Budowa geologiczna. Gleby terenów Ostrowieckiego Parku Przemysłowo Technologicznego (OPPT)

Transkrypt

1 OSTROWEC ŚWĘTOKRZYSK MASTO UDANYCH NWESTYCJJ Budowa geologiczna. Gleby terenów Ostrowieckiego Parku Przemysłowo Technologicznego (OPPT) Na terenie Ostrowieckiego Parku Przemyslowo Technologicznego występują głównie gleby brunatne wyługowane oraz na niewielkim obszarze w południowo wschodnim krańcu terenu gleby brunatne właściwe. Wszystkie grunty w tym rejonie miasta to piaski luźne lub piaski słabogliniaste wytworzone na glinach średnich. Generalnie są to grunty odznaczające się małą porowatością i małą ściśliwością, są bardzo dobrym gruntem do fundamentowania budowli. zasadniczy poziom wód gruntowych występuje tu poniŝej posadowienia obiektów budowlanych a grunty są przepuszczalne. Wody powierzchniowe i wody podziemne OPPT Obszar prezentowanego terenu znajduje się w zlewni odcinka Kamiennej obejmującej obszar od ujścia Kamionki do Bodzechowa z lewobrzeŝnym dopływem Strugą Denkowską. We wschodniej części terenu opracowania znajduje się kanał odprowadzający wody z oczyszczalni znajdującej się na terenie CELSA Huta Ostrowiec S.A. Wody podziemne w utworach czwartorzędu jako poziom uŝytkowy występują w dolinie Kamiennej oraz na linii Gutwin Huta i są eksploatowane studniami kopanymi. Wody podziemne w utworach jury górnej tworzą zasobny zbiornik zaliczony do Głównych Zbiorników Wód Podziemnych Polski Wierzbnica Ostrowiec nr 420. Wody tego zbiornika mają wysoka jakość (klasa a i b) i mogą być wykorzystywane bez uzdatniania dla zaopatrzenia ludności. Granica wspomnianego GZWP przebiega w północno-wschodniej części obszaru objętego analizą. Szata roślinna terenów OPPT Południowo-zachodnia część miasta, w której znajduje się równieŝ analizowany obszar obecnie charakteryzuje się krajobrazem rolniczym. Zgodnie z wynikami nwentaryzacji i waloryzacji przyrodniczej gminy Ostrowiec Świętokrzyski (Szczocarz, 2000) występują tu: obszary o zwartej zabudowie z zielenią urządzoną i ruderalną głównie w otoczeniu Huty Celsa; obszary pól uprawnych i ugorów z roślinnością segetalną w centralnej części terenu; młodniki sosnowe i poręby sosnowe we wschodniej części obszaru; obszary o luźnej zabudowie oraz ogrody działkowe i sady z roślinnością synantropijną w południowej części terenu w sąsiedztwie ul Samsonowicza, ul. Rudzkiej i ul. Zielonej. Większość terenu objętego opracowaniem pokryta jest roślinnością zbiorowisk synantropijnych wykształcających się pod wpływem działalności człowieka. Występują tu zbiorowiska i zespoły klasy Chenopodietea wykształcające się jako niewielkie okrajkowe fitocenozy towarzyszące zieleni urządzonej na terenach zurbanizowanych oraz w postaci większych areałów na polach uprawnych towarzysząc uprawom okopowym. Zbiorowiska i zespoły klasy Secalitea towarzyszą natomiast uprawom zboŝowym. ch skład gatunkowy jest dość ubogi na co wpływa stosowanie środków uprawy roślin. Zbiorowiska roślin synantropijnych traktowane są często jako nieuŝytki bez znaczenia gospodarczego. Ubocznie pozyskuje się z nich niektóre rośliny lecznicze. Początkowo zainteresowanie tymi fitocenozami wynikało głównie z potrzeby ich tępienia. Ostatnio zaczęto 1

2 OSTROWEC ŚWĘTOKRZYSK MASTO UDANYCH NWESTYCJJ jednak zauwaŝać ich fitosanitarne oraz estetyczne znaczenie. Roślinność tych zbiorowisk moŝe być wykorzystywana do kształtowania terenów zieleni urządzonej. Niewielkie powierzchniowo tereny w sąsiedztwie istniejącej na tym terenie zabudowy jednorodzinnej oraz Huty Celsa zaliczona zostało do zbiorowisk zieleni urządzonej. Struktura roślinna jest tu ściśle ukształtowana przez człowieka. NiemalŜe wszystkie nasadzenia są działaniem celowym, a skład gatunkowy jest raczej związany z indywidualnym upodobaniami poszczególnych właścicieli nieruchomości, niŝ z siedliskiem naturalnym. Tak więc w strukturze roślinnej terenu dominują gatunki introdukowane, o bardzo duŝej róŝnorodności lub gatunki uprawowe w tym równieŝ w sadach, cieplarniach, itp. Tam, gdzie tereny nie są trwale pielęgnowane tworzą się zbiorowiska roślinności ruderalnej z przewagą gatunków pospolitych chwastów. W północno-wschodniej części opracowania znajdują się zbiorowiska zaroślowe, których sukcesja zdąŝa do przekształcenia ich w zbiorowiska leśne. Występują tu zarośla brzozowe, osikowe i tarniny z domieszką sosny pospolitej są to róŝnej wielkości kompleksy drzew i krzewów oraz ziołorośli, powstałe w miejscach gdzie w wyniku stopniowej urbanizacji odcięto mniejsze obszary leśne od kompleksów leśnych, a następnie te kompleksy przerzedzono poprzez wycinkę drzew. Większość terenów znajdujących się w granicach obszaru naleŝy zaliczyć do terenów o umiarkowanym walorze geobotanicznym, (Szczocarz, 2000). Natomiast tereny w północnej części opracowania, w bezpośrednim sąsiedztwie huty zaliczone zostały do grup roślinności synantropijnej o niskich wartościach geobotanicznych. Obszary chronione OPPT Na analizowanym terenie brak jest obiektów chronionych na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 roku Nr 92 poz. 880 ze zm.). Nie występują tu równieŝ obiekty o wysokich walorach historycznych i kulturowych objęte ochroną prawną na podstawie ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. 2003, Nr 162, poz ze zm.). Stan i funkcjonowanie środowiska OPPT Obszar znajduje się w południowo-wschodniej części miasta. Teren ten w chwili obecnej stanowią generalnie nieuŝytki rolnicze, w jego północno-wschodniej części znajdują się kompleksy zadrzewień i zakrzewień charakteryzujące się niskim zwarciem. W centralnej części terenu znajduje się niewielki kompleks leśny monokultury sosnowej. W jego sąsiedztwie znajduje się niewielki, nieczynny cmentarz. Od północy teren opracowania sąsiaduje bezpośrednio z terenem Huty Celsa, której obiekty stanowią główną dominantę tej części miasta. W części północnej, w sąsiedztwie huty znajdują się budynki socjalne zamieszkane, jednak w bardzo złym stanie technicznym. W ich sąsiedztwie zlokalizowane jest dzikie wysypisko śmieci. W południowej części terenu, wzdłuŝ ulic Samsonowicza, Rudzkiej i Zielonej znajdują się nieliczne zabudowania mieszkaniowe jednorodzinne. Obszar opracowania sąsiaduje od strony zachodniej z drogą klasy głównej ulicą Samsonowicza, od południa jest natomiast ograniczony droga klasy lokalnej ulicą Rudzką. Obie te drogi generują pewne uciąŝliwości związane z dość intensywnym ruchem pojazdów. Źródłem negatywnych oddziaływań na terenie opracowania jest równieŝ linia elektroenergetyczna 110kV o przebiegu wschód-zachód zlokalizowana w południowej części terenu. Jest ona emitorem pola elektromagnetycznego (PEM). Pole elektromagnetyczne powoduje powstawanie promieniowania 2

3 OSTROWEC ŚWĘTOKRZYSK MASTO UDANYCH NWESTYCJJ niejonizującego o częstotliwości Hz, która niekorzystnie wpływa na organizmy Ŝywe powodując przepływ prądów elektrycznych, które mogą wywoływać zakłócenia działania układu nerwowego i układu krąŝenia. Energia ta nie ma właściwości jonizacji cząstek materii. Na terenach zabudowy mieszkaniowej, a takŝe na obszarach, na których znajdują się szpitale, przedszkola, Ŝłobki, internaty oraz szkoły, wartość graniczna natęŝenia składowej elektrycznej elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego o częstotliwości 50 Hz, wynosi 1kV/m, natomiast składowa magnetyczna nie powinna przekroczyć poziomu 80 A/m. Szkodliwy wpływ linii energetycznych o napięciu 110 kv obejmuje strefę o szerokości 19 m od osi linii w obie strony. Na terenie opracowania znajduje się gazociąg wysokopręŝny, którego obecność moŝe powodować ograniczenia w zagospodarowaniu terenów. Ma on przebieg północ-południe i przebiega w centralnej części analizowanego obszaru. Obecność gazociągu powoduje potencjalne zagroŝenie wybuchem lub wyciekiem gazu. Od osi gazociągu ustalony został pas bezpieczeństwa o szerokości 10 m w obie strony. Generalnie cały obszar opracowania charakteryzuje się niskimi walorami przestrzeni. Głównymi dominantami są tu obiekty Huty Celsa (hale, magazyny) charakteryzujące się niską jakością architektury oraz złym stanem technicznym. Ponadto na terenach huty i w ich sąsiedztwie znajdują się róŝnego rodzaju składowiska materiałów pochodzących z huty oraz nielegalne składowiska odpadów. Na jakość przestrzeni nie wpływają pozytywnie obiekty budynków socjalnych, które są bardzo złym stanie technicznym. Tereny niezagospodarowane w granicach planu to przede wszystkim porolnicze nieuŝytki z roślinnością ruderalną oraz niewielkie kompleksy leśne monokultur sosnowych, wszystkie one odznaczają się niska jakością wizualną. Wody powierzchniowe na terenie opracowania reprezentuje kanał odprowadzający wody pościekowe i deszczowe z oczyszczalni ścieków na terenie huty. Kanałem tym odprowadzanych jest ok 480 m³ ścieków oczyszczonych mechanicznie do Kamiennej. Cały ciek jest poprowadzony uregulowanym wybetonowanym korytem. W związku z jakością prowadzonych wód oraz rodzajem koryta ciek ten nie ma znaczenia jako siedlisko przyrodnicze; ma znaczenie jedynie jako urządzenie inŝynierii sanitarnej miasta. Analizowany obszar znajduje się częściowo w granicach Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP) nr 420 Wierzbica Ostrowiec Świętokrzyski. Środkowo i górno jurajski poziom wodonośny zbudowany jest tu z piaskowców i wapieni, występują w nim wody porowo szczelinowe i szczelinowe. Wydajność studni wierconych wynoszą rzędu kilkudziesięciu m3/h. Wydajność pojedynczych studni dochodzi do 200 m3/h. Wody podziemne GZWP są naraŝone na przedostawanie się zanieczyszczeń z powierzchni terenu, gdyŝ na obszarach ich występowania brak jest naturalnej izolacji z gruntów spoistych (glin, iłów) lub ta izolacja ma małą miąŝszość i nie zabezpiecza w dostatecznym stopniu przed przenikaniem zanieczyszczeń. Dodatkowym czynnikiem zwiększającym moŝliwość migracji jest występowanie uskoków oraz krasu pogrzebanego. Źródłem zanieczyszczeń wód podziemnych są: infiltrujące wody opadowe i roztopowe z terenów rolniczych, przemysłowych i komunikacyjnych, przecieki z nieszczelnych instalacji kanalizacyjnych, odcieki z nieszczelnych szamb, wycieki ze zbiorników i instalacji technologicznych (np. paliwowych), przecieki wód opadowych z nieszczelnej kanalizacji deszczowej. Na terenie Ostrowca Św. bardzo duŝym zagroŝeniem dla wód podziemnych są magazyny substancji ropopochodnych (12 mln litrów) WW ENERGY S.A. oraz część CELSA Huta Ostrowiec S.A., które równieŝ stanowią zagroŝenie dla GZWP. Na jakość wód podziemnych mogą równieŝ wpływać negatywnie przesiąki z nielegalnych składowisk odpadów zlokalizowanych na terenie opracowania. Wprowadzona zabudowa i infrastruktura techniczna spowodowały zniszczenie profilu glebowego i przesunięcia mas ziemnych. Takie działania sprawiły, Ŝe naturalne podłoŝe uległo 3

4 OSTROWEC ŚWĘTOKRZYSK MASTO UDANYCH NWESTYCJJ pokryciu warstwą ziemi o innych parametrach i innej Ŝyzności. Zmieniła się głębokość występowania wód gruntowych i uwilgotnienie gruntu. Na terenie opracowania mogą występować gleby o podwyŝszonej zawartości metali cięŝkich (zwłaszcza w sąsiedztwie terenów komunikacji). O jakości powietrza na terenie powiatu ostrowieckiego decydują nie tylko miejscowe emisje, ale i zanieczyszczenia pochodzące z zewnątrz, szczególnie z województwa łódzkiego oraz z powiatów starachowickiego i skarŝyskiego. Najczęściej występującymi i charakterystycznymi zanieczyszczeniami środowiska są pyły, dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla. Najwięcej tego typu substancji na terenie gminy pochodzi ze spalania paliw. W strukturze emitowanych zanieczyszczeń przewaŝają tu zanieczyszczenia gazowe (CO, Sox, Nox). Największymi emitorami zanieczyszczeń powietrza w granicach miasta jest między innymi Huta Celsa oraz Miejska Energetyka Cieplna Sp. z o. o. w Ostrowcu Świętokrzyskim emitujące corocznie ponad 500 ton pyłów i gazów. Na analizowanym terenie występują powierzchnie terenów otwartych. Są one zasiedlone przez roślinność charakterystyczną dla zbiorowisk wieloletnich roślin ruderalnych. Obszary te są aktywne przyrodniczo. Zachodzą na nich procesy przyrodnicze związane z obiegiem materii i energii. Odgrywają one funkcję lokalnych ostoi oraz korytarzy ekologicznych, które łączą pozostałe elementy systemu przyrodniczego w funkcjonalną całość. Występujące na tych terenach siedliska przyrodnicze są jednak silnie przekształcone i zdegradowane, nie są to siedliska wartościowe z fitosocjologicznego punktu widzenia. Uboga struktura pionowa roślinności występującej na tym terenie powoduje, Ŝe istnieje tu potencjalnie mało siedlisk zwierząt. Tereny biologicznie czynne na obszarach zabudowanych (tereny ogrodów przydomowych, tereny niezabudowane przy terenach zabudowy) stanowią potencjalne środowisko Ŝycia drobnych zwierząt. Jest ono jednak mniej atrakcyjne, bo jego struktura przyrodnicza jest silnie zuboŝona. Bardzo wyraźną zaporę dla przemieszczających się w tym rejonie organizmów stanowi ulica Samsonowicza o znacznym natęŝeniu ruchu. Znacznie ogranicza ona przemieszczanie się Ŝywych organizmów pomiędzy częścią północna i południową terenu opracowania. Tereny w granicach opracowania są generalnie dość silnie przekształcone i nie stanowią sprzyjającego środowiska dla fauny i flory. Ze względu na swój charakter nie posiadają duŝych moŝliwości tworzenia powiązań przyrodniczych pomiędzy elementami systemu przyrodniczego miasta. Odporność na degradację i zdolność do regeneracji terenów OPPT Analizowany teren posiada jedynie niewielkie deniwelacje i spadki terenu nie występuje tu przemieszczanie się materii pomiędzy terenami wyŝej i niŝej połoŝonymi. W strukturze roślinności na analizowanym obszarze dominują gatunki dość odporne na zanieczyszczenia atmosferyczne (brzozy, topole, klony, robinie, sosny). W związku z powyŝszym nie obserwuje się masowego zapadania na choroby i uszkodzenia przez szkodniki (związanego z osłabieniem drzew) duŝych powierzchni drzewostanów. Najbardziej zagroŝone są gatunki introdukowane lub gatunki uprawiane niezgodnie z siedliskiem których stanowiska znajdują się na terenach ogrodów przydomowych i towarzyszą obiektom uŝyteczności publicznej. Poziom odporność obszaru opracowania, czyli zdolność środowiska przyrodniczego do przeciwdziałania oddziaływaniom antropogenicznym jest niewielki. Roślinność potencjalna została zastąpiona przez roślinność charakterystyczną dla zbiorowisk roślin ruderalnych. Teren 4

5 OSTROWEC ŚWĘTOKRZYSK MASTO UDANYCH NWESTYCJJ ten cechuje zmniejszona powierzchnia biologicznie czynna i uboga struktura pionowa i pozioma szaty roślinnej, a takŝe zmienione warunki gruntowo-wodne. Uwarunkowania środowiska przyrodniczego do zagospodarowania OPPT Analizowany teren posiada dość jednolite warunki dla lokalizacji zabudowy. Na całym obszarze warunki fizykomechaniczne dla posadowienia budynków są korzystne. Występuje tu podłoŝe piaszczyste, wody gruntowe na całym obszarze znajdują się poniŝej poziomu posadowienia budynków. Występująca w granicach terenu roślinność to róŝnego rodzaju zbiorowiska roślin ruderalny prezentujące niską wartość przyrodniczą. Ponadto procesy przyrodnicze w granicach obszaru objętego opracowaniem zostały w róŝnym stopniu i w róŝnych miejscach zmodyfikowane. stniejące zainwestowanie terenu wpłynęło na rzeźbę terenu (niwelacja wzniesień i obniŝeń, zniszczenie profilu glebowego), warunki wodne (silnie obniŝony poziom wód gruntowych) oraz szatę roślinną (zastąpienie roślinności naturalnej i zbliŝonej do naturalnej przez roślinność ruderalną). 5