INFORMATYKA W PROCESACH DECYZYJNYCH NA PRZYK ADZIE HURTOWNI DANYCH

Transkrypt

1 Karol SCHMIDT Marian KOPCZEWSKI Politechnika Koszali ska INFORMATYKA W PROCESACH DECYZYJNYCH NA PRZYK ADZIE HURTOWNI DANYCH 1. Wst p Rozwój technologii informatycznych coraz bardziej pomaga przedsi biorstwom sta si bardziej dochodowymi i konkurencyjnymi. Zdobywanie przewagi nad konkurencj wymaga od przedsi biorstw przyspieszania procesu podejmowania decyzji, tak, aby szybko mog y one reagowa na zmiany. Kluczowym w przyspieszaniu procesu podejmowania decyzji jest posiadanie, w odpowiednim czasie, w a ciwej i atwo dost pnej informacji. G ównym celem niniejszego artyku u jest przedstawienie hurtowni danych jako elementu wspomagania podejmowania decyzji, której celem b dzie wspomaganie analiz rynkowych, a w szczególno ci umo liwienie szybkiego dost pu do wszelkiego rodzaju danych zwi zanych z dzia alno ci przedsi biorstwa. 2. Ogólna charakterystyka systemów informacyjnych Ka dy decydent powinien by wiadomy tego, e doskona y sprz t komputerowy jest jedynie pewnym potencja em, który mo e by wykorzystany dopiero po uruchomieniu odpowiednich systemów informatycznych. Nasuwa si wi c wniosek, e komputer jest tak dobry, jak dobre jest jego oprogramowanie, które powinno umo liwi zebranie, okre lenie, zarchiwizowanie, analiz i dystrybucj kluczowych informacji niezawodnych w procesie decyzyjnym. Dynamicznie rozwijaj ce si organizacje, które ju dysponuj systemami informacyjnymi, by wkroczy na wy szy poziom zarz dzania, redukowa koszty, efektywniej obs ugiwa klienta, a szczególnie podejmowa racjonalne decyzje, korzystaj z hurtowni danych. Za system informacyjny uwa amy formalny system komputerowy dokonuj cy wyboru, udost pniania i integracji pochodz cych z ró nych róde danych po to, by w odpowiednim czasie dostarczy informacje niezb dne do podejmowania decyzji. Spo ród wielu systemów informacyjnych w procesach decyzyjnych najwa niejszymi s : systemy informowania kierowania (SIK), które dostarczaj informacje o przesz o ci, tera niejszo ci, przewidywanej przysz o ci oraz o istotnych zdarzeniach wewn trz i na zewn trz organizacji,

2 144 Karol Schmidt, Marian Kopczewski systemy wspomagania decyzji (SWD), interaktywne systemy przetwarzania i prezentacji danych sk adaj ce si z baz modeli i baz danych, systemy eksperckie (SE), których oprogramowanie wspomaga eksperta decydenta w poszukiwaniu optymalnych rozwi za problemu. Niepewna przysz o SSI SWD SIK SIZ Raporty SWZ Analizy i prezentacje SE i diagnozy SAB TPD SKP, SKW, SKI SBD Pewna przysz o Rys. 1. Wzajemne relacje mi dzy systemami informacyjnymi Aby mo liwo ci systemów zosta y wykorzystane efektywnie przy uwzgl dnieniu zachodz cych mi dzy nimi relacji, musz by zachowane pewne regu y przy ich projektowaniu i wdra aniu, m.in. musi istnie uporz dkowany i prawid owo funkcjonuj cy system przebiegu informacji w organizacji, kompleksowe skomputeryzowanie obiegu informacji w organizacji oraz zachowana kolejno w projektowaniu komputeryzacji obiegu informacji w organizacji (w pierwszej kolejno ci zaprojektowanie systemu obiegu informacji, a nast pnie przystosowanie lub adaptacja do jego potrzeb oprogramowania i sprz tu komputerowego). 3. Jako procedur decyzyjnych Zakres analizy ka dego z systemów informacyjnych mo na przedstawi jako cel i wynik analiz, co zosta o przedstawione w poni szej tabeli 1. W zwi zku z tym rol informatyki w procesach decyzyjnych nale y rozpatrywa w trzech aspektach: jak jest, jak powinno by i jak mo e by.

3 Informatyka w procesach decyzyjnych na przyk adzie hurtowni 145 Tabela 1. Analiza systemów informacyjnych Cel analizy 1. Co i przy jakich ograniczeniach system ma robi? 2. Jak system ma dzia a? Wynik analizy Zestawienie wymaga i za o e, czyli wewn trzny opis systemu. Logiczny opis systemu, czyli opis sposobu realizacji przez system podstawowych wymaga. Reasumuj c, o jako ci systemów informatycznych stosowanych w procesach decyzyjnych wiadczy zawsze warto decyzji, przy czym czynnikami maj cymi wp yw na jako danych s : dok adno, szczegó owo i stopie aktualno ci, natomiast czynnikami oddzia uj cymi na jako procedur decyzyjnych s : dok adno algorytmów obliczeniowych, dok adno oszacowa prognostycznych, adekwatno modeli analitycznych i symulacyjnych oraz adekwatno problemów optymalizacyjnych. 3. Hurtownia danych systemem wspomagania procesu decyzyjnego Jednym z podstawowych, a zarazem najnowocze niejszych w polskim biznesie systemów informatycznych wspomagaj cych proces decyzyjny (spe niaj cy przedstawione wymagania we wcze niejszej cz ci wyk adu), jest koncepcja hurtowni danych (ang. data warehouse). Jako pierwszy koncepcje hurtowni danych (magazynu danych) jej zadania oraz cechy, które powinna spe nia poda William H. Inmon (1992), definiuj c j w sposób nast puj cy: Hurtownia danych jest tematycznie zorientowan, zintegrowan, zmienn w czasie, nieulotn (tylko do odczytu) kolekcj danych s u c wsparciu procesu podejmowania decyzji kierownictwa. Mówi c j zykiem potocznym hurtowni danych b dziemy nazywa tak baz danych, która przechowuje informacje pochodz ce z ró nych róde (ró nych platform sprz towych), daj c przekrojowy obraz dzia alno ci przedsi biorstwa (rysunek 2). W odró nieniu od systemu transakcyjnego (bazuj cego na danych operacyjnych), dane hurtowni danych s utrzymywane w du o d u szym horyzoncie czasowym, przy czym ich utrzymywanie jest optymalizowane pod k tem odpowiadania na z o one zapytania pochodz ce od analityków i zarz dzaj cych, i s pozyskiwane z ró norodnych róde, przy czym zapewniona jest ich jednolito.

4 146 Karol Schmidt, Marian Kopczewski U ytkownik ko cowy Integracja danych Hurtownia danych Przekszta canie danych U ytkownik ko cowy U ytkownik ko cowy Rys. 2. Ogólna architektura hurtowni danych Celem hurtowni danych jest zapewnienie u ytkownikom, a przede wszystkim decydentom, szybkiego dost pu do danych. Aby ten cel zrealizowa, hurtownia danych powinna spe nia kilka warunków: 1. Przede wszystkim musi gromadzi dane w taki sposób, by istota informacji nie zosta a utracona, chocia by ze wzgl dów biznesowych. 2. Dost p do informacji powinien odbywa si na przejrzystych zasadach, za zasilanie systemu aktualizowanymi danymi musi odbywa si w czasie, który nie podwa y sensu istnienia systemu wspomagaj cego decyzj. 3. Czas oczekiwania na dane powinien by krótszy od czasu niezb dnego do podj cia decyzji. 4. U ytkownicy hurtowni danych powinni mie mo liwo samodzielnego przeprowadzania z o onych analiz (np. ekonomicznych), bez pomocy informatyków. 5. Najwa niejsz kwesti jest koszt systemu, który nie mo e by wi kszy od zysków, jakie osi gnie si w wyniku jego wdro enia. 4. Podsumowanie Celowo zastosowania technologii informatycznych przy procesach decyzyjnych wydaje si oczywista, o ile koszt wprowadzonego systemu jest ni szy ni zyski z jego wdro enia. Dla potwierdzenia wa no ci problemu mo na przytoczy fragment podj tej przez Sejm Polski uchwa y:...sejm zobowi zuje Rz d do pilnego podj cia prac legislacyjnych umo liwiaj cych rozwój gospodarki elektronicznej, w tym jak najszybsze przes anie Sejmowi projektów odpowiednich ustaw, reguluj cych kwestie tzw. podpisu elektronicznego, dokumentu elektronicznego, bezpiecze stwa informacji, kryptografii, ochrony interesu konsumenta, ochrony danych, bezpiecze stwa i zasady umów zawieranych za pomoc Internetu i sieci telekomunikacyjnych, kwestie podatków, nauczanie na odleg o itd..

5 Informatyka w procesach decyzyjnych na przyk adzie hurtowni 147 Bibliografia: 1. Poe V., Klauer P., Brobst S.: Tworzenie hurtowni danych, WNT, Warszawa Jarke M., Lenzerini M., Vassiliou Y., Vassiliadis P.: Hurtownie danych. Podstawy organizacji i funkcjonowania, Warszawa Walczak B.: Oracle Hurtownia danych, Wroc aw Kopczewski M.: Hurtownia danych elementem wspó czesnego systemu Business Objects, Materia y Konferencji Komputerowo Zintegrowane Zarz dzanie, WNT, Warszawa Kopczewski M.: Hurtownia danych elementem wspomagania podejmowania decyzji, Materia y IV KK Metody i Systemy komputerowe w badaniach naukowych i projektowaniu in ynierskim, WNT, Kraków 2003.

6