SPRAWOZDANIE FINANSOWE ZA ROK ZAKOŃCZONY 31 GRUDNIA 2011 ROKU WRAZ Z OPINIĄ NIEZALEśNEGO BIEGŁEGO REWIDENTA

Transkrypt

1 POWSZECHNY ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPÓŁKA AKCYJNA SPRAWOZDANIE FINANSOWE ZA ROK ZAKOŃCZONY 31 GRUDNIA 2011 ROKU WRAZ Z OPINIĄ NIEZALEśNEGO BIEGŁEGO REWIDENTA

2 SPIS TREŚCI I. WPROWADZENIE DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO Wstęp Wybrane jednostkowe dane finansowe PZU Kursy wymiany złotego w stosunku do euro Zmiany zasad (polityki) rachunkowości w roku obrotowym Zmiany sposobu sporządzania sprawozdania finansowego Korekty błędów lat ubiegłych Znaczące zdarzenia, które wystąpiły po dniu bilansowym i nie zostały Znaczące zdarzenia dotyczące lat ubiegłych ujęte w sprawozdaniu Znaczące zdarzenia dotyczące okresu sprawozdawczego mające wpływ na Porównywalność danych finansowych za okres poprzedzający Organy zarządzające i nadzorujące PZU Wynagrodzenie podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych Przyjęte zasady (polityka) rachunkowości Wskazanie, objaśnienie i kwantyfikacja istotnych róŝnic pomiędzy PSR i MSSF II. BILANS I POZYCJE POZABILANSOWE III. TECHNICZNY RACHUNEK UBEZPIECZEŃ MAJĄTKOWYCH I OSOBOWYCH IV. OGÓLNY RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT V. ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE WŁASNYM VI. RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘśNYCH VII. TECHNICZNE RACHUNKI DZIAŁALNOŚĆ BEZPOŚREDNIA OGÓŁEM VIII. TECHNICZNY RACHUNEK UBEZPIECZEŃ REASEKURACJA CZYNNA OGÓŁEM IX. OPINIA AKTUARIUSZA X. DODATKOWE INFORMACJE I OBJAŚNIENIA Wartości niematerialne i prawne Lokaty NaleŜności Inne składniki aktywów Rozliczenia międzyokresowe Zmiany odpisów aktualizujących Kapitały własne Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe Oszacowane regresy, odzyski i dotacje Pozostałe rezerwy Pozostałe zobowiązania i fundusze specjalne Rozliczenia międzyokresowe i przychody przyszłych okresów Margines wypłacalności Pozycje pozabilansowe Składki przypisane brutto Składki zarobione brutto Rozliczenia z tytułu reasekuracji Odszkodowania i świadczenia Dane uzupełniające do technicznego rachunku ubezpieczeń Informacje o przebiegu procesów likwidacji szkód Koszty działalności ubezpieczeniowej Pozostałe przychody operacyjne Pozostałe koszty operacyjne Przychody i koszty odsetkowe Podatek dochodowy Udział w zyskach (stratach) netto jednostek podporządkowanych wycenianych metodą praw własności Informacja dodatkowa do rachunku przepływów pienięŝnych Pozostałe informacje i objaśnienia Sprawy sporne Zatrudnienie Umowy o badanie oraz przegląd sprawozdań finansowych Transakcje z podmiotami powiązanymi

3 I. WPROWADZENIE DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO 1. Wstęp 1.1. Podstawowe dane o Spółce Powszechny Zakład Ubezpieczeń Spółka Akcyjna ( PZU, Spółka, Zakład ) z siedzibą w Warszawie przy Al. Jana Pawła II 24, powstał z przekształcenia Państwowego Zakładu Ubezpieczeń w spółkę akcyjną Skarbu Państwa na mocy art. 97 ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku o działalności ubezpieczeniowej - tekst jednolity Dz. U. Nr 11 z 1996 roku, poz. 62 z późn. zm. PZU jest wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego w Sądzie Rejonowym dla Miasta Stołecznego Warszawy, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, do rejestru przedsiębiorców pod numerem KRS Podstawowym przedmiotem działalności Spółki według Polskiej Klasyfikacji Działalności są pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe (PKD 65.12), a według Europejskiej Klasyfikacji Działalności są ubezpieczenia rzeczowe (EKD 6603). PZU jest jednostką dominującą Grupy Kapitałowej Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Spółki Akcyjnej ( Grupa PZU ) i sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe Okres objęty sprawozdaniem finansowym Niniejsze jednostkowe sprawozdanie finansowe zostało sporządzone za okres 12 miesięcy od dnia 1 stycznia do 31 grudnia 2011 roku ZałoŜenie kontynuacji działalności Niniejsze jednostkowe sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy załoŝeniu kontynuowania działalności gospodarczej przez PZU w dającej się przewiedzieć przyszłości, tj. w okresie co najmniej 12 miesięcy po miesięcy po zakończeniu okresu sprawozdawczego. Na dzień podpisania niniejszego sprawozdania finansowego nie istnieją fakty i okoliczności, które wskazywałyby na zagroŝenia dla moŝliwości kontynuacji działalności przez PZU w okresie 12 miesięcy po zakończeniu okresu sprawozdawczego na skutek zamierzonego lub przymusowego zaniechania bądź istotnego ograniczenia dotychczasowej działalności Jednostka prezentacyjna W niniejszym sprawozdaniu finansowym, o ile nie zaznaczono inaczej, wszystkie kwoty wykazane są w tysiącach złotych Wynik z działalności zaniechanej W 2011 roku PZU nie zaniechał prowadzenia jakiegokolwiek rodzaju działalności. Załączona informacja dodatkowa stanowi integralną część sprawozdania finansowego 3

4 2. Wybrane jednostkowe dane finansowe PZU Dane z bilansu 31 grudnia grudnia grudnia grudnia 2010 tys. zł tys. zł tys. EUR tys. EUR Aktywa Kapitał własny, razem Podstawowa i rozwodniona średnia waŝona liczba akcji zwykłych (szt.) Wartość księgowa na akcję zwykłą (w zł/ EUR) 136,02 137,83 30,80 34,80 Dane z technicznego rachunku ubezpieczeń majątkowych i osobowych oraz ogólnego rachunku zysków i strat 1 stycznia 31 grudnia 2011 tys. zł 1 stycznia 31 grudnia 2010 tys. zł 1 stycznia 31 grudnia 2011 tys. EUR 1 stycznia 31 grudnia 2010 tys. EUR Składki ubezpieczeniowe przypisane brutto Wynik techniczny ubezpieczeń majątkowych i osobowych ( ) (61 114) Wynik netto na działalności inwestycyjnej* Zysk (strata) netto Podstawowa i rozwodniona średnia waŝona liczba akcji zwykłych (szt.) Podstawowy i rozwodniony zysk na jedną akcję zwykłą (w zł/ EUR) 29,90 40,73 7,22 10,17 * Uwzględniono pozycję Udział w zyskach (stratach) netto jednostek podporządkowanych wycenianych metodą praw własności. Dane ze sprawozdania z przepływów pienięŝnych 1 stycznia 31 grudnia 2011 tys. zł 1 stycznia 31 grudnia 2010 tys. zł 1 stycznia 31 grudnia 2011 tys. EUR 1 stycznia 31 grudnia 2010 tys. EUR Przepływy pienięŝne netto z działalności operacyjnej ( ) (35 478) Przepływy pienięŝne netto z działalności lokacyjnej Przepływy pienięŝne netto z działalności finansowej ( ) ( ) ( ) ( ) Przepływy pienięŝne netto, razem (59 123) (14 281) Kursy wymiany złotego w stosunku do euro W niniejszym sprawozdaniu finansowym przyjęto następujące kursy walutowe (takŝe w celu prezentacji wybranych danych finansowych): EUR / PLN 1 stycznia 31 grudnia grudnia stycznia 31 grudnia grudnia 2010 Kurs średni 4,1401 4,4168 4,0044 3,9603 Kurs najwyŝszy w okresie 4,5642 n. d. 4,1770 n. d. Kurs najniŝszy w okresie 3,8403 n. d. 3,8356 n. d. Kursy te są: dla pozycji bilansu kursami średnimi NBP na dzień bilansowy; dla pozycji rachunku zysków i strat oraz sprawozdania z przepływów pienięŝnych kursami wyliczonymi jako średnia arytmetyczna z kursów NBP, obowiązujących na ostatni dzień kaŝdego z miesięcy danego okresu. 4. Zmiany zasad (polityki) rachunkowości w roku obrotowym W 2011 roku dokonano następujących zmian zasad (polityki) rachunkowości opisanych w punktach poniŝej Zmiana zasad rozpoznania składki przypisanej brutto Od 1 stycznia 2011 roku dokonano zmiany polegającej na rozpoznawaniu przychodu z tytułu przypisu składki w dniu zawarcia umowy ubezpieczeniowej zamiast w dniu rozpoczęcia odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wynikającej z zawartych umów ubezpieczenia (drugostronnie odraczanego Załączona informacja dodatkowa stanowi integralną część sprawozdania finansowego 4

5 poprzez rezerwę składki). Dodatkowo, analogicznej zmianie podlegała data rozpoznania w rachunku zysków i strat kosztów prowizji dotyczących zawieranych umów (takŝe bez wpływu na zmianę wyniku finansowego poprzez mechanizm drugostronnego odraczania tych kosztów w czasie). Przyjętą zasadę rozpoznawania przychodu z tytułu przypisu składki cechuje większa przydatność, przy zachowaniu wiarygodności stosowanych zasad rachunkowości, w porównaniu do sposobu stosowanego uprzednio, m.in. z uwagi na: zapewnienie ujawniania całości przychodów z tytułu składki i związanych z nim pozycji aktywów (tj. naleŝności od ubezpieczających dotyczących składek nieotrzymanych do daty bilansowej) i zobowiązań (rezerwy składki) wynikających ze wszystkich zawartych umów ubezpieczenia na datę bilansową niezaleŝnie od ustalonego w nich okresu ochrony ubezpieczeniowej; zgodność z interpretacjami i zaleceniami regulatora polskiego rynku ubezpieczeniowego Komisji Nadzoru Finansowego ( KNF ) wymaganych dla potrzeb raportowania regulacyjnego w zakresie prawidłowości ustalania wielkości rezerwy składki i właściwego pokrycia rezerw technicznoubezpieczeniowych lokatami; zapewnienie analiz porównawczych z polskim rynkiem ubezpieczeniowym za pomocą kryterium wielkości przypisu składki. Zmiana nie miała wpływu na wynik finansowy ani na aktywa netto PZU Wprowadzenie modelu alokacji ABC W 2011 roku w PZU wprowadzono model alokacji kosztów pośrednich na poszczególne produkty ubezpieczeniowe wg rachunku kosztów działań ( rachunek ABC ang. activity based costing). Celem wprowadzonej w 2011 roku alokacji kosztów wg rachunku ABC jest: dokładniejsze ustalenie rzeczywistych kosztów produktów oferowanych przez PZU; dokładniejsze ustalenie rzeczywistych narzutów kosztów ogólnych (oraz zasad ich alokacji) obciąŝających poszczególne produkty. Alokacja kosztów wg rachunku ABC zakłada podział kosztów pośrednich na produkty, a takŝe wydzielenie z kosztów administracyjnych: kosztów akwizycji, kosztów likwidacji szkód i windykacji regresów, kosztów działalności lokacyjnej oraz pozostałych kosztów operacyjnych. Przyjęta metodologia opiera się na ustaleniu: rodzaju i wielkości zasobów alokowanych; działań umoŝliwiających przypisanie zasobów; nośników kosztów umoŝliwiających alokację zasobów na działania; obiektów kosztowych, na które alokuje się zasoby; nośników kosztów umoŝliwiających przypisanie działań do obiektów kosztowych. Alokacji podlegają jedynie: pośrednie koszty akwizycji, pośrednie koszty likwidacji szkód, pośrednie koszty dochodzenia regresów, część kosztów administracyjnych (opisana powyŝej), koszty utrzymania nieruchomości przeznaczonych na cele inwestycyjne, pozostałe koszty działalności lokacyjnej. Model jest aktualizowany na bazie kwartalnej w zakresie uwzględnianych w nim zasobów i działań, a źródłem danych kosztowych jest system finansowo księgowy (księga główna i poszczególne moduły) Zmiana sposobu prezentacji w bilansie naleŝności z tytułu koasekuracji W celu zapewnienia czytelnej prezentacji danych w sprawozdaniu finansowym za rok 2011 Spółka dokonała zmiany zasad prezentacji naleŝności z tytułu składki w części przypadającej na współkoasekuratorów, dotychczas prezentowanej w pozycji IV.3.2.b) NaleŜności - Inne naleŝności - Pozostałe naleŝności od pozostałych jednostek, a zostały przeniesione do pozycji IV.1.2. NaleŜności - NaleŜności z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich od pozostałych jednostek. Dodatkowo wartość naleŝności z tytułu składki gdy Spółka pełni rolę koasekuratora wiodącego dotychczas prezentowane w notach 3 i 3.1 Dodatkowych informacji i objaśnień w pozycji NaleŜności z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich - Inne naleŝności od pozostałych jednostek przeniesione Załączona informacja dodatkowa stanowi integralną część sprawozdania finansowego 5

6 zostały do pozycji NaleŜności z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich - NaleŜności od ubezpieczających od pozostałych jednostek. Dane w bilansie za rok 2010 zostały odpowiednio zmienione Wpływ zmian na dane porównywalne W kolejnych tabelach zaprezentowano wpływ powyŝszych zmian na dane finansowe za okresy porównywalne. Zmiany dotyczące danych porównywalnych w bilansie zostały oznaczone w tabelach odpowiednio jako: koasekuracja dotyczące zmiany sposobu prezentacji naleŝności z koasekuracji, składka dotyczące zmiany zasad rozpoznawania składki przypisanej brutto. Wyszczególnienie pozycji bilansu 31 grudnia 2010 roku Zmiana 31 grudnia 2010 roku Dane porównywalne w niniejszym sprawozdaniu finansowym AKTYWA IV.1.2. NaleŜności - NaleŜności z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich - od pozostałych jednostek, w tym: - składka koasekuracja IV.3.2.b) NaleŜności - Inne naleŝności - Pozostałe naleŝności - od pozostałych jednostek (18 764) (koasekuracja) VI.2. Rozliczenia międzyokresowe - Aktywowane koszty akwizycji (składka) VI.4. Rozliczenia międzyokresowe - Inne rozliczenia międzyokresowe (składka) PASYWA (37 914) III. Rezerwy techniczno ubezpieczeniowe (składka) IX.3. Rozliczenia międzyokresowe - rozliczenia międzyokresowe przychodów (składka) ( ) Zmiany dotyczące danych porównywalnych w technicznym rachunku ubezpieczeń majątkowych i osobowych i ogólnym rachunku zysków i strat zostały oznaczone w tabelach odpowiednio jako: składka dotyczące zmiany zasad rozpoznawania składki przypisanej brutto; ABC dotyczące alokacji ABC. Załączona informacja dodatkowa stanowi integralną część sprawozdania finansowego 6

7 Wyszczególnienie pozycji technicznego rachunku ubezpieczeń majątkowych i osobowych 31 grudnia 2010 Zmiana 31 grudnia 2010 Dane porównywalne w niniejszym sprawozdaniu finansowym I.1. Składki - Składki przypisane brutto (składka) (3 435) I.3. Składki - Zmiana stanu rezerw składek i rezerwy na ryzyko niewygasłe brutto (składka) (3 435) IV.1.1. Odszkodowania i świadczenia wypłacone brutto (ABC) VII.1. Koszty akwizycji (ABC)* VII.2. Koszty administracyjne (ABC) ( ) X. Wynik techniczny ubezpieczeń majątkowych i osobowych ( ) ( ) (*) Zmiana aktywowanych kosztów akwizycji ujętych w tej pozycji wyniosła w 2010 roku minus tys. zł (dane wcześniej raportowane) i minus tys. zł (dane porównywalne w niniejszym sprawozdaniu finansowym). Wyszczególnienie pozycji ogólnego rachunku zysków i strat I. Wynik techniczny ubezpieczeń majątkowych i osobowych lub wynik techniczny ubezpieczeń na Ŝycie V.1. Koszty działalności lokacyjnej - Koszty utrzymania nieruchomości (ABC) V.2. Koszty działalności lokacyjnej - Pozostałe koszty działalności lokacyjnej (ABC) 31 grudnia 2010 Zmiana 31 grudnia 2010 Dane porównywalne w niniejszym sprawozdaniu finansowym ( ) ( ) Załączona informacja dodatkowa stanowi integralną część sprawozdania finansowego 7

8 PoniŜej zaprezentowano wpływ zmian dotyczących zasad rozpoznawania składki przypisanej brutto i alokacji ABC na dane finansowe za okres porównywalny 1 stycznia 31 grudnia 2010 roku (techniczny rachunek ubezpieczeń majątkowych i osobowych) na większym poziomie szczegółowości uwzględniającym podział na Grupy ustawowe w przypadku ubezpieczeń bezpośrednich. Grupy i klasy rachunkowe I.1. Składki - Składki przypisane brutto (składka) 1 stycznia 31 grudnia 2010 roku Zmiana 1 stycznia 31 grudnia 2010 roku Dane por. w niniejszym spraw. finansowym I.3. Składki - Zmiana stanu rezerw składek i rezerwy na ryzyko niewygasłe brutto (składka) 1 stycznia 31 grudnia 2010 roku Zmiana 1 stycznia 31 grudnia 2010 roku Dane por. w niniejszym spraw. finansowym IV.1.1. Odszkodowania i świadczenia wypłacone brutto (ABC) 1 stycznia 31 grudnia 2010 roku Zmiana 1 stycznia 31 grudnia 2010 roku Dane por. w niniejszym spraw. finansowym VII.1. Koszty akwizycji (ABC) 1 stycznia 31 grudnia 2010 roku Zmiana 1 stycznia 31 grudnia 2010 roku Dane por. w niniejszym spraw. finansowym VII.2. Koszty administracyjne (ABC) 1 stycznia 31 grudnia 2010 roku Zmiana 1 stycznia 31 grudnia 2010 roku Dane por. w niniejszym spraw. finansowym Grupa (2 142) (2 142) (1 339) Grupa (51) (54) (51) (105) (112) Grupa (9 427) (9 427) (24 077) ( ) Grupa (231) (315) 189 Grupa (544) (670) (1 662) 192 Grupa (335) (403) (337) (1 148) 380 Grupa (40) (596) 674 Grupa (2 403) (2 403) (5 070) (28 822) Grupa (1 184) (1 184) Grupa (2 900) (85 532) Grupa (28) (173) (28) (201) (54) (355) 390 Grupa Grupa (6 239) Grupa (4 449) - (4 449) (472) Grupa (105) Grupa (93) (37 580) (93) (37 673) (143) (9 871) (3 976) Grupa Grupa (2 183) Ubezpieczenia pośrednie łącznie (7 588) - (7 588) (2 660) RAZEM (3 435) (3 435) ( ) Załączona informacja dodatkowa stanowi integralną część sprawozdania finansowego 8

9 5. Zmiany sposobu sporządzania sprawozdania finansowego W 2011 roku nie dokonano zmian w sposobie sporządzania jednostkowego sprawozdania finansowego w stosunku do sprawozdania finansowego PZU za rok Korekty błędów lat ubiegłych W 2011 roku nie dokonano korekt błędów lat ubiegłych. 7. Znaczące zdarzenia, które wystąpiły po dniu bilansowym i nie zostały uwzględnione w sprawozdaniu finansowym 7.1. Wypowiedzenie Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy W dniu 28 lutego 2012 roku Zarządy PZU i PZU śycie wypowiedziały Zakładowe Układy Zbiorowe Pracy ( ZUZP ) funkcjonujące w tych spółkach odpowiednio od 2003 roku i 2006 roku, głównie z powodu konieczności wprowadzenia nowego, bardziej motywującego systemu wynagrodzeń, którego szczegółowe rozwiązania będą negocjowane z organizacjami pracowniczymi. Planuje się, Ŝe nowe zasady mają zacząć obowiązywać od października 2012 roku. Ze względu na niepewność co do ostatecznego kształtu przyjętych rozwiązań, na dzień 31 grudnia 2011 roku nie moŝna wiarygodnie oszacować skutków finansowych wypowiedzenia ZUZP. Efekt wpływu wypowiedzenia ZUZP ujęty zostanie w wyniku finansowym 2012 roku. 8. Znaczące zdarzenia dotyczące lat ubiegłych ujęte w sprawozdaniu finansowym okresu sprawozdawczego Do dnia podpisania niniejszego sprawozdania finansowego nie wystąpiły znaczące zdarzenia dotyczące lat ubiegłych, które zostały ujęte w niniejszym sprawozdaniu finansowym. 9. Znaczące zdarzenia dotyczące okresu sprawozdawczego mające wpływ na istotną zmianę struktury pozycji bilansowych oraz wyniku finansowego 9.1. Dywidenda z Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń na śycie SA W dniu 30 czerwca 2011 roku Zwyczajne Walne Zgromadzenie Powszechnego Zakłądu Ubezpieczeń na śycie SA ( PZU śycie ) podjęło uchwałę w sprawie podziału zysku PZU śycie za rok obrotowy 2010 w kwocie tys. zł w następujący sposób: przeznaczenie na dywidendę dla jedynego akcjonariusza, tj. PZU, kwoty tys. zł; przeniesienie na kapitał zapasowy kwoty tys. zł. Dywidendę wypłacono w dniu 19 sierpnia 2011 roku Wypłata dywidendy za 2010 rok W dniu 30 czerwca 2011 roku odbyło się Walne Zgromadzenie Spółki, które podjęło uchwałę w sprawie podziału zysku netto za rok obrotowy zakończony dnia 31 grudnia 2010 roku w kwocie tys. zł w następujący sposób: kwotę tys. zł przeznaczono na dywidendę; kwotę tys. zł przeznaczono na kapitał zapasowy. Dzień ustalenia praw do dywidendy wyznaczono na 30 września 2011 roku, a dzień wypłaty dywidendy na 21 października 2011 roku. Dywidendę wypłacono. 10. Porównywalność danych finansowych za okres poprzedzający ze sprawozdaniem finansowym za okres zakończony 31 grudnia 2010 roku Niniejsze jednostkowe sprawozdanie finansowe PZU za 2011 rok zawiera dane finansowe zaprezentowane w układzie określonym w Załączniku Nr 3 do Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 października 2005 roku w sprawie zakresu informacji wykazywanych w sprawozdaniach finansowych i skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych, wymaganych w prospekcie emisyjnym dla emitentów z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, dla których właściwe są Załączona informacja dodatkowa stanowi integralną część sprawozdania finansowego 9

10 polskie zasady rachunkowości (Dz.U. Nr 209 z 2005 roku, poz z późn. zm., Rozporządzenie o sprawozdaniach finansowych w prospekcie ) przy zapewnieniu porównywalności danych finansowych pomiędzy prezentowanymi okresami. 11. Organy zarządzające i nadzorujące PZU Zarząd PZU Na dzień 31 grudnia 2010 roku w skład Zarządu PZU wchodzili: Andrzej Klesyk - Prezes Zarządu PZU; Witold Jaworski - Członek Zarządu PZU; Przemysław Dąbrowski - Członek Zarządu PZU. W związku z upływem w dniu 27 czerwca 2011 roku trzyletniej kadencji obecnego Zarządu PZU, w dniu 2 lutego 2011 roku Rada Nadzorcza PZU podjęła uchwałę o rozpoczęciu postępowania kwalifikacyjnego na stanowisko Prezesa Zarządu PZU oraz sześciu Członków Zarządu PZU nowej kadencji. Wybrani Członkowie Zarządu PZU mieli być odpowiedzialni za następujące obszary zadaniowe: biznesu detalicznego, biznesu korporacyjnego, inwestycji, finansów, operacji i likwidacji szkód oraz informatyki. W dniu 15 marca 2011 roku Rada Nadzorcza PZU powołała Andrzeja Klesyka w skład Zarządu PZU nowej kadencji i powierzyła mu dalsze pełnienie funkcji Prezesa Zarządu PZU. W dniu 21 kwietnia 2011 roku Rada Nadzorcza PZU podjęła kolejną decyzję o składzie Zarządu PZU na nową kadencję. Rada Nadzorcza postanowiła powołać w skład Zarządu PZU następujące osoby: Tomasza Tarkowskiego - jako Członka Zarządu PZU nadzorującego obszar likwidacji szkód (dodatkowo powołanie takŝe na ówcześnie trwającą kadencję z dniem 21 kwietnia 2011 roku); Bogusława Skuzę - jako Członka Zarządu PZU nadzorującego obszar biznesu korporacyjnego; Ryszarda Trepczyńskiego - jako Członka Zarządu PZU nadzorującego obszar inwestycji; Marcina Halbersztadta - jako Członka Zarządu PZU nadzorującego obszar informatyki (dodatkowo powołanie takŝe na ówcześnie trwającą kadencję z dniem 15 maja 2011 roku). Ponadto potwierdzony na kolejną kadencję został mandat dla dwóch dotychczasowych Członków Zarządu PZU: Przemysława Dąbrowskiego - nadzorującego obszar finansów; Witolda Jaworskiego - nadzorującego obszar biznesu detalicznego. Zgodnie z decyzją Rady Nadzorczej PZU Bogusław Skuza i Ryszard Trepczyński powołani zostali w skład Zarządu PZU nowej kadencji od dnia 1 lipca 2011 roku. W związku z odbyciem w dniu 30 czerwca 2011 roku ZWZ PZU, na którym zatwierdzono jednostkowe i skonsolidowane sprawozdanie finansowe PZU za 2010 rok, nowa kadencja Zarządu PZU rozpoczęła się od dnia następnego po odbyciu ZWZ PZU, czyli od 1 lipca 2011 roku. Kadencja jest wspólna i obejmuje trzy kolejne pełne lata obrotowe. Pierwszym pełnym rokiem obrotowym jest rok W dniu 6 października 2011 roku Marcin Halbersztadt złoŝył rezygnację z pełnienia funkcji Członka Zarządu PZU i jego mandat wygasł w tym samym dniu. Od dnia 6 października 2011 roku do dnia podpisania niniejszego sprawozdania finansowego skład Zarządu PZU przedstawiał się następująco: Andrzej Klesyk - Prezes Zarządu PZU; Witold Jaworski - Członek Zarządu PZU; Przemysław Dąbrowski - Członek Zarządu PZU; Tomasz Tarkowski - Członek Zarządu PZU; Bogusław Skuza - Członek Zarządu PZU; Ryszard Trepczyński - Członek Zarządu PZU Rada Nadzorcza PZU Na dzień 31 grudnia 2010 roku skład Rady Nadzorczej PZU przedstawiał się następująco: Marzena Piszczek - Przewodnicząca Rady; Załączona informacja dodatkowa stanowi integralną część sprawozdania finansowego 10

11 Zbigniew Ćwiąkalski - Wiceprzewodniczący Rady; GraŜyna Piotrowska-Oliwa - Sekretarz Rady; Waldemar Maj - Członek Rady; Piotr Kamiński - Członek Rady; Krzysztof Dresler - Członek Rady; Dariusz Filar - Członek Rady. Zgodnie ze Statutem PZU liczbę członków Rady Nadzorczej określa uchwałą Walne Zgromadzenie PZU. Członkowie Rady Nadzorczej są powoływani na okres wspólnej kadencji, która obejmuje trzy kolejne pełne lata obrotowe. Rada Nadzorcza wybiera spośród swoich członków Przewodniczącego i Wiceprzewodniczącego Rady Nadzorczej. ZWZ PZU uchwałami z dnia 30 czerwca 2011 roku ustaliło liczbę Członków Rady Nadzorczej PZU na 7 osób i powołało w skład Rady Nadzorczej nowej kadencji taką liczbę osób. RównieŜ 30 czerwca 2011 roku nowo powołana Rada Nadzorcza ukonstytuowała się i jej skład przedstawia się następująco: Marzena Piszczek - Przewodnicząca Rady; Zbigniew Ćwiąkalski - Wiceprzewodniczący Rady; Krzysztof Dresler - Sekretarz Rady; Waldemar Maj - Członek Rady; Dariusz Filar - Członek Rady; Zbigniew Derdziuk - Członek Rady; Dariusz Daniluk - Członek Rady. Pierwszym pełnym rokiem obrotowym dla nowo powołanej Rady Nadzorczej jest rok Do dnia podpisania niniejszego sprawozdania finansowego w składzie Rady Nadzorczej PZU nie nastąpiły Ŝadne inne zmiany Dyrektorzy Grupy PZU Na dzień 31 grudnia 2010 roku Dyrektorami Grupy PZU byli: Dariusz Krzewina; Rafał Grodzicki; Przemysław Dąbrowski; Mariusz Sarnowski; Krzysztof Branny. W dniu 2 stycznia 2011 roku Przemysław Dąbrowski złoŝył rezygnację ze stanowiska Dyrektora Grupy PZU, a w dniu 24 stycznia 2011 roku Zarząd PZU odwołał Przemysława Dąbrowskiego z tego stanowiska i z dniem 1 lutego 2011 roku powołał Tomasza Tarkowskiego na Dyrektora Grupy PZU. Z dniem 21 kwietnia 2011 roku, w związku z powołaniem do Zarządu PZU, Tomasz Tarkowski przestał pełnić obowiązki Dyrektora Grupy PZU. Z dniem 7 lipca 2011 roku, w związku z rezygnacją z funkcji Wiceprezesa Zarządu PZU śycie w dniu 20 czerwca 2011 roku, Zarząd PZU odwołał Mariusza Sarnowskiego z funkcji Dyrektora Grupy PZU. W dniu 16 sierpnia 2011 roku Krzysztof Branny złoŝył rezygnację z pełnionych przez siebie funkcji: Członka Zarządu PZU śycie i Dyrektora Grupy PZU. W dniu 7 lutego 2012 roku Zarząd PZU powołał z dniem 1 lutego 2012 roku Przemysława Henschke na stanowisko Dyrektora Grupy PZU. Od dnia 1 lutego 2012 roku do podpisania niniejszego sprawozdania finansowego Dyrektorami Grupy PZU byli: Dariusz Krzewina; Rafał Grodzicki; Przemysław Henschke. Wszyscy aktualni Dyrektorzy Grupy PZU wchodzą równieŝ w skład Zarządu PZU śycie. Załączona informacja dodatkowa stanowi integralną część sprawozdania finansowego 11

12 12. Wynagrodzenie podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych Zgodnie zapisami punktu 12.a podpunkt b części B. Dodatkowe Noty Objaśniające Załącznika nr 3 do Rozporządzenia o sprawozdaniach finansowych w prospekcie, informacje o wynagrodzeniu podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych umieszczone zostały w punkcie 31.1 Dodatkowych informacji i objaśnień. 13. Przyjęte zasady (polityka) rachunkowości W myśl art. 45 ust. 1a Ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2009 roku Nr 152, poz z późn. zm., Ustawa o rachunkowości ), sprawozdania finansowe emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego mogą być sporządzane zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej oraz związanymi z nimi interpretacjami ogłoszonymi w formie rozporządzeń Komisji Europejskiej (dalej: MSSF ). Z uwagi na fakt, Ŝe Walne Zgromadzenie PZU nie podjęło decyzji, o której mowa w art. 45 ust. 1c Ustawy o rachunkowości, w sprawie sporządzania sprawozdań finansowych zgodnie z MSSF, niniejsze jednostkowe sprawozdanie finansowe PZU sporządzono się zgodnie z Polskimi Standardami Rachunkowości ( PSR ), określonymi w Ustawie o rachunkowości oraz w wydanych na jej podstawie aktach wykonawczych, m.in.: Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2009 roku w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji (Dz. U. Nr 226 z 2009 roku, poz. 1825, Rozporządzenie w sprawie rachunkowości ubezpieczycieli ); Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 roku w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz. U. Nr 149 z 2001 roku, poz. 1674, z późn. zm.). Inne waŝne akty prawne mające zastosowanie w niniejszym sprawozdaniu finansowym obejmują: Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2003 roku w sprawie sposobu wyliczenia marginesu wypłacalności oraz minimalnej wysokości kapitału gwarancyjnego dla działów i grup ubezpieczeń (Dz. U. Nr 211 z 2003 roku, poz z późn. zm.); Ustawę z dnia 22 maja 2003 o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. Nr 11 z 2010 roku, poz. 66 z późn. zm., Ustawa o działalności ubezpieczeniowej ). W sprawach nieuregulowanych Ustawą o rachunkowości oraz wydanymi na jej podstawie aktami wykonawczymi, stosuje się odpowiednio Krajowe Standardy Rachunkowości i/lub MSSF Wartości niematerialne i prawne Wartości niematerialne i prawne są rozpoznawane, jeŝeli jest prawdopodobne, Ŝe w przyszłości spowodują one wpływ korzyści ekonomicznych, które mogą być powiązane z tymi aktywami i obejmują nabyte przez PZU, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie uŝyteczności dłuŝszym niŝ rok, przeznaczone do uŝywania na potrzeby PZU. Wartości niematerialne i prawne obejmują w szczególności: oprogramowanie komputerowe, autorskie prawa majątkowe, licencje oraz koncesje. Wartości niematerialne i prawne wyceniane są wg ceny nabycia powiększonej o koszty bezpośrednio związane z nabyciem i przygotowaniem do uŝytkowania, pomniejszonej o odpisy amortyzacyjne, a takŝe o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Wartości niematerialne i prawne amortyzowane są przy zastosowaniu metody liniowej przez przewidywany okres uŝytkowania, zgodnie z planem amortyzacji przyjętym przez PZU, który odpowiada ich szacowanemu okresowi uŝyteczności ekonomicznej, przy zastosowaniu rocznych stawek amortyzacji od 20% do 50%. Wartości niematerialne i prawne o wartości jednostkowej nieprzekraczającej zł zaliczane są do kosztów w miesiącu oddania ich do uŝywania. Załączona informacja dodatkowa stanowi integralną część sprawozdania finansowego 12

13 13.2. Lokaty Lokaty w nieruchomości Lokaty w nieruchomości obejmują: grunty własne, prawa wieczystego uŝytkowania gruntu, budowle i budynki, a takŝe będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawa do lokalu uŝytkowego, inwestycje budowlane oraz zaliczki na poczet inwestycji budowlanych. Lokaty w nieruchomości są wyceniane wg cen nabycia lub kosztu wytworzenia z uwzględnieniem przeszacowania dokonanego na podstawie odrębnych przepisów (ostatnie takie przeszacowanie przeprowadzono na dzień 1 stycznia 1995 roku, a jego skutki odniesione zostały na kapitał z aktualizacji wyceny), pomniejszonej o wartość naliczonego na dzień bilansowy umorzenia z uwzględnieniem odpisów z tytułu trwałej utraty wartości. Nieruchomości amortyzowane są przy zastosowaniu metody liniowej przez przewidywany okres uŝytkowania, zgodnie z planem amortyzacji przyjętym przez PZU, który odpowiada ich szacowanemu okresowi uŝyteczności ekonomicznej, przy zastosowaniu rocznych stawek amortyzacji przedstawionych poniŝej. Grunty własne oraz inwestycje budowlane i zaliczki na poczet inwestycji nie podlegają amortyzacji. Kategoria aktywów Stawka Prawo wieczystego uŝytkowania gruntów 10% Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu uŝytkowego 2,5% Budynki i budowle 1,5 4,5% Udziały lub akcje w jednostkach podporządkowanych Udziały lub akcje w jednostkach podporządkowanych wyceniane są metodą praw własności, a w przypadku jednostek, których wpływ na sprawozdanie finansowe PZU jest nieistotny według wartości nabycia. W przypadku wystąpienia trwałej utraty wartości PZU pomniejsza wartość akcji i udziałów w jednostkach podporządkowanych tworząc odpis z tytułu trwałej utraty wartości. Skutki wyceny akcji i udziałów w jednostkach podporządkowanych metodą praw własności ujmuje się w następujący sposób: przeszacowania akcji i udziałów w jednostkach podporządkowanych, do wartości powyŝej ceny nabycia, ujmowane są w kapitale z aktualizacji wyceny; przeszacowania akcji i udziałów w jednostkach podporządkowanych, do wartości poniŝej ceny ich nabycia, ujmowane są w rachunku zysków i strat Instrumenty finansowe Instrumenty finansowe są klasyfikowane w dniu nabycia do następujących kategorii: aktywa finansowe i zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu; aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności; poŝyczki udzielone i naleŝności własne; aktywa dostępne do sprzedaŝy. Aktywa i zobowiązania finansowe ujmowane są w bilansie w momencie, gdy PZU staje się stroną wiąŝącego kontraktu, z którego wynika, iŝ ponosi on ryzyko i staje się beneficjentem korzyści związanych z instrumentem finansowym. W przypadku transakcji zawieranych na zorganizowanym rynku i na przyjętych na tym rynku warunkach rozliczenia transakcji, nabycie bądź sprzedaŝ aktywów i zobowiązań finansowych ujmuje się w księgach w dacie zawarcia transakcji. Instrumenty finansowe ujmowane są początkowo wg wartości godziwej skorygowanej o koszty transakcji, które mogą być bezpośrednio przypisane do nabycia lub wystawienia danego instrumentu finansowego. Wartością godziwą instrumentu finansowego w momencie jego początkowego ujęcia jest zwykle jego cena transakcyjna, o ile charakter instrumentu finansowego nie wskazuje, Ŝe jest inaczej. Załączona informacja dodatkowa stanowi integralną część sprawozdania finansowego 13

14 W przypadku instrumentów finansowych przynoszących przychody odsetkowe, odsetki naliczane są począwszy od następnego dnia po dniu rozliczenia transakcji. Rozchód instrumentów finansowych ustala się wg zasady pierwsze weszło pierwsze wyszło (FIFO), a w przypadku instrumentów nabytych w tym samym dniu wg zasady najdroŝsze weszło pierwsze wyszło (HIFO). Wartości godziwe instrumentów finansowych, dla kaŝdej z kategorii instrumentów finansowych, określa się na podstawie dostępnych publicznie kwotowań na aktywnym rynku, a w przypadku ich braku przy wykorzystaniu modeli wyceny opartych na załoŝeniach poczynionych na bazie danych pochodzących z aktywnego rynku. Wyjątek stanowią akcje i udziały, których wartości godziwej nie moŝna wiarygodnie oszacować. W tej sytuacji wyceniane są one wg kosztu nabycia z uwzględnieniem odpisów z tytułu trwałej utraty wartości Instrumenty finansowe przeznaczone do obrotu Do instrumentów finansowych przeznaczonych do obrotu zalicza się aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z krótkoterminowych zmian cen oraz wahań innych czynników rynkowych albo krótkiego czasu trwania nabytego instrumentu, a takŝe instrumenty pochodne, o ile nie zostały one uznane za instrumenty zabezpieczające. Do instrumentów finansowych przeznaczonych do obrotu zalicza się równieŝ zobowiązania do dostarczenia poŝyczonych papierów wartościowych oraz innych instrumentów finansowych, w przypadku zawarcia przez jednostkę umowy sprzedaŝy krótkiej. Aktywa finansowe zaliczone przez jednostkę do przeznaczonych do obrotu nie są przekwalifikowywane do innych kategorii. Instrumenty finansowe przeznaczone do obrotu wycenia się wg wartości godziwej, a gdy jej ustalenie w sposób wiarygodny nie jest moŝliwe wg wartości nabycia z uwzględnieniem trwałej utraty wartości Instrumenty pochodne Wartość godziwa instrumentów pochodnych takich jak np. kontrakty forward oraz kontrakty zamiany oprocentowania typu interest rate swap (IRS) nienotowanych na aktywnym rynku, określana jest metodą zdyskontowanych przyszłych przepływów pienięŝnych, a dane do wyceny tych instrumentów pozyskiwane są z rynku pienięŝnego. Instrumenty pochodne wykazuje się w bilansie w pozycji Pozostałe lokaty aktywów lub w pozycji Pozostałe zobowiązania pasywów. Zmiany wartości godziwej instrumentów pochodnych nie będących instrumentami zabezpieczającymi ujmowane są w rachunku zysków i strat okresu sprawozdawczego Aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności Do aktywów finansowych utrzymywanych do terminu wymagalności zalicza się aktywa finansowe niezakwalifikowane do poŝyczek udzielonych i naleŝności własnych, dla których zawarte kontrakty ustalają termin wymagalności spłaty wartości nominalnej oraz określają prawo do otrzymania w ustalonych terminach korzyści ekonomicznych, na przykład odsetek, w stałej lub moŝliwej do ustalenia kwocie, pod warunkiem, Ŝe PZU zamierza i moŝe utrzymać te aktywa do czasu, gdy staną się one wymagalne (w szczególności dłuŝne papiery wartościowe). Klasyfikacja ta w znacznym stopniu oparta jest na subiektywnej ocenie Zarządu PZU, który dokonując tej oceny, ocenia swój zamiar i moŝliwości utrzymywania tych instrumentów finansowych do terminu wymagalności. Ocena ta jest oparta na analizie sytuacji majątkowej i finansowej oraz analizie dopasowania aktywów i zobowiązań PZU. Aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności wyceniane są na dzień bilansowy wg skorygowanej ceny nabycia PoŜyczki udzielone i naleŝności własne Do poŝyczek udzielonych i naleŝności własnych zalicza się, niezaleŝnie od terminu ich zapadalności (zapłaty), aktywa finansowe powstałe na skutek wydania bezpośrednio drugiej stronie kontraktu środków pienięŝnych. Załączona informacja dodatkowa stanowi integralną część sprawozdania finansowego 14

15 Do poŝyczek zalicza się takŝe obligacje i inne dłuŝne instrumenty finansowe nabyte w zamian za wydane bezpośrednio drugiej stronie kontraktu środki pienięŝne, jeŝeli z zawartego kontraktu jednoznacznie wynika, Ŝe zbywający nie utracił kontroli nad wydanymi instrumentami finansowymi (w szczególności transakcje typu buy-sell-back), jak równieŝ zalicza się lokaty terminowe w instytucjach kredytowych bez względu na okres zapadalności lokaty. PoŜyczki udzielone, w tym lokaty terminowe i naleŝności własne, wykazuje się wg skorygowanej ceny nabycia Aktywa dostępne do sprzedaŝy Do aktywów finansowych dostępnych do sprzedaŝy zalicza się aktywa niezaklasyfikowane do opisanych powyŝej kategorii tj.: instrumentów finansowych przeznaczonych do obrotu; aktywów finansowych utrzymywanych do terminu wymagalności; poŝyczek udzielonych i naleŝności własnych. Aktywa finansowe dostępne do sprzedaŝy wyceniane są wg wartości godziwej, a gdy jej ustalenie w sposób wiarygodny nie jest moŝliwe według ceny nabycia z uwzględnieniem trwałej utraty wartości. RóŜnica pomiędzy wartością godziwą aktywów finansowych dostępnych do sprzedaŝy a ich skorygowaną ceną nabycia (a dla instrumentów kapitałowych ceną nabycia) odnoszona jest na kapitał z aktualizacji wyceny. Skutki przeszacowania instrumentów dłuŝnych dostępnych do sprzedaŝy do skorygowanej ceny nabycia wykazywane są w rachunku zysków i strat. W przypadku sprzedaŝy instrumentów dostępnych do sprzedaŝy, wartość kapitału z aktualizacji wyceny, dotyczącego sprzedawanych instrumentów jest wyksięgowywana i ujmowana w ogólnym rachunku zysków i strat. W przypadku wystąpienia trwałej utraty wartości instrumentów dostępnych do sprzedaŝy, rozpoznane uprzednio w kapitale z aktualizacji wyceny straty z wyceny odnosi się w cięŝar ogólnego rachunku zysków i strat. W przypadku ustania przyczyny, dla której dokonano odpisu aktualizującego wartość aktywów, równowartość całości lub odpowiedniej części uprzednio dokonanego odpisu aktualizującego ujmuje się w ogólnym rachunku zysków i strat NaleŜności depozytowe od cedentów NaleŜności depozytowe od cedentów obejmują depozyty szkodowe i składkowe zatrzymane przez zakłady ubezpieczeń, którym PZU udziela pokrycia reasekuracyjnego. Stanowią one część płatności naleŝnych PZU, ale zatrzymanych jako zabezpieczenie przyszłych roszczeń z tytułu odszkodowań. NaleŜności depozytowe od cedentów wyceniane są w kwocie wymaganej zapłaty, określanej zgodnie z warunkami umowy reasekuracji, uwzględniającej, w przypadku gdy depozyt stanowi instrument finansowy, równieŝ wycenę tego instrumentu oraz ewentualne odpisy z tytułu trwałej utraty wartości Transakcje nabycia i sprzedaŝy instrumentów finansowych, których treść ekonomiczna jest odmienna od treści prawnej transakcji W ocenie PZU transakcje warunkowego zakupu z przyrzeczeniem odsprzedaŝy oraz transakcje warunkowej sprzedaŝy z przyrzeczeniem odkupu nie oznaczają transferu praw i obowiązków związanych z danym instrumentem finansowym, stosowana jest zatem klasyfikacja ww. transakcji odpowiednio jako poŝyczki lub zobowiązania Lokaty zagraniczne Lokaty zagraniczne to lokaty umiejscowione poza granicami Polski. Umiejscowienie lokat określa: w przypadku aktywów notowanych na rynkach regulowanych kraj ich emitenta, w przypadku innych lokat miejsce ich realizacji, co oznacza w szczególności: dla dłuŝnych papierów wartościowych, poŝyczek i naleŝności oraz innych instrumentów finansowych o zagwarantowanej stopie dochodu kraj siedziby emitenta, kraj poŝyczkobiorcy, kraj dłuŝnika; Załączona informacja dodatkowa stanowi integralną część sprawozdania finansowego 15

16 dla akcji, udziałów oraz innych instrumentów finansowych dających prawo do udziału w kapitale - siedziba tej spółki; dla jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych w funduszach inwestycyjnych lub w innych funduszach wspólnego lokowania - kraj siedziby zarządzającego danym funduszem NaleŜności NaleŜności ewidencjonuje się w wartości ustalonej przy ich powstaniu. Na dzień bilansowy naleŝności wykazuje się w kwocie wymaganej zapłaty po pomniejszeniu o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Odpisy na naleŝności nieściągalne lub wątpliwe tworzy się w oparciu o analizę sytuacji majątkowej i finansowej dłuŝników, analizę struktury wiekowej naleŝności oraz historii ściągalności naleŝności, oceniając w ten sposób stopień prawdopodobieństwa zapłaty NaleŜności z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich NaleŜności z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich obejmują naleŝności od ubezpieczających z tytułu składek opłacanych ratalnie oraz składek zaległych, naleŝności od pośredników ubezpieczeniowych, tj. brokerów ubezpieczeniowych oraz agentów. Odpisy aktualizujące wartość naleŝności z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich zalicza się do pozostałych kosztów technicznych NaleŜności od ubezpieczających PZU dokonuje przeglądu naleŝności od ubezpieczających w celu stwierdzenia czy nie istnieją przesłanki wskazujące na moŝliwość trwałej utraty ich wartości. W zakresie, w którym nie dokonano oszacowania w drodze oceny indywidualnej (jako odpis celowy - określony w oparciu o dokonaną ocenę sytuacji gospodarczej i majątkowej dłuŝnika), oszacowania trwałej utraty wartości naleŝności dokonuje się jako oceny zbiorczej - w drodze łącznej oceny ryzyka utraty wartości dla portfela naleŝności od ubezpieczających w oparciu o historyczne informacje o przepływach pienięŝnych występujących dla naleŝności od ubezpieczających NaleŜności z tytułu reasekuracji NaleŜności z tytułu reasekuracji obejmują naleŝności z tytułu rozrachunków z cedentami, reasekuratorami oraz brokerami reasekuracyjnymi wynikające z reasekuracji czynnej oraz reasekuracji biernej i retrocesji. NaleŜności te dotyczą w szczególności udziału reasekuratorów w wypłaconych przez ubezpieczyciela odszkodowaniach i świadczeniach, prowizji reasekuracyjnych i udziałów w zyskach reasekuratorów. Opisy aktualizujące wartość naleŝności z tytułu reasekuracji zalicza się do pozostałych kosztów technicznych Inne naleŝności Do innych naleŝności zalicza się m.in. naleŝności z tytułu naleŝnych dywidend, naleŝności od budŝetu oraz naleŝności z tytułu wykonywania czynności komisarza awaryjnego. Odpisy aktualizujące wartość innych naleŝności zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych Rzeczowe składniki aktywów Rzeczowe składniki aktywów obejmują rzeczowe aktywa trwałe z wyłączeniem nieruchomości, zakwalifikowanych do lokat, o przewidywanym okresie ekonomicznej uŝyteczności dłuŝszym niŝ rok, kompletne, zdatne do uŝytku i przeznaczone na potrzeby PZU. Rzeczowe składniki aktywów wykazywane są wg ceny nabycia powiększonej o wszystkie koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika majątku do stanu zdatnego do uŝytkowania, pomniejszonej o dotychczasowe umorzenie oraz odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Środki trwałe amortyzowane są od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dany składnik przyjęto do uŝytkowania przy zastosowaniu metody liniowej przez przewidywany okres uŝytkowania, zgodnie z planem amortyzacji przyjętym przez PZU, który odpowiada ich szacowanemu Załączona informacja dodatkowa stanowi integralną część sprawozdania finansowego 16

17 okresowi uŝyteczności ekonomicznej, przy zastosowaniu rocznych stawek amortyzacji przedstawionych poniŝej. Kategoria aktywów Stawka amortyzacji dla kluczowych składników danej kategorii Maszyny i urządzenia techniczne 10% - 40% Środki transportu 18% - 33% Sprzęt informatyczny 18% - 30% Pozostałe aktywa trwałe 7% - 20% Rzeczowe składniki aktywów o wartości jednostkowej nieprzekraczającej zł zaliczane są do kosztów w miesiącu oddania ich do uŝywania Środki pienięŝne Środki pienięŝne obejmują głównie środki pienięŝne w kasie oraz na bieŝących rachunkach bankowych, a ponadto weksle, czeki obce, środki pienięŝne w drodze. Środki pienięŝne wykazywane są w wartości nominalnej Rozliczenia międzyokresowe kosztów i przychodów Do rozliczeń międzyokresowych zaliczane są poniesione i zarachowane koszty dotyczące w całości lub w części okresów przypadających po dniu bilansowym i obejmują w szczególności koszty związane ze składkami ubezpieczeniowymi, które zostaną zarobione w okresach późniejszych (tj. między innymi koszty akwizycji, koszty opłat obowiązkowych, o ile mogą wywierać istotny wpływ na sprawozdanie finansowe). W przypadku ubezpieczeń majątkowych odraczaniu w czasie podlegają prowizje akwizycyjne, z zastrzeŝeniem, Ŝe w przypadku prowizji akwizycyjnych naleŝnych osobom zatrudnionym na umowę o pracę - wraz z narzutami na wynagrodzenia z tytułu ubezpieczeń społecznych (ZUS) Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów Koszty (w tym m.in.: koszty informatyczne, opłat obowiązkowych ponoszonych zgodnie z wymogami przepisów prawa itp.) są rozliczane w czasie, współmiernie do osiągania przychodów będących podstawą wymiaru opłaty, o ile mogą one wywierać istotny wpływ na sprawozdanie finansowe. Do rozliczeń międzyokresowych zaliczane są między innymi kwoty przyszłych naleŝności z tytułu zarachowanych przychodów z czynszów oraz zarachowane przychody z tytułu reasekuracji wynikające ze zdarzeń gospodarczych zaistniałych do dnia bilansowego, a których rozliczenie zgodnie z warunkami umownymi nastąpi w przyszłości Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów Do biernych rozliczeń międzyokresowych zaliczane są koszty dotyczące bieŝącego okresu sprawozdawczego ponoszone w okresie następnym, które nie zostały ujęte jako zobowiązania lub rezerwy, w tym w szczególności z tytułu kosztów akwizycji, opłat obowiązkowych oraz reasekuracji biernej. Rozliczenia międzyokresowe z tytułu reasekuracji obejmują zarachowane koszty wynikające ze zdarzeń gospodarczych zaistniałych do dnia bilansowego, a których rozliczenie zgodnie z warunkami umownymi nastąpi w przyszłości Przychody przyszłych okresów W ramach przychodów przyszłych okresów ujmowane są między innymi odroczone prowizje reasekuracyjne rozliczane współmiernie do składki zarobionej na udziale reasekuratorów Kapitały własne Kapitał podstawowy Kapitał podstawowy ujmowany jest w księgach rachunkowych w wartości nominalnej i zarejestrowanej w Krajowym Rejestrze Sądowym. Załączona informacja dodatkowa stanowi integralną część sprawozdania finansowego 17

18 Kapitał zapasowy Kapitał zapasowy tworzony jest i podlega dystrybucji zgodnie z postanowieniami Kodeksu spółek handlowych (Dz. U. Nr 94 z 2000 roku, poz z późn. zm., dalej: KSH ) oraz statutu PZU. Kapitał zapasowy tworzy się z podziału zysku netto lat ubiegłych i przenoszonej części kapitału z aktualizacji wyceny w momencie rozliczenia zbycia lub likwidacji uprzednio przeszacowanych środków trwałych Kapitał z aktualizacji wyceny W pozycji ujmowane są skutki: przeszacowania wartości akcji i udziałów w jednostkach podporządkowanych (wyłącznie powyŝej ceny nabycia) po uwzględnieniu korespondującej zmiany aktywa lub rezerwy z tytułu podatku odroczonego; przeszacowania lokat zaklasyfikowanych do portfela dostępnych do sprzedaŝy (powyŝej i poniŝej ceny nabycia, a w przypadku dłuŝnych instrumentów finansowych skorygowanej ceny nabycia) po uwzględnieniu korespondującej zmiany aktywa lub rezerwy z tytułu podatku odroczonego; przeszacowania wartości środków trwałych dokonywanego zgodnie z właściwymi przepisami. Ostatnie takie przeszacowanie środków trwałych przeprowadzono na dzień 1 stycznia 1995 roku Zysk (strata) z lat ubiegłych Pozycja ta obejmuje zysk netto (stratę netto) lat ubiegłych, w tym wynik finansowy netto wynikający ze zmian zasad rachunkowości, który(a) nie został(a) podzielony (pokryta) przez Walne Zgromadzenie Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe tworzy się na pokrycie bieŝących i przyszłych roszczeń oraz kosztów, jakie mogą wynikać z zawartych umów ubezpieczenia. Rezerwy tworzone są z zachowaniem zasady ostroŝności Rezerwa składek Rezerwa składek przeznaczona jest na pokrycie zobowiązań mogących powstać po końcu okresu sprawozdawczego, a wynikających z umów ubezpieczenia zawartych przed końcem okresu sprawozdawczego. Rezerwę składek tworzy się jako składkę przypisaną przypadającą na następne okresy sprawozdawcze, proporcjonalnie do okresu na jaki składka została przypisana. Rezerwę składek ustala się metodą indywidualną, z dokładnością do jednego dnia, na koniec kaŝdego okresu sprawozdawczego. Dla grup ubezpieczeń, dla których stwierdzono nierównomierny rozkład ryzyka w czasie, rezerwę składek tworzy się w wysokości zaleŝnej od rozkładu tego ryzyka w czasie. Udział reasekuratorów w rezerwie składek ustala się zgodnie z uregulowaniami odpowiednich umów reasekuracyjnych, w wysokości proporcjonalnej do ochrony reasekuracyjnej przypadającej na okresy po końcu danego okresu sprawozdawczego Rezerwy na ryzyka niewygasłe Rezerwę na ryzyka niewygasłe tworzy się jako uzupełnienie do rezerwy składek, na pokrycie przyszłych odszkodowań, świadczeń i kosztów w odniesieniu do umów ubezpieczenia, które nie wygasają z ostatnim dniem okresu sprawozdawczego. Rezerwa na ryzyka niewygasłe ustalana jest dla wszystkich grup (rodzajów) ubezpieczeń, dla których wskaźnik szkodowości roku obrotowego jest większy od 100%, jako róŝnica pomiędzy iloczynem rezerwy składek i wskaźnika szkodowości danego roku obrotowego, a rezerwą składek dotyczącymi tego samego okresu ubezpieczenia. Ostateczna wysokość rezerwy na ryzyka niewygasłe ustalana jest po przeprowadzeniu testu adekwatności składki. Udział reasekuratorów w rezerwie na ryzyka niewygasłe ustala się zgodnie z uregulowaniami odpowiednich umów reasekuracyjnych. Załączona informacja dodatkowa stanowi integralną część sprawozdania finansowego 18

19 Rezerwy na niewypłacone odszkodowania i świadczenia Rezerwa na niewypłacone odszkodowania i świadczenia obejmuje rezerwę na niewypłacone odszkodowania i świadczenia za szkody i wypadki zaistniałe i zgłoszone, rezerwę na szkody i wypadki zaistniałe i niezgłoszone, rezerwę na koszty likwidacji szkód oraz rezerwę na skapitalizowaną wartość rent Rezerwa na szkody zgłoszone i nieuregulowane Rezerwa na szkody zgłoszone nieuregulowane jest ustalana w wysokości średniej szkody dla szkód nieoszacowanych przez likwidatora lub w wysokości określonej przez komórki likwidacji szkód. Utworzona rezerwa uwzględnia udział własny ubezpieczonego, oczekiwany wzrost cen towarów i usług naprawczych i nie moŝe przekraczać sumy ubezpieczenia lub sumy gwarancyjnej. Rezerwa jest uaktualniana niezwłocznie po uzyskaniu informacji mających wpływ na jej wysokość, metodą indywidualnej oceny lub szacunku szkód i świadczeń Rezerwa na szkody i wypadki zaistniałe i niezgłoszone Rezerwa na szkody i wypadki zaistniałe i niezgłoszone ( IBNR ) tworzona jest na szkody i świadczenia, które nie zostały zgłoszone do dnia, na który tworzona jest rezerwa przy wykorzystaniu metod analizy trójkątów szkód: uogólnionej metody Chain Ladder, ewentualnie metody Bornhuettera- Fergusona w podziale na lata, w których powstały szkody Rezerwa na koszty likwidacji szkód Rezerwa na koszty likwidacji szkód jest ustalana na koniec kaŝdego okresu sprawozdawczego jako suma rezerwy na bezpośrednie i pośrednie koszty likwidacji szkód. Rezerwa na bezpośrednie koszty likwidacji dla szkód zgłoszonych ustalana jest przez jednostki operacyjne, zaś dla szkód zaistniałych i niezgłoszonych jest ustalana przy wykorzystaniu uogólnionej metody Chain Ladder, na podstawie analizy trójkątów kosztów, w podziale na lata, w których powstały szkody. Rezerwa na pośrednie koszty likwidacji szkód tworzona jest jako procent sumy rezerwy na szkody zgłoszone nieuregulowane i rezerwy na szkody i wypadki zaistniałe i niezgłoszone oraz rezerwy na bezpośrednie koszty likwidacji szkód Rezerwa na skapitalizowaną wartość rent Rezerwa na skapitalizowaną wartość renty wyliczana jest indywidualnie, jako wartość obecna renty (doŝywotniej lub czasowej), płatnej z góry. Na dzień 31 grudnia 2011 roku i na dzień 31 grudnia 2010 roku dla rent pochodzących z wypadków objętych umowami ubezpieczenia zawartymi do 30 kwietnia 2006 roku zastosowano stopę techniczną w wysokości 3,7%, a dla pozostałych rent zastosowano odpowiednią maksymalną stopę techniczną publikowaną przez Komisję Nadzoru Finansowego ( KNF ). Jednocześnie w oparciu o prognozy inflacji oraz wzrostu wynagrodzeń została przyjęta stopa wzrostu rent w wysokości 3,7%. Dla rent doŝywotnich okres, przez jaki renta będzie wypłacana ustala się na podstawie Polskich Tablic Trwania śycia ( PTTś ) za 2010 rok publikowanych przez Główny Urząd Statystyczny (31 grudnia 2010 r: PTTś za 2009 rok). Dodatkowo, przy ustalaniu rezerwy na skapitalizowaną wartość rent uwzględnia się koszt przyszłej ich obsługi w wysokości 3% wartości wypłacanych świadczeń. Na koniec kaŝdego okresu sprawozdawczego tworzona jest równieŝ rezerwa na skapitalizowaną wartość rent, ze szkód zaistniałych po 31 grudnia 1990 roku i do dnia bilansowego nieujawnionych jako renty (IBNR rentowy). Na koniec kaŝdego okresu sprawozdawczego ustalana jest wysokość dodatkowej rezerwy przeznaczonej na pokrycie zobowiązań wynikających z podwyŝszania świadczeń rentowych pochodzących z tzw. starego portfela. Doszacowanie dokonywane jest dla tych rentobiorców, dla których wyliczono analogiczną rezerwę na koniec 1997 roku, a których świadczenie nie osiągnęło na koniec danego okresu satysfakcjonującej wysokości. Satysfakcjonującą wysokość świadczeń przyjęto jako ustalony procent średniej obecnej wartości wynagrodzeń w latach Dla róŝnicy pomiędzy świadczeniami satysfakcjonującymi, a świadczeniami faktycznymi obliczana jest, zgodnie z obowiązującymi zasadami, skapitalizowana wartość renty. Załączona informacja dodatkowa stanowi integralną część sprawozdania finansowego 19

20 Udział reasekuratorów w rezerwach techniczno-ubezpieczeniowych Udział reasekuratorów w rezerwach na niewypłacone odszkodowania i świadczenia ustalany jest w wysokości zgodnej z warunkami odpowiednich umów reasekuracyjnych Rezerwa na wyrównanie szkodowości (ryzyka) Rezerwę na wyrównanie szkodowości (ryzyka) tworzy się w wysokości mającej zapewnić wyrównanie przyszłych wahań współczynnika szkodowości na udziale własnym, zgodnie z Rozporządzeniem Rezerwa na premie i rabaty (rezerwa na udział w zysku) Rezerwa tworzona jest dla umów ubezpieczenia przewidujących powiększanie przyszłych świadczeń, w tym równieŝ wypłatę udziału ubezpieczonych w zysku. Wysokość rezerwy na koniec danego okresu ustalana jest na podstawie aktualnie przewidywanej ostatecznej kwoty zwiększenia świadczenia (lub zmniejszenia składki), wprost proporcjonalnie do składki zarobionej na koniec danego okresu Oszacowane regresy i odzyski Ustalając wartość przyszłych wypłat odszkodowań i świadczeń PZU szacuje wartość przewidywanych, przyszłych zwrotów kosztów na skutek przejęcia roszczeń wobec osób trzecich (regresy), praw własności do ubezpieczonego majątku (odzyski) oraz dotacji na pokrycie części odszkodowań naleŝnych producentom rolnym ze szkód spowodowanych przez suszę, naleŝnych Spółce zgodnie z postanowieniami ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 150 z 2005 roku, poz. 1249, z późn. zm.). Przy szacowaniu wielkości regresów, odzysków i dotacji uwzględnia się koszty windykacji regresów i odzysków oraz koszty związane z pozyskaniem dotacji Pozostałe rezerwy W pozycji Pozostałe rezerwy wykazuje się rezerwy na pewne lub o duŝym stopniu prawdopodobieństwa przyszłe zobowiązania wynikające z przeszłych zdarzeń, których kwota lub termin zapłaty są niepewne, ale których kwotę moŝna w wiarygodny sposób oszacować. W szczególności tworzy się rezerwy na nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalne, na niewykorzystane urlopy, na straty z transakcji gospodarczych w toku, udzielonych poręczeń i gwarancji, straty z tytułu toczących się postępowań i roszczeń stron trzecich. Koszty utworzenia rezerw zalicza się odpowiednio do pozostałych kosztów technicznych na udziale własnym, pozostałych kosztów operacyjnych lub kosztów administracyjnych, zaleŝnie od rodzaju przyszłego zobowiązania Rezerwa na nagrody jubileuszowe i odprawy emerytalne Zgodnie z zasadami wynagradzania obowiązującymi w PZU, pracownicy mają prawo do nagród jubileuszowych po osiągnięciu określonej liczby lat pracy oraz odpraw emerytalnych w momencie przejścia na emeryturę. Wysokość świadczenia jest uzaleŝniona od długości okresu zatrudnienia i średniego miesięcznego wynagrodzenia. Koszty nagród jubileuszowych oraz odpraw emerytalnych oszacowane metodami aktuarialnymi rozpoznaje się memoriałowo przy zastosowaniu metody prognozowanych uprawnień jednostkowych. Zyski i straty aktuarialne rozpoznaje się w całości w okresie, w którym wystąpiły. W przypadku nagród jubileuszowych, koszty przeszłego zatrudnienia, w rozumieniu Międzynarodowego Standardu Rachunkowości 19 Świadczenia pracownicze rozpoznaje się natychmiast w rachunku zysków i strat. Rezerwy na nagrody jubileuszowe i odprawy emerytalne wycenia się wg wartości godziwej przyszłych świadczeń, które moŝna przyporządkować dotychczasowemu zatrudnieniu, po skorygowaniu o nieujęte koszty przeszłego zatrudnienia. Załączona informacja dodatkowa stanowi integralną część sprawozdania finansowego 20