% wzrost. Tabela 54 Ekonomiczna wartość bieżąca Projektu Kategoria Wartość ENPV (Ekonomiczna bieżąca wartość netto) zł ERR (Ekonomiczna wewnętrzna stopa zwrotu) 63% B/C (Wskaźnik korzyści/koszty) Niemożliwe do zinterpretowania Oprócz korzyści mierzalnych realizacja Projektu przyniesie szereg korzyści niemierzalnych dla społeczeństwa: krótszy termin obsługi spraw urzędowych, pracownicy urzędów będą mogli poświęcić więcej czasu osobom przychodzącym bezpośrednio do JST oraz będą w stanie obsłużyć większą liczbę spraw w tym samym czasie (wzrośnie efektywność pracy), większa dostępność miejsc parkingowych przy jednostkach administracji samorządowej, wzrost zainteresowania użyciem Internetu i nowoczesnych technologii ICT w załatwianiu spraw urzędowych. Ponadto szacuje się, że prawie 80% decyzji opartych jest na informacji przestrzennej opisujących położenie różnego rodzaju obiektów i zjawisk zarówno naturalnych jak i wytworzonych przez ludzi w przestrzeni geograficznej. Taka informacja opisuje także wzajemne relacje i powiązania pomiędzy obiektami. Wszędzie podkreśla się to, że jednym z najważniejszych warunków prawidłowego funkcjonowania państwa i jego gospodarki jest możliwość dysponowania aktualna i dokładna informacją przestrzenną. Informacja przestrzenna wykorzystywana jest w procesach gospodarowania ziemią i jej zasobami (rolnictwo, ekologia, górnictwo, budownictwo itp.) oraz w procesach inwestycyjnych, gdzie jednym z kluczowych elementów jest system własności i obrotu nieruchomościami. Dane przestrzenne są również podstawą planowania lokalnego i krajowego, obronności, zarządzania kryzysowego i wielu innych dziedzin. Informacje przestrzenne mają strategiczne znaczenie dla bezpieczeństwa państwa, zwłaszcza w obliczu wzrastającego zagrożenia terrorystycznego czy też potrzeby dywersyfikacji zaopatrzenia w surowce energetyczne. Możliwość zapewnienia szybkiego rozwoju gospodarczego i społecznego jest bezpośrednio skorelowana z powszechnym i łatwym dostępem do informacji przestrzennej. Obywatelom należy zapewnić ten dostęp w ramach budowy społeczeństwa informacyjnego, firmom w ramach programów zwiększania ich konkurencyjności w Europie i na rynkach światowych. Korzyści płynące z wdrożenia infrastruktury danych przestrzennych można podzielić na 16 : 1) ekonomiczne: a) pobudzenie wewnętrzne rynku na produkty i usługi związane z informacją geograficzną; b) większa konkurencyjność, większe możliwości eksportowania usług i produktów; c) zwiększenie efektywności organizacji publicznych i prywatnych; d) nowe możliwości zastosowań biznesowych usług geoinformacyjnych; e) poprawa systemów transportowych i zarządzania infrastrukturą. 16 /za: wg Building European SDI, I. Masser Strona 202 z 227

204 2) społeczne: a) poprawa zarządzania na poziomie krajowym i regionalnym; b) zwiększenie udziału społeczeństwa w procesach demokratycznych; c) podniesienie bezpieczeństwa wewnętrznego; d) szybsze działanie w sytuacjach kryzysowych; e) poprawa możliwości funkcjonowania grup społecznych i obszarów o specjalnych potrzebach. 3) środowiskowe: a) wspomaganie zrównoważonego rozwoju; b) usprawnienie monitoringu i zarządzania zasobami naturalnymi; c) usprawnienie zarządzania strefą nadbrzeżną. Lista korzyści z implementacji GIS jest bardzo długa. Wśród nich znajdą się między innymi: 1) zmniejszenie kosztów pozyskiwania, aktualizacji i przetwarzania danych poprzez eliminację powielania prac w tym zakresie - dane raz pozyskane są wykorzystywane wielokrotnie; 2) zapewnienie wiarygodnych i jednolitych danych oraz integracja danych pochodzących z różnych źródeł; 3) zapewnienie przepływu informacji pomiędzy służbami i administracjami różnych poziomów - centralnych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych oraz wszystkimi użytkownikami systemu; 4) możliwość wykonywania nowych typów analiz i obliczeń, skrócenie czasu ich przygotowywania, możliwość wizualizowania wyników studiów i analiz w czasie rzeczywistym; 5) ułatwienie percepcji zjawisk i ich zmienności poprzez wizualizację na mapie; 6) redukcja kosztów aplikacji do prezentacji i analizy danych poprzez zastosowanie technik internetowych. Inne korzyści wynikają z upublicznienia podejmowanych decyzji, co wpływa na przejrzystość działań samorządów, umożliwia społeczną ocenę ich realizacji. 7.2 Analiza wrażliwości i ryzyka ANALIZA RYZYKA Analiza potencjalnych czynników ryzyka została przeprowadzona w oparciu o typowe zjawiska jakie mogą wystąpić podczas realizacji Projektu o charakterze infrastrukturalnym. Poniżej przestawiono czynniki ryzyka, które uznano za istotne, co nie oznacza, iż lista ta jest zamknięta. Tabela 55. Analiza ryzyka Lp. Ryzyko Prawdopodobieństwo H wysokie M- średnie S niskie Komentarz/uwagi 1. Wzrost kosztów inwestycji M Ryzyko wystąpienia istotnego wzrostu kosztów jest umiarkowane. Wynika to ze zbliżającego się terminu rozpoczęcia prac oraz aktualności sporządzonych kosztorysów. Poza wzrostem cen sprzętu, oprogramowania oraz usług przewidzianych w Projekcie, dodatkowo mogą wystąpić nieprzewidziane czynniki, które mogą mieć wpływ na wzrost kosztów inwestycji takie jak: - zmiana zakresu projektu, - niewykonanie prac przez wykonawców w uzgodnionych terminach i w uzgodnionym standardzie, - nie zaakceptowanie części wydatków inwestycyjnych jako kosztów kwalifikowanych Strona 203 z 227

205 Lp. Ryzyko Prawdopodobieństwo H wysokie M- średnie S niskie Komentarz/uwagi Wzrost kosztów operacyjnych Ryzyko związane z zastosowaniem nieprawidłowej technologii Ryzyko związane z roszczeniami wobec Wykonawców H M S do objęcia wsparciem z funduszy strukturalnych. Z uwagi na fakt, że Projekt nie generuje przychodów wysokość kosztów eksploatacyjnych ma stosunkowo duże znaczenie. Do czynników, które mogą powodować wzrost kosztów operacyjnych i innych kosztów, zaliczyć można: - inflację, - wzrost kosztów wynagrodzeń, - wzrost kosztów usług obcych (serwis oprogramowania) - wzrost kosztów energii elektrycznej Proponowane dla planowanej inwestycji rozwiązania techniczne będą rozwiązaniami typowymi i sprawdziły się w podobnych przedsięwzięciach. Przeprowadzona ocena rozwiązań technicznych wykazała, że nie występuje istotne ryzyko niedotrzymania założonych parametrów. Pomimo że wykonawcy usług udzielają gwarancji dobrego wykonania, to jednak ewentualne roszczenia ze strony Inwestora mogą doprowadzić do opóźnień w realizacji Projektu lub do przekroczenia kosztów. Nierzetelny wykonawca może również nie być w stanie całkowicie zaspokoić ewentualnych roszczeń. ANALIZA WRAŻLIWOŚCI Analiza wrażliwości ma za zadanie pokazać jak zmieniają się wskaźniki efektywności (NPV, IRR) w wyniku zmiany założeń modelu finansowego. Analiza wrażliwości ma także wykazać wpływ zmiennych na możliwości sfinansowania projektu, ryzyko projektu. Analizy wrażliwości wymaga: określenia najważniejszych zmiennych modelu, zdefiniowania dla każdej zmiennej zakresu możliwych do przyjęcia wartości, wyliczenia wskaźników efektywności dla każdej zmiennej w określonym zakresie, analiza wyników określenie najbardziej wrażliwej zmiennej. Strona 204 z 227

206 Tabela 56. Analiza wrażliwości Baza zmiana (%) NPV Wzrost kosztów nieinw estycyjnych Wzrost stopy dyskontow ej Wzrost wydatków inwestycyjnych % -25% ,80% % % -20% ,00% % % -15% ,30% % % -10% ,50% % % -5% ,80% % % 0% ,00% , % 5% ,30% % % 10% ,50% % % 15% ,80% % % 20% ,00% % % 25% ,30% % Wykres 26. Analiza wrażliwości Zbadano wrażliwość zdyskontowanych przepływów finansowych Projektu (NPV) na 3 zmienne niezależne: zmianę wydatków inwestycyjnych (+-25%), zmianę wydatków operacyjnych (+-25%) oraz zmianę wartości stopy dyskontowej (+-25%). Analiza wykazała, że nawet spadek kosztów inwestycyjnych, lub nieinwestycyjnych o 25% nie pozwoli na wyjście NPV ponad 0. Podobnie jak spadek stopy dyskontowej o 25% wartości. Oznacza to, iż inwestycja ma charakter wybitnie niekomercyjny i jej efekt powinien być mierzony efektem ekonomicznym. 8 Analiza instytucjonalna w tym trwałość Projektu 8.1 Beneficjenci Projektu oraz problemy ich dotykające Bezpośrednim Beneficjentem Projektu Regionalne partnerstwo samorządów Mazowsza dla aktywizacji społeczeństwa informacyjnego w zakresie e-administracji i geoinformacji jest Województwo Mazowieckie. Jest to podmiot, który zainicjował powyższy Projekt. Beneficjentami pośrednimi Projektu będą: gminy i powiaty tego województwa oraz jednostki organizacyjne działające na terenie województwa mazowieckiego, bowiem to one będą bezpośrednio korzystać z efektów Projektu. Wśród beneficjentów Projektu znajdą się także: pracownicy jednostek samorządowych, przedsiębiorcy i obywatele. Usprawnione zostaną bowiem kontakty urządprzedsiębiorca-obywatel dzięki rozwojowi usług elektronicznych. Wśród problemów dotykający beneficjentów Projektu można wymienić między innymi: nieopisane i niezestandaryzowane procedury załatwiania spraw urzędowych, konieczność wielokrotnego powielania i przetwarzania w wielu kopiach dokumentacji podczas załatwiania spraw urzędowych, konieczność ręcznej obsługi elektronicznej skrzynki podawczej (o ile taka istnieje), Strona 205 z 227

207 niespełnienie wymogu zapewnienia możliwości wykorzystania podpisu elektronicznego w komunikacji z urzędem (jeśli dana JST nie posiada), konieczność ręcznego pielęgnowania danych ewidencyjnych w celu wydawania decyzji (np. podatkowych) na ich podstawie, wydłużony czas podejmowania decyzji administracyjnych, konieczność załatwiania spraw urzędowych poprzez wizyty osobiste. Wszystkie wymienione powyżej problemy dotykają szerokie grono beneficjentów, zarówno osób fizycznych jak i interesantów instytucjonalnych. 8.2 Wykonalność instytucjonalna Projektu i status prawny beneficjenta Na podstawie Uchwały Nr 1156/68/15 Zarządu Województwa Mazowieckiego z dnia 25 sierpnia 2015 r. Pan Krzysztof Mączewski Dyrektor Departamentu Geodezji i Kartografii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie oraz Pani Ewa Janczar Zastępca Dyrektora Departamentu Geodezji i Kartografii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie zostali upoważnieni do przygotowania do realizacji Projektu pt. Regionalne partnerstwo samorządów Mazowsza dla aktywizacji społeczeństwa informacyjnego w zakresie e-administracji i geoinformacji. Departament Geodezji i Kartografii działający w imieniu Województwa Mazowieckiego Partnera Wiodącego będzie także odpowiedzialne za realizację Projektu. Projekt będzie realizowany w partnerstwie z powiatami i gminami województwa mazowieckiego, kwalifikującymi się jako beneficjenci tego Projektu, w którym rola Partnera Wiodącego będzie przynależna przedstawicielom Województwa Mazowieckiego Opis aktualny instytucji wdrażającej Projekt Mieszkańcy województwa tworzą z mocy prawa regionalną wspólnotę samorządową, która wraz z terytorium województwa tworzy Samorząd Województwa. Województwo ma osobowość prawną. Posiadając osobowość prawną Samorząd Województwa dysponuje mieniem wojewódzkim oraz prowadzi samodzielnie gospodarkę finansową na podstawie budżetu. Ustrój województwa jako jednostki samorządu terytorialnego określa Statut Województwa. Województwo wykonuje swoje zadania za pośrednictwem organów województwa: pochodzącym z wyborów Sejmikiem Województwa (organ stanowiący i kontrolny) oraz powoływanym przez Sejmik Zarządem Województwa (organ wykonawczy) z Marszałkiem Województwa Mazowieckiego, jako jego przewodniczącym. Samorząd Województwa, aby mógł samodzielnie wykonywać swoje zadania i korzystać ze swoich praw został wyposażony w osobowość prawną oraz organy, którymi są sejmik województwa oraz zarząd województwa. Podstawowym zadaniem Samorządu Województwa jest określenie strategii rozwoju województwa, a także prowadzenie polityki rozwoju województwa. Samorząd Województwa, przy formułowaniu strategii rozwoju województwa i realizacji polityki jego rozwoju, współpracuje w szczególności z jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego z obszaru województwa. W granicach województwa mazowieckiego funkcjonują: 42 powiaty, w tym 5 grodzkich i 37 ziemskich; 314 gmin, w tym 35 miejskich, 50 miejsko-wiejskich oraz 229 wiejskich. Mimo iż osoby zamieszkujące na terenie województwa tworzą aż trzy odrębne wspólnoty samorządowe, tj. samorząd gminny, samorząd powiatowy oraz samorząd województwa, każda z nich funkcjonuje samodzielnie i niezależnie, a ich samodzielność podlega ochronie prawnej. W celu wykonywania zadań województwo tworzy wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne oraz może zawierać umowy z innymi podmiotami w szczególności z innymi województwami oraz jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego z obszaru województwa porozumienia w sprawie powierzenia prowadzenia zadań publicznych. Porozumienia te podlegają ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Zadania Samorządu Województwa, należące do kompetencji Marszałka i Zarządu są wykonywane przez Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie. Urzędem kieruje Strona 206 z 227

208 Marszałek, przy pomocy wicemarszałków, członków Zarządu, Dyrektora Urzędu i Skarbnika, jako głównego księgowego Urzędu oraz dyrektorów departamentów. W skład Urzędu Marszałkowskiego wchodzi Departament Geodezji i Kartografii, który działa jako wyodrębniona komórka organizacyjna w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Mazowieckiego. Poniżej przedstawiono strukturę organizacyjną Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego. Strona 207 z 227

209 Schemat 13 Struktura organizacyjna Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego Źródło: [ ] Strona 208 z 227

210 Departament Geodezji i Kartografii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego posiada odpowiedni potencjał kadrowy oraz doświadczenie niezbędne do realizacji Projektu będącego przedmiotem niniejszego opracowania. Z pewnością bardzo cennym wkładem będzie doświadczenie zdobyte przy realizacji projektów MSIP GPW, EA, BW. Skala Projektu jednak jest porównywalna z projektami BW i EA, dlatego też celowym jest powołanie wsparcia w zakresie technicznym, finansowym i prawnym. Rozwiązanie to wydaje się najlepsze i najbardziej ekonomiczne. Alternatywą proponowanego rozwiązania, wiążącego się z wprowadzeniem funkcji wsparcia w zakresie technicznym, finansowym, prawnym jest powołanie komórki realizującej te zadania we własnej jednostce. Funkcja wsparcia w zakresie technicznym, finansowym, prawnym jest niezwykle przydatna przy realizacji zadań projektowych, dlatego przewidziano ją na etapie realizacji Projektu. Wsparcie w zarządzaniu Projektem przyczynia się do usprawnienia procesów w nim zachodzących, przyspiesza niezbędne procedury. Jego rolą powinno być wsparcie pracowników Departamentu Geodezji i Kartografii w zakresie zarządzania Projektem, zarządzania finansowego oraz wsparcie procesów związanych z monitorowaniem Projektu i sprawozdawczością. Powinno także wspierać Departament także w działaniach związanych z promocją Projektu i przepływem dokumentacji. Poniżej przedstawiono schemat organizacyjny Departamentu Geodezji i Kartografii. Schemat 14 Struktura organizacyjna Departamentu Geodezji i Kartografii Źródło: [ ] Strona 209 z 227